Acil Aydınlatma ve Yönlendirme Otomasyonu

Transkript

1 Acil Aydınlatma ve Yönlendirme Otomasyonu Kevork Benlioğlu Elektronik Mühendisi

2 Normal Aydınlatma - Elektrik kesintisi, bakım - Yangın, deprem, terör, sabotaj Acil Aydınlatma - Derhal - Otomatik - Asgari düzeyde aydınlatma - Güvenli tahliye

3 20. Yüzyıl modern yapılar

4 üzücü can Kayıpları

5 Yasa, yönetmelik ve standartlar

6 Topluma açık binalarda Acil Aydınlatma Sisteminin kurulması ve Periyodik Testlerin yapılması yasal bir zorunluluktur.

7 Station Nightclub Fire

8

9 Station Nightclub Fire

10

11

12

13

14

15 ACİL AYDINLATMA NE ŞEKİLDE YAPILIR? Aydınlatma sağlayan cihazlarla Yönlendirme sağlayan cihazlarla

16 YÖNLENDİRME SAĞLAYAN CİHAZLAR Işıklı Acil Aydınlatma Armatürleri ile Kullanım oranı % 99 Tek / çift yüzlü Duvara / tavana / asma tavana montaj Sıva altı, sıva üstü montaj Tij, zincir, askı teli vb ile montaj Işıksız (harici aydınlatılmalı) Kullanım oranı % 1 Genellikle ilkyardım ve yangın söndürme tüpü, yangın dolabı vb. cihazlara ait işaretlerin farkedilmesi amacı ile kullanılır.

17 AYDINLATMA SAĞLAYAN CİHAZLAR Acil Aydınlatma Armatürleri Kullanım oranı %50 ve LED lambaların yaygınlaşması ile kullanım oranı artıyor Sabit veya yönlendirilebilir spotlu Duvara, tavana veya asma tavana montaj Sıva altı, sıva üstü montaj Tij, zincir, askı teli vb ile montaj Acil Aydınlatma Kitleri Kullanım oranı %50 ve LED lambaların yaygınlaşması ile kullanım oranı azalıyor. Ortamda seçilen bazı armatürlerin içine monte edilir Armatürün içindeki bir lamba acil durumda yanar

18 (*) EN1838 STANDARDINA GÖRE SINIFLANDIRMA Acil Aydınlatma Emergency Lighting Acil Kaçış Aydınlatması Emergency Escape Lighting Yedek Amaçlı Acil Aydınlatma Standby Lighting Kaçış Yönlendirme Aydınlatması Escape Route Lighting Açık Alan Aydınlatması Open Area Lighting Yüksek Riskli Alan Aydınlatması High Risk Task Area Lighting (*) EN 1838 Acil Aydınlatma Uygulama Standardı

19 KAÇIŞ YOLU Acil bir durum oluştuğunda tahliye için belirlenmiş olan yola kaçış yolu denir.

20 Kaçış Yolu Aydınlatması Açık Alan Aydınlatması Tehlikeli Alan Aydınlatması

21 Açık Alan Aydınlatması Kaçış Yolu Aydınlatması

22 Kaçış Yolu Aydınlatması Açık Alan Aydınlatması

23 Kimyasal Proses Alanı Yüksek Riskli Alan Aydınlatması

24 Asansörler Yangın merdivenleri

25

26 Standartlara göre kaçış yolları 2 metre genişliğe göre tasarlanır.

27

28 KAÇIŞ YOLU Kaçış yollarında en fazla ve en az aydınlatılan noktalar arasındaki oran 40:1'den daha fazla olmamalıdır. Tavan En fazla 40 katı Zemin En az 1 Lux

29

30

31

32 KAÇIŞ YOLLARI

33 SORU : Kaçış yolunun merkez hattı boyunca, döşeme seviyesi üzerinde, acil aydınlatma seviyesi en az kaç Lux olmalıdır? A- 0,5 B- 1 C- 5 D- 10

34 (*) EN1838 STANDARDINA GÖRE SINIFLANDIRMA Acil Aydınlatma Emergency Lighting Acil Kaçış Aydınlatması Emergency Escape Lighting Yedek Amaçlı Acil Aydınlatma Standby Lighting Kaçış Yönlendirme Aydınlatması Escape Route Lighting Açık Alan Aydınlatması Open Area Lighting Yüksek Riskli Alan Aydınlatması High Risk Task Area Lighting (*) EN 1838 Acil Aydınlatma Uygulama Standardı

35 AÇIK ALANLAR

36 AÇIK ALANLAR Kaçış yollarına ulaşılmasını sağlayan alanlar, 60m²'den daha büyük alanlar ve toplanma bölgeleri açık alan sınıfına girer. Açık alan aydınlatması bazı ülkelerde "anti-panic lighting" olarak da bilinir. Açık alanlarda, alanın 0.5 metre çevre kenarları hariç döşeme seviyesi üzerinde aydınlatma şiddeti en az 0.5 Lux olmalıdır.

37 AÇIK ALANLAR Açık alanlarda en fazla ve en az aydınlatılan noktalar arasındaki oran 40:1'den daha fazla olmamalıdır. Tavan En fazla 40 katı Zemin En az 0.5 Lux

38 SORU : Açık Alanlarda, döşeme seviyesi üzerinde, acil aydınlatma seviyesi en az kaç Lux olmalıdır? A- 0,5 B- 1 C- 5 D- 10

39 TEHLİKELİ ALANLAR

40 TEHLİKELİ VE RİSKLİ ALANLAR Acil aydınlatma seviyesi çalışma alanında normal aydınlatma seviyesinin %10'undan az olmamamak üzere en az 15 lux.

41 TEHLİKELİ ALANLAR Tavan En fazla 10 katı Normal aydınlatma seviyesinin %10 undan az olmamak üzere en az 15 Lux (çalışma alanında) Zemin

42 SORU : Tehlikeli olan bu alan normalde 300 Lux ile aydınlatılıyor, acil durumda aydınlatma seviyesi kaç lux olmalı? A- 0,3 B- 3 C- 30 D- 300

43 Eulumdat data dosyası ile

44

45

46 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI (1-2) Çıkış Kapısının Üzerinde Çıkış yolu üzerinde bulunan her kapı ile ana çıkış kapısının üzerinde bir yönlendirme işareti olmalıdır. Son Çıkış Kapısının Dışında Tahliyenin yavaşlamaması ve binadan çıkanların dışarıda karanlıkta kalmaması için son çıkış kapısının dışında bir aydınlatma cihazı bulunmalıdır.

47 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI (3-4) Koridorlarlarda Aydınlatma ve Yönlendirme Koridorlarda tahliye açısından aydınlatma cihazı olmalıdır. Koridorun sonundaki kapı üzerinde yönlendirme işareti bulunmalıdır. Kapı çıkışında başka bir yönlendirme işareti görülmelidir. Koridorlarların Dönüş Noktalarında Tahliye sırasında yön değişimi gerekiyorsa burada tahliye hızını aksatmamak için aydınlatma cihazı ve yönlendirme işareti olmalıdır. Koridor dönüldükten sonra başka bir yönlendirme işareti görülmelidir.

48 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI (5-6) Koridorlarların Kesişme Noktalarında Koridorların kesişme noktasında farklı yönlerden gelen kimselerin çarpışmadan doğru yöne devam etmeleri açısından aydınlatma cihazı olmalı, bu noktaya ulaşınca başka bir yönlendirme işareti görülmelidir. Döşeme Seviyesinin Değiştiği Yerlerde İnsanların tahliye sırasında takılıp düşmemesi için döşeme seviyesinin değiştiği yerlerde bir aydınlatma cihazı bulunmalıdır. Cihaz; basamağın gölgesi oluşmayacak şekilde, düşük seviyeli kısım tarafına yerleştirilmelidir.

49 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI (7-8) Merdivenlerde Merdivenlerde de bir acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. Yürüyen Merdivenlerde Elektrik kesintisinde yürüyen merdivenler normal merdivene dönüşür. Acil aydınlatma cihazı, merdivenlerin gölgesi oluşmayacak şekilde, merdivenin alt kısmına yakın bir yere yerleştirilmelidir. Yangın merdivenleri de bu kapsamda değerlendirilmeli ve aydınlatılmalıdır.

50 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI (9-10) Her Işıksız Yönlendirme İşaretinin Olduğu Yerlerde Dışarıdan aydınlatılan ışıksız yönlendirme işaretlerinin görünür durumda olması gerekmektedir. Acil durumda aydınlatma sağlayan cihazın işarete yatay düzlemde uzaklığı en fazla 2 metre olmalıdır. Garajlarda ve Yaya Yollarında Bina içinde bulunan kapalı garajlarda ve yaya yollarında risksiz bir tahliye için acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır.

51 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI ( ) İlkyardım Odalarında ve lkyardım Malzemelerinin Bulunduğu Yerlerde Acil durumlarda yaralanan kimselere ilkyardım yapılarak derhal müdahale edilmesi açısından ilkyardım teçhizatının görünür durumda olması gerekmektedir. Yangın Söndürme ve Alarm Cihazının Bulunduğu Yerlerde Yangına acil müdahale edilmesi açısından yangın söndürme tüplerinin ve yangın dolabının görünür durumda olması gerekir. Bina Yerleşim Şeması ve Tahliye Planının Bulunduğu Yerlerde Bu noktaların görünür durumda olması gerekmektedir. Acil durumda aydınlatma sağlayan cihazların ilgili yere yatay düzlemde uzaklığı en fazla 2 metre olmalıdır.

52 ACİL AYDINLATMA YERLEŞİM KURALLARI (15-16) Tehlike Riski Yüksek Hareketli Makine veya Kimyasal Banyoların Bulunduğu Alanlarda Tehlike riski yüksek; tehlikeli madde, kimyasal banyo, konveyör, hareketli makine vb bulunan mahallerde kazaları engellemek için acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır. Jeneratör ve Elektrik ve Kumanda Odalarında Elektrik üretim ve dağıtım mahallerinde gerektiğinde elektrik sistemine kontrol ve kumanda edilmesi açısından acil aydınlatma cihazı bulunmalıdır.

53 STANDART İŞARETLER (ISO , ISO 7010)

54

55 İŞARETLER İÇİN PARILTI SEVİYELERİ En az 2 cd/m² Aynı renkler için Max 1:10 orantı Zıt renkler için 1:5 ile 1:15 arası

56

57

58 STANDART İŞARETLER (ISO , ISO 7010)

59 GÖRÜŞ UZAKLIKLARI İçeriden Aydınlatılan İşaretlerde Azami Görülebilir Uzaklık 200xH

60 GÖRÜŞ UZAKLIKLARI Dışarıdan Aydınlatılan İşaretlerde Azami Görülebilir Uzaklık 100xH

61 SORU : İçeriden aydınlatılan bir acil durum yönlendirme işaretinde, işaret yüksekliği 10cm ise azami görülebilirlik mesafesi kaç metredir? A- 5 B- 10 C- 15 D- 20

62 DEVREYE GİRME SÜRESİ Kaçış Yolları ve Açık Alanlar Aydınlatma seviyesi açısından olması gereken değerin %50 si 5 saniye içinde, tamamı 60 saniye içinde sağlanmalıdır.!!! Geç rejime giren lambalar bu nedenle kullanılamaz.

63 DEVREYE GİRME SÜRESİ

64 DEVREYE GİRME SÜRESİ

65 SORU : Aşağıdaki lambalardan hangisinin acil aydınlatma sisteminde kullanılması uygun değildir? A- Halojen Lamba B- Floresan Lamba C- LED Lamba D- Cıva Buharlı Lamba

66 ÇALIŞMA SÜRESİ (Standartlara göre) EN 1838 Kaçış Yolları ve Açık Alanlar Tahliye amaçlı aydınlatma süresi en az 1 saat olmalıdır. Tehlikeli Alanlar Risk devam ettiği sürece aydınlatma sağlanmalıdır. Ülkeden ülkeye yönetmelikler ile değişken Ülkemizde Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik e göre Kullanıcı Yükü 200 den fazla ise en az 120 dakika.

67 ÇALIŞMA MODU Kesintide Yanan (Non-Maintained) Tek Lambalı Sürekli Yanan (Maintained) NM M Şebeke gerilimi var Şebeke gerilimi yok

68 Elektrik Tesisatı NORMAL AYDINLATMA ACİL AYDINLATMA ARMATÜRLERİ NORMAL AYDINLATMA DÖNÜŞTÜRME KİTLERİ BULUNAN ARMATÜRLER

69 Acil aydınlatma normal şartlarda kullanılan yada ihtiyaç duyulan bir aydınlatma türü değildir. Sadece bir kez çalışması amacı ile kurulur.

70 İhtiyaç olduğu an gerektiği gibi çalışması güvenilir olması gerekir.

71 Acil bir durumda düzgün bir tahliye yapılmasını garanti altına almak açısından Test ve Bakım konusu Yönetmelik ve Standartlar ile zorunlu hale getirilmiştir.

72 Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ve EN Acil Aydınlatma Uygulama Standardı gereği DÜZENLİ TEST VE BAKIM YAPILMALI Test sonuçları kaydedilmeli ve saklanmalıdır. Ayda bir Fonksiyon Testi kısa süre ile yapılan test Yılda bir Süre Testi Beyan çalışma süresi kadar yapılan test

73 OTOMATİK TEST FONKSİYON TESTİ (ayda en az 1) SÜRE TESTİ (yılda en az 1)

74 Sonuçta Acil Aydınlatma sisteminin gerçek performansı, sadece sistematik test ve bakım yapılarak garanti altına alınabilir. Test Şekli Bireysel Olarak Yapılan Test (Klasik) Otomatik Olarak Yapılan Test

75 Klasik teknikler ile yapılan testler güvenlidir. Ancak pratikte bireysel olarak yapılması zordur. - İşçilik maliyetleri - Cihazlara ulaşım zorluğu - Kayıt problemleri - En önemlisi insan faktörü

76 Klasik tekniklerde yaşanan bu problemler Otomatik Test ve Merkezi İzleme imkanı ile kolayca önlenebilir. Bu sayede Acil Aydınlatma armatürlerinde oluşacak bir arıza yada performans kaybı zamanında tespit edilerek erken müdahale ile sistemin gerçek performansında çalışması garanti altına alınabilir.

77 MERKEZİ İZLEME SEÇENEKLERİ

78 MERKEZİ İZLEME SEÇENEKLERİ - 1

82 DİNAMİK ACİL AYDINLATMA OTOMASYON SİSTEMİ

88 Teşekkürler