YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI"

Transkript

1 T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Abdullah KADİROĞLU Danışman Prof. Dr. Hasan BAYDAR DOKTORA TEZİ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ISPARTA 12

2 12 [Abdullah KADİROĞLU]

3 TEZ ONAYI Abdullah KADİROĞLU tarafından hazırlanan yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin karşılaştırılması adlı tez çalışması aşağıdaki jüri üyeleri önünde Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı nda DOKTORA TEZİ olarak başarı ile savunulmuştur. Danışman Prof. Dr. Hasan BAYDAR Süleyman Demirel Üniversitesi Jüri Üyesi Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Çukurova Üniversitesi Jüri Üyesi Prof. Dr. Tahsin KARADOĞAN Süleyman Demirel Üniversitesi Jüri Üyesi Prof. Dr. İlknur AKGÜN Süleyman Demirel Üniversitesi Jüri Üyesi Doç. Dr. Ali COŞKAN Süleyman Demirel Üniversitesi Enstitü Müdürü Prof.Dr. Cengiz KAYACAN

4 TAAHHÜTNAME Bu tezin akademik ve etik kurallara uygun olarak yazıldığını ve kullanılan tüm literatür bilgilerinin referans gösterilerek tezde yer aldığını beyan ederim. Abdullah KADİROĞLU

5 İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER...i ÖZET...ii ABSTRACT...iii TEŞEKKÜR...iv ŞEKİLLER DİZİNİ...v ÇİZELGELER DİZİNİ...viii 1. GİRİŞ KAYNAK ÖZETLERİ Yerfıstığı Çeşitleri ile İlgili Çalışmalar Ekim Yöntemi Konusunda Yapılan Çalışmalar Ekim Sıklığı Konusunda Yapılan Çalışmalar MATERYAL VE YÖNTEM Deneme Yerinin Özellikleri Deneme Yerinin İklim Özellikleri Materyal Deneme Deseni ve Konular İncelenen Özellikler ve Yöntemleri Verilerin Değerlendirilmesi ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA % 50 Çiçeklenme Gün Sayısı Ginefor Oluşum Gün Sayısı Ana Sap Uzunluğu (cm) Lateral Dal Uzunluğu (cm) Meyve Verimi (kg/da) Bitki Başına Meyve Verimi Bitki Başına Meyve Sayısı (adet/bitki) Hasat İndeksi (%) Tohum Ağırlığı (g) Meyve (Kapsül) Ağırlığı (g) İç Oranı (%) I. Kalite Meyve Sayısı Oranı (%) II. Kalite Meyve Sayısı Oranı (%) Yağ Oranı (%) Protein Oranı (%) SONUÇ...92 KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ...2 i

6 ÖZET Doktora Tezi YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Abdullah KADİROĞLU Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Hasan BAYDAR Bu çalışmanın amacı; farklı büyüme formlarına sahip yerfıstığı çeşitleri için, en yüksek verim ve kaliteli ürünün alınabileceği ekim yöntemini belirlemektir. Bu amaçla; farklı sıra üzeri mesafelere göre (, 15, cm) klasik ekim yöntemi olan tek sıra ekim yöntemi ( cm sıra aralığı) ile çift sıra ekim yöntemi ( cm sıra aralığı); farklı gelişme formundaki çeşitlerde (yatık Georgia Green, yarı yatık NC-7, yarı dik Halisbey, dik Florispan), 09 ve yıllarında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü nde (Aksu/Antalya) denenmiştir. Tarla denemeleri, tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellerde 4 farklı çeşit, alt parsellerde 3 adet sıra üzeri sıklığı ve en alt parsellerde ise iki ayrı ekim yöntemi denenmiştir. Meyve verimi (kg/da) bakımından; tüm sıra üzeri mesafe ve ekim yöntemlerinde çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla , , ve kg/da), tüm çeşit ve ekim yöntemlerinde sıra üzeri mesafeler 15 cm cm cm şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla , ve kg/da) ve tüm çeşit ve sıra üzeri mesafelerde ekim yöntemleri ise çift sıra > tek sıra şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla ve kg/da) sıralanmıştır. Sıra arası ve sıra üzeri ekim sıklığı azaldıkça bitki başına verim, meyve sayısı ve I. kalite meyve sayısında artışlar ve II. kalite meyve sayısında ise azalışlar olmuştur. Diğer incelenen özellikler bakımından sadece çeşitlere göre önemli ve anlamlı değişimler meydana gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Yerfıstığı, çeşit, ekim yöntemi, sıra üzeri mesafe, verim, kalite 12, 2 sayfa ii

7 ABSTRACT Ph.D. Thesis COMPARASION OF SINGLE AND TWIN PLANTING PATTERNS WITH DIFFERENT VARIETIES AND IN-ROW SPACINGS IN PEANUT (Arachis hypogaea L.) CULTIVATION Abdullah KADİROĞLU Süleyman Demirel University Graduate School of Applied and Natural Sciences Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. Hasan BAYDAR The purpose of this study is to determine the best-planting method to be taken high yield and quality product for peanut varieties with different growth forms. For this purpose, single row planting method which is a classic method ( cm inter-row spacing) and twin-row planting method ( cm row spacing) based on a different intra-row distances (, 15, cm) were tested on the varieties having different bunch forms (decumbent Georgia Green, semi-decumbent NC-7, semi-upright Halisbey, upright Florispan), in 09 and at the Batı Akdeniz Agricultural Research Institute (Aksu / Antalya). Field experiments were established in a randomized complete block design as a split-split plot with four replications. Four different varieties in main plots, three intra-row spaces in sub plots and two different planting pattern in sub-sub plots were placed. Average pod yields of the varieties were ordered as Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green (555.15, , and kg/da respectively) in all intra-row spaces and planting patterns. Pod yields of the intra-row spaces were ordered as 15 cm cm cm (448.55, and kg/da respectively) in all varieties and planting patterns. Pod yields of the planting patterns were ordered as twin-row > single row ( and kg/da respectively) in all varieties and intra-row spaces. Yield per plant, fruit numbers per plant and first quality fruit numbers increased but second quality fruit numbers decreased as intra and inter row spacing decreased. For the other studied traits, significant differences were found only among the varieties. Keywords: Peanut, variety, planting pattern, inra-row spacing, yield, quality 12, 2 pages iii

8 TEŞEKKÜR Bu araştırma için beni yönlendiren, karşılaştığım zorlukları bilgi ve tecrübesi ile aşmamda yardımcı olan değerli Danışman Hocam Prof. Dr. Hasan BAYDAR a teşekkürlerimi sunarım. Tecrübesinden istifade ettiğim ve tohum materyali temininde yardımcı olan değerli hocam Prof. Dr. Halis ARIOĞLU na teşekkürlerimi sunarım. İstatistik çalışmalarında yardımcı olan değerli mesai arkadaşım Ziraat Yük. Mühendisi Ahmet EREN ve değerli hocam Prof. Dr. Tahsin KARADOĞAN a, arazi çalışmalarımda yardımlarını esirgemeyen mesai arkadaşlarım Ziraat Mühendisi Mehmet KOCATÜRK e, İşçi Fatmaana YILMAZ a, işçi Neslihan DEMİR e ve işçi Veysel BEŞBAŞ a teşekkür ederim. Tezimle ilgili olarak Üniversitedeki çalışmalarda yardımcı olan araştırma görevlisi Sabri ERBAŞ a teşekkür ederim. Denemelerin kurulup tamamlanmasında hertürlü imkanlarından yararlandığım ve aynı zamanda çalıştığım kurum olan Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ne (BATEM), 2156-D- No`lu Proje ile tezimi maddi olarak destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı na teşekkür ederim. Tezimin her aşamasında beni yalnız bırakmayan aileme sonsuz sevgi ve saygılarımı sunarım. Abdullah KADİROĞLU ISPARTA, 12 iv

9 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa Şekil 1.1. Yerfıstığının alt tür, varyete ve pazar tipleri 1 Şekil 3.1. Denemede kullanılan yerfıstığı çeşitlerinin meyve ve tohumları...22 Şekil 3.2. Deneme tarlasının ara çapası esnasında en alt parsel, alt parsel ve ana parselden bir örnek görünüm 24 Şekil 3.3. Deneme tarlasının çeşitlere göre vejetatif gelişimin son aşamalarındaki görünümü...24 Şekil 3.4. Deneme tarlasında tek soklu pullukla söküm ve elle taneleme ile hasatı..25 Şekil 4.1. % 50 çiçeklenme gün sayısının yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.30 Şekil 4.2. % 50 Çiçeklenme gün sayısında önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...30 Şekil 4.3. % 50 Çiçeklenme gün sayısında önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.31 Şekil 4.4. % 50 Çiçeklenme gün sayısında önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...32 Şekil 4.5. Ginefor oluşum gün sayısının yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...34 Şekil 4.6. Ana sap uzunluğunun (cm) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...37 Şekil 4.7. Ana sap uzunluğunda (cm) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...37 Şekil 4.8. Lateral dal uzunluğunun (cm) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...40 Şekil 4.9. Lateral dal uzunluğunda önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.41 Şekil 4.. Lateral dal uzunluğunda önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...42 Şekil Meyve veriminin (kg/da) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...45 Şekil Bitki başına meyve veriminin (g) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...49 Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...49 Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar...50 Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar. 50 Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve v

10 EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil Bitki başına meyve sayısının yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar..54 Şekil Bitki başına meyve sayısında önemli çıkan sıra üzeri mesafe x yıl interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 54 Şekil Hasat indeksinin (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...57 Şekil 4.. Hasat indeksinde (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.58 Şekil Hasat indeksinde (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.58 Şekil Hasat indeksinde (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...58 Şekil Hasat indeksinde (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar..60 Şekil Tohum ağırlığının (g) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil Tohum ağırlığında (g) önemli çıkan yıl x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...63 Şekil Meyve (kapsül) ağırlığının (g) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...66 Şekil Meyve (kapsül) ağırlığında (g) önemli çıkan yıl x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar..67 Şekil İç oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.. 70 Şekil İç oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...70 Şekil I. Kalite meyve sayısı oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.74 Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar.. 74 Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil II. Kalite meyve sayısı oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar..79 Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine vi

11 göre oluşan gruplar.. 80 Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil Yağ oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.. 84 Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...85 Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...86 Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil Protein oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Şekil Protein oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar vii

12 ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa Çizelge 3.1. Denemenin kurulduğu toprağın bazı özellikleri.. Çizelge 3.2. Deneme bölgesinin (Aksu/Antalya) 09, ve uzun yıllara (00-) ait bazı önemli iklim verileri...21 Çizelge 3.3. Denemede kullanılan yerfıstığı çeşitlerinin bazı özellikleri Çizelge 3.4. Tek sıralı ve çift sıralı ekim yöntemleri..23 Çizelge 4.1. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları...28 Çizelge 4.2. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4.3. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar..29 Çizelge 4.4. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ginefor oluşum gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları 33 Çizelge 4.5. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ginefor oluşum gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler 33 Çizelge 4.6. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ginefor oluşum gün sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4.7. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ana sap uzunluğuna (cm) ilişkin varyans analiz sonuçları Çizelge 4.8. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ana sap uzunluğuna (cm) ilişkin iki yıllık ortalama değerleri.. 36 Çizelge 4.9. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ana sap uzunluğuna (cm) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 36 Çizelge 4.. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin lateral dal uzunluğuna (cm) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları...39 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin lateral dal uzunluğuna (cm) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler 39 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafel ve ekim yönteminin lateral dal uzunluğuna (cm) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 40 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve viii

13 ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve verimine etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve verimine (g) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve verimine (g) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...48 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerinin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları...52 Çizelge 4.. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...53 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları 56 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.56 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...57 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 tohum ağırlığına (g) ilişkin varyans analiz sonuçları.61 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerinin 0 tohum ağırlığına (g) ilişkin iki yıllık ortalama değerler 62 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 tohum ağırlığına (g) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 62 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 meyve (kapsül) ağırlığına (g) ilişkin ix

14 varyans analiz sonuçları...65 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 meyve (kapsül) ağırlığına (g) ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafeve ekim yönteminin 0 meyve (kapsül) ağırlığına (g) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...66 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) ilişkin varyans analiz sonuçları...68 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler...69 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...69 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin I. kalite meyve sayısı oranına (%) olan etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları.71 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin I. kalite meyve sayısı oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin I. kalite meyve sayısı oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...73 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin II. kalite meyve sayısı oranına (%) olan etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları...77 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin II. kalite meyve sayısı oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...78 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin II. kalite meyve sayısı oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar.78 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları 83 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar..84 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin protein oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık x

15 birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin protein oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...89 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin protein oranına (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar...90 xi

16 1. GİRİŞ Yerfıstığı (Arachis hypogaea), dünyada 40 o K ve 40 o G enlemleri arasında, 0 den fazla ülkede, tarımı yapılan önemli bir yağ ve protein bitkisidir. Güney Amerika kökenli olan bu bitkinin tohumlarında % yağ ve % protein bulunur. Bu nedenle özellikle fıstık yağı, çerez ve fıstık ezmesi üretiminde değerlendirilen çok kıymetli bir üründür (Norden, 1980). Dünyada kültürü yapılan yerfıstığı çeşitleri ssp. hypogaea ve ssp. fastigiata olarak 2 alt türe, var. hypogaea, var. hirsuta, var. fastigiata ve var. vulgaris olarak 4 varyete grubuna, Virginia, Runner, Peruano, Spanish ve Valencia olarak 5 pazar tipine ayrılmaktadır (Şekil 1.1.). Bu ayrımda dallanma modeli, büyüme formu ve kapsül özellikleri önemli rol oynamaktadır. Virginia tipleri yarı yatık/yarı dik, Runner tipleri tam yatık, Spanish ve Valencia tipleri yarı dik/tam dik büyüme formundadırlar (Krapovickas, 1968). Arachis hypogaea L. ssp. hypogaea ssp. fastigata var. hypogaea var. hirsuta var. fastigiata var. vulgaris (Virginia ve Runner tipi) (Peruano tipi) (Valencia tipi) (Spanish tipi) Şekil 1.1. Yerfıstığının alt tür, varyete ve pazar tipleri (Krapovickas, 1968) Türkiye de tarımı yapılan yerfıstığı çeşit ve populasyonların tamamı Virginia pazar tipindedir. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) tarafından tescil ettirilen Çom, Gazipaşa, NC-7, BATEM-5025 ve Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi (Prof. Dr. Halis ARIOĞLU) tarafından tescil ettirilen, başta Çukurova bölgesi olmak üzere Türkiye de yerfıstığı üretimine önemli katkılar sağlamaya başlayan, verimli ve çerezlik kalitesi yüksek Arıoğlu-03, Halisbey, Sultan, Osmaniye-05 çeşitleri Virginia tipi çeşitlerdir. Verimli ve çerezlik kalitesi yüksek olan NC-7 çeşidi en yaygın ekilen çeşittir. BATEM tarafından yağlık olarak Spanish tipinden Florispan çeşidi tescil ettirilmiş, ancak bu çeşidin hiçbir zaman üretimi yapılmamıştır. Yerfıstığı, dünyada tek yıllık yağ bitkileri arasında soya, kolza ve ayçiçeğinden sonra en fazla ekiliş alanı olan yağ bitkisidir. Asya ve Afrika ülkeleri dünya yerfıstığı üretiminin % 90 dan fazlasını gerçekleştirmektedir. yılında, Dünya yerfıstığı üretiminin % 42 si Çin, % 15 i Hindistan, % 7 si Nijerya ve % 5 i ABD den sağlanmıştır. Türkiye, düşük bir oranla dünya üretiminin % 0.26 sını sağlamıştır (Anonim, 12). 1

17 Yıllara göre, Dünyada ve Türkiye de artan nüfusa paralel olarak yerfıstığı üretimi de düzenli olarak artmıştır. Türkiye de, 1960 lı yılların başlarındaki bin ton civarındaki yerfıstığı üretimi, yaklaşık 5 kat artarak yılında 27.4 bin ha alanda 97.3 bin tona yükselmiştir. Türkiye de aynı dönemde yerfıstığı ekim alanlarında 3 kat artış olmuştur ve son yıllarda ekim alanlarında fazla bir değişim olmamıştır. Türkiye de ekim alanlarındaki artışa göre üretim artışının daha çok olmasının nedeni, verimin aynı dönemde 0 kg/da dan 350 kg/da a çıkmasındandır. Dünyada, 1960 lı yılların başlarındaki 15 milyon ton civarındaki yerfıstığı üretimi, yaklaşık 2.5 kat artarak yılında 24.1 milyon ha alanda 37.7 milyon tona yükselmiştir. Türkiye de olduğu gibi dünyada da birim alanda verim artışı meydana gelmiştir. Ülkemizdeki yerfıstığı verimi dünya ortalamasının iki katından biraz daha fazladır (Anonim, 12). Bu durumun nedeni, ülkemizde yerfıstığının daha çok sulanabilen verimli kıyı ovalarında ekilmesindendir. Dünyada olduğu gibi Türkiye de de yerfıstığı üretimi daha çok iç piyasaya yöneliktir. Dünyada, dış ticarete konu olan yerfıstığı miktarı toplam üretimin yaklaşık % 5 idir ve bu oran yıllara göre pek değişmemiştir. Türkiye, yerfıstığı üretiminde genellikle kendi kendine yeterlidir. Ancak son yıllarda üretimin % una varan ve hatta bazı yıllarda daha fazla oranlarda ithalat yapılmaktadır. Dünyada yerfıstığı üretiminin % 53 ü yemeklik yağ, % 32 si yerfıstığı ezmesi ve çerez gibi gıda amaçlı ve geri kalan % 15 i hayvan yemi olarak kullanılır (Liao ve Holbrook, 07). Bazı ülkelerde yerfıstığını toprak üstü aksamı yeşil yem olarak hayvanlara yedirilir (Wan, 03). Bir baklagil bitkisi olması nedeniyle, diğer baklagillerde olduğu gibi köklerindeki nodozite oluşturan bakteriler yardımıyla havanın serbest azotundan faydalanır. Aynı zamanda, kendisinden sonra ekilecek bitkiye azot ve organik maddece zengin bir toprak bırakır (Wynne vd., 1978). Yerfıstığı tohumunda ortalama % 50 yağ bulunur ve bu yağ özellikle Hindistan, Çin ve ABD 'de yaygın şekilde tüketilir. Dünyada soya yağı, palmiye yağı, kolza yağı ve ayçiçek yağından sonra en fazla üretilen ve tüketilen yağ yerfıstığı yağıdır. Dünyada her yıl 5 milyon ton kadar yerfıstığı yağı üretilir. 125 milyon tonluk dünya bitkisel yağ üretiminin % 4 ü yerfıstığı yağıdır (Baydar, 08). Yerfıstığı yağının yüksek tutuşma ve yanma sıcaklığı nedeniyle kızartma kazanlarının dibinde yanık kalıntısı bırakmaz. Bu nedenle dünyada kızarma yağı olarak yerfıstığı yağı çok fazla tercih edilir. Yerfıstığı yağında doymamış yağ asitlerinden oleik asit % ve linoleik asit % -40 arasında, doymuş yağ asitlerinden palmitik asit ortalama % 7 ve stearik 2

18 asit % 5 oranında bulunur. Yerfıstığı yağında bulunan antioksidan bir madde olan tokoferol nedeniyle yağının raf ömrü oldukça uzundur. Yerfıstığı yağı ayrıca kozmetik ve farmasötik ürünlerin elde edilmesinde, boya, sabun, biyodizel üretiminde faydalanılır (Baydar, 08). Yerfıstığı bir baklagil bitkisi olduğu için sap ve yaprakları çok değerli hayvan yemidir. Yaprakları yonca kadar besleyicidir. Yerfıstığından elde edilen ürünün katı kuru ot elde edilir. Ülkemizde, yerfıstığı sapları yeşil yem olarak doğrudan hayvanlara verilebildiği gibi kurutularak balyalanmakta ve kışın hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Yerfıstığı meyvesinin % -30 u kabuktur. Ülkemizde, yerfıstığı meyve kabukları bir miktar sunta yapımında kullanılsa da çoğunlukla yem sanayinde katkı maddesi olarak değerlendirilmektedir (BATEM, 00). Yerfıstığı bir sıcak iklim bitkisi olduğundan, Türkiye de Akdeniz ikliminin etkisinde olan yerlerde ana ürün ve ikinci ürün olarak ekimi yapılmaktadır. Yerfıstığı meyvelerini (kapsüllerini) toprak altında oluşturduğu için, bu bölgelerin nispeten hafif yapılı kumlu-tınlı topraklarında başarıyla yetişmektedir (Arıoğlu, 07). Yerfıstığı, yetiştirildiği bölgelerde üreticiye en fazla gelir sağlayan ürünlerden birisi olması, beyaz sinek ve diğer zararlılardan etkilenmemesi, ana üründen sonra ikinci ürün olarak başarıyla yetiştirilebilmesi yerfıstığını diğer ürünlere göre daha avantajlı konuma getirmektedir. Ancak, Türkiye nin artan yağ açığının kapatılabilmesi için yerfıstığının yemeklik yağ olarak değerlendirme olanaklarının geliştirilmesi gerekmektedir. Özellikle tohumlarında yüksek oranda ve kalitede yağ içermesi, yerfıstığının yağ sanayindeki önemini artırmaktadır. İlerleyen yıllarda ülkemizde yerfıstığı üretiminde önemli artışlar beklenmektedir. Zira makineli hasadının yaygınlaşması ve birim alandan getirisinin yüksek olması gibi nedenler, yerfıstığı üretimini teşvik etmektedir (Baydar, 08). Spanish gurubundan tam dik gelişme formuna sahip Florispan gibi ve Runner grubundan tam yatık gelişme formuna sahip Georgia Green gibi çeşitlerin ülkemizde ekim alanı bulunmamaktadır. Çünkü bu tip fıstıklar ufak taneli ve yağ içerikleri yüksek olduğundan çerezlik kaliteleri düşüktür, ancak yağ ve fıstık ezmesi sanayisinde değerlendirilebilirler. Son yıllarda bazı yağ fabrikalarında (Zade gibi) yerfıstığı yağının üretilmeye başlaması ise umut verici bir gelişmedir. Yerfıstığı tarımında, birim alandan elde edilecek verim üzerine etkili olan en önemli faktörlerin başında birim alan başına düşen bitki sayısıdır. Genelde birim alandaki bitki sayısı azaldıkça, bitki başına verim artmakta, ancak birim alandan elde edilen toplam verim 3

19 azalmaktadır. Diğer yandan, birim alandaki bitki sayısı arttıkça, bitki başına verim azalmakta, ancak toplam verim artmaktadır. Bu artış belirli bir bitki yoğunluğuna kadar yükselmekte, daha sonra düşmektedir (Kurt, 07). Yerfıstığında farklı büyüme forumlarına sahip çeşitlere göre optimum ekim sıklığı farklıdır. Ülkemiz yerfıstığı tarımında, üreticiler çeşitlerin büyüme formuna bakmaksızın genelde standart bir sıra arası ve sıra üzeri mesafesine göre (70-75 cm sıra arası ve -25 cm sıra üzeri) ekim yapmaktadırlar. Bitkinin büyüme formuna göre ekim sıklığı değiştiği için, verimde büyük kayıplar ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca, yanlış uygulanan bir ekim sıklığı, hem bitkinin büyüme ve gelişmesini olumsuz yönde etkilemekte, hem de mekanizasyon sorunlarının çıkmasına ve hasat kayıplarının fazla olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, yerfıstığı tarımında yetiştirilen çeşitlerin büyüme forumları (yatık, yarı yatık, yarı dik ve dik) dikkate alınarak optimum ekim sıklığın ortaya konması gerekmektedir. Yerfıstığında bitki yoğunluğu artışı ile ürün verimi yükseldiği gibi, sık ekim sayesinde yabancı otlar da daha iyi baskı altında tutulabilmektedir. Bu nedenle, son yıllarda dünyada yerfıstığı geleneksel yöntemlerden farklı olarak, daha sık ekim mesafelerinde yetiştirilmeye başlanmıştır. Yerfıstığında bitki yoğunluğunun arttırılması, sıra arası veya sıra üzeri mesafelerin düşürülmesiyle veya ekim yönteminin değiştirilmesiyle (çoklu sıralı) sağlanabilir. Yerfıstığında birim alandaki istenilen bitki sıklığını klasik ekim yöntemleriyle sağlamak mümkün olmadığından, çift sıralı (twin row) ekim yöntemi özellikle ABD de hızla yayılmaktadır. Bu sayede hem birim alandaki bitki sayısı istenilen miktarda arttırılmakta, hem de sıralar arasındaki mesafe mekanizasyon bakımından istenilen düzeyde ayarlanabilmektedir. Farklı gelişme formuna sahip tip ve çeşitlere göre çift sıralı ekim yönteminin etkinliğinin Türkiye şartlarında da ortaya konması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı; farklı büyüme forumlarına sahip yerfıstığı çeşitleri için, en yüksek verim ve kaliteli ürünün alınabileceği ekim yöntemini belirlemektir. Bu amaçla, farklı sıra üzeri mesafelerine göre (, 15, cm) klasik ekim yöntemi olan tek sıra ekim yöntemi (70 cm sıra aralığı uygulanan) ile çift sıra ekim yöntemi ( cm), farklı gelişme formundaki çeşitlerde (yatık Georgia Green, yarı yatık NC-7, yarı dik Halisbey, dik Florispan) denenmiştir. 4

20 2. KAYNAK ÖZETLERİ 2.1. Yerfıstığı Çeşitleri ile İlgili Çalışmalar Bölük (1969); verimli, dik, yağ oranı yüksek ve yetiştirme süresi kısa yerfıstığı hatlarının tespiti amacıyla Antalya, Menemen ve Tarsus da çalışmalar yürütmüştür. Yağlık çeşitlerde iç oranı % 69-76, kabuk oranı % 31-24, çerezlik çeşitlerde iç oranı % 67-72, kabuk oranı % olarak tespit edilmiştir. Yağlık çeşitlerin 00 dane ağırlığı g ve çerezlik çeşitlerin ise 6-7 g olarak bulunmuştur. Kuru maddede yağ miktarının ise % arasında değiştiği tespit edilmiştir. Ortalama gelişme süresi gün olarak bulunmuştur. Yüksek verimli çeşitlerin (B. Dagan ve Anamur B.) ekimine ve tohumluk olarak üretimine başlanmıştır. Ayrıca Anamur B. çeşidinden seleksiyon yoluyla elde edilen Çom çeşidi tohumluk olarak üretilmek üzere ıslah programına alınmıştır. Yağlık çeşitlerin piyasası bulunmadığından üretime alınmamıştır. Ayrıca yatık tiplerin bakım işlemleri zor olduğundan bu tiplerin ekiminden vazgeçilmiştir. Dünya yerfıstığı üretiminde Runner, Virginia, Spanish pazar tiplerine giren çeşitlerin yaygın, Valencia pazar tipine giren çeşitlerin sınırlı, Peruano pazar tipine giren çeşitlerin ise yok denecek kadar az bir üretimi vardır (Gibbons vd., 1972). Yapılan araştırmalar optimal koşullarda yerfıstığının 1 da alanda 24 kg/da gibi yüksek miktarlarda N fikse edebildiğini ve bu miktarın bitkilerin toplam N ihtiyacının % 80 den fazlasını karşıladığını göstermektedir (Dart ve Krantz, 1977). Virginia tipi çeşitler Spanish ve Valencia tipi çeşitlere göre daha yüksek nodül oluşturma etkinliği göstermektedir (Baydar ve Yüce, 1997). Yapılan bir araştırmada, Virginia tipi çeşitlerin Spanish tipi çeşitlere göre köklerinde % 50 daha fazla nodül ağırlığı meydana getirdikleri saptanmıştır (Tonn ve Weaver, 1981). Dünyada iri kapsül ve tohum üreten Virginia tipi çeşitler daha çok kavrulmuş ve tuzlanmış fıstık üretiminde, daha ufak kapsül ve tohum üreten Runner ve Spanish tipi çeşitler ise bitkisel yağ ve fıstık ezmesi üretiminde, Valencia tipi çeşitler ise daha çok haşlanmış fıstık üretiminde kullanılmaktadır (Knauft vd., 1987). Kayganacı ve İpkin (1987) tarafından yılları arasında yerli ve yabancı kaynaklı yağlık ve çerezlik 144 hat içinden seçilen hatlarla yapılan çalışmalar sonucunda, 1982 yılında, yerel populasyonlardan seleksiyonla geliştirilen çerezlik Çom ve Gazipaşa ile ABD den intrüdüksiyonla geliştirilen yağlık Florispan çeşitlerine üretim izni alınarak 5

21 kademeli tohumluk üretimine başlanmıştır yılları arasında kurulan çeşit tescil denemeleri sonucunda adı geçen üç çeşit 1986 yılında tescil edilmiştir. Küçük daneli yağlık çeşitlerin gelişme sürelerinin gün olması 2. üründe yaygınlaşma şanslarının daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Çerezlik çeşitlerin de bakla, turfanda patates, fiğ, kolza ve taze fasulye hasatından sonra 2. ürün olabileceği belirlenmiştir. Çiftçi şartlarında kurulan denemelerde küçük daneli, veriminin düşük ve pazarının olmamasından dolayı Florispan çeşidinin üretimine başlanamamıştır. İpkin ve Ütük (1989) tarafından yapılan ve tescilli çeşitlerden Çom ve Gazipaşa nın standart olarak kullandığı çeşit verim denemelerinde; Virginia grubundan 1985 yılında ana üründe 14, ikinci üründe 11; 1986 yılında ana üründe 7, ikinci üründe 8; 1987 yılında ana üründe çeşit kullanılmıştır yılında NC-7, NC-17 ve V.81-B; 1986 da NC-7, NC-17 ve Line- 3; 1987 yılında Line-3 ve NC-7; 1988 yılında Virginia grubundan Line-3 ve NC-7 ve Runner grubundan Sunrunner çeşitleri önceki yıllarda olduğu gibi verim ve kalite bakımından ümitvar görülmüştür. ABD kaynaklı NC-7 çeşidi tüm denemelerde verim ve kalite bakımından öne çıkmıştır başında NC-7 ye üretim izni alındıktan sonra elit ve orjinalinin üretimine başlanmış ve çeşit tescil denemelerine alınmıştır. Çukobirlik tarafından 0 ton NC-7 tohumluk ithalatı yapılarak çiftçilere dağıtılmıştır. Sözkonusu çeşit 1991 yılında tescil ettirilmiştir. Arıoğlu ve İşler (1990a), Çukurova Bölgesinde ana ürün olarak yetişebilecek bazı Runner ve Virginia tipi yerfıstığı çeşitleri (17 Virginia, 1 Runner) üzerine bir araştırma yürütmüşlerdir. En yüksek verimi 75/73 (458.5 kg/da) ve V. Banbimp (462.2 kg/da) çeşitlerinden elde edilmiştir. Virginia grubuna giren Shulamith, Bocounba, Homobay ve GK- 3 çeşitlerinin de yüksek verimli oldukları saptanmıştır. Tohum iriliğinin az olmasından dolayı Runner grubu çeşitlerin Çukurova Bölgesinde fazla şanslı olmadıkları tahmin edilmişdir. Arıoğlu ve İşler (1990b), Çukurova Bölgesinde ana ürün olarak yetiştirilecek bazı Spanish ve Valancia tipi yerfıstığı çeşitlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma yürütmüşlerdir. 15 çeşitin bitki başına meyve sayısı adet, 0 tohum ağırlığı g, kabuk oranı % ve dekara verim değerleri ise kg arasında değişim göstermiştir. Meyve kalitesi ve dekara verimleri bakımından ilk sıralarda yer alan ICGS-19, Early Ramir, Florispan, ICGS-5, ICGS-14, Dixie Anak ve Senegal-57 çeşitlerinin Çukurova Bölgesinde ana ürün olarak başarıyla yetişebilecekleri saptanmıştır. Valancia grubuna giren çeşitlerin verim ve kalite değerlerinin düşük olması nedeniyle bu bölgede yetiştirilemeyecekleri ortaya çıkmıştır. 6

22 Türkiye de yapılan araştırmalar, yerfıstığı pazar tipleri içerisinde en yüksek verimin Virginia tipi çeşitlerden alındığını, bu tip çeşitleri Spanish, Runner ve Valencia tipi çeşitler izlediği şeklindedir. Ancak Çukurova ve Antalya bölgelerinde Virginia tipi çeşitler kadar yüksek verim verebilen Spanish ve Runner tipi çeşitler de belirlenmiştir. Spanish tipi çeşitlerin Virginia tipi çeşitlere göre daha erkenci olması, onları özellikle ikinci ürün tarımında daha avantajlı konuma getirmektedir. Valencia tipi çeşitlerin kapsül verimleri düşük bulunduğu için diğer tiplerle rekabet etme şanslarının az olduğu belirtilmektedir. Runner grubundan, yatık büyüme formuna sahip, yüksek verimli bir çeşit olan ve ABD de başta Georgia eyaleti olmak üzere ekim alanları gittikçe artan Georgia Green çeşidinin ülkemizde adaptasyon çalışmalarına henüz yeni başlanmıştır (Muganlı vd., 1989; Arıoğlu ve İşler, 1990a ve 1990b, Baydar ve İpkin, 1995). Yerfıstığında bitki büyüme formu, yağ içeriği ve yağ asitleri kompozisyonu ile sıkı bir ilişki gösterir. Dik büyüme formuna sahip Spanish ve Valencia tipi çeşitler, yatık ve yarı yatık büyüme formuna sahip Virginia ve Runner tipi çeşitlere göre daha yüksek yağ oranına, daha yüksek linoleik asit ve daha düşük oleik asit oranlarına sahiptirler (Baydar ve İpkin, 1995). Ülkemizde yetiştirilen NC-7 gibi Virginia tipi çeşitler iri kapsüllü ve tohumlu olup, genel olarak orta geç olgunlaşma grubundadırlar. Yatık ve yarı yatık büyüme formuna sahip oldukları için, genellikle bünyesi hafif olan kumlu topraklarda yetiştirilmektedir. Özellikle ağır yapılı topraklarda yetiştirilen ve boğaz doldurma işlemi yapılmayan bitkilerin gineforları toprağa yeterince penetrasyon (giriş) yapamamakta, bu nedenle kapsüle dönüşen ginefor sayısı azalmaktadır (Arıoğlu, 07). Ayrıca bu tip çeşitlerin kapsülleri iri olduğu için hasat sırasında ginefor kopmaları yüzünden yüksek kapsül kayıpları ortaya çıkabilmektedir. Oysa dik gelişen Spanish tipi çeşitler ağır yapılı topraklarda bile kök boğaz kısmına toplanmış gineforları sayesinde çok dar bir alandan kolaylıkla gineforlarını toprağa indirebilmektedir. Ayrıca kapsülleri daha ufak olduğu için, hasat sırasında kapsülleri toprağı daha kolay terk etmektedir. Spanish tipi çeşitlerin Virginia tipi çeşitlere göre daha erkenci olması, onları özellikle ikinci ürün tarımında daha avantajlı konuma getirmektedir. Bu nedenle ülkemizde Virginia tipi çeşitler yanında diğer tip çeşitlerin de (özellikle Spanish tipi) tarımına önem verilmesi gerekmektedir (Baydar ve İpkin, 1995). Arıoğlu vd. (05b) tarafından, yüksek verim ve kaliteli yerfıstığı çeşidi geliştirmek amacıyla, yılları arasında Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde, melezleme ıslah ve pedigri seleksiyon yönteminin kullanıldığı çalışmalar yürütülmüştür. NC-7 ile kırmızı tohumlu 75/73 hattı ebeveyn olarak seçilmiştir. Tek bitki seçiminde; gelişme formu, demir eksikliğine tolerans; tohum rengi, iriliği ve kalitesi dikkate alınmıştır. 7

23 yıllık çalışma sonucunda verim denemelerinde verimli, iri ve kırmızı tohumlu olarak öne çıkan [00-19-B(K)] hattı tescile sunulmuş ve tescil denemeleri sonucunda 26 Nisan 05 tarihinde OSMANİYE-05 adıyla tescil ettirilmiştir. Modern yerfıstığı tarımının büyük ilerleme gösterdiği ABD de, en fazla Runner grubundan ve en az Valencia grubundan yerfıstığı çeşitleri üretilmekte, son yıllarda yüksek verimli Runner çeşitleri, Virginia tipi çeşitlerin yerine yaygın olarak üretilmeye başlamıştır. Halen ABD de üretilen yerfıstığının % 75 i Runner, % si Virginia, % 4 ü Spanish ve % 1 i Valencia tipindendir (Liao ve Holbrook, 07) Ekim Yöntemi Konusunda Yapılan Çalışmalar Mozingo (1983), Virginia tipi yerfıstığı çeşitlerinde ekim yöntemlerini araştırmıştır. NC-7 çeşidi verim ve kalite bakımından Florigiant tan daha yüksek bulunmuştur. Hektara verim bakımından çok sıralı ekim yöntemi (skip-row) tek sıralıya göre daha verimli bulunmuş, ancak kalite bakımından aralarında bir fark ortaya çıkmamıştır. En yüksek verim (4599 kg/ha) NC-7 nin çift sıralı ekim yöntemiyle sağlanmıştır. Wehtje vd. (1984) nin yaptıkları bir çalışmada, yabancı ot kontrol sistemlerinin hiç uygulanmadığı veya yoğun uygulandığı çift sıra ekim yöntemi ve tek sıra ekim yönteminde yetiştirilen Florunner çeşidi yerfıstığında verim ve taze yabancı ot ağırlıkları karşılaştırılmıştır. 3 yıllık çalışmanın ikisinde, dar yapraklı yabancı ot yoğunluğunun fazla olduğu hiç uygulama yapılmayan kontrole göre, çift sıralı ekim yönteminde dar yapraklı yabancı ot yoğunluğunun azalması bariz olmuştur. Geniş yapraklı ot yoğunluğunda azalma ve verimde artış düzenli olmamıştır. Elde edilen veriler, herbisit uygulamasında azalmaya izin verecek şekilde yeterli olmamıştır. Baldwin vd. (1999), Georgia eyaletinde; Uppala ve Sorensen (02) ise New Mexico eyaletinde yaptıkları araştırmalarda, tek sıralı klasik ekim yöntemine göre çift sıralı ekim yönteminden daha yüksek verim alındığını rapor etmişlerdir. Beasley vd. (03), yerfıstığında üçlü ekim yöntemini (triple-row pattern) araştırmışlardır. Yerfıstığında ekim yöntemiyle ilgili daha önce yapılan çalışmalarda, çift sıra ekim yönteminin tek sıra ekim yöntemine göre avantajlı olduğu (40 kg/da daha fazla verim, 1. sınıf tohum oranı % 1-2 daha fazla) açıkça gösterilmiştir. Tek, çift ve üçlü ekim yöntemlerinin karşılaştırıldığı bu çalışma; 01 ve 02 yıllarında, 3 lokasyonda ve 3 çeşitle sürdürülmüştür. Üçlü ekim yöntemi, cm genişliğindeki sırtlarda cm 8

24 aralıklardaki üçlü sıralardan oluşmuştur. Her üç ekim yönteminde de toplam alan bazında bitki sayısı aynı olmuştur. 01 yılında konulara göre önemli fark bulunmamıştır. 02 yılında ise, çift ve üçlü sırada tek sıraya göre verim ve kalite daha yüksek bulunurken, daha düşük TSWV (domates noktalı solgunluk hastalığı) hastalık yoğunluğu bulunmuştur. Üçlü ekim yönteminde çift ekim yöntemine göre TSWV oranı önemli oranda daha düşük bulunmuştur. Yoder vd. (03), yerfıstığında çift sıra ekim yöntemi ve azaltılmış toprak işleme yöntemlerinde yabancı ot kontrolünü araştırmışlardır. Denemeler 01 ve 02 de, iki lokasyonda Georgia Green standart çeşidiyle yürütülmüştür. Tek ve çift sıra yöntemlerinde aynı tohum miktarı (11 kg/da) kullanılmıştır. Tek sıra yönteminde sıra arası mesafeler standart 36 inch; çift sırada, çift sıralar arası 36 inch ve çift sıralar içi 8 inch olmuştur. Sonuçlar yıllara ve lokasyonlara göre farklı bulunmuştur. Genel olarak verim, ot kontrolü ve TSWV yoğunluğu bakımından çift sıra yöntemi tek sıradan daha üstün bulunmuştur. Kalite bakımından genel olarak ekim yöntemlerine göre bir fark belirlenmemiştir. Hartzog vd. (03), farklı yerfıstığı çeşitlerinin; geleneksel ve azaltılmış toprak işleme yöntemlerinde ve çift ve tek sıra ekim yöntemlerindeki tepkilerini araştırmışlardır. Genel olarak, geleneksel toprak işleme ve çift sıra ekim yönteminde verim daha fazla bulunmuştur. Tohum kalitesi verim kadar konulardan etkilenmemiş, ancak geleneksel toprak işleme yönteminde tohum kalitesi artmıştır. TSWV virüs hastalığı yoğunluğu konulara göre değişmiş, ancak bu değişim daha düşük düzeyde kalmıştır. Jordan vd. (03), yıllarında Kuzey Karolina da yerfıstığında farklı ekim yöntemlerini araştırmışlardır. Standart çift sıra ekim yöntemi ( çift sıralar arası cm, çift sıralar içi 18 cm) ve dar sıralar ekim yöntemi ( 48 cm mesafelerindeki 3 çift sıra) ve tek sıra ekim yöntemleri denenmiştir. TSWV virüs hastalığı yoğunluğu çift ve dar sıra ekim yöntemlerinde tek sıraya göre daha düşük bulunmuştur. Dar sıra yönteminde çift sıra yöntemine göre daha düşük TSWV virüs hastalığı yoğunluğu görülmüş, ancak verim bakımından bir farklılık oluşmamıştır. Herbisit proğramı dikkate alınmadan, Senna obtusifolia (sicklepod ) yabancı ot kotrolü, çift sırada tek sıraya göre yaklaşık % daha fazla olmuştur. Birçok denemede, çift sıra yönteminde verim daha yüksek bulunmuştur. Bununla beraber, farklılığın derecesi çeşide, lokasyona ve hastalık mevcudiyetine göre değişmiştir. Brecke (04) tarafından Florida Üniversitesi nde yapılan bir araştırmada, çift sıralı ekim yönteminin tek sıra ekim yöntemine göre yabancı ot kontrolünde avantajlı olduğu 9

25 saptanmıştır yılları arasında yapılan çalışmanın 7 sinde çift sıralı ekim yöntemiyle % 3-40 daha etkin yabancı ot kontrolü sağlanmış, 8 çalışmanın 5 inde çift sıralı ekim yöntemiyle % 6-35 daha yüksek verim alınmıştır. Ayrıca çift sıralı ekim yönteminde daha az oranlarda domates lekeli solgunluk hastalığı ile karşılaşılmıştır. Mc Griff (05), ABD nin Georgia eyaletinde yaptıkları denemelerde; yerfıstığında tek sıralı ekim yöntemine göre çift sıralı ekim yönteminin daha yüksek meyve verimi verdiğini, ayrıca çift sıralı ekim yönteminde birim alandaki ana kök sayısı daha fazla olduğundan daha yüksek kalitede ürün elde edildiğini ve meyvelerin daha erken hasat olgunluğuna geldiğini rapor etmişlerdir. Tek sıra ekim yönteminde ise yan dallar daha fazla olduğundan, yan dallardaki kapsüllerin olgunlaşması daha uzun sürdüğünü, 1. kalite kapsül oranının düştüğünü ve bitkilerin kuraklıktan daha fazla etkilendiğini açıklamışlardır. Sorensen vd. (05) tarafından Georgia (ABD) eyaletinde 01 ve 02 yetişme sezonlarında yapılan araştırmada; üç ekim şekli (tek sıralı, çift sıralı ve çok sıralı) ve iki sıra üzeri mesafesinin verim, kalite ve hastalık oranına etkileri incelenmiştir. Elde ettikleri sonuçlara göre; bitişik sıralı ekimlerden kg/da verim alınırken, diğer iki ekim şeklindeki verimin ortalama kg/da olduğunu, ayrıca kaliteli meyve miktarının yine bitişik sıralı ekimlerde daha yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Besler (05), Georgia Green ve Tamrun 96 yerfıstığı çeşitlerinde sıra mesafelerinin hastalık, yabancı ot kontrolü ve bitki gelişimine olan etkilerini araştırmıştır. Çift sıra ekim yöntemiyle geleneksel yönteme göre % verim artışı meydana gelmiştir. Herbisit uygulamalarıyla geleneksel ekim yöntemine göre, çift sıra ekim yönteminde daha iyi yabancı ot kontrolü sağlanmıştır. Her iki çeşitte de, dar ve çift sıra ekim yöntemine göre geleneksel ekim yönteminde bitki başına kapsül sayısı en fazla bulunmuştur. Standart ekim sıklığında ve çift sıra ekim yönteminde Georgia Green in kalitesi Tamrun 96 dan daha yüksek bulunmuştur. Düşük ekim yoğunluğu ve geleneksel ekim yöntemine göre, standart ekim yoğunluğu ve çift sıra ekim yönteminde Tamrun 96 nın kalitesi daha yüksek bulunmuştur. Barry vd. (06), geleneksel ve azaltılmış toprak işleme yöntemlerindeki tek ve çift sıra ekim yöntemlerinde yabancı ot kontrol sistemlerini araştırmışlardır. Tüm toprak işleme ve ekim yöntemlerinde herbisit uygulamaları kontrole göre yerfıstığı verimini arttırmıştır. Ortalama olarak; tüm herbisit uygulamalarında, yıllarda ve toprak işleme yöntemlerinde çift sıra ekim yönteminde tek sıraya gore 30 kg/da daha fazla verim elde edilmiştir.

26 Kurt (07) tarafından Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında ana ürün yetiştirme sezonunda yürütülen bir çalışmada, farklı ekim yöntemlerinin yerfıstığında verim ve önemli tarımsal özelliklere etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmada; 70, 75, 80 cm (tek sıralı normal ekim) ve cm, ve cm (çift sıralılı ekim) sıra arası mesafeleri ve, 15, cm sıra üzeri olacak şekilde ekim yapılmıştır. Ekimde; Halisbey isimli Virginia tipi, yarı yatık gelişme gösteren yerfıstığı çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; sıra üzeri mesafesi arttıkça bitki başına meyve veriminde önemli artışlar elde edilmiş, ancak, toplam verimde aynı düzeyde bir artış olmamıştır. Dekara en yüksek meyve verimi (865 kg/da), x15 cm çift sıralı ekim yöntemiyle yapılan ekimlerden elde edilmiştir. Nuti vd. (07), Valencia tipi yerfıstığında ekim yöntemi ve ekim yoğunluğunu araştırmışlardır. Valencia tipi yerfıstığı, tam dik gelişir ve bu nedenle çok sıralı ekim yöntemine uygundur. Bu denemede, 36 inch genişliğindeki sırtlarda aynı ekim yoğunluklarındaki (~ tohum/da) tek sıra, çift sıra, dörtlü sıra (diamond planting patterns) ekim yöntemleri denenmiştir. Tek sırada 318 kg/da verim elde edilirken, çift ve dörtlü sıra ekim yöntemlerinde sırasıyla 400 ve 433 kg/da verim elde edilmiştir. Ekonomik bakımından net gelir, tek sıra ekim yönteminde 2 dolar/da iken, çift ve dörtlü sıra ekim yöntemlerinde ise sırasıyla 257 ve 279 dolar/da olmuştur. Hewitt ve Smith (07), yerfıstığında verim artışı ile ilgili çift sıra ekim yönteminin ekonomik analizini araştırmışlardır. ABD de iki eyalette yapılan araştırma sonuçlarına göre, çift sıra ekim yöntemi verim, kalite ve TSWV hastalığınına karşı avantajlıdır. Genel olarak, çift sıra ekim yöntemi tek sıraya göre 300 pound/acre (30 kg/da) daha verimlidir ve 50 dolar/acre (12.3 dolar/da) daha fazla net gelir sağlamaktadır. Beasley vd. (07), yerfıstığı çift sıra ekim yönteminde sıra üzeri sıklığını araştırmışlardır. Georgia-03L çeşidinde 5 ayrı sıra üzeri sıklık (19, 15, 13, 11 ve 9 cm) denenmiştir. Sıra üzeri sıklıklar arasında verim ve 1. sınıf dane oranı bakımından önemli bir fark çıkmamıştır, ancak 11 ve 13 cm sıra üzeri sıklığı verim bakımından diğerlerinden öne geçmiştir. Edwards vd. (08), Georgia da 5 adet öne çıkan yerfıstığı çeşidiyle yaptıkları denemelerde, çift sıra ekim yönteminde tek sıraya göre 2 çeşitte çok önemli ve diğerlerinde ise önemsiz düzeyde verim artışı elde etmişlerdir. Tek sıra ekim yönteminde kalite, diğer yönteme göre daha iyi ya da aynı olmuştur. 11

27 Nuti vd. (08), yerfıstığında hastalık yönetimi ve değişik ekim yöntemlerini üç yıl boyunca 2 farklı lokasyonda araştırmışlardır. Ekim yöntemlerinde ekim yoğunluğu sabit (22 tohum/m 2 ) tutulmuştur. Rhizoctonia solani ve Sclerotium rolfsii tarafından meydana getirilen hastalık şiddetleri bakımından ekim yöntemleri arasında farklılık görülmemiştir. Genellikle çift sıralı ekim yöntemi ( 70x23x70x23x70 ) tek sıra ekim yöntemine ( 91x91x91 ) göre verim ve kalite bakımından daha yüksek bulunmuştur. Culbreath vd. (08), domates noktalı solgunluk hastalığı (TSWV) yönetiminde, yeni geliştirilen dayanıklı yerfıstığı çeşitlerinin çift sıra ekim yöntemine ve phorate uygulamasına olan tepkilerini araştırmışlardır. Tek sıra ekim yöntemi, 1.8 m sırtlarda 91.4 cm aralıklı 2 sıradan oluşmuştur. Çift sıra ekim yöntemi ise, 1.8 m sırtlarda 4 sıradan oluşmuştur. Tek sırada olduğu gibi dış sıralar arasındaki mesafe 91.4 cm dir. İkinci sıralar dış sıraların.3 cm içinde yer almıştır. Tek sırada 14.8 tohum/m ve çift sıralarda 7.4 tohum/m ile her iki ekim yönteminde de parsel başına tohum miktarı aynıdır. McCloud hariç tüm çeşitlerin TSWV yoğunluğu Georgia Green e göre daha düşük bulunmuştur. Çalışmaların en az 1 yılında, tüm çeşitlerde son hastalık yoğunluğu çift sıra ekim yöntemiyle azalmıştır. Hastalığa hassas olan Georgia Green de phorate uygulaması hastalık şiddetini azaltırken; AP-3, Georgia-03L, McCloud, Georgia-01R ve Tifguard çeşitlerinde Phorate ın etkisi olmamıştır. TSWV ye çok dayanıklı olan AP-3, York ve Tifguard çeşitlerinde phorate kullanımının ve çift sıra ekim yönteminin hastalık yoğunluğunun azaltılmasına bir etkisi olmamıştır. Godsey ve Vaughan (09), farklı yerfıstığı çeşitlerinin tek ve çift sıra (çift sıralar arası 91 cm, çift sıralar içi 19 cm) ekim yöntemlerindeki performanslarını araştırmışlardır. Ortalama verim tek sıra yönteminde 3544 lbs/a (354.4 kg/da) ve çift sıra yönteminde ise 3854 lbs/a (385.4 kg/da) olarak bulunmuştur. Tamnut 06 ve Spanco çeşitleri çift sıra yöntemine çok daha iyi tepki vermişlerdir. Kalite bakımından ekim yöntemleri arasında bir fark olmamıştır. Çift sıra yöntemindeki bu verim artışı, artan toplam yaprak alanıyla daha fazla ışığın absorbe edilmesinden olabileceği belirtilmiştir. Sorensen ve Lamb (09), her sıraya bir ve iki sırada bir (alternatif) lateral olacak şekilde iki ayrı yüzeysel damlama sulama sisteminin yerfıstığında ürün, kalite ve ekonomik etkisini araştırmışlardır. Tüm lokasyonlarda, çift sıra ekim yönteminde tek sıraya gore 330 kg/ha dan daha fazla ürün, % 1 den daha fazla toplam dolgun dane ve 150 $/ha dan fazla gelir sağlamıştır. Yüzeysel damlama sulama kullanımında, alternatif lateral döşenmesinde herhangi bir ürün, kalite ve gelir kaybı olmamıştır. Bu durum aynı zamanda, damlatıcı hortum masrafını yarı yarıya düşürmüştür. 12

28 Rasekh vd. (), yerfıstığında ekim yöntemi ve bitki yoğunluğunun etkilerini araştırmışlardır. Kare ekim yönteminde dikdörtgen ekim yöntemine göre daha fazla verim ve hasat indeksi elde etmişlerdir. Bitki yoğunluğu (3 ile 8.3 bitki/m 2 arasında) arttıkça verim ve hasat indeksi de artmıştır. Bu artış 8.3 bitki/m 2 den bitki/m 2 e kadar arttıkça verim ve hasat indeksinde azalma meydana gelmiştir. Balkcom vd. (), yulaf ve çavdardan sonra azaltılmış toprak işleme yöntemlerinden dar ve geniş şerit sürüm sistemlerinde (narrow and wide strip tillage systems) tek ve çift sıra yerfıstığı üretimini araştırmışlardır. En yüksek hasat artığı miktarı, tek sıra ekimde dar sürüm sisteminden elde edilmiştir. Dar şerit sürüm sistemi çift sıra ekim yönteminde verim, tek sıraya göre % 5 daha fazla bulunmuştur, fakat şerit sürüm sistemlerinde ise sonuçlar benzer bulunmuştur. Sonuç olarak, yerfıstığında çift sıra ekim yöntemiyle ilgilenen çiftçiler, yüzey kalıntı miktarını arttıran dar şerit sürüm sisteminden yararlanabilirler. Place vd. (), yerfıstığında çeşit, ekim yöntemleri ve yabancı ot mücadele yöntemlerinin etkilerini araştırmışlardır. Çeşit ve ekim yöntemlerinin yabancı ot mücadelesinde çok az etkisi olmuştur. Geleneksel herbistle yabancı ot mücadelesinde, en yüksek verim standart çift sıra ve dar çift sıra ekim yönteminden elde edilmiştir. Buna karşın yabancı ot mücadelesi, toprak işleme ve elle yapıldığında ekim yöntemleri arasında fark olmamıştır. Tubbs vd. (11), ekim yöntemi ve tohum oranının iri tohumlu Runner tipi yerfıstığı çeşitlerindeki etkisini araştırmışlardır. Bu çalışma sonucunda, çift sırada tek sıraya göre daha yüksek verim, bitki gelişimi, net gelir ve daha az TSWV hastalık yoğunluğu tespit edilmiştir. Ekim yoğunluğunun 17 tohum/m e kadar düşürülmesinde önemli bir gelir kaybına sebep olunmadığı ortaya çıkmıştır. Bununla beraber, ekim yoğunuluğunun düşürülmesi, çift sırada tek sıradan daha az yarar sağlamıştır Ekim Sıklığı Konusunda Yapılan Çalışmalar ABD de yerfıstığı tarımında uzun yıllar geleneksel olarak Spanish tipi çeşitler cm sıra arası ve -15 cm sıra üzeri mesafede, Virginia ve Runner tipi çeşitlerde ise cm sıra arası ve 15- cm sıra üzeri mesafede ekilmişlerdir (Beattie vd., 1927). İlerleyen yıllarda, özellikle ileri mekanizasyon tekniklerinin uygulanmaya aktarılmasıyla birlikte, bilhassa Bunch (daha dik gelişen) tipi fıstıklarda daha dar sıralarda ekim yapılmaya başlamış ve bu sayede daha yüksek tohum ve kapsül verimleri alınmıştır. Alabama eyaletinde Florunner çeşidinde ürün artışı sıra aralığının 80 cm den 40 cm ye düşürülmesiyle % -30, cm ye 13

29 düşürülmesiyle % -40 olmuştur. Bu artışların asıl nedenleri, ekim sıklığının hem birim alanda bitki sayısını artırması ve hem de yabancı ot kontrolündeki etkinliği ile açıklanmıştır (Bunchanan ve Hauser, 1980). Bölük (1964) tarafından Antalya da yürütülen sulu şartlarda yarı yatık yerfıstığında aralık ve mesafe denemesinde, Çom çeşidinde sıra aralığı cm ve sıra üzeri - cm olmak üzere 6 konunun etkileri incelenmiştir. Sıra arası 70 ve sıra üzeri cm mesafesi, gerek verim ve gerekse makineli tarım bakımından daha üstün olduğu sonucuna varılmıştır. Duncan vd. (1978), yerfıstığında verim oluşumunda rol oynayan başlıca üç önemli fizyolojik özelliği; (i) vejetatif ve generatif organlar arasındaki asimilat dağılımı, (ii) kapsül dolum peryodunun uzunluğu ve (iii) günlük kapsül oluşturma oranı şeklinde sıralamışlardır. Tonn ve Weaver (1981), Virginia ve Spanish tipi varyetelerin kuru madde birikimlerinin birbirlerine yakın olduğunu, ancak Virginia tipi çeşitlerin Spanish tipi çeşitlere göre en az % daha yüksek verimle sonuçlanacak şekilde yaprak ve saplarında daha fazla kuru madde birikimi gerçekleştirdiklerini kaydetmişlerdir. Hauser ve Buchanan (1981), sıra mesafelerinin, tohum miktarlarının ve herbisit sistemlerinin yerfıstığındaki etkilerini araştırmışlardır. Florunner çeşidi yerfıstığı 1997 ve 1998 de.3, 40.6 ve 81.2 cm sıra aralıklarında yetiştirilmiştir. Tüm çalışmalarda ortalama olarak, geleneksel 81.2 cm lik sıra mesafesine göre tüm dar sıralarda % 14 daha fazla verim elde edilmiştir. Chin vd. (1982), Spanish tipi Argentine çeşidi yerfıstıklarında bitki yoğunluğu ve sulamanın etkilerini araştırmışlardır. Denemede, sıra arası mesafeler 0.25, 0.5, 0.75 ve 1 m; sıra üzeri mesafeler ise 2 ve 27 bitki/m arasında değişmiştir. Deneme sonucunda, her iki sulu ve susuz şartlar için 0.25 cm sıra arası mesafede en yüksek verim elde edilmiştir. Tüm sıra arası mesafelerde, yüksek verim ve kalite için en uygun sıra üzeri sıklığı 15 bitki/m olarak bulunmuştur. Muganlı ve Bölük (1983) tarafından yerfıstığında sulanabilir ekim alanlarından yüksek verim alabilmek için uygun sıra arası ve sıra üzeri mesafesini belirlemek amacıyla yapılan çalışmada, Çom çeşidinde 70, 80 ve 90 cm sıra aralıkları ve ve cm sıra üzerlerinde en yüksek verimi 70 x cm uygulamasından elde edilmiş (3.5 kg/da), 70 x cm ekim sıklığından kg/da, 80 x cm ekim sıklığından ise kg/da verim alınmıştır. 14

30 Özellikle makineli tarım için 70 x cm ekim mesafesinin uygun olduğunu tespit etmişlerdir. Salem vd. (1985), yıllarında Giza-4 yerfıstığı çeşidini sıra arası 60 cm, sıra üzeri, ve 30 cm olacak şekilde denemişlerdir. Bitki sıklığı arttıkça bitki boyu, meyve verimi, protein ve yağ veriminin arttığını; meyvede tohum oranı, yaprakta Mn ve Zn konsantrasyonu, 0 meyve ağırlığı, 0 tohum ağırlığı, bitki başına dal ve meyve sayısının ise azaldığını tespit etmişlerdir. Cheama vd. (1987) nin ABD nin Oklahoma eyaletinde Bunch tipi yerfıstığında sıra arası ve sıra üzeri ekim mesafesinin meyve verimine ve diğer özelliklere etkisi üzerinde yaptıkları araştırmada, sıra arası 30, 45 ve 60 cm; sıra üzeri, 15 ve cm olan farklı ekim sıklıklarını araştırmışlar ve en yüksek verimlerin (bitki basına en yüksek olgun meyve sayısı, bitki başına meyve yüzdesi, biyolojik verim ve bitki basına meyve verimi) 45x15 cm ekim sıklığından elde edildiğini, ayrıca meyve verimi ile olgun meyve sayısı, meyve yüzdesi ve özellikle biyolojik verim arasında önemli bir ilişkinin olduğunu tespit etmişlerdir. Jaffar ve Gardner (1987), ABD nin Oklahoma eyaletinde, Florunner ve Tamnut yerfıstığı çeşitlerini 46 ve 91 cm sıra arası ve 23 ve 26 cm sıra üzeri mesafesi olacak şekilde 5 farklı lokasyonda denemişlerdir. Dik gelişen çeşitlerde sıra arası 46 cm'deki bitkilerde tohum veriminin, sıra arası 91 cm'e göre daha fazla olduğunu, ancak sıra arası mesafesinin kaliteyi etkilemediğini belirtmişlerdir. ABD de Virginia-Calorina üretim bölgesinde Virginia tipi yerfıstığı çeşitleri için geleneksel sıra arası mesafesi 91 cm ve sıra üzeri mesafesi 8 cm olarak verilmektedir (Mozingo ve Steele, 1989). Ancak son yıllarda hem birim alanda daha fazla bitki yetiştirmek hem de yabancı ot kontrolünü daha iyi sağlamak amacıyla daha sık ekim mesafeleri önerilmeye başlanmıştır. Örneğin geleneksel ekim sıklığı (91 cm x 8 cm) uygulamalarına göre daha sık mesafede (46 cm x 16 cm) yapılan ekimlerden daha başarılı sonuçlar alınmıştır (Jaaffar ve Gardner, 1988). Kvien ve Bergmark (1989), ABD nin Tifton ve Georgia bölgelerinde, 1983 yılında yerfıstığının çift sıralı (sıra arası 25 cm) ve tek sıralı (sıra arası 91 cm) olacak şekilde ekimini yapmışlardır. Her iki bölge koşullarında da, sıra üzeri mesafeyi 40 cm'den 5 cm'ye düşürdüklerinde verimin arttığını belirlemişlerdir. 15

31 Yerfıstığında kapsül kuru ağırlığının diğer tüm bitki parçalarının toplam kuru ağırlığına oranlanmasıyla saptanan hasat indeksi, Coffelt vd. (1989) tarafından etkili bir metot olarak gösterilmiştir. Bu araştırıcılar, yerfıstığında yüksek hasat indeksi ve fazla çiçek üretimi gerçekleştiren çeşitlerin daha yüksek verim kapasitesine sahip olacaklarını öne sürmüştür. Wells vd. (1991) ise, daha kısa ana sap uzunluğuna ve yüksek kapsül kuru ağırlığı/vejetatif kuru ağırlığı oranına sahip çeşitlerin daha yüksek verimli olduklarını saptamışlardır. Fetullahoğlu ve Darıcıoğlu (1993), 1985 yılında Antalya koşullarında yaptıkları bir çalışmada, 70 cm sıra arası ve 5,, 15,, 30 ve 40 cm sıra üzeri mesafelerinde olacak şekilde, bitki/da arasında değişen bitki yoğunluğunun verim üzerine etkilerini incelemişler ve bitki sıklığı arttıkça verimde artışların olduğunu tespit etmişlerdir. Shiwlong ve Tehming (1996), Hindistan ın Maharashtra bölgesinde yaptıkları bir çalışmada, TNS.9 (Spanish tipi) ve NC.Acc.550 (Virginia tipi) çeşitleri ile 4 farklı mesafede (35x- 35x15 cm arasında TNS.9 ve 45x30-45x7 cm arasında NC.Acc.550) ekim yapmışlardır. Düşük bitki yoğunluğunda bitki başına verim artarken, dekara verimin azaldığını; TNS.9 ve NC.Acc.550 çeşitleri için en yüksek dekara meyve veriminin sırasıyla 35x15 ve 45x22 cm mesafelerden alındığını bildirmişlerdir. Yılmaz (1996) ın Kahramanmaraş ekolojik koşullarında 1994 ve 1995 yıllarında yürüttüğü çalışmada, farklı ekim sıklıklarının iki yerfıstığı genotipinde verim, verim unsurları, yağ ve protein içeriklerine etkisini araştırmıştır. Bocaunba çeşidi ile PI hattı 60, 70 ve 80 cm sıra arası, 15, ve 25 cm sıra üzeri mesafelerle ekilmiştir. Sıra arası mesafelerin; bitki başına meyve sayısı, 0 tohum ağırlığı, dekara verim ve iç oranı üzerine her iki yılda da önemli düzeyde etkili olduğu, bitki boyu, bitki başına dal sayısı ve yağ oranı üzerine birinci yıl önemsiz, ikinci yılda ise önemli düzeyde etkili bulunduğu saptanmıştır. Her iki yılda da en yüksek verim, 1994 ve 1995 yıllarında sırasıyla Bocaunba çeşidinden (405.8 ve kg/da) ve 60x15 cm ekim sıklığından elde edilmiştir. Fetullahoğlu (1998) tarafından yerfıstığında uygun bitki sıklığının saptanması projesi Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü nde yürütülmüştür. NC-7 çeşidiyle Doğankent arazisinde 2 yıl sürdürülen bu çalışmada sıra arası 70 cm sabit olmak üzere, 15,, 25, 30 cm sıra üzeri sıklıkları denenmiştir. Denemeler sonucu 2 yıl toplu değerlendirmesinde en yüksek verim 70x cm sıklığından (788.5 kg/da), en düşük verim ise 70x30 cm sıklığından (676 kg/da) elde edilmiştir. Ekim sıklığı arttıkça bitki başına kapsül sayısı artmakla beraber dekara bitki sıklığı azaldığı için ürün verimi düşmektedir. Yapılan ekonomik analizler sonucu yine 70x cm sıklık konusu en ekonomik sıklık olarak bulunmuştur. 16

32 İşler ve Hacıkamiloğlu (1999) tarafından; Harran Ovası koşullarında, ana ürün olarak üç farklı yerfıstığı çeşidinde, farklı ekim sıklıklarının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkileri araştırılmıştır. 4 ayrı sıra arası mesafesi (50, 60, 70 ve 80 cm) uygulanarak PI , Virginia-2, NC-7 çeşitlerinde verim ve verimle ilgili bazı karakterler incelenmiştir. En yüksek verim 50 cm sıra aralığında alınırken ( kg/da), en düşük verim 60 cm sıra aralığında alınmıştır ( kg/da). Dekara en yüksek verim PI çeşidinden alınmıştır ( kg). En düşük verim ise NC-7 çeşidinden elde edilmiştir (422.6 kg). Verim yönünden sıra arası x çeşit interaksiyonu önemli bulunmuştur. Sternitzke vd. (00), susuz şartlarda tek sıra olarak yetiştirilen yerfıstığında bitki yoğunluğunun etkilerini araştırmışlardır. 4.4, 3.3, 2.6, 2.1 ve 1.6 bitki/m 2 yoğunlukları ile seyreltmenin hiç yapılmadığı 12.7 bitki/m 2 yoğunluğa sahip kontrol karşılaştırılmıştır. Bitki yoğunluğu düştükçe toplam verim azalırken bitki başına verim artmıştır. Bu artışın nedeni, azalan bitki yoğunluğu ile birlikte su, ışık ve besin rekabetinin azalması gösterilmiştir. Yılmaz ve Mugan (02); Kahramanmaraş koşullarında yetiştirilen iki yerfıstığı çeşidinin (Çom ve NC-7) tarımsal ve kimyasal özellikleri üzerine sıra üzeri mesafelerin (70 cm sabit sıra arasında 15,, 25, 30, 35 ve 40 cm sıra üzeri mesafeler) etkisini araştırmışlardır. Sıra üzeri mesafelerin bitki başına dal sayısı, bitki başına meyve sayısı, 0 tane ağırlığı, bitki başına verim, hektar başına verim, tohum oranı ve protein içeriklerine etkileri her iki yılda da istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Buna karşın bu parametrelerin yağ içeriğine etkisi yalnızca 1997 ekim döneminde önemli bulunmuştur. Sıra üzeri mesafelerin bitki boyuna etki etmediği saptanmıştır. Bitki sıklığındaki artış ile birlikte bitki başına dal sayısı, bitki başına meyve sayısı, 0 tane ağırlığı ve tohum oranı azalma göstermiş, ancak verim ve yağ içeriğinde artış meydana gelmiştir. En yüksek verim NC-7 çeşidinden birinci ekim yılında ve 70x15 cm bitki sıklığında elde edilmiştir (396 kg/da). Çom çeşidinde ise en yüksek verim ikinci ekim yılında 70x15 cm ve 70x cm bitki sıklıklarında elde edilmiştir (440 kg/da). Yılmaz (02); Kahramanmaraş ekolojisinde farklı sıra üzeri mesafelerle yetiştirilen NC-7 yerfıstığı çeşidinde farklı hasat zamanlarının verim ve verim öğelerine etkisini araştırmıştır. Denemeler ana ürün yetiştirme sezonunda Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Bitkiler ekimden 135 gün sonra başlamak üzere 13 er gün aralıklarla 4 farklı zamanda (135, 148, 161 ve 174 gün) hasat edilmişlerdir. Hasat zamanı geciktikçe ve sıra üzeri mesafe arttıkça iç oranı, yağ oranı, bitki başına verim ve birinci kalite meyve oranı da artmıştır. Kalite oranı en yüksek meyveler, 4. hasat zamanından alınmıştır. 17

33 Her iki yılda da en yüksek verim ( kg/da) 15 cm sıra üzeri mesafesinden ve 4. hasat zamanından (ekimden 174 gün sonra) alınmıştır. Duque vd. (03), yerfıstığında sıra arası mesafelerin ve ekim yoğunluğunun tohum verimi, canlılığı ve dayanıklılığına olan etkilerini araştırmışlardır. Her iki konunun da kapsüldeki tohum sayısına, bitki başına meyve sayısına etkisi olmamıştır. 50 cm lik dar sıra aralıklarında 75 cm geniş sıra arlığına göre daha fazla iç oranları elde edilmiştir. Düşük bitki yoğunluğunda daha fazla 0 tohum ağırlığı elde edilmiştir. Sıra arası mesafe azaldıkça birim alandan elde edilen kapsül verimi artmıştır (50 cm de 1.97 t/ha, 75 cm de 1.56 t/ha). Arıoğlu vd. (05a), Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında 01 ve 02 yıllarında yürüttükleri bir araştırmada, sabit sıra arası (70 cm) ve farklı sıra üzeri uzaklıklarının (, 15,, 25, 30, 35 ve 40 cm) ikinci ürün yerfıstığı tarımında, verim ve bazı tarımsal özelliklere etkisi araştırılmıştır. Her iki deneme yılında da, sıra üzeri ekim mesafesi azaldıkça, yani birim alandaki bitki yoğunluğu arttıkça, bitki basına meyve verimi azalmış, ancak dekara meyve veriminde önemli artışlar elde edilmiştir. İki yıllık ortalama değerlere göre bitki başına en yüksek meyve verimi (144.7 g/bitki) 70x40 cm aralıklarla yapılan ekimlerden elde edilirken, dekara meyve verimi ise en yüksek (598.7 kg/da) 70x cm aralıklarla yapılan ekimlerden elde edilmiştir. NC-7 ve benzeri yatık gelişme formuna sahip Virginia tipi yerfıstığı çeşitleri için, ikinci ürün koşullarında en uygun ekim sıklığının 70x cm olduğu ortaya konmuştur. Arıoğlu (07); 03 yılında, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında yürüttüğü yüksek lisans tez çalışmasında, sabit sıra arası (70 cm) ve farklı sıra üzeri uzaklıklarının (5, 8, 13, 15, 18,, 22, 25 ve 30 cm) ana ürün Osmaniye-05 çeşidi yerfıstığı tarımında verim ve bazı tarımsal özelliklere olan etkilerini incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; sıra üzeri mesafesi arttıkça bitki başına meyve veriminde önemli artışlar elde edilmiş, ancak toplam verimde aynı düzeyde bir artış olmamıştır. Dekara en yüksek meyve verimi 70 x 15 cm bitki sıklığında yapılan ekimlerden elde edilmiştir (666.6 kg/da). Birim alandaki bitki yoğunluğu azaldıkça, 0 meyve ağırlığı da artmıştır. 0 meyve ağırlığı, 70x5 cm ekim sıklığında g iken, 70x30 cm ekim sıklığında g olmuştur. Aynı şekilde 70x5 cm sıklığında yapılan ekimlerde bitki başına meyve sayısı.3 adet iken, 70x15 cm sıklığında 31.7 adet/bitki ve 70x30 cm sıklığında ise 49.8 adet/bitki olmuştur. Bitki başına meyve verimi de 70x5 cm de 22.6 g iken, 70x30 cm de g olmuştur. 18

34 Augusto vd. (07), Nikaragua da yerfıstığında en yüksek gelir ve en düşük sap çürüklüğü hastalığı için en uygun bitki yoğunluğunu araştırmışlardır. TSWV hastalığının proplem olmadığı yerlerde, yetiştiricilerin sap çürüklüğü hastalığını düşürüp geliri arttırmak için en uygun bitki yoğunluğunun metrede 8-11 bitki olduğunu belirlemişlerdir. 19

35 3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1. Deneme Yerinin Özellikleri Bu araştırma, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü nün (BATEM) Tarla Bitkileri Bölümü tarlalarında (Aksu/Antalya) yürütülmüştür. Aksu ovası alüviyal topraklardan oluşmaktadır. Denemenin yürütüldüğü topraklar; milli kil bünyeye sahip, tuzsuz, çok yüksek kireçli, kuvvetli alkali, organik madde içeriği düşük, yüksek fosfor ve kalsiyuma, çok yüksek magnezyuma, orta düzeyde potasyuma, yeterli mangan, demir ve bakıra ve yetersiz çinkoya sahip topraklardan oluşmaktadır (Çizelge 3.1.). Çizelge 3.1. Denemenin kurulduğu toprağın bazı özellikleri (BATEM, 09) ph 8.6 Kuvvetli alkali Kireç (%) 24.8 Çok yüksek EC (mikromhos) 197 Tuzsuz Kum (%) 15 Kil (%) 43 Milli kil Mil (%) 42 Organik madde (%) 1.88 Düşük P (ppm) (Olsen ve Sommers, 1982) 28 Yüksek K (ppm) 212 Yeterli Ca (ppm) 3687 Yüksek Mg (ppm) 583 Yüksek Fe (ppm) 5.4 Fazla Mn (ppm) 6.5 Az Zn (ppm) 0.2 Noksan Cu (ppm) 1.9 Yeterli 3.2. Deneme Yerinin İklim Özellikleri Denemenin yürütüldüğü Antalya ilinde kışları ılık ve yağışlı, yazları kurak ve sıcak geçen tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yetişme sezonu boyunca uzun yıllara ait bazı önemli iklim değerleri ortalamaları ile denemenin yürütüldüğü 09 ve yıllarının aynı dönemine ait iklim değerleri Çizelge 3.2. de verilmiştir. Denemenin yürütüldüğü yere en yakın meteorolojik kayıtlara göre (Anonim, 11); ekimden hasada kadar dönemi içine alan mayıs-ekim ayları arasında toplam yağış değerleri 09 ve yıllarında sırasıyla 188 ve 126 mm olmuştur. Uzun yıllar ortalaması ise 153 mm dir. Yağışın yeterli olmaması nedeniyle, çiçeklenme döneminden itibaren hasada kadar 2-3 hafta aralıklarla karık usulü salma sulama yapılmıştır. Bu yıllara ait ortalama, maksimum ve minimum sıcaklık ile nispi nem değerleri uzun yıllar ortalamasına yakındır. Her iki yılda da iklim özellikleri bakımından herhangi bir olumsuz durum olmamıştır.

36 Çizelge 3.2. Deneme bölgesinin (Aksu/Antalya) 09, ve uzun yıllara (00-) ait bazı önemli iklim verileri (TİGEM, 11) Ortalama oransal Max. sıcaklık ( 0 Min. sıcaklık Ortalama Toplam yağış C) ( 0 C) sıcaklık ( 0 nem C) (mm) Aylar (%) 09 Uzun Uzun 09 yıllar yıllar 09 Uzun yıllar 09 Uzun yıllar 09 Uzun yıllar Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Materyal Bu araştırmada materyal olarak kullanılan yerfıstığı çeşitlerinin pazar tipleri, büyüme formları, orjinleri, ıslah yöntemleri ve ıslahçı kuruluşları Çizelge 3.3. de ve resimleri ise Şekil 3.1. de sunulmuştur. NC-7: Virginia grubundan, yarı yatık büyüme formuna sahip, orta erkenci bir çeşittir. North Carolina State University (ABD) tarafından, Fla 393 x NC-5 melezi olarak 1979 yılında tescil ettirilmiştir (Wynne vd., 1979). Türkiye de ise Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından intrüdüksiyon materyali olarak 1991 yılında tescil ettirilmiştir. Tohumları iri ve açık pembe renkli olup, ortalama % 50 yağ oranına sahiptir. Ülkemizde en yaygın ekilen çeşit olup, çerezlik kalitesi yüksektir. Halisbey: Virginia grubundan, yarı dik/yarı yatık büyüme formuna sahip, orta erkenci bir çeşittir. Bu çeşit, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü tarafından melezleme yöntemine göre ıslah edilmiş ve 06 yılında tescil ettirilmiştir. Çok verimli, tohumları çok iri ve uzun olup, tohum kabuk rengi pembe renklidir ve ortalama % 53 yağ oranına sahiptir. Ülkemizde özellikle Çukurova bölgesinde ekilmeye başlanmıştır. 21

37 Çizelge 3.3. Denemede kullanılan yerfıstığı çeşitlerinin bazı özellikleri Çeşitler NC-7 Pazar tipi Virginia Büyüme formu Yarı yatık Halisbey Virginia Yarı dik Georgia Green Runner Yatık Florispan Spanish Dik Orjini North Carolina State University, ABD Çukurova Ünv., Zir. Fak. Tarla Bit. Böl. Türkiye Georgia University, ABD University of Florida, ABD Orjindeki tescil yılı Türkiye de Tescil yılı Türkiye deki ıslah yöntemi İntrüdüksiyon Melezleme Türkiye de tescil ettiren kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. Müd. Çukurova Ünv., Zir. Fak. Tarla Bit. Böl Tescili yok İntrüdüksiyon Tescili yok İntrüdüksiyon Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. Müd. Şekil 3.1. Denemede kullanılan yerfıstığı çeşitlerinin meyve ve tohumları 22

38 Florispan: Spanish grubundan, dik büyüme formuna sahip, erkenci bir çeşittir. Florida Üniversitesi, (ABD) tarafından 1953 yılında tescil ettirilen bu çeşit (Gorbet, 03), Türkiye de Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından intrüdüksiyon materyali olarak 1991 yılında tescil ettirilmiştir. Tohumları küçük, tombul ve açık pembe renkli olup % 55 yağ oranına sahiptir. Ülkemizde henüz ekim alanı yoktur. Georgia Green: Runner grubundan, yatık büyüme formuna sahip bir çeşittir. Georgia University (ABD) tarafından, Sothern Runner x Sunbelt Runner melezi olarak 1995 yılında tescil edilmiştir (Branch, 1996). Tohumları küçük, tombul, açık pembe renkli olup ortalama % 51 yağ oranına sahiptir. Tomato spotted wilt virus (TSWV) hastalığına dayanıklı ve pazar değeri oldukça yüksek olan bir çeşittir. Ülkemizde, Batı Akdeniz ve Çukurova bölgelerinde yapılan yerfıstığı adaptasyon denemelerine henüz yeni alınmıştır Deneme Deseni ve Konular Ana ürün koşullarında 2 yıl süreyle (09 ve ) yürütülen olan bu tez çalışmasında, tarla denemeleri tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellerde 4 farklı çeşit, alt parsellerde 3 adet sıra üzeri sıklığı ve en alt parsellerde ise iki ayrı ekim yöntemi denenmiştir. Ana parsellerde (çeşitler) 12 sıra, alt parsellerde (sıra üzeri sıklık) 4 sıra ve en alt parsellerde (ekim yöntemi) 2 sıra yer almıştır. Parsel uzunluğu 5 m ve bloklar arasında 3 m mesafe bırakılmıştır. Sıra üzeri sıklık olarak, 15 ve cm mesafeler denenmiştir. Ekim yöntemleri olarak; sıra aralarının ardışık olarak 70 cm tutulduğu tek sıralı (single row) klasik ekim yöntemi ve 25 cm aralıklı bir çift sıradan sonra 70 cm aralık bırakıldığı çift sıra ekim yöntemi (twin row) uygulanmıştır (Çizelge 3.4. ve Şekil 3.2., Şekil 3.3., Şekil 3.4.). Çizelge 3.4. Tek sıralı ve çift sıralı ekim yöntemleri Ekim yöntemi Sıra arası mesafeler Sıra üzeri mesafeler Bitki sayısı (adet/da) cm cm Tek sıra (single cm 15 cm row) ekim yöntemi cm cm Çift sıra (twin row) ekim yöntemi cm cm cm 15 cm cm cm

39 Sıra üzeri cm Sıra üzeri 15 cm Tek sıra Çift sıra NC-7 ÇEŞİDİ Çift sıra Çift sıra Şekil 3.2. Deneme tarlasının ara çapası esnasında en alt parsel, alt parsel ve ana parselden bir örnek görünüm HALİSBEY GEORGİA GREEN FLORİSPAN NC-7 Şekil 3.3. Deneme tarlasının çeşitlere göre vejetatif gelişimin son aşamalarındaki görünümü 24

40 Deneme tarlasının ekim öncesi tarla hazırlığı olarak; sonbaharda ön bitkinin hasadından sonra -25 cm derinlikte sürülmüştür, Şubat ayında diskaro çekilerek kış boyunca oluşan otlar toprağa karıştırılmıştır, Mayıs ayında sırasıyla goble disk, diskaro ve sürgü işlemleri yapıldıktan sonra tarla ekime hazırlanmıştır. Yabancı ot kontrolünde kültürel ve mekanik yöntemlerden başka, herbisit olarak Trifluralin etkili maddeye sahip ilaç (150 cc/da) ekimden hemen önce toprağa uygulanarak toprağa karıştırılmıştır. Gübre dozu olarak dekara saf olarak 2-3 kg N, 6-8 kg P 2 O 5 fosfor düşecek şekilde diamanyumfosfat (DAP) gübresi, toprak hazırlığı sırasında atılmıştır. Deneme, ana ürün olarak, toprak sıcaklığı 13 o C nin üzerine çıktığı Mayıs ortalarında (09 da 14 Mayıs ta ve da 17 Mayıs da) kurulmuştur. Deneme planına göre, sıralar öncelikle elle çekilen markörlerle belirlendikten sonra, elle çekilen çepin ile uygun derinlikte sıralar açılmıştır. Açılan sıralarda, metre ile belirlenen sıra üzeri mesafelerine göre tohum ekimi yapılmıştır. Deneme yerinin toprağı, yerfıstığı köklerine girerek azot bağlayan Rhizobium bakterilerince bulaşık olduğu için, tohumlara bakteri aşılaması yapılmamıştır. Çıkış sonrasında, parseller üzerinde görülen olası boşluklar tohum aşılaması yapılarak kapatılmıştır. Şekil 3.4. Deneme tarlasında tek soklu pullukla söküm ve elle taneleme ile hasatı 25

41 Çıkıştan 3-4 hafta sonra 1. çapa, gelişme ilerledikçe özellikle yabancı ot durumuna göre 2. ve 3. çapalar yapılmıştır. Boğaz doldurma işlemi ilk sulamadan önce yapılmış, böylece ginoforların rahatlıkla toprağa giriş yapabilecekleri yükseklikte, hafif ve nemli bir ortam sağlanmıştır. İlk sulama, bitkilerin yeterince çiçeklendiği ve susuzluk belirtisinin iyice hissedildiği bir zamanda yapılmış, ginefor oluşumundan başlayıp meyve oluşmasına kadar geçen sürede belirli aralıklarda (iklime bağlı olarak 2-3 haftada bir) karık usulünde sulamalara devam edilmiştir. Özellikle kanyaş gibi dar yapraklı otlara karşı, Quizalofob-P- Ethyl (0 cc/da) etkili maddeye sahip ilaç, pülverizatör ile uygulanmıştır. Hasat zamanı belirlemede; bitkilerin yapraklarının sarardığı, kapsüllerin dolduğu, tanelerin pembe renk aldığı devrede pratik olarak kullanılan yöntem olan meyve kabuğu soyma yöntemi kullanılmıştır (Arıoğlu, 07). Bu yönteme göre, tarlanın değişik yerlerinden toplanan bitkilerin meyveleri yüzeyden keskin bir bıçak yardımıyla soyulmuş, Spanish (Florispan) ve Runner (Georgia Green) grubu çeşitlerde siyah-kahverengi kabuk renkli meyve oranı % 80, Virginia (NC-7 ve Halisbey) grubunda ise % olduktan itibaren hasada başlanmıştırtır (09 da 14 Eylül de ve da 17 Eylül de). Hasatta sıraların sökümü, kulağı çıkarılmış tekli soklu pullukla yapılmıştır. Sökülen sıralardaki bitkilerin kapsülleri elle koparılarak nem içerikleri % un altına düşene kadar temiz bir zemin üzerinde açık havada kurutulmuştur İncelenen Özellikler ve Yöntemleri 1. % 50 çiçeklenme gün sayısı: Her parseldeki bitkilerin, ekimden itibaren % 50 sinin çiçeklendiği zamana kadar geçen süre olarak belirlenmiştir. 2. Ginefor oluşum gün sayısı: Her parseldeki bitkilerin, ekimden itibaren % 50 sinin gineforlarını oluşmaya başladığı zamana kadar geçen süre olarak belirlenmiştir. 3. Ana sap uzunluğu (cm): Hasat zamanında topraktan sökülen her parseldeki bitkinin kökten itibaren ana saplarının uzunluğu ölçülerek hesaplanmıştır. 4. Lateral dal uzunluğu (cm): Hasat zamanında topraktan sökülen her parseldeki bitkide ana saptan çıkan kotiledonal yan dalların uzunluğu ölçülerek hesaplanmıştır. 5. Meyve (kapsül) verimi (kg/da): Her bir en alt parseldeki bitkilerin tamamı hasat edilerek ve parsel veriminden gidilerek dekara meyve verimi kg/da olarak hesaplanmıştır. 6. Bitki basına meyve verimi (g/bitki): Hasat edilen bitkilerin meyveleri tartılarak hasat edilen bitki sayısına bölünmek suretiyle hesaplanmıştır. 7. Bitki basına meyve sayısı (adet/bitki): Hasat edilen bitkilerin meyvelerinin tamamı sayılarak parseldeki bitki sayısına bölünerek hesaplanmıştır. 26

42 8. Hasat indeksi (%): Hasat edilen bitkilerin kapsül kuru ağırlığının diğer tüm bitki kuru ağırlığına oranlanmasıyla hesaplanmıştır tohum ağırlığı (g): Her parselden 4 adet 0 tohum sayılarak hassas terazide tartılarak ve daha sonra ortalama değerleri alınarak hesaplanmıştır.. 0 meyve (kapsül) ağırlığı (g): Hasat edilen her parselden 4 adet 0 meyve sayılarak hassas terazide tartılmış ve daha sonra ortalama değerleri gram olarak 0 meyve ağırlığı olarak hesaplanmıştır. 11. Kabuk/iç oranı (%): Her parselden alınan 0 meyve kabuklu olarak tartılmış ve daha sonra kabukları elle soyularak tohumlar elde edilmiştir. Elde edilen tohumlar tartılarak bulunan değer toplam kabuklu ağırlığa bölünmek suretiyle kabuk/iç oranı hesaplanmıştır. 12. I. kalite meyve sayısı oranı (%): Toplam meyve içerisinde bulunan iri, tam olgun ve tohumluk niteliği taşıyabilen, iki tohum içeren meyveler ayrılarak tartılmış ve bulunan değer toplam meyve sayısına bölünerek hesaplanmıştır. 13. II. kalite meyve sayısı oranı (%): Tek tohum içeren, yarı olgun meyveler sayılarak ve toplam meyve sayısına bölünerek hesaplanmıştır. 14. Yağ oranı (%): Her parselden elde edilen tohumlardan alınan örnekler, Soxelet cihazında petrol eteri ile ekstrakte edildikten sonra % olarak hesaplanmıştır (Cocks ve Rede, 1966). 15. Protein oranı (%): Her parselden elde edilen tohumlardan alınan örnekler, Mikrokjeldahl yöntemi (Kacar, 1995) ile saptanan N oranının 6.25 katı ile çarpılmasıyla % olarak hesaplanmıştır Verilerin Değerlendirilmesi Araştırmadan elde edilen veriler SAS istatistik programı (SAS, 00) ile değerlendirilerek varyans analizi yapılmış ve ortalamalar arasındaki farklılıkların önemliliği EGF (% 5) karşılaştırma testi ile gruplandırılarak kontrol edilmiştir. 27

43 4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA 4.1. % 50 Çiçeklenme Gün Sayısı Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge 4.1. de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge 4.2. de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge 4.3. de verilmiştir. Çizelge 4.2. ve Çizelge 4.3. de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge 4.1. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 0.52 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe * 0.39 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe *** 0.79 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi *** 0.32 Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi * 0.54 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi * 1. Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 3.06 *:p 0.05, ** : p 0.01, ** : p hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge 4.1. den görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler ile ekim yöntemleri % 0.1 düzeyinde ve sıra üzeri mesafeler ise % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur. İnteraksiyonlardan çeşit x sıra üzeri mesafe % 0.1 düzeyinde ve sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ile çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ise % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur. 28

44 Çizelge 4.2. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe Ekim Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x (cm) yöntemi 09 ekim yöntemi) Çift sıra f * Tek sıra f Georgia Çift sıra f 15 Green Tek sıra f Çift sıra e Tek sıra f Çift sıra abc Tek sıra ab NC-7 15 Çift sıra ab Tek sıra a Çift sıra bc Tek sıra d Çift sıra h Tek sıra h Florispan 15 Çift sıra gh Tek sıra h Çift sıra h Tek sıra h Çift sıra a Tek sıra abc Halisbey 15 Çift sıra a Tek sıra abc Çift sıra bcd Tek sıra abc * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir Çizelge 4.3. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin % 50 çiçeklenme gün sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra Üzeri Mesafe (cm) Ekim Yöntemi Konular Yıl Ekim Yöntemi Sıra Üzeri Mesafe (cm) Ortalama 09 Çift Sıra Tek Sıra 15 Georgia Green b * e e d NC a ab a c Florispan c f f f Halisbey a a a bc b c c a a bc b b c Çift Sıra a Tek Sıra b Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 29

45 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil 4.1. % 50 çiçeklenme gün sayısının yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4.3. ve Şekil 4.1. de görüldüğü gibi, % 50 çiçeklenme gün sayısının iki yıllık genel ortalamasına göre çeşitler Halisbey NC-7 > Georgia Green > Florispan şeklinde (sırasıyla 40.04, 39.90, ve gün), sıra üzeri mesafeler 15 cm > cm cm şeklinde (sırasıyla 36.30, ve gün) ve ekim yöntemleri ise çift sıra > tek sıra şeklinde (sırasıyla ve gün) sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.2. % 50 Çiçeklenme gün sayısında önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 30

46 Çizelge 4.3. ve Şekil 4.2. de görüldüğü gibi, önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde % 50 çiçeklenme gün sayıları, sıra üzeri mesafelere göre cm de Halisbey NC-7 > Georgia Green > Florispan > şeklinde, 15 cm de NC-7 Halisbey > Georgia Green > Florispan şeklinde ve cm de ise Halisbey NC-7 > Georgia Green > Florispan şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre; Georgia Green de cm > 15 cm cm şeklinde, NC-7 de 15 cm cm > cm şeklinde, Florispan da 15 cm cm = cm şeklinde ve Halisbey de ise 15 cm cm > cm şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.3. % 50 Çiçeklenme gün sayısında önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4.3. ve Şekil 4.3. de görüldüğü gibi önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu incelendiğinde % 50 çiçeklenme gün sayıları, ekim yöntemine göre çift sırada 15 cm > cm > cm şeklinde ve tek sırada ise 15 cm = cm = cm şeklinde sıralanmıştır. Sıra üzeri mesafelere göre; cm de tek sıra = çift sıra, 15 cm de çift sıra > tek sıra ve cm de ise çift sıra > tek sıra şeklinde sıralanmıştır. Çizelge 4.2. ve Şekil 4.4. de görüldüğü gibi, önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu incelendiğinde; en yüksek % 50 çiçeklenme gün sayısı çeşitlere göre, Georgia Green de çift sıra x cm den, NC-7 de tek sıra x -15 cm ve çift sıra x 15 cm den, Florispan da çift sıra x 15 cm den ve Halisbey de ise çift sıra x -15 ve tek sıra x cm den elde edilmiştir. Sıra üzeri mesafe ve ekim yöntemlerine göre en yüksek değerler, Halisbey ve NC-7 çeşitlerinin tüm değerlerinden elde edilmiştir. 31

47 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.4. % 50 Çiçeklenme gün sayısında önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Konuların % 50 çiçeklenme gün sayısına olan etkilerinde en anlamlı değişimler çeşitlere göre olmuştur. Spanish tipi Florispan çeşidinin daha erkenci, Runner tipi Georgia Green in ikinci sırada ve Virginia tipi Halisbey ve NC-7 çeşitlerinin ise da geçci çeşitler olduğu ortaya çıkmıştır. Muganlı vd. (1989), 144 hat ile yaptıkları çalışmalarda da benzer sonuçlar bulmuşlardır. Baydar ve İpkin (1995), yaptıkları çalışmalarda daha erkenci olmasından dolayı, ülkemizde Virginia tipi çeşitler yanında diğer tip çeşitlerin de (özellikle Spanish tipi) tarımına önem verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. % 50 çiçeklenme gün sayısı ile sıklık arasındaki ilişkiyi inceleyen herhangi bir literatüre rastlanmamıştır Ginefor Oluşum Gün Sayısı Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin ginefor oluşum gün sayısına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge 4.4. de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge 4.5. de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge 4.6. de verilmiştir. Çizelge 4.5. ve Çizelge 4.6. da, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. 32

48 Çizelge 4.4. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ginefor oluşum gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynağı SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 0.52 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 2.94 *** : p hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge 4.5. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ginefor oluşum gün sayısına etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çeşitler Georgia green NC-7 Florispan Halisbey Sıra üzeri mesafe Ekim yöntemi Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi) 09 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çizelge 4.4. den görüldüğü gibi; sadece çeşitlerin etkisi % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 33

49 Çizelge 4.6. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ginefor oluşum gün sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşitler Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green c * NC a Florispan d Halisbey b Çift sıra Tek sıra Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil 4.5. Ginefor oluşum gün sayısının yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4.6. ve Şekil 4.5. de görüldüğü gibi, ginefor oluşum gün sayısının iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler NC-7 > Halisbey > Georgia Green > Florispan şeklinde (sırasıyla 50.90, 50.00, ve gün), sıra üzeri mesafeler cm = cm = 15 cm şeklinde (sırasıyla 46.56, ve gün) ve ekim yöntemleri ise çift sıra = tek sıra şeklinde (sırasıyla ve gün) sıralanmıştır. 34

50 Konuların tıpkı % 50 çiçeklenme gün sayısında olduğu gibi, erkencilik açısından önemli bir kriter olan olan ginefor oluşum gün sayısına etkilerinde önemli ve anlamlı değişimler çeşitlere göre olmuştur. Spanish tipi Florispan çeşidinin daha erkenci, Runner tipi Georgia Green in ikinci sırada ve Virginia tipi Halisbey ve NC-7 çeşitlerinin ise daha geçci çeşitler olduğu ortaya çıkmıştır. Halisbey çeşidinin üstün verimli olmasının yanında NC-7 ye göre biraz da erkenci olduğu söylenebilir. Bu sonuçlar, yerfıstığı tiplerine göre Kadiroğlu vd. (08) ve Muganlı vd. (1989) nin sonuçlarıyla uyum içindedir Ana Sap Uzunluğu (cm) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin ana sap uzunluğuna etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge 4.7. de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge 4.8. de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge 4.9. de verilmiştir. Çizelge 4.8. ve Çizelge 4.9. da, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge 4.7. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ana sap uzunluğuna (cm) ilişkin varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 0.96 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe *** 0.86 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe ** 1.73 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 5.25 **:p 0.01, *** : p hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge 4.7. den görüldüğü gibi; çeşitler ve sıra üzeri mesafeler % 0.1 düzeyinde, çeşit x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ise % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 35

51 Çizelge 4.8. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ana sap uzunluğuna (cm) ilişkin iki yıllık ortalama değerleri Çeşit Georgia Green NC-7 Florispan Halisbey Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri yöntemi 09 mesafe x ekim yöntemi) Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çizelge 4.9. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin ana sap uzunluğuna (cm) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green d * e e e NC b c d d Florispan a a a b Halisbey c d d e a a b Çift sıra Tek sıra Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 36

52 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil 4.6. Ana sap uzunluğunun (cm) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge 4.9. ve Şekil 4.6. da görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, ana sap uzunluğu, çeşitlere göre Florispan > NC-7 > Halisbey > Georgia Green şeklinde (sırasıyla 51.04, 34.27, ve cm), sıra üzeri mesafelere göre cm = 15 cm > cm şeklinde (sırasıyla 37.63, ve cm) ve ekim yöntemlerine göre ise tek sıra = çift sıra şeklinde (sırasıyla ve cm) sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.7. Ana sap uzunluğunda (cm) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 37

53 Çizelge 4.9. ve Şekil 4.7. de görüldüğü gibi, önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde; ana sap uzunluğu, sıra üzeri mesafelere göre cm de Florispan > NC-7 > Halisbey > Georgia Green şeklinde, 15 cm de Florispan > NC-7 = Halisbey > Georgia Green şeklinde ve cm de ise Florispan > NC-7 > Halisbey Georgia Green şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de cm = 15 cm = cm şeklinde, NC-7 de cm > 15 cm = cm şeklinde, Florispan da 15 cm cm > cm ve Halisbey de ise cm = 15 cm > cm şeklinde sıralanmıştır. Ana sap uzunluğu en büyük çıkan Florispan çeşidi, Spanish tipinde olduğu için dik gelişme formuna sahiptir ve Virginia ve Runner tiplerine göre daha gür bir vejetatif aksam meydana getirmektedir. Ana sap uzunluğu en küçük çıkan Georgia Green çeşidi, Runner tipinde olduğu için tam yatık forumda gelişmekte ve bu nedenle ana sap uzunluğu da diğer çeşitlere göre daha kısa olmaktadır. Virginia tipi NC-7 ve Halisbey çeşitleri ise ana sap uzunluğu bakımından bu iki çeşit arasında yer almaktadır. Baydar ve Yüce (1997) ve Kadiroğlu vd. (08) de yaptıkları çalışmalarda benzer sonuçları rapor etmişlerdir. Çeşitlere göre düzgün bir değişim olmasa da, sıra üzeri sıklığı arttıkça ana sap uzunluğundaki artış, bitkilerin güneş ışığından yararlanmak için geliştirdikleri fizyolojik tepkinin sonucunda olmuş olabilir. Bu bulgular, Tewolde vd. (02) nin bulguları ile uyum içindedir. Yılmaz (1996) ve Yılmaz ve Mugan (02) ın yerfıstığında yaptıkları çalışma sonuçlarında ise artan sıra üzeri sıklıklarından (15,, 25, 30, 35 ve 40 cm) bitki boyu etkilenmemiştir Lateral Dal Uzunluğu (cm) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin lateral dal uzunluğuna (cm) etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge. 4.. da verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge 4.. dan görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler % 0.1 düzeyinde ve interaksiyonlardan çeşit x ekim yöntemi % 1 düzeyinde ve sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ise % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur. 38

54 Çizelge 4.. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin lateral dal uzunluğuna (cm) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 2.29 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi ** 2.38 Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi * 2.06 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 8.67 *:p 0.05, ** : p 0.01, ***: p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin lateral dal uzunluğuna (cm) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çeşitler Sıra üzeri Yıl Ortalama Ekim yöntemi mesafe (cm) 09 (çeşit xsıra üzeri mesafe x ekim yöntemi) Çift sıra Tek sıra Georgia Green 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra NC-7 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Florispan 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Halisbey 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 39

55 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafel ve ekim yönteminin lateral dal uzunluğuna (cm) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green b * bc c NC b b bc Florispan a a a Halisbey c e d b a c b ab b Çift sıra Tek sıra Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil 4.8. Lateral dal uzunluğunun (cm) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil 4.8. de görüldüğü gibi, lateral dal uzunluğunun (cm) iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Florispan > NC-7 Georgia Green > Halisbey şeklinde (sırasıyla 57.65, 46.81, 45.44, ve cm ), sıra üzeri mesafeler 15 cm = cm cm şeklinde (sırasıyla 47.81, ve cm ) ve ekim yöntemleri ise çift sıra = tek sıra şeklinde (sırasıyla ve cm) sıralanmıştır. 40

56 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.9. Lateral dal uzunluğunda önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil 4.9. da görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu incelendiğinde ekim yöntemine göre lateral dal uzunlukları, her iki ekim yönteminde de Florispan > NC-7 Georgia Green > Halisbey şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre; Georgia Green, NC-7 ve Florispan da çift sıra tek sıra şeklinde ve Halisbey de ise tek sıra > çift sıra şeklinde sıralanmıştır. 41

57 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.. Lateral dal uzunluğunda önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil 4.. da görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu incelendiğinde ekim yöntemine göre lateral dal uzunlukları, çift sıra yönteminde cm = cm > 15 cm ve tek sıra yönteminde ise cm > 15 cm = cm şeklinde sıralanmıştır. Sıra üzeri mesafelere göre; ve 15 cm de tek sıra > çift sıra şeklinde ve cm de ise çift sıra = tek sıra şeklinde sıralanmıştır. Konulara göre lateral sap uzunluğunun daha çok genetik faktörlere bağlı olarak çeşitler bazında önemli ve anlamlı bir değişim gösterdiği ortaya çıkmıştır. Ana sap uzunluğunda olduğu gibi, dik gelişme formuna sahip ve daha gür vejetatif aksam üreten Spanish tipi Florispan ın lateral dal uzunluğu diğer çeşitlere göre daha yüksek çıkmıştır. Runner tipi Georgia Green in lateral sap uzunluğu, ana sap uzunluğuna göre Virginia tipi çeşitlerle benzer olmuştur. Halisbey in lateral dal uzunluğunun en düşük bulunması ve buna karşın en verimli çeşit olması; Wells vd. (1991) nin, daha kısa sap uzunluğuna sahip çeşitlerin daha yüksek verimli oldukları ile ilgili sonuçlarıyla uyum içindedir. Bizim sonuçlarımızın tersine, Baydar ve Yüce (1997) in bulgularında, lateral dal uzunlukları Virginia çeşitlerinde Spanish çeşitlerine göre daha uzun olmuştur. 42

58 4. 5. Meyve Verimi (kg/da) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin meyve verimine (kg/da) etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi *** Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) *** : p hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge den görüldüğü gibi; çeşitler ve ekim yöntemleri % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 43

59 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çeşit Georgia Green NC-7 Florispan Halisbey Sıra üzeri Mesafe (cm) Ekim Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri Yöntemi 09 mesafe x ekim yöntemi) Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin meyve verimine (kg/da) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra Üzeri Mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green d * NC b Florispan c Halisbey a Çift sıra a Tek sıra b Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 44

60 Şekil Meyve veriminin (kg/da) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, meyve veriminin (kg/da) iki yıllık genel ortalamasına göre; tüm sıra üzeri mesafe ve ekim yöntemlerinde çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla , , ve kg/da), tüm çeşit ve ekim yöntemlerinde sıra üzeri mesafeler 15 cm cm cm şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla , ve kg/da) ve tüm çeşit ve sıra üzeri mesafelerde ekim yöntemleri ise çift sıra > tek sıra şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla ve kg/da) sıralanmıştır. Genel ortalamaya göre cm çift sıra ekim yöntemi, cm tek sıra ekim yöntemine göre % 22 daha verimli bulunmuştur. Bu artışlar; Runner tipi Georgia Green çeşidinde % 35, Spanish tipi Florispan çeşidinde % 21, Virginia tipi Halisbey çeşidinde % 19 ve Virginia tipi NC-7 çeşidinde ise % 15 oranında olmuştur. Çift sıra ekim yönteminin tek sıraya göre daha verimli bulunması, birim alandaki toplam bitki sayısındaki artıştan değil, toplam sıra sayısındaki artıştan kaynaklanmıştır. Çift sıradaki dekara sıra sayısı tek sıraya göre ortalama %30 daha fazladır. Kurt (07), farklı ekim yöntemlerinin yarı yatık Virginia tipi Halisbey çeşidine olan etkilerini araştırmışlardır. Dekara en yüksek meyve verimi, x15 cm çift sıralı ekim yöntemiyle yapılan ekimlerden elde edilmiştir. Çeşit, ekim yöntemi ve sıra üzeri mesafe ile ilgili bu araştırma sonuçları bizim bulgularımız ile uyum içindedir. Çift sıra ekim yönteminin tek sıra ekim yöntemine göre birim alanda verimi arttırdığına dair dünyada çok sayıda literatür vardır (Mozingo 1983; Baldwin vd.,1999; 45

61 Uppala ve Sorensen, 02; Hartzog vd., 03; Yoder vd., 03; Brecke, 04; McGriff, 05; Sorensen vd., 05; Besler 05; Brecke ve Stephenson 06; Baary vd. 06; Hewitt vd., 07; Nuti vd., 08; Sorensen ve Lamb 09; Godsey ve Vaughan, 09; Place vd. ). Meyve verimi bakımından ülkemizde en yaygın ekiliş alanına sahip NC-7 ye göre Halisbey çeşidi % 18 daha verimli bulunurken, Florispan çeşidi % 15 ve Georgia Green çeşidi ise % 25 daha düşük verimli bulunmuştur. NC-7 gibi Virginia tipi çerezlik kalitesi yüksek olan Halisbey çeşidinin ekim alanlarının arttırılması, milli ekonomi ve üreticilere daha yüksek kazanç sağlaması bakımından önemli görülmektedir. Spanish tipi olarak daha kısa yetiştirme sezonuna sahip olması, daha ağır topraklarda yetiştirilebilmesi, makinalı tarıma çok uygun olması, yağ oranının daha yüksek olması ve ayrıca NC-7 ye yakın bir verime sahip olması nedeniyle Florispan çeşidinin daha geniş iklim ve toprak alanlarında yetiştirilme potansiyelinin olduğu görülmektedir. Runner tipi Georgia Green çeşidinin standart çeşitlere göre meyve veriminin düşük olmasına karşın erkenci, yağ oranının yüksek, kabuk oranının düşük, iç oranının yüksek ve 0 tane ağırlığının düşük olmasından dolayı ideal bir yağlık çeşit özelliği taşımaktadır (ABD de olduğu gibi). Tonn ve Weaver (1981), Virginia ve Spanish tipi varyetelerin kuru madde birikimlerinin birbirlerine yakın olduğunu, ancak Virginia tipi çeşitlerin Spanish tipi çeşitlere göre en az % daha yüksek verimle sonuçlanacak şekilde yaprak ve saplarında daha fazla kuru madde birikimi gerçekleştirdiklerini kaydetmişlerdir. Çizelge de görüldüğü gibi; çeşitlerin ekim yöntemlerine ve sıra üzeri mesafelere göre verim değişimleri incelendiğinde, istatistiki olarak önemli olmasa bile, tam yatık Runner tipi Georgia Green ve tam dik Spanish tipi Florispan da tek sıra yönteminde cm sıra üzeri mesafeden ve çift sıra yönteminde ise cm sıra üzeri mesafeden en yüksek verim alınmıştır. Yarı yatık Virginia tipi NC-7 ve Halisbey de ise tek ve çift sıra yönteminde 15 cm sıra üzeri mesafeden en yüksek verim alınmıştır. Arığolu vd. (05), 70 cm lik tek sıra ekim yönteminde Virginia tipi yarı yatık yerfıstığında en uygun sıra üzeri mesafenin 15 cm olduğunu belirtmişlerdir. Yılmaz ve Mugan (02), en yüksek verimin NC-7 çeşidinden 70x15 cm bitki sıklığında, Çom çeşidinde ise 70x15 cm ve 70x cm bitki sıklıklarında olduğunu belirlemişlerdir. 46

62 4.6. Bitki Başına Meyve Verimi Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin bitki başına meyve verimine etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge da verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve verimine etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 2.87 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe *** 2.14 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe *** 4.25 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi *** 1.33 Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi *** 2.66 Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ** 2.30 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ** 4.61 Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) **:p 0.01, *** : p hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli 47

63 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve verimine (g) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşitler Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl 09 Çift sıra ö * Tek sıra no Georgia Green 15 Çift sıra mn Tek sıra klm Çift sıra hıi Tek sıra gh Çift sıra noö Tek sıra lm NC-7 15 Çift sıra ijk Tek sıra def Çift sıra fg Tek sıra b Çift sıra oö Tek sıra m Florispan 15 Çift sıra lm Tek sıra ıij Çift sıra ghı Tek sıra de Çift sıra mn Tek sıra jkl Halisbey 15 Çift sıra efg Tek sıra c Çift sıra d Tek sıra a * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli degildir Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi) Çizelge dan görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler, sıra üzeri mesafeler, ekim yöntemleri ve interaksiyonlardan çeşit x sıra üzeri mesafe ve çeşit x ekim yöntemi % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. İnteraksiyonlardan sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ve çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ise % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve verimine (g) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri Mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green d * f de g e 40. c NC b d b ef c b Florispan c ef c fg 32.29d c Halisbey a c a de b a c.74 e d b c b a b a Çift sıra Tek sıra b a Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 48

64 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil Bitki başına meyve veriminin (g) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, bitki başına meyve veriminin (kg/da) iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (sırasıyla 46.80, 39.62, ve g), sıra üzeri mesafeler cm > 15 cm > cm şeklinde (sırasıyla 49.69, ve g) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (sırasıyla ve g) sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 49

65 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu incelendiğinde, tek ve çift sıra ekim yöntemlerinde sıra üzeri mesafe arttıkça bitki başına meyve verimi artmıştır. Bu artışlar, tek sıra ekim yönteminde çift sıra ekim yönteminden daha fazla olmuştur. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 50

66 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu incelendiğinde, tüm çeşitlerde tek sıra ekim yönteminde çift sıraya göre daha fazla bitki başına meyve verimi değerleri elde edilmiştir. Her iki ekim yönteminde de Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde bir sıralama elde edilmiştir. Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde, tüm çeşitlerde sıra üzeri mesafe arttıkça daha fazla bitki başına meyve verimi değerleri elde edilmiştir. Tüm mesafelerde Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde bir sıralama elde edilmiştir. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Bitki başına meyve veriminde (g) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi; önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu incelendiğinde, tüm çeşitlerde bitki yoğunluğu azaldıkça daha fazla bitki başına meyve verimi değerleri elde edilmiştir. Çeşitlere göre Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde bir sıralama elde edilmiştir. Bitki başına meyve verimi, çeşitlere, ekim yöntemi ve sıklığına göre önemli ölçüde etkilenmiştir. Dekara meyve veriminde olduğu gibi, bitki başına meyve veriminde de Virginia tipi Halisbey ilk sırada, Virginia tipi NC-7 ikinci sırada, Spanish tipi Florispan üçüncü sırada ve Runner tipi Georgia Green son sırada yer almıştır. Bölük (1969), Arıoğlu ve İşler (1990a ve b) tarafından yürütülen çalışmalarda da benzer sonuçlar bulunmuştur. 51

67 Genel bilgilerin aksine; Spanish tipi Florispan, Runner tipi Georgia Green den daha verimli bulunmuştur. Elde edilen verilere göre, bitkiler arasındaki sıra üzeri ve sıra arası mesafeler arttıkça bitki başına verim artmaktadır. Bunun nedeni, bitkilerin yaşam alanının genişlemesi ve bitkilerin güneş enerjisinden daha fazla yararlanmasıdır. Bitki başına düşen yaşama alanı genişledikçe, bitkiler daha fazla güneş enerjisinden yararlanmakta ve neticede daha fazla fotosentez ile daha fazla üretim sağlanmaktadır. Kurt (07), Arıoğlu (07), İşler ve Hacıkamiloğlu (1999), Yılmaz (1996), Yılmaz ve Mugan (02) tarafından yapılan çalışmalarda sıra arası ve sıra üzeri mesafeler arttıkça bitki başına meyve verimleri artmıştır Bitki Başına Meyve Sayısı (adet/bitki) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin bitki başına meyve sayısına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge da verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge 4.. de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge 4.. ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerinin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 1.45 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe *** 1.48 Sıra üzeri mesafe x yıl ** 2. Çeşit x sıra üzeri mesafe Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi *** 0.99 Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli 52

68 Çizelge dan görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemleri % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. İnteraksiyonlardan sıra üzeri mesafe x yıl, % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Çizelge 4.. Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşitler Sıra üzeri Ekim Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x mesafe (cm) yöntemi 09 ekim yöntemi) Çift sıra Tek sıra Georgia Çift sıra Green Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra NC-7 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Florispan 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra halisbey 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin bitki başına meyve sayısına etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Konular Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green a * NC b Florispan a Halisbey b d d c c c b b a a Çift sıra b Tek sıra a Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 53

69 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, bitki başına meyve sayısının iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Georgia Green Florispan > Halisbey NC-7 şeklinde (sırasıyla 27.03, 25.88, ve adet/bitki), sıra üzeri mesafeler cm > 15 cm > cm şeklinde (sırasıyla 28.59, ve adet/bitki ) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (sırasıyla ve adet/bitki) sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil Bitki başına meyve sayısının yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Bitki başına meyve sayısında önemli çıkan sıra üzeri mesafe x yıl interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 54

70 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan sıra üzeri mesafe x yıl interaksiyonu incelendiğinde, bitki başına meyve sayısı yıllara göre; 09 ve da cm > 15 cm > cm şeklinde sıralanmıştır. Sıra üzeri mesafelere göre; cm de 09 şeklinde, 15 cm de 09 şeklinde ve cm de ise > 09 şeklinde sıralanmıştır. Ekim mesafesi arttıkça bitki başına meyve sayısı da artmıştır. Bitki yoğunluğu azaldıkça, her bir bitkinin daha çok sayıda gineforun toprak içerisine girme şansı oluşmakta ve meyve sayısı artmaktadır. Bitki sıklığı arttıkça, ginefor sayısı ve buna bağlı olarak meyve sayısı azalmaktadır. Elde edilen bu sonuçlar; Kurt (07), Yılmaz (1996), Yılmaz ve Mugan (02), Yılmaz (02), Salem vd. (1985) gibi araştırıcıların bulgularıyla uyum içindedir. Spanih tipi Florispan ve Runner tipi Georgia Green çeşitlerinin bitki başına meyve sayıları Virginia tipi Halisbey ve NC-7 den daha fazla bulunmuştur. Muganlı vd. (1989) ve Kadiroğlu vd. (08) yaptıkları çalışmalarda da benzer sonuçlar bulunmuştur Hasat İndeksi (%) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin hasat indeksine (%) etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge den görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler ve ekim yöntemleri % 0.1 düzeyinde ve sıra üzeri mesafeler ise % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur. İnteraksiyonlardan sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi, çeşit x ekim yöntemi ile çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi % 0.1 düzeyinde ve çeşit x sıra üzeri mesafe ise % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 55

71 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 0.94 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe * 0.85 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe ** 1.70 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi *** 0.47 Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi *** 0.95 Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi *** 0.82 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi *** 1.64 Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel DK(%) 6.08 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra Üzeri Mesafe (cm) Ekim Yöntemi 09 Çift sıra mn * Tek sıra klm Georgia Green 15 Çift sıra i-m Tek sıra n Çift sıra ikl Tek sıra mn Çift sıra mn Tek sıra fg NC-7 15 Çift sıra ıik Tek sıra fg Çift sıra ıi Tek sıra a Çift sıra mn Tek sıra h Florispan 15 Çift sıra n Tek sıra i-m Çift sıra n Tek sıra hi Çift sıra d-g Tek sıra def Halisbey 15 Çift sıra c Tek sıra cd Çift sıra cde Tek sıra b * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir Yıl 56 Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi)

72 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin hasat indeksine (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Konular Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green c * d e e e e NC b c b d d c Florispan c e c e e e Halisbey a ab a bc ab a ab d b b b c a d a Çift sıra Tek sıra b a Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil Hasat indeksinin (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi, hasat indeksinin (%) iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan Georgia Green şeklinde (% olarak sırasıyla 33.40, 29.75, ve 23.73), sıra üzeri mesafeler cm cm = 15 cm şeklinde (% olarak sırasıyla 28.58, ve 27.75) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (% olarak sırasıyla sırasıyla ve 26.61) sıralanmıştır. 57

73 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil 4.. Hasat indeksinde (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil 4.. de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu incelendiğinde ekim yöntemine göre hasat indeksleri, çift sıra yönteminde Halisbey > NC-7 > Georgia Green > Florispan şeklinde ve tek sıra yönteminde ise Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre; Georgia Green de çift sıra > tek sıra şeklinde, NC-7 ve Florispan da tek sıra > çift sıra şeklinde ve Halisbey de ise tek sıra çift sıra şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Hasat indeksinde (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 58

74 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde sıra üzeri mesafeye göre hasat indeksleri, 15 ve cm de Halisbey > NC-7 > Florispan Georgia Green şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre; Georgia Green de cm = cm = 15 cm şeklinde, NC-7 de cm > cm 15 cm şeklinde, Florispan da cm cm 15 cm şeklinde ve Halisbey de ise cm 15 cm cm şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Hasat indeksinde (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu incelendiğinde ekim yöntemine göre hasat indeksleri, çift sıra yönteminde 15 cm > cm = cm şeklinde ve tek sıra yönteminde ise cm > cm > 15 cm şeklinde sıralanmıştır. Sıra üzeri mesafelere göre; cm de tek sıra > çift sıra şeklinde, 15 cm de çift sıra > tek sıra ve cm de ise tek sıra > çift sıra şeklinde sıralanmıştır. 59

75 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Hasat indeksinde (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu incelendiğinde; en yüksek hasat indeksi çeşitlere göre, Georgia Green de çift sıra x 15- ve tek sıra x cm den, NC-7 de tek sıra x cm den, Florispan da tek sıra x cm den ve Halisbey de ise tek sıra x cm den elde edilmiştir. Sıra üzeri mesafelere göre, cm de Halisbey x tek ve çift sıralardan, 15 cm de Halisbey x tek ve çift sıralardan ve cm de ise NC-7 ve Halisbey x tek sıralardan elde edilmiştir. Ekim yöntemlerine göre, çift sıra yönteminde Halisbey x 15- cm lerden ve tek sıra yönteminde ise NC-7 x cm den elde edilmiştir. Meyve veriminde olduğu gibi, önemli bir verim unsuru olan hasat indeksi bakımından da, Virginia tipi Halisbey ilk sırada, Virginia tipi NC-7 ikinci sırada, Spanish tipi Florispan üçüncü sırada ve Runner tipi Georgia Green ise son sırada yer almıştır. Meyve verimine göre, Florispan ile Georgia Green arasındaki hasat indeksi farkının az olması, tam dik gelişen Spanish tipi Florispan ın, tam yatık gelişen Runner tipi Georgia Green den daha fazla vejetatif aksam meydana getirdiğini göstermektedir. Baydar ve Yüce (1997), yaptıkları çalışmada Spanish tipi çeşitlerin Virginia çeşitlerinden daha az hasat indeksine sahip olduğunu bildirmişlerdir. Hasat indeksi, çeşitler bazında önemli olarak değişmesine rağmen; ekim sıklığı ve yöntemlerine göre düzenli bir değişim göstermemiştir. Hasat indeksi, sadece NC-7 ve 60

76 Florispan daki tek sıra ekim yönteminde çift sıra ekim yöntemine göre önemli oranda yüksek çıkmıştır. Halisbey de daha bariz olmak üzere, cm sıra üzeri mesafede de diğerlerine göre hasat indeksi artmıştır. Bu durum, sıra arası mesafe azaldıkça daha fazla vejetatif aksam ve daha az generatif organ üretildiğini göstermektedir. Benzer durumu, Rasekh vd. () de rapor etmişlerdir Tohum Ağırlığı (g) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin 0 tohum ağırlığına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge da, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 tohum ağırlığına (g) ilişkin varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl * 2.45 Hata Çeşit *** 3.47 Yıl x çeşit *** 4.90 Hata Sıra üzeri mesafe * 1.90 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 6.55 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge den görüldüğü gibi; yıllar ve sıra üzeri mesafeler % 5 düzeyinde, çeşitler ve yıl x çeşit interksiyonu % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 61

77 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerinin 0 tohum ağırlığına (g) ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl 09 Çift sıra Tek sıra Georgia Green 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra NC-7 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Florispan 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Halisbey 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi) Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 tohum ağırlığına (g) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia green c * d c NC b 2.86 b 2.60 b Florispan c c c Halisbey a 2.50 b 7.04 a a b b Çift sıra Tek sıra Ortalama a b *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 62

78 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil Tohum ağırlığının (g) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, 0 tohum ağırlığı yıllara göre 09 > şeklinde (sırasıyla ve g), çeşitlere göre Halisbey > NC-7 > Florispan Georgia Green şeklinde (sırasıyla 7.04, 2.60, ve g), sıra üzeri mesafelere göre cm > cm = 15 cm şeklinde (sırasıyla 79.97, ve g) ve ekim yöntemlerine göre ise çift sıra = tek sıra şeklinde (sırasıyla ve 78. g) sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Tohum ağırlığında (g) önemli çıkan yıl x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 63

79 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan yıl x çeşit interaksiyonu incelendiğinde 0 tohum ağırlıkları, yıllara göre 09 da Halisbey > NC-7 > Georgia Green Florispan şeklinde ve da ise Halisbey = NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de 09 >, NC-7 de 09 =, Florispan da 09 ve Halisbey de ise 09 > şeklinde sıralanmıştır. Meyve verimi ve kalite kriteri bakımından en önemli unsurlardan biri olan 0 tohum ağırlığındaki önemli değişimler, tıpkı 0 meyve ağırlığında olduğu gibi, genetik faktörler bazında çeşitlere göre olmuştur. Virginia tipi Halisbey ve NC-7 çeşitleri diğerlerine göre daha iri tohumlu olduklarından dolayı, 0 tohum ağırlıkları da daha fazla olmuştur. Halisbey çeşidi, verim bakımından olduğu gibi 0 tohum ağırlığı bakımından da öne çıkmıştır. Ekim yöntemi ve sıklığına göre, sadece cm sıra üzeri ekim mesafesinin öne çıkması pek anlamlı görünmemektedir. Bu sonuçlar Kurt (07) nin sonuçlarıyla uyum içindedir. Ancak; Arıoğlu (07), İşler ve Hacıkamiloğlu (1999), Yılmaz (1996), Yılmaz (02) ve Salem vd. (1985) nin sonuçlarında ise bitki yoğunluğu arttıkça 0 tohum ağırlığının azaldığı bildirilmişdir Meyve (Kapsül) Ağırlığı (g) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin 0 meyve (kapsül) ağırlığına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge da, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge da verilmiştir. Çizelge ve Çizelge da, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge den görüldüğü gibi; yıllar % 1 düzeyinde, çeşitler ve yıl x çeşit interaksiyonu % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 64

80 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 meyve (kapsül) ağırlığına (g) ilişkin varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl ** Hata Çeşit *** Yıl x çeşit *** Hata Sıra üzeri mesafe Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 6.48 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin 0 meyve (kapsül) ağırlığına (g) ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim Yöntemi Yıl 09 Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi) Çift sıra Tek sıra Georgia Green 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra NC-7 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Florispan 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Halisbey 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 65

81 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafeve ekim yönteminin 0 meyve (kapsül) ağırlığına (g) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşitler Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green e * e d NC c b b Florispan e d c Halisbey ab a a Çift Tek Ortalama b a *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil Meyve (kapsül) ağırlığının (g) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, 0 meyve (kapsül) ağırlığı (g) yıllara göre > 09 şeklinde (sırasıyla ve g), çeşitlere göre Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (sırasıyla , , ve g), sıra üzeri mesafelere göre cm 15 cm = cm şeklinde (sırasıyla , ve g) ve ekim yöntemlerine göre ise çift sıra = tek sıra şeklinde (sırasıyla ve g) sıralanmıştır. 66

82 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Meyve (kapsül) ağırlığında (g) önemli çıkan yıl x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan yıl x çeşit interaksiyonu incelendiğinde 0 meyve (kapsül) ağırlığı, 09 yılında Halisbey > NC-7 > Georgia Green Florispan şeklinde ve yılında ise Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de 09, NC-7 de > 09, Florispan da > 09 ve Halisbey de ise 09 şeklinde sıralanmıştır. Önemli bir verim kriteri olarak 0 meyve (kapsül) ağırlıkları, 0 tohum ağırlığında olduğu gibi, sadece genetik faktörlere bağlı olarak çeşitler bazında önemli değişimler göstermiştir. Virginia çeşitlerinin meyveleri daha iri olduğundan, 0 meyve ağırlıkları da daha yüksek çıkmıştır. Halisbey çeşidi, birim alanda en verimli çeşit olmasının yanında, meyve iriliği bakımından da öne çıkmıştır. Kurt (07) un tek ve çift sıra ekim yöntemlerine göre değişen bitki yoğunlukları ile ilgili yaptığı çalışmada da, konulara göre 0 meyve ağırlığı önemli oranda değişmemiştir. Buna karşın; Arıoğlu (07), İşler ve Hacıkamiloğlu (1999) ve Salem vd. (1985) nin sonuçlarında ise sıra arası ve sıra üzeri bitki yoğunluğu arttıkça 0 meyve ağırlığının azaldığı bildirilmişdir. 67

83 4.11. İç Oranı (%) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin iç oranına (%) etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) ilişkin varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok Yıl Hata Çeşit *** 0.62 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe *** 0.90 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel DK(%) 2.42 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge den görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler ve interaksiyonlardan çeşit x sıra üzeri mesafe interaksiyonu % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 68

84 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler Çeşit Sıra üzeri mesafe Ekim Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri (cm) yöntemi 09 mesafe x ekim yöntemi) Çift sıra Tek sıra Georgia Çift sıra Green Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra NC-7 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Florispan 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra Halisbey 15 Çift sıra Tek sıra Çift sıra Tek sıra * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin iç oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Konular Sıra Üzeri Mesafe (Cm) Ekim Yöntemi Yıl Ekim Yöntemi Sıra Üzeri Mesafe (cm) Ortalama 09 Çift Sıra Tek Sıra 15 Georgia Green a * c b a NC ab c c bc Florispan b c bc c Halisbey c d d d Çift Sıra Tek Sıra Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 69

85 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil İç oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, iç oranları (%) çeşitlere göre Georgia Green = NC-7 Florispan > Halisbey şeklinde (% olarak sırasıyla 71.64, 71.14, ve 61.79), sıra üzeri mesafelere göre cm 15 cm = cm şeklinde (% olarak sırasıyla 69.07, ve 68.57) ve ekim yöntemlerine göre ise çift sıra = tek sıra şeklinde (% olarak sırasıyla ve 68.73) sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil İç oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 70

86 Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi; önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde iç oranları, sıra üzeri mesafelere göre cm de NC-7 Florispan = Georgia Green > Halisbey şeklinde, 15 cm de Georgia Green = Florispan NC- 7 > Halisbey ve cm de ise Georgia Green > NC-7 Florispan > Halisbey şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de cm > 15 cm > cm şeklinde, NC-7 de cm = cm 15 cm şeklinde, Florispan da 15 cm cm = cm şeklinde ve Halisbey de ise cm = 15 cm = cm şeklinde sıralanmıştır. Halisbey çeşidi, meyve verimi ve diğer verim unsurları bakımından ilk sırada yer almasına rağmen, % iç oranı bakımından son sırada yer almıştır. Bu durum, bu çeşidin kabuk kalınlığının fazla olduğunu göstermektedir. Sadece, Runner tipi tam yatık gelişen Georgia Green de sıra üzeri mesafe arttıkça iç oranı önemli ölçüde artmıştır. Diğer çeşitlerde ekim yöntemi ve sıklığına göre iç oranlarında önemli bir değişim olmamıştır. Kurt (07) un yerfıstığında farklı ekim yöntemleri, sıra arası ve üzeri mesafeler ile ilgili çalışmalarında, konulara göre iç oranında önemli bir farklılık oluşmamıştır. Ahmet Yılmaz ve Ali Mugan (02), NC-7 ve Çom çeşitleriyle yaptıkları çalışmada 15, ve 25 cm sıra üzeri mesafelerde iç oranlarında önemli farklılık olmadığını belirtmişlerdir I. Kalite Meyve Sayısı Oranı (%) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin I. kalite meyve sayısı oranına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin I. kalite meyve sayısı oranına (%) olan etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok ** Yıl ** 1.12 Hata Çeşit *** 1.60 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe *** 1.61 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe *** 3.21 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi *** 3.09 Çeşit x ekim yöntemi x yıl sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi *** 2.68 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi *** 5.35 Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 8.17 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli 71

87 Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge da verilmiştir. Çizelge ve Çizelge da, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge den görüldüğü gibi; ana konulardan yıllar % 1 düzeyinde; çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve interaksiyonlardan çeşit x sıra üzeri mesafe, çeşit x ekim yöntemi, sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ve çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ise % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin I. kalite meyve sayısı oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl 09 Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi) Georgia Green NC-7 Florispan Halisbey Çift sıra mn * Tek sıra mn Çift sıra bc Tek sıra n Çift sıra g-i Tek sıra f-i Çift sıra i-m Tek sıra lmn Çift sıra c-f Tek sıra h-l Çift sıra lmn Tek sıra d-g Çift sıra h-k Tek sıra bcd Çift sıra i-l Tek sıra k-n Çift sıra g-i Tek sıra e-ı Çift sıra d-h Tek sıra b Çift sıra bcd Tek sıra a Çift sıra cde Tek sıra cde * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 72

88 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin I. kalite meyve sayısı oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşitler Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Konular Ortalama Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green c * c e f cd cd NC c c c ef c de Florispan b c c c e cd Halisbey a b a b 78. a b b d bc a a c a c b Çift sıra Tek sıra a b *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil I. Kalite meyve sayısı oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, I. kalite meyve sayısı oranları yıllara göre 09 > şeklinde (% olarak sırasıyla ve 59.79), çeşitlere göre Halisbey > Florispan > NC-7 Georgia Green şeklinde (% olarak sırasıyla 74.06, 64.44, ve 61.83), sıra üzeri mesafelere göre 15 cm cm > cm şeklinde (% olarak sırasıyla 67.35, ve 63.72) ve ekim yöntemlerine göre ise tek sıra çift sıra şeklinde (% olarak sırasıyla 66. ve 65.33) sıralanmıştır. 73

89 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu incelendiğinde; I. kalite meyve sayısı oranları, çift sıra ekim yönteminde 15 cm > cm > cm şeklinde ve tek sıra ekim yönteminde ise cm cm 15 şeklinde sıralanmıştır. Sıra üzeri mesafelere göre, ve cm de tek sıra > çift sıra şeklinde ve 15 cm de ise çift sıra > tek sıra şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar 74

90 Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu incelendiğinde; I. kalite meyve sayısı oranları, çift sıra ekim yönteminde Halisbey > Georgia Green Florispan NC-7 şeklinde ve tek sıra ekim yönteminde ise Halisbey > Florispan NC-7 > Georgia Green şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de çift sıra > tek sıra şeklinde, NC-7 de çift sıra = tek sıra şeklinde, Florispan da tek sıra çift sıra şeklinde ve Halisbey de ise tek sıra > çift sıra şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde; I. kalite meyve sayısı oranları, sıra üzeri mesafelere göre cm de Halisbey > Florispan > NC-7 Georgia Green şeklinde, 15 cm de Halisbey > NC-7 Georgia Green > Florispan şeklinde ve cm de ise Halisbey > Georgia Green = Florispan NC-7 şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de cm 15 cm > cm şeklinde, NC-7 de 15 cm > cm cm şeklinde, Florispan da cm cm > 15 cm şeklinde ve Halisbey de ise 15 cm > cm cm şeklinde sıralanmıştır. 75

91 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil I. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi, önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu incelendiğinde; en yüksek I. kalite meyve sayısı oranı çeşitlere göre, Georgia Green ve NC-7 de çift sıra x 15 cm den, Florispan da tek sıra x cm den ve Halisbey de ise tek sıra x 15 cm den elde edilmiştir. Sıra üzeri mesafelere göre, cm de Halisbey x tek sıradan, 15 cm de Halisbey x tek sıradan ve cm de ise Halisbey x tek ve çift sıralardan elde edilmiştir. Ekim yöntemlerine göre, çift sırada Georgia Green x 15 cm ve Halisbey x 15 cm den ve tek sırada ise Halisbey x 15 cm den elde edilmiştir. Genel olarak, ekim sıklığı azaldıkça I. kalite meyve sayısı oranlarında çok önemli olmasa da artışlar olmuştur. Verim de olduğu gibi, önemli bir verim unsuru olan I. kalite meyve sayısı oranı bakımından da Halisbey çeşidi öne çıkmıştır. Yılmaz (02) ve Arıoğlu (07) nun yaptıkları çalışmada sıra üzeri mesafenin artışıyla birlikte I. kalite meyve sayısı oranlarında çok düzenli ve önemli olmayan artışlar kaydetmişlerdir. Kurt (07) un yaptığı çalışmalarda ise bitki sıklığına göre I. kalite meyve sayısı oranlarında önemli bir değişim bulunamamıştır II. Kalite Meyve Sayısı Oranı (%) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin II. kalite meyve sayısı oranına etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge de verilmiştir. Konuların 09 ve 76

92 yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge da verilmiştir. Çizelge 4.38 ve Çizelge da, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin II. kalite meyve sayısı oranına (%) olan etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok ** Yıl *** 1.12 Hata Çeşit *** 1.58 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe *** 1.62 Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe ** 3.22 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi *** 3. Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi *** 2.69 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi *** 5.38 Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 8.17 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge den görüldüğü gibi; ana konulardan yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve interaksiyonlardan çeşit x ekim yöntemi, sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi, çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi konuları % 0.1 düzeyinde; çeşit x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ise % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; iki yıllık genel ortalamalara göre, II. kalite meyve sayısı oranları (%) yıllara göre > 09 şeklinde (% olarak sırasıyla ve 28.26), çeşitlere göre Georgia Green NC-7 > Florispan > Halisbey şeklinde (% olarak sırasıyla 38.17, 37.27, ve 25.94), sıra üzeri mesafelere göre cm > cm 15 cm şeklinde (% olarak sırasıyla 36.28, ve 32.65) ve ekim yöntemlerine göre ise çift sıra tek sıra şeklinde (% olarak sırasıyla ve 33.80) sıralanmıştır. 77

93 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin II. kalite meyve sayısı oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri Ekim yöntemi (cm) 09 mesafe x ekim yöntemi) Çift sıra ab * Tek sıra ab Georgia Çift sıra kl 15 Green Tek sıra a Çift sıra efg Tek sıra e-h Çift sıra cde Tek sıra a-d NC-7 15 Çift sıra h-k Tek sıra def Çift sıra ab Tek sıra g-i Çift sıra def Tek sıra ik Florispan 15 Çift sıra cde Tek sıra a-d Çift sıra efg Tek sıra e-ı Çift sıra f-i Tek sıra lm Halisbey 15 Çift sıra ikl Tek sıra m Çift sıra lik Tek sıra ıik * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin II. kalite meyve sayısı oranına (%) ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafeler (cm) Ekim yöntemi Konular Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green a * b 41. a a de de NC a b b ab e cd Florispan b b b e bc de Halisbey c c d f g f a a bc b d b b b c Çift sıra Tek sıra Ortalama b a *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 78

94 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil II. Kalite meyve sayısı oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi; önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde II. kalite meyve sayısı oranları, sıra üzeri mesafelere göre cm de Georgia Green NC-7 > Florispan > Halisbey şeklinde, 15 cm de Florispan > 79

95 Georgia Green NC-7 > Halisbey ve cm de ise NC-7 Georgia Green = Florispan > Halisbey şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de cm > 15 cm cm şeklinde, NC-7 de cm > cm > 15 cm şeklinde, Florispan da 15 cm > cm cm şeklinde ve Halisbey de ise cm cm > 15 cm şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu incelendiğinde II. kalite meyve sayısı oranları, ekim yöntemlerine göre çift sırada NC-7 Florispan Georgia Green > Halisbey şeklinde, tek sırada Georgia Green > NC-7 Florispan > Halisbey şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre, Georgia Green de tek sıra > çift sıra şeklinde, NC-7 de tek sıra = çift sıra, Florispan da çift sıra tek sıra ve Halisbey de ise çift sıra > tek sıra şeklinde sıralanmıştır. 80

96 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu incelendiğinde II. kalite meyve sayısı oranları, ekim yöntemlerine göre çift sırada cm > cm > 15 cm şeklinde ve tek sırada ise 15 cm cm cm şeklinde sıralanmıştır. Sıra üzeri mesafelere göre, cm de çift sıra > tek sıra, 15 cm de tek sıra > çift sıra ve cm de ise çift sıra > tek sıra şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil II. Kalite meyve sayısı oranında (%) önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 81

97 Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi; önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonu incelendiğinde, en yüksek II. kalite meyve sayısı oranı çeşitlere göre, Georgia Green de 15 cm x tek sıra, cm x tek ve cm x çift sıradan, NC-7 de cm x çift ve cm x tek sıradan, Florispan da 15 cm x tek sıradan ve Halisbey de ise cm x çift sıradan elde edilmiştir. Sıra üzeri mesafelere göre, cm de Georgia Green x tek ve çift sıradan, 15 cm de Georgia Green x tek sıradan ve cm de ise NC-7 x çift sıradan elde edilmiştir. Ekim yöntemlerine göre, çift sırada Georgia Green x cm den ve tek sırada ise Georgia Green x ve 15 cm lerden elde edilmiştir. Genel olarak, ekim sıklığı azaldıkça II. kalite meyve sayısı oranlarında çok önemli ve düzenli olmasa da azalışlar olmuştur. Daha çok, genetik faktör olarak çeşitler bazında değişim olmuştur. Daha düşük II. kalite meyve sayısı oranı bakımından Halisbey çeşidi öne çıkmıştır. Yılmaz (02) ve Arıoğlu (07) nun yaptıkları çalışmada sıra üzeri mesafenin artışıyla birlikte II. kalite meyve sayısı oranlarında çok önemli ve düzenli olmayan azalışlar kaydetmişlerdir. Kurt (07) un yaptığı çalışmada ise, bitki sıklığına göre II. kalite meyve sayısı oranlarında önemli bir değişim olmamıştır Yağ Oranı (%) Yerfıstığı yetiştiriciliğinde farklı çeşitler ve sıra üzeri mesafelere göre tek ve çift sıralı ekim yöntemlerinin yağ oranına (%) etkileri yönünden elde edilen iki yıllık verilere ait birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Çizelge da verilmiştir. Konuların 09 ve yılı ortalama değerleri Çizelge de, genel ortalama değerleri ile genel ortalamalar arasındaki ikili interaksiyon değerleri Çizelge de verilmiştir. Çizelge ve Çizelge de, istatistiki olarak önemli çıkan konuların değerlerinde EFG (% 5) testine göre oluşan gruplar gösterilmiştir. Çizelge dan görüldüğü gibi; ana konulardan çeşitler, ekim yöntemleri ve interaksiyonlardan çeşit x sıra üzeri mesafe ve çeşit x ekim yöntemi % 0.1 düzeyinde önemli bulunmuştur. İnteraksiyonlardan sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ve çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ise % 1 düzeyinde önemli bulunmuştur. 82

98 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçları Varyasyon kaynakları SD Kareler ortalaması F EGF (% 5) Blok ** Yıl Hata Çeşit *** 0.58 Yıl x çeşit Hata Sıra üzeri mesafe Sıra üzeri mesafe x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe *** 0.96 Çeşit x sıra üzeri mesafe x yıl Hata Ekim yöntemi *** 0.35 Ekim yöntemi x yıl Çeşit x ekim yöntemi *** 0.70 Çeşit x ekim yöntemi x yıl Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ** 0.61 Sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi ** 1.23 Çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi x yıl Hata Genel VK (%) 2.46 *:p 0.05, ** : p 0.01 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak önemli Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin iki yıllık ortalama değerler ve önemli çıkan çeşit x sıra üzeri mesafe x ekim yöntemi interaksiyonunda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl Ortalama (çeşit x sıra üzeri mesafe x 09 ekim yöntemi) Çift sıra cd * Tek sıra a Georgia Green 15 Çift sıra cd Tek sıra ab Çift sıra efg Tek sıra abc Çift sıra gh Tek sıra g NC-7 15 Çift sıra g Tek sıra cd Çift sıra ghı Tek sıra g Çift sıra a-d Tek sıra fg Florispan 15 Çift sıra de Tek sıra bcd Çift sıra a-d Tek sıra cd Çift sıra ı Tek sıra efg Halisbey 15 Çift sıra ı Tek sıra def Çift sıra de Tek sıra d * Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir 83

99 Çizelge Yerfıstığında farklı çeşit, sıra üzeri mesafe ve ekim yönteminin yağ oranına (%) etkisine ilişkin genel ortalama değerleri ve önemli çıkan konularda ve ikili interaksiyonlarda EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Varyasyon kaynakları Çeşit Sıra üzeri mesafe (cm) Ekim yöntemi Yıl Ekim yöntemi Sıra üzeri mesafe (cm) Ortalama 09 Çift sıra Tek sıra 15 Georgia Green a * b a a ab b NC c 48. dc d c b 48. c Florispan b b bc b b ab Halisbey c c bc c c b c bc d a bc a Çift sıra Tek sıra b a Ortalama *Aynı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark, kendi grubu içinde önemli değildir * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsızdır Şekil Yağ oranının (%) yıllar, çeşitler, sıra üzeri mesafeler ve ekim yöntemlerine göre ortalama değerleri ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil da görüldüğü gibi, yağ oranının (%) iki yıllık genel ortalamasına göre; çeşitler Georgia Green > Florispan > Halisbey = NC-7 şeklinde ( % olarak sırasıyla 51.07, 50.42, ve 48.58), sıra üzeri mesafeler 15 cm = cm = cm şeklinde (% olarak sırasıyla 49.93, ve 49.40) ve ekim yöntemleri ise tek sıra > çift sıra şeklinde (sırasıyla ve 49.26) sıralanmıştır. 84

100 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan sıra üzeri mesafe x çeşit interaksiyonu incelendiğinde sıra üzeri mesafelere göre yağ oranları, cm de Georgia Green > Florispan > NC-7 Halisbey şeklinde, 15 cm de Georgia Green Florispan NC-7 > Halisbey ve cm de ise Florispan = Georgia Green = Halisbey > NC-7 şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre; Georgia Green de cm = 15 cm cm şeklinde, NC-7 de 15 cm > cm = cm şeklinde, Florispan da cm = 15 cm = cm şeklinde ve Halisbey de ise cm > 15 cm cm şeklinde sıralanmıştır. 85

101 * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar Çizelge ve Şekil de görüldüğü gibi; önemli çıkan ekim yöntemi x çeşit interaksiyonu incelendiğinde ekim yöntemine göre yağ oranları, çift sıra yönteminde Florispan = Georgia Green > NC-7 Halisbey şeklinde ve tek sıra yönteminde ise Georgia Green > Florispan Halisbey > NC-7 şeklinde sıralanmıştır. Çeşitlere göre; Georgia Green de tek sıra > çift sıra şeklinde, NC-7 de tek sıra = çift sıra şeklinde, Florispan da çift sıra = tek sıra şeklinde ve Halisbey de ise tek sıra çift sıra şeklinde sıralanmıştır. * Farklı renklerle gösterilen her konudaki gruplandırma, kendi içinde bağımsız değildir Şekil Yağ oranında (%) önemli çıkan ekim yöntemi x sıra üzeri mesafe interaksiyonu ve EGF (% 5) testine göre oluşan gruplar 86

YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya-2013, Kitap2, sayfa 350-357 YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN

Detaylı

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Prof. Dr. Necmi İŞLER M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Antakya/HATAY Güney Amerika kökenli bir bitki olan patates

Detaylı

Çukurova Bölgesinde İkinci Ürün Koşullarında Bazı Yerfıstığı Çeşitlerinin Önemli Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Çukurova Bölgesinde İkinci Ürün Koşullarında Bazı Yerfıstığı Çeşitlerinin Önemli Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11 (1):112-119, 2016 ISSN 1304-9984, Araştırma Makalesi Çukurova Bölgesinde İkinci Ürün Koşullarında Bazı Yerfıstığı inin Önemli Agronomik ve Kalite

Detaylı

YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ

YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ANTALYA 2016 Dr. ABDULLAH KADİROĞLU Tel. İş: 0 242 4297331 Tel. Cep: 0 555 4928265 e-mail: kadiroglu71@gmail.com İÇİNDEKİLER

Detaylı

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI DÜNYADA ve TÜRKİYE DE YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER TARIMI Prof. Dr. Cemalettin Yaşar ÇİFTÇİ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Ankara 2004 1 TMMOB ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI TEKNİK

Detaylı

Seleksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-5025 Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi

Seleksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-5025 Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi 11. Tarla Bitkileri Kongresi 7-10 Eylül 2015 Çanakkale, Sayfa 341 Seleksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-5025 Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi Abdullah KADİROĞLU 1, Mehmet KOCATÜRK 1, Metin Durmuş ÇETİN

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi AYDIN EKOLOJĐK KOŞULLARINDA FARKLI EKĐM ZAMANI VE SIRA ARALIĞININ ÇEMEN (Trigonella foenum-graecum L.) ĐN VERĐM VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐNE ETKĐSĐ Đmge Đ. TOKBAY Adnan Menderes

Detaylı

İntrodüksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-CİHANGİR Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi

İntrodüksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-CİHANGİR Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi 11. Tarla Bitkileri Kongresi 7-10 Eylül 2015 Çanakkale, Sayfa 342 İntrodüksiyon Yöntemiyle Çerezlik BATEM-CİHANGİR Yerfıstığı Çeşidinin Geliştirilmesi Abdullah KADİROĞLU 1, Mehmet KOCATÜRK 1, Metin Durmuş

Detaylı

ANA ÜRÜN YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN VERİM VE ÖNEMLİ TARIMSAL ÖZELLİKLERE ETKİSİ*

ANA ÜRÜN YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN VERİM VE ÖNEMLİ TARIMSAL ÖZELLİKLERE ETKİSİ* ANA ÜRÜN YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN VERİM VE ÖNEMLİ TARIMSAL ÖZELLİKLERE ETKİSİ* The Effect of Single and Twin Planting Patterns on Yield and Important Agricultural

Detaylı

DİYARBAKIR EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI KIŞLIK KIRMIZI MERCİMEK

DİYARBAKIR EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI KIŞLIK KIRMIZI MERCİMEK DİYARBAKIR EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI KIŞLIK KIRMIZI MERCİMEK (Lens culinaris Medic.) ÇEŞİTLERİNDE FARKLI EKİM SIKLIKLARININ VERİM VE VERİM İLE İLGİLİ ÖZELLİKLERE ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA* An Investigation

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.. TRIM VE KÖYİŞLERİ KNLIĞI KORUM VE KONTROL GENEL MÜÜRLÜĞÜ TOHUMLUK TESİL VE SERTİFİKSYON MERKEZİ MÜÜRLÜĞÜ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNİK TLİMTI HŞHŞ (Papaver somniferum L.) 2005 İÇİNEKİLER Sayfa

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ Danışman Doç. Dr. Tufan BAL YÜKSEK LİSANS TEZİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI ISPARTA - 2016 2016 [] TEZ

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.C. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI KORUMA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI YEMLİK PANCAR (HAYVAN PANCARI)

Detaylı

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ:

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: Soğan insan beslenmesinde özel yeri olan bir sebzedir. Taze veya kuru olarak tüketildiği gibi son yıllarda kurutma sanayisinde işlenerek bazı yiyeceklerin hazırlanmasında da

Detaylı

Yalçın AKI Ferhat SERTKAYA

Yalçın AKI Ferhat SERTKAYA Yalçın AKI Ferhat SERTKAYA Yer fıstığı baklagiller familyasından, tek yıllık ve değerli bir yağ bitkisidir. Yerfıstığı, meyvelerini toprak altında meydana getirmesiyle diğer bitkilerden farklılık gösterir.

Detaylı

BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı

BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise ekim öncesinde

Detaylı

YULAF YETİŞTİRİCİLİĞİ

YULAF YETİŞTİRİCİLİĞİ YULAF YETİŞTİRİCİLİĞİ Yulafın Kökeni Yulafın vatanını Decandolle Doğu Avrupa ve Tataristan; Hausknecht ise orta Avrupa olduğunu iddia etmektedir. Meşhur tasnifçi Kornicke ise Güney Avrupa ve Doğu Asya

Detaylı

ANKARA TİCARET BORSASI AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ SEKTÖR ARAŞTIRMALARI RAPOR NO:2 ANKARA NIN AYÇİÇEĞİ (ÇEREZLİK-YAĞLIK) PROFİLİ

ANKARA TİCARET BORSASI AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ SEKTÖR ARAŞTIRMALARI RAPOR NO:2 ANKARA NIN AYÇİÇEĞİ (ÇEREZLİK-YAĞLIK) PROFİLİ ANKARA TİCARET BORSASI AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ SEKTÖR ARAŞTIRMALARI RAPOR NO:2 ANKARA NIN AYÇİÇEĞİ (ÇEREZLİK-YAĞLIK) PROFİLİ Hazırlayan Handan KAVAKOĞLU (ATB AR-GE, Gıda Yüksek Mühendisi) Yasemin OKUR (ATB AR-GE,

Detaylı

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (33): (2004) 17-22

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (33): (2004) 17-22 S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (33): (2004) 17-22 KONYA YÖRESİNDE FARKLI EKİM ZAMANLARINDA YETİŞTİRİLEN BAZI HAVUÇLARDA KALİTE Tahsin SARI 1 Mustafa PAKSOY 2 1 Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü,

Detaylı

Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Bazı Koca Fiğ Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurları

Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Bazı Koca Fiğ Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurları TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.turkjans.com Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Bazı Koca Fiğ Genotiplerinin Verim ve Verim Unsurları a Seyithan

Detaylı

Yerfıstığında Gübreleme

Yerfıstığında Gübreleme Yerfıstığında Gübreleme Ülkemizin birçok yöresinde ve özellikle Çukurova Bölgesi nde geniş çapta yetiştiriciliği yapılan yerfıstığı, yapısında ortalama %50 yağ ve %25-30 oranında protein içeren, insan

Detaylı

Acurun anavatanı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Anadolu, İran, Afganistan ve Güney Batı Asya anavatanı olarak kabul edilmektedir.

Acurun anavatanı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Anadolu, İran, Afganistan ve Güney Batı Asya anavatanı olarak kabul edilmektedir. ACUR YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ 1.Black Strong Ürünlerinin Acur YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Acur organik maddece zengin topraklarda çok iyi yetişir. Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise

Detaylı

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ HAŞHAŞ (Papaver somniferum L.) BİTKİSİNİN VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE GİBBERELLİK ASİDİN (GA 3 ) FARKLI DOZ VE UYGULAMA ZAMANLARININ

Detaylı

Şeker Mısırda Ekim Zamanı ve Yetiştirme Tekniğinin Hasıl Verim ve Bazı Özelliklere Etkisi

Şeker Mısırda Ekim Zamanı ve Yetiştirme Tekniğinin Hasıl Verim ve Bazı Özelliklere Etkisi KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 8(1)-2005 91 KSU Journal of Science and Engineering 8(1)-2005 Şeker Mısırda Ekim Zamanı ve Tekniğinin Hasıl Verim ve Bazı Özelliklere Etkisi Leyla İDİKUT 1, Cüneyt CESUR

Detaylı

DUFED 4(2) (2015) 77-82

DUFED 4(2) (2015) 77-82 DUFED 4(2) (2015) 77-82 Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi dergi anasayfa: http://www.dufed.org Tek melez mısır genotiplerinin Diyarbakır şartlarındaki performanslarının belirlenmesi Determination

Detaylı

Trakya Kalkınma Ajansı. www.trakyaka.org.tr. Edirne İlinde Yem Bitkileri Ekilişi Kaba Yem Üretiminin İhtiyacı Karşılama Oranı

Trakya Kalkınma Ajansı. www.trakyaka.org.tr. Edirne İlinde Yem Bitkileri Ekilişi Kaba Yem Üretiminin İhtiyacı Karşılama Oranı Trakya Kalkınma Ajansı www.trakyaka.org.tr Edirne İlinde Yem Bitkileri Ekilişi Kaba Yem Üretiminin İhtiyacı Karşılama Oranı EDİRNE YATIRIM DESTEK OFİSİ EDİRNE İLİNDE YEM BİTKİLERİ EKİLİŞİ, MERALARIN DURUMU

Detaylı

İkinci Ürün Koşullarında Yetiştirilen Bazı Soya Çeşitlerinin Önemli Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

İkinci Ürün Koşullarında Yetiştirilen Bazı Soya Çeşitlerinin Önemli Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-2):125-130 Araştırma Makalesi (Research Article) İkinci Ürün Koşullarında Yetiştirilen Bazı Soya Çeşitlerinin Önemli Agronomik ve

Detaylı

FİĞ TARIMI Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM

FİĞ TARIMI Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM FİĞ TARIMI Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM Önemli Fiğ Türleri Dünya üzerinde serin ve ılıman eklim kuşağına yayılmış çok sayıda fiğ türü vardır.

Detaylı

YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.)NDA JİPS UYGULAMASININ VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.)NDA JİPS UYGULAMASININ VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.)NDA JİPS UYGULAMASININ VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ Abdullah KADİROĞLU 1* Hasan BAYDAR 2 Mehmet KOCATÜRK 1 1 Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,

Detaylı

Bazı Yerfıstığı (Arachis hypogeae L.) Çeşitlerinin Niğde Koşullarında Yetiştirilebilme Olanaklarının Belirlenmesi

Bazı Yerfıstığı (Arachis hypogeae L.) Çeşitlerinin Niğde Koşullarında Yetiştirilebilme Olanaklarının Belirlenmesi Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-2):13-17 Araştırma Makalesi (Research Article) Bazı Yerfıstığı (Arachis hypogeae L.) Çeşitlerinin Niğde Koşullarında Yetiştirilebilme

Detaylı

ORTA GÜNEY ANADOLU NOHUT ÜRETİM ALANLARI İNCELEME GEZİ RAPORU

ORTA GÜNEY ANADOLU NOHUT ÜRETİM ALANLARI İNCELEME GEZİ RAPORU ORTA GÜNEY ANADOLU NOHUT ÜRETİM ALANLARI İNCELEME GEZİ RAPORU GEZİ TARİHİ: 11-13 TEMMUZ 2012 KATILANLAR: Zir. Yük.Müh. Hakan ÖZİÇ Orta Güney Anadolu inceleme gezisi nohut yetiştiriciliğinin yoğun olarak

Detaylı

YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ANTALYA DR. ABDULLAH KADİROĞLU

YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ANTALYA DR. ABDULLAH KADİROĞLU YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ BATI AKDENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ ANTALYA 2013 DR. ABDULLAH KADİROĞLU TEL.: 0 242 4297331 Cep: 0 555 4928265 e-mail: kadiroglu71@gmail.com İÇİNDEKİLER 1. YERFISTIĞI

Detaylı

Korunga Tarımı. Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi.

Korunga Tarımı. Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi. Korunga Tarımı Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi. Osman Dilekçi - Ziraat Mühendisi Teknik İşler Şube Müdürü 0248

Detaylı

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABİLİM

Detaylı

TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI

TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI TÜRKİYE TOHUMCULUK SANAYİSİNİN GELİŞİMİ VE HEDEFLERİ İLHAMİ ÖZCAN AYGUN TSÜAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI MART 2011 Tohumculuk Sanayisi Nedir? Tohumculuk Hangi İş ve Aşamalardan Oluşur? Tohumculuk İçin AR-GE

Detaylı

Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma

Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma Dicle Vadisinde Pamuk Üretimi Yapan İşletmelerin Mekanizasyon Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma Abdullah SESSİZ 1, M. Murat TURGUT 2, F. Göksel PEKİTKAN 3 1 Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1239 KAHRAMANMARAŞ'TA SEBZE TARIMININ MEVCUT DURUMU, PROJEKSİYONLAR VE ÖNERİLER İsmail Güvenç* I. Kahramanmaraş'ta Sebze Tarımı 1Giriş Ülkemiz nüfusu, son sayıma göre 67 milyon

Detaylı

Çukurova Koşullarına Uygun Geliştirilen Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi

Çukurova Koşullarına Uygun Geliştirilen Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-2):18-23 Araştırma Makalesi (Research Article) Çukurova Koşullarına Uygun Geliştirilen Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Genotiplerinin

Detaylı

BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ

BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ HAZIRLAYAN YALÇIN YILMAZ ZİRAAT MÜHENDİSİ UZMAN TARIM DANIŞMANI Ülkemizde buğday yaklaşık 9.5 milyon hektar alanda ekilmekte, üretimde yıldan yıla değişmekle birlikte 20 milyon ton

Detaylı

Şanlıurfa Yöresinde Tarımı Yapılan Susam Genotiplerinden Seçilen Bazı Hatların İkinci Ürün Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi

Şanlıurfa Yöresinde Tarımı Yapılan Susam Genotiplerinden Seçilen Bazı Hatların İkinci Ürün Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi http://dergi.siirt.edu.tr/index.php/ziraat Araştırma Makalesi / Research Article Turk J Agric Res (2014) 1: 109-116 TÜTAD ISSN: 2148-2306 Şanlıurfa Yöresinde Tarımı

Detaylı

Bazı Mısır Çeşitlerinde Verim ve Yem Değerleri Üzerine Bir Araştırma (1)

Bazı Mısır Çeşitlerinde Verim ve Yem Değerleri Üzerine Bir Araştırma (1) Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 2004, 14(1): 47-51 Geliş Tarihi: 08.09.2003 Bazı Mısır Çeşitlerinde Verim ve Yem Değerleri Üzerine Bir Araştırma (1)

Detaylı

Osmaniye Koşullarına Uygun Yeni Yerfıstığı Çeşitleri İle Bunların Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Osmaniye Koşullarına Uygun Yeni Yerfıstığı Çeşitleri İle Bunların Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi KSU J. Agric Nat 21(6):825-836, 2018 Osmaniye Koşullarına Uygun Yeni Yerfıstığı Çeşitleri İle Bunların Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Ferrin Ferda AŞIK 1, Reşat YILDIZ 1, H. Halis

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2010 Yılı Bitkisel Üretim ve Bitkisel Ürün Denge İstatistikleri I. Bitkisel Üretim Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 25/03/2011 tarihinde açıklanan, 2010 yılı Bitkisel

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.. TRIM VE KÖYİŞLERİ KNLIĞI KORUM VE KONTROL GENEL MÜÜRLÜĞÜ TOHUMLUK TESİL VE SERTİFİKSYON MERKEZİ MÜÜRLÜĞÜ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNİK TLİMTI KOLZ (rassica napus oleifera L.) 2001 TRIMSL EĞERLERİ

Detaylı

zeytinist

zeytinist 1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 Kolza

Detaylı

Kanola Bitkisi, Yağı ve Özelikleri

Kanola Bitkisi, Yağı ve Özelikleri Kanola Bitkisi, Yağı ve Özelikleri Kanola, kolza bitkisinden geliştirilen ve şifalı özellik gösteren yağa verilen isimdi. Daha sonra, kolza bitkisinin istenmeyen özelliklerini elemeye yönelik bazı bitki

Detaylı

BROKOLĠ YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Gübreleme Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise ekim öncesinde dekara 1,5 lt gelecek şekilde Hum Elit

BROKOLĠ YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Gübreleme Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise ekim öncesinde dekara 1,5 lt gelecek şekilde Hum Elit BROKOLĠ YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Gübreleme Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise ekim öncesinde dekara 1,5 lt gelecek şekilde Hum Elit -18, 2-4 arasında ise 40 lt su ile Hum Elit 15 uygulaması

Detaylı

TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu ( cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylü

TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu ( cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylü SUSAM HASADI TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu (30-125 cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylüdür. Ülkemizde tarımı yapılan yağ bitkileri

Detaylı

Ege Sahil Kuşağına Uygun Kavuzsuz Yulaf Çeşidinin Geliştirilmesi Beslenme Yaklaşımı

Ege Sahil Kuşağına Uygun Kavuzsuz Yulaf Çeşidinin Geliştirilmesi Beslenme Yaklaşımı Ege Sahil Kuşağına Uygun Kavuzsuz Yulaf Çeşidinin Geliştirilmesi Beslenme Yaklaşımı 07.10.2016 Özge YILDIZ Gıda Yük. Müh. Aydın İMAMOĞLU, Seda PELİT Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İzmir Proje:

Detaylı

mustafaacar@gthb.gov.tr mustafacar_tr@yahoo.com

mustafaacar@gthb.gov.tr mustafacar_tr@yahoo.com KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Ünvan Mustafa ACAR Ziraat Mühendisi Telefon 0 362 256 05 14 / 3000 E-mail Doğum Tarihi - Yeri mustafaacar@gthb.gov.tr mustafacar_tr@yahoo.com 1972 - Gümüşhacıköy / Amasya EĞİTİM

Detaylı

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Doç.Dr.Tufan BAL I.Bölüm Tarım Ekonomisi ve Politikası Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabından

Detaylı

Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma

Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2002) 16(2): 25-34 Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma Abdullah KARASU * Mehmet ÖZ ** A. Tanju GÖKSOY

Detaylı

ANKARA TİCARET BORSASI AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ SEKTÖR ARAŞTIRMALARI RAPOR NO:1 ANKARA NIN ASPİR BİTKİSİ PROFİLİ

ANKARA TİCARET BORSASI AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ SEKTÖR ARAŞTIRMALARI RAPOR NO:1 ANKARA NIN ASPİR BİTKİSİ PROFİLİ ANKARA TİCARET BORSASI AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ SEKTÖR ARAŞTIRMALARI RAPOR NO:1 ANKARA NIN ASPİR BİTKİSİ PROFİLİ Hazırlayan Handan KAVAKOĞLU (ATB AR-GE, Gıda Yüksek Mühendisi) Yasemin OKUR (ATB AR-GE, Kimya Mühendisi)

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2011 Yılı (1. Tahmin Sonuçlarına göre) Bitkisel Üretim ve Bitkisel Ürün Denge İstatistikleri I. Bitkisel Üretim Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 26/08/2011 tarihinde

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ KOŞULLARINDA DEĞİŞİK KIŞLIK MERCİMEK (Lens culinaris Medic.) ÇEŞİTLERİNDE VERİM VE VERİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

KAHRAMANMARAŞ KOŞULLARINDA DEĞİŞİK KIŞLIK MERCİMEK (Lens culinaris Medic.) ÇEŞİTLERİNDE VERİM VE VERİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2005, 18(2), 285-290 KAHRAMANMARAŞ KOŞULLARINDA DEĞİŞİK KIŞLIK MERCİMEK (Lens culinaris Medic.) ÇEŞİTLERİNDE VERİM VE VERİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Detaylı

... MACAR FİĞİ YEM BİTKİSİ ÜRETİMİNİ GELİŞTİRME PROJESİ

... MACAR FİĞİ YEM BİTKİSİ ÜRETİMİNİ GELİŞTİRME PROJESİ ......... MACAR FİĞİ YEM BİTKİSİ ÜRETİMİNİ GELİŞTİRME PROJESİ 2002 ......... MACAR FİĞİ YEM BİTKİSİ ÜRETİMİNİ GELİŞTİRME PROJESİ BÖLÜM 1.PROJENİN ÖZETİ 1.1.Projenin Adı 1.2.Projenin Süresi 1.3.Projenin

Detaylı

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN AHUDUDU Ahududu, üzümsü meyveler grubundandır. Ahududu, yurdumuzda son birkaç yıldır ticari amaçla yetiştirilmektedir. Taze tüketildikleri

Detaylı

The Possibilities of the Direct Seeding of Watermelon Seed By Pneumatic Precision Planter

The Possibilities of the Direct Seeding of Watermelon Seed By Pneumatic Precision Planter Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 432 KARPUZ TOHUMUNUN HAVA EMİŞLİ HASSAS EKİM MAKİNASI İLE DOĞRUDAN EKİM OLANAKLARI The Possibilities of the Direct Seeding of Watermelon Seed By Pneumatic

Detaylı

Yeni Geliştirilen Nohut Hatlarının Bornova Koşullarında Verim ve Bazı Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar

Yeni Geliştirilen Nohut Hatlarının Bornova Koşullarında Verim ve Bazı Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2001, 38(2-3):39-46 ISSN 1018-8851 Yeni Geliştirilen Nohut Hatlarının Bornova Koşullarında Verim ve Bazı Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar Metin ALTINBAŞ 1 Hasan SEPETOĞLU

Detaylı

DOĞU GEÇİT BÖLGESİNDE BAZI SOYA (Glycine max.l) ÇEŞİTLERİNİN VERİM VE VERİM UNSURLARININ BELİRLENMESİ. Ferat ACAR Yüksek Lisans Tezi

DOĞU GEÇİT BÖLGESİNDE BAZI SOYA (Glycine max.l) ÇEŞİTLERİNİN VERİM VE VERİM UNSURLARININ BELİRLENMESİ. Ferat ACAR Yüksek Lisans Tezi DOĞU GEÇİT BÖLGESİNDE BAZI SOYA (Glycine max.l) ÇEŞİTLERİNİN VERİM VE VERİM UNSURLARININ BELİRLENMESİ Ferat ACAR Yüksek Lisans Tezi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Erkan BOYDAK 2015 Her

Detaylı

BALIKESİR SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ

BALIKESİR SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ BİTKİSEL ÜRETİM 2. TAHMİN 2014 2014 yılında bitkisel üretimin bir önceki yıla göre; Tahıllar ve diğer bitkisel ürünler üretiminin % 6,5 düşüşle 59,6 milyon ton, Sebze üretiminin % artışla 28,7 milyon ton,

Detaylı

ANTALYA KOŞULLARINDA TURFANDA PATATES (Solanum tuberosum L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BAZI ÇEŞİTLERİN VERİM VE VERİM İLE İLGİLİ ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

ANTALYA KOŞULLARINDA TURFANDA PATATES (Solanum tuberosum L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BAZI ÇEŞİTLERİN VERİM VE VERİM İLE İLGİLİ ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2003, 16(1),27-33 ANTALYA KOŞULLARINDA TURFANDA PATATES (Solanum tuberosum L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BAZI ÇEŞİTLERİN VERİM VE VERİM İLE İLGİLİ ÖZELLİKLERİNİN

Detaylı

Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ

Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Çukurova Bölgesi Sığır Yetiştiriciliğinin Yapısı Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Memeli hayvanlardan elde edilen süt, bileşimi türden türe farklılık gösteren ve yavrunun ihtiyaç duyduğu bütün besin unsurlarını içeren

Detaylı

PAMUĞUN YARARLANMA YÖNLERİ

PAMUĞUN YARARLANMA YÖNLERİ LİF BİTKİLERİ PAMUĞUN YARARLANMA YÖNLERİ Günümüzde insan yaşantısında tekstil, besleme endüstrisinden, film malzemesi yapımına ve savaş endüstrisine kadar 50 den fazla endüstri kolunun hammaddesini oluşturan

Detaylı

Adıyaman Koşullarında Yazlık- Kışlık Kolza (Brassica sp.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi

Adıyaman Koşullarında Yazlık- Kışlık Kolza (Brassica sp.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.turkjans.com Adıyaman Koşullarında Yazlık- Kışlık Kolza (Brassica sp.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerinin

Detaylı

Ege Bölgesi nde Ana Ürün Olarak Yetiştirilen Bazı Soya Genotiplerinin Verimi, Verim Öğeleri ve Nitelikleri Üzerinde Bir Araştırma 1

Ege Bölgesi nde Ana Ürün Olarak Yetiştirilen Bazı Soya Genotiplerinin Verimi, Verim Öğeleri ve Nitelikleri Üzerinde Bir Araştırma 1 Sorumlu Yazar (Corresponding Author): Dr. Ali Osman SARI E-mail: aliosmansari@aari.gov.tr A. PEKSÜSLÜ, S. AKGÜNLÜ: MAVİKÜFE DAYANIKLI EGE BÖLGESİ SARIBAĞLAR GRUBU TÜTÜNLERİNİN PERFORMANSLARI 1 ANADOLU,

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARKLI ZAMANLARDA EKİLEN KETENCİK [Camelina sativa (L.) Crantz] İN VERİM VE BAZI AGRONOMİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Nur KOÇ YÜKSEK LİSANS TEZİ Tarla

Detaylı

AYÇİÇEĞİ VE YAĞLI TOHUMLAR POLİTİKASI

AYÇİÇEĞİ VE YAĞLI TOHUMLAR POLİTİKASI AYÇİÇEĞİ VE YAĞLI TOHUMLAR POLİTİKASI Türkiye de tarımı yapılan yağlı tohumlar; ayçiçeği, çiğit, susam, kolza, soya, yerfıstığı ve haşhaştır. Ancak bu yağ bitkileri içerisinde tohumundan ortalama % 38-50

Detaylı

Kimi Yembezelyesi Çeşitlerinde (Pisum arvense L.) Sıra Arası Mesafelerinin Tohum Verimi ile Bazı Verim Özelliklerine Etkisi Üzerinde Bir Araştırma

Kimi Yembezelyesi Çeşitlerinde (Pisum arvense L.) Sıra Arası Mesafelerinin Tohum Verimi ile Bazı Verim Özelliklerine Etkisi Üzerinde Bir Araştırma Ceylan ve Ark. Araştırma Makalesi (Research Article) Yaşar Tuncer KAVUT A. Esen ÇELEN Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, 35100, İzmir / Türkiye sorumlu yazar: tuncer.kavut@ege.edu.tr

Detaylı

Macar Fiği Neden Önemlidir? Hangi Topraklarda Yetişir?

Macar Fiği Neden Önemlidir? Hangi Topraklarda Yetişir? Macar Fiği Neden Önemlidir? Macar fiği, son yıllarda ülkemizde ekimi yaygınlaşan beyazımsı-sarı çiçekli bir fiğ türüdür (Resim 1). Bitkinin önemli olmasını sağlayan özellikler; yerli fiğe nazaran soğuklara

Detaylı

Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi

Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi Türk Tarım Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(1): 17-22, 2013 Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi www.agrifoodscience.com Türk Bilim ve Teknolojisi İç Anadolu Bölgesinde Yağ Bitkilerinin Mevcut

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ YÜKSEK LĐSANS TEZĐ Cemal KURT ANA ÜRÜN YERFISTIĞI YETĐŞTĐRĐCĐLĐĞĐNDE TEK VE ÇĐFT SIRALI EKĐM YÖNTEMLERĐNE GÖRE DEĞĐŞEN BĐTKĐ YOĞUNLUĞUNUN VERĐM VE BAZI TARIMSAL

Detaylı

GÖREV YERLERİ(Tarih/Unvan/Kurum) 1996-2000 Araştırma Görevlisi Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi

GÖREV YERLERİ(Tarih/Unvan/Kurum) 1996-2000 Araştırma Görevlisi Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Unvan Arzu KÖSE Doktor Telefon 222-32403-00 E-mail Doğum Tarihi - Yeri arzu.kose @gthb.gov.tr Ankara-1972 EĞİTİM BİLGİLERİ Yüksek Lisans Akademik Birim/ Mezuniyet Yılı Lisans

Detaylı

Şanlıurfa Koşullarında Farklı Aspir Çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) Uygun Ekim Zamanlarının Belirlenmesi

Şanlıurfa Koşullarında Farklı Aspir Çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) Uygun Ekim Zamanlarının Belirlenmesi U. Ü. ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2012, Cilt 26, Sayı 1, 1-16 (Journal of Agricultural Faculty of Uludag University) Şanlıurfa Koşullarında Farklı Aspir Çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) Uygun Ekim

Detaylı

TÜRKĠYE DE YERFISTIĞI ÜRETĠMĠNĠN MEVCUT DURUMU VE TREND ANALĠZĠ YÖNTEMĠYLE GELECEĞE YÖNELĠK BEKLENTĠLER

TÜRKĠYE DE YERFISTIĞI ÜRETĠMĠNĠN MEVCUT DURUMU VE TREND ANALĠZĠ YÖNTEMĠYLE GELECEĞE YÖNELĠK BEKLENTĠLER TÜRKĠYE DE YERFISTIĞI ÜRETĠMĠNĠN MEVCUT DURUMU VE TREND ANALĠZĠ YÖNTEMĠYLE GELECEĞE YÖNELĠK BEKLENTĠLER Hilal Yılmaz 1 Oğuz Parlakay 2 Selcan Akkoyun 1 htarim01@gmail.com oguzparlakay@hotmail.com selcanakkoyun@gmail.com

Detaylı

BROKKOLİ (Brassica oleracea var. italica)

BROKKOLİ (Brassica oleracea var. italica) BROKKOLİ (Brassica oleracea var. italica) SİSTEMATİKTEKİ YERİ Takım: Brassicales Familya: Brassicaceae Cins: Brassica Tür: B. oleracea var. italica SAĞLIK VE BESLENME YÖNÜNDEN Brokkoli, A ve C vitamini,

Detaylı

Tohum yatağının hazırlanması:

Tohum yatağının hazırlanması: Toprak isteği: Yem bezelyesi tüm baklagillerde olduğu gibi, özellikle yeterli kireç bulunan ve PH değeri 6,5-7 olan toprakları sever. PH değeri 6-8 aralığında olan topraklarda da ekimi yapılabilir. Bu

Detaylı

Ankara Koşullarında Kışlık Kolzada Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi

Ankara Koşullarında Kışlık Kolzada Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2015, 24 (2):96-102 Araştırma Makalesi (Research Article) Ankara Koşullarında Kışlık Kolzada Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi *Mehtap GÜRSOY 1 Farzad

Detaylı

EKĐM SIKLIĞININ FASULYEDE (Phaseolus vulgaris L.) VERĐM VE VERĐMLE ĐLGĐLĐ KARAKTERLERE ETKĐSĐ. Lütfullah ÖZCAN

EKĐM SIKLIĞININ FASULYEDE (Phaseolus vulgaris L.) VERĐM VE VERĐMLE ĐLGĐLĐ KARAKTERLERE ETKĐSĐ. Lütfullah ÖZCAN EKĐM SIKLIĞININ FASULYEDE (Phaseolus vulgaris L.) VERĐM VE VERĐMLE ĐLGĐLĐ KARAKTERLERE ETKĐSĐ Lütfullah ÖZCAN Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Adana-TURKEY

Detaylı

KIRAÇ ARAZİLERE UYGUN ALTERNATİF BİR TAHIL TRİTİKALE YETİŞTİRİCİLİĞİ

KIRAÇ ARAZİLERE UYGUN ALTERNATİF BİR TAHIL TRİTİKALE YETİŞTİRİCİLİĞİ KIRAÇ ARAZİLERE UYGUN ALTERNATİF BİR TAHIL TRİTİKALE YETİŞTİRİCİLİĞİ 1. Tritikalenin Önemi : Dr. Sami SÜZER Yetiştirme Tekniği Bölüm Başkanı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü suzersami@yahoo.com Tritikale

Detaylı

Elazığ Koşullarında Mürdümük (Lathyrus sativus L.)'te Farklı Sıra Arasının Tohum Verimi ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi. *Kağan KÖKTEN, **Adil BAKOĞLU

Elazığ Koşullarında Mürdümük (Lathyrus sativus L.)'te Farklı Sıra Arasının Tohum Verimi ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi. *Kağan KÖKTEN, **Adil BAKOĞLU Bingöl Ünv. Fen. Bil. Dergisi 1(1),37-42,2011 Science J of Bingöl Univ. 1(1),37-42,2011 Elazığ Koşullarında Mürdümük (Lathyrus sativus L.)'te Farklı Sıra Arasının Tohum Verimi ve Verim Öğeleri Üzerine

Detaylı

Isparta Ekolojik Koşullarında Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Isparta Ekolojik Koşullarında Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt 20, Sayı 1, 91-97, 2016 Süleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Sciences Volume 20, Issue 1, 91-97, 2016 DOI: 10.19113/sdufbed.23066

Detaylı

Determination of Seed Rate on Winter Lentil (Lens culinaris Medik.) cv. Kafkas

Determination of Seed Rate on Winter Lentil (Lens culinaris Medik.) cv. Kafkas Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2008, 17 (1-2): Araştırma Makalesi Kafkas Kışlık Kırmızı Mercimek (Lens culinaris Medik.) Çeşidinde Tohum Miktarının Belirlenmesi Derya SÜREK 1, Erol

Detaylı

T.C. Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü. Silajlık Mısır Tarımı ve Silaj Yapımı

T.C. Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü. Silajlık Mısır Tarımı ve Silaj Yapımı T.C. Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü Silajlık Mısır Tarımı ve Silaj Yapımı Ali GÖZÜGÜL Ziraat Mühendisi İlhan ÖZTÜRK Tarım Teknikeri Samsun / 2008 Kapak Tasarımı Dr. Ali KORKMAZ Dizgi/Baskı Refik YILMAZ

Detaylı

DİYARBAKIR ŞARTLARINDA ŞAHİN-91 VE SUR-93 ARPA ÇEŞİTLERİNDE UYGUN EKİM SIKLIĞININ BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

DİYARBAKIR ŞARTLARINDA ŞAHİN-91 VE SUR-93 ARPA ÇEŞİTLERİNDE UYGUN EKİM SIKLIĞININ BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA ANADOLU, J. of AARI 10 (2) 2000, 35-45 MARA DİYARBAKIR ŞARTLARINDA ŞAHİN-91 VE SUR-93 ARPA ÇEŞİTLERİNDE UYGUN EKİM SIKLIĞININ BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Hasan KILIÇ İrfan ÖZBERK Fethiye ÖZBERK

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.C. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI KORUMA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI NOHUT (Cicer arietinum L.) MERCİMEK

Detaylı

ANTALYA KOŞULLARINDA PATATESTE FARKLI HASAT ZAMANLARININ VE BİTKİ SIKLIKLARININ BAZI AGRONOMİK ÖZELLİKLER ÜZERİNE ETKİSİ

ANTALYA KOŞULLARINDA PATATESTE FARKLI HASAT ZAMANLARININ VE BİTKİ SIKLIKLARININ BAZI AGRONOMİK ÖZELLİKLER ÜZERİNE ETKİSİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2005, 18(2), 219-224 ANTALYA KOŞULLARINDA PATATESTE FARKLI HASAT ZAMANLARININ VE BİTKİ SIKLIKLARININ BAZI AGRONOMİK ÖZELLİKLER ÜZERİNE ETKİSİ Ercan ÖZKAYNAK

Detaylı

*Yaşar Tuncer KAVUT Ahmet Esen ÇELEN Ş. Emre ÇIBIK M. Ali URTEKİN

*Yaşar Tuncer KAVUT Ahmet Esen ÇELEN Ş. Emre ÇIBIK M. Ali URTEKİN Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-2):225-229 Araştırma Makalesi (Research Article) Ege Bölgesi Koşullarında Farklı Sıra Arası Mesafelerinde Yetiştirilen Bazı Yem Bezelyesi

Detaylı

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2008, 25(1):40-47 ISSN

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2008, 25(1):40-47 ISSN Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2, 25(1):-7 ISSN 13-396 OĞULOTU (Melissa officinalis L.) NDA FARKLI BİTKİ SIKLIĞI VE AZOT DOZLARININ DROG VERİMİ VE UÇUCU YAĞ ORANI ÜZERİNE ETKİLERİ

Detaylı

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO BAKLİYAT DOSYASI Dünya üzerinde tarımı çok eski yıllardan beri yapılmakta olan yemeklik dane baklagillerin diğer bir deyişle bakliyat ürünlerinin insan beslenmesinde bitkisel kaynaklı protein gereksiniminin

Detaylı

Kasım Külek ÖZ Özaltın Tarım İşletmeleri San. Ve Tic. A.Ş. 21. Yüzyılda Pamuk Çalıştayı Mart 2016-Kahramanmaraş

Kasım Külek ÖZ Özaltın Tarım İşletmeleri San. Ve Tic. A.Ş. 21. Yüzyılda Pamuk Çalıştayı Mart 2016-Kahramanmaraş Kasım Külek ÖZ Özaltın Tarım İşletmeleri San. Ve Tic. A.Ş. 21. Yüzyılda Pamuk Çalıştayı 23-24 Mart 2016-Kahramanmaraş Dünya nın ve Ülkemizin önde gelen ürünlerinden olan pamuk: çiftçi, tohum firmaları,

Detaylı

Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılan Pamuk-Mısır Münavebesinde Pamuk Ekimi Öncesi Yetiştirilen Yem Bezelyesinin Gelişimi

Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılan Pamuk-Mısır Münavebesinde Pamuk Ekimi Öncesi Yetiştirilen Yem Bezelyesinin Gelişimi Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılan Pamuk-Mısır Münavebesinde Pamuk Ekimi Öncesi Yetiştirilen Yem Bezelyesinin Gelişimi Betül KOLAY 1, Songül GÜRSOY 2, Özlem AVŞAR 1, Emine KARADEMİR 3, Şehmus ATAKUL

Detaylı

ADİ FİĞ TESCİL RAPORU

ADİ FİĞ TESCİL RAPORU T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü ADİ İĞ TESCİL RAPORU GATAEMD135(SAYAR) ANKARA 2015 GATAEMD135(SAYAR) ADİ İĞ ÇEŞİT ADAYININ TESCİLİ HAKKINDA RAPOR

Detaylı

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37): (2005) 13-20

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37): (2005) 13-20 S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37): (2005) 13-20 BURÇAK (Vicia ervilia (L.) Willd.) TA EKİM ZAMANININ VERİM VE VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİSİ 1 Abdullah ÖZKÖSE 2 Hayrettin EKİZ 3 2 Selçuk Üniversitesi,

Detaylı

Bazı Bezelye (Pisum sativum L) Çeşitlerinin Tohum Verimi ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi

Bazı Bezelye (Pisum sativum L) Çeşitlerinin Tohum Verimi ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5 (1):44-49, 2010 ISSN 1304-9984, Araştırma M. ÖZ, A. KARASU Bazı Bezelye (Pisum sativum L) Çeşitlerinin Tohum Verimi ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi

Detaylı

SAMSUN KOŞULLARINDA GELİŞTİRİLEN BAZI TEK MELEZ MISIR ÇEŞİTLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

SAMSUN KOŞULLARINDA GELİŞTİRİLEN BAZI TEK MELEZ MISIR ÇEŞİTLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2005, 18(2), 229-234 SAMSUN KOŞULLARINDA GELİŞTİRİLEN BAZI TEK MELEZ MISIR ÇEŞİTLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Ahmet ÖZ Halil KAPAR Karadeniz Tarımsal Araştırma

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ TARIM VE DOĞAL KAYNAKLAR BAKANLIĞI BİTKİSEL ÜRETİM ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU. (18-20 Aralık 2012)

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ TARIM VE DOĞAL KAYNAKLAR BAKANLIĞI BİTKİSEL ÜRETİM ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU. (18-20 Aralık 2012) 1988 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ TARIM VE DOĞAL KAYNAKLAR BAKANLIĞI BİTKİSEL ÜRETİM ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU (18-20 Aralık 2012) 1 İÇİNDEKİLER Çalıştay Organizasyon Ekibi...2 Çalıştay Danışman Kadrosu...3

Detaylı

TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM DALI

TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM DALI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Erkan ARIOĞLU ANA ÜRÜN YERFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BİTKİ YOĞUNLUĞUNUN VERİM VE BAZI TARIMSAL ÖZELLİKLERE ETKİSİ TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM

Detaylı

Tablo 4- Türkiye`de Yıllara Göre Turunçgil Üretimi (Bin ton)

Tablo 4- Türkiye`de Yıllara Göre Turunçgil Üretimi (Bin ton) NARENCİYE DOSYASI Kökeni Güneydoğu Asya olan turunçgillerin, çağdaş anlamda üretimi 19. yüzyılda ABD`de başlamış ve hızla yayılmıştır. Turunçgil yetiştiriciliği dünyada 40 derece kuzey enlemi ile 40 derece

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Meltem TÜRKERİ YERFISTIĞINDA (Arachis hypogaea L.) VERİM VE VERİM UNSURLARININ KORELASYON VE PATH KATSAYISI ANALİZİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Detaylı