Seleksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-5025 Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi

Transkript

1 11. Tarla Bitkileri Kongresi 7-10 Eylül 2015 Çanakkale, Sayfa 341 Seleksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-5025 Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi Abdullah KADİROĞLU 1, Mehmet KOCATÜRK 1, Metin Durmuş ÇETİN 1, Önder KABAŞ 1 1: Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, ANTALYA Özet Çukurova Üniversitesi Ziraat fakültesinin yerfıstığı ıslah çalışmaları kapsamında, Adana çiftçi populasyonlarından seleksiyon yöntemiyle seçilen 5025 hattı, 1990 ile 2002 yılları arasında Adana ve Antalya şartlarındaki çok sayıda verim denemelerinde denenerek verim ve çerezlik kalitesi bakımından ümitvar bulunmuş ve tescile aday olarak sunulmuştur. Ayrıca bu hattın, insan sağlığı bakımından önemli bir fenolik bileşik olan resveratrol içeriği standart çeşitlere göre önemli oranda yüksek bulunmuştur ve 2004 yıllarında Adana, Hatay ve Antalya lokasyonlarındaki tescil denemeleri sonucunda, 5025 hattının ortalama meyve verimi kg/da olarak bulunmuş ve bu verim standart ortalamasını ortalama %9.7 oranında g eçmiştir. Bu hattın İç oranı (%75), 100 tane ağırlığı (90-95 g) ve lezzeti de standartlardan üstün bulunmuştur yılında Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü tarafından yapılan tescil komitesince 5025 hattı, BATEM adıyla Batı Akdeniz Tarımsa l Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü adına tescil ettirilmiştir. Bu çeşidin taneleri iri, silindirik ve açık pembe renklidir. Yarı yatık büyüme formuna sahip olup olgunlaşma gün sayısı ortalama 140 gündür. Yağındaki oleik asit içeriği ortalama % 60 ile diğer çeşitlerden daha fazladır. Anahtar Kelimeler: yerfıstığı, ıslah, seleksiyon, çeşit Abstract Breeding of Confectionery Type Peanut Variety BATEM-5025 by the Selection Method Within Cukurova University Agriculture Faculty peanut breeding studies, 5025 peanut line was developed by the selection method from Adana peanut farmer populations. This line was found promising from results of many yield trials in Adana and Antalya between and then it was submitted as a candidate for registration. Also, this line had significantly higher resveratrol content which is a major phenolic compound for human health than standard varieties. The average fruit yield of the 5025 line was kg/ha which has passed standard average by 9.7% from results of Adana, Hatay and Antalya yield trials between 2003 and This line s shelling percentage was %75, 100 kernel weight was g and flavor was found to be superior to the standard. The 5025 line was registered by registration committee as BATEM-5025 on behalf of the BATEM in This cultivar s kernels are large, cylindrical shape and light pink color. It has semi erect growth form and 140 maturity day. It has about %60 oleic acid which is higher than other varieties. Keywords: peanut, breeding, selection, variety Giriş Yerfıstığı (Arachis hypogaea); baklagiller familyasından olup tek yıllık ve yazlık olarak yetişen yağlı tohumlu bir sıcak iklim bitkisidir. Meyvelerini toprak altında meydana getirmesi, hasatta bile otsu yapıda olması ve meyve oluşumunun devam etmesi karakteristik özelliğidir. Yerfıstığı tohumları yüksek yağ ve protein içeriği ile çok besleyicidir; fıstık yağı, fıstık ezmesi, kavrulmuş-tuzlanmış fıstık, şekerleme gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. Yüksek ve kaliteli yağ içeriği (%40-60) yanında protein (%20-30) ve karbonhidratça (%18-20) da zengindir. Yerfıstığı yağında %45-60 oleik asit, %20-40 linoleik asit, %5-10 palmitik asit ve %3-7 stearik asit bulunmaktadır. Yağında antioksidan bir madde olan tokoferol (E vitamini) bulunması ve yüksek oleik asit içermesi nedeniyle yağının stabilitesi ve raf ömrü yüksektir. Hayvancılık bakımından, hem küspesi hem de ürünün kuru otu çok değerli yem kaynaklarıdır (Baydar ve Erbaş, 2014).

2 Güney Amerika kökenli olan yerfıstığı, dünyada 40 derece kuzey ve 40 derece güney enlemleri arasındaki tropik ve suptropik alanlardaki 100 den fazla ülkede yetiştirilmektedir. Dünyada ekim alanları yıllara göre az artmasına rağmen verimdeki artıştan dolayı üretim miktarı daha çok artmaktadır. En son verilere göre dünyada yaklaşık 25.5 milyon hektar alanda 45.3 milyon tonluk toplam kabuklu yerfıstığı üretimi yapılmıştır. Başlıca en çok yerfıstığı üreten ülkelerin üretimdeki payları; Çin %37, Hindistan %21, Nijerya %6.6, ABD %4.2, Sudan (eski) %3.9, Myammar %3, Endonezya %2.5 ve Arjantin %2.3 dür (Anonim, 2015a). Dünya üretimi iç piyasaya yöneliktir, ticarete olan konu %5 i geçmez. Dünyada yerfıstığı üretiminin yaklaşık %53 ü yağlık, %32 si başta ezme olmak üzere doğrudan gıda olarak ve %15 i ise hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Ülkemizde ise yaklaşık %95 i çerezlik olarak ve geriye kalanı ise çikolata ve şekerleme yapımında değerlendirilmektedir (Işık, 2003). Yerfıstığı, Türkiye de ilk defa 1908 de Halkalı Ziraat Mektebi nde ve 1935 de Antalya Sıcak İklim Nebatları Islah İstasyonu nda (şimdiki ismi BATEM) denenmiştir. Türkiye de 1920 yılında ekonomik olarak yerfıstığı üretimine başlanmıştır. Yerfıstığı, iklim ve toprak yapısı bakımından seçici olduğundan ülkemizde sadece Akdeniz ikliminin etkisindeki yerlerde ekonomik yetiştiriciliği yapılabilmektedir lı yıllara kadar genellikle ana ürün yetiştiriciliği yapılırken, giddikçe 2. Ürün yetiştiriciliği de önem kazanmıştır. Ülkemizde yerfıstığı ekim alanları genel olarak daha az artarken, verimdeki artıştan dolayı üretim çok daha fazla artmıştır. Son iki yılda ekim alanında önemli artış olmuştur. En son 2013 verilerine göre Türkiye de yaklaşık ha alanda tonluk kabuklu yerfıstığı üretimi yapılmıştır. Genel olarak üretimimiz % 90 kendine yeterlidir. Açık farkla en çok üreten iller Adana ve Osmaniye dir (Anonim, 2015b). Yerfıstığında yüksek verimli çeşit geliştirmede seleksiyon kriteri olarak en çok bitki başına kapsül ve tohum sayısı ile bitki başına kapsül ve tohum ağırlığı seçilmektedir. Geniş F2 populasyonlarında bitki başına kapsül ağırlığı seleksiyon kriteri olarak kullanılarak yapılacak döl testleri ile yüksek verimli çeşitler ve hatlar geliştirilebilir. Her ne kadar 100 tane ağırlığı sayılan bu dört özellik kadar yaygın bir seleksiyon kriteri değilse de, kapsül eni ve boyu ile birlikte en yüksek kalıtım derecesi veren özelliktir. Verim için belirlenen kalıtım derecesi değerleri genelde düşük çıkmaktadır. Genetik kontrolünde kantitatif etkili pek çok eklemeli (aditif) gen rol oynamaktadır (Baydar ve Erbaş, 2014). ABD de Florida bölgesinde geliştirilen yerfıstığı çeşitleri bitki ıslahı ile verimin nasıl artırılacağını gösteren tipik bir örnektir. Bu bölgede uygulanan sistemli bir yerfıstığı ıslah proğramı ile kısa zamanda büyük gelişmeler elde edilmiştir yılında başlatılan ıslah çalışması ilk meyvesini 15 yıl sonra geliştirilen "Dixie Runner" çeşidi ile vermiş ve bu çeşit kısa zamanda üreticiler tarafından benimsenerek hızlı bir yayılış göstermiştir yılında "Dixie Runner"e göre %50 daha verimli olan "Early Runner", 1969 da ise "Early Runner"e göre %20 daha verimli olan "Florunner", 1977 de "Florunner"e göre %10 daha verimli olan "Early Bunch" çeşidi geliştirilmiştir. Böylece Florida bölgesinde ilk ve son geliştirilen yerfıstığı çeşitleri arasında %100 lük bir genetik verim kapasitesi artışı sağlanmıştır. Eski ve yeni yerfıstığı çeşitleri arasındaki en önemli verim farkını yaratan faktör üretilen toplam fotosentetik asimilasyon ürünlerinin vejetatif ve generatif organlar arasındaki dağılım ve meyve dolum peryodu süresidir. Günlük üretilen asimilasyon maddelerinin çoğunluğunu meyve için harcayan genotiplerin yüksek verimli çeşit geliştirmede başarı şansı daha yüksektir (Duncan vd., 1978; Emery vd., 1981; Mozingo vd., 1987; Coffelt vd., 1989; Wells vd., 1991). BATEM de intrüdüksiyon, seleksiyon, melezleme ve mutasyon ıslah yöntemleriyle Virginia-Runner tipinde 674 ve Spanish-Valencia tipinde ise 72 olmak üzere şimdiye kadar Türkiye nin en zengin toplam 746 adet yerfıstığı genotipi (hat) toplanmış ve gözlem bahçelerinde denenerek muhafaza altına alınmıştır yılından beri yürütülen çeşit verim denemelerinde toplam 232 farklı hat denenmiştir. Sonuç olarak Virginia tipinden ÇOM, GAZIPAŞA, NC-7, BATEM-5025, BATEM-CİHANGİR; Spanish tipinden FLORİSPAN çeşitleri tescil ettirilmiştir. Verimli ve çerezlik kalitesi yüksek olan NC-7 çeşidi Türkiye de yaklaşık %90 oranında en yaygın ekilen çeşittir. Arıoğlu vd. (2005) tarafından melezleme yöntemine göre yapılan ıslah çalışmaları sonucunda; NC-7 x 75/1073 kombinasyonundan elde edilen açılan materyallerde, pedigri yöntemine göre yapılan

3 seleksiyonlar sonucunda, kırmızı renkli ve iri taneli çerezlik OSMANİYE-2005 çeşidi 2005 yılında tescil ettirilmiştir. Aynı melez kombinasyonundan elde edilen açılan materyallerinden yapılan seleksiyonlarla, açık pembe ve iri tohumlu çerezlik HALİSBEY ve SULTAN çeşitleri 2006 yılında tescil ettirilmiştir. Aynı araştırıcı tarafından yapılan introdüksiyon ıslah yöntemine göre açık pembe ve iri tohumlu çerezlik ARIOĞLU-2011 çeşidi 2001 yılında tescil ettirilmiştir. Bu araştırma ile ülkemizde sınırlı sayıda olan tescilli yerfıstığı çeşitlerinin sayısını arttırmak için değişik bölge koşullarına uygun, yüksek verimli, çerezlik kalitesi yüksek ve lezzetli çeşit geliştirmek amaçlanmıştır. Materyal ve Yöntem Çalışmalar Adana da Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi nde ve Antalya da Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü nde yürütülmüştür. Çalışmaların yürütüldüğü Adana ili Doğu Akdeniz bölgesinin, Anatalya ili ise Batı Akdeniz Bölgesi nin en önemli tarımsal üretim merkezleri olup her ikisi de tipik Akdeniz ikliminin etkisi altında bulunmaktadır. Her iki ildeki denemelerin yürütüldüğü topraklar alivüyal oluşumlu tınlı bünyeye sahiptir. Denemeler Mayıs başlarında kurulmuş ve Ekim başlarında (ekimden yaklaşık gün sonra) hasat edilmiştir. Denmelerde bakım işleri tekniğine uygun yapılmıştır. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi nin yerfıstığı ıslah çalışmaları kapsamında, Prof.Dr. Halis Arıoğlu tarafından Adana Bölgesindeki yerfıstığı populasyonlarından teksel seleksiyon ıslah yöntemiyle 5025 hattı geliştirilmiştir hattı, Çukurova Bölgesinin değişik lokasyonlarında arasında 9 yıl boyunca çeşit verim denemelerinde denenmiştir hattı, 1992 de Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ne gönderilerek Antalya şartlarında gözlem bahçelerinde ve arasında 4 yıl boyunca çeşit verim denemelerine alınmıştır. Çeşit verim denemelerinde verim ve kalite bakımından ümitvar bulunan 5025 hattı, 2003 yılında tescile aday olarak sunulmuştur. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü tarafından iki yıl süreyle (2003 ve 2004 yıllarında) Çukurova Üniversitesi-Adana, Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü-Adana, Mustafa Kemal Üniversitesi-Antakya ve Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü-Antalya da olmak üzere dört farklı lokasyonda verim denemelerine tabi tutularak tane verimi, iç oranı, 100 tohum ağırlığı ile bazı fenolojik ve patolojik değerleri dikkate alınarak bir değerlendirme yapılmıştır. Denemelerde her yıl elde edilen verilerle varyans analizi, 2 yıllık verilerle de stabilite analizi yapılmıştır. Denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak, tescil denemeleri ise 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Her bir parsel 5 m uzunluğundaki 4 sıradan oluşmuş, değerlendirmeler ortadaki iki sıra üzerinden yapılmıştır. Ekim sıklığı, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri cm mesafelerden oluşmuştur. Denemelerde alınan gözlem ve ölçümler, Tohum Tescil ve sertifikasyon Müdürlüğü nün yerfıstığı için belirlediği yöntemlere göre yapılmıştır. Yerfıstığı tohum örneklerinde resveratrol içerikleri, Ege Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümünde yapılmıştır. Siemann ve Creasy (1992) in yöntemine göre; yerfıstığı tohum örnekleri 1 dakika süreyle 366 nm de UV ışığına maruz bırakılarak trans-resveratrol, cis-resveratrol e dönüştürülmüştür. Trans ve cis izomerlerin kantitatif olarak tayini HPLC kromatogramlarından elde edilmiş olan integre alanlar kullanılmak suretiyle hesaplanmıştır. Standart bileşik olarak 10 µl standart tarns-resveratrol ün aynı yöntemle cis forma dönüştürülmesiyle trans+cis karışımı olarak elde edilen bileşik kullanılmıştır. Yerfıstığı tohum örneklerinde protein, yağ, oleik asit ve linoleik asit içerikleri Enstitümüz (Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü) laboratuvarlarında yapılmıştır. Yağ oranı (%), Soxelet cihazında petrol eteri ile ekstrakte edildikten sonra % olarak hesaplanmıştır (Cocks ve Rede, 1966). Protein oranı (%), Mikrokjeldahl yöntemi (Kacar, 1992) ile saptanan N oranının 6.25 katı ile çarpılmasıyla % olarak hesaplanmıştır. Yağ Asitleri oranı (%), Soxhlet ile elde edilen yağ örnekleri esterleştirildikten sonra (yağ asitleri metil esterleri) palmitik, stearik, oleik, linoleik, arasidik ve

4 eikosenoik asit gibi temel yağ asitlerinin oranları Gaz Kromotografisi (GC) cihazı ile belirlenmiştir (Garches ve Marcha, 1993). Araştırma Bulguları ve Tartışma Adana da Yapılan Çalışmalar: Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi nin yerfıstığı ıslah çalışmaları kapsamında, Prof.Dr. Halis Arıoğlu tarafından Adana Bölgesindeki yerfıstığı populasyonlarından teksel seleksiyon ıslah yöntemiyle 5025 hattı geliştirilmiştir hattı, Çukurova Bölgesinin değişik lokasyonlarında arasında 9 yıl boyunca çeşit verim denemelerinde denenmiştir yılları arasında Adana'da yürütülen deneme sonuçlarının 9 yıllık ortalamasına göre ise 5025 hattı standart çeşitleri geçmiştir. Yapılan çalışmaların yıllara göre ortalama sonuçları Çizelge 1 de verilmiştir. 9 Yıllık ortalamaya göre 5025 hattı 417 kg/da ile meyve verimi bakımından standart ÇOM ve NC-7 çeşitlerini (sırasıyla 389 ve 375 kg/da) geçmiştir. Çizelge 1. Adana Şartlarında Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültes ince Yapılan Arasındaki Verim Denemelerindeki Ortalama Meyve Verimleri (kg/da) Çeşitler ortalama ÇOM NC Antalya da Yapılan Çalışmalar: 5025 hattı, 1992 de Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi nden Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ne gönderilerek Antalya şartlarında gözlem bahçelerinde ve arasında 4 yıl boyunca çeşit verim denemelerinde denenmiştir. Yıllara göre denemelerden elde edilen meyve verimleri Çizelge 2 de verilmiştir. Meyve veriminde (kg/da) 5025 hattı; 1999 da 456 ile birinci sırada, 2000 de 559 ile 3. sırada, 2001 de 511 ile 1. sırada ve 2002 de ise 292 ile 3. sırada yer almıştır. Çizelge 2. Antalya Enstitü Şartlarında Yapılan Çeşit Verim Denemelerinde Yıllara Göre Elde Edilen Meyve Verimleri (kg/da) Sıra no NC PI NC ICGV NC PI / ICGV ICGV ICGV ICGV NC ICGV Çine 493 ICGV ICGV ICGV ICGV PI ICGV ICGV PI ICGV ICGV ICGV ICGV ICGV / ICGV / ICGV ICGV PI ICGV Çine 257 ICGV / / PI PI /9 250 ICGV / / ICGV / / PI VK(%) LSD(%5) Antalya da Enstitümüz şartlarında yılları arasında yapılan çeşit verim denemelerinde, 5025 hattının ve standart çeşit NC-7 nin bazı önemli özelliklere göre 4 yıllık ortalama sonuçları Çizelge 3 de verilmiştir. 4 Yıllık ortalama sonuca göre 5025 hattı verim, 100 tane ağırlığı, %iç oranı ve bitki başına kapsül sayısı bakımından NC-7 yi geçmiştir Hattının meyve verimi, 100 tane ağırlığı, %

5 iç oranı ve bitkide kapsül sayısı sırasıyla 455 kg/da, 970 g, %73 ve 43 adet/bitki olurken; bu değerler NC-7 de sırasıyla 436 kg/da, 950 g, %71 ve 39 adet/bitki olmuştur. %50 Çiçeklenme gün sayısı, ginefor oluşum gün sayısı ve gelişme formu bakımından aralarında önemli bir fark ortaya çıkmamıştır. Çizelge Hattının ve Standart NC-7 nin Yıllarındaki Çeşit Verim Denemeleri Sonucuna Göre Ortalama Bazı Özellikleri Özellikler NC Meyve verimi (kg/da) Tane ağırlığı (g) % İç oranı %50 Çiçeklenme gün sayısı Olgunlaş ma gün sayısı Bitkide kapsül sayısı (adet/bitki) Geliş me formu yarı yatık yarı yatık Kalite bakımından bazı kimyasal özellikler: Son yıllarda önemi gittikçe artan bir fenolik bileşik olan resveratrol konusunda yapılan çalışmalar gösterdiği gibi resveratrol, düşük yoğunluklu lipoproteinlerin oksidasyonunu inhibe ederek arterosiklerrozzu engellemekte ve kroner kalp rahatsızlığı riskini azaltmaktadır. En son yapılan araştırmalar resveratrol ün kansere sebep olan risk faktörlerinden birisi olan serbest radikallerin yakalayıcısı yani antioksidatif ajanlar olarak rol oynadığını ortaya koymaktadır. Bu projede tescile sunulan 5025 hattının resveratrol değerleri yüksek çıkmış olup sonuçlar Çizelge 4 de verilmiştir Hattının Resveratrol içeriği µg/g olarak bulunurken; NC-7, ÇOM, GAZİOAŞA ve FLORİSPAN çeşitlerinde ise bu değerler sırasıyla 0.155, 0.037, ve µg/g olarak bulunmuştur (Tokuşoğlu, 2002). Çizelge 4. Bazı Yerfıstığı Çeşitlerine Ait Tohumların Toplam Resveratrol İçerikleri (µg/g) Çeşitler Toplam Resveratrol İçerikleri (µg/g) NC ÇOM GAZİPAŞA FLORİSPAN Enstitümüz laboratuarlarında yerfıstığı çeşitlerine ait tohum numunelerinde yapılan bazı kimyasal analiz sonuçları Çizelge 5 de verilmiştir. Yerfıstığından yapılan ürünlerin raf ömrünün arttırılmasında ve yerfıstığı yağının stabilitesinin arttırılmasında önemli bir özellik olan oleik asit içeriği bakımından, 5025 hattının %60 oleik asit ile diğer çeşitlerden daha yüksek olduğu görülmektedir. Çizelge 5. Yerfıstığı Çeşitlerinin Bazı Kimyasal Analiz Sonuçları 5025 NC-7 ÇOM FLORİSPAN GAZİPAŞA BATEM-CİHANGİR % Protein % Yağ % Oleik Asit % Linoleik Asit Sonuç Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğünce 4 lokasyonda 2 yıl yürütülen Tarımsal Değerleri Ölçme (TDÖ) denemeleri sonuçları özetine göre; 5025 hattı, ortalama kg/da meyve verimi ile genel ortalamayı %3 oranında geçerken, standartlar ortalamasına göre ise %9.7 daha üstün verim değerinde bulunmuştur. Stabil olan bu çeşit adayı verim performansını gösterebilmesi için iyi çevre koşullarına ihtiyaç duymaktadır. İç oranı ve 100 tane ağırlığı değerleri ile standart çeşitlere göre üstündür. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü nde 26 Nisan 2005 tarihinde yapılan tescil

6 komitesi toplantısı sonucunda 5025 hattı, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü adına BATEM-5025 adıyla tescil edilmiştir. Bu çeşidin taneleri iri, silindirik ve açık pembe renklidir. Yarı yatık büyüme formuna sahip olup olgunlaşma gün sayısı ortalama gündür. Kaynaklar (Anonim) 2015a. Food and Agriculture Organization of The United Nations Statistics Division (FAOSTAT). (Ulaşım Tarihi: 15 Nisan 2015). (Anonim), 2015b. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Bitkisel Üretim İstatistikleri, (Ulaşım Tarihi: 15 Nisan 2015). Arıoğlu H., Zaimoğlu, B. Çalışkan, S. Söğüt, T. Güllüoğlu, L., Arslan M., Çalışkan M.E., Arslantaş H Melezleme Yöntemine Göre Yerfıstığı Çeşit Islahı Üzerinde Araştırmalar. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya, Bildiriler Kitabı, Cilt II: Baydar H., Erbaş S Yağ Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. SDÜ Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 97, Isparta. Cocks L. V., Rede V. C., Laboratary Handbook for Oil and Fat Analysis. Acedemic Press, 419s, New York, USA. Coffelt T.A., Seaton M.L., VanScoyoc S.W., Reproductive efficiency of 14 Virginia-type peanut cultivars. Crop Scieince, 29, Duncan W.G., McCloud D.E., McGraw R.L., Boote K.J., Physiological Aspects of Peanut Yield Improvement. Crop Science, 18, Emery D.A., Sherman M.E., Vickers J.W., The Reproductive Efficiency of Cultivated Peanuts. Agronomy Journal, 73, Garces R., Mancha M Analytical Biochemistry: One Step Lipid Extraction and Fatty Acid Methyl Esters Preparation From Tree Plant Tissues, (Editör: Holme, D., Peck, H.), Pearson Education Limited, İngiltere. Işık, H., Türkiye de Yerfıstığı Üretim Ekonomisi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, s.45. Kacar, B., Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri: Toprak Analizleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No:3, Ankara. Mozingo R.W., Coffelt T.A., Wyne J.C Genetic improvement in large-seeded Viriginia type peanut cultivars since Crop Science, 27, Siemann E.H., Creasy L.L., Concentration of the phytoalexin resveratrol in wine. Am. J. Agric. Food Chem., 47, Tokuşoğlu Ö., Türkiye de Yetiştirilen Yerfıstığı ve Antepfıstığı Genotiplerinin Resveratrol İçeriklerinin Kromotografik Yöntemlerle Saptanması Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Raporu. Wells R., Anderson W.F., Wynne J.C., Peanut Yield as a Result of Fifty Years of Breeding. Agronomy Jour., 83,

7