21. Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali / Se-Yap Panel Yapımcı ve Senarist Arasındaki İlişki

Transkript

1 Tarih: 19 Eylül 2014 Yer: Adana HiltonSa 21. Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali / Se-Yap Panel Yapımcı ve Senarist Arasındaki İlişki Konuşmacılar: Yeşim Gökçe - Dramaturg Burak Göral - Senarist Moderatör: Serkan Çakarer, Yapımcı, Se-Yap Genel Koordinatörü ve Yönetim Kurulu Üyesi Serkan Çakarer: Hoşgeldiniz. Altın Koza da Sinema Eseri Yapımcıları Meslek Birliği olarak gerçekleştirdiğimiz ikinci panelin konusu Yapımcı ve Senarist Arasındaki İlişki. Öncelikle konuklarımızı tanıtmak isterim. Yeşim Gökçe, dramaturg olarak çalışıyor. Dramatik yazarlık eğitimi almış, yüksek lisans derecesi var. Senaryo konusunda yazılmış makaleleri mevcut yılından itibaren sinema sektöründe projelerde danışmanlık yapmış. Burak Göral, senarist. Senaryo konusunda eğitimler veriyor. Bazı dergilere sinema eleştirileri yazıyor. Sinema üzerine yazılmış kitapları var. Bu toplantıyı gerçekleştirmek şöyle aklımıza geldi. Meslek birliğimizin yürüttüğü Festivaller İstanbul da projesi kapsamında Haziran ayında Venedik film festivali ana yarışma seçicilerinden Paolo Bertolin konuğumuz oldu. Üyelerimizle bir toplantı gerçekleştirdik. O toplantıda ülkemizde sinemanın kuvvetli zayıf yönleri üzerine konuşurken, sinemanızda senaryo problemi var şeklinde bir tespitini paylaştı. Altın Koza festivaliyle bu yıl iki söyleşi gerçekleştirmeye karar verince bir tanesinin konusunun senaryo olmasını özellikle istedik. Sizlere öncelikle Türkiye de üretilen sinema filmlerinde senaryo problemi var mı? sorusunu yöneltmek istiyorum. Yeşim Gökçe: Son yıllarda bana ulaşan senaryoları, teknik anlamda altyapısı olan kişilerin yazdıklarını görüyorum. Bu durum bana umut veriyor açıkçası. İşlerin günden güne iyileştiğini düşünüyorum. Asıl problemin geçmişe dayandığını söyleyebilirim. Toplum olarak sözlü kültür geleneğinden geliyoruz. Hikâye anlatma geleneğimiz asırlar öncesine dayanıyor burada hiçbir problem yok. Sözlü anlatımda hepimiz çok başarılıyız. Bir olayı hikâye etmede çok başarılıyız. Anlattıklarımızı yazıya dökerken sıkıntı yaşıyoruz. Yazıya dökmekle ilgili sıralama sıkıntımız olduğunu düşünüyorum. Hikâye bulmakta bir sorunumuz yok. Tanzimat dönemine kadar yazılı metin kültürümüz yok.

2 Yazmak ile geç tanışmış bir toplumuz. Günlük tutma alışkanlığımız yok örneğin. Söze çok güveniyoruz. Ama sözü önden bir tasarı ile yazıya dökmüyoruz. Hikâyeyi önceden tasarlamak, herkese farklı ilham verecek estetik unsurlar eklemek gibi aşamaları maalesef kullanamıyoruz, bu aşamalara zaman ayırmıyoruz, aceleci davranıyoruz. Son dönemde sipariş üzerine yazı yazma geleneği oluştu. Televizyon kanallarının ve prodüksiyon şirketlerinin artması sebebiyle. Yatırımcı olması gereken kişilerin kendini yapımcı olarak tanıtması ve filmi şu zamanda yapalım, şu tarihte vizyona girsin ki minimum şu kadar kişi izlesin gibi planlamalar bu durumu ortaya çıkardı. İşler çok acele yapılıyor. Bütün söylediklerime rağmen gelen senaryoların belli bir birikimi olan kişilerce kaleme alındığını düşünüyorum. Çok umutsuz değilim ama bir problem olmadığını da söyleyemem tabi. Burak Göral: Ben biraz umutsuzum. Yaklaşık yirmi yıldır eleştirmenlik yapıyorum. Son on yıldır senaryoyla daha fazla uğraşıyorum. Senaryo yazıyorum, okuyorum, danışmanlık yapıyorum. Film sayısı arttıkça iyi film sayısı da artacaktır. Bu doğal bir süreç. Birileri iyi olmak zorunda. 90 lı yılların başında yılda 15 film çekiliyordu. Bugün yılda yaklaşık 100 adet film çekiliyor. Bu filmlerin iyilik kötülük oranı elbette farklı olacaktır. Bu yüzden açıkçası iyi senaryolara sarılıyoruz. Fakat ortada kötü senaryolar dolaşıyor. Yeşim hanıma şu açıdan katılıyorum. Yazı yazma kültürümüzün eksikliği kendimizi yazılı ifade etmemize engel oluyor. Her şey sözlü kültür ve internet üzerinden yürüyor. Elbette bu durum senaryoları da etkiliyor. Yazan kişi, anlattım sanıyor. Ama kafasındaki meseleyi yansıtamıyor. Bu sebeple çok okumak, izlemek gerekiyor. Bu yıl Antalya Film Festivali için kısa film ön jüriliği yaptım. 270 tane kısa film geldi. 200 filmden fazlasında hiçbir teknik sorun yoktu. Kadrajları tertemiz, açılar doğru hesaplanmış, teknik açıdan sorunu olmayan, güzel resim içeren filmler izledik. Sinema güzel resimden ibaret değil ne yazık ki. İçerik oldukça önemli. Senaryo, filmin bütünü içerisinde çok az yer işgal ediyor. Ön çalışma sürelerinin önemsenmesi, metnin defalarca okunması tartışılması gerekiyor. Biz bu aşamaları sette çözeriz mantığıyla hızlı geçiyoruz. Bu mantık Yeşilçam ın ve günümüzde de dizi sektörünün etkisiyle yapılıyor. Senaryo yazmak ciddiye alınması gereken, emek sarf edilmesi gereken bir süreçtir. Sinemanın sektörleşememesi, dizilerin baskın olması da biraz bu duruma etki ediyor. Drama kültürümüzün bozulduğunu söylemeliyim. Dizi sektörünün sinemaya içerik anlamında büyük zarar verdiğini

3 düşünüyorum. Teknik açıdan hiç sorunumuz yok. Drama kültüründe ise geçmişten kaynaklı sorunlarımız katlanarak devam ediyor. Her şeye rağmen iyi senaryolar ve filmler elbette çıkıyor. Biz de onlara tutunuyoruz. Senaryo yazarlarının kendilerini eğitmeleri gerekiyor. Ayrıca senaristin yönetmen ve yapımcıyla olan ilişkisinin de önemi var. Serkan Çakarer: Söylediklerinizin paralel olduğunu görüyorum. Yapımcıların da yakındığı konuların sizlerin söylediği sorunlardan çok farklı olmadığını görüyorum. Proje geliştirme dediğimiz aşamaya yeteri kadar zaman, para ayırmıyoruz. Ülkemizde ticari sinemanın, ticari olmayan sinemanın farklı sebeplerle bu sürece gereken zamanı ayırmadığı görülüyor. Sinema destek sistemimiz de çok hızlı hareket etmenizi gerektiriyor. Ayrıca, senaristin aynı zamanda yönetmen olması gibi unsurlar da süreci olumsuz etkiliyor. Türkiye de dramaturg, senaryo danışmanı gibi kavramlar tam olarak bilinmiyor. Zamanı ve parası olan bir yapım şirketi sizce nasıl hareket etmeli, kime gitmeli biraz bundan bahsedelim isterseniz. Sizler çalışmalarınızı yapımcıyla mı yürütüyorsunuz, senaristle mi çalışıyorsunuz? Yeşim Gökçe: Dramaturg dendiğinde, zihinlerde tiyatro canlanıyor. Dramaturgun yaptığı iş kültür politikalarını yönlendirmektir. Kültür politikalarını yönlendirirken seçtiği malzeme tamamen ona ait. Sinema olabilir, tiyatro olabilir, yazılı bir metin olabilir. Kendi açımdan hiç fark etmiyor. Önüme gelen bir senaryo olabilir, ifade tutanağı olabilir, şiir olabilir, yaptığım iş hikâye anlatım boşluklarını tespit etmek ve nerede sorun olduğunu bulmak, hangi yollarla düzeltilebileceğini gerekçeleriyle karşı tarafa sunmak. Bu soruyu bana kimin sorduğunun da önemi olmuyor. Senaryoda bir boşluk varsa bu boşluğu doldurmanın da belli başlı yolları var. Masanın etrafında kimlerin oturduğunun bir önemi yok. Senaryo doktoru ne iş yapar bilemiyorum. Çünkü hiç senaryo doktoru tanıdığım yok. Ama birkaç tane senaryo doktoru raporu gördüm. Yurt dışındaki tanımıyla ülkemizdeki senaryo doktoru olarak adlandırılan kişilerin yaptıkları tam olarak aynı değil. Gördüğüm raporlarda yer alan saptamalara aslında proje sahiplerinin ihtiyacı yok. Benim yaptığım işin iki yönü var. Önüme bitmiş bir iş geldiğinde herhangi bir sıkıntı var mı sıkıntı yoksa daha iyi hale nasıl getirebiliriz diye çalışma yapıyorum. Ya da en başından şöyle bir soruya yanıt veriyorum, elimde üç proje var hangisini ne zaman yapayım. Bazen çok güzel projeler geliyor ama dönemi değil. Böyle durumlarda

4 yapımcıya projeyi satın almasını öneriyorum. Bazen şöyle durumlarda da çalışabiliyorum. Her şey bitmiş, çekimler başlamış sette çok önemli bir rolle ilgili değişiklik olabiliyor. O ana kadar yapılan işi çöpe atmadan fakat o oyuncu olmadan nasıl bir değişiklik yapılabileceğini tasarlıyorum. Bazen kurgu aşamasında önemli bir hata fark edilebiliyor. O zaman kurgu aşamasında da devreye girebiliyorum. Serkan Çakarer: Peki bu çalışmada senaristler ile iletişiminiz nasıl? Yeşim Gökçe: Genellikle yapımcı aracılığıyla senaristle iletişime geçiyorum. Senaristi rahatlatmak gerektiğine inanıyorum. Benim onun teknik bilgisine veya görgüsüne değil ruhuna ihtiyacım var. Benden haberdar olmayan senarist çok az oldu. Benden haberdar olmayan yönetmen çok oldu. Birkaç kez benimle çalışıldığından haberdar olmayan yapımcı oldu. Son yıllarda oyuncularla çalışmaya başladım. Ben bu projede rol almalı mıyım sorusuyla bana geliyorlar. Kurmaca gerçeklikle yaşadığımız gerçekliği karıştırmamak gerekiyor. Kurmaca gerçekliğin bütünlüğünü bozmamak gerekiyor. Serkan Çakarer: Burak senin çalışma sürecin nasıl başlıyor? Burak Göral: Benim üç tane senaryom filme çekildi. Dördüncüsüne hazırlanıyorum. Danışmanlık yaptığım çok proje oldu ama danışmanlık yaptığım projeler çekilmedi çünkü engel oldum. Türkiye de senaryo doktorluğu nasıl yapılıyor önce biraz bundan bahsedeyim. Danışmanlığa ihtiyaç olduğu düşünülüyor. Fakat daha sonra danışman dinlenmiyor. Onun verdiği önerilere direniliyor. Dört beş sayfalık bir rapor veriyorsunuz. Karakter sorunları, olay örgüsü sorunlarını içeriyor bu rapor. Hollywood raporlarında dakika üzerinden grafiklerle hazırlanmış raporlar oluyor. Yeşim Gökçe: Çalışmamın son aşamasında benim de yaptığım bir şey bu. Bir teknik var, Oscar alan filmlerin hemen hepsinde kullanılmıştır. Kişinin kalp atış ritmine göre bir ölçüm yapıyorum. Ama bunu her şey bittikten sonra yapıyorum. Zaten bunu bitmiş senaryolar üzerinde yapmak mantıklı. Burak Göral: İlk okumada ilk gördüğünüz hataları çıkarıyorsunuz. Bazen yapımcılar bu hataları senariste bildirmekten çekiniyorlar ve senaryoyu baştan

5 yazmanızı istiyorlar. Bu tabi ki mümkün değil çünkü hikâye size ait değil. Senaristin bu yol gösterme üzerinden anlatmak istediklerini yeniden kurgulaması gerekiyor. Bu noktada yapımcının ikna kabiliyeti de devreye giriyor elbette. Senaryo kimlere okutuluyor konusuna gelince, danışmana gelmeden önce birçok kişiye okutulmuş oluyor. Senaryosunu dişçisine okutan yönetmen tanıyorum. Sekreterlerine okutanlar var. Benim hedef kitlem bu, bu sebeple önceden bana bazı şeyleri söyleyebilirler diyenler oluyor. Senaryo okumak çok teknik bir iştir. Bir defada okunması gerekir. Gerçekleştirdiğim senaryo okuma atölyelerinde de üzerinde en çok durduğum konu, yapımcılarla bir araya gelmek ve nasıl senaryo okunur konusunu konuşmak. Senaryonun cevheri nasıl ortaya çıkartılır. Okuyanların nasıl bir altyapısı olmalı. Bu konuları yapımcılarla paylaşmak gerektiğini düşünüyorum. Örneğin, bitmiş bir filmde tespit edilen hata üzerine öneride bulundum, yapımcı öneriyi uygulamak istese de yönetmen bu değişikliğe istekli olmadı. Oysa hepimiz filmlerin iyi olmasını istiyoruz. Elbette bu olumlu yaklaşımı öne çıkarmak gerekiyor. Yeşim hanımın söylediğine katılıyorum, film yapım sürecinde en hisli insan senarist. O hissiyatı bozmadan daha iyi sonuç elde etmek için çalışıldığını anlamak gerekiyor. Senarist veya danışman neden yönetmenle mücadele eden insan konumunda olsun. Açıkçası kendi senaryolarımda da bu sorunu yaşıyorum. Sürekli senarist yönetmen çekişmesi yaşanıyor. Yapımcı bir süre sonra senaristi yalnız bırakıyor. Yönetmene yaklaşıyor. Senarist ile işinin bittiğini düşünüyor ve yönetmene ağırlık veriyor. Açıkçası sete bile sokulmadığım zamanlar oldu. Bu noktada herkes kendi dediğinin olmasını istiyor. Bir senarist kendi filmini çekmek zorunda bırakılıyor. Yazdığım senaryoyu yapımcıya götürüyorum. Bunu sen çekmelisin yanıtını alıyorum. Fakat ben yönetmen değilim. Ben görevimi yapmak istiyorum. Belli bir şamadan sonra senaristin geri planda bırakılması ortaya bozuk senaryolu filmlerin çıkmasına sebep oluyor. Çoğu projede de yönetmen ve senarist aynı olunca yapımcının işi kolaylaşıyor fakat hatalar görünmüyor. Sektörün senaristlik kurumunu beslemesi, geliştirmesi, desteklemesi gerekiyor. Bu açıdan eser sahibi meslek birliklerine de önemli görev düştüğünü düşünüyorum. Serkan Çakarer: Senaryo sorununu tespit ettik. Sizce çözüm için neler yapılması gerekiyor. Yapımcılar ne yapmalı?

6 Yeşim Gökçe: Karşımda yatırımcı değil, yapımcı oturuyorsa zaten ürünü iyileştirmek konusunda beraber çalışabiliyoruz. Problemleri o da görüyor ve problemi çözmek için fikir alışverişi yapmak için benimle çalışıyor. Yatırımcı ile doğrudan görüşmemeye çalışıyorum. Kendimi bu şekilde koruduğum için kötü tecrübem fazla yok. Burak Göral: Sinema, yazılan senaryonun bir ekip ile hayata getirilmesi açısından bakıldığında gerçekten müthiş bir iş. Benim dizi sektöründe de deneyimlerim oldu ama koşullar sebebiyle uzun süre çalışmak istemedim. Yönetmenin, sinema filmi çekimleri başladığında elinde bitmiş bir senaryo ile sete girmesini çok önemli buluyorum. Senarist, yönetmen, yapımcı işin her aşamasında birlikte çalışabilmeli. Senarist olmak isteyenlere ilk şunu öneririm, yazın. Hemen yönetmenliğe ya da yapımcılığa yönelmeyin. Doğru drama kurmak için çalışın. Aynı mantıkla yönetmenlerin de drama çalışması gerekiyor. Sette çözeriz, yaklaşımını da çok yanlış bulduğumu söylemek isterim. Yapımcı açısından senaristin durumunu değerlendirdiğimde, aslında benim de yapımcılarla fazla sorunum olmadı. Çünkü aslında yazdığınız metne ilk inanan onlar oluyor. Filmin yapılma kararı o metinle veriliyor. Bütün unsurlar metin çevresinde toplanıyor. Yönetmen sisteme dâhil olduğunda, eğer senaryo kendisine ait değilse, müdahale etme gereği duyuyor. Bu mümkün, konuşularak, tartışılarak iyi sonuçlar bulunur. Ama müdahale edilince asıl metin bozuluyor. Anlattıklarım ana akım filmler ve bağımsız filmler için geçerli. Yapımcı ile senaristin sürtüştüğü nokta ise zaman zaman senaristin oyuncularla yüz yüze kalması ve onlardan gelen talepleri karşılamasının istenmesi. Yapımcı bu noktada senaristi korumalı ve geride tutabilmeli. Serkan Çakarer: Yapımcı veya ekibinden bir kişi ekibin dengesini sağlamalı, her ikinizin anlattıklarından bu sonuç çıkıyor. Yeşim Gökçe: Açıkçası ben de yapımcıdan bir şeyler öğrenmek istiyorum. Yapımcının çalışma disiplini bir senariste çok faydalı olur. Nurcan Güzel: Yeşilçam dan bugüne gelen bir set hiyerarşisi var. Sizce yapımcı, yönetmen, senarist hiyerarşisi nasıl olmalı ya da böyle bir hiyerarşi var mı?

7 Yeşim Gökçe: Sinema filmi için herkesin görevi belli aslında. Sette bu görevlere göre varlık gösterildiğinde böyle bir hiyerarşi sorunu da kalmayacaktır. Burak Göral: Ben senarist ve yönetmenin biraz arkadaş olmaları gerektiğini düşünüyorum. Ortak zevkleri, sohbet edebilecek konuları olmalı. Yapımcı ile bu çok gerekli değil. Yönetmen ile aynı yerden dünyaya bakabilmeleri gerekiyor. Yapımcının görevi o iki insanı bir araya getirmek. Şöyle bir örnek vereyim, film eleştirmeni senarist ile reklam yönetmeninin bir araya getirilmesi doğru olmaz diye düşünüyorum. Yeşim Gökçe: Hep yaşayan senaristlerden konuşuyoruz. Sahibi ölmüş bir eserden bahsedelim. Böyle hallerde aynı dili konuşmak mümkün değil. Evet, bahsedilen dil birliği çok önemli fakat bence gerekli değil. Burak Göral: Ben böyle bir çalışma ortamı düşünüyorum, idealize ediyorum. Filmin başarısının da bu şekilde sağlandığına inanıyorum. Yeşim Gökçe: Herkes kendi iş tanımını bilerek masaya geldiğinde böyle bir sorunun yaşanmayacağını düşünüyorum. Çünkü bu çalışma yöntemi de başarıyı beraberinde getirecektir. Yonca Ertürk: Bence kişilerin egolarının var olduğu konusuyla barışmamız gerekiyor. Egosu olmayan insan zaten yönetmen olamaz, yapımcı veya senarist olamaz. Dolayısıyla ego varlığını kabul ederek çalışmak lazım. Kaan Müjdeci: Ben de bir yönetmen olarak şöyle söyleyeyim. Çok güzel senaryolar var biz mi çekmiyoruz? Burak Göral: Evet aslında bu sorunun cevabı, senaristlere sektörde yeterli yaşam alanı bırakılmamasından kaynaklanıyor. Senaristin gelişmeye, beslenmeye, kendine zaman ayırmaya ihtiyacı var. Sormak isterim, senaristin kendini göstereceği ortam var mı? Yamaç Okur: Toplantının başlangıcına dönmek istiyorum. Sinemada senaryo sorunu var dedik. Benim için daha önemli sorun yapımcı olmaması. Çünkü,

8 ekibin kurulmasında yapımcının rolü büyük. Ana akım tarafında da bağımsız film tarafında da proje geliştirme aşamasına gereken önem verilmiyor. Bağımsız filmlerde projenin tamamlanması süresi daha uzundur. Ana akımda ise yapımcıların tercihlerine göre ilerleyen bir sistem var. Neden büyük yapım şirketleri aynı senaristler ile çalışmıyor? Bünyelerinde senarist çalıştırmıyorlar? Serkan Çakarer: Bir projede resmin tamamını gören yapımcıdır. İlgilendiği değişkenler çeşitlidir. Süreçte evet ve hayırları en çok söylemesi gereken yapımcıdır. Burak Göral: Telif hakları konusunda da sıkıntı yaşıyoruz. Hak devir sözleşmelerinde tek bir madde dışında tüm haklarımızı devrediyoruz. Sabahattin Çetin: Yeşim hanım, kurgusal gerçeklik diye bir kavramdan bahsetti. Bu kavramı biraz açabilir miyiz? Yeşim Gökçe: Çok kısa bir örnekle anlatayım. İçinde yaşadığımız dünyada olan bir durum, olay olduğu gibi sinema filmine aktarılırsa seyirciye iyi gelmeyecektir. Bir bütünlüğe oturmayacaktır. Hikâyede olması gereken şeyler var. Kendi gerçekliği var. Karakterin mutlaka geçmesi gereken bir eşik var. O zaman dolu ve bütün oluyor. Dolayısıyla kurmacadaki gerçeklik hayattaki ile aynı değil. Bu anlattığım durum senarist ve yapımcının da elini rahatlatan bir durum. Amerika da yılda bir kez bitmiş film okuduğum bir stüdyo var. Onlar bana bitmiş cümleler gönderiyorlar. Diyelim senaristsiniz ve o stüdyo ile çalışmak istiyorsunuz, size bir soru soruyor, Filminiz ne anlatıyor? Sizden bu soruya bir cümle ile cevap vermenizi istiyor. Verdiğiniz cevabı ilginç bulurlarsa bu sefer 300 kelimelik detay istiyorlar. Sonra seyirciye ne anlatacağınızı soruyorlar. İşte bana gelen malzeme bu cümleler. Bu cümlelere bakıp senaryoyu yazdıracağımız kişiye karar veriyoruz. Senaryoyu değerli yapan unsurlar şöyle, bana ne anlatıyorsun, bana o cümleyi söyle. Bu cümleden herkes kendince bir başka cümle çıkarabilecek mi? Çok katmanlı havayı yaratabiliyor musun? Sinema salonundan çıkan herkesin o filmden başka bir şey alması gerekiyor. O zaman ortaya çıkan bir eser olmuş oluyor. En çok üzerinde durduğum konulardan biri, ne anlatıyorsun ve çok katmanlı anlatıyor musun? Seyircinin bakışını şekillendiren bence senaryodur.

9 Burak Göral: Tam bu noktada bazı kavram karışıklıklarından bahsedeyim. Uzun sinopsis, kısa sinopsis, uzun tretman, kısa tretman. Böyle bir şey yok. Bir tane sinopsis var, bir tane tretman var. Yapımcının da bilerek bunu talep etmesi gerekiyor. Bir A4 sayfasında sinopsisi, tretmanı da 15 sayfa civarında talep etmesi gerekir. Serkan Çakarer: Az önce gençlere bir tavsiyede bulundun. Yazın, dedin. Gençlerde şöyle bir çekince var bunu görüyorum. Görüşme ayarlayamamaktan çekiniyorlar. Eserlerinin, fikirlerinin çalınmasından çekiniyorlar. Gençlerin senaryolarını yapımcıyla buluşturabilecekleri kanallar mevcut mu? Burak Göral: Çalınma konusuna çok takılmamak lazım. Çünkü çalınacaksa çalınıyor. Öncelikle yaptığın işe inanman lazım. Bol bol kapı çalmaları, ısrarlı olmaları gerekiyor. Yazdıklarınıza güvenmeniz ve ilgilenebilecek kişilere göndermeniz gerekiyor. Aynı süreçlerden ben de geçtim. Eleştirmenliğe de böyle başladım. Kendim koştum, kendim uğraştım. Birilerinin seni keşfetmesini beklemek doğru değil. Öyle bir şey zaten gerçekleşmez. İyi senaryo yazmak da yeterli değil, o senaryoyu pazarlayacak çok güçlü bir sinopsis tasarlayacaksın. Yurt dışında sinopsis yazma kursları var, ilk on sayfa kursları var. Filminizi nasıl satarsınız kursları var. Soru: Senaristin özellikleri ne olmalıdır? Ben Mersin şehir tiyatrolarında sanat yönetmeniyim. Örneğin, edebiyat bilgisi çok önemli bence. Bu konuda sizler ne düşünürsünüz? Burak Göral: Teknik çok rahat öğrenilebilir, yeteneğe bağlı bir şey değildir. Senaryo yazmanın matematiği, kuralları var. Ama elbette bir birikim istiyor. Edebiyat kişisel birikiminizi besleyecek bir unsur. Derviş Zaim: Öncelikle teşekkür etmek isterim. Senaryo konusunda danışmanlık yapabilecek, senaryo yazdırılabilecek uzmanların bulunduğu şirketler ülkemizde olabilecek mi sizce? Yeşim Gökçe: Son yıllarda içerik şirketi adı altında kurulan şirketler oldu. Senaryoları toplayarak geliştirmeyi amaçladı bu şirketler. Ancak bu şirketler

10 ortaya çıkardıkları ilk senaryoda ortak yapımcı olmak için çaba gösterdiler. Dolayısıyla kendi kuruluş nedenlerini kaybettiler. Olmaz değil elbette, dünyanın pek çok yerinde içerik şirketleri var. Derviş Zaim: Senaryoların iyileşmesi konusunda konuşuyorsak, bu alternatifleri değerlendirmemiz gerekiyor. Çünkü ilk filmini, ikinci filmini yapan yönetmenlerin kullanacakları senaryolarda bahsedilen problemler bitmeyecektir. Sizler gibi insanların artması için neler yapılması gerektiğinin düşünülmesi gerekiyor. Bu kişiler ya kendi kendilerine yetişecekler ki bence ekonomik açıdan zor. Dolayısıyla bu kişilerin yetişmesi için platformlar oluşmalı. Acaba Adana, Antalya film festivalleri deneyimli senaristlerle anlaşarak, proje geliştirme desteği gibi senaryo geliştirme desteği verebilir mi? Serkan Çakarer: Aslında bu söylediğin şey yapılıyor. Örneğin İstanbul Film Festivali Köprüde Buluşmalar organizasyonunda benim yürüttüğüm bir proje bu ödülü aldı. Derviş Zaim: Evet, ancak o ödülle elde ettiğiniz imkân yurt dışında gerçekleşiyor. Ben ülkemizde, aynı dilin konuşulduğu bir ortamda gerçekleşmesinin önemini anlatmaya çalıştım. Üniversitelerin içine böyle bir eğitim modülü konulabilir mi? Kültür Bakanlığından destek alınabilir mi? gibi konuları araştırmak gerekiyor. Böylelikle bu kişiler ile ilgili farkındalık nasıl artar, bu kişilerin sayısı nasıl artar, düşünmeliyiz. Yeşim Gökçe: Benim aldığım eğitimi alan bir kişi, piyasada dizi sektöründe gerek ekonomik sebeplerden gerek iş yükünün daha az olması açısından çalışmayı tercih ediyor. Benim kadar okuma yapması gerekmiyor her şeyden önce. Devlet düzeyinde Kültür Bakanlığında dramaturg çalıştırılıyor zaten. TRT kurulduğundan bu yana dramaturg çalıştırıyor. Kaan Müjdeci: Profesyonel bir senarist yılda tahmini kaç tane senaryo yazabilir ve ne kadar gelir elde eder? Atalay Taşdiken: Televizyon dizileri için bu soruya yanıt vermek daha kolay. Haftalık ücretler üzerinden hesaplama yapılır.

11 Burak Göral: Dizi sektörünün sakıncalarından biri de bu. Ücretler yüksek görünebilir ama her hafta bir sinema filmi senaryosu yazmak çok zor. Hollywood, dizi senaristlerinin grevi ile bu işi çözümledi. Ülkemizde ne yazık ki yapılamadı. Sinema sektörünü diziye bağımlı hale getirmek doğru değil. Gerek teknik açıdan gerek insan kaynağı açısından. Derviş bey e başka bir açıdan ekleme yapmak istiyorum. Sektörümüzün Variety gibi bir dergisi yok. İnsanların birbirinden haberdar olabileceği platformlar yok. Her şey kulaktan kulağa duyuluyor. Hal böyle olunca da sağlıklı ürünlerin çıkması mümkün olmuyor. Derviş Zaim: Sorunları net bir biçimde ortaya koyduk. Bağımsız senaryo danışmanlarına da ihtiyaç olduğunu tespit ettik. O zaman çözüme dönük ne yapılabilir kısmını önemsiyorum. Bu sebeple festivaller, eğitim kurumları, kamu kurumları bu işe nasıl el atabilir. İşleyen, sürekli bir sistem kurmak için adım atmak gerekir. Se-Yap bir girişimde bulundu, farklı oluşumların, kişi ve kurumların da bu konuda girişimde bulunması gerekiyor. Burak Göral: Haklısınız, bir araya gelmek, ortak çözüm arayışlarına girmek gerekiyor. Günümüzde sektörün içinde bir bütünlük yok. Yamaç Okur: Mesleki örgütlenmelerin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Sadece yapımcıların değil, senarist, yönetmenlerin de mesleki örgütlenmelerini kuvvetlendirmeleri gerekiyor. Serkan Çakarer: Sektörün tüm bileşenleriyle bir araya geldiği platformlar İstanbul, Adana ve Antalya festivalleri. Sektörel buluşmalar için çok önemli film festivalleri. Bizlerin destekleriyle geçekleşen bu toplantıların artması gerekiyor. Sektörün tüm bileşenlerinin de festivaller başta olmak üzere bir araya gelebilecekleri ortamları yaratmaları gerekiyor. Konuklarımıza, sizlere tekrar teşekkür ediyoruz.

12