Akaid Konusunda Eski Metinler Kitabü t Tevhid İmam Ebu Mansur El Matürîdî Cumartesi, 06 Mayıs :01

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Akaid Konusunda Eski Metinler Kitabü t Tevhid İmam Ebu Mansur El Matürîdî Cumartesi, 06 Mayıs :01"

Ilhami Güngör
4 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Tevhid kitabı, iyilik sahibi, Ehl-i Sünnet Ve l Cemaat ın reisi büyük imam Ebu Mansur el Matüridi tarafından yazılmıştır. Allah onu rahmeti ile korusun, himaye etsin. Bu kitap on iki fasıldan ibarettir. 1-Fasıl. Allah, sıfatlarıyla kadim olan tektir. Allah tan başka varlıklar kendi sıfatlarıyla sonradan yaratılmışlardır. Allah onları kendi iradesiyle yaratmış; bildiği şekliyle ölçüler takdir etmiştir. O nun sıfatları ne O, ne O nun başkasıdır. (Ne aynıdır, ne de gayrıdır.) 2.Fasıl. Muhakkak ki Allah, ortağı, zıddı, benzeri, başlangıcı ve sonu, sınırı ve nihayeti olmayan tektir. Teklik kesinlikle O na aittir. Yüce Allah ın dışında Tek ile isimlendirmek mecazidir; çünkü mecazi teklik bölümlerden ve parçalardan ibarettir. 3-Fasıl. Şüphesiz ki Allah hep vardı; O ndan başka hiçbir şey yoktu. Ne mekan, ne zaman, ne bulut, ne arş, ne sema, ne de hava O, olduğu gibiydi ve öyle de olacak. O na karşı hiçbir hal ve pozisyon değişmez. O, bütün durumların yaratıcısıdır. Olduğu durumu gitmiştir tevehhümü olmaksızın O, semanın fevkinde, Arşın üstünde, Arşa istiva etmiştir. Allah şöyle demiştir: Çünkü Allah, (kötülükten) sakınanlarla beraberdir. ; Allah Müttakilerle beraberdir. ; Hiç şüphe yok ki Allah iyi davrananlarla beraberdir. ; Biz ona şah damarından daha yakınız. ; Üç kişinin gizli konuştuğu yerde dördüncüsü mutlaka O dur. ; Üzülme, çünkü Allah bizimle beraberdir. Bütün bunlar, Allah olduğu halden değişir zannına kapılmadan var olan manalardır. Fakat O, akılda makul olana göredir. Yaratıklardan ayrılmakla, onlarla birleşmekle, yaratıklardan çıkmakla, onlara girmakla (hulul) ve başka (uygunsuz) şeylerle muttasıf olmaz. Anla. 4-Fasıl. Şüphesiz ki Allah zihinlerde tasavvur edilemez; zihin O nu ihata edemez. O na cisim, cevher ve araz da denilmez. Yani, sınırı ve nihayeti yok ki hatta O nu zihinler ihata etsin, kuşatsın; ve O, cisimlerin, arazların sahip olduğu sıfatlarla muttasıf olmaz. Vehmitnde tahayyül ettiğin herşey bil ki Allah onu yaratandır. O nun Zatı yaratıkların zatına benzemez. Çünkü Allah Kadimdir (ezelidir); O na ayıpların uğramasından, zorlukların, bitkinliklerin dokunmasından O nu tenzih ederim. 5-Fasıl. Muhakkak ki Allah, ezelde kesin olarak ilim, kudret, hikmet, rahmet, cömertlik (cud), irade, meşiyyet, tekvin (yaratma), celal ve azamet ve başka sıfatlarla teşbih (benzetme) ve tâ tıl (inkar) olmaksızın muttasıftır. Tekvin, mükevvenin (yaratılanın) başkasıdır; bilakis tekvin Yüce Allah ın sıfatıdır; mükevven ise yaratılandır. Tekvin sonradan yaratılmış (muhdes) değildir; 1 / 5

2 mükevven ise muhdestir, sonradan yaratılmıştır. 6-Fasıl. Şüphesiz Allah a, şey iyyet, ispat ve gerçekleştirme(kesinlik) iradesine göre Şey ismi verilmektedir (şey denilmektedir). Çünkü لا شيء ifadesi olumsuzluktur. Keza, zat ve nefs (kelimeleri) de şey diye isimlendirilmektedir. Fakat Allah a Cisim denilmez; çünkü cisim, ispat ismi değildir; zira لا جسم olumsuz (bir terkip) değildir. 7-Fasıl. Allah ın isimleri ve sıfatları konusunda ad koymak ancak Kur an, sünnet ve icma da geldiği şekliyledir. Kelamcılar, Allah sabur mudur, değilmidir? Böyle bir sıfatının olup olmadığı konusunda ihtilaf etmişler; onu Allah hakkında sıfat olarak söylemekten kaçınmak daha uygundur demişlerdir. el İstihya utanmak mastarını Allah a isnat etmek konusunda da ihtilaf etmişler; onu Allah a isnat etmekten kaçınmanın daha uygun olduğunu söylemişlerdir. Fakat bunu Allah hakkında söyleyen kişi, hakkında hadis bulunduğu ve Müslümanlar arasında da yaygın olduğu için günahkar olmaz. Dua konusunda Ey zarar veren, Ey fayda veren! kelimeleriyle dua etmeye bazıları cevaz vermişlerdir; yalnız Ya Darru ey zarar veren kelimesiyle tek başına dua edilmesine cevaz vermemişlerdir. Allah aydınlatandır veya O, hidayete erdirendir; O, nurun ve karanlığın yaratıcısıdır veya O, ayıplardan beridir manalarına göre يا نور Ey Nur denilmektedir. 8-Fasıl. Şüphesiz O, Allah, Rahman, Alim, Kadir, Melik, Kuddüs, Selam, Mü min, Müheymin, Aziz, Cebbar, Mütekebbir, Hâlık, Bârî ve Musavvir olandır. O nun ilmi kudretdir, denilmez; O nun ilmi kudretinin başkasıdır da denilmez. Bilakis O nun ilmi ne kudretidir, ne de kudretinin başkasıdır. Allah ın sıfatları ne O dur, ne O nun gayridir. Allah ın diğer sıfatlarının durumu da böyledir. Peygamber den (s.a.v.) rivayet edilmiştir. Şöyle demiştir: Allah ın doksan dokuz ismi vardır. Yüzden bir eksik. Kim o isimleri sayarsa cennete girer. Şeyh el İmam, bu insanların isimlendirmelerine göredir. Allah ın isimlendirildiği sıfata gelince, o da nefsi sıfattır; Allah ın sıfatları ise, ne sayıdır, ne de başkadır. Buna göre Allah ın sıfatı olan Kelamı, sınırla, nihayetle, harfle, hece ilei sesle nitelenemez. O nun sıfatları için sınır, nihayet yoktur; Zâtı için de had, nihayet, başlangıç ve son yoktur, demektedir. 9-Fasıl. Allah ın şu sözlerine iman etmek gerekmektedir: fakat Allah attı. ; Biz, ona ruhumuzdan üfledik ve bunlar gibi (müteşabih) âyetlere iman etmek gerekmektedir. Fakat راميا ve Atan نافخا (isimlendirme) terminoloji bir böyle Çünkü.adlandırılmaz diye Üfleyen gelmemiştir. صانع (yapan), خالق (yaratan) ve başka sıfatlarla isimlendirilmektedir. Çünkü bunlarla ilgili ( ayet, hadis ve icma olarak naslardan) isimlendirme örnekleri gelmiştir. Sair isimlerde de durum böyledir. 2 / 5

3 10-Fasıl. Ebu Hanife den rivayet edilmiştir. Şöyle demiştir: Her kim vehmine düşene ibadet ederse, o, zannına düşmeyene (Allah a) ibadet edene kadar kafir olur. Matüridi şöyle demiştir: Allah mahlukatı yaratmadan önce, ne mekan, ne mesafe, ne bir şeyin içinde veya dışında olma, ne bir şeye bitişik, ne de ayrı, ne bir şeyin üstünde, ne de altında, ne bir şeyin sağında, ne de solunda tevehhümü olmaksızın kadim (ezeli) idi. Şüphesiz Allah için bir sınır, bir nihayet olduğu düşünülemez. O, olduğu gibidir ve olduğu gibi de olacaktır. O, olduğu yücelikten aşağı inmekten (derece kaybetmekten) veya ahvalin aleyhine değişmesinden aşkındır (yücedir). Allah (c.c.), Hz. İbrahim kıssasında şöyle buyurmaktadır: Batanları sevmem. İmam Mâtürîdî, Batan, gözden kaybolanlarda, daimi baki (ebedi) olana dair bir delil vardır, demiştir. 11-Fasıl. Ebu Hanife den rivayet edilmiştir. Kendisine, Mahlukatı yaratmadan önce Allah hakkında (neredeydi, nasıldı) diye soru soruldu; Ebu Hanife, Kudretle idi demiştir. Kimin kudretiyle? Denildi, Ebu Hanife, Kendi kudreti ile diye cevap verdi. Matürîdî şöyle demektedir: Bu izahta, Allah ın ne aynıi ne de gayrı olan bir kudreti olduğuna bir delil vardır. Yine bu izahta, şüphesiz Allah ın sıfatları Allah a izafe edilmekte, Allah sıfatına izafe edilmemektedir, delili vardır. Bunun aslı: sıfatlar Allah a izafe edidlirler; Allah ın ilmi ve Allah ın kudreti denilir; Allah ilmi ile âlimdir, kudretiyle kâdirdir, denilmez; ilimle bilir, kudretle kâdirdir de denilmez. Kimin ilmiyle? Kimin kudretiyle? Denildiği zaman, kendi ilmiyle, kendi kudretiyle, denilir. Allah ın diger sıfatlarının durumu da böyledir. 12-Fasıl. Şüphesiz Allah ın sıfatları (kendi kendine müteallaksız) nitelendirilemez. Çünkü bunda, Allah ın sıfatları gayrdır ve onlar bu yolla kendileri mevsuf olur şüphesi vardır. Bunun yorumu şöyledir: Allah ın ilmi kadimdir (ezelidir), kudreti ezelidir, rahmeti ezelidir, yaratma sıfatı (tekvin) ezelidir. Diğer sıfatları da böyledir. (böyle denilince sanki mevsuf Allah değil de Sıfatlarmış gibi bir şüphe ortaya çıkar.) Aynen bunun gibi, Allah ın kudreti ve ilmi daimidir, bakidir denilmez; bilakis şüphe yok ki, Allah sıfatlarıyla kadimdir, böylece Allah sıfatlarıyla bakidir, daimidir, denilir (Allah ın varlığı olmadan sıfatlardan söz edilemez, müteallaksız, kendi kendilerine var olamazlar, kendi kendilerine sıfat ve aynı zamanda mevsuf olacaklar, mümkün değildir). Sıfatlar ancak Allah a izafe edilirler ( Allah ın sıfatları şeklinde), sonra Allah sıfatlarıyla kadimdir, diye muttasıf olur. 3 / 5

4 Buna göre, Allah ın sıfatı mutlak manada bir şey dir, denilmez. Çünkü o gayrdır tevehhümünden başkası değildir; ancak, o, gayriyyetin nefyi ve ispatın iradesine göre, Allah ın sıfatı olan şey dir, denilir. Ancak, şüphesiz ki sıfat, شيء لا) ) bir şey değildir, denilmez; çünkü bir olumsuzluktur. Belki, teşbihsiz, tatılsız (inkar) mutlak surette o, Allah ın sıfatı denilir. Sıfatları Allah ın gayri yapmak, tevhide münafidir, zıddır. Sonra Allah a izafe edilen sıfatlarda esas olan, ilim, kudret, azamet ve celal gibi, Allah a layık ve münasip olan sıfatlar olmalıdır. Allah a çocuk, eş, zulüm, baskı ve adaletsizlik ve sefeh (hikmetsizlik) gibi münasip olmayan sözleri izafe etmek caiz değildir. Kendisinde şüphe bulunan bir şeyden sakınmak en selametli yoldur. Şu misal gibi ki, Allah devamlı yaratır, devamlı söyler, devamlı merhamet eder, denilmez. Allah ın sair sıfatlarının ve isimlerinin durumu da buna kıyas edilebilir. Muhakkak bir şeyde şüphe varsa, ondan uzak durmak daha selametlidir, daha uygundur. Aynen bunun gibi halk arasında hakikat olarak yaygınlık kazanmayan her (bidat, yanlış) şeyden sakınıp uzak durmak daha selametlidir. Allah a tazimi terk ettirecek bir şüpheden uzak durmak daha uygundur. Müteşabih şeylerin te vilini, yorumunu Allah a havale etmek daha selametli, daha sağlamdır. Allah (c.c.) bütün bunları en iyi bilendir. İmam Matürîdî, الله إلا آله لا) ) Allah tan başka ilah yoktur ihlas kelimesinin tefsirinde şöyle demiştir: bu kelimenin evveli آله لا) ) Allah ın gayrinden Ulûhiyeti nefyeder, meneder; bu إلا إله لا) eder. ) Ulûhiyeti yalnız Allah için ispat ve tahsis ألله إلا) ise, kelimenin sonu إلله ( kelimesi.(birlemektir ı Allah) tevhittir kadar sonuna başından 4 / 5

5 Sonra Hz. Muhammed in (s.a.v.) risaletini tasdik etmek, dinde Peygamberlerin kitaplarından tasdik edilmesi farz olanları tasdik etmektir. Ancak bundan sonra, bu fikri ve inancı yıkacak veya bozacak bir şeyin gelmesi müstesna. Muvaffak eden yalnız Allah tır. Kitap her şeyi fazlasıyla veren Allah ın yardımıyla tamamlandı. 5 / 5

Benzer belgeler

İçindekiler. Kısaltmalar 11 Yeni Baskı Vesilesiyle 13 Önsöz 15

İçindekiler. Kısaltmalar 11 Yeni Baskı Vesilesiyle 13 Önsöz 15 İçindekiler Kısaltmalar 11 Yeni Baskı Vesilesiyle 13 Önsöz 15 Ebû Mansûr el-mâtürîdî 1. Hayatı 21 2. Siyasî ve İlmî Çevresi 25 3. İlmî Şahsiyeti 28 4. Eserleri 31 4.1. Kelâm ve Mezhepler Tarihi 31 4.2.