T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) GAZETECİLİK HABERE UYGUN FOTOĞRAF SEÇME

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) GAZETECİLİK HABERE UYGUN FOTOĞRAF SEÇME ANKARA 2008

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ ÇEKİM ÖLÇEKLERİ VE BASKI ÖZELLİKLERİ Çekim Ölçekleri Baskı Özellikleri...6 UYGULAMA FAALİYETİ...9 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...11 ÖĞRENME FAALİYETİ HABER-FOTOĞRAF İLİŞKİSİ Mesaja Uygun Fotoğraf Seçmek Fotoğrafın Habere Kaynak Teşkil Etme Özelliği Haber-Fotoğraf İlişkisi...16 UYGULAMA FAALİYETİ...17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...19 ÖĞRENME FAALİYETİ YAYIN POLİTİKASINA GÖRE FOTOĞRAF SEÇİMİ Gazete Türüne Göre Fotoğraf Seçimi Gazetelerin Yayın Politikası...26 UYGULAMA FAALİYETİ...27 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...31 CEVAP ANAHTARLARI...32 KAYNAKÇA...34 i

4 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 213GIM153 Gazetecilik Ortak Alan Habere Uygun Fotoğraf Seçme Tekniğine ve habere uygun fotoğraf seçiminin tanıtıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLERDİRME Farklı Ortamlarda Fotoğraf Çekimi modülünü almış olmak Fotoğraf değerlendirmek ve seçmek Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında olay yerinde çekilen fotoğrafları tekniğine, amacına ve yayın kuruluşunun politikasına uygun olarak seçebileceksiniz. Amaçlar 1. Çekim ve baskı kalitesine göre fotoğraf seçebileceksiniz. 2. Amaca ve mesaja göre fotoğraf seçebileceksiniz. 3. Yayın politikasına göre fotoğraf seçebileceksiniz. Ortam: Sınıf, laboratuar ortamı, bir ajans veya gazetenin fotoğraf servisi Donanım: Fotoğraf makinesi, bilgisayar, fotoğraf yazıcısı, projeksiyon ve slayt makinesi. Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen ölçme araçları ile kazandığınız, bilgi ve becerileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmeniniz modül sonunda size ölçme aracı uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. ii

5 GİRİŞ Sevgili Öğrenci, GİRİŞ Gazetelerin içeriğini temelde yazı, fotoğraf ve grafikler oluşturmaktadır. Olayın, haberin okur tarafından daha iyi algılanması ve gazeteye görsellik kazandırmak için öncelikle fotoğraf kullanılmaktadır. Kullanılacak fotoğrafın seçimi ise fotoğraf editörlerinin görevidir. Ancak ülkemizde fotoğraf editörlüğü mesleği birkaç büyük ulusal gazete dışında henüz yaygınlaşmamıştır. Gazetelerimizde bu işi fotoğraf editörleri, yoksa haber editörleri, haber müdürleri ya da sayfa sekreterleri yapmaktadır. Fotoğrafları teknik ve içerik olarak değerlendirme işine, Fotoğrafı okuma diyoruz. Fotoğrafla ilgili olanlar, fotoğraf çekenler ve bunu değerlendirenler artık fotoğrafa sıradan bir insan gibi bakmaz, onu okurlar. Gazetelerde haber fotoğrafçıları ve fotoğraf editörleri bu okuma işini ustalıkla yaparlar. Ancak yine de çeşitli görüntü fırsatları içinden fotoğrafçı, birkaç tane seçer ve çeker; fotoğraf editörü ise bunlardan birine karar veren kişidir. Fotoğraf ve fotoğraf servisi özellikle haber ajanslarının ve yazılı basının en önemli bölümlerinden birini oluşturmaktadır. Gazete ve dergilerde bazı fotoğrafların alt yazısında Başka söze gerek yok gibi ibareler yazarken, haber kanallarında da bazı görüntüler Yorumsuz, No Comment gibi ibarelerle verilir. Bunun nedeni üzerinde biraz düşündüğünüzde, fotoğrafın gücünü daha iyi anlayabileceksiniz. Bazen öyle fotoğraf ve görüntülerle karşılaşırız ki bize her şeyi anlatırlar. Geriye anlatacak bir şey bırakmazlar. İşte bu fotoğraf ve görüntüler hem teknik bilginin, hem de görev bilinci ve sorumluluk sahibi olmanın ürünleridir. Bu modülde, size öncelikle fotoğrafların çekim kurallarına uygunluk ve baskı kalitesi açısından değerlendirilmesi açıklanarak uygulama yaptırılacaktır. Dikkat edilmesi gereken teknik özelliklerle ilgili uygulamalar yaptırılarak örnekler incelenecektir. Daha sonra amaca ve fotoğrafla iletilecek mesaja göre fotoğraf seçimi üzerinde durulacaktır. Son olarak da çalıştığınız kurumun yayın politikası ve hedef kitlesine göre kullanılacak fotoğrafların seçiminin önemini kavrayacaksınız. Tüm bu bilgiler doğrultusunda doğru fotoğrafı seçmenin medya kuruluşları açısından ne kadar önemli olduğunu anlayacak ve yeni bir bakış açısı kazanacaksınız. Kaynak: Anadolu ajansı 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ -1 Çekim ve baskı kalitesine göre fotoğraf seçebileceksiniz. ARAŞTIRMA Evinizde bulunan kişisel fotoğraf albümlerinden belli bir olay veya konu (doğum günü, piknik, düğün vb.) ile ilgili fotoğrafları kâğıt kalitesi, renk, çerçeveleme ve konu açısından değerlendirerek, seçtiğiniz fotoğraflardan yeni bir albüm oluşturunuz. 1. ÇEKİM ÖLÇEKLERİ VE BASKI ÖZELLİKLERİ 1.1. Çekim Ölçekleri Haber fotoğrafçılığının temel unsuru insandır. Habere fotoğraf seçerken insan unsurunun öncelikli olduğu fotoğraflarda dikkat edilmesi gereken temel çekim ölçeklerini göz önünde bulundurmak gerekir. Çekim boyutları genel olarak vücudun tamamı (genel plan), vücudun yarısı (bel plan), vücudun dörtte üçü (diz plan-omuz plan) olarak sınıflandırılır. Özel çekimler dışında genellikle bu çekim ölçekleri uygulanır. Fotoğraf seçerken bize yol gösteren bir yöntem de altın noktalar olarak tabir edilen ve aşağıdaki şekille ifade edilen ölçektir. Burada ana temanın çizgilerin kesiştiği noktalarda ya da noktaların oluşturduğu karede olması gerekir. Bu durum kompozisyon açısından da foto muhabirinin çekim sırasında dikkat etmesi gereken önemli bir noktadır. Şekil 1: Fotoğrafta altın noktalar 3

8 Fotoğraf çerçevesinin içinde yer alacak nesnelerin düzeni izleyicide psikolojik bazı etkiler yapmakta ve bilinçaltını etkilemektedir. Rahatsız edici, itici çerçevelemeler izleyiciyi konudan, haberden, dolayısıyla mesajdan uzaklaştırmaktadır. Ayrıca bu türlü durumlar fotoğrafta yer alan kişi veya kişileri de küçük düşürücü ve rahatsız edici etkiler yaratabilir. Çekim ölçeklerinde dikkat edilmesi gereken konulardan biri de çerçevenin eklem yerlerinden kesilmemesidir. Eli bilekten, başı boyundan keserek çerçeveleme yapmak hatalı bir çekimdir. Önemli diğer bir konuda başın üzerinde yer alan boşluktur. Baş üzerinde boşluk verilmemesi ya da fazla boşluk verilmesi hatadır. Şimdide kısaca temel çekim ölçeklerini gözden geçirelim: Baş Plan Baş ve boyunun tamamı görünür. Takım elbiseli bir kişinin fotoğrafını seçerken kravatın ve gömlek yakasının görünmesine dikkat etmeliyiz. Baş planda kişilerin göğüs üzerinden itibaren vücudunun üstünün görünmesi gerekir. Önemli ayrıntılar, özellikle mimikler baş planda yer alır. Ayrıca toplantılarda dinleyicilerin (özellikle başbakan, bakan vb.) ilgisi ve tepkisi baş planda vurgulanır. Kıyafetler üzerinde bulunan itici takılar, araçlar, aksesuarlar baş boşluğu ile ayarlanarak çerçeve dışında bırakılabilir. Fotoğrafta mesajı verenin izleyiciye yakınlaştırılması ve dikkatin bu kişilerin üzerine çekilmesi için de baş plan tercih edilebilir. Yüz Plan Resim 1.1: Yüz insan vücudunun önemli bir ayrıntısıdır. Yüz ölçeği alın ile çene arasını kapsar. Özellikle konuşan kişilerin fotoğraflarında tercih edilmelidir. Sinirli, ağlayan, bağıran insanın çene hareketinin çerçeveye dâhil edildiği fotoğraflar tercih edilmelidir. Hele gözlerin bakışı ve içerdikleri anlamlar o kadar çok şey ifade eder ki, bazen bir göz ifadesi, bir bakış yazıya gerek kalmadan haberi anlatabilir. Resim 1.2: Resim 1.3: Ayrıntı İnsan vücudunun haberin konusuyla ilgili bir bölgesinin çekim ölçeğine ayrıntı diyoruz. Göz, ağız, dudak, el, kol, göğüs, ayak ve göbek çekimleri ayrıntıları oluşturur. Bir yara, morluk, iz, vücut beni gibi. Ayrıca takılar, dövmeler, el ve ayak hareketleri de ayrıntıya girer. Bu tür fotoğraflarda dikkat edilmesi gereken en önemli özellik çerçevedir. Geometrik çerçeveleme yapılmış olmalıdır. Örneğin; burun üçgen, göz ve ağız oval olarak düşünülmelidir. 4

9 Omuz Plan Resim 1.4: Omuzların tamamı ve kol ile bağlantıları çerçeve içine dâhil edilmiş olmalıdır. Omuz plan, göğüs hizası ile baş boşluğu arasında yapılan çerçeveleme ölçeğidir. Bu tür fotoğraf çerçevelemesi daha çok çevredeki ve arka plandaki nesnelerin çerçeve içine alınmasında kullanılır. Hareketli insanların (yürüyen, koşan, dans eden, müzik aleti çalan) yakın çekim görüntülerinde kullanılan ölçektir. Kravat düğümünün iki parmak altından başlayıp uygun baş boşluğu ile ölçeklendirme yapılır. Özellikle ikili resmi görüşmelerin haberlerinde kullanılacak fotoğraflarda omuz planında çekilmiş olanlar tercih edilmelidir. Göğüs Plan Resim 1.5: Belin hemen üzerinden baş boşluğuna kadar olan ölçektir. Gömlek cebinin alt hizasından itibaren uygun baş boşluğu ile ölçeklendirme yapılır. Bel planla birlikte değerlendirilebilir. Bel Plan Resim 1.6: Kemer hizası ile baş boşluğunu kapsayan ölçektir. Vücudun yarısını içine alan bir çerçeveleme söz konusudur. Bu tür çerçevelemede arka fondaki nesnelerin ve çevredeki diğer unsurların da dikkatli ve özenli bir şekilde yerleştirilmiş olması gerekmektedir. Özellikle sağ ve sol boşluklara dikkat edilmelidir. 5

10 Diz Plan Resim 1.7: Dizin altından veya üstünden baş boşluğuna kadar yer alan ölçektir. Sağda ve solda istenmeyen görüntülerin olmadığı, zemin ve ayakkabıların görünmesinin itici olacağı durumlarda tercih edilmelidir. Boy Plan Resim 1.8: Fotoğrafta yer alan kişi veya kişilerin bastıkları zeminden baş boşluğuna kadar olan ölçeğe boy plan diyoruz. Kişiler hakkında genel bilgi vermek ve tanıtmak için bu tür fotoğrafları seçmeliyiz. Boy planda baş boşluğu ile alt boşluğun oranı şöyle olmalıdır: Baş boşluğu iki birim ise alt boşluğun bir birim olduğu fotoğraflar tercih edilmelidir. Boşluk verilmemiş fotoğraflar itici bir etki uyandıracağından zorunlu olmadıkça seçilmemelidir Baskı Özellikleri Fotoğraf seçerken dikkat edilecek bir özellik de seçilecek fotoğrafın nerede kullanılacağının göz önünde bulundurulması konusudur. Bu konu renk ve renk ayrımı açısından önemlidir. Fotoğrafın basılacağı materyalin özellikleri göz önünde bulundurularak seçim yapılmalıdır. Ancak günümüz dijital teknolojisinde burada çıkabilecek sorunlar fotoğraf işleme programları kullanılarak çok kolay giderilmektedir. Renkli bir fotoğrafın basılabilmesi için öncelikle onu baskıya uygun dört ana renge (CMYK) ayırmak gerekir. Bu ana renkler şöyledir; 6

11 Şekil 1.2: Bu işleme, renk ayrımı denir. Basılacak kâğıda uygun tramların seçilmesi renk ayrımının önemli bir noktasıdır. Baskı niteliğine göre tramlar şu şekilde olmalıdır: Serigrafide 34 den küçük 3.hamur gazete kâğıdı için 40 lık İnsertler için arası Dergi için lik Ofset için 70 lik Çok kaliteli ofset için 80 lik 1.hamur kâğıt için lık Kuşe kâğıt için 70 lik TRAM kullanılması gerekir. Kâğıt Özelliklerine Göre Fotoğraf Seçme Baskı tekniği ya da baskıda kullanılacak kâğıdın türü ne olursa olsun az ya da fazla pozlanmış fotoğrafları seçim dışı bırakmak gerekir. Alternatifi yoksa koyu/açık bir fotoğrafın ışık, kontrastlık vb. değerlerine bilgisayarda müdahale edilerek baskı hazırlığı yapılmalıdır. Seçilen fotoğraflarda 2. ve 3. hamur kâğıtlar için en fazla 60 lık, 1. hamur ve kuşe kâğıtlar için ise 60 lık ve üstü tram değerleri kullanılmalıdır. Bu değerlerin gereksiz yere yükseltilmesi, poz süresinin uzamasına ve nokta kazancından doğan problemli baskılara yol açar. İnternetten indirilen veya düşük çözünürlüklü dijital (sayısal) fotoğraf makinelerinde çekilmiş fotoğraflar da baskıda iyi sonuç vermez. Fotoğraf seçerken renk ve renklerin özelliklerine de dikkat etmek gerekir. Sıcak renkler uyarıcı, soğuk renkler ise gevşetici ve rahatlatıcı etki gösterirler. Ayrıca kullanılacak baskı tekniğine de dikkat etmek gerekir. Sıcak renkler Kırmızı Sarı Turuncu Mavi Yeşil Mor Soğuk renkler Şekil 1.3: 7

12 Dijital baskıda baskı öncesinde artık film kullanılmıyor. Fotoğrafçıların kullandığı baskı makineleri hem filmden hem de taranmış veya dijital (sayısal) fotoğraf makineleriyle çekilmiş fotoğraf kayıtlarından baskı yapabiliyor. Aslında bu baskı makineleri dijital kayıtlardan baskı için tasarlanmış ancak piyasa şartları dikkate alınarak film tarama ünitesi eklenmiştir. Böylece sistem, film olarak gelen işleri de banyo işleminden sonra tarayarak baskıya göndermeye imkân vermektedir. Banyo yok, tarama yok, deneme çekimleri yok. Görüntü fotoğraf makinesinden bilgisayara, oradan da direkt olarak baskıya aktarılmaktadır. 8

13 UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ İŞLEM BASAMAKLARI Günlük gazetelerdeki fotoğrafları inceleyerek çekim ölçekleri açısından değerlendiriniz. Günlük gazetelerde kullanılan fotoğrafları renk açısından değerlendiriniz. Çektiğiniz fotoğraflar üzerinde çalışarak gereksiz bulduğunuz kısımları kırpınız. ÖNERİLER Çekim ölçekleri konusunu gözden geçiriniz. Baskı özellikleri konusunu tekrar okuyunuz. İyi bir fotoğraf işleme yazılımı kullanınız. 9

14 PERFORMANS DEĞERLENDİRME Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet / Hayır seçeneklerinden uygun olan kutucuğu işaretleyiniz. DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır 1. Günlük gazeteleri inceleyerek kullanılan fotoğrafları çekim ölçekleri açısından değerlendirdiniz mi? 2. Günlük gazetelerde kullanılan fotoğrafları renkleri açısından değerlendirdiniz mi? 3. Çektiğiniz fotoğrafları fotoğraf işleme yazılımı kullanarak kırptınız mı? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızda Hayır seçeneği işaretli ise ilgili faaliyete geri dönerek tekrar ediniz. Cevaplarınızın tümü Evet ise bir sonraki faaliyete geçebilirsiniz. 10

15 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet ile hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz. Aşağıda verilen ifadelerin başındaki boşluğa doğru ise (D) yanlış ise (Y)koyunuz 1. (.)Fotoğrafta mesajı verenin izleyiciye yakınlaştırılması ve dikkatin bu kişilerin üzerine çekilmesi için baş plan çekimler tercih edilmelidir. 2. (.)Fotoğrafta yer alan kişi veya kişilerin bastıkları zeminden baş boşluğuna kadar olan ölçeğe Bel Plan denir. 3. (.)Renkli bir fotoğrafı basabilmek için baskıya uygun dört ana renge (cmyk) ayırma işlemine renk ayrımı denir. 4. (.)Birinci hamur kâğıtlar için en fazla 60 lık tram değerleri kullanılmalıdır. 5. (.)Fotoğrafta renklerin özellikleri de önemlidir. Sıcak renkler uyarıcı, soğuk renkler ise gevşetici ve rahatlatıcı etki gösterirler. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz. 1. Sıcak renkler..,.. ve dır hamur gazete kâğıdı için.. tram kullanılmalıdır. 3. Fotoğraflar baskıdan önce.. ana renge ayrılır. 4. Hareketli insanların yakın çekim görüntülerinde ölçek kullanılır. 5. Elin bilekten, başın boyundan kesilerek yapılan çerçeveleme.. bir çerçevelemedir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayısını belirleyerek, bilgi düzeyinizi ölçünüz. Bu faaliyette gördüğünüz konular ile ilgili eksiklerinizi Öğrenme Faaliyeti-1 e tekrar dönüp işlem basamaklarını yeniden uygulayarak, arkadaşlarınız veya öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz. 11

16 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Amaca ve mesaja göre fotoğraf seçebileceksiniz. ARAŞTIRMA ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Bir günlük gazete veya haftalık haber dergisinde yer alan fotoğrafları inceleyerek ilgili haber metni ile karşılaştırınız. Fotoğraf Editörlüğü kavramının ne anlama geldiğini araştırınız. 2. HABER-FOTOĞRAF İLİŞKİSİ Resim 2.1:Kaynak: Anadolu Ajansı (Fotoğrafların kullanım hakkı Anadolu Ajansına aittir. İzinsiz kullanılamaz.) 12

17 Batman da yaşanan sel felaketi ile ilgili fotoğraflar. Sizce sel felaketinin boyutlarını hangi fotoğraf daha iyi ifade etmektedir. Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız. Bir gazetenin yazı işlerine çok sayıda fotoğraf ulaşır. Bu fotoğrafların kaynağı, yerliyabancı haber ve fotoğraf ajansları, gazetenin kendi kadroları, profesyonel fotoğrafçılar, amatör fotoğrafçılardır. Gazeteye ulaşan bu fotoğraflar fotoğraf editörleri tarafından değerlendirilir ve yayınlanacak kare ya da kareler bu kişiler tarafından belirlenir; yani seçilir. Gazetecilik mesleğinde seçmek kavramı en önemli, en büyülü kelimedir. Bu açıdan bir haber tanımı yapmak gerekirse: Haber; kuralına (etiğine) uygun ya da değil okura/izleyiciye birileri (gazeteci, haberci, köşe yazarı, haber fotoğrafçısı, editör, fotoğraf editörü vs.) tarafından seçilen (sınırsız kelime ya da görüntü fırsatları arasından) ve iletilen mesajdır ve hatta imajdır. Haber fotoğrafçısının görüp de seçtiklerinin arasından fotoğraf editörü tekrar seçer. Ya sözgelimi üç kareden birini seçer ya da aynı kare içinden kadrajlama yolu ile yeni bir kare çıkarır. Son karar, fotoğraf editörünün seçtiğidir. Burada bir değerlendirme ve seçme işi söz konusudur ve bu nedenle fotoğraf editörlerinin alanlarında uzman kişiler olmaları gerekir. Ancak yayın kuruluşu fotoğraf editörü istihdam etmiyorsa bu önemli iş haber editörleri, haber müdürleri ya da sayfa sekreterleri tarafından yapılır. Fotoğraf editörü istihdam edip etmemek gazetenin büyüklüğüyle ve politikasıyla ilgili bir olaydır. Ancak özellikle batıda gazetelerin fotoğraf editörlüğüne çok önem verdiğini ve birçoğunda birden fazla editör bulunduğunu biliyoruz. Örneğin, sadece Time Dergisi nde dokuz fotoğraf editörü görev yapmaktadır. Ülkemizde ise medya kuruluşlarının çoğunda fotoğraf editörü bulunmamaktadır. Fotoğraf editörü olan medya kuruluşlarında ise editör sayısı işletmenin büyüklüğüne göre oldukça azdır. Öyle ki gazetelerin gizli kahramanları olan bu kişilerin sayısı ülke çapında 10 un altındadır. Günümüzde birçok gazetede fotoğrafa daha çok yer ayrıldığı halde durumun böyle olması düşündürücüdür. Fotoğraf herkesin anlayacağı evrensel bir dildir. Fotoğraf, gazetecilikte ne kadar belge niteliği taşıyan bir malzeme olarak bakılsa da günümüzde başlı başına bir mesaj ileten, hatta mesajı doğrudan ileten araç haline gelmiştir. Altındaki birkaç satırlık yazıyla haberle iletilmek istenen mesaj verilmiş olmaktadır. Ancak, fotoğraf olayın tanığıdır, haberin belgesidir. Bu nedenle teknik açıdan başarılı olmasa da alternatifi olmayan, belgeleyici, çok çarpıcı nitelikte olan fotoğraflar yayınlanabilir. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer in vefat eden annesi Hatice Sezer in toprağa verilmesi ile ilgili aşağıda gördüğünüz fotoğraf örnek olarak verilebilir. Fotoğraf teknik açıdan bazı sorunlar barındırsa da çarpıcıdır ve aynı zamanda cenaze taşınırken Cumhurbaşkanı ve Başbakan ın aynı karede yer aldığı tek fotoğraftır. 13

18 Resim 2.2: 2.1. Mesaja Uygun Fotoğraf Seçmek Fotoğraf editörü fotoğrafı teknik olarak değerlendirir. Çekim tekniği doğru mu? Fotoğraf doğru pozlanmış mı? Bir başka ifade ile haber fotoğrafçısı ışığı kontrol edebilmiş mi? Doğru objektif kullanmış mı? Fotoğraf net mi bulanık mı? Makinenin konuya uzaklığı, yüksekliği, açısı doğru mu? Bunun dışında fotoğraf karesinin fotoğraf kompozisyon ilkelerine uygun olup olmadığını kontrol eder. Fotoğraf çok mu karmaşık? Ana öğeyi yardımcı öğeler bastırmış mı? Ana öğe karede yok mu? Yerçekimi ve altın kesim kurallarına uygun mu? Ufuk çizgisi dengeli mi değil mi? En önemlisi haber fotoğrafçısı o an ı, bir başka ifade ile kritik an ı yakalayabilmiş mi? Bunlar ciddi fotoğraf bilgisi gerektirir. Haber editörlerinin sözcük ve imla işaretleri ile yarattıkları ya da değerlendirdikleri yazılı metinler gibi fotoğrafın da kendine göre bir dili ve kompozisyon ilkeleri vardır. Bu hataları birinin düzeltmesi ve yayınına karar vermesi gerekir. Gazetelerde net fotoğraflar istenir ancak bazen teleobjektifle yakalanan görüntüler flu olabilir. O fotoğrafı kullanıp kullanmama, flu olmasına karşın yaratacağı etki, bunlar hep ayrı bir dilin anlamıdır. Nasıl ki bazen devrik cümleler etkili olabilirse bazen de flu görüntüler net olana göre daha etkileyici olabilir. Sonuçta fotoğraf editörü, fotoğraf üzerinde sayısal ortamda kompozisyonu mu kadrajlayarak düzeltecek, çekim hatalarını mı düzeltecek ya da her ikisini mi yapacak? Bunları yaparken etik nerede yer alacak? İşte tüm bunlar ciddi bir mesleki deneyim ve bilgi birikimi gerektirir. Kuşkusuz bir fotoğrafı okurken sorulması gereken tüm sorular sadece bunlar değildir. Sorularımızı daha da çoğaltabiliriz. Konu haberse fotoğrafın belge niteliği ve olayı iyi ifade etmesi de çok büyük önem kazanır. Çünkü fotoğraflar masum değildir ve bir fotoğraf çok farklı amaçlar için kullanılabilir. 14

19 Haber fotoğrafını seçerken göz önünde bulundurmamız gereken başlıca özellikleri şöyle sıralayabiliriz: Fotoğraf olayın belgesi niteliğinde olmalı, olaya tanıklık etmelidir. Okuyuculara yansıtılmak istenilen görüşü veya bir olguyu, durumu ve bir davranışı destekler nitelikte olmalıdır. İletilmek istenilen mesajı somutlaştırmalı, inandırıcılığını artırmalıdır. Tek başına da bir mesaj içermelidir. Olayla ilgili can alıcı, açıklayıcı ve haberle ilgili çok şeyi anlatan güçte olmalıdır. Okuyucuyu etkilemeli, gerektiğinde şok etmeli, çekici olmalıdır. Gazetenin yayın politikası açısından yayınlanabilir özellikte olmalıdır. Ahlaki ve hukuksal açıdan olumsuzluk içermemelidir. Haberi destekleyen en iyi ve doğru fotoğraf seçilmelidir. Olayı, haberi mümkün olduğunca az fotoğrafla ama kapsayıcı olarak anlatmalıdır. Canlı, hareketli fotoğraf seçilmelidir. Net fotoğrafı seçmeye dikkat etmelidir. Mümkünse olayı değişik açılardan yansıtan fotoğraflar seçilmelidir. Tüm bunlardan yola çıkarak şunu söyleyebiliriz: Ne iletilmek isteniyorsa ona uygun, onu anlatan fotoğraf seçmek gerekir Fotoğrafın Habere Kaynak Teşkil Etme Özelliği Fotoğraflar gazete sayfalarına bir taraftan görsel güzellik kazandırırken bir taraftan da haberin içeriğini desteklemek durumundadır. En önemlisi de haberin doğruluğunun bir delili sayılmaktadır. Hatta kimi zaman haberin kendisi olmaktadır. Ayrıca haberin gerçekçiliği kullanılan fotoğrafın etkileme gücüyle doğru orantılı olarak değerlendirilmektedir. Fotoğrafın habere bir diğer katkısı da habere ilginçlik katmasıdır. Kuşkusuz en iyi haber, kamu yararına en fazla katkısı olan haberdir. Ancak günümüzde en iyi haber başka bir gazetecinin yakalayamadığı haberdir. Haberi kamuoyuna ilk ulaştırmak önemlidir. Kimsenin elde edemediği görüntüleri yakalayıp bunu ilk kez yayımlamak, onu en iyi haber yapabilmektedir. Bu tür haberlerde genellikle kamu yararı ndan çok kamu ilgisi bulunmaktadır. Çok önemli bir siyasi ya da ekonomik haber dahi fotoğraf desteğiyle renklendirilerek habere olan ilgi artırılabilir. Haber fotoğrafçısı objektifini meclis koltuğunda uyuyan bir milletvekilinin yüzüne odaklayarak verdiğinde, perde arkasında milletvekilinin görevini aksattığı yatmakla birlikte haber daha eğlenceli ve daha dikkat çekici olacaktır. Şüphesiz bu fotoğraf haberin etkisini de artıracaktır. 15

20 Günümüz gazeteciliğinde insanların duymaktan ve görmekten hoşlandıkları haberlerin buna benzer haberler olduğu ileri sürülmektedir. Gazeteciler günümüzde bu anlamda gerçek haber yerine ilginçlik avına çıkmaktadır. Çünkü ilginç olan haberler gazetenin satışını artırmaktadır Haber-Fotoğraf İlişkisi Haber fotoğraf ilişkisini değişik ölçütlere göre değerlendirebiliriz. Bu konudaki temel ölçütleri içerik, teknik, estetik ve ahlaki açılardan dört grupta ele alabiliriz: İçerik; zaten haberle verilen bilgidir. Haber metni, haberi yazı ile iletirken haber fotoğrafı, görsellikle iletir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir incelik var: Görsel açıdan mükemmel olan bir fotoğrafın içerik açısından da haber değeri taşıması gerekir. İdeal olanı fotoğrafın iki özelliği de taşımasıdır. Görsel değeri iyi fotoğraf bulunamıyorsa o zaman haber değerine göre seçim yapılmalıdır. Ayrıca fotoğraf ahlaki değerlere de uygun olmalıdır. İçerik bakımından iyi bir fotoğraf olay anını okura yaşatabilmeli, olayla ilgili kişilerin duygularını yansıtabilmelidir. Ama her şeyden önce fotoğrafın haber değeri olmalıdır. Haber fotoğrafları da haber metinleri gibi 5N+1K sorularına olabildiğince yanıt vermelidir. Fotoğrafta verilemeyen soruların cevapları ise fotoğraf alt yazısında belirtilmelidir. Genel olarak fotoğraf seçiminde dikkat edilecek konuları toparlayacak olursak; dikkat etmemiz gereken temel kriterleri şöyle sıralayabiliriz: Habere uygunluk, etkileyicilik, kullanılacak sayfaya uygunluk ve çekim tekniklerine uygunluk. Resim 2.3:Kaynak: Anadolu Ajansı (Fotoğrafların kullanım hakkı Anadolu Ajansına aittir. İzinsiz kullanılamaz.) İyi anlatıma örnek fotoğraflar 16

21 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER Günlük gazeteleri İncelediğiniz fotoğrafları anlatım inceleyerek kullanılan fotoğrafları açısından değerlendiriniz. Haber-fotoğraf ilgili oldukları haber metni ile konusunu tekrar okuyunuz. karşılaştırınız. Günlük gazetelerdeki fotoğrafları 5N-1K kuralına göre Fotoğraf kullanımının inceleyiniz ve çalışmanızı sınıfta önemini araştırınız. arkadaşlarınızla ve öğretmeninizle paylaşınız. habercilik değeri ilişkisi açısından Günlük gazetelerde kullanılan haber fotoğraflarını inceleyerek sizde uyandırdıkları İncelediğiniz fotoğrafları siz yetkili olsaydınız duyguları ve bıraktıkları seçer miydiniz? Nedenleri üzerinde düşününüz. izlenimleri not ederek arkadaşlarınızla paylaşınız. 17

22 PERFORMANS DEĞERLENDİRME Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet / Hayır seçeneklerinden uygun olan kutucuğu işaretleyiniz. DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır 1. Günlük gazeteleri inceleyerek haber metni ile karşılaştırdınız mı? 2. Günlük gazetelerdeki fotoğrafları 5N-1K kuralına göre incelediniz mi? 3. Günlük gazetelerde kullanılan inceleyerek sizde uyandırdıkları izlenimleri not ettiniz mi? fotoğrafları duygu ve DEĞERLENDİRME Cevaplarınızda Hayır seçeneği işaretli ise ilgili faaliyete dönerek tekrar ediniz. Cevaplarınızın tümü Evet ise bir sonraki faaliyete geçebilirsiniz. 18

23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet ile hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların karşısına D, yanlış olanlara ise Y yazınız. 1. (.)Fotoğraf olayın, haberin tanığı ve belgesidir. 2. (.)Haber fotoğrafı tek başına mesaj içermez. 3. (.)Haberde içermemelidir. 4. (.)Haber fotoğrafında estetiğin bir önemi yoktur. 5. (.)Haberin gerçekçiliği kullanılan fotoğrafın etkileme gücüyle doğru orantılıdır. kullanılacak fotoğraflar ahlaki ve hukuksal olumsuzluklar Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz. 1. Haber metni haberi yazı ile iletirken haber fotoğrafı... ile iletir. 2. İçerik bakımından iyi bir fotoğraf... anını okura yaşatabilmelidir. 3. Haber fotoğrafı da haber metinleri gibi... sorularına olabildiğince yanıt verebilmelidir. 19

24 Aşağıdaki haberi fotoğraf haber ilişkisi açısından inceleyiniz. Şiddetli yağmur İstanbul ve İzmir'i vurdu! MİLLİYET İNTERNET ÖZEL Beklenen şiddetli yağmur ve soğuk hava, başta İstanbul ve İzmir olmak üzere birçok yerde hayatı felç etti. İstanbul'da geceden bu yana devam eden yağmur ve fırtına sonucu Boğaziçi ve FSM köprülerinde trafik yoğunluğu erken saatlerde başladı. Üsküdar ve Gaziosmanpaşa gibi ilçelerde bu baskınları meydana geldi. Şiddetli yağış bütün bölgelere uğrarken, hava sıcaklığı 10 derece düşecek. İstanbul hafta sonuna kadar şiddetli yağmur alıyor. İSTANBUL'DA TRAFİK KİLİTLENDİ İstanbul da etkili olan sağanak yağış nedeniyle Üsküdar da bazı ev ve iş yerlerini su bastı, şehir içi trafikte yoğunluk oluştu. AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, sağanak yağış nedeniyle Üsküdar Arakiyeci Caferağa Caddesi Ahçı Sokak üzerinde zemin katta bulunan bazı ev ve iş yerlerini su bastı. Olay yerine gelen itfaiye ekipleri, gece boyunca su tahliyesi yaptı. Etkisini sabah saatlerinde de sürdüren sağanak yağış nedeniyle yollarda oluşan su birikintileri yüzünden şehir içi trafikte de aksamalar yaşandı. Ayrıca, Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprülerinde de araç kuyrukları oluştu. İDO DAN SEFER İPTALLERİ Bu arada, İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş den (İDO) yapılan açıklamada, elverişsiz hava koşulları nedeniyle bugün yapılması gereken Bostancı-YenikapıArmutlu-Mudanya Deniz Otobüsü, Bostancı-Yenikapı-Bandırma Deniz Otobüsü ve Yenikapı-Bandırma Hızlı Feribot seferlerinin iptal edildiği bildirildi. Açıklamada, iç hatlarda da Kartal-Yalova seferlerinin karşılıklı olarak, saat de yapılması gereken Pendik-Yalova, saat daki Yalova-Pendik seferlerinin de iptal edildiği kaydedildi. Hava sıcaklığı; bugün yağış alan yerlerde azalırken yarın ve perşembe günü biraz artacak, ancak cuma günü kuzeybatı kesimlerden başlayarak hissedilir derecede yeniden düşecek. Perşembeye kadar en düşük hava sıcaklığı İstanbul ve Ankara'da 13, İzmir 11, Antalya ve Trabzon 21, Adana 20, Erzurum 9 ve Diyarbakır'da 15 derece olacak... Yurdun tamamında görülecek sağanak yağışlar, Marmara nın batısı, kıyı Ege ile Akdeniz bölgelerinde etkili olacak. Yağışların etkili ve sürekli olması bekleniyor. İZMİR SULAR ALTINDA İzmir'de akşam saatlerinde başlayan sağanak yağış nedeniyle çok sayıda ev ve iş yerini su bastı. İzmir İtfaiye Müdürlüğü yetkilileri, yağmurun başladığı saatten bu yana 200'den fazla su baskını ihbarı aldıklarını, şikayetlerin çoğunun kanal tıkanıklığından kaynaklandığını belirtti. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü yetkilileri metrekareye düşen yağış miktarının 75 kilogramı bulduğunu, yağmurun yarın öğlen saatlerine kadar devam edeceğini kaydetti. ŞİDDETLİ YAĞIŞ ALACAK İLLER Yurdun büyük bölümünde yarın da devam edeceği tahmin edilen yağışlar, İstanbul, Kocaeli, Balıkesir, Bursa, Sakarya, İzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Antalya, Mersin başta olmak üzere Marmara nın güney ve doğusu, Ege, Akdeniz, İç Anadolu nun batısı, Doğu Anadolu nun güneyi ile Güneydoğu Anadolu bölgelerinde etkili ve sürekli olacak. GÜN GÜN HAVA DURUMU BUGÜN tüm bölgeler yağmurlu... Trakya ve Doğu Karadeniz kıyıları dışında tüm yurtta devam edecek yağışların, Bolu-Kütahya çevresinde yer yer kara çevirecek. Orta ve Doğu Karadeniz ile Erzurum-Kars bölüm dışında tüm yurtta şiddetli yağmur var... YARIN Doğu Marmara (İstanbul), Karadeniz, Ankara-Kütahya arası, Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu ve Sivas çevresinde yağışlar devam ediyor. PERŞEMBE günü yeni bir yağışlı hava geliyor... Yeni yağış dalgası Marmara, Ege, Batı Akdeniz, Ankara-Eskişehir hattında etkili oluyor. Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu ve Mardin civarındaki yağışlar sürüyor... CUMA günü yine tüm Türkiye yağmur altında... Yağışlar Bolu-Afyon arası ve Doğu Karadeniz'in iç kesimlerinde kara dönüşecek. HAVALAR SOĞUYOR, KIŞ KAPIDA Hava sıcaklığının ise Salı günü doğu bölgelerde, Çarşamba günü yurdun batı kesimlerinde artması, Cuma günü kuzeybatı kesimlerden başlayarak hissedilir derecede azalması bekleniyor. Rüzgarın da bu akşam saatlerinden sonra özellikle Salı günü kuzeybatı kesimlerde kuzey ve kuzeydoğu, güney ve iç kesimlerde güney ve güneydoğu yönlerinden orta kuvvette, Marmara, Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Batı Karadeniz de ise kuvvetli ve kısa süreli fırtına şeklinde eseceği tahmin ediliyor. Açıklamada, kuvvetli rüzgarla birlikte etkisi ve sürekli olması beklenen sağanak yağışların oluşturacağı sel, su baskını, taşkın gibi durumlara karşı ilgililerin ve vatandaşların tedbirli olmalarının önemine de işaret edildi. İSTANBULLULAR DİKKAT! İstanbul Meteoroloji Bölge Müdürü Mustafa Yıldırım, kentte bugün başlayan sağanak yağışın bu geceden itibaren poyrazla birlikte etkisini artıracağını, özellikle İstanbul Boğazı çevresi ile Avrupa yakasında bu gece ve yarın sabah saatlerinde etkili olacağını bildirdi. Yıldırım, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Marmara Bölgesi nin tamamında yağışların artarak devam ettiğini belirterek, şu bilgileri verdi: "Yağışlar bu geceden itibaren Marmara nın güney ve doğusunda kuvvetli poyrazla birlikte etkisini artıracak. Özellikle Boğaz çevresi ile Avrupa yakasında bu gece ve yarın sabah saatlerinde etkili olacak. Hava sıcaklıklarının yarın sağanak yağışlı derece, Çarşamba günü yağmurlu 12-14, Perşembe günü akşam saatlerinden itibaren sağanak yağışlı 1117 derece olması bekleniyor. Çarşamba günü yağışlar etkisini azaltacak. Marmara Bölgesi, Perşembe akşam saatlerinden itibaren Balkanlar üzerinden gelen yeni bir yağışlı havanın etkisine girecek. Sıcaklıklar hissedilir derecede azalacak. Hava sıcaklığı Cuma günü 8 dereceye kadar düşecek. Hafta sonu Marmara genelinde sıcaklıklar 10 derece olacak." Yıldırım, İstanbul da öğle saatlerine kadar Bahçeköy ve Göztepe de metrekareye 3 kilogram, Sarıyer ve Atatürk Havalimanı nda 4 kilogram, Kumköy de (Kilyos) ise 6 kilogram düştüğünü belirtti. Mustafa Yıldırım, denizci ve balıkçıları poyraz fırtınası nedeniyle bu gece ve yarın dikkatli olmaları konusunda uyardı. SEL VE SU BASKINI UYARISI Pazartesi günü; güney ve batı, Salı günü güney, iç ve batı, Çarşamba günü doğu bölgelerde kuvvetli rüzgarla birlikte etkili ve sürekli olması beklenen sağanak yağışların oluşturacağı olumsuz şartlara (Sel, su baskını, taşkın vb.) karşı ilgililerin ve vatandaşların tedbirli olmaları gerekmektedir" uyarısı yaptı. 20

25 DEĞERLENDIRME Konu ile ilgili ölçme sorularını cevapladıktan sonra cevap anahtarından kontrol ediniz. Yanlış cevapladığınız soruların doğrusunu öğrenmek için ilgili konuya dönerek konuyu tekrar okuyunuz. Konunun pekişmesi için yanlış cevapladığınız soruları gözden geçiriniz. Habercilerin değişik görüntüleri yakalama çabalarını vurgulayan fotoğraflar Fotoğraflar: Abdurrahman ANTAKYALI 21

26 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ Amaca ve mesaja göre fotoğraf seçebileceksiniz. ARAŞTIRMA Farklı yayın politikası izleyen iki gazetede bir hafta süreyle aynı haberlerde kullanılan fotoğrafları haber fotoğrafı nitelikleri açısından karşılaştırınız. 3. YAYIN POLİTİKASINA GÖRE FOTOĞRAF SEÇİMİ 3.1. Gazete Türüne Göre Fotoğraf Seçimi Fotoğraf seçiminde teknik ve estetik kaygıların dışında diğer önemli etken gazetemizin türüdür. Gazete türlerini daha önceki modüllerimizden biliyorsunuz. Gazeteler çeşitli kıstaslara göre gruplara ve türlere ayrılır. Bunlar; içeriklerine, yayın sürelerine, dağıtım alanlarına, ilgi alanlarına ve ebatlarına göre gazeteler olmak üzere beş grupta toplanmaktadır. Ayrıca bu gruplar da kendi içinde çeşitli türlere ayrılmaktadır. Gazetelerin gruplara ve türlere ayrılmasının anlamı şudur: Her gazetenin hedef kitlesi, yani okuyucu profili farklıdır. O halde gazetemizde kullanacağımız fotoğrafı seçerken bu kriteri mutlaka göz önünde bulundurmalıyız. Kullanacağımız fotoğraf okuyucu kitlemizde olumlu izlenim bırakmalı, onların anlayabileceği bir içeriği yansıtmalıdır. Bir fikir gazetesinde kullanacağımız fotoğrafla bulvar gazetesinde kullanacağımız fotoğrafın özellikleri farklı olmalıdır. Bir haberi fikir gazetesi haber değeri daha çok olan, ciddi ve ağırbaşlı fotoğrafla verirken, bulvar gazetesi daha renkli ve göze hitap eden, magazin yanı ağır basan bir fotoğrafla verir. Diğer gazeteler de kendi üsluplarına ve hedef kitlelerine uygun fotoğrafları kullanmaktadırlar. Gazete türlerine göre fotoğraf seçimiyle ilgili dikkat edilmesi gereken özellikleri şöyle sıralayabiliriz. Gazetelerde yayınlanacak fotoğraflar genel olarak gazetenin yayın politikasına uygun olmalıdır. Fikir gazeteleri genellikle siyah beyaz olarak basılmaktadır. Renkli olarak basılsalar bile fikir gazetelerinde renkli fotoğraf az sayıda kullanılmaktadır. Bu nedenle fikir gazetelerinde yer alacak fotoğrafların renk ve fotoğrafta yer alan nesneler itibariyle yalın olmasına dikkat edilmelidir. 22

27 Fikir gazeteleri yazı ağırlıklı olduklarından olabildiğince az sayıda fotoğrafa yer verilmektedir. Bu nedenle haberi en iyi yansıtan fotoğraf seçilmelidir. Kitle gazeteciliğinde fotoğraflar gazete yazıları ve haberler kadar yer tutmaktadır. Bu nedenle haberi en iyi yansıtan fotoğrafların yanı sıra haberi en ilginç hale getiren fotoğraflara da yer verilmelidir. Kitle gazeteciliğinde okuyucu haberde yer alan fotoğraflarla daha çok ilgilenmektedir. Bu nedenle bu gazetelerde yer alan fotoğrafların görsel açıdan zengin olmasına ve tekniğine uygun çekilmiş olmasına dikkat edilmelidir. Kitle gazeteciliğinde siyah- beyaz sanat fotoğraflarından çok renkli fotoğraflara yer verilmelidir. Bölgesel ve yerel gazetelerde hangi bölge ve yöreye yönelik yayın yapılıyorsa o bölgelerle ilgili fotoğraflara ayrıntılı biçimde yer verilmelidir. Bunun için önceden fotoğraf arşivi oluşturulması gazetecinin işini kolaylaştıracaktır. İçeriklerine göre gazetelerde turizm ve spor gazeteleri bol fotoğrafla desteklenmeli, her haber için birden fazla fotoğraf kullanılmalıdır. Ancak ekonomi gazetelerinde fotoğraf sayısı sınırlı tutulmalı fotoğraf dışı görsellere de yer verilmelidir. Ebatlarına göre gazetelerde fotoğraf seçimi yapılırken tabloid gazeteler eğer magazin içerikli ise ilk sayfada haberle ilgili en çarpıcı fotoğrafı geniş boyutlarda kullanmak gerekmektedir. Aşağıdaki sel felaketi fotoğraflarını gazetelerin türlerine göre fotoğraf seçimleri açısından inceleyiniz. Posta Resim 3.1:Güneş

28 Resim 3.2:Milliyet Resim 3.3:Star

29 Resim 3.4:Radikal : Resim 3.5:Sabah Resim 3.6: 25

30 3.2. Gazetelerin Yayın Politikası Gazetelerin yayın politikası fotoğraf seçiminde en önemli etkendir. En doğru yaklaşım, haberi en iyi yansıtan, o an ı, kritik an ı en iyi ve doğru yansıtan fotoğrafı kullanmaktır. Ancak özellikle okuyucunun yönlendirilmesini ön plana koyan gazetelerde bu kurala pek uyulmaz. Fotoğraf editörlüğünün ülkemizde yeteri kadar gelişmemesinin önündeki engel de budur. Fotoğraf editörlüğünü üstlenen kişiler genellikle yazı işleri müdürleri ya da genel yayın yönetmenleri olduğundan haberi en doğru veren fotoğrafın seçiminde foto muhabirinin görüş ve önerisi alınmaz. Bu durum bizim gibi ülkelerde çok önemli bir sorundur. Aynı şey haber metinleri için de geçerlidir. Haberler, olayın içinde bulunan muhabirin görüş ve önerisi pek dikkate alınmadan yeniden yazılır ve yayınlanır. Gazetelerin hükümetlerle olan ilişkileri ve ideolojik yaklaşımları da yayın politikasının oluşmasında önemli bir etkendir. Hükümetle arası iyi olan bir gazetede hükümeti zor duruma düşürecek fotoğraflara pek yer verilmezken, muhalif gazetelerde tam tersi bir durum söz konusudur. Yapılan açıklamalar, basın toplantıları, çeşitli açılış konuşmaları, mecliste yapılan konuşmalar haber yapılırken ve fotoğraf seçilirken bu süzgeçten geçirilir. Oysa olması gereken bu değildir. Olması gereken haberi ve fotoğrafı seçerken ahlaki ve yasal sınırları fazla zorlamadan haberi en iyi verecek fotoğrafı seçmektir. Yorum ve eleştirileri yapmak köşe yazarının görevidir. Günümüzde yayın politikalarını belirleyen önemli faktörlerden biri de patronların gazete sahibi olması durumudur. Artık gazeteciler değil de holding patronları gazetelerin sahibi durumuna geldiklerinden yayın politikalarını patronların ekonomik çıkarları belirlemektedir. Aşağıdaki haber fotoğrafları KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ın Ankara yı ziyaretini haber yapan Zaman ve Cumhuriyet gazetelerinden alınmıştır. Seçilerek yayımlanan bu kareler yayın politikasına göre fotoğraf seçimine örnek teşkil edebilir. Resim 3.7: Zaman gazetesi 05 Mart 2004 Resim 3.8:Cumhuriyet gazetesi 05 Mart

31 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ-1 Endonezya daki tsunami felaketinde insanların yaşadığı dramla ilgili bir haber için aşağıdaki fotoğraflardan birisini seçmeniz gerekirse hangisini seçersiniz? Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız. Kaynak: Anadolu Ajansı (Fotoğrafların kullanım hakkı Anadolu Ajansına aittir. İzinsiz kullanılamaz.) 27

32 Cumhuriyet Bayramı nın yurtta coşkuyla kutlandığı haberi için aşağıdaki fotoğraflardan ikisini seçmeniz gerekirse hangilerini seçersiniz? Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız. Kaynak: Anadolu Ajansı (Fotoğrafların kullanım hakkı Anadolu Ajansına aittir. İzinsiz kullanılamaz.) 28

33 UYGULAMA FAALİYETİ-2 İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER Değişik türdeki günlük gazetelerde kullanılan fotoğrafları inceleyerek gazete türleri açısından karşılaştırınız. Okuduğunuz gazetelerde kullanılan haber fotoğraflarını gazetelerin türleri açısından değerlendiriniz. Gazete türlerine göre fotoğraf seçimi konusunu okuyunuz. Gazete ve dergilerde gördüğünüz fotoğrafları inceleyiniz. Fotoğrafların gazete sayfasında kapladığı yeri karşılaştırınız. Gazete türlerine göre fotoğraf kullanım oranlarını araştırınız. Gazete ve haber ajanslarını ziyaret ederek fotoğraf seçiminden kimlerin sorumlu olduğunu ve bu kişilerin niteliklerini araştırınız. Fotoğraf seçiminden sorumlu kişilerin hangi kriterleri göz önünde bulundurduklarını öğreniniz. 29

34 PERFORMANS DEĞERLENDİRME Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet / Hayır seçeneklerinden uygun olan kutucuğu işaretleyiniz. DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır 1. Çeşitli türlerdeki gazeteleri inceleyerek kullandıkları fotoğrafları karşılaştırdınız mı? 2. Gazetelerde fotoğrafların kapladığı alanları gazete türlerine göre inceleyip karşılaştırdınız mı? 3. Gazete, dergi ve haber ajanslarını ziyaret ederek fotoğraf seçiminden sorumlu kişilerle görüşerek bunların niteliklerini öğrendiniz mi? DEĞERLENDİRME Cevaplarınızda Hayır seçeneği işaretli ise ilgili faaliyete geri dönerek tekrar ediniz. Cevaplarınızın tümü Evet ise bir sonraki faaliyete geçebilirsiniz. 30

35 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların karşısına D, yanlış olanlara ise Y yazınız. 1. (...) Gazetelerin yayın politikası fotoğraf seçiminde önemli bir faktördür. 2. (...) Bir fikir gazetesi ile magazin gazetesinin fotoğraf değerlendirme kriterleri aynı değildir. 3..(...) Gazeteler fotoğraf seçiminde hedef kitlelerini dikkate almazlar.(...) 4..(...)Kitle gazetelerinde siyah-beyaz sanat fotoğraflarından daha çok renkli fotoğraflar tercih edilir. 5..(...) Bölgesel gazetelerde daha çok ulusal ve uluslararası haberlerle ilgili fotoğraflar kullanılmalıdır. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz. 1- Fotoğraf seçiminde teknik, estetik, ahlaki ve yasal kaygıların dışında gazetenin ve de dikkate alınır. 2- Gazeteler dağıtım alanlarına göre dört grupta incelenir. Bunlar ulusal, uluslararası,... ve yerel gazetelerdir. 3- Her gazetenin okuyucu kitlesi farklıdır.... seçerken buna dikkat edilir. DEĞERLENDİRME Konu ile ilgili ölçme sorularını cevapladıktan sonra cevap anahtarından kontrol ediniz, yanlış cevapladığınız soruların doğrusunu öğrenmek için ilgili konuya dönerek konuyu tekrar okuyunuz, konunun pekişmesi için yanlış cevapladığınız soruları gözden geçiriniz. 31

36 CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI DOĞRU -YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU BOŞLUK DOLDURMA KIRMIZI, SARI VE TURUNCU 40 TRAM 4 (DÖRT) OMUZ PLAN HATALI ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI DOĞRU -YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU BOŞLUK DOLDURMA GÖRSELLİK OLAY 5N 1K 32

37 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 CEVAP ANAHTARI DOĞRU YANLIŞ DOĞRU DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ BOŞLUK DOLDURMA YAYIN POLİTİKASI VE TÜRÜ BÖLGESEL FOTOĞRAF 33

38 KAYNAKÇA KAYNAKÇA DAĞLI, Nevzat, Gazete Yayımlama Teknikleri, İmaj Yayıncılık, DEMİREL İbrahim, Fotoğraf, Gazi Üniversitesi Yayınları No:24, Ankara, Doç.Dr GEZGİN, Suat, Basında Fotoğrafçılık, Der Yayınları, İstanbul, Dr.GÜLTEKİN, Gülsüm Gülnaz, Fotoğrafçılık Ders Notları, Gazi Üniversitesi, Ankara. Habercinin El Kitabı (Gazetecilik ve Habercilik, Haber Fotoğrafçılığı, Özcan Yurtalan), IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul, İNUĞUR Nuri, Basın ve Yayın Tarihi, Der Yayınları, İstanbul, Yrd.Doç.Dr. KANBUROĞLU Özer, Basında Haber Fotoğrafı Kullanımı, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, Ankara, TAŞ Oktay, Gazete Yayınlama Teknikleri Soygüder, Ş., Eyvah Paparazzi Magazin Haberi, Haberin Magazinleşmesi ve Etik-Om Yayınevi, İstanbul, 2003, s (Basın Fotoğraflarında Neden O An) Yrd.Doç.Dr. Ahmet İMANÇER (Fotoğraf Editörlüğü) Yrd.Doç.Dr. Şebnem SOYGÜDER (Basında Fotoğraf Editörlüğü Kavramı) Yrd.Doç.DR. Melih Zafer ARICAN (Haber Fotoğrafçılığının Özellikleri) Yrd.Doç.DR. Melih Zafer ARICAN