AYDIN TİCARET BORSASI

Transkript

1 AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MART 2018 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No: AYDIN Tel: Faks: Hazırlayan Cansu KARABULUT Ar-ge ve Kalite Sorumlusu 1

2 İÇİNDEKİLER GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA... 3 CARİ AÇIK... 5 TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ... 5 YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ... 7 İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ... 9 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ

3 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA, III. ÇEYREK: EKİM - ARALIK, 2017 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2017 yılında %7,4 arttı Üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2017 yılında bir önceki yıla göre %7,4 arttı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2017 yılında bir önceki yıla göre %19 artarak 3 trilyon 104 milyar 907 milyon TL oldu. Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2017 yılında zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım sektörünün katma değeri %4,7 arttı, sanayi sektörü %9,2 arttı, inşaat sektörü %8,9 arttı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri %10,7 arttı yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla TL, ABD doları cinsinden Dolar olarak hesaplandı. GSYH 2017 yılı dördüncü çeyreğinde %7,3 arttı Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmini, 2017 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre; zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100) %7,3 arttı. Cari fiyatlarla GSYH ise %19 artarak 889 milyar 231 milyon TL oldu. Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2017 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; tarım sektörü toplam katma değeri %6, sanayi sektörü %8,8 ve inşaat sektörü %5,8 arttı. Hizmetler sektörünün katma değeri ise %9 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2017 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %7,4 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %1,8 arttı. Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2017 yılında %6,1 arttı Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları, 2017 yılında bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre %6,1 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %59,1 oldu. 3

4 2017 yılında devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %14,5 olurken, sabit sermaye oluşumunun payı %29,8 oldu. Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları %5, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %7,3 artış gösterdi. Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2017 yılı dördüncü çeyreğinde %6,6 arttı Yerleşik hanehalklarının ve HHKOK'ların toplam nihai tüketim harcamaları, 2017 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %6,6 artarken devletin nihai tüketim harcamaları %7,4, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %6 arttı yılında mal ve hizmet ihracatı %12, ithalatı %10,3 arttı 2017 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre mal ve hizmet ihracatı %12, ithalatı %10,3 arttı. Mal ve hizmet ihracatı, 2017 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %9,3, ithalatı ise %22,7 arttı. İşgücü ödemeleri 2017 yılında % 12,9 arttı İşgücü ödemeleri 2017 yılında %12,9 artarken, net işletme artığı/karma gelir %26,2 arttı. İşgücü ödemeleri 2017 yılı dördüncü çeyreğinde %15,6 arttı İşgücü ödemeleri, 2017 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %15,6, net işletme artığı/karma gelir %23,1 arttı. İşgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içerisindeki payı %31,5 oldu İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yılın aynı çeyreğinde %32,8 iken bu oran 2017 yılının dördüncü çeyreğinde %31,5 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise %51,8'den %53'e yükseldi. 4

5 CARİ AÇIK Resmi rezervlerde milyon ABD doları net giriş gözlenmiştir. Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 149 milyon ABD doları azalarak 288 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Portföy yatırımları milyon ABD doları tutarında net giriş kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında sırasıyla 289 ve milyon ABD doları net alış yaptığı görülmektedir. Yurtdışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar ve diğer sektörler sırasıyla milyon ABD doları ve 493 milyon ABD doları net borçlanma gerçekleştirmişken, Genel Hükümet 2 milyar ABD doları yeni tahvil ihracında bulunmuştur. Diğer yatırımlarda milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir. Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları milyon ABD doları net azalış, yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları ise 922 milyon ABD doları net artış kaydetmiştir. Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar ve Genel Hükümet sırasıyla 88 ve 120 milyon ABD doları net geri ödeme, diğer sektörler milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiştir. Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Ocak ayına göre milyon ABD doları artarak milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı milyon ABD doları olmuştur. Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre milyon ABD doları artarak milyon ABD dolarına ve birincil gelir dengesi açığının 82 milyon ABD doları artarak 479 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili olmuştur. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 127 milyon ABD doları tutarında artarak 822 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 54 milyon ABD doları artarak 401 milyon ABD doları olmuştur. 5

6 İkincil Gelir Dengesi kalemi kaynaklı net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 71 milyon ABD doları azalarak 98 milyon ABD dolarına gerilemiştir. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ, ŞUBAT 2018 Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0,73 arttı TÜFE de (2003=100) 2018 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0,73, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,76, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,26 ve on iki aylık ortalamalara göre %11,23 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %2,57 ile sağlık grubunda oldu Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Şubat ayında endekste yer alan gruplardan, gıda ve alkolsüz içeceklerde %2,24, eğlence ve kültürde %1,89, ev eşyasında %1,23 ve lokanta ve otellerde %0,95 artış gerçekleşti. Aylık düşüş gösteren tek grup %4,09 ile giyim ve ayakkabı oldu Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Şubat ayında endekste yer alan gruplardan sadece giyim ve ayakkabı grubunda %4,09 oranında düşüş gerçekleşti. Yıllık en fazla artış %15,66 ile ev eşyası grubunda gerçekleşti TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırma %13,19, giyim ve ayakkabı %11,77, lokanta ve oteller %11,53 ve eğitim %10,88 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %1,12 ile TR83 (Samsun, Tokat, Çorum, Amasya) da oldu İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış %2,57 ile TR62 (Adana, Mersin) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %11,55 ile TR31 (İzmir) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış %12,73 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde gerçekleşti. Şubat 2018 de endekste kapsanan 407 maddeden; 32 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 269 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 106 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. Tüketici fiyat endeksi, Şubat 2018 [2003=100] 6

7 YURTİÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ, ŞUBAT 2018 Yurt içi üretici fiyat endeksi aylık %2,68 arttı Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2018 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %2,68, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,69, bir önceki yılın aynı ayına göre %13,71 ve on iki aylık ortalamalara göre %15,50 artış gösterdi. Yurt içi üretici fiyat endeksi değişim oranları, Şubat 2018 [2003=100] 7

8 Yurt içi üretici fiyat endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı, Şubat 2018 [2003=100] Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,82, imalat sanayi sektöründe %1,49, elektrik ve gaz sektöründe %21,10, su sektöründe %0,42 artış olarak gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranları, Şubat 201 [2003=100] Aylık en fazla artış elektrik ve gaz sektöründe gerçekleşti Bir önceki aya göre en fazla artış; %21,10 ile elektrik ve gaz, %7,57 ile ham petrol ve doğal gaz, %5,71 ile ağaç ve mantar ürünlerinde (mobilya hariç) gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri ise bir önceki aya göre %1,11 düşüş gösterdi. Ana sanayi gruplarında aylık en fazla artış enerjide gerçekleşti Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2018 yılı Şubat ayında aylık en fazla artış enerjide ve yıllık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ana sanayi grupları ve değişim oranları, Şubat 2018 [2003=100] 8

9 İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ, ARALIK 2017 İşsizlik oranı %10,4 seviyesinde gerçekleşti Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2017 yılı Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 581 bin kişi azalarak 3 milyon 291 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 2,3 puanlık azalış ile %10,4 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 2,6 puanlık azalış ile %12,3 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 4,8 puanlık azalış ile %19,2 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 2,3 puanlık azalış ile %10,6 olarak gerçekleşti. İstihdam oranı %46,9 oldu İstihdam edilenlerin sayısı 2017 yılı Aralık döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 619 bin kişi artarak 28 milyon 288 bin kişi, istihdam oranı ise 1,8 puanlık artış ile %46,9 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 255 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 1 milyon 365 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %18,3 ü tarım, %19,5 i sanayi, %7,3 ü inşaat, %55 i ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,1 puan, sanayi sektörünün payı 0,2 puan azalırken, inşaat sektörünün payı 0,4 puan, hizmet sektörünün payı ise 0,1 puan arttı. İşgücüne katılma oranı %52,4 olarak gerçekleşti İşgücü 2017 yılı Aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 39 bin kişi artarak 31 milyon 579 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,8 puan artarak %52,4 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,2 puanlık artışla %71,7, kadınlarda ise 1,3 puanlık artışla %33,5 olarak gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmamış temel işgücü göstergeleri, Aralık 2016, Aralık

10 Kayıt dışı çalışanların oranı %33,3 olarak gerçekleşti Aralık 2017 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puan artarak %33,3 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artarak %22,1 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam arttı, işsizlik azaldı Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 137 bin kişi artarak 28 milyon 925 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı 0,2 puanlık artış ile %48 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 67 bin kişi azalarak 3 milyon 162 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,2 puanlık azalış ile %9,9 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre değişim göstermeyerek %53,2 olarak gerçekleşti. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, tarım sektöründe 36 bin, sanayi sektöründe 44 bin, inşaat sektöründe 44 bin, hizmet sektöründe 13 bin kişi arttı. Mevsim etkilerinden arındırılmış temel işgücü göstergeleri, Aralık 2016 Aralık

11 AÇIKLAMALAR Bu haber bülteninde Aralık 2017 dönemsel sonuçları; 2017 yılının ve 2018 yılının 1-4. haftalarını içine alan Kasım, Aralık 2017 ve Ocak 2018 aylarını kapsamaktadır. DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ, OCAK 2018 İhracat %10,7, ithalat %38 arttı Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2018 yılı Ocak ayında, 2017 yılının aynı ayına göre %10,7 artarak 12 milyar 457 milyon dolar, ithalat %38 artarak 21 milyar 524 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı %108,8 arttı Ocak ayında dış ticaret açığı %108,8 artarak 9 milyar 67 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2017 Ocak ayında %72,1 iken, 2018 Ocak ayında %57,9'a düştü. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %1,1 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2018 Ocak ayında bir önceki aya göre ihracat %1,1, ithalat %5,5 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2018 yılı Ocak ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %7,6, ithalat %37,1 arttı. Avrupa Birliği ne ihracat %23,1 arttı AB ye yapılan ihracat, 2017 yılının aynı ayına göre %23,1 artarak 6 milyar 514 milyon dolar olarak gerçekleşti. Avrupa Birliği nin (AB-28) ihracattaki payı 2017 Ocak ayında %47 iken, 2018 Ocak ayında %52,3 oldu. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu 11

12 Almanya'ya yapılan ihracat 2018 Ocak ayında 1 milyar 343 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla 747 milyon dolar ile İngiltere, 742 milyon dolar ile İtalya ve 639 milyon dolar ile Irak takip etti. İthalatta ilk sırayı Çin aldı Çin'den yapılan ithalat, 2018 yılı Ocak ayında 2 milyar 176 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla 2 milyar 49 milyon dolar ile Rusya, 1 milyar 629 milyon dolar ile Almanya ve 1 milyar 120 milyon dolar ile ABD izledi. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %3,3 oldu Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Ocak ayında ISIC Rev.3 e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %92,4 tür. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,3, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %35,2 dir. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ithalatı içindeki payı %13,2 oldu İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %79,8 dir Ocak ayında yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %13,2, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %38,2 dir. 12

13 TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ, ŞUBAT 2018 Tüketici güven endeksi 72,3 oldu Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Şubat ayında bir önceki aya göre %0,1 oranında azaldı; Ocak ayında 72,33 olan endeks Şubat ayında 72,25 oldu. Tüketici güven endeksi, Şubat 2018 Hanenin maddi durum beklentisi endeksi 91,3 oldu Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %0,2 oranında artarak Şubat ayında 91,3 oldu. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin artmasından kaynaklandı. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 96,8 oldu Genel ekonomik durum beklentisi endeksi Ocak ayında 96,1 iken, Şubat ayında %0,7 oranında artarak 96,8 değerine yükseldi. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin bir önceki aya göre artmasından kaynaklandı. İşsiz sayısı beklentisi endeksi 75,3 oldu İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %0,9 oranında azalarak Şubat ayında 75,3 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin azalmasından kaynaklandı. 13

14 Tasarruf etme ihtimali endeksi 25,7 oldu Tasarruf etme ihtimali endeksi Ocak ayında 26,2 iken, Şubat ayında %1,9 oranında azalarak 25,7 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali olduğunu düşünen tüketicilerin bir önceki aya göre azalmasından kaynaklandı. Tüketici güven endeksi, alt endeksleri ve değişim oranları, Şubat 2018 AÇIKLAMALAR Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülmektedir. Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir. TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ, ŞUBAT 2018 Tarım- ÜFE Şubat ayında %0,86 arttı Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım ÜFE), 2018 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0,86, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,50, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,98 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,37 artış gösterdi. Bir önceki aya göre değişim; tarım ve avcılık ürünlerinde %0,57, ormancılık ürünlerinde%2,97 ve balıkçılıkta %9,13 artış gerçekleşti. Aylık en fazla artış tek yıllık bitkisel ürünler ana grubunda gerçekleşti Ana gruplarda bir önceki aya göre değişim; tek yıllık bitkisel ürünlerde %1,43, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %1,10 artış, çok yıllık bitkisel ürünlerde ise %1,80 azalış olarak gerçekleşti. Alt tarım gruplarından sebzeler bir önceki aya göre %2,58 arttı Alt tarım gruplarından; çeltik %9,31, koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları %2,65 ve tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar %0,22 artış, turunçgiller %3,33 ve canlı kümes hayvanları ve yumurtalar %1,70 azalış gösterdi. Şubat 2018 de endekste kapsanan 86 maddeden; 56 maddenin fiyatlarında artış, 25 maddenin fiyatlarında düşüş gerçekleşirken, 5 maddenin fiyatlarında değişim olmamıştır. 14

15 Tarım ÜFE yıllık değişim, [2015=100] 15