eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association"

Transkript

1 eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association Ekonomik Yaklaşım 2014, 25(92): doi: /ey Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 1 Derya FINDIK 2 08 Mayıs 2014 de alındı; 12 Eylül de kabul edildi. 25 Eylül 2014 den beri erişime açıktır. Received 08 May 2014; accepted 12 September Available online since 25 September Araştırma Makalesi/Original Article Özet Bu çalışmada işletme düzeyinde bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) kullanımını belirleyen faktörler Türkiye de faaliyet gösteren farklı büyüklükte 989 işletme üzerinde incelenmiştir. Bu faktörler, işletme büyüklüğü ve yabancı sermaye gibi işletmeye ait özelliklerin yanısıra beşeri sermaye, uluslararasılaşma, kurum-içi veya kurum-dışı Ar-Ge faaliyetleri, örgütsel yenilik ve çevresel faktörleri içermektedir. İşletmelerin BİT adaptasyonunu inceleyen literatürde sayılan faktörlerin önemli bir kısmı yer alırken, örgütsel yenilik ile BİT adaptasyonu arasındaki ilişki üzerine çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada teknoloji kullanımı basit düzeyden ileri düzeye ilerlediği durumda örgütsel yeniliğin BİT adaptasyonu üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu incelenmektedir. Çalışmanın sonuçlarına göre, işletme büyüklüğü, bilgisayarın genel ihtiyaçlardan ziyade intranet teknolojisi yoluyla işletme içi bilgi alışverişini sağlamak veya ekstranet ağı aracılığıyla işletmenin dışarıdaki paydaşları ile veri ve enformasyon alışverişini artırmak gibi daha spesifik ihtiyaçlar için kullanıldığı durumda daha etkili bir unsur haline gelmektedir. Örgütsel yeniliğin pozitif etkisi ise bilgisayarın genel amaçlar için kullanıldığı durumda sözkonusudur. Anahtar Kelimeler: BİT, adaptasyon, işletmeler, teknoloji, Türkiye. JEL Sınıflaması: O EYD tarafından yayımlanmıştır 1 Bu çalışma XVI. Türkiye de İnternet Konferansı nda sunulmuş metnin geliştirilmesi sonucunda son halini almıştır. 2 Yazışmadan sorumlu yazar (Corresponding author). ODTÜ, Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları. E-posta: dfindik@gmail.com. Ekonomik Yaklaşım ISSN print 2014 Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association - Ankara Her hakkı saklıdır All rights reserved

2 2 Derya FINDIK Abstract The Effect of Organizational Innovation on ICT Adoption of Business Enterprises: The case of Turkey The aim of this study is to investigate the firm level determinants of ICT adoption by the Turkish business enterprises. These factors which are commonly used in adoption literature, include organization size, foreign share, internationalisation, internal and external R&D, organisational innovation, and environmental factors. Only a few papers have attempted to analyze the role of organisational innovation in ICT adoption. This study aims to fill this research gap in the literature. We used firm level data collected by Turkish Statistical Institute (TUİK, 2008a; 2008b). The data for this study consists of 989 firms in manufacturing and services sectors. This study has two main findings. First, organization size play a crucial role in adopting advanced technologies. Second, the effect of organisational innovation on ICT adoption is positive only for computer usage. Keywords: ICT, adoption, business enterprises, technology, Turkey. JEL Classification: O Published by EYD Bu makalenin adını ve doi numarasını içeren aşağıdaki metni kolayca kopyalamak için soldaki QR kodunu taratınız. Scan the QR code to the left to quickly copy the following text containing the title and doi number of this article. The Effect of Organizational Innovation on ICT Adoption of Business Enterprises: The case of Turkey 1. Giriş Teknolojik gelişmenin bir göstergesi olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) benimsenmesi ve kullanımı bilgi temelli ekonomi ve sürdürülebilir ekonomik büyüme kavramlarının temellerinin atılmasını sağlamıştır. Bir işletmede bilgi ve teknoloji altyapısının olması ve bu teknolojilerin yaygın kullanımı, tedarikçiler ve müşteriler arasındaki ilişki ağını kurarken aynı zamanda yeni iş fırsatlarının doğmasını sağlamaktadır (Hsieh ve Lin, 1998). Gelişmekte olan ülkelerde teknolojik gelişme, yeni bir teknolojinin üretilmesinden çok varolan teknolojinin benimsenmesi süreci olarak algılanmaktadır. Bununla birlikte, gelişmekte olan ülkeler de varolan teknolojinin kullanım şekillerini çeşitlendirip yeni yöntemler ve beceriler geliştirerek rekabetçi bir avantaja sahip olabilirler. Türkiye de 1990 lı yıllardan bu yana BİT kullanımında önemli bir artış gözlenmiştir. Bunun temel nedenleri arasında son yıllarda hizmet sektörünün büyümesi, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinin artışı, BİT kullanımının yaygınlaşmasıyla maliyet ve fiyatlardaki düşüş, ve risk sermayesini düzenleyen kurallarda yapılan değişiklikler ile yazılım sektöründe faaliyet gösteren işletme sayılarındaki artış sayılabilir. Son yıllarda Türkiye de intranet ve ekstranet gibi BİT göstergelerinin işletmeler tarafından kullanımı artmıştır. İntranet teknolojisi bilgisayarı işletme bünyesindeki bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmak için kullanmaya dayanmaktadır. Ekstranet teknolojisi ise

3 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 3 işletmenin dışardaki paydaşları ile veri ve enformasyon paylaşımı için mevcut telekomünikasyon altyapısını kullanarak oluşturduğu bilgisayar ağına verilen addır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından toplanan Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanımı Anketi ( ) verilerine göre, 2007 ile 2009 yılları arasında intranet teknolojisinin kullanımı %50, ekstranet teknolojisinin kullanımı ise %65 oranında artmıştır. Buna ek olarak 2007 yılında işletmelerin %80 i ürünlerinin internet üzerinden satışa uygun olmadığını ifade ederken bu oran 2009 da %55 e düşmüştür. İlgili dönemde talep yönünde de değişim yaşanmış ve müşteriler 2009 yılında 2007 yılına göre internet üzerinden alışverişe hazır duruma gelmişlerdir. Benzer iyileşme güvenlik problemi, yasal çerçevenin hazır olmayışı, lojistik ile ilgili yaşanan zorluklarda da gözlemlenmektedir (Bkz. Tablo1). Tablo 1. E-ticaretin Önündeki Engeller (%) İnternet üzerinden satışları engelleyen faktörler Ürünün internet üzerinden satışa uygun olmaması Müşterilerin internet üzerinden alışveriş yapmaya hazır olmaması Güvenlik Problemleri Yasal Çerçevedeki belirsizlik Lojistik sorunlar Kaynak. TÜİK (2007, 2008a, 2009) Tüm bu göstergeler göz önüne alındığında Türkiye de faaliyet gösteren işletmelerin BİT kullanımı yönünde gelişme sağladıkları varsayımına ulaşılabilir. Bu çalışmada teknoloji kullanma düzeyindeki bu artışın temel belirleyicileri işletme düzeyinde veri kullanılarak incelenmektedir. Bu çalışmanın BİT teknolojilerinin işletmeler tarafından benimsenmesi ve kullanılması ile ilgili yazına çeşitli katkıları bulunmaktadır. Bunlardan ilki, işletmelerin BİT adaptasyonunu inceleyen çalışmaların daha çok gelişmiş ülkelerde yoğunlaşması, gelişmekte olan ülkelerde ise bu tür çalışmaların sayısının azlığıdır. Bu çalışma gelişmekte olan ülke sınıflandırmasında yer alan Türkiye de (UNCTAD, 2013) BİT adaptasyonunun işletme düzeyinde veri kullanılarak ölçülmesiyle ilgili literatüre katkıda bulunmaktadır. Çalışmanın ikinci katkısı ise işletme kaynaklarının BİT adaptasyonuna etkilerinin gelişmiş ülke örnekleriyle ölçek etkisi, Ar-Ge faaliyetleri ve beşeri sermaye gibi etkiler göz önüne alındığında paralellik göstermesidir (Fabiani vd., 2005; Galliano ve Roux, 2008; Giunta ve Trivieri, 2007; Haller ve Siedschlag, 2011; Martins ve Oliveira, 2008; Moriones ve Lopez, 2005). Üçüncü olarak BİT adaptasyonu ile ilgili çalışmalarda örgütsel yeniliğin etkisini ele alan çalışmalar oldukça azdır (Hollenstein, 2004; Moriones ve Lopez, 2005). Teknoloji ile örgütsel yenilik arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalar, örgütsel değişimin temel kaynağı olarak teknolojiyi tartışmışlardır (Bensghir ve Leblebici, 2001). Bu çalışma farklı olarak örgütsel yenilik ile BİT adaptasyonu arasındaki ilişkinin ters yönlü olabileceğini varsayarak örgütsel yeniliğin teknoloji adaptasyonunu etkileyip etkilemediğini incelemektedir. İlgili literatüre bu yönde katkıda bulunmaktadır. Son olarak işletme düzeyinde veri bulmanın zorluğu sebebiyle BİT adaptasyonu ile ilgili analizler genel olarak makro düzeydedir. Bu

4 4 Derya FINDIK çalışmada işletme düzeyinde veri kullanıldığı için BİT adaptasyonu mikro düzeyde incelenebilmektedir. Bu çalışmadaki bölümler şu şekilde organize edilmiştir: Yazın taraması bölümünde işletme düzeyinde BİT adaptasyonunu etkileyen faktörler ile ilgili uluslar arası yazından örneklere değinilmiştir. Ampirik model bölümünde bu çalışmada kullanılan kesirli logit ve probit modelleri tanıtılmıştır. Verinin tanımlanması isimli bölümde bu çalışmada kullanılan verilerin kaynağı ve özellikleri aktarılmıştır. Tahmin sonuçları bölümünde ise ampirik modele verinin uygulanmasıyla elde edilen sonuçlar tartışılmaktadır. Son bölümde çalışmanın sonuçları değerlendirilmiştir. 1. Yazın Taraması İşletme düzeyinde BİT kullanımını etkileyen faktörlere odaklanan Matthews un (2007) yaptığı çalışmada küçük ölçekli işletmelerin teknoloji adaptasyonunda ön plana çıkan faktörler; işletme büyüklüğü, işletmenin faaliyet gösterdiği sektör ve coğrafi konumlanışı, nitelikli işgücü, yönetsel bilgi ve beceriler ile işletme sahibinin tecrübesidir. Shiels vd. (2003) ve Pohjola nın (2003) yaptıkları çalışmalarda ise işletme büyüklüğünün yanı sıra işletmenin bağlı olduğu sanayi grubu ve ihracat yapıp yapmaması gibi faktörler incelenmiştir. Bu değişkenlerin yanı sıra Hollenstein de (2004) teknoloji kullanımında örgütsel atmosferin rolü vurgulanmış ve bilişim teknolojileri ile iş süreçlerinin yeniden örgütlenmesine değinilmiştir. İşletme düzeyinde BİT adaptasyonunu etkileyen faktörler ve bu faktörlerin beklenen etkileri ile ilgili çalışmalar Tablo 2 de yer almaktadır. Bu çalışmada kullanılan faktörler; işletme büyüklüğü ve yabancı sermaye gibi işletme özelliklerinin yanı sıra uluslararasılaşma, beşeri sermaye, kurum içi ve kurum-dışı Ar-Ge ile örgütsel yeniliktir. İşletmenin faaliyet gösterdiği sanayi kolu da çevresel faktör olarak çalışmada yer almaktadır (Bkz. Şekil 1). Şekil 1. Araştırma Modeli İŞLETME ÖZELLİKLERİ İşletme büyüklüğü Yabancı sermaye ULUSLARARASILAŞMA İhracat BİT BENİMSENMESİ Bilgisayar kullanıcılarının oranı İntranet kullanımı Ekstranet kullanımı BEŞERİ SERMAYE Bilişim uzmanlarının varlığı ÖRGÜTSEL YENİLİK KURUM İÇİ AR-GE KURUM DIŞI AR-GE ÇEVRESEL FAKTÖRLER Sanayi

5 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 5 Tablo 2. BİT Adaptasyonunu Etkileyen Faktörler Değişkenler Beklenen Etki Motivasyon Literatür İşletme büyüklüğü + Ölçek ekonomisi Fabiani vd. (2005) Yabancı sermaye + Uluslararası ticaret ağına erişim Riskin azalması Galliano ve Roux (2008); Premkumar ve Roberts (1999); Gourlay ve Pentecost(2002) n.s. Önemsiz etki Teo ve Ranganathan(2004) Uluslararasılaşma + Rekabet baskısı Öğrenme etkisi Galliano ve Roux (2008); Fabiani vd. (2005); Hollenstein (2004); Hall ve Khan (2003) Beşeri sermaye + Özümseme kapasitesi ve tecrübe Hollenstein (2004) Örgütsel yenilik + Kalite güvencesi Esnek örgütlenme Hollenstein (2004); Arvanitis ve Hollenstein (2001); Arvanitis (2005) Sektör + Teknik kapasite İşletmeler arası bilgi ve tecrübe aktarımı Rosenberg (1972); Almeida (1996) Not: n.s. önemsiz İşletme düzeyinde BİT kullanımını etkileyen faktörlerin BİT adaptasyonuna etkisi ile ilgili literatüre ayrı ayrı bakıldığında; 1.1. İşletme Büyüklüğü İşletme büyüklükleri ile ilgili bir sınıflandırma yapmak gerekirse; arası çalışanı olan işletmeler küçük ölçekli işletme, arası çalışanı olanlar orta ölçekli işletmeler, 250 ve üzeri çalışanı olan işletmeler ise büyük ölçekli işletmeler olarak değerlendirilmektedir. Çalışan sayısı 10 dan daha az olan işletmeler mikro ölçekli işletmeler olarak anılmaktadır. İşletme büyüklüğü ile BİT kullanımı ya da adaptasyonu arasındaki ilişkiyi inceleyen uygulamalı çalışmalar bu ikisi arasındaki ilişkinin pozitif olduğu yönündedir (Fabiani vd., 2005; Baldwin vd., 2004; Delone, 1981; Morgan vd., 2006; Teo ve Tan, 1998; Thong, 1999; Moriones vd., 2007). Buna göre büyük işletmeler, organizasyon içinde BİT teknolojilerinin kullanımının yaygınlaşmasını hazırlayan süreçlerde küçük ölçekli işletmelere göre uzmanlaşmıştır. KOBİ olarak adlandırılan küçük ve orta ölçekli işletmeler ise, çoğu zaman karşılaştıkları finansal krizleri bertaraf etmek için dış kaynaklara ihtiyaç duymaktadırlar ve yeni teknolojilere adaptasyonun getirdiği birtakım ek maliyetlere katlanmak hususunda isteksiz davranabilirler Yabancı Sermaye İşletmeler yeni teknolojileri adapte etme aşamasında ortaya çıkan riskleri yabancı sermaye sayesinde azaltarak yeni beceriler geliştirebilir ve varolan teknolojiyi daha hızlı bir şekilde adapte edebilirler (Moriones ve Lopez, 2007; Haller ve Siedschlag, 2011). Yabancı sermaye yatırımının bu tür sonuçlar doğurması büyük ölçüde adapte edilecek teknolojinin karakterine ve teknolojinin adapte edileceği ülke veya işletmede fiziksel ve beşeri altyapının yeterli olmasına bağlıdır. İlk olarak, dış kaynaklardan temin edilen ürün ya da hizmetler

6 6 Derya FINDIK herhangi bir teknolojik uzmanlık gerektirmiyorsa bu durumda yabancı sermayenin yeni beceriler geliştirmesi gibi bir etkisinden söz edilemez. İkinci olarak, yabancı sermayenin katkı sağlayabilmesi için transfer edilen teknoloji ile mevcut becerilerin birbiriyle uyuşması gerekmektedir. Eğer teknolojinin transfer edildiği ülke yabancı sermayenin yatırım yaptığı teknolojiyi tersine mühendislikle öğreniyor ve başka kullanım şekillerine çevirebiliyorsa o zaman yabancı sermayenin katkısından söz edilebilir. Ek olarak, teknolojinin transfer edildiği ülke/sektör veya işletmenin içinde bulunduğu politik iklim de yabancı sermayenin katkısı düşünüldüğünde oldukça önem taşır. Örneğin, yabancı sermaye üzerindeki bir vergi indirimi veya teknolojinin transfer edildiği ülkede işgücü maliyetlerinin düşük olması yabancı sermaye açısından birer cazibe unsurudur. Sayılan bu faktörlerin hazır olması durumunda yabancı sermaye teknoloji adaptasyonunu hızlandırmaktadır. Bunun temel nedenleri arasında yabancı sermayeli işletmelerin yerli işletmelere göre uluslararası düzeydeki birçok teknolojik gelişme ile ilgili uzmanlığa sahip olması sayılabilir Beşeri Sermaye Gerek bilişim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde gerekse diğerlerinde işletme içerisinde bilişim uzmanlarının istihdam edilmesi bilginin yayılımı konusunda bilişim uzmanı olmayan işletmelere göre daha hızlıdır. Bir başka deyişle, işgücünün niteliksel kompozisyonu teknoloji adaptasyonunda ön plana çıkmaktadır. Vurgu nitelik üzerine olduğunda bunu sayısallaştırmak bir o kadar zor olmakla birlikte, işgücünün eğitim seviyesi, işletme içerisinde BİT konusunda eğitim verilip verilmemesi ve bu eğitimi alanların sayısı, işletme içerisinde bilişim uzmanlığı gerektiren pozisyonlarda çalışanların sayısı ya da bilişim uzmanlarının istihdam edilip edilmemesi gibi çeşitli ölçütler kullanılmaktadır. Luchetti vd. nin (2004) İtalya için yürüttüğü çalışmada eğitim seviyesi ile teknoloji adaptasyonu arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Diğer bazı çalışmalarda ise işletme içi BİT eğitimi ile işletmenin teknolojiyi absorbe etmesi arasında yakın bir ilişki bulunmuştur (Hollenstein, 2004; Arvanitis, 2004). Mesleki sınıflandırma beşeri sermayeyi ölçmek için kullanılan bir diğer değişkendir. Buna göre; yönetim kademesinde çalışanlarla üretimde çalışanlar arasında teknoloji adaptasyonu açısından anlamlı bir farklılık olup olmadığı Haller vd. nin (2007) çalışmasında incelenmiş, ilk grupta çalışanların teknolojiye uyum kabiliyetlerinin ikinci gruba göre daha iyi olduğu sonucuna varılmıştır. Martins ve Oliveira (2008) işgücünün BİT yeteneğini ölçmek üzere internet kullanımını bir değişken olarak kullanmıştır. Son olarak, Moriones ve Lopez (2007) çalışan yaşını işgücünün niteliğini değerlendirmede kullanmıştır. Buna göre, genç çalışan grubu ile yaşlı olanların BİT kullanımlarını incelemiş ve genç çalışanların daha avantajlı olduğunu vurgulamıştır.

7 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği Örgütsel Yenilik Örgütsel yenilik kavramı ilgili yazında kalite güvencesi, esnek örgütlenme, takım çalışması ve çoklu beceri gibi işletmeye dair kavramlarla ifade edilmektedir. Karar alma süreçlerinin dikey ya da yatay yönde gerçekleşmesi iş süreçlerinin organizasyonda nasıl yürütüldüğüne ilişkin bilgi verir. Moriones ve Lopez (2005) çalışmasında, iş süreçlerindeki değişikliklerin BİT adaptasyonuna olan etkisine bakılmıştır. Bu değişken iki şekilde ölçülmüştür. Bunlar; kalite güvencesi ve esnek örgütlenmedir. Üretim süreçlerinin hem kontrol hem de analiz edilmesi için kalite yönetim sistemleri BİT kullanımını gerektirir. Bu sebeple, kalite sistemi işletmelerin BİT teknolojilerine yatırım yapmalarını teşvik etmektedir. Kalite kontrol sistemlerinin ileri düzeyde kullanıldığı işletmelerde süreç etkinliği, çalışan memnuniyeti ve hizmet kalitesinin geliştirilmesi gibi bilişim sistemlerinin pozitif etkisi birçok farklı alanda gözlemlenmektedir (Fok vd., 2001). Esnek örgütlenmede sorumluluk işletmenin tüm birimlerine dağıtılmıştır. Bu tür örgütlenmelerde karar alma süreçlerinin hiyerarşik olması yapılan işin doğası gereği arzu edilen bir durum değildir. İşlerin proje bazlı ve çalışma saatlerinin esnek olması kararların zaman zaman birim düzeyinde alınmasını zorunlu kılmaktadır. Hollenstein (2004) çalışmasında işyeri örgütlenmesi ile BİT adaptasyonu arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Bu değişkeni takım çalışması, görev rotasyonu ve çoklu beceri ile ölçmüştür. Takım çalışmasında öngörülen çalışanın mümkün olduğunca karar alma mekanizmalarına dâhil edilmesidir. Görev rotasyonunda ise aynı birim içerisinde farklı görev tanımları olan kişilerin görev değişikliği yapması olarak tanımlanmaktadır. Bu iki değişken, bilginin örgüt içerisinde yayılımını sağlamaktadır. Çalışmada, takım çalışmasının BİT adaptasyonu üzerindeki etkisi pozitif ve anlamlı iken aynı durum görev rotasyonu için geçerli değildir Uluslararasılaşma Uluslararasılaşma işletmenin ihracat faaliyetlerini ifade etmektedir. İşletmelerin teknoloji adaptasyonu ile ihracat davranışları arasındaki bağıntıyı açıklayan birçok faktör bulunmaktadır. Bunlardan ilki, ihracat yapan işletmelerin yurtdışındaki müşterileri aracılığıyla en son teknolojik gelişmeleri öğrenebilmesidir (Hodgkinson ve McPhee, 2002). İkinci olarak ihracata konu olan ürün ya da hizmetin teknolojideki son gelişmeleri öğrenmeyi zorunlu kılmasıdır. Örneğin ihracata konu olan ürün ya da hizmet teknoloji temelli ise ve bu ürün ya da hizmetin ihracatı süreklilik arz ediyorsa ihracatçı işletme o ürünün ya da hizmetin üretilmesi için gerekli olan teknolojiyi öğrenmekle yükümlü olur. Sonuncu faktör uluslararası rekabet baskısıdır. Buna göre, işletmenin faaliyet gösterdiği sektördeki rekabetçilerin varlığı yeni teknolojilerin adaptasyonu ve kullanımını artırabilir (Fabiani vd. 2005; Hollenstein, 2004).

8 8 Derya FINDIK Hollenstein (2004), Haller vd. (2007) ve Giunta vd. (2007), rekabetçiliğin bir göstergesi olarak ihracatın toplam satışlar içindeki payını kullanmıştır. İhracat değişkenini, 1 ve 0 değerlerini alan bir kukla değişken olarak kullanmak ta mümkündür (Luchetti vd., 2004). Sayılan çalışmalarda ihracat ile BİT adaptasyonu arasında doğrusal bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada bu 4 başlık altında yer alabilecek farklı açıklayıcı değişkenler kullanılarak teknoloji adaptasyonunu belirleyen faktörler incelenecektir. Bir sonraki bölümde çalışmanın dayandığı ampirik model tanımlanacaktır. 2. Ampirik Model İşletme düzeyinde BİT adaptasyonunun yapısını ortaya çıkarmak amacıyla, kesirli logit ve probit modelleri kullanılmıştır. Kesirli logit modeli ilk defa Papke ve Wooldridge (1996) ile Wooldridge (2002) tarafından geliştirilmiştir. Bu model araştırmaya konu olan bağımlı değişken 0 ile 1 değerleri arasında kesirli bir yapıya sahip olduğu zaman uygulanan bir yöntemdir. Bu çalışmada, işletmenin temel aktiviteleri çerçevesinde haftada en az 1 defa bilgisayar kullananların sayısının toplam çalışan sayısına oranı, işletmede bilgisayar kullanım yoğunluğunu vermektedir. Kesirli logit modelini E(y x) = exp(xβ) / [1+exp(xβ)] = Λ(xβ) (1) şeklinde ifade etmek mümkündür. Bu denkleme göre bağımlı değişken olan y nin x açıklayıcı değişken (ler) ine göre değeri probit modelinde elde edilen olasılık ile aynıdır. Yalnızca tahmin edilen y değeri 0 veya 1 gibi ikili bir değer almaz. y değeri 0 ile 1 aralığında değişen oransal bir değerdir. Probit modelinde ise bağımlı değişken 1 ve 0 değerlerini alır. Bu çalışmada, intranet teknolojilerini kullananlar 1 değerini kullanmayanlar ise 0 değerini alır. Aynı durum ekstranet değişkeni için de geçerlidir. Bu model P( y 1) F( x ) i i (2) şeklinde gösterilebilir. y i bu modelde i işletmesinin intranet ve ekstranet teknolojilerini kullanma olasılıklarını göstermektedir. y i i işletmesinin intranet/ekstranet teknolojisini kullanma olasılığı 0 dan büyük olduğunda 1, 0 a eşit olduğu durumda ise 0 değerini almaktadır. x i ise sabit değişken ve açıklayıcı değişkenlerden oluşan vektörü göstermektedir. * y x y 1 y 0 * y 0 * y 0 (3) Bu çalışmada bağımlı değişken ve açıklayıcı değişkenler arasındaki ilişki Denklem (4) teki gibi gösterilmektedir.

9 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 9 Prob(Bilgisayarkullanımyoğunluğu;intranet;ekstranet i )=α+β*işletmebüyüklüğü i +γ*yabancısermaye i +λ*beşerisermaye i +π*örgütselyenilik i +δ*uluslararasılaşma i +η* Kurumiçi/Kurumdışı Ar-Ge i +D*Sektör i +ε i (4) Bu model bilgisayar kullanım yoğunluğu, intranet ve ekstranet kullanımı gibi farklı düzeylerde ölçülen BİT adaptasyonu ile işletme büyüklüğü, yabancı sermaye, işgücünün niteliği, örgütsel yenilik ve uluslararasılaşma gibi değişkenler arasındaki ilişkiyi göstermektedir. 3. Verinin Tanımlanması Bu çalışmada kullanılan değişkenler iki farklı veri seti birleştirilerek oluşturulmuştur. İlki, yıllarını kapsayan ve Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) tarafından toplanan Yenilik Anketi, ikincisi ise 2008 yılına ait Girişimlerde Bilişim Anketi verileridir. Yenilik anketinde toplam 5863, diğerinde ise 2700 gözlem bulunmaktadır. Her iki ankette de bulunan işletme sayısı ise 989 dir. Bu çalışmadaki bağımlı değişkenler bilgisayar kullanıcılarının oranı, intranet ve ekstranet sahipliğidir. Bağımsız değişkenler ise işletme büyüklüğü, yabancı sermaye, uluslararasılaşma, beşeri sermaye, kurumiçi/kurumdışı Ar-Ge, ve örgütsel yeniliktir. Sektörel varyansı kontrol etmek amacıyla sektör kuklaları modele dâhil edilmiştir. Tüm değişkenlerin nasıl türetildiklerine ilişkin açıklamalar Tablo 3 de gösterilmektedir. Tablo 4 te ise bu değişkenlere ilişkin betimleyici istatistikler yer almaktadır. Buna göre bu çalışmadaki örneklemin %31 i haftada en az 1 kez işletme faaliyetleri çerçevesinde bilgisayar kullanmaktadır. Basit düzeyde bilgisayar bilgisini ölçen bu değişken için oranın çok yüksek olmaması düşündürücüdür. Bununla birlikte BİT in diğer bileşenleri olan intranet sahipliği %64 ile oldukça yüksektir. Ekstranet teknolojisi sahipliği ise %29 ile görece düşük seviyededir. Intranet sahipliği oranının yüksek olması bu çalışmadaki işletmelerin faaliyetlerini yürütürken işletme içi iletişimi görece önemsediklerini göstermektedir. Benzer bir gereksinim işletme dışı iletişimi gösteren ekstranet sahipliğinde gözlenmemektedir. Modelde kullanılan açıklayıcı değişkenlere gelince işletme büyüklüğü, işletme satışlarının logaritması ile ölçülmektedir. Örneklemin %70 i 250 ve üzerinde çalışanı olan büyük işletmelerden oluşmaktadır. İşletme büyüklüğü ile bilgisayar kullanım oranı arasındaki bağıntı düşüktür. İşletme büyüklüğü ile intranet ve ekstranet teknolojileri sahipliği arasındaki ise bağıntı ise görece yüksektir. Bu çalışmada inovasyon faaliyetini ölçmek üzere kurumiçi Ar-Ge isimli değişken, işletme içinde Ar-Ge faaliyetlerinin yapılıp yapılmadığına ilişkin bir kukla değişkeni ifade ederken; kurum dışı Ar-Ge işletme dışından temin edilen Ar-Ge faaliyetlerine yapılan harcamanın logaritmasını göstermektedir. Kurum içi Ar-Ge faaliyeti yürüten işletmelerin

10 10 Derya FINDIK oranı % 0.4 tür. Kurum dışı Ar-Ge faaliyeti harcaması yapanların toplam satışlara oranı ise % 16 dır. Buna göre örneklemdeki işletmeler Ar-Ge faaliyetlerinin görece daha büyük bir kısmını işletme dışından temin etmektedirler. Beşeri sermaye, işletmedeki bilişim uzman sayısının logaritması ile tahmin edilmektedir. Buna göre örneklemdeki işletmelerin %66 sı BİT uzmanı istihdam etmektedir. İşletme bünyesinde BİT uzmanlarının varlığı diğer çalışanlar üzerinde teknoloji kullanımını artıracağından, işletmelerde BİT uzmanı oranının yüksek olması BİT adaptasyonu için olumlu bir durumdur. Bu değişkenin BİT adaptasyonun her çeşidi ile bağıntısı oldukça yüksektir. Çalışmadaki bir diğer açıklayıcı değişken ihracat faaliyeti ile ölçülen uluslararasılaşmadır. Uluslararasılaşma ihracata ilişkin iki farklı değişken ile ölçülmektedir. Bunlardan ilki yılları arasında ürettiğiniz mal ve hizmetleri, Avrupa ülkelerine ihraç ettiniz mi? şeklindedir. Diğeri ise, yılları arasında ürettiğiniz mal ve hizmetleri Avrupa dışındaki diğer ülkelere ihraç ettiniz mi? şeklindedir. Değişken bu iki alternatiften herhangi birine evet diyen işletmeler için 1 değerini, değilse 0 değerini almaktadır. İşletmenin uluslararası düzeyde ne ölçüde aktif olduğunu gösteren bu değişkenin bilgisayar kullanıcılarının oranı ile arasındaki bağıntı dir. Bir başka deyişle ihracat yapıyor olmak bilgisayar kullanım oranını olumsuz etkilemektedir. Bu değişkenin intranet sahipliğiyle arasındaki ilişki 0.14, ekstranet sahipliği ile arasındaki ilişki 0.08 dir. Yabancı sermaye payı isimli değişken ise yabancı sermayesi %80 in üzerinde olan işletmeler için 1, olmayanlar için 0 değerini alan bir kukla değişkeni ifade etmektedir. Bu çalışmadaki işletmelerin %10 u sermayesinin %80 ninden fazlası yabancı sermayeden oluşan işletmelerdir. Bu değişkenin bilgisayar kullanıcılarının oranı ile bağıntısı %20, intranet sahipliği ile ilgili bağıntısı %16, ve ekstranet sahipliği ile bağıntısı %11 dir. Modeldeki diğer bir değişken ise iş organizasyonunu ölçmek üzere kullanılan örgütsel yenilik değişkenidir. Bu değişken; örgüt içerisinde bilgi ve becerilerin bir kullanıcıdan diğerine aktarılmasını sağlayan bir bilgi yönetimi sisteminin varlığını, işin yapılış biçiminde yapılan bir düzenlemeyi veya diğer girişimler, kamu kurumları ya da alt yüklenicilerle işbirliği yapılıp yapılmadığını ifade etmektedir. Eğer işletme bu faaliyetlerden herhangi birini yerine getiriyorsa, örgütsel bir yenilik yapmış sayılmaktadır. Buna göre bu çalışmada bulunan işletmelerin %32 si sayılan örgütsel yenilikleri yapmaktadırlar. Bu değişkenin bilgisayar kullanıcıları ile arasındaki bağıntı %10, intranet kullanıcıları ile arasındaki bağıntı %15 ve ekstranet kullanıcıları arasındaki bağıntı ise %18 dir. Sektörel farklılaşmayı da kontrol altına almak amacıyla, hizmet ve imalat sanayi olmak üzere iki kukla değişken çalışmaya dâhil edilmiştir. İmalat sanayi referans kategori olduğu için tahmin sonuçlarında ayrı bir değişken olarak görünmemektedir.

11 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 11 Tablo 3. Değişkenlerin Tanımlanması Değişken ismi Türü Tanımı Bilgisayar kullanıcılarının oranı Oran Bilgisayar kullananların toplam çalışanlara oranı Intranet Kategorik İşletme intranet teknolojisine sahipse 1 değilse 0 değerini alır. Ekstranet Kategorik İşletme ekstranet teknolojisine sahipse 1 değilse 0 değerini alır. İşletme Büyüklüğü Logaritmik Toplam satışların logaritması Yabancı sermaye Kategorik Yabancı sermayesi %80 in üzerinde olan işletmeler için 1, olmayanlar için 0 değerini alır. Kurum içi Ar-Ge Kategorik İşletme içinde Ar-Ge faaliyetleri yürütülüyorsa 1 değilse 0 değerini alır. Kurum dışı Ar-Ge Logaritmik İşletme dışında yürütülen Ar-Ge faaliyetlerine yapılan harcamanın logaritması Beşeri sermaye Logaritmik İşletmedeki bilişim uzman sayısının logaritması Uluslarasılaşma Kategorik İşletme ihracat yapıyorsa 1 değilse 0 değerini alır. Örgütsel Yenilik Kategorik İşletme örgütsel yenilik yapıyorsa 1 değilse 0 değerini alır Sektör Kategorik İşletme hizmet sektöründe faaliyet gösteriyorsa 1 değilse 0 değerini alır. İmalat sanayi bu çalışmada referans kategori olarak yer almaktadır. Not: ** p<0.05 Tablo 4. Betimleyici İstatistikler Değişkenler Ortalama Standart Hata Bilgisayar Kullanıcıları Intranet Bilgisayar Kullanıcıları Intranet Ekstranet İşletme Ekstranet ** 0.29** büyüklüğü Kurumiçi Ar-Ge ** Kurumdışı Ar-Ge ** Beşeri sermaye ** 0.30** 0.25** Uluslarasılaşma ** Yabancı Sermaye Örgütsel Yenilik ** ** 0.15** 0.18** İşletme büyüklüğü Kurumiçi Ar-Ge Kurumdışı Ar-Ge BİT Uzmanı Sayısı İhracat Yabancı Sermaye Örgütsel Yenilik 4. Tahmin Sonuçları Tablo 5 te gösterildiği gibi işletme büyüklüğünün etkisi bilgisayar kullanım oranı ile ölçülen ilk bağımlı değişken için negatif ve anlamlı, intranet ve ekstranet teknolojilerinin kullanımı için pozitif ve anlamlıdır. İlk sonuç BİT adaptasyonu ile ölçek etkisi arasında doğrusal bir ilişki olduğunu savunan çalışmalardan (Fabiani vd., 2005; Baldwin vd., 2004; Delone, 1981; Morgan vd., 2006; Teo ve Tan, 1998; Thong, 1999; Moriones vd., 2007) farklı bir sonuç vermektedir. Buna göre bağımlı değişkenlerin basit teknoloji kullanımından daha karmaşık olana doğru ilerlediğini varsaydığımızda, büyük işletmelerin karmaşık teknolojileri kullanma ve bunlara sahip olmada diğerlerine göre daha avantajlı oldukları gözlemlenmektedir.

12 12 Derya FINDIK Beşeri sermaye değişkeni göz önüne alındığında girişimdeki bilişim uzmanları sayısının etkisi de tüm bağımlı değişkenler için pozitif ve anlamlıdır. Beşeri sermaye değişkeni farklı BİT adaptasyon türleri üzerinde benzer büyüklükte etkiye sahip olmakla birlikte en yüksek katsayılar bilgisayar kullanıcıları ve intranet kullanımı üzerindedir. İşletmede BİT uzmanı çalıştırıyor olmak ekstranet kullanımı üzerinde diğer değişkenler kadar etkili değildir. Bunun temel nedeni ekstranet aracılığıyla diğer kurumlar ve işletmelerle veri ve enformasyon paylaşımında bulunan işletmelerin bu paydaşların BİT uzmanlığından faydalanabilmesidir. Bu noktada ekstranet teknolojisi kullanan ve BİT uzmanı istihdam eden işletmeler, BİT uzmanlığı gerektiren birtakım işleri dışardaki paydaşlardan karşıladıkları için işletme içindeki BİT uzmanının adaptasyon üzerindeki etkisi azalmaktadır. Ar-Ge faaliyetleri ile BİT adaptasyonu arasındaki ilişki göz önüne alındığında, Ar-Ge faaliyetleri kurumiçi ve kurumdışı Ar-Ge faaliyeti olarak ayrıştırılmıştır. Kurumiçi Ar-Ge faaliyetlerinin tüm adaptasyon türleri üzerinde pozitif ve anlamlı etkisi bulunmaktadır. Bununla birlikte bu etki ekstranet kullanımı söz konusu olduğunda daha yüksektir. Bunun temel nedeni diğer kurumlar ve işletmelerle veri ve enformasyon akışı sağlanması için işletme içerisinde Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülüyor olmasıdır. Dışardan temin edilen Ar-Ge faaliyetlerini temsil eden Kurumdışı Ar-Ge değişkenin etkisi ise intranet kullanıcılarında çok daha fazladır. Bunun temel nedeni ise, işletmenin ana faaliyetleri çerçevesinde de olsa bilgisayar kullanımı ileri düzeyde yenilik becerisi gerektirmez. Oysa işletme içinde iş akışının takibini sağlayan intranetin kullanımı ve geliştirilmesinde dışarıdan yürütülüyor da olsa Ar- Ge faaliyetine gereksinim duyulabilir. Yabancı sermaye değişkeni, modeldeki tüm bağımlı değişkenler için pozitif ve anlamlıdır. Katsayısının en yüksek olduğu durum ise intranet kullanıcılarında gözlenmektedir. Yabancı sermayenin BİT adaptasyonu üzerindeki pozitif etkisi, yabancı sermayenin uluslararası ticaret ağına erişim ve riskin azalması etkisi yarattığı ve bu şekilde yeni teknolojilere adaptasyonu hızlandırdığı yönündeki uluslararası literatürle paralellik göstermektedir (Galliano ve Roux, 2008; Premkumar ve Roberts, 1999; Gourlay ve Pentecost, 2002). İşletmelerin ihracat faaliyetleriyle ile ölçülen uluslararasılaşma değişkeninin etkisi göz önüne alındığında işletmelerin mal ve hizmet ihracatı yapmaları BİT adaptasyonu sürecinde bilgisayar kullananların oranını negatif etkilemektedir. İhracatın intranet ve ekstranet değişkenleri üzerindeki etkisi anlamsızdır. Bu sonuç BİT adaptasyonu ile ihracat arasında pozitif etki bulan çalışmalarla (Fabiani vd. 2005; Hollenstein, 2004) farklı bir yöndedir. Bu çalışmada yer alan işletmelerin %60 ının ihracat yaptığı göz önüne alınınca bu şaşırtıcı bir sonuçtur. Bunun temel nedeni ihracat yapan işletmelerin ihraç ettikleri ürün ya da hizmetlerin BİT uzmanlığı gerektirmemesi ya da teknoloji temelli olmaması şeklinde ifade edilebilir. İş organizasyonunu temsilen kullanılan örgütsel yenilik değişkeni sadece bilgisayar kullanıcıları için anlamlıdır. Bu sonuç, işin örgütlenmesinde yapılan herhangi bir değişiklik ya da kurulan bir işbirliğinin, teknolojinin basit düzeyde kullanımını bile etkileyen bir süreç olduğunu göstermektedir. Örgütsel yenilikle BİT adaptasyonunun bu basit düzeyi arasındaki

13 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 13 ilişki örgütsel yeniliği kalite güvencesi ve esnek örgütlenme şeklinde ölçen ve BİT adaptasyonu ile arasında doğrusal ilişki bulan uluslararası yazınla paralellik göstermektedir (Hollenstein, 2004; Arvanitis ve Hollenstein, 2001; Arvanitis, 2005). Bununla birlikte süreç karmaşıklaşıp intranet ve ekstranet gibi teknoloji kullanımlarına ilerledikçe örgütsel yeniliğin bu teknolojilerin adaptasyonlarına bir etkisi gözlemlenmemektedir. Sektörel kukla değişkenlerinin etkilerine bakıldığında hizmet sektöründe olmak, imalat sanayinde üretim yapmaya göre BİT adaptasyonu açısından daha avantajlıdır. Bu sonuç göstermektedir ki hizmet sektöründe BİT adaptasyonunu tetikleyen birtakım koşullar imalat sektörüne göre daha çok gelişmiştir. Hizmet sektöründe teknik kapasitenin daha gelişmiş olması (Rosenberg (1972) ya da bu sektördeki işletmeler arasında bilgi ve tecrübe paylaşımının daha fazla olması (Almeida, 1996) bu koşullar arasında sayılabilir. Tablo 5. Kesirli Logit ve Probit Sonuçları DEĞİŞKENLER/MODEL Bilgisayar kullananların oranı İntranet Ekstranet Kesirli Logit Probit İşletme büyüklüğü *** 0.364*** 0.294*** (0.0457) (0.0698) (0.0810) BİT uzmanı 0.449*** 0.508*** 0.264*** (0.0645) (0.0898) (0.0910) Kurumiçi Ar-Ge 0.241*** 0.259** 0.431*** (0.0663) (0.125) (0.118) Kurumdışı Ar-Ge ** (0.0723) (0.158) (0.137) Yabancı sermaye *** *** *** (0.0007) (0.0017) (0.0013) İhracat ** (0.0706) (0.103) (0.105) Örgütsel yenilik 0.109* (0.0605) (0.109) (0.105) Hizmet sektörü (1) 0.715*** 0.239** 0.439*** (0.0732) (0.105) (0.108) Sabit *** *** *** (0.127) (0.190) (0.232) Log Olabilirlik Wald Ki Kare Pseudo R Gözlem sayısı Notlar: (1) İmalat sanayi referans kategoridir. Değişen varyanstan etkilenmeyen standart hatalar parantezin içindedir. (2) *** p<0.01, ** p<0.05, * p<0.10 Kaynak: Yazarın kendi hesaplamaları

14 14 Derya FINDIK 5. Sonuç ve Öneriler Bu çalışmada işletmelerin BİT kullanımı 3 farklı değişken ile ölçülmüştür. Bunlar; işletme faaliyetleri çerçevesinde bilgisayar kullanımı, intranet ve ekstranet teknolojileri sahipliğidir. İşletme kaynakları ise şirket büyüklüğü, beşeri sermaye, Ar-Ge faaliyetleri, uluslarasılaşma ve örgütsel yeniliktir. Çalışmanın sonuçlarına göre, işletme büyüklüğü ile ifade edilen ölçek etkisi intranet ve ekstranet teknoloji sahipliğinde önemli rol oynarken aynı etki bilgisayar kullanım oranında gözlenmemektedir. Bu sonuç, görece büyük işletmelerin intranet ve ekstranet teknolojilerine sahip olduğuna ve bu teknolojileri kullanmakta uzmanlaştıklarına işaret etmektedir. Bir başka deyişle, ölçek etkisi intranet ve ekstranet gibi ileri bir teknoloji kullanımında belirleyici rol oynamaktadır. Bu sonuç, BİT kullanımı ile işletme büyüklüğü arasında doğrusal bir ilişki olduğunu gösteren çalışmaları destekleyici niteliktedir (Fabiani vd., 2005; Baldwin vd., 2004; Delone, 1981; Morgan vd., 2006; Teo ve Tan, 1998; Thong, 1999; Moriones vd., 2007). Öte yandan ölçek etkisinin BİT adaptasyonu üzerindeki olumlu etkisinden yararlanamayan ve Türkiye de toplam girişim sayısının %99,9 unu oluşturan küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik adaptasyon becerilerini geliştirecek birtakım politikaların tasarlanması gerekmektedir. Bu noktada KOBİ faaliyetlerinden sorumlu aracı kuruluşların yardımıyla teknolojinin daha ileri kullanımlarının bu tür işletmelerde yaygınlaşması için finansal destek sağlanması ve destek alan işletmelerin BİT adaptasyonundaki değişimlerinin belirli periyodlarla izlenmesi gereklidir. Çalışmanın bir diğer sonucu beşeri sermaye ile ilgilidir. Çalışmada bu değişkeni temsilen işletmelerin BİT uzmanı istihdam edip etmedikleri sorulmuştur. BİT uzmanlarının varlığı bir işletmede diğer çalışanlar üzerinde teknoloji kullanımının yayılımı konusunda olumlu bir etkiye sahiptir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre bir işletmede BİT uzmanlarının bulunması işletmenin diğer çalışanları üzerinde BİT kullanımı hususunda olumlu bir etki yaratmaktadır. Bu etki, BİT kullanımının üç farklı düzeyinde de olumlu ve anlamlıdır. Beşeri sermayenin işletmenin özümseme kapasitesi ve deneyimle ölçüldüğü çalışmalarda bu iki faktör açısından avantajlı olan işletmelerin teknoloji adaptasyon becerilerinin daha gelişmiş olduğunu göstermektedir (Hollenstein, 2004; Arvanitis ve Hollenstein, 2001; Arvanitis, 2005). Bir önceki sonuçla bağlantılı olarak Türkiye de bünyesinde herhangi bir BİT uzmanı bulunmayan işletmelerin BİT uzmanı istihdam etmelerini sağlayacak desteklerin sağlanması gereklidir. Ar-Ge faaliyetleri ile BİT adaptasyonu arasındaki ilişki düşünüldüğünde kurum içi Ar-Ge faaliyetleri ile kurum-dışı Ar-Ge faaliyetleri BİT adaptasyonu üzerinde farklı etkilere sahiptir. Kurum içi Ar-Ge faaliyetleri bilgisayar kullanım oranı, intranet ve ekstranet teknolojileri adaptasyonunu hızlandırmaktadır. Kurum içi Ar-Ge faaliyetlerinin etkisi tüm adaptasyon türleri için olumlu iken kurum dışı Ar-Ge faaliyetlerinin yalnızca intranet adaptasyonu üzerinde anlamlı ve olumlu etkisi bulunmaktadır. Bu sonuç işletme dışından edinilen bilgi ve deneyimin işletme içindeki bilgi dolaşımını kolaylaştırdığını göstermektedir. Bu sonucun bir uzantısı olarak işletme dışındaki kuruluşlarla işbirliği zayıf olan işletmeler

15 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 15 yeni teknolojileri öğrenme becerilerini geliştirecek işbirlikleri kurarak teknoloji adaptasyon hızlarını artırabilirler. İşletmenin uluslararası piyasalarda etkin olması işletmenin bilgiye erişim kanallarını çeşitlendirmektedir. Özellikle ihracata konu olan ürün ya da hizmetlerin belirli bir teknolojide uzmanlaşma gerektirdiği durumda o işletmenin teknolojiyi öğrenme ve onu benimseme kapasitesi uluslararası ölçekte aktif olmayan işletmelere göre daha yüksektir. Bu çalışmada BİT adaptasyonu ile uluslararasılaşma arasında bu tür doğrusal bir ilişki bulunmamıştır. Bu sonuç, uluslararasılaşmanın öğrenme ve rekabet baskısı ile baş etme sürecini tetiklediğini ve böylece BİT adaptasyonunu hızlandırdığını gösteren gelişmiş ülkeler üzerine yapılan çalışmalardan (Galliano ve Roux, 2008; Fabiani vd. 2005; Hollenstein, 2004; Hall ve Khan, 2003) farklı bir doğrultudadır. Tahmin sonuçlarıyla bağlantılı olarak teknoloji temelli ürün ya da hizmet ihraç etmeyen işletmeler BİT adaptasyonuna ihtiyaç duymayabilirler. Bununla birlikte bu işletmelerin hali hazırdaki ürün ve hizmetlerinin uluslararası pazarlarda daha fazla alıcı bulması için bu teknolojilerden faydalanmaları bir rekabet stratejisi olarak değerlendirilebilir. İşletmeler bu doğrultuda kendilerini geliştirebilirler. Örgütsel yeniliğin BİT adaptasyonu üzerindeki etkileri göz önüne alındığında teknolojinin basit düzeyde kullanımı ile arasında olumlu bir ilişki olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. İntranet ve ekstranet teknolojilerinin benimsenmesinde örgütsel yenilik herhangi anlamlı bir etki yaratmamıştır. Bu sonucun temel nedenleri arasında karar alma mekanizmalarında yapılan değişikliklerin işletme içinde ve işletme dışında bilgi akışını etkileyebilmesi için belirli bir zaman geçmesi gerektiğidir. Tahmin sonuçlarından anlaşıldığı kadarıyla bu çalışmadaki işletmeler, örgütsel süreçlerde gerçekleşen değişikliklerin işletme içi ve işletme dışı iletişim ağını etkileyecek düzeye henüz gelmemişlerdir. KAYNAKÇA Almeida, P. (1996). Knowledge sourcing by foreign multinationals: patent citation analysis in the U.S. semiconductor industry, Strategic Management Journal, 17, Arvanitis, S. & Hollenstein, H. (2001). The determinants of the adoption of advanced manufacturing technology, Economics of Innovation and New Technology, 10, Arvanitis, S (2004). Information Technology, Workplace Organization, Human Capital and Firm Productivity: Evidence for the Swiss Economy, The Economic Impact of ICT: Measurement, Evidence and Implications, Arvanitis, S (2005). Computerization, new workplace organization, skilled labor, and firm productivity: evidence for the Swiss business sector, Economics of Innovation and New Technology, 14, Baldwin, J.R., Sabourin, D., Smith, D. (2004). Firm performance in the Canadian food processing sector: The interaction between ICT, advanced technology use and human resource competencies, The Economic Impact of ICT: Measurement, Evidence and Implications, , OECD, Paris. Bensghir, T. K. & Leblebici D. N. (2001). Teknolojik Gelişmenin Örgütler ve Örgütsel Değişim Üzerindeki Yansımaları." Amme İdaresi Dergisi, C 34.

16 16 Derya FINDIK Delone, W. H. (1981). Firm size and characteristics of computer use, MIS Quarterly, 5, Fabiani, S., Schivardi, F., Trento, S. (2005). ICT Adoption in Italian manufacturing: firm Level analysis, Industrial and Corporate Change, 14, Fok, L.Y., Fok, W. M., Hartman, S. J. (2001). Exploring the relationship between total quality management and information systems development, Information & Management, 38 (6), Galliano, D. & Roux, P. (2008). Organisational motives and spatial effects in internet adoption and intensity of use: Evidence from French industrial firms, Annual Regional Science, 42, Giunta, A., & Trivieri, F. (2007). Understanding the determinants of information technology adoption: evidence from Italian manufacturing firms. Applied Economics, 39(10), Gourlay, A. & Pentecost, E. (2002). The Determinants of Technology Diffusion: Evidence from the UK Financial Sector, The Manchester School, 70(2), Hall, B. H. & Khan, B. (2003). Adoption of New Technology, NBER Working Paper Series No Haller, A. S. & Siedschlag, I. (2007). The Adoption of ICT: Firm Level Evidence from Irish Manufacturing Industries, Economic and Social Research Institute Working Paper, 204, Haller, A. S. & Siedschlag, I. (2011), Determinants of ICT adoption: Evidence from firm level data, Applied Economics, 43(26), Hollenstein, H. (2004). Determinants of the adoption of information and communication technologies: An empirical analysis based on firm level data for the Swiss business sector, Structural Change and Economic Dynamics, 15, Hodgkinson, A. & McPhee, P. (2002). SME information sourcing for innovation and export market, University of Wollongong Working Paper Series 02-08, Hsieh, C. Binshan L. (1998). Internet commerce for small businesses, Industrial Management & Data Systems, 98(3), Luchetti, R. & Sterlacchini, A. (2004). The Adoption of ICT among SMEs: evidence from Italian survey, Small Business Economics, 23, Martins, M. F. O. & Olivera, T. (2008) Determinants of information technology diffusion: A study at the firm level for Portugal, The Electronic Journal Information Systems Evaluation, 11(1), Matthews, P. (2007). ICT assimilation and SME expansion, Journal of International Development, 19(6), Morgan, A., Colebourne, D. & Thomas, B. (2006). The development of ICT advisors for SME businesses: an innovative approach, Technovation, 26(8), Moriones, A. B., Lopez, F.L., Vasconcelos, G. C. (2005). A firm level analysis of differences between adopters and non-adopters of ICT, 45th Congress of the European Regional Science Association. Moriones, A. B. & Lopez, F. L. (2007). Firm level analysis of determinants of ICT adoption in Spain, Technovation, 27(6-7), Papke, L. E. & Wooldridge, J. M. (1996). Econometric Methods for Fractional Response Variables with an Application to 401(k) Plan Participation Rates, Journal of Applied Econometrics, 11, Pohjola, M. (2003). The adoption and diffusion of ICT across countries: Patterns and determinants, The New Economy Handbook, USA: Elsevier Academic Press. Premkumar, G. & Roberts, M. (1999). Adoption of new information technologies in rural small businesses, Omega, 27(4),

17 Örgütsel Yeniliğin İşletmelerde Bilgi Teknolojileri Kullanımına Etkisi: Türkiye Örneği 17 Rosenberg, N. (1972). Factors affecting the diffusion of technology, Explorations in Economic History, 10, Shiels, H., McIvor, R., O Reilly, D. (2003). Understanding the implications of ICT adoption: insights from SMEs, Logistics Information Management, 16(5), Teo, T. S. H. & Tan, M. (1998). An empirical study of adopters and non-adopters of the internet in Singapure, Information &Management, 34(6), Teo, T. S. H. & Ranganathan, C. (2004). Adopters and non-adopters of business-to-business electronic commerce in Singapure, Information & Management, 42(1), Thong, J. Y.L. (1999). An integrated model of information systems adoption in small businesses, Journal of Management Information Systems, 15(4), TUİK (2007), Girişimlerde Bilişim Anketi, TÜİK, Ankara. TUİK (2008a), Girişimlerde Bilişim Anketi, TÜİK, Ankara. TUİK (2008b), Yenilik Anketi, TÜİK, Ankara. TUİK (2009), Girişimlerde Bilişim Anketi, TÜİK, Ankara. UNCTAD (2013), World Investment Report: Global Value Chains: Investment and Trade for Development, Newyork, Geneva. Wooldridge, J. M.(2002), Cross section and panel data analysis, USA: MIT Press.

18 EYD EKONOMİK YAKLAŞIM DERNEĞİ / ASSOCIATION Ekonomik Yaklaşım ISSN print 2014 Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association - Ankara Her hakkı saklıdır All rights reserved

Türkiye de Faaliyet Gösteren İmalat ve Hizmet Sektörü Firmalarının Bit Kullanımına İlişkin Bir Uygulama

Türkiye de Faaliyet Gösteren İmalat ve Hizmet Sektörü Firmalarının Bit Kullanımına İlişkin Bir Uygulama Türkiye de Faaliyet Gösteren İmalat ve Hizmet Firmalarının Bit Kullanımına İlişkin Bir Uygulama Derya Fındık Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları, Ankara dfindik@metu.edu.tr

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. M. Arcan TUZCU

Yrd. Doç. Dr. M. Arcan TUZCU Yrd. Doç. Dr. M. Arcan TUZCU Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi EĞİTİM Doktora Yüksek Lisans Lisans Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü 1999 2003 Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme

Detaylı

2017 ÖNCESİ NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT NÖ-İÖ BÖLÜMLERİ LİSANS ÖĞRETİM PLANI

2017 ÖNCESİ NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT NÖ-İÖ BÖLÜMLERİ LİSANS ÖĞRETİM PLANI I. YIL İKT101 Z Davranış Bilimleri Behavioral Sciences 3+0-3 3 İKT103 Z Genel Muhasebe I General Accounting I 3+0-3 5 İKT105 Z Matematik I Mathematics I 3+0-3 3 İKT107 Z Hukuka Giriş Introduction to Law

Detaylı

2012-2013 EĞİTİM ÖĞRETİM YILINDAN İTİBAREN GEÇERLİ OLACAK NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT-İ.Ö

2012-2013 EĞİTİM ÖĞRETİM YILINDAN İTİBAREN GEÇERLİ OLACAK NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT-İ.Ö I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI ECTS KREDİSİ İKTİÖ-101 Z Davranış Bilimleri Introduction to Behavioral Sciences 3+0-3 3 İKTİÖ-103 Z Genel Muhasebe-I Financial Accounting

Detaylı

Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü. Dersler ve Krediler

Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü. Dersler ve Krediler Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü Dersler ve Krediler I. YIL I HAFTALIK DERS SAATİ UTL101 Z Genel İşletme Introduction to Business 3+0-3 5 UTL103 Z Hukukun Temel Kavramları Basic Concepts of Law

Detaylı

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ BÖLÜM KODU: 0207

İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ BÖLÜM KODU: 0207 İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İŞLETME BÖLÜMÜ BÖLÜM KODU: 0207 01.Yarıyıl Dersleri Ders Kodu Ders Adı İngilizce Ders Adı TE PR KR AKTS IKT105 İktisada Giriş Introduction to Economics 3 0 3 4 ISL101

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Dağıtılmış Gecikmeli Modellerin Analizi ve Firma Verilerine Uygulanması, Prof. Dr. Ali Hakan Büyüklü

ÖZGEÇMİŞ. Dağıtılmış Gecikmeli Modellerin Analizi ve Firma Verilerine Uygulanması, Prof. Dr. Ali Hakan Büyüklü ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Ferda Yerdelen Tatoğlu Doğum Tarihi: 25 07 1978 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Ekonometri İstanbul Üniversitesi 1998 Y. Lisans Ekonometri İstanbul Universitesi

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992 Adı Soyadı: Hasan VERGİL Ünvanı: Prof. Dr. Öğrenim Durumu: ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Siyasal Bilgiler Fakültesi / Ankara Üniversitesi 1992 İktisat Bölümü Y.

Detaylı

Lojistikte Girişimcilik ve Kobi'ler (LOJ 429) Ders Detayları

Lojistikte Girişimcilik ve Kobi'ler (LOJ 429) Ders Detayları Lojistikte Girişimcilik ve Kobi'ler (LOJ 429) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Lojistikte Girişimcilik ve Kobi'ler LOJ 429 Her İkisi 3 0 0

Detaylı

ORGANİZASYONEL ÖZELLİKLERİN KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI UYGULAMA BAŞARISINA ve ALGILANAN ORGANİZASYONEL PERFORMANSA ETKİSİ

ORGANİZASYONEL ÖZELLİKLERİN KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI UYGULAMA BAŞARISINA ve ALGILANAN ORGANİZASYONEL PERFORMANSA ETKİSİ 11. Ulusal İşletmecilik Kongresi 10-12 Mayıs 2012 - Konya 1005 ORGANİZASYONEL ÖZELLİKLERİN KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI UYGULAMA BAŞARISINA ve ALGILANAN ORGANİZASYONEL PERFORMANSA ETKİSİ Yrd. Doç. Dr.Yaşar

Detaylı

Yar. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Yar. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yar. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi TR-06590 Cebeci, Ankara Tel.: (0312) 319 77 20 den 340 Faks: (0312) 319 77 36 E-posta: kibritci@dialup.ankara.edu.tr URL: http://dialup.ankara.edu.tr/~kibritci/

Detaylı

TÜRKİYE DE YAZILIM SEKTÖRÜ KONFERANSI

TÜRKİYE DE YAZILIM SEKTÖRÜ KONFERANSI TÜRKİYE DE YAZILIM SEKTÖRÜ KONFERANSI Derya FINDIK Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları Anabilim Dalı 29 Aralık 2011 TEKPOL ün Tanıtımı Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları (TEKPOL) 1 Ocak 1998

Detaylı

Revolution I TDL101 Z Türk Dili I Turkish Language I TOPLAM Tarihi II

Revolution I TDL101 Z Türk Dili I Turkish Language I TOPLAM Tarihi II (NORMAL ÖĞRETİM) I. YIL I BF101 Z Genel İşletme Introduction to Business I 3+0-3 4 BF103 Z Mikro İktisada Giriş Introduction to Microeconomics 3+0-3 3 BF105 Z Genel Muhasebe-I Financial Accounting I 3+0-3

Detaylı

T.C. MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ İŞLETME FAKÜLTESİ 1. YARIYIL

T.C. MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ İŞLETME FAKÜLTESİ 1. YARIYIL 1. YARIYIL BUS 1101 Introduction to Business 3 0 3 4 BUS 1111 Micro Economics 3 0 3 4 BUS 1121 Financial Accounting I 3 0 3 5 BUS 1131 Introduction to Law 3 0 3 4 BUS 1141 Mathematics 3 0 3 4 BUS 1151

Detaylı

Revolution I TDLİÖ101 Z Türk Dili I Turkish Language I TOPLAM Tarihi II

Revolution I TDLİÖ101 Z Türk Dili I Turkish Language I TOPLAM Tarihi II (İKİNCİ ÖĞRETİM) I. YIL I BFİÖ101 Z Genel İşletme Introduction to Business I 3+0-3 4 BFİÖ103 Z Mikro İktisada Giriş Introduction to Microeconomics 3+0-3 3 BFİÖ105 Z Genel Muhasebe-I Financial Accounting

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 7. Yayınlar 7.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler (SCI & SSCI & Arts and Humanities)

ÖZGEÇMİŞ. 7. Yayınlar 7.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler (SCI & SSCI & Arts and Humanities) ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Gonca ATICI 2. Doğum Tarihi: 07.05.1975 3. Unvanı: Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İngilizce İktisat İstanbul Üniversitesi 1997 Y. Lisans Para-Banka

Detaylı

ACADEMIC YEAR CURRICULUM OF DEPARTMENT OF LOGISTICS MANAGEMENT FIRST SEMESTER

ACADEMIC YEAR CURRICULUM OF DEPARTMENT OF LOGISTICS MANAGEMENT FIRST SEMESTER 2014-2015 ACADEMIC YEAR CURRICULUM OF DEPARTMENT OF LOGISTICS MANAGEMENT FIRST SEMESTER Code Dersin Adı (TR) Course Name (ING) ISL 131 Ekonominin Temelleri I Fundamentals of Economics I ISL 171 İşletme

Detaylı

Semester I. PSPA 105 Introductionto Law Hukuka Giriş C 3 5 ECON 101 Introduction to Economics İktisada Giriş I C 3 5

Semester I. PSPA 105 Introductionto Law Hukuka Giriş C 3 5 ECON 101 Introduction to Economics İktisada Giriş I C 3 5 s Offered in the Undergraduate Program Semester I PUBF 101 PSPA 103 Mathematics for Public Mali Matematik C 3 5 Finance I I Introduction to Social Sosyal Bilimlere Giriş C 3 6 Sciences PSPA 105 Introductionto

Detaylı

TALEP YANLI YENİLİK: FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ FİRMALAR İÇİN ROLÜNÜN BELİRLENMESİ

TALEP YANLI YENİLİK: FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ FİRMALAR İÇİN ROLÜNÜN BELİRLENMESİ TALEP YANLI YENİLİK: FARKLI ÖZELLİKLERDEKİ FİRMALAR İÇİN ROLÜNÜN BELİRLENMESİ Yeşim Üçdoğruk Dokuz Eylül Üniversitesi AYTEP-27.01.2011 Literatür Ar-Ge Harcamaları ~ Yenilik Faaliyetleri Farklı firmaların

Detaylı

Electronic Letters on Science & Engineering 2(2) (2011) Available online at www.e-lse.org

Electronic Letters on Science & Engineering 2(2) (2011) Available online at www.e-lse.org Electronic Letters on Science & Engineering 2(2) (2011) Available online at www.e-lse.org ERP: Enterprise Resource Planning Ceyda Şahbazoğlu 1, Feyzullah Temurtaş 2,* 1 Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri

Detaylı

DERS KODU DERS ADI ZORUNLU TEORİ UYGULAMA LAB KREDİ AKTS Atatürk İlkeleri ve İnkılap AIT181 Tarihi I Zorunlu 2 0 0 2 2

DERS KODU DERS ADI ZORUNLU TEORİ UYGULAMA LAB KREDİ AKTS Atatürk İlkeleri ve İnkılap AIT181 Tarihi I Zorunlu 2 0 0 2 2 1.YARIYIL LERİ KODU ADI ZORUNLU TEORİ Atatürk İlkeleri ve İnkılap AIT181 Tarihi I Zorunlu 2 0 0 2 2 IKT101 İktisada Giriş I Zorunlu 3 0 0 3 6 IKT103 İktisatçılar İçin Matematik I Zorunlu 3 0 0 3 6 IKT105

Detaylı

ulu Sosy Anahtar Kelimeler: .2014, Makale Kabul Tarihi:21.10.2014 2014, Cilt:11, 163-184

ulu Sosy Anahtar Kelimeler: .2014, Makale Kabul Tarihi:21.10.2014 2014, Cilt:11, 163-184 ulu.2014, Makale Kabul Tarihi:21.10.2014 Sosy Anahtar Kelimeler: 2014, Cilt:11, 163184 The Relaionship Between Social Capital of Schools And Organizational Image Based On Perceptions of Teachers Abstract:The

Detaylı

Endüstri Mühendisliği - 1. yarıyıl. Academic and Social Orientation. 441000000001101 Fizik I Physics I 3 0 1 4 4 6 TR

Endüstri Mühendisliği - 1. yarıyıl. Academic and Social Orientation. 441000000001101 Fizik I Physics I 3 0 1 4 4 6 TR - - - - - Bölüm Seçin - - - - - Gönder Endüstri Mühendisliği - 1. yarıyıl 141000000001101 Akademik ve Sosyal Oryantasyon Academic and Social Orientation 1 0 0 1 0 1 TR 441000000001101 Fizik I Physics I

Detaylı

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ENSTİTÜSÜ / YÜKSEKOKULU BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ /ABD LİSANS PROGRAMI - 2 ( yılı öncesinde birinci

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ENSTİTÜSÜ / YÜKSEKOKULU BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ /ABD LİSANS PROGRAMI - 2 ( yılı öncesinde birinci MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ / ENSTİTÜSÜ / YÜKSEKOKULU BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ /ABD LİSANS PROGRAMI - 2 (2016-17 yılı öncesinde birinci sınıfa başlayan öğrenciler için) BİRİNCİ YIL 1. Dönem CMPE113

Detaylı

LOJİSTİK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ AKADEMİK YILI LİSANS (TÜRKÇE) DERS PROGRAMI

LOJİSTİK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ AKADEMİK YILI LİSANS (TÜRKÇE) DERS PROGRAMI LOJİSTİK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ 2014-2015 AKADEMİK YILI LİSANS (TÜRKÇE) DERS PROGRAMI BİRİNCİ YARIYIL Adı (TR) Adı (ING) ISL 131 Ekonominin Temelleri I Fundamentals of Economics I ISL 171 İşletme Yönetiminin

Detaylı

2013 MÜFREDATINA GÖRE ULUSLARARASI TİCARET VE FİNANSMAN BÖLÜMÜ NÜN İNGİLİZCE İŞLETME BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÇİFT ANADAL -YANDAL MÜFREDATI

2013 MÜFREDATINA GÖRE ULUSLARARASI TİCARET VE FİNANSMAN BÖLÜMÜ NÜN İNGİLİZCE İŞLETME BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÇİFT ANADAL -YANDAL MÜFREDATI 1 MÜFREDATINA GÖRE ULULARARAI TİCARET VE FİNANMAN BÖLÜMÜ NÜN İNGİLİCE İŞLETME BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÇİFT ANADAL -YANDAL MÜFREDATI ınıfı :1 Yarıyıl :1 Adı / Teo. Uyg. Introduction to Business Introduction

Detaylı

SOFTWARE ENGINEERS EDUCATION SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION RESEARCH FINANCIAL INFORMATION SYSTEMS DISASTER MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS

SOFTWARE ENGINEERS EDUCATION SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION RESEARCH FINANCIAL INFORMATION SYSTEMS DISASTER MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION SOFTWARE ENGINEERS EDUCATION RESEARCH FINANCIAL INFORMATION SYSTEMS DISASTER MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION Ö. Albayrak, J. C. Carver,

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ Ahmet Kibar ÇETİN

ÖZGEÇMİŞ Ahmet Kibar ÇETİN KİŞİSEL BİLGİLER ÖZGEÇMİŞ Ahmet Kibar ÇETİN Doğum Yeri ve Tarihi : Arhavi/Artvin & 1971 Uyruğu Medeni Hali Adres E-mail EĞİTİM DURUMU : TC : Evli, 1 çocuk : Çankırı Karatekin Üniversitesi, İİBF İktisat

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İktisat Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 Yüksek Lisans İktisat Bilkent Üniversitesi 1994

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İktisat Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 Yüksek Lisans İktisat Bilkent Üniversitesi 1994 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Sıdıka Başçı 2. Doğum Tarihi: 1 Ocak 1970 3. Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İktisat Orta Doğu Teknik Üniversitesi 1991 Yüksek Lisans

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ BÖLÜM : İKTİSAT

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU EŞDEĞER YAPILACAK DERSLER FAKÜLTE : İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ BÖLÜM : İKTİSAT 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI YAZ OKULU FAKÜLTE : BÖLÜM : İKTİSAT Dersin Açıldığı Dersin Dersin 1301001322002-1501001152002 COMPUTER COURSE FEN BİYOLOJİ 402001732012 COMPUTER 11320201E11563- GLOBAL MARKETING

Detaylı

İşletme (Türkçe) - 1. yarıyıl. Academic and Social Orientation Hukukun Temelleri Fundamentals of Law TR

İşletme (Türkçe) - 1. yarıyıl. Academic and Social Orientation Hukukun Temelleri Fundamentals of Law TR - - - - - Bölüm Seçin - - - - - Gönder İşletme (Türkçe) - 1. yarıyıl 141000000001101 Akademik ve Sosyal Oryantasyon Academic and Social Orientation 1 0 0 1 0 1 TR 380000000001101 Hukukun leri Fundamentals

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Aykan CANDEMİR Doğum Tarihi: 02 Ağustos 1972 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans İngilizce İşletme Dokuz Eylül Üniversitesi 1996

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ Danışman Doç. Dr. Tufan BAL YÜKSEK LİSANS TEZİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI ISPARTA - 2016 2016 [] TEZ

Detaylı

Courses Offered in the MSc Program

Courses Offered in the MSc Program Courses Offered in the MSc Program Compulsory Courses Course Code Course Title Dersin Adı PUBF 501 Public Expenditure in Theory and Practice Teori ve Uygulamada Kamu Harcamaları PUBF 502 Public Revenue

Detaylı

Courses Offered in the MsC Program

Courses Offered in the MsC Program Courses Offered in the MsC Program Compulsory Courses Course Code Course Title Dersin Adı PUBF 501 Public Expenditure in Theory and Practice Teori ve Uygulamada Kamu Harcamaları PUBF 502 Public Revenue

Detaylı

Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi

Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Cahit YILMAZ Kültür Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İstanbul c.yilmaz@iku.edu.tr Key words:kredi,büyüme. Özet Banka kredileri ile ekonomik büyüme arasında

Detaylı

Nazlı Karamollaoğlu 1 Ege Yazgan 2. İşletme Dinamikleri ve Verimlilik

Nazlı Karamollaoğlu 1 Ege Yazgan 2. İşletme Dinamikleri ve Verimlilik Döviz Kurları ve Yaşama Şansı : Türkiye İmalat Sektörü Firmaları Üzerine Bir İnceleme Nazlı Karamollaoğlu 1 Ege Yazgan 2 1 MEF Üniversitesi 2 İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Dinamikleri ve Verimlilik

Detaylı

Lisans 3,41 Endüstri Mühendisliği İstanbul Üniversitesi 2004 Yükseklisans 3,69 İşletme Mühendisliği İstanbul Teknik Üniversitesi 2008

Lisans 3,41 Endüstri Mühendisliği İstanbul Üniversitesi 2004 Yükseklisans 3,69 İşletme Mühendisliği İstanbul Teknik Üniversitesi 2008 ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Gülin İdil SÖNMEZTÜRK BOLATAN 2. 01.06.1982 3. Unvanı: Yrd. Doç. Dr. 4. İletişim Bilgileri: gulin. bolatan@alanya.edu.tr 5. Öğrenim Durumu: Derece / Ortalama Alan Üniversite Yıl

Detaylı

Dr.Öğr.Üyesi MEHMET SABRİ TOPAK

Dr.Öğr.Üyesi MEHMET SABRİ TOPAK Dr.Öğr.Üyesi MEHMET SABRİ TOPAK ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1975 Diğer T: 212440000011612 F: msabri@istanbul.edu.tr

Detaylı

Dış Ticarette ve Uluslararası Lojistikte Yazışma Teknikleri (LOJ 406) Ders Detayları

Dış Ticarette ve Uluslararası Lojistikte Yazışma Teknikleri (LOJ 406) Ders Detayları Dış Ticarette ve Uluslararası Lojistikte Yazışma Teknikleri (LOJ 406) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Kodu Saati Saati Saati Dış Ticarette ve Uluslararası Lojistikte

Detaylı

Bilim ve Teknoloji Politikalarının Etkisinin Değerlendirilmesi

Bilim ve Teknoloji Politikalarının Etkisinin Değerlendirilmesi Bilim ve Teknoloji Politikalarının Etkisinin Değerlendirilmesi Dr. Sinan Tandoğan Girişimcilik Destekleme Grubu Yürütme Komitesi Sekreteri, Uluslararası Bilim ve Teknoloji Konferansı Ankara, 03-6 Ekim

Detaylı

Kanada Sertifika Programları. Marketing Research and Business Intelligence Eylül, Ocak, Mayıs 42 Hafta 15600

Kanada Sertifika Programları. Marketing Research and Business Intelligence Eylül, Ocak, Mayıs 42 Hafta 15600 ALGONQUIN COLLEGE CAPILANO UNIVERSITY CENTENNIAL COLLEGE Kanada Sertifika Programları BÖLGE Program Başlangıç Tarihleri Süre (Ay) İngilizce Şartı Marketing Research and Business Intelligence Eylül, Ocak,

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. : Evli - 1 çocuklu : YRD. DOÇ. DR. 5. İletişim Bilgileri : gulcinelifyucel@gmail.com gulcinelif.yucel@yeniyuzyil.edu.tr

ÖZGEÇMİŞ. : Evli - 1 çocuklu : YRD. DOÇ. DR. 5. İletişim Bilgileri : gulcinelifyucel@gmail.com gulcinelif.yucel@yeniyuzyil.edu.tr ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : GÜLÇİN ELİF YÜCEL 2. Doğum Tarihi : 05.02.1984 3. Medeni Hali 4. Unvanı : Evli - 1 çocuklu : YRD. DOÇ. DR. 5. İletişim Bilgileri : gulcinelifyucel@gmail.com gulcinelif.yucel@yeniyuzyil.edu.tr

Detaylı

Teknolojik Yeniliklerin Küçük ve

Teknolojik Yeniliklerin Küçük ve Teknolojik Yeniliklerin Küçük ve Orta Boy İnşaat Firmalarõna Yaygõnlaşmasõ Doktora Tez Savunmasõ Emrah Acar Y. Mimar 13 Haziran 2005 İstanbul Teknik Üniversitesi Teknoloji difüzyonu yeni ürünlerin, süreçlerin

Detaylı

Courses Offered in the PhD Program

Courses Offered in the PhD Program Courses Offered in the PhD Program Compulsory Courses Course Code Course Title Dersin Adı PUBF 601 Advanced Topics in Public Finance Kamu Maliyesinde İleri Düzey Konular Elective Courses Course Code Course

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans (B.Sc.) Sosyoloji Boğaziçi 1989 Y. Lisans (MBA)

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans (B.Sc.) Sosyoloji Boğaziçi 1989 Y. Lisans (MBA) . Adı Soyadı: Ayşe Gönül Demirel ÖZGEÇMİŞ. Doğum Tarihi: 7.5.966. Ünvanı: Yard. Doç. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans (B.Sc.) Sosyoloji Boğaziçi 989 Y. Lisans (MBA) İşletme(Yönetim

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: MUHİTTİN KAPLAN Doğum Tarihi: 16 ARALIK 1969 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans İKTİSAT (İNG) MARMARA ÜNİVERSİTESİ 1992 Y. Lisans

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: Lale Aslan 2. Doğum Tarihi: Unvanı: Dr. Öğretim Üyesi (2017) 4. Öğrenim Durumu:

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: Lale Aslan 2. Doğum Tarihi: Unvanı: Dr. Öğretim Üyesi (2017) 4. Öğrenim Durumu: ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Lale Aslan 2. Doğum Tarihi: 22.01.1983 3. Unvanı: Dr. Öğretim Üyesi (2017) 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Çevre Mühendisliği İstanbul Üniversitesi 20002004

Detaylı

I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI (T + U)-KREDISI

I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI (T + U)-KREDISI NEVġEHĠR ÜNĠVERSĠTESĠ ĠKTĠSADĠ VE ĠDARĠ BĠLĠMLER FAKÜLTESĠ ĠġLETME N.Ö. BÖLÜMÜ LĠSANS ÖĞRETĠM PLANI I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI İŞL-101 Z Davranış Bilimleri-I

Detaylı

DERS BİLDİRİM FORMU Fakülte/Yüksekokul Bölüm Anabilim Dalı/Program Sınıf Öğretim Dönemi

DERS BİLDİRİM FORMU Fakülte/Yüksekokul Bölüm Anabilim Dalı/Program Sınıf Öğretim Dönemi DERS BİLDİRİM FORMU Fakülte/Yüksekokul Dersin kodu : 1 : Güz Dersin Adı Dersin İngilizce Adı Z/S T U L ATI ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ I Principles of Ataturk and History of Revolutions I Z 0 0

Detaylı

Adres : Atılım Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü C Blok No:216 06836 İncek Ankara

Adres : Atılım Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü C Blok No:216 06836 İncek Ankara UĞUR BAÇ YARDIMCI DOÇENT E-Posta Adresi : ugur.bac@atilim.edu.tr Telefon (İş) : 3125868759- Telefon (Cep) : Faks : 3125868091 Adres : Atılım Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü

Detaylı

ACADEMIC YEAR CURRICULUM OF DEPARTMENT OF LOGISTICS MANAGEMENT FIRST SEMESTER

ACADEMIC YEAR CURRICULUM OF DEPARTMENT OF LOGISTICS MANAGEMENT FIRST SEMESTER 2014-2015 ACADEMIC YEAR CURRICULUM OF DEPARTMENT OF LOGISTICS MANAGEMENT FIRST SEMESTER Code Dersin Adı (TR) Course Name (ING) MAN 131 Ekonominin Temelleri I Fundamentals of Economics I MAN 171 İşletme

Detaylı

Yönetim Bilişim Sistemleri (Karma) - 1. yarıyıl. 380000000001101 Hukukun Temelleri Fundamentals of Law 2 0 0 2 2 5 TR

Yönetim Bilişim Sistemleri (Karma) - 1. yarıyıl. 380000000001101 Hukukun Temelleri Fundamentals of Law 2 0 0 2 2 5 TR - - - - - Bölüm Seçin - - - - - Gönder Yönetim Bilişim Sistemleri (Karma) - 1. yarıyıl 141000000001101 Akademik ve Sosyal Oryantasyon Academic and Social Orientation 1 0 0 1 0 1 TR 380000000001101 Hukukun

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: EZGİ UZEL AYDINOCAK. 2. Doğum Tarihi: 11/05/1982. 3. Ünvanı: YARD.DOÇ.DR. 4. Öğrenim Durumu: DOKTORA

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı: EZGİ UZEL AYDINOCAK. 2. Doğum Tarihi: 11/05/1982. 3. Ünvanı: YARD.DOÇ.DR. 4. Öğrenim Durumu: DOKTORA ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: EZGİ UZEL AYDINOCAK 2. Doğum Tarihi: 11/05/1982 3. Ünvanı: YARD.DOÇ.DR. 4. Öğrenim Durumu: DOKTORA Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Ulaştırma ve Lojistik İstanbul Üniversitesi

Detaylı

KAMU YÖNETİMİ BÖLÜMÜ NÜN İKTİSAT ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÇİFT ANADAL-YANDAL MÜFREDATI

KAMU YÖNETİMİ BÖLÜMÜ NÜN İKTİSAT ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÇİFT ANADAL-YANDAL MÜFREDATI İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ TOPLANTI SAYISI:22 YÖNETİM KURULU KARARLARI TOPLANTI KARAR TARİHİ:10.08.2012 KARAR: 5- İşletme, Maliye İktisat, Uluslararası Ticaret ve Finansman ve İngilizce İşletme

Detaylı

Doç.Dr. BAHATTİN KARADEMİR

Doç.Dr. BAHATTİN KARADEMİR Doç.Dr. BAHATTİN KARADEMİR ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1975 Köln, Almanya. T: 3223387254228 F: 3223387286

Detaylı

Sayı: 2012-13 / 13 Haziran 2012 EKONOMİ NOTLARI. Belirsizlik Altında Yatırım Planları

Sayı: 2012-13 / 13 Haziran 2012 EKONOMİ NOTLARI. Belirsizlik Altında Yatırım Planları EKONOMİ NOTLARI Belirsizlik Altında Yatırım Planları Yavuz Arslan Aslıhan Atabek Demirhan Timur Hülagü Saygın Şahinöz Abstract: This note analyzes the relationship between uncertainty and firm investment

Detaylı

BENİM DÜNYAM ÇOCUK OYUNU: BİR MOBİL UYGULAMA

BENİM DÜNYAM ÇOCUK OYUNU: BİR MOBİL UYGULAMA XVI. Akademik Bilişim Konferansı 5-7 Şubat 2014 Mersin Akademik Bilişim Mersin Üniversitesi BENİM DÜNYAM ÇOCUK OYUNU: BİR MOBİL UYGULAMA Meliha ACAR N. Tuğbagül ALTAN AKIN Sümeyye Elif GÖKDAĞ Zeynep Gazal

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Rekabet Ölçüm Teknikleri ve Türk Sabun Sanayiinin Rekabet Gücü. Danışman Prof.Dr.Nejat ERK

ÖZGEÇMİŞ. Rekabet Ölçüm Teknikleri ve Türk Sabun Sanayiinin Rekabet Gücü. Danışman Prof.Dr.Nejat ERK ÖZGEÇMİŞ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: NURİYE ZEYNEP ÖKTEN Doğum Tarihi: 28/04/1964 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Maliye İstanbul Üniversitesi 1985 Y. Lisans İktisat Çukurova Universitesi

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ. Adı Soyadı: Kurtuluş Yılmaz GENÇ. Unvanı: Doçent Doktor. Doğum Tarihi: 29.09.1972; Çiftlik Köyü, Görele, Giresun

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ. Adı Soyadı: Kurtuluş Yılmaz GENÇ. Unvanı: Doçent Doktor. Doğum Tarihi: 29.09.1972; Çiftlik Köyü, Görele, Giresun ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Kurtuluş Yılmaz GENÇ Unvanı: Doçent Doktor Doğum Tarihi: 29.09.1972; Çiftlik Köyü, Görele, Giresun Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/ Üniversite Yıl Program

Detaylı

I.YIL HAFTALIK DERS AKTS

I.YIL HAFTALIK DERS AKTS I.YIL SOS 101 Z Sosyal Bilgilerin Temelleri Basics of Social Sciences 2-0-2 4 I SOS 103 Z Sosyal Psikoloji Social Psychology 2-0-2 4 SOS 105 Z Arkeoloji Archeology SOS 107 Z Sosyoloji Sociology SOS 109

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Doktora İşletme Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans İşletme Selçuk Üniversitesi Lisans Eğitim Selçuk Üniversitesi

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Doktora İşletme Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans İşletme Selçuk Üniversitesi Lisans Eğitim Selçuk Üniversitesi ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı : Haşmet Sarıgül Doğum Yeri Tarihi: Eyüp 23.06.1963 Birim: : İstanbul Esenyurt Üniversitesi, İşletme ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü ÜAK Temel Alanı : Sosyal,

Detaylı

ACT SME Soru Formu. Bölüm I: Firma Bilgileri Profili

ACT SME Soru Formu. Bölüm I: Firma Bilgileri Profili ACT SME Soru Formu Anket iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısım işletmenizin/örgütünüzün profilini ortaya koymayı amaçlayan soruları içermektedir. İkinci kısım KOBİ lerin uluslararası ticari faaliyetlerinde

Detaylı

EKONOMİ MEZUNLARI NE İŞ YAPAR?

EKONOMİ MEZUNLARI NE İŞ YAPAR? EKONOMİ MEZUNLARI NE İŞ YAPAR? Ekonomi Bölümünden mezun olanların ne iş yaptıkları sorusuna çoğu zaman çok geniş bir yelpazeden söz edilerek cevap verilir. Bu yelpaze: Dünya Bankası, IMF, Uluslararası

Detaylı

Mustafa BÜYÜKKARA 6 Ocak 2016

Mustafa BÜYÜKKARA 6 Ocak 2016 Mustafa BÜYÜKKARA 6 Ocak 2016 KOBİ Aracı (SME Instrument) Ufuk 2020 i, Gelişmek, Büyümek ve Uluslararasılaşmak isteyen tüm yenilikçi KOBİ lere eriştirmeyi planlayan araçtır. Sadece KOBİ ler başvurabilir.

Detaylı

3. Gün: Stratejik Yönetim ve Performans Yönetimi İlişkisi

3. Gün: Stratejik Yönetim ve Performans Yönetimi İlişkisi 3. Gün: Stratejik Yönetim ve Performans Yönetimi İlişkisi Tapio Laamanen 12 Ocak 2011 1 Hükümet Programının Stratejiler Aracılığıyla Uygulaması Kurumsal strateji süreci aşağıdakilerle sıkı bir bağlantı

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Mustafa Cem KIRANKABEŞ Doğum Tarihi: 19 Aralık 1971 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Elektronik ve Bilgisayar Eğitimi Marmara

Detaylı

Tablo-1 %100 İNGİLİZCE İŞLETME BÖLÜMÜ - 8 YARIYILLIK LİSANS MÜFREDATI

Tablo-1 %100 İNGİLİZCE İŞLETME BÖLÜMÜ - 8 YARIYILLIK LİSANS MÜFREDATI Tablo-1 %100 İNGİLİZCE İŞLETME BÖLÜMÜ - 8 YARIYILLIK LİSANS MÜFREDATI GEDİZ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ YARIYILI: I FIRST SEMESTER ATA 101*** Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I

Detaylı

DERSLİK KAPASİTE. Öğre nci Sayıs ı. Bölü m Kodu. Grup Adı. Ders Kodu. Sınav Saati. Duru m PROG. Sınav Tarihi. Zorunlu. Ders Adı

DERSLİK KAPASİTE. Öğre nci Sayıs ı. Bölü m Kodu. Grup Adı. Ders Kodu. Sınav Saati. Duru m PROG. Sınav Tarihi. Zorunlu. Ders Adı PROG Bölü m Kodu Ders Kodu Ders Adı Grup Adı Zorunlu Duru m Öğre nci Sayıs ı Sınav Tarihi EKONOMETRİ PR. EAS 102 İktisada Giriş 2 B Zorunlu Aktif 80 11.04.2016 09:00 EKONOMETRİ PR. EC 360 Merkez Bankacılığı

Detaylı

Ulaştırma ve Lojistik Üniversitesi

Ulaştırma ve Lojistik Üniversitesi 1.Adı Soyadı: GÖZDE YANGINLAR 2. Doğum Tarihi: 19.08.1985.Unvanı: Yrd.Doç.Dr. 4.Öğrenim Durumu: Doktora 5. Çalıştığı Kurum: Beykent Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Yüksek lisans Ulaştırma ve Lojistik

Detaylı

** İktisat bölümü ikinci öğretim ders kodları İKTİÖ şeklinde başlamaktadır.

** İktisat bölümü ikinci öğretim ders kodları İKTİÖ şeklinde başlamaktadır. I. YIL HAFTALIK DERS (T + U) KREDISI İKT101 Z Davranış Bilimleri Behavioral Sciences 3+0-3 3 İKT103 Z Genel Muhasebe I General Accounting I 3+0-3 5 İKT105 Z Matematik I Mathematics I 3+0-3 3 İKT107 Z Hukuka

Detaylı

Türkiye de Sigara Fiyatları ve Tüketim İlişkisi

Türkiye de Sigara Fiyatları ve Tüketim İlişkisi Türkiye de Sigara Fiyatları ve Tüketim İlişkisi Zeynep Önder Giriş Türkiye dünyadaki en büyük sigara tüketici ülkelerden biridir. A.B.D. Tarım Bakanlığı verilerine göre, 199-1999 yılları arasında dünyadaki

Detaylı

tepav Ekim2015 N201527 DEĞERLENDİRME NOTU Göçün Ardından Suriye ile Ticari İlişkiler

tepav Ekim2015 N201527 DEĞERLENDİRME NOTU Göçün Ardından Suriye ile Ticari İlişkiler Ekim2015 N201527 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRME NOTU Esra ÖZPINAR Seda BAŞIHOŞ Aycan KULAKSIZ Ekonomi Çalışmaları Göçün Ardından Suriye ile Ticari İlişkiler Göç sosyal,

Detaylı

tepav Kasım2012 N201280 DEEĞERLENDİRMENOTU ÜRÜN TİCARETİNİN FİNANSALLAŞMASININ TARIMSAL ÜRÜN VE GIDA FİYATLARINA ETKİLERİ

tepav Kasım2012 N201280 DEEĞERLENDİRMENOTU ÜRÜN TİCARETİNİN FİNANSALLAŞMASININ TARIMSAL ÜRÜN VE GIDA FİYATLARINA ETKİLERİ DEEĞERLENDİRMENOTU Kasım2012 N201280 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Efşan NAS ÖZEN 1 Araştırmacı, TEPAV Gıda ve Tarım Politikaları Araştırma Enstitüsü ÜRÜN TİCARETİNİN FİNANSALLAŞMASININ

Detaylı

APPLICATION CRITERIA CURRICULUM: CP 253 Statistical Methods for Planners (3-0) 3 CP 343 Urban Economics (3-0) 3

APPLICATION CRITERIA CURRICULUM: CP 253 Statistical Methods for Planners (3-0) 3 CP 343 Urban Economics (3-0) 3 İZMİR INSTITUTE OF TECHNOLOGY CITY PLANNING MASTER PROGRAMME APPLICATION CRITERIA 1. Graduates who have a Bachelor degree in any field can apply fort he City Planning Master Program. 2. Students who do

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı : TÜRKER TUĞSAL Doğum Tarihi : 1980 Unvanı : Dr. Öğrenim Durumu : Doktora Çalıştığı Kurum : Beykent Üniversitesi Derece Alan Üniversite Yıl Lisans İşletme Süleyman Demirel Üniversitesi

Detaylı

KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi. Kümelerin Tanımlanması ve Önceliklendirilmesi

KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi. Kümelerin Tanımlanması ve Önceliklendirilmesi KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi Kümelerin Tanımlanması ve Önceliklendirilmesi Rekabetçilik Önem Küme Yönetim Yeteneği Başarılı Kümeler Kümelerin Tanımlanması ve Önceliklendirilmesinde Dikkate Alınan

Detaylı

TEPGE BAKIŞ Aralık 2011 / ISSN: / Nüsha: 10

TEPGE BAKIŞ Aralık 2011 / ISSN: / Nüsha: 10 TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE BAKIŞ Aralık 2011 / ISSN: 1303 8346 / Nüsha: 10 KOBİ LERİN TÜRKİYE VE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ İlkay Uçum TEPGE 1. Giriş Küçük ve Orta Büyüklükteki/Ölçekli

Detaylı

Rekabetçilik İçin Kaliteli Eğitim Şart

Rekabetçilik İçin Kaliteli Eğitim Şart Rekabetçilik İçin Kaliteli Eğitim Şart Bengisu Özenç Araştırmacı Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Politika Notu Aralık 2010 Rekabetçilik İçin Kaliteli Eğitim Şart Aralık 2010 tarihinde yayınlanmış olan

Detaylı

2001 ve 2008 Yılında Oluşan Krizlerin Faktör Analizi ile Açıklanması

2001 ve 2008 Yılında Oluşan Krizlerin Faktör Analizi ile Açıklanması 2001 ve 2008 Yılında Oluşan Krizlerin Faktör Analizi ile Açıklanması Mahmut YARDIMCIOĞLU Özet Genel anlamda krizler ekonominin olağan bir parçası haline gelmiştir. Sıklıkla görülen bu krizlerin istatistiksel

Detaylı

1. Semester 1. Semester CODE COURSE CREDIT CODE COURSE CREDIT. 2. Semester 2. Semester. 3. Semester 3. Semester

1. Semester 1. Semester CODE COURSE CREDIT CODE COURSE CREDIT. 2. Semester 2. Semester. 3. Semester 3. Semester T.C. YAŞAR ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ULUSLARARASI TİCARET VE FİNANSMAN BÖLÜMÜ 2016-2017 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS PROGRAMI DEĞİŞİKLİKLERİ VE İNTİBAKLAR MEVCUT PROGRAM

Detaylı

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Güz Dönemi) 2. SINIF (Güz Dönemi) AKTS Dersin. Kodu. veya İŞL.219

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Güz Dönemi) 2. SINIF (Güz Dönemi) AKTS Dersin. Kodu. veya İŞL.219 İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ in in İŞL.101 Davranış Bilimleri I İŞL.201 Genel İşletme İŞL.203 Introduction to Business İŞL.103 Genel Muhasebe I İŞL.207 İŞL.209 İKT.101 İktisada Giriş I İŞL.211

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ Duygu ÖZÇALIK GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her hakkı saklıdır

Detaylı

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman)

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE (1987-2007) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) NE YAPILDI? ÖZET - Bu çalışmada, işgücü verimliliği

Detaylı

I. YIL YY KODU Z/S DERSĠN ADI DERSĠN ĠNGĠLĠZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI

I. YIL YY KODU Z/S DERSĠN ADI DERSĠN ĠNGĠLĠZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI NEVġEHĠR HACI BEKTAġ VELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ ĠKTĠSADĠ VE ĠDARĠ BĠLĠMLER FAKÜLTESĠ ĠKTĠSAT NÖ-ĠÖ BÖLÜMLERĠ LĠSANS I. YIL İKT103 Z Genel Muhasebe I General Accounting I 3+0-3 4 İKT105 Z Matematik I Mathematics

Detaylı

HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI AVIATION MANAGEMENT COURSE CURRICULUM

HAVACILIK İŞLETMECİLİĞİ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI AVIATION MANAGEMENT COURSE CURRICULUM BİRİNCİ YARIYIL / FIRST SEMESTER AVM 103 Havacılık Yönetiminin Temelleri I Fundamentals of Aviation Management I 3 0 3 6 MAN 131 Ekonominin Temelleri I Fundamentals of Economics I 3 0 3 5 MAN 141 Matematik

Detaylı

Elektronik Ticaret (LOJ 409) Ders Detayları

Elektronik Ticaret (LOJ 409) Ders Detayları Elektronik Ticaret (LOJ 409) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Elektronik Ticaret LOJ 409 Seçmeli 3 0 0 3 6 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Kürşat YALÇİNER 2. Doğum Tarihi : 23 Temmuz 1966 3. Unvanı : Profesör 4. Öğrenim Durumu : Doktora 5. Çalıştığı Kurum : Gazi Üniversitesi Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Atatürk

Detaylı

İK nın Değişen Rolü Beklentiler Çözüm Önerileri. Emre Kavukcuoğlu Mart 2015, İstanbul

İK nın Değişen Rolü Beklentiler Çözüm Önerileri. Emre Kavukcuoğlu Mart 2015, İstanbul İK nın Değişen Rolü Beklentiler Çözüm Önerileri Emre Kavukcuoğlu Mart 2015, İstanbul Rekabetin Değişen Kaynağı Maddi Varlıklar Maddi Olmayan Varlıklar 68% 80% 17% 32% 1975 1985 1995 2010 Kaynak: Ocean

Detaylı

Yar. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Yar. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ! Yar. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi TR-06590 Cebeci, Ankara Tel.: (0312) 319 77 20 den 340 Faks: (0312) 319 77 36 E-posta: kibritci@dialup.ankara.edu.tr URL: http://dialup.ankara.edu.tr/~kibritci/

Detaylı

Türkiye nin Sanayi Devrimi «Dijital Türkiye» Yol Haritası

Türkiye nin Sanayi Devrimi «Dijital Türkiye» Yol Haritası Türkiye nin Sanayi Devrimi «Dijital Türkiye» Yol Haritası Dijitalleşme Nedir? İmalat sanayide dijitalleşme, dijital teknolojilerden VERİMLİ, ETKİLİ VE ETKİN bir şekilde faydalanılmasıdır. Bu sayede, aynı

Detaylı

Kümelenme ve Uluslararasılaşma. Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı

Kümelenme ve Uluslararasılaşma. Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı Kümelenme ve Uluslararasılaşma Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğü KOBİ ve Kümelenme Destekleri Daire Başkanlığı Gündem Kümelenme Deneyimi: Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2011-11 /16 Ağustos 2011 EKONOMĐ NOTLARI. 2001-2008 Dönemi Đşgücü Verimliliğinin Sektörel Kaynakları 1

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2011-11 /16 Ağustos 2011 EKONOMĐ NOTLARI. 2001-2008 Dönemi Đşgücü Verimliliğinin Sektörel Kaynakları 1 EKONOMĐ NOTARI 2001-2008 Dönemi Đşgücü Verimliliğinin Sektörel Kaynakları 1 Murat Üngör Özet: Toplam işgücü verimliliği her bir sektörde gözlenen verimlilik artışları ve sektörler arasında emeğin yeniden

Detaylı

I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI ECTS KREDİSİ

I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI ECTS KREDİSİ I. YIL YY KODU Z/S DERSİN ADI DERSİN İNGİLİZCE ADI HAFTALIK DERS SAATI ECTS KREDİSİ İKT-101 Z Davranış Bilimleri Introduction to Behavioral Sciences 3+0-3 3 İKT-103 Z Genel Muhasebe I Financial Accounting

Detaylı

Ekonometri II (ECON 302T) Ders Detayları

Ekonometri II (ECON 302T) Ders Detayları Ekonometri II (ECON 302T) Ders Detayları Ders Adı Ekonometri II Ders Kodu ECON 302T Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Bahar 3 0 0 3 6 Ön Koşul Ders(ler)i ECON 301 Dersin Dili

Detaylı

Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2014; 1(2):141-145 ISSN: 2148-7472 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessıng Nurses Level of Knowledge

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans 1. Adı Soyadı: Ayşe Begüm Ötken ÖZGEÇMİŞ 2. Doğum Tarihi: 08.08.1977 3. Ünvanı: Yrd. Doç. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Y. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkiler Y. Human Resource

Detaylı

2nd International Defence Industry New Investments & Innovation Conference

2nd International Defence Industry New Investments & Innovation Conference 21 EKİM 2015 / 21 OCTOBER 2015 2. ULUSLARARASI SAVUNMA SANAYİİ YENİ YATIRIMLAR VE İNOVASYON KONFERANSI 2nd International Defence Industry New Investments & Innovation Conference 5*The Green Park Hotel,

Detaylı

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Güz Dönemi) 2. SINIF (Güz Dönemi) AKTS Dersin. Kodu. veya İŞL.219

İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ 1. SINIF (Güz Dönemi) 2. SINIF (Güz Dönemi) AKTS Dersin. Kodu. veya İŞL.219 İŞLETME ve İŞLETME İkinci Öğretim BÖLÜMLERİ in in İŞL.101 Davranış Bilimleri I İŞL.201 Genel İşletme İŞL.203 Introduction to Business İŞL.103 Genel Muhasebe I İŞL.207 İŞL.209 İKT.101 İktisada Giriş I İŞL.211

Detaylı

Ders Programı Sağlık Yönetimi Bölümü

Ders Programı Sağlık Yönetimi Bölümü Ders Programı Sağlık Yönetimi Bölümü BİRİNCİ YIL 1. Dönem (Güz) 2. Dönem (Bahar) Dersin Adı T U Kredi Dersin Adı T U Kredi Akademik ve Sosyal Oryantasyon 1 0 1 Toplum ve Sağlık 0 Yönetim ve Organizasyon

Detaylı