yetişkin denetimi olmadan bilgisayar kullanımı çocuk için olumsuz sonuçlar yaratabilir. Okul öncesi döneme yönelik hazırlanmış bir eğitim programı

Transkript

1

2 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ makta, bilgisayar teknoloji daha ucuzlayarak zengin seçeneklerle bireylerin kullanımına sunulmakta ve özellikle eğitsel yazılımlar her geçen gün öğrenciyi daha çok dikkate alır biçimde programlanmaktadır. Bilgisayar destekli eğitimin (BDE) eğitim sürecine dâhil olması bilgisayarların eğitimde doğrudan kullanıldığı 1960 lı yıllara rastlamaktadır. Bu yıllarda öncelikle donanım ön plana çıkmış, yazılım arka planda kalmıştır. Zamanla bu görüş değişerek yerini yazılımlara bırakmıştır (Akkoyunlu, 2003). Bilgisayarların öğretme ve öğrenme sürecinde kullanılmaları genel olarak öğretici olarak kullanılması ve öğrenme ortamı olarak kullanılması biçiminde iki şekilde olduğu söylenebilir (Çakır ve Yılmaz, 2009). BDE de kullanılan yazılımlar; bireyin görsel ve işitsel duyularına hitap eden, bireysel öğrenmelerini sağlayan yazılımlardır. Öğrenme faaliyetlerini istediği kadar gerçekleştiren ve birçok kez deneme fırsatı olan bireyin BDE ortamları ile daha nitelikli eğitim gerçekleştireceği düşünülebilir. Çocuğun bilgisayarla hangi yaşta tanışması gerektiğine ilişkin tartışmalar, bu teknolojinin eğitime girmesiyle başlamıştır. Bu konuda oldukça farklı görüşler bulunmaktadır. Birçok eğitimci, çocukların bilgisayarla okul öncesi dönemde tanışması gerektiğini savunmaktadır. Çünkü bu dönemde çocuklar çevrelerindeki her türlü araç-gerece karşı yoğun ilgi duymakta ve onları keşfetmeye çalışmaktadır (Yaşar, 2004). Buna karşın gereğinden uzun süre bilgisayar kullanımı, çocuğun seviyesine uygun olmayan etkinlikler, yetişkin denetimi olmadan bilgisayar kullanımı çocuk için olumsuz sonuçlar yaratabilir. Okul öncesi döneme yönelik hazırlanmış bir eğitim programı içerisinde yer alan bilgisayar eğitimi, zihinsel gelişimde, dil gelişiminde, sözlü ve sözsüz yeteneklerinin gelişiminde, el becerilerinin gelişiminde, problem çözme becerisinin gelişiminde, kavram gelişiminde ve uzun süre hatırlama becerisinin gelişiminde etkili olmaktadır. Bilgisayar sayesinde çocukların yaratıcılıkları ve eleştirel düşünceleri gelişmekte, çocuklar birbirleriyle iletişim kurmakta ve amaca ulaşmak için birlikte çalışabilmektedir. Bu paylaşım da çocukların sosyal gelişimlerine olumlu etki yapmaktadır (Haugland, 2000). Okul öncesi eğitimde bilgisayar kullanma; çocuklara bilgisayar becerileri kazandırmanın yanında, onların büyüklerin dünyasını daha gerçekçi biçimde tanımalarını sağlar. Teknolojiyi erken yaşta anlamaya başlayan çocuk, bilgisayar kullanmaktan korkmaz ve kendi kendini kontrol etme yeteneğini geliştirir (Yaşar, 2004). Eğitim ortamları düzenlenirken bilgisayarlar da bu ortamın önemli bir öğesini oluşturmaktadır. Bilgisayarların yanında ihtiyaç duyulacak olan ek donanımlar ve BDE yazılımlarının da bulunması son derece önemlidir. Eğitim kurumlarında yazılımların ya da donanımların yetersiz olması, BDE nin amacına ulaşmasına engel olabileceği söylenebilir. Okul öncesi dönemde kullanılacak olan yazılımların seçimi de son derece önemlidir. Bu dönem için hazırlanmış BDE yazılımları genel olarak oyun niteliğinde hazırlanmış yazılımlardır. Çocuk bilgisayar başında oyun oynayarak eğlenirken BDE ile etkileşime girerek öğretilmesi amaçlanan bilgileri ve temel bilgisayar becerilerini öğrenir. Okul öncesi dönemde BDE yazılımlarını seçerken şu ölçütlere dikkat edilmelidir; (i) Yazılım dili kesinlikle Türkçe olmalıdır. (ii) Yazılımlar; ölçme değerlendirme, gelişim, okul öncesi eğitim alan uzmanlarının görüşleri alınarak tasarlanmış olmalıdır. (iii) Tasarım açısından kullanılan renkler, animasyonlar, objeler çocuğun ilgisini çekebilecek biçimde tasarlanmış olmalıdır. (iv) Yazılımda kullanılan objeler, animasyonlar çocuğun seviyesine uygun olmalıdır. (v) Yazılım içerik olarak çocuğun seviyesine uygun olmalıdır. (vi) Yazılımlar tasarım ve içerik olarak çocuğun ilgisini çeken, onu BDE ile etkileşime güdüleyen nitelikte olmalıdır. (vii) Çocuğun BDE ye olan ilgisini öğretmeyi amaçladığı bilgiye yönlendirebilmelidir. (viii) Yazılımda kullanılan yönergeler çocuğun okuma yazma bilmediği dikkate alınarak sözel olarak verilmelidir. (ix) Yazılımlar, çocuğun yetişkin yardımına ihtiyaç duymadan da kullanabileceği biçimde tasarlanmış olmalıdır. (x) BDE nin doğası gereği görsel ve işitsel uyaranlar çocuğu heyecanlandıracak, isteklendirecek biçimde tasarlanmış olmalıdır. Dünya da ve Türkiye de okul öncesinde bilgisayar destekli eğitim ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar incelendiğinde; Rubin, Fein ve Vandenberg (1983) bilgisayarı olan ve olmayan iki anaokulundaki aktiviteler arasındaki değişiklikleri incelemişler ve sonuçta; bilgisayar kullanan öğrencilerin bilgisayar kullanmayan öğrencilere göre eğitsel oyun etkinliklerine daha fazla katıldıklarını ortaya koymuşlardır. Sprigle ve Schaefer (1984) anasınıfı öğrencilerini bilgisayar kullanırken gözlemlemişler, bilgisayarın; öğrencilerin bilgisayara yönelik tutumları ve akademik başarılarına katkısı olduğunu ifade etmişlerdir. Kulik ve Drowns (1985) birbirinden bağımsız 59 araştırma yapmışlar, BDE alan öğrencilerin daha başarılı olduklarını ve öğretime olan ilgilerinin daha fazla olduğu sonucunu ortaya koymuşlardır. Hoot ve Kimler (1987) erken çocukluk eğitiminde bilgisayar kullanılmasına yönelik bir araştırma gerçekleştirmişler, bilgisayarların kullanılmasının çocukların görsel zekâlarının, motor becerilerinin ve problem çözme becerilerinin gelişmesini olumlu yönde etkilediğini ifade etmişlerdir. San ve Arı (1988) anaokuluna giden beş- 888

3 KOL altı yaş çocuklarında sayı ve miktar korunumunun kazandırılmasında bilgisayarla yapılan eğitimin etkisini incelemişler ve sonuçta; bilgisayarla yapılan eğitimin geleneksel eğitim yöntemlerine nazaran daha etkili olduğu sonucunu ortaya koymuşlardır. Pekçağlıyan (1990), Coşkun (1990) ve Haugland (1992) yaptıkları çalışmalarda, geleneksel eğitim ile bilgisayar destekli eğitimi karşılaştırmışlar ve sonuçta, BDE nin, klasik eğitim yöntemleri ile yapılan eğitimden daha etkili olduğu sonucunu elde etmişlerdir. Todman ve Dick (1992) araştırmalarında öğretmen ve öğrencilerin bilgisayara karsı tutumlarını incelemişler ve sonuçta; öğretmen ve öğrencilerin bilgisayara karşı olumlu tutum sahibi olduklarını ifade etmişlerdir. Davis ve Shade (1994) bilgisayarların erken çocukluk eğitiminde kullanılmasına yönelik araştırmalarında, bilgisayarların erken çocukluk eğitimine dâhil edilmesinin önemli olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Crawford (2000) okul öncesi çocuklarının sosyal davranışları üzerinde bilgisayarın etkisini incelemiş, çocukların sosyal davranışlarına bilgisayarın olumlu etkisi olduğunu ifade etmiştir. Akkoyunlu ve Tuğrul (2002) okulöncesi çocukların ev yaşantısındaki teknolojik etkileşimlerinin bilgisayar okuryazarlığı becerileri üzerindeki etkisini incelemiş, evde bilgisayar kullanan çocukların kullanmayan çocuklara göre bilgisayar okuryazarlığı açısından daha başarılı olduğunu belirtmişlerdir. Panagiotakopoulos ve Ioannidis (2002) multimedya yazılımları aracılığıyla zaman kavramına yönelik çocukların kavrama becerilerini değerlendirdikleri çalışmalarında, çoklu ortam yazılımları ile eğitim alan çocukların, geleneksel eğitim alan çocuklara göre kavramların öğrenilmesinde daha başarılı olduklarını saptamışlardır. Sandberg (2002) okul öncesi öğretmenlerinin bilgisayar oyunları kavramları tanımlamalarına ve çocuk gelişimine etkisini incelemiş, çocukların gelişiminde bilgisayarın önemli rolü olduğunu ortaya koymuştur. Sancak (2003) okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarına sayı ve şekil kavramlarının kazandırılmasında bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel eğitim yöntemlerinin karşılaştırmış, BDE alan öğrencilerin geleneksel eğitim alan öğrencilere göre daha başarılı olduğunu ortaya koymuştur. Çekbaş, Yakar, Yıldırım ve Savran (2003) Bilgisayar Destekli Eğitimin Öğrenciler Üzerine Etkisi isimli çalışma gerçekleştirmiş, BDE nin öğrencilerin akademik başarılarını arttırdığını ifade etmişlerdir. Öztopçu (2003) okul öncesi ve ilköğretim sürecindeki eğitimde bilişim teknolojilerinin önemine yönelik çalışma gerçekleştirmiş ve sonuçta; bilişim teknolojilerinin eğitime olumlu etkilerinin olduğunu saptamıştır. Kacar (2006) okulöncesi eğitimde BDE nin rolünü değerlendirmiş, BDE alan öğrencilerin geleneksel eğitim alan öğrencilere göre sayı şekil kavramlarını daha iyi öğrendikleri sonucunu ortaya koymuştur. İliş (2006) anaokulu öğretmenleri ile öğrencilerine yönelik olarak gerçekleştirdiği çalışmasında, öğretmenlerin ve öğrencilerin bilgisayar kullanımına yönelik olumlu görüşleri olduğunu ifade etmiştir. Alabay (2006) altı yaş okul öncesi dönemi çocuklarına bilgisayar destekli matematiksel kavramların öğretimine yönelik araştırma gerçekleştirmiş, BDE alan öğrencilerin geleneksel eğitim alan öğrencilere göre daha başarılı olduğunu ortaya koymuştur. Demir (2007) okul öncesi öğrencilerine renk kavramının kazandırılmasında bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel öğretim yöntemleri karşılaştırdığı çalışmasında, BDE alan öğrencilerin geleneksel eğitim alan öğrencilere göre daha başarılı olduğunu tespit etmiştir. Fish ve arkadaşları (2008) çocukların kavram gelişiminde bilgisayar destekli eğitimin, geleneksel eğitime göre daha başarılı olduğunu sonucunu ortaya koymuşlardır. Couse ve Chen (2010), Huffstetter, King, Onwuegbuzie, Schneider ve Powell (2010) ve Macaruso ve Rodman (2011), gerçekleştirdikleri araştırmalar sonucunda; çocukların kavram gelişiminde bilgisayar destekli eğitimin klasik eğitime göre daha etkili olduğu sonucunu ortaya koymuşlardır. Günümüzde eğitim alanında yaygın olarak kullanılan bilgisayar teknolojilerinin, okul öncesi eğitimde kullanım alanlarını belirleyebilmek ve bilgisayar destekli eğitimin etkililiğini ortaya koymak nedeniyle araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma ile okul öncesi öğretmenlerinin bilgisayar destekli eğitime yönelik görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için şu sorulara cevap aranmıştır; (i) Okul öncesi öğretmenlerinin, okul öncesinde bilgisayar destekli eğitim hakkında görüşleri nelerdir? (ii) Okul öncesi öğretmenlerinin, okul öncesi eğitime yönelik hazırlanmış bilgisayar yazılımları hakkındaki görüşleri nelerdir? (iii) Okul öncesi öğretmenleri, okul öncesi eğitime yönelik bilgisayar yazılımlarını hangi etkinliklerde ve ne sıklıkla kullanıyorlar? (iv) Okul öncesi öğretmenleri, bilgisayar yazılımlarını kullanmıyorsa, kullanmama sebepleri nelerdir? Yöntem Bu bölümde; araştırmanın modeli, katılımcılar, veri toplama aracı ve verilerin çözümlenmesi ile ilgili bilgiler verilmiştir. 889

4 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Araştırmanın Modeli Araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin bilgisayar destekli eğitime ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik nitel bir çalışmadır. Araştırmada nitel kodlamalara dayanarak verilerin altındaki kavram ve kavramlar arası ilişkiyi belirlemeyi amaçlayan nitel verilerden genellemelerin yapılmasına yardımcı olan içerik analizi uygulanmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2005). Katılımcılar Araştırmanın katılımcılarını eğitim öğretim yılında Sakarya İli ilköğretim kurumları anasınıflarında görev yapmakta olan 33 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğretmenler gönüllülük esasına göre belirlenmiştir ve bu öğretmenler Sakarya ilinin değişik ilköğretim okullarında görev yapmaktadırlar. Öğretmenlerin tamamı devlet okullarında altı yaş öğrencilerine eğitim veren anasınıflarında görev yapmaktadırlar. Araştırmaya katılan öğretmenlerin; öğrenim durumlarına göre dağılımı grafik 1 de, öğretmenlik deneyimlerine göre dağılımı grafik 2 de, yaşlarına göre dağılımı ise grafik 3 te verilmiştir. Grafik 1. Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımı Öğretmenlerin % 6 sı önlisans mezunu, % 76 sı lisans mezunu, % 18 i de lisansüstü eğitim mezunudur. Grafik 2. Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Öğretmenlik Deneyimlerine Göre Dağılımı Öğretmenlerin % 36 sı 1-7 yıl arası, % 33 ü 8-15 yıl arası, % 25 i yıl arası öğretmenlik mesleğini yapmaktadır. Öğretmenlerin % 6 sı da 24 yıldan fazla süredir öğretmenlik yapmaktadır. Grafik 3. Araştırmaya Katılan Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımı Öğretmenlerin % 49 u yaş, % 33 ü yaş aralığındadır. Öğretmenlerin % 18 i de 41 ve üstü yaş grubundadır. Veri Toplama Aracı Bu araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formundan faydalanılmıştır. Görüşmeler yoluyla deneyimler, tutumlar, düşünceler, niyetler, yorumlar, zihinsel algılar ve tepkilerin belirlenebilmesi mümkün olmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2005). Görüşme soruları hazırlanmadan önce, araştırma konusu ile ilgili olarak geniş bir literatür taraması yapılmış, konuyla ilgili çalışmalardan yararlanılmıştır. Literatür taraması ile araştırmanın kuramsal temelleri oluşturulmuştur. Hazırlanan sorular için üç öğretim üyesi, dört okul öncesi öğretmeninden oluşan yedi alan uzmanından görüş alınmış, yapılan öneriler doğrultusunda bazı sorular yeniden düzenlenmiştir. Bu çalışmalardan sonra görüşme formunda bulunacak görüşme maddeleri belirlenmiştir. Görüşme formunda dört görüşme sorusu yer almaktadır. Sorular şu şekildedir; (i) Okul öncesi dönemde bilgisayar destekli eğitim hakkındaki görüşleriniz nelerdir? (ii) Okul öncesi eğitime yönelik hazırlanmış bilgisayar yazılımları hakkındaki görüşleriniz nelerdir? (iii) Okul öncesi eğitime yönelik bilgisayar yazılımlarını hangi etkinliklerde ve ne sıklıkla kullanıyorsunuz? (iv) Okul öncesi eğitime yönelik bilgisayar yazılımlarını kullanmıyorsanız, kullanmama sebepleriniz nelerdir? Verilerin toplanması sürecinde öğretmenlerin görüşleri yazılarak kaydedilmiştir. Okul öncesi öğretmenleri ile yapılan her bir görüşme ortalama 35 dakika, araştırma süresi yaklaşık 7 hafta sürmüştür. Nitel araştırmaların doğası gereği, araştırmada elde edilen verilerin genellenmesi amaçlanmamıştır. Verilerin Çözümlenmesi Araştırmanın nitel bir araştırma olması ve veri toplama aracının açık uçlu sorulardan oluşması nede- 890

5 KOL niyle, elde edilen verilerin değerlendirilmesinde içerik analizi yapılarak soru bazında bir sınıflama yapılmış, toplanan veriler tümevarım analizi için hazır hale getirilmiştir. Tümevarım analizinde veriler kodlanır, temalar bulunur, veriler kodlara ve temalara göre düzenlenir ve tanımlanır, son aşamada elde edilen bulgular yorumlanır (Yıldırım ve Şimşek, 2005). Görüşme formlarından elde edilen verilerin tamamı bilgisayara aktarılmış, daha sonra dikkatli şekilde birkaç defa okunarak elde edilen veriler doğrultusunda kodlamalar oluşturulmuştur. Kodlama işlemi gerçekleştirildikten sonra kodlar bir araya getirilerek ortak yönleri bulunmuş, araştırma bulgularının ana hatlarını oluşturacak temalar ortaya çıkarılmıştır. Direk alıntılarda katılımcılar, verilerin çözümlenmesi sıralamasına göre Ö1, Ö2, Ö3, biçiminde rumuz kullanılarak belirtilmiştir. Nitel araştırmada geçerlik, araştırmacının araştırdığı olguyu olduğu biçimde ve olabildiğince yansız gözlemesi anlamına gelmektedir (Kirk ve Miller, 1986). Araştırmanın geçerliği çerçevesinde elde edilen bulguların oluşturulan kuramsal çerçeveye uygunluğuna dikkat edilmiş, olaylar ve olguların açık olarak ortaya konulması sağlanmış, çözümleme sürecinde olası hataları ortadan kaldırmak amacıyla belirlenen temaların kendi kodlarını kapsayacak biçimde olması sağlanmıştır. Temalara ait kodların belirlenmesi sürecinde çok titiz davranılmış, her bir temaya ait kodların bir bütünlük içerisinde olmasına özen gösterilmiştir. Katılımcıların görüşme sürecinde rahat, huzurlu ve güvenilir bir ortamda olmaları sağlanmış, mesleki anlamda herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması için araştırmada katılımcıların isimleri kullanılmamıştır. Araştırmanın amacı net bir şekilde ifade edilmiş, elde edilen bulgular yansız bir şekilde olduğu gibi ortaya konulmuştur. Bununla birlikte araştırmanın yöntemi ayrıntılı biçimde belirtilmiştir. Yapılan çalışmanın güvenirliğini arttırmak için tespit edilen kategoriler ve ortak temalar araştırmacı haricinde aynı üniversitede görev yapan nitel araştırma konusunda uzman iki öğretim üyesi tarafından ayrı ayrı incelenmiş, verilerle saptanan ortak temalar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklar giderilmiş ve oluşturulan kodlama ve temalar üzerinde görüş birliğine varılmıştır. Bulgular Bu bölümde okul öncesi öğretmenlerinin BDE ye yönelik görüşlerine ilişkin bulgular verilmiştir. Veriler çözümlenirken katılımcıların yöneltilen sorulara birden fazla görüş belirtmesi nedeniyle bazı temaların frekans toplamları katılımcı sayısından fazla olmuştur. Araştırmanın bulguları; (i) BDE nin gerekliliğine ilişkin görüşler; (ii) BDE nin yararlarına ilişkin görüşler; (iii) BDE nin zararlarına ilişkin görüşler; (iv) BDE nin sınırlılıklarına ilişkin görüşler; (v) BDE yazılımlarının okul öncesi eğitime uygunluğuna ilişkin görüşler; (vi) BDE yazılımlarının okul öncesi eğitimde kullanıldığı etkinliklere ilişkin görüşler; (vii) BDE yazılımlarının okul öncesi eğitimde kullanım sıklığına ilişkin görüşler; (viii) okul öncesi eğitimde BDE yazılımlarının yetersizliklerine ilişkin görüşler biçiminde 8 tema altında ele alınmıştır. Tablo 1 de okul öncesi öğretmenlerinin BDE nin gerekliliğine ilişkin görüşlerine yönelik bulgular yer almaktadır. Tablo 1. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitimin Gerekliliğine İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-BDE nin eğitimin niteliğini arttırması Teknoloji ve bilgisayar çağı olması Çocukların bilgisayarlı eğitime meraklı olmaları 4-Çocukların bilgisayarla öğrenmeye açık 8 13 olmaları TOPLAM Tablo 1 e bakıldığında; öğretmenlerin % 40 ı BDE nin eğitimin niteliğini arttırdığı görüşündedir. Katılımcılar; Bilgisayar programlarının, etkinliklerin daha kaliteli gerçekleşmesini sağladığını düşünüyorum (Ö14), Yeterli bilgisayarımız olsa da faaliyetlerimizi çoğunlukla bilgisayar ortamında gerçekleştirsek. Çocuklar bilgisayar programları ile daha iyi eğitim alıyorlar, daha iyi öğreniyorlar (Ö7) biçiminde görüşlerini belirtmektedirler. Öğretmenlerin % 27 si, çağın teknoloji ve bilgisayar çağı olduğu, bu nedenle BDE nin gerekliliği yönünde görüşlerini ortaya koymaktadırlar. Katılımcılar görüşlerini; Artık birçok şey bilgisayarla yapılabilmekte. Yaşamımızda bilgisayar vazgeçilmez bir hale geldi. Çağın gereklerine uygun şekilde eğitimde bilgisayar önemlidir (Ö11), Bilgisayarlı eğitimin okul öncesi eğitimde gerekli olduğuna inanıyorum (Ö3), Bilgisayar çağındayız, onun için eğitimde de bilgisayarları gerektiği gibi kullanmalıyız (Ö9) şeklinde ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 20 si, çocukların bilgisayarlı eğitime meraklı olmasının eğitime katkı sağlayacağı görüşündedirler. Katılımcılar görüşlerini; 0-6 yaş dönemi çocukların öğrenmeye açık oldukları, çevreyi ve yaşamı tanımaya, meraklarının en fazla olduğu dönem. Bilgisayar da çocuk için heyecan veren, meraklandıran bir teknoloji (Ö1) biçiminde ortaya 891

6 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ koymaktadırlar. Öğretmenlerin % 13 ü, çocukların bilgisayarlı öğrenmeye açık olması açısından bilgisayar destekli eğitimin gerekliliğine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktadırlar. Tablo 2 de BDE nin yararlarına ilişkin görüşler yer almaktadır Tablo 2. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitimin Yararlarına İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-Görsel-işitsel zenginlik İlgi çekici olması El-göz koordinasyonları geliştirme Kalıcı öğrenme Öğrenmeyi bireyselleştirme Öğretmene zaman kazandırma Olumlu isteklendirme Dikkatini toplama 2 3 TOPLAM Tablo 2 ye bakıldığında; öğretmenlerin % 30 u, BDE nin eğitim ortamına görsel-işitsel zenginlik kattığını belirtmektedir. Bu çerçevede katılımcılar; Bilgisayarlar günümüzde işimizi kolaylaştıran ve görsel zenginlik sunan önemli bir teknoloji olduğu için sınıfın demirbaşları arasında olmalı bence (Ö6), Okul öncesi çağda sesli ve görsel olarak iyi hazırlanmış materyaller çok önemli olduğu için bilgisayar destekli eğitimdeki programlar bana çok kolaylık sağlıyor (Ö9), Bilgisayar programları eğitimi monotonluktan kurtarıp ortamı zenginleştiriyor (Ö22), Bilgisayar sınıfın materyal açısından zenginleşmesine katkı sağlıyor (Ö31) biçiminde görüşlerini ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 25 i, BDE nin eğitimi ilgi çekici olmasını sağladığı görüşünü belirtmektedir. Katılımcılar düşüncelerini; Çocukların bilgisayara olan ilgisi çok fazla (Ö29), Çocuklar kendilerine farklı gelen her şeye ilgi duyar. Bilgisayarın eğitici oyunlarda sayısız seçenek sunmasından dolayı çocukların dikkat ve ilgileri sürekli açık oluyor (Ö17) biçiminde ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 16 sı, BDE nin el-göz koordinasyonuna katkı sağladığını ifade etmektedirler. Katılımcılar; Bilgisayarla etkinliklere katılan çocuk ekrandaki faaliyetleri fare ile gerçekleştirdikleri için bu el-göz koordinasyonuna önemli katkı sağlar (Ö6), Eğitim oyunları çocuğun ilgisini uzun süre bir noktada toparlayabilmesi ve el-göz koordinasyonun gelişmesi açısından yararlıdır (Ö3) biçiminde görüşlerini ortaya koymaktadırlar. Öğretmenlerin % 8 i, BDE nin kalıcı öğrenmeyi gerçekleştirdiği görüşünü ortaya koymaktadırlar. Katılımcılar bu görüşlerini; Eğitici bilgisayar programları çocuğun çok fazla ilgisini çeker ve öğrenmenin kalıcı olmasını sağlar (Ö10), biçiminde ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 6 sı, öğrenmeyi bireyselleştirdiği, öğretmene zaman kazandırdığı ve öğrenciyi olumlu yönde isteklendirdiğini belirtmektedir. Katılımcılar; Bilgisayar programları öğretmene diğer etkinlikler için zaman kazandırır (Ö18), Eğitimde bilgisayar kullanmak çocuğun bireysel olarak öğrenmesine olanak verir (Ö21) şeklinde düşüncelerini ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 3 ü BDE nin çocuğun dikkatini toplamasına katkı sağladığı görüşünü ortaya koymaktadırlar. Tablo 3 te BDE nin zararlarına ilişkin görüşler yer almaktadır. Tablo 3. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitimin Zararlarına İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-Asosyal olma Bilinçsiz kullanım 8 48 TOPLAM Tablo 3 e bakıldığında; öğretmenlerin % 52 si, BDE nin gereğinden uzun süre kullanımının olumsuzluğu ve çocukların asosyal olmasına yol açtığı yönünde görüşlerini belirmektedirler. Katılımcılar bu görüşlerini; Çocuğun çok uzun süre bilgisayar başında bulunması sosyal gelişimi için sakıncalıdır (Ö9), Çocuğun bilgisayar başında geçirdiği sürenin uzun olmasının ona zarar vereceğini düşünüyorum (Ö6), Fazla bilgisayar kullanımı çocuğu asosyal yapar (Ö2), Bilgisayar çocuğun arkadaşlarıyla geçireceği zamanı kısıtlarsa zararlı hale gelir (Ö21) biçiminde ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 48 i, bilgisayarın bilinçsiz kullanımının çocuğa zarar vereceği görüşündedir. Katılımcılar; Bilgisayarın yanlış ve bilinçsizce kullanılması çocuğa zarar verir, onu olumsuz etkiler (Ö19) biçiminde görüşlerini ortaya koymaktadırlar. Tablo 4 te BDE nin sınırlılıklarına ilişkin görüşler yer almaktadır. Tablo 4. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitimin Sınırlılıklarına İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-Yetişkin denetimi gerekliliği İletişimde sınırlılık 4 40 TOPLAM Tablo 4 e bakıldığında; öğretmenlerin % 60 ı, çocukların bilgisayarlı etkinlikler sürecinde yetişkin denetiminin gerekliliğini ifade etmektedirler. Bir katılımcı; Gerek öğretmen gerek aile çocuğun bilgisayar kullanımında denetimi elden bırakmamalı, her an çocuğun yaptıklarıyla ilgilenmelidir (Ö9) şeklinde görüş belirtmiştir. Öğretmenlerin % 40 ı 892

7 KOL bilgisayarlı eğitimin çocukla etkileşimde sınırlılığa neden olduğunu ifade etmektedir. Tablo 5 te BDE yazılımlarının okul öncesi eğitime uygunluğuna ilişkin olumlu görüşler yer almaktadır. Tablo 5. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarının Okul Öncesi Eğitime Uygunluğuna İlişkin Olumlu Görüşlerinin Dağılımı 1-Tasarımın çocuğun seviyesine uygun olması (renk, obje, animasyon açısından) İçerik açısından çocuğun seviyesine uygunluğu Amaç, kazanıma uygun olması TOPLAM Tablo 5 e bakıldığında; öğretmenlerin % 47 si, kullandıkları yazılımların tasarım açısından okul öncesi eğitime uygun olduğunu belirtmektedir. Katılımcıların bazıları; Şimdiye kadar kullandığım birçok programda kullanılan renkler birbiriyle uyumlu ve okul öncesi döneme uygun kavramlar seçilmiş (Ö3), Okulumdaki programlar çocuk için uygundur (Ö12) biçiminde görüş belirtmişlerdir. Öğretmenlerin % 33 ü, bilgisayar yazılımlarının içerik açısından çocuğun seviyesine uygun olduğunu ifade etmektedirler. Katılımcılar; Bugüne kadar karşılaştığım programların birkaç küçük detaylar dışında çocuk için uygun olduğunu düşünüyorum (Ö18), Programlar çocuğun seviyesine uygunlar (Ö9) biçiminde görüşlerini ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 20 si, BDE nin okul öncesi eğitimin amaç-kazanımlara uygun olduğu görüşündedir. Ö26 rumuzlu katılımcı; Etkinliklerde kullandığım yazılımlar bana göre amaç kazanımlara uygun ve eğitime katkı sağlar niteliktedir (Ö26) şeklinde görüş belirtmektedir. Tablo 6 da BDE yazılımlarının okul öncesi eğitime uygunluğuna ilişkin olumsuz görüşler yer almaktadır. Tablo 6. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarının Okul Öncesi Eğitime Uygunluğuna İlişkin Olumsuz Görüşlerinin Dağılımı 1-Tasarımın çocuğun seviyesine uygun olmaması İçerik açısından çocuğun seviyesine uygun olmaması Ticari amaçla hazırlanmış yazılımlar 4 24 TOPLAM Tablo 6 ya bakıldığında; öğretmenlerin % 47 si, kullandıkları yazılımların tasarım açısından okul öncesi eğitime uygun olmadığını ifade etmektedirler. Katılımcılar; Okulda ihtiyaç duyduğum uygun programlar olmadığı için işime yarayabilecek olan programları internetten indirip kullanıyorum. Bu programların bazılarının renk açısından gerçeği yansıtmadığını ve çok parlak renkler kullanıldığını düşünüyorum (Ö5), Oyunlardaki hayvan objeleri çocuğun bilmediği hayvanlardan seçilmiş. Bilinen hayvanlar olsa daha doğru olurdu (Ö15) biçiminde görüş belirtmektedirler. Öğretmenlerin % 29 u, bilgisayar yazılımlarının içerik açısından çocuğun seviyesine uygun olmadığını belirtmişlerdir. Katılımcılar; Kullandığım bazı hikâye programları var. Bazı hikâyeler çocuğun seviyesine uygun değil ve gereksiz bilgilerle dolu (Ö4), Genelde kurumumun yayınevlerinden aldığı okul öncesine yönelik oyunlar kullanıyorum. Kimi oyunlar çok iyi kimi oyunlarda yönergeler çok açık değil, çocuk anlamıyor (Ö11) Bilgisayar programı cd üzerinde okul öncesi eğitim için yazıyor ama kullandıkları kavramlar okul öncesine göre ağır kalıyor (Ö8) şeklinde görüşlerini ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin % 24 ü, BDE yazılımlarının sadece ticari maksatla hazırlandığı, eğitici yönünün çok zayıf olduğu görüşünü ortaya koymaktadırlar. Katılımcılar bu görüşlerini; Tamamen para kazanmak için hazırlanmış programlar (Ö2), Bazı programlar okul öncesi eğitimi bilmeyen kişilerce, sadece ticari amaçla hazırlanmış (Ö16), Programları hazırlayan firmaların tabii ki para kazanma amacı var ama bu birinci amaç olmamalı Ö21) şeklinde ifade etmektedirler. Tablo 7 de BDE yazılımlarının okul öncesi eğitimde kullanıldığı etkinliklere ilişkin görüşler yer almaktadır. Tablo 7. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarının Okul Öncesi Eğitimde Kullanıldığı Etkinliklere İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-Bilmece, bulmaca ve eşleştirme etkinlikleri Kavram gelişimine yönelik etkinlikler Hikâye etkinlikleri Film gösterisi Sanat etkinlikleri Serbest zaman etkinlikleri Fen doğa etkinlikleri Müzik etkinlikleri Matematik etkinlikleri Okuma yazmaya hazırlık etkinlikleri Power point sunuları 6 5 TOPLAM Tablo 7 ye bakıldığında; öğretmenlerin % 18 i, BDE yazılımlarını bilmece, bulmaca ve eşleştirme etkinliklerinde kullandıklarını belirtmişlerdir. Ka- 893

8 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ tılımcılar; Eşleştirme, sayı ve renk oyunlarını zevkle oynuyorlar (Ö24), Genellikle bilmece, bulmaca tarzı oyunlar kullanıyorum, çocuklar da etkinliklere keyifle katılıyorlar (Ö8) biçiminde görüşlerini ifade etmektedirler. Öğretmenlerin % 14 ü, kavram geliştirmeye yönelik faaliyetlerde, % 11 i hikâye etkinliklerinde, % 10 u film gösterisi ve sanat etkinliklerinde, % 9 u serbest zaman etkinliklerinde, % 7 si fen-doğa etkinliklerinde, % 6 sı müzik etkinliklerinde, % 5 i de matematik, okuma yazmaya hazırlık ve power point sunularında kullandıklarını belirtmektedir. Tablo 8 de BDE yazılımlarının okul öncesi eğitimde kullanım sıklığına ilişkin görüşler yer almaktadır. Tablo 8. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarının Okul Öncesi Eğitimde Kullanım Sıklığına İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-Zaman zaman Her zaman Nadiren Hiç kullanmıyorum 4 12 TOPLAM Tablo 8 e bakıldığında; öğretmenlerin % 52 si, BDE yazılımlarını zaman zaman, % 21 i her zaman, % 15 i nadiren, %12 si de BDE yazılımlarını hiç kullanmadıklarını ifade etmektedir. Tablo 9 da okul öncesi eğitimde BDE yazılımlarının yetersizliklerine ilişkin görüşler yer almaktadır. Tablo 9. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarının Yetersizliklerine İlişkin Görüşlerinin Dağılımı 1-Donanım yetersizliği Eksik yazılım Fiziksel yetersizlikler Öğretmenin yazılımları etkin kullanamaması Yabancı dildeki yazılımlar 2 7 TOPLAM Tablo 9 a bakıldığında; öğretmenlerin % 38 i, donanım yetersizliğinden dolayı BDE yazılımlarını istediği gibi kullanamadıklarını belirtmektedir. Katılımcılar; Okulumuzda yeterli bilgisayar olmadığı için istediğim zaman teknoloji laboratuvarını kullanamıyorum, sınıfta da bilgisayarım yok (Ö11), Sınıfımızdaki bilgisayar çok eski. Çoğu programı çalıştırmıyor (Ö32), Kendi bilgisayarımı sınıfa getirip kullanmaya çalışıyorum ama yeterli olmuyor, Sınıfımda bilgisayar yok, geçen yıl istemiştim, beklemedeyim (Ö29) şeklinde görüşlerini ortaya koymaktadırlar. Öğretmenlerin % 31 i, ihtiyaç duyduğu yazılımların okullarında mevcut olmadığını, % 14 ü, okullarındaki fiziksel yetersizliklerden dolayı BDE yazılımlarını etkin kullanamadıklarını, % 10 u, BDE yazılımlarını kullanabilecek yeterli teknolojik bilgiye sahip olmadıkları, % 7 de mevcut yazılımlarının İngilizce olduğu için kullanamadıklarını ifade etmektedirler. Tartışma ve Öneriler Okul öncesi eğitimde BDE ile ilgili çalışmalar son 30 yıllık zaman diliminde gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Yapılan araştırmalar incelendiğinde geleneksel eğitim yöntemlerinin BDE ile desteklendiğinde olumlu sonuçlar alındığı görülmektedir. Okul öncesinde BDE nin kullanılması ülkemizde oldukça yenidir. Bu araştırmada okul öncesi öğretmenlerinin BDE gerekliliği görüşünde oldukları açıkça görülmektedir. Yapılan farklı araştırmalar da benzer sonuçları ortaya koymaktadır (Akkoyunlu ve Tuğrul 2002; Alabay, 2006; Coşkun, 1990; Couse ve Chen, 2010; Crawford, 2000; Çekbaş ve ark., 2003; Davis ve Shade, 1994; Demir, 2007; Fish ve ark., 2008; Haugland, 1992; Hoot ve Kimler, 1987; Huffstetter ve ark., 2010; Kacar, 2006; Kulik ve Drowns, 1985; Macaruso ve Rodman, 2011; Öztopçu, 2003; Panagiotakopoulos ve Ioannidis, 2002; Pekçağlıyan, 1990; Rubin ve ark., 1983; San ve Arı, 1988; Sancak, 2003; Sandberg, 2002; Sprigle ve Schaefer, 1984; Todman ve Dick, 1992). Bu görüşün temel nedenlerinden biri BDE nin eğitime kattığı avantajlarla birlikte günümüzde bilgisayarların hayatın her alanında etkin olarak kullanılması olduğu söylenebilir. Bununla birlikte yaşadığı çağın gereği olarak son derece meraklı olan çocuk, teknolojiye karşı da oldukça ilgilidir. Çocuk; istediğini sunan, itiraz etmeyen, bıkmayan, yorulmayan, bilgisayarla etkileşim sonucunda mutlu olur, keyifli zaman geçirir. Bu süreç içerisinde de öğrenmesi amaçlanan temel bilgi ve becerileri bilgisayar yazılımları yardımı ile öğrenir. Erken çocukluk döneminde bilgisayarla tanışan çocuk, BDE nin kazanımlarının yanında bilgisayar okuryazarlığını da öğrenmektedir. Bu durumun çocuğun gelecek yaşamında son derece önemli olduğu söylenebilir. Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmenleri BDE nin eğitim öğretim sürecinde son derece yararlı olduğu görüşündedirler. Zengin uyarıcılarla donatılmış okul öncesi eğitim ortamları çocuğun birden çok duyusuna hitap ederek daha nitelikli ve kalıcı bir öğrenme gerçekleştirmesine olanak sağlayabilir. Görsel-işitsel yönden oldukça zengin bir içeriğe sahip olan bilgisayarlar çocuğun ilgisini çe- 894

9 KOL kerek eğitim öğretime katılımına önemli katkı sağlar. Bu durum farklı araştırmalarda da ortaya konulmuştur (Akkoyunlu ve Tuğrul 2002; Crawford, 2000; Çekbaş ve ark., 2003; Hoot ve Kimler, 1987; Rubin ve ark., 1983). Okul öncesi eğitimde en önemli noktalardan biri çocuğun ilgisidir. Çocuk ilgi duyduğu araçlarla daha çok etkileşime girer. Şüphesiz bilgisayarla çocuğun en çok ilgi duyduğu araçların başında gelmektedir. Bilgisayar ekranındaki yönergeleri takip ederek istenilen komutları fare yardımı ile gerçekleştiren çocuğun bu süreçte el göz koordinasyonunun gelişebileceği söylenebilir. Okul öncesi eğitimde sanat etkinlikleri çerçevesinde geliştirilmeye çalışılan el göz koordinasyonunun BDE sayesinde sınırsız deneme sayesinde daha nitelikli bir gelişim gösterdiği, bilgisayar ile sayısız, sınırsız deneme şansına sahip olan çocuk bilgiyi daha kalıcı öğrendiği ve daha nitelikli bir öğrenmenin gerçekleştiği araştırmaya katılan öğretmenler tarafından ifade edilmiştir. Yapılan farklı araştırmalar da benzer sonuçları ortaya koymaktadır (Akkoyunlu ve Tuğrul, 2002; Öztopçu, 2003; Sandberg, 2002; Sprigle ve Schaefer, 1984; Todman ve Dick, 1992). Bilgisayarların ifade edilen yararlarının yanında yanlış kullanımdan kaynaklanan olumsuzlukları da söz konusudur. Çocuğun bilgisayar kullanım süresi çok önemlidir. Bu süre onun akranları ile sosyalleşme sürecine dâhil olacağı zamandan çalınmamalıdır. Çocuk BDE nin kazanımlarını elde ederken sosyal hayattan da kendini soyutlamamalıdır. Bilgisayar başında geçirilecek uzun saatler çocuğun tek arkadaşının bilgisayar olmasına neden olabilir. Bilgisayar çocuğun her istediğini, her zaman yerine getirdiği için ve hiç itiraz etmediği için arkadaşlarından da aynı beklenti içine girer, istediğini elde edemediğinde ise sosyal anlamda uyum problemleri yaşamaya başlar ve bilgisayara daha çok yakınlaşır. Bu sürecin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için öğretmen çocuğun bilgisayar ile sosyal hayat paylaşımları arasındaki dengeyi iyi kurması gerekir. Çocuğun asosyal olmasının yanında öğretmen gözetimi olmadan çocuğun bilgisayar başında geçireceği zaman da olumsuz sonuçlar doğurabilir. Çocuğun yaş seviyesine uygun olmayan içeriklere sahip yazılımları kullanması ruhsal problemlere neden olabilir. O halde çocuğun BDE sürecinde yetişkin gözetiminde zararlı içeriklerden korunması, gerektiğinde verilecek yönergelerle olası problemlerin önüne geçilmesi sağlanabilir. Bilinçsiz bilgisayar kullanımı çocukta iletişim problemlerine de neden olabilir. BDE etkinliklerine kendini kaptıran çocuğun dış dünya ile iletişimi zayıflamaktadır. Etkinlik öncesinde yapacakları hakkında ve bilgisayar başında ne kadar zaman geçireceği açısından bilgilendirilen çocuk, etkinlik süresince sağlıklı bir şekilde gözlemlenerek gerektiği zaman yönergeler verildiği takdirde iletişim problemlerinin en aza indirilebileceği söylenebilir. Öğretmenler bazı yazılımların da tasarım, renk, animasyon, objeler ve içerik açısından okul öncesi dönem çocuğuna uygun olmadığı görüşündedir. Sadece bilgisayar yazılımcıları tarafından teknik olarak hazırlanmış, okul öncesi, gelişim, ölçme değerlendirme gibi alan uzmanları tarafından herhangi bir kontrole tabi tutulmadan piyasaya sunulan yazılımların eğitici yönü çok zayıf kalmaktadır. Okul öncesi eğitimi bilmeyen yazılımcıların belirleyeceği tasarım objeleri ve içeriğin eğitim yönünün zayıf kalması da son derece olağan bir durumdur. Araştırmaya katılan katılımcılara göre BDE yazılımları okul öncesi eğitim etkinliklerinde bilmece-bulmaca-eşleştirme, kavram gelişimi, hikâye etkinlikleri, film gösterileri, sanat etkinlikleri, serbest zaman etkinlikleri, fen doğa etkinlikleri gibi etkinliklerde kullanıldığı ifade edilmiştir. BDE nin etkinliklerde kullanılması çocuğa sağladığı yararlar kadar öğretmene de kolaylıklar sağlamaktadır. Öğretmen geleneksel yöntemlerle eğitim gerçekleştirdiğinde yapması gereken uzun hazırlıkları (karton kesme, hikâye-bilmece-bulmaca kartları hazırlama gibi) yapmayarak bu zamanı eğitim faaliyetlerine harcayabileceği ifade edilebilir. Araştırmacı tarafından daha önce de ifade edildiği gibi çocuğun BDE ile sınırsız tekrar şansına sahip olması da onun geleneksel yöntemle birkaç defa gerçekleştirebileceği etkinliği istediği kadar gerçekleştirerek daha nitelikli öğrenmelerine olanak sağlayacağı düşünülebilir. BDE nin çocuğa sunacağı sayısız seçenek onun için son derece önemlidir. Bu aslında BDE nin doğasında vardır ve en önemli avantajlarından biri olarak gösterilebilir. Günümüzde ilköğretim okullarının hemen hemen hepsinde teknoloji sınıfları mevcuttur ama okul öncesine yönelik yazılımlar ile okul öncesi sınıflarında da bilgisayar bulunması son derece önemlidir. Teknolojinin sürekli yenilenmesini göz önüne alarak bilgisayarların ve yazılımların periyodik olarak yenilenmesi gerekir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin bir bölümü görev yaptıkları okullarda yeterli teknik donanım ve yazılım olmadığını ifade etmektedirler. Yetersiz donanım ve yazılımın BDE nin istenilen kalitede gerçekleşmesine engel olacağı düşünülebilir. Araştırma sonucuna göre şu öneriler sunulabilir; (i) Okul öncesi eğitimde kullanılacak yazılımlar seçilirken alan uzmanları tarafından tasarım ve 895

10 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ içerik yönünden incelenmeli, uygun olan yazılımlar tercih edilmelidir. (ii) Okul öncesi eğitim ortamlarında BDE için ihtiyaç duyulan eksik donanımlar tamamlanmalı, teknoloji sınıflarının da okul öncesi öğrencilerinin daha çok yararlanması sağlanmalıdır. (iii) Okul öncesi çocuklarının bilgisayar başında geçireceği süre çok iyi belirlenmeli, BDE sürecinde olası hataların ve yanlış öğrenmelerin önüne geçebilmek amacıyla çocuğun bilgisayar kullanımı öğretmen gözetiminde gerçekleştirilmelidir. (iv) BDE sürecinde çocuklar neler yapacağı ve ne kadar zaman bilgisayar başında kalacağı yönünden bilgilendirilmeli, gerek duyulduğunda öğretmen tarafından yönlendirilmelidir. (v) Okul öncesi eğitim etkinliklerinde ihtiyaç duyulan amaç kazanımları destekleyici nitelikteki yazılımlar, ilgili kurumlar (alan uzmanları eşliğinde) tarafından temin edilmelidir. (vi) BDE de masa ve sandalyelerin yüksekliği, bilgisayarların okul öncesi çocuğa göre konumlandırılmaları gibi ihtiyaç duyulan fiziksel birtakım şartlar kurumlar tarafından sağlanmalıdır. İleri araştırmalara yönelik olarak araştırmacılara da şu öneriler getirilebilir; (i) Araştırmacılar, benzer araştırmalarda farklı soru tiplerini kullanarak çalışmalarını gerçekleştirebilirler. (ii) Araştırmacılar, çalışma grubunu oluştururken farklı sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel bölgelerde görev yapan okul öncesi öğretmenleri ile çalışmalarını gerçekleştirebilirler. (iii) Bu araştırma resmi ilköğretim okullarında, 6 yaş grubu öğretmenleri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılar 4-5 yaş grubu öğretmenleri ile özel okullar ile bağımsız anaokullarında benzer araştırmalar gerçekleştirebilirler. 896

11

12 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE 2003). In general, the use of computers in teaching-learning process can be divided in two; with a teaching role and a learner role (Çakır & Yılmaz, 2009). The discussion that at what age children should encounter with computer was just started with the involvement of computer in education. There are so many opinions and discussions on this point. Most of educators support that children should face with computers in preschool periods. Because, in this period children are more enthusiastic to discover new equipment and devices they see (Yaşar, 2004). With the help of computers children s creativity and critical thinking develop and they can easily communicate and co-operate in reaching the targets. This co-operation helps children in their social development (Haugland, 2000). The usage of computer in preschool education gives computer skills to children and besides, it gives the chance to know adult s life in a more realistic way. The child who understands technology in early ages will not have a fear of using computers and s/he will develop a self-control mechanism (Yaşar, 2004). When an educational environment is prepared, computers are one of the important devices. Having other needed hardware and CAE software is an important point. It can be said that the inadequate hardware and software in educational institutions will hinder in succeeding the aims of CAE. While choosing CAE software in preschool education, we must be careful in these points; (i) the language of software must be Turkish. (ii) The software must be designed according to opinions of experts in assessment and evaluation, development and preschool education. (iii) The colours used for designing must be designed in a way that captures the attention of children. (iv) The animations, objects that used in software must be convenient to children s level. (vi) Software must be in a quality level that get the attention of children and motivate them to interact with CAE. (vii) The software must be effective in tending the children to the point they will learn. (viii) Instructions used in software must be given audibly with an approach that children might be illiterate. (ix) Software must be designed in a form that they can use without getting help of an adult. (x) They must be designed in a form that enthusiasts and excites the children with its visual and audial stimulus as a natural need of CAE. So many researches have been carried out about computer assisted education in preschool education in Turkey and in the world. When these researches are examined; it is revealed that CAE has useful effects in preschool education, and researchers offered the effective use of CAE in preschool education. (Akkoyunlu & Tuğrul, 2002; Alabay, 2006; Coşkun, 1990; Couse & Chen, 2010; Crawford, 2000; Çekbaş, Yakar, Yıldırım, & Savran, 2003; Davis & Shade, 1994; Demir, 2007; Fish et al., 2008; Haugland, 1992; Hoot & Kimler, 1987; Huffstetter, King, Onwuegbuzie, Schneider, & Powell, 2010; İliş, 2006; Kacar, 2006; Kulik & Drowns, 1985; Macaruso & Rodman, 2011; Öztopçu, 2003; Panagiotakopoulos & Ioannidis, 2002; Pekçağlıyan, 1990; Rubin, Fein, & Vandenberg, 1983; San & Arı, 1988; Sancak, 2003; Sandberg, 2002; Sprigle & Schaefer, 1984; Todman & Dick, 1992). The aim of this study is to set down the opinions of teachers about the use of CAE in preschool education. In order to fulfil this aim, the answers of the following questions are examined; (i) what is the general opinion of preschool teachers about the use of CAE in preschool teaching? (ii) What is the general opinion of preschool teachers about the software designed for CAE? (iii) How often preschool teachers use CAE software and in which activities they use the software? (iv) If preschool teachers do not use computer software, why they don t use? Method In this part; the information about research model, participants, data collecting tools and data analysis were given. Research Model This research is a qualitative research that aims to determine the opinions of preschool teachers about computer assisted education. In this research, content analysis, which eases generalization of data, is used for determining conceptual and inter-conceptual relationships beyond data on the basis of qualitative coding (Yıldırım & Şimşek, 2005). Participants The participants are 33 preschool teachers who are working in preschool departments of primary schools of Sakarya city in education term. The participants have voluntarily been chosen and they work in different primary schools in Sakarya province. All of the teachers work in state schools with preschool students under the age of 6. Among the participants, distribution according to their education level was given in graphic 1, distri- 898

13 KOL bution according to their teaching experience is in graphic 2, and their ages were shown in graphic 3. Graphic 1. The Education Level of Participant Teachers Basically, 6% of teachers have associate degree, 76% of them have undergraduate degree and 18% of the teachers have a postgraduate degree. Graphic 2. Teaching Experience of Participant Teachers 36% of teachers have experience of 1-7 years, 33% of them have 8-15 years, 25% of them have years experience of teaching. 6% of teachers have experience of more than 24 years. Graphic 3. Age Distribution of Participant 49% of teachers are years old, 33% of them are at age range, 18% of them are 41 and more. Data Gathering Device In this study, as data collection tools semi-structured interview forms have been used. It is possible to determine experiences, attitude, ideas, intentions, comments, mental perceptions and reactions within an interview process (Yıldırım & Şimşek, 2005). Before preparing interview questions a broad literature research was conducted on the topic of study and also other studies concerning the topic were examined. Based on the literature review the bases of the study were formed. The questions prepared for the study were debated with three academics and four preschool teachers, and some rearrangements were done according to their advice. After this process, the interview items which would be in the form were decided. There are four questions in the interview form and they are as stated; (i) What are your opinions about computer assisted education in preschool education? (ii) What are your opinions about the computer software which is prepared for preschool education? (iii) How often do you use the computer software which is prepared for preschool education and in which activities do you use them? (iv) If you don t use the computer software which is prepared for preschool education, what are your reasons for not using it? In data collection process, teacher views were noted down and saved. The interview with each preschool teacher lasted for 35 minutes and the whole study lasted for almost 7 weeks. As a part of nature of qualitative studies, the generalization of collected data is not aimed. Data Analysis The reasoning analysis was used in this study. In reasoning analysis, data are coded, themes are determined, data are arranged according to codes and themes and a definition is given and lastly findings are interpreted (Yıldırım & Şimşek, 2005). All the gathered data of the study from interview forms were transferred to the computers and the coding process was carried out. After coding process, all the codes brought together and the common points were found, the basic themes of study were put forth. The validity of qualitative studies depends on researcher s objective attitude to findings and examined topic (Kirk & Miller, 1986). Within the frame of validity of the study, the convenience of findings with the academic environment that it held in was examined, the clear presentations of events and phenomenon were provided, any expected fault was held with an attitude of removing the fault and correcting the code. To enhance the solidity of study, the categories and themes found out were examined by two other academics of same university who are expert in qualitative studies and the disagreements on common themes were removed, and they reached a consensus on found themes and codes. 899

14 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Results In this part, the findings from the preschool teachers opinions on CAE were presented. In data analysis, as some participants gave more than one answers, total frequency is more than the number of participants. Study findings; (i) The opinions about necessity of CAE; (ii) The opinions about benefits of; (iii) The opinions about harms of CAE; (iv) The opinions about the limits of CAE; (v) The opinions about the convenience of CAE software with preschool education; (vi) The opinions about the activities in which CAE software is; (vii) The opinions about how often CAE software is used in preschool education; (viii) The opinions about insufficiency of CAE software in preschool, these are 8 themes that handled in the study. In table one there are findings on preschool teachers opinions about necessity of CAE. Table 1. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on the Necessity of Computer Assisted Education 1- To increase the quality of education To be age of computer and technology To be curious on computerized training Be open to learning with computer 8 13 TOTAL When we look at the table 1, 40% of the teachers think that CAE enhances the quality of education, 27% of them think that it is technology and computer era, 20% of them think that it contributes to education that children are enthusiastic to CAE, 13% of the teachers think that the CAE is a need and the children s attitude CAE is positive. In table 2, there are opinions about the benefits of CAE. of them think that CAE contribute in hand-eye coordination, 8% of the teachers think that CAE provides a permanent learning, 6% think that it makes education more individual, 3% of the teachers indicate their opinions that CAE gets the attention of children. In table 3, there are the opinions about the harms of CAE. Table 3. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on The Harms of Computer Assisted Education 1- Being antisocial Unconscious use 8 48 TOTAL When we look at the table 3, 52% of teachers think that extra use of CAE makes children anti-social and other negative behaviours, 48% of them indicate that unconscious use of computer harms the children. In table 4 there are opinions about limitation of CAE. Table 4. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on The Limitations Computer Assisted Education 1- The need for adult supervision Limitations in communication 4 40 TOTAL When we look at the table 4, 60% of teachers think that children should use CAE activities under the control of adults, 40% of them indicate that interaction with children causes the limitation. In table 5 the opinions about the convenience of CAE software in preschool education were given. Table 2. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on the Benefits of Computer Assisted Education 1- Wealth of audio-visual Be interesting Hand-eye coordination development Permanent learning Personalizing learning Giving time to teacher Positive motivation Attention gathering 2 3 TOTAL When we take a look to the table 2, 30% of teachers think that CAE contribute the education environment with visual and audible abundance, 25% think CAE makes education more interesting, 16% Table 5. Distribution of The Preschool Teachers Positive Opinions on The Suitability of Computer Assisted Education Software for Early Childhood Education 1- The design is appropriate to the level of the child (colours, objects, in terms of animation) 2- The child s level of compliance in terms of content The goal achievement is appropriate TOTAL When we look at the table 5, 47% of the teachers think the prepared software is convenient for preschool education, 33% of them think that in terms of content, the software is convenient, 20% of teachers indicate that CAE is convenient for means-outcomes for preschool education. In table 6, there are 900

15 KOL negative opinions of preschool teachers on convenience of CAE software in preschool education. Table 6. Distribution of The Preschool Teachers Negative Opinions on The Suitability of Computer Assisted Education Software for Early Childhood Education 1- The design is not appropriate to the level of the child Content is not suitable for the child s level Commercial purposed software is built 4 24 TOTAL When we look at the table 6, 47% of teachers say that the prepared software is not conveniently designed for preschool education, 24% of them indicate that the software is prepared with commercial point of views, so it is not informative. In table 7, the opinions concerning CAE software employed in the preschool education activities are shown. Table 7. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on Computer Assisted Education Software Contributed Activities 1- Riddles, puzzles and matching activities Activities for the development of the concept 3- Story activities Movie show Art events Free time activities Science and nature activities Music events Math activities Reading and writing activities in 5 6 preparation 11- Power point presentations 6 5 TOTAL When we look at the table 7, 18% of the teachers say that CAE software is used for puzzle and matching activities, 14% of them say software is used for concept developing activities, 11% of them say that it is used for story activities, 10% of them mention that it is used for movie watching and art activities, 9% say for free time activities, 7% say for science and nature activities, 6% say for music, and the other 5% of the teachers say CAE software is used for mathematics and power point presentations. In table 8, there are opinions about how often CAE is used in preschool education. Table 8. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on The Frequency of Computer Assisted Education Software Usage 1- From time to time Each time Rarely Never use 4 12 TOTAL When we look at the table 8, 52% of the teachers use CAE software from time to time, 21% of them use always, 15% of them use seldom, and the other 12% indicate that they never use CAE software. In table 9, there are opinions about insufficiencies about CAE software. Table 9. Distribution of The Preschool Teachers Opinions on Computer Assisted Education Software of İnsufficiencies 1- Hardware failure Missing software Physical impairments Teacher s improper use of the software Foreign language software 2 7 TOTAL When we look at the table 9, 38% of the teachers say that they cannot use CAE software because of insufficiencies, 31% of them say their schools do not have the software they need, 14% of them indicate that they cannot use CAE software efficiently because of the physical insufficiency in their school, 10% of them say they cannot use CAE software as they do not have enough technological information, 7% say that they cannot CAE software as it is in English. Discussion and Suggestions The researches regarding CAE in preschool education have started to be carried out in the last 30 years. When these researches are examined, it is seen that when traditional education methods are supported wit CAE, we can have positive consequences. The use of CAE in pre-school education is so new in our country. In this study, the opinion of teachers about necessity of CAE in preschool education is clearly seen. The other studies also give similar consequences. (Akkoyunlu & Tuğrul 2002; Alabay, 2006; Coşkun, 1990; Couse & Chen, 2010; Crawford, 2000; Çekbaş et al., 2003; Davis & Shade, 1994; Demir, 2007; Fish et al., 2008; Haugland, 1992; Hoot & Kimler, 1987; Huffstetter et al., 2010; 901

16 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Kacar, 2006; Kulik & Drowns, 1985; Macaruso & Rodman, 2011; Öztopçu, 2003; Panagiotakopoulos & Ioannidis, 2002; Pekçağlıyan, 1990; Rubin et al., 1983; San & Arı, 1988; Sancak, 2003; Sandberg, 2002; Sprigle & Schaefer, 1984; Todman & Dick, 1992). The children who face with computers in early childhood get both CAE s benefits and computer skills. We can say this is important for future life of children. Education environments with abundant stimulus can address to all senses of children and provide a better and permanent learning. The visually and audibly well computers contribute a lot to children and get their attention and motivate them in attending the learning process more efficiently. This situation was put forth in different studies (Akkoyunlu & Tuğrul 2002; Crawford, 2000; Çekbaş et al., 2003; Hoot & Kimler, 1987; Rubin et al., 1983). One of the most important points of preschool education is child s interest. Children interact more with the devices they are interested in. Definitely, computers are leading devices that children get interested in. The following of mouse and monitor and using of them will contribute in hand-eye coordination of children. The eye-hand coordination of children which aimed to be developing by art activities will develop automatically with limitless trial of computer hardware. This situation and development was accepted and observed by teachers. Similar consequences are gained in different studies (Akkoyunlu & Tuğrul, 2002; Öztopçu, 2003; Sandberg, 2002; Sprigle & Schaefer, 1984; Todman & Dick, 1992). There are some negative effects of computers because of wrong uses besides indicated benefits. The time a child spends for computer is a crucial point. This time shouldn t be taken from the time he will spend with his friends for being more socialized. Children should not isolate himself/herself from social life while getting acquisitions of CAE. Spending too much time for computer can cause that children will see the computer as only friend of him/ her. As computers do everything a child want and never reject them, children can have same expectations from their friends. To prevent bad effects, the balance between social life and computer must be taught to children by teacher. According to the participants of study, CAE software is used for preschool activities such as puzzles, matching, concept developing, story activities, movies, art activities, free time activities, and science-nature activities. As CAE gives a limitless repeating chance, it provides a better and more qualified learning. The limitless options that are presented by CAE to children are important. This can be seen in nature of CAE and it can be shown as one of the best advantages of CAE. This data can be presented according to consequences of study; (i) While choosing CAE software for preschool education, the design and the content must be chosen by experts and convenient contents must be preferred. (ii) The lacking devices must be completed in CAE areas in preschool education environment and technology classrooms must be serving for children more and more. (iii) The time preschool children spend for computer must be arranged well and the usage of computer must be under the control of the teacher. (iv) In CAE process, children must be instructed by their teachers in points like what they will do and how long they will stay on computer and they must be leaded whenever they are needed. (v) The software which is convenient for aiming supportive acquisitions must be provided by related institutions (within the experts in this area). (vi) The physical arrangements for CAE, like placement of desk, chair and computers according to preschool children must be provided by institutions. Such suggestions can be made for future researchers; (i) Researchers can do their similar researches with different research questions. (ii) Researchers can work with a participant group from the teachers who are working in different socio-economic and socio-cultural places. (iii) This study has been conducted in state primary schools with the teachers of 6 age children. The future researchers can do similar researches with the teachers of 4-5 age groups who are working in private preschools or independent schools. References/Kaynakça, Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, Altı yaş okul öncesi dönemi çocuklarına bilgisayar destekli matematiksel kavramların öğretimi. Gelişen teknolojiler ve yeni okuryazarlıklar. 902

17 KOL Anaokuluna giden beş yaş çocuklarının 1-5 e kadar sayı sembollerini öğrenmelerinde geleneksel eğitim ile bilgisayar eğiminin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. International Society for Technology in Education, 43 Society for ınformation technology & teacher education ınternational conference Bilgisayara giriş. III. International educational technology conference Integrate, don t isolate! computers in the early childhood curriculum. Okul öncesi öğrencilerine renk kavramının kazandırılmasında bilgisayar destekli ve geleneksel öğretim yöntemlerinin karşılaştırılması J. Educational Computıng Research, 38 Early childhood education, issues and developments. Okul öncesi eğitimin ilke ve yöntemleri Journal of Computing in Childhood Education, 3 Computers and young children. Early childhood classrooms and computers: Programs with promise. Journal of Education for Students Placed at Risk, 15, Erken çocukluk eğitiminde bilgisayar kullanımına yönelik bilgisayar ve anaokulu öğretmenleri ile 6 yaş grubu çocuklarının görüşleri Okulöncesi eğitimde bilgisayar destekli eğitimin rolü. Reliability and validity in qualitative research Journal of Educational Computing Research, 4, Reading Psychology, 32 Yaşamın sihirli yılları. IX. Türkiye de Internet Konferansı Computer&Education, 38, Anaokuluna giden 6 yaş grubu çocuklarda uygulanan klasik eğitim yöntemleri ile bilgisayar destekli eğitimin karşılaştırmalı olarak incelenmesi Handbook of child psychology Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Dergisi, 3, Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş çocuklarına sayı ve şekil kavramlarının kazandırılmasında bilgisayar destekli eğitim ile geleneksel eğitim yöntemlerinin karşılaştırılması Information Technology in Childhood Education Annual, 1, Early Child Development and Care, 14, Computers Education, 20, Çoluk Çocuk Dergisi, 1, Okul öncesinde bilgisayar öğretimi Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri 903