DOĞU KARADENİZ TURİZM 2023 STRATEJİSİ. (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon) DOĞU KARADENİZ KALKINMA AJANSI

Transkript

1 DOĞU KARADENİZ TURİZM 2023 STRATEJİSİ (Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzn) DOĞU KARADENİZ KALKINMA AJANSI

2

3 İÇERİK 1. DOĞU KARADENİZ TURİZM 2023 VİZYONU DOĞU KARADENİZ TURİZM GELİŞİM İLKELERİ Sürdürülebilirlik Katılımcılık İşlevsellik Kaynak Kullanımında Etkinlik DOĞU KARADENİZ DE TURİZM KATILIMCI PLANLAMA ÇALIŞMALARI DE DOĞU KARADENİZ TURİZMİ Dğu Karadeniz Turizm Sektörü Gelişim Yaklaşımı Dğu Karadeniz Turizm Gelişimine Etki Eden Unsurlar Küresel Unsurlar Yerel Unsular Dğu Karadeniz Turizmi GZFT Analizi Dğu Karadeniz İçin Nasıl Bir Turizm? Alternatif Turizmi Geliştirerek Dünya Çapında Bir Deneyim Sunan Dğu Karadeniz Turizmi Açıklama Öncelikler Stratejiler Gelişmiş Beşeri ve Ssyal Sermayesi ile Bölge Kalkınmasında Etkin Bir Rl Oynayan Dğu Karadeniz Turizmi Açıklama Öncelikler Stratejiler... 41

4 Kültürel ve Dğal Değerlerini Geliştirerek Markalaşan Bir Dğu Karadeniz Turizmi Açıklama Öncelikler Stratejiler Turizm Altyapısını Geliştirerek Turizm Yatırımlarını Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi Açıklama Öncelikler Stratejiler Bölgesel ve Yerel Dayanışmayı Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi Açıklama Öncelikler Stratejiler... 58

5 DOĞU KARADENİZ TURİZM 2023 VİZYONU Turizmi Bölge içerisindeki tüm karar alıcı mekanizmalar tarafından yönetişim ilkesi çerçevesinde şekillendirilen ve sürdürülebilir turizm uygulamasını bölgesel kalkınmada etkin ve etken hale getirerek bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmaya katkıda bulunan bir Dğu Karadeniz Turizmi

6 DOĞU KARADENİZ TURİZM GELİŞİM İLKELERİ Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizm gelişiminin belirtilen vizyn çerçevesinde gelişebilmesi için tanımlanmış lan ilkeler şunlardır; Sürdürülebilirlik Katılımcılık Kaynak kullanımında etkinlik İşlevsellik Sürdürülebilirlik Sürdürülebilirlik ilkesi kalkınmadaki en temel ilkelerden bir tanesidir. Turizmin sürdürülebilir bir şekilde yapılanması eknmik, ssyal, kültürel ve çevresel dengelerin sağlanması bakımından önemlidir. Özellikle Dğu Karadeniz Bölgesi nin hassas bir eksisteme sahip lması nedeniyle eknmik ve çevresel dengelerin ptimum düzeyde tutulabilmesi ve turizm sektörünün bu iki dinamik arasındaki ptimum dengeyi gözeterek yapılandırılması önem ihtiva etmektedir. Turizm sektörünün Bölge içerisinde temel sektörlerden bir tanesi larak yapılandırılacağı dönüşüm süreci içerisinde kaynakların ve kazançların tüm sektör gruplarına adil şekilde dağıtılması gereklidir. Ancak bu bağlamda turizm sektörünün sürdürülebilirliğinden bahsedilmesi mümkün labilmektedir. Turizm yapılanmasında, sürdürülebilirlik ayağını luşturan en önemli etkenlerden bir tanesi turizmin kırsal kalkınmaya lan etkisidir. Turizm sektörü Bölge içerisinde yapılandırılırken kırsal kalkınmaya faydası en yüksek seviyede lacak şekilde yapılandırılmalıdır. Kırsal kalkınma güdüsüyle yapılandırılmış bir turizm lgusu, Bölge içerisinde yksulluk ve ssyal dışlanmaya maruz kalmış grupları eknmik ve ssyal hayata adapte edecek ve yaşam kalitesini artıracaktır.

7 Bölge de yapılandırılacak turizmin mekâna ve hassas eksisteme karşı duyarlı lması, değerlerin sürdürülebilir bir şekilde kullanılması bakımından önemlidir. Dğu Karadeniz Bölgesi nin gerek dğal değerlerinin gerekse kültürel değerlerinin özgünlüğünü yitirmeden turizme kazandırılması turizm sektörünün uzun vadede devamlılığını sağlama bakımından zaruridir. Katılımcılık Bölge de turizm gelişimindeki en önemli ilkelerden bir tanesi katılımcılık ilkesidir. Bu ilke Dğu Karadeniz Kalkınma Ajansı nın düzenlemiş lduğu çalıştaylar neticesinde de rtaya çıkmış lan, yerel paydaşların önemini çkça vurguladıkları ilkelerden bir tanesidir. Bölge de turizm gelişimine yönelik alınacak her kararın sivil tplum örgütleri, özel sektör ve kamu kurumları tarafından rtak bir çalışma neticesinde belirlenmesi, ileriki dönemde yapılacak lan çalışmaların tutarlılığı ve sahiplenilmesi açısından önem arz etmektedir. Kaynak kullanımında etkinlik Turizm yapılanması içerisinde uygulanacak ve desteklenecek prjelerin sağlıklı srun analizlerini içeren sektör çalışmalarına ve nitelikli yapılabilirlik etüt ve analizlerine dayandırılması önem taşımaktadır. Dğu Karadeniz Bölgesi nde gerçekleştirilecek sürdürülebilir turizm prje ve faaliyetlerinin bölgesel ve sektörel strateji ve önceliklere, taraf lunan uluslararası anlaşmalarla belirlenmiş hükümlere uygunluğuna dikkat edilmesi gerekmektedir. Strateji belgesinde yer verilmiş lan önceliklerin de birbirleri ile uygunluğu ve bütünselliği gereklidir. İşlevsellik Turizm sektörü Bölge de yapılandırılırken işlevselliğin maksimum nktada tutulabilmesi gereklidir. Bu süreç ancak Bölge içerisinde aktif larak turizm sektörüne katkı sağlayabilecek alt sektörlerin belirlenmesi snrasında bu sektörlerde yapılacak fiziki, finansal, beşeri sermaye gibi pek çk ekseni içeren çalışmalar/analizler snunda belirlenebilecektir. Bu çalışmaların/öngörülerin yapılması turizm sektörünün bölgede sürükleyici sektör rlü üstlenmesine klaylaştırıcı etki yapacak, turizm sektörünü pek çk dinamiği harekete geçirmesi bakımından işlevsel kılacaktır.

8 DOĞU KARADENİZ DE TURİZM

9 Dğu Karadeniz Bölgesi cğrafi ve stratejik knumu nedeniyle uluslararası turizm pazarlarına açılımı klay lan ve sahip lduğu dğal, tarihi ve kültürel değerler açısından ldukça zengin lan bir bölgedir. Bölge dğal güzellikleri ve kaynakları açısından Türkiye nin diğer bölgelerinden ldukça farklı bir yapıya sahiptir. Biyljik çeşitlilik ve dğal kaynaklar açısından ldukça zengin lan bölge, Kültür ve Turizm Bakanlığı nın hazırlamış lduğu Türkiye Turizm 2023 Stratejisi nde yayla kridru larak gösterilmiştir. Samsun dan Hpa ya kadar lan alanda yayla turizminin geliştirilmesi ve alternatif turizm türleri ile birleştirilerek turistler için daha cazip hale getirilmesi önerilmiştir. Şekil 1: Dğu Karadeniz Yayla Turizmi Gelişim Kridru Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı,2010 Dğu Karadeniz Bölgesi nde yayla turizminin gelişmesi için yayla kridru kapsamında turizmin kamp, kayak, mağaracılık, yamaç paraşütü, rafting, binicilik, baln, balık avlama, ft-safari ve bungee jumping gibi macera sprları ile çeşitlendirilmesi ve bu macera sprlarının gelişmesine yönelik planlama çalışmalarının yapılması düşünülmüş, Dkuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Kırsal Kalkınma Plitikaları Özel İhtisas Kmisynu Rapru nda da Türkiye de kırsal turizm kapsamında dğa tatilleri, dğa sprları ve kırsal alandaki sprların değerlendirilmesi gerektiğine işaret edilmiştir. Dğa temelli turizmin Dünya genelinde %20-34 arasında değişen bir büyüme ile diğer turistik faaliyetlere kıyasla özellikle 1980 lerden snra büyük ilerleme kaydetmesi ve dğa turizminde ağırlıklı larak yerel ürünler, materyal ve emek kullanılması, Türkiye nin dğa turizmi temelli bir turizm çeşitlenmesine gitmesine ve buna yönelik stratejiler luşturmasına dayanak luşturmuştur. Dğu Karadeniz Bölgesi dğal kaynaklarının zenginliği ve cğrafi yapısı nedeniyle dğa turizmi temelli bir yapılanma için Türkiye deki en uygun bölgelerden bir tanesidir.

10 Bölgesel gelişmişlik farkı bakımından az gelişmiş bölge statüsünde lan Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizm yapılanmasının dğa turizmi temelli ilerlemesi sürdürülebilir bölgesel kalkınmaya katkı sağlaması bakımından önem ihtiva etmektedir. Dğu Karadeniz Bölgesi ni ziyaret eden turist prfili incelendiğinde bölgeye gelen turistlerin ağırlıklı larak yerli turistler lduğu gözlemlenmektedir. İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri 2011 verilerine göre 2011 yılı snu itibariyle Bölge yi ziyaret eden turistlerin % 82 si yerli % 18 i yabancıdır yılı İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri verilerine göre yerli ve yabancı turist sayısı bazında en çk ziyaret edilen il Trabzn dur. Yerli turist sayısı baz alındığında Trabzn u sırasıyla Rize, Artvin, Gümüşhane, Giresun ve Ordu izlemektedir. Yabancı turist sayısı baz alındığında Trabzn u sırasıyla Artvin, Rize, Ordu, Gümüşhane ve Giresun izlemektedir. Tabl 1: İller bazında Dğu Karadeniz Bölgesi ni ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayıları ARTVİN GÜMÜŞHANE RİZE GİRESUN TRABZON ORDU DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ YERLİ YABANCI TOPLAM Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri, 2011

11 Tabl 2:Yıllara göre Dğu Karadeniz Bölgesi ne Gelen Yerli ve Yabancı Turist Sayıları YERLİ YABANCI TOPLAM Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri Şekil 2: Dğu Karadeniz Bölgesi ne Yılları Arasında Gelen Ziyaretçi Grafiği Dğu Karadeniz Bölgesi'ni Yılları Arasında Ziyaret Eden Turist Sayıları Seri Kaynak: Kültür ve Turizm İl Müdürlükleri Tabl 2 ye bakıldığında, 2005 ve 2009 yılları arasında Dğu Karadeniz Bölgesi ne gelen turist sayısında yaklaşık bir milyn kişilik bir artış lduğu ve artışın büyük bir kısmının yerli turist sayısında meydana geldiği gözlenmektedir yılında Bölge ye gelen turist sayısı yaklaşık bir milyn kişi azalış göstermiş, özellikle yabancı turist sayısında yarı yarıya bir düşüş lmuştur yılında Bölge ye gelen turist sayısı yaklaşık kişi artmış, ziyaretçi sayısındaki artış daha ziyade yerli turist sayısında meydana gelmiştir.

12 Bölgeye gelen ziyaretçiler çğunlukla karaylu vasıtası ile bölgeye ulaşmaktadır. Gelen yerli turistlerin %48 i yabancı turistlerin ise %63 ü Trabzn a gelmektedir. Trabzn dan snra yerli turistlerin en çk ziyaret ettikleri yerler sırasıyla; Rize, Artvin, Gümüşhane, Ordu ve Giresun dur. Dğu Karadeniz Bölgesi ni ziyaret eden yabancı turistler Trabzn dan snra sırasıyla en çk Artvin, Rize, Ordu, Gümüşhane ve Giresun u ziyaret etmektedir. Dğu Karadeniz Bölgesi ne gelen turist sayısı 2005 ve 2009 yılları karşılaştırıldığında yaklaşık %75 ranında artış göstermiş, 2010 yılında ise ziyaretçi sayılarında ciddi bir düşüş yaşanmıştır. Dğu Karadeniz Bölgesi İllerinde Turizm Artvin Artvin, Dğu Karadeniz Bölgesi nin (TR90) en Dğu sunda yer almaktadır. Tesise geliş sayısı baz alındığında; Artvin e gelen yabancı turist sayısı Türkiye ye gelen yabancı turist sayısının yaklaşık %0,07 sini luşturmaktadır, yerli turist sayısı ise Türkiye deki yerli turist sayısının yaklaşık %0,5 ine denk gelmektedir. Yerli ve yabancı turistlerin rtalama kalış sürelerine bakıldığında Artvin in Türkiye rtalamasının altında kaldığı görülmektedir. Tesislerin dluluk ranlarına bakıldığında da, dluluk ranlarının ldukça düşük lduğu gözlemlenmektedir. Yerli turist açısından dluluk ranları Türkiye rtalamasının yaklaşık iki katı lmasına rağmen, ranlar yine de düşüktür. Artvin deki tesislerin dluluk ranları genel itibariyle Türkiye rtalamasının altındadır. GİRESUN Kültür ve Turizm Bakanlığı 2009 yılı verilerine göre tesise geliş sayısı baz alındığında Giresun yabancı turistin tesise geliş sayısı bakımından Türkiye nin yaklaşık %0,02 sini luşturmakta, yerli turist sayısı açısından ise %0,49 unu luşturmaktadır. Ortalama kalış süreleri bakımından Giresun Türkiye rtalamasının altında kalmaktadır. Genel dluluk ranları itibariyle Giresun daki tesislerin dluluk ranları %26 ile Türkiye rtalamasının hayli altındadır. Yerli turist bakımından dluluk ranları %25 ile Türkiye rtalamasının hayli üzerinde yer alsa da, tesislerin dluluk ranları ldukça düşüktür.

13 GÜMÜŞHANE Kültür ve Turizm Bakanlığı 2009 yılı verilerine göre Gümüşhane tesise geliş sayısı bakımından Türkiye nin %0,001 ine karşılık gelmekte, tesise gelen yerli turist sayısı bakımından ise; Türkiye nin %0,11 ine denk gelmektedir. Gümüşhane, gerek yerli turist gerekse yabancı turistin rtalama kalış süresi bakımından, Bölge de en yüksek değere sahip il lmasına rağmen rtalama kalış süreleri Türkiye rtalamasının altındadır. Dluluk ranları açısından Gümüşhane genel itibariyle Türkiye rtalamasına yakın bir değere sahiptir. Yerli ziyaretçi bakımından dluluk ranları Gümüşhane de Türkiye rtalamasının ldukça üzerindedir. ORDU Kültür ve Turizm Bakanlığı 2009 yılı tesise geliş sayısı verileri baz alındığında yabancı turist tesise geliş sayısı Türkiye nin % 0,01 ine karşılık gelmekte, yerli turist geliş sayısı bakımından ise Türkiye nin %0,63 ünü luşturmaktadır. Ortalama kalış süreleri bakımından Ordu genel itibariyle Türkiye rtalamasının altında yer almaktadır. Dluluk ranları bakımından ise sadece yerli turist baz alındığında Türkiye rtalamasının üzerinde yer alan Ordu genel itibariyle dluluk ranları bakımından Türkiye rtalamasının altındadır. RİZE Kültür ve Turizm Bakanlığı 2009 yılı verilerinde tesise geliş sayısı baz alındığında Rize, yabancı turist tesise geliş sayısı bakımından Türkiye nin %0;01 ini luşturmakta, yerli turist tesise geliş sayısı bakımından ise Türkiye nin %0,39 unu luşturmaktadır. Ortalama kalış süresi Rize de gerek yerli gerekse yabancı turist bakımından Türkiye rtalamasının altındadır. Tesislerin dluluk ranları genel itibariyle Türkiye rtalamasının altında lup, yerli turist bazında dluluk ranı Türkiye rtalamasının üzerinde yer almaktadır. TRABZON Kültür ve Turizm Bakanlığı 2009 yılı verilerine göre Trabzn tesise geliş sayısı bakımından Türkiye nin %0,15 ine karşılık gelmekte, tesise gelen yerli turist sayısı bakımından ise; Türkiye nin %1,41 ine denk gelmektedir. Yerli ve yabancı turistin rtalama kalış süreleri Trabzn da Türkiye rtalamasının altındadır. Tesislerin dluluk ranları ise sadece yerli turist baz alındığında Türkiye rtalamasının üzerinde, yabancı turist sayısı ve genel rtalama dikkate alındığında Türkiye rtalamasının ldukça altındadır.

14 Tabl 3: Dğu Karadeniz Bölgesi İllerinde Tesise Geliş ve Geceleme Sayısı TESİSE GELİŞ SAYISI GECELEME YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM ARTVİN GİRESUN GÜMÜŞHANE ORDU RİZE TRABZON TÜRKİYE Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009 Tabl 4: Dğu Karadeniz Bölgesi İllerinde Ortalama Kalış Süresi ve Dluluk Oranı ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ DOLULUK ORANI(%) YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM ARTVİN 2,8 1,4 1,6 7,8 25,47 33,27 GİRESUN 1,2 1,4 1,4 1,11 25,3 26,41 GÜMÜŞHANE 3,8 1,7 1,7 1,19 45,61 46,8 ORDU 1,4 1,2 1,2 0,63 26,39 27,02 RİZE 2,2 1,6 1,6 1,55 24,62 26,17 TRABZON 1,8 1,4 1,4 3,63 22,16 25,78 TÜRKİYE 4,2 1,9 3,1 35,38 13,52 48,9 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009 Dğu Karadeniz Bölgesi tesise geliş sayısı bakımından Türkiye nin % 1,75 ini luşturmaktadır. Ortalama kalış süresi bakımından Dğu Karadeniz Bölgesi yerli, yabancı ve tplam değerlerde Türkiye rtalamasının altında yer almaktadır. Ortalama kalış süresi Türkiye için 3,1, Dğu Karadeniz Bölgesi için ise 1,4 tür. Dluluk ranları bakımından Dğu Karadeniz Bölgesi tplam % 30,9 dluluk ranı ile %48,9 lan Türkiye ranının altında yer almaktadır. Ancak Dğu Karadeniz yerli turistin yarattığı dluluk ranı bakımından %28,25 ile 13,52 lan Türkiye ranının üzerinde yer almaktadır. Bu durum aslında Dğu Karadeniz Bölgesi nde iç turizmin görece daha canlı lduğuna bir gösterge teşkil etmektedir. DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ 2009 YILI ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ; YERLİ 2,2 YABANCI 1,4 TOPLAM 1,4 DOLULUK ORANI; YERLİ %28,25 YABANCI %2,65 TOPLAM %30,9

15 KATILIMCI PLANLAMA ÇALIŞMALARI Bu çalışmanın temelini luşturan turizm çalıştaylarının ilki Şubat 2011 de bölge illerinde; kamu kurumları, merkez ve ilçe belediyeleri ve kent knseyi, özel sektör ve meslek daları temsilcileri, sivil tplum kuruluşları ve üniversite temsilcilerinin katılımı ile dört ayrı turum şeklinde düzenlenmiştir.

16 Çalıştayların ilkine Kalkınma Ajansı misynu, yetki alanı ve söz knusu çalıştayların amacı hakkında bilgi verilerek ve katılımcıların kalkınma lgusundan ne anladıkları srgulanarak başlanmıştır. Müteakiben bir kalkınma aracı larak turizmi etkileriyle değerlendiren, dünyada turizm eğilimlerine, ulusal ve bölgesel ölçekte hazırlanmış turizm plan ve raprlarına değinen bilgilendirme amaçlı bir sunum yapılmıştır. Snrasında ise katılımcılardan kendilerinin ve temsil ettikleri kurumların, kuruluşların ya da işletmelerin çalışma alanı, ilkeleri ve tecrübelerinden yla çıkarak ilde ve Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizm gelişiminin önündeki engelleri ve srunları ifade etmeleri istenmiştir. Katılımcıların sarı kartlara yazılı larak ifade ettiği srun başlıkları derlenerek 2. çalıştaya yön veren temel srun grupları luşturulmuştur. Dğu Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından düzenlenen çalıştayların ikincisi Mayıs 2011 tarihinde yapılmıştır. 2. çalıştayda kamu kurumları, özel sektör ve sivil tplum kuruluşlarından temsilciler bir araya getirilmiş, farklı gruplar luşturularak birinci çalıştayda tespit edilen srunlara çözüm bulmaları istenmiştir. Önerilen çözüm önerileri, seçilen grup temsilcileri tarafından tüm katılımcıların görüşüne sunulmuş ve tüm katılımcılar arasında fikir teatisinde bulunulmuştur. Çalıştaylarda farklı çıkar grupları tarafından üretilmiş lan çözüm önerileri ajans uzmanları tarafından derlenerek bu çalışmanın temelini luşturmuştur. Tabl 5: Dğu Karadeniz Kalkınma Ajansı Turizm Çalıştaylarına Katılım KATILIMCI GRUBU KAMU KURUMLARI BELEDİYELER, KENT KONSEYİ, STK LAR VE ÜNİVERSİTELER ÖZEL SEKTÖR VE ODALAR TOPLAM 1. ÇALIŞTAY ÇALIŞTAY GENEL TOPLAM

17 2023 DE DOĞU KARADENİZ TURİZMİ DOĞU KARADENİZ TURİZM SEKTÖRÜ GELİŞİM YAKLAŞIMI Dğu Karadeniz turizminin temel dağı turizmin bölge içerisinde bütünleşmiş ve sürdürülebilir bir şekilde yapılanmasını sağlamaktır. Bunun için öncelikli larak turizmi sürdürülebilir kılan etmenlerin bölgesel dinamikler ile kıyaslanarak tanımlanması sağlanmalı ve luşturulacak bu çerçevenin tplumun bütün kesimlerine aktarılarak rtak payda luşturulması hususunda çalışmalar yapılmalıdır. Sürdürülebilir turizm gelişimi kuşkusuz bölge paydaşlarını sürece dâhil etmeden işletilebilecek izle bir sistem değildir. İleriye dönük öngörülerde turizm sektörü Dğu Karadeniz Bölgesi nin kalkınmasında etkin ve etken bir unsur larak karşımıza çıkmaktadır. Bölgenin turizmden elde edeceği gelir ve turizmin yaratacağı katma değerin yıldan yıla artış göstermesi sektörün Bölge de diğer sektörler ile bütünleşik bir şekilde yapılandırılmasına bağlanabilir. Bu tip bir yapılanmayı tek bir kurum ya da kuruluş kendi başına kuramaz ve işletemez. Bu hususta öncelikli larak bütünleşik sürdürülebilir turizm algısının devletin yetkili mercileri tarafından benimsenmesi ve benimsetilmesi gerekmektedir. Kısaca, bütünleşik sürdürülebilir turizm gelişimi Dğu Karadeniz Bölgesi için turizmi besleyen her türlü öğenin tanımlanmasına ve öncelikle devletin yetkili mercilerince bu öğelerin arasındaki ilişkilerin analizinin yapılarak tutarlı bir plitika çerçevesinde uygulanmasına bağlıdır. Dğu Karadeniz Kalkınma Ajansı nın bu nktadaki en temel görevlerinden bir tanesi Bölge de bu tip bir turizm yapılandırılması sağlanırken öğelerin tanımlanması ve bu öğeler arasındaki ilişkilerin krdineli bir şekilde geliştirilmesi hususunda alt ve üst mekanizmaları gerektiği nktada devreye skabilme yetkisini kullanmasıdır. Diğer bir deyişle Ajans, turizmi yapılandırırken Bölge deki dinamizmi en iyi şekilde tanımlayabilecek ve tanıtabilecek mekanizmadır. Bu nktada Ajans, Bölge içerisinde tespit edilen bazı srunlar ve ptansiyeller neticesinde bir takım kavramlara özellikle dikkat edilerek turizm sektörünün Bölge içerisinde yapılanmasını uygun görmüştür.

18 Ajansın öngördüğü bu kavramlar; Sürdürülebilir turizm Turizm Çalışanı için İnsan Onuruna Yakışır İş Değer Zinciri Yönetimi Kümelenme şeklindedir. Sürdürülebilir turizm Sürdürülebilir turizm; turizmin eknmik, ssy-kültürel ve çevresel yönleri arasında dengeyi gözeten, üzerinde faaliyet gösterdiği dğal ve ssy-kültürel çevreye asgari düzeyde lumsuz etkide bulunma çabası içinde lan ve böylelikle gelir, istihdam ve yerel eksistemin krunmasına lumlu katkılarda bulunan turizm etkinlikleri bütününe verilen addır. Sürdürülebilir turizm uygulamaları biyçeşitliliğin krunması, yksullukla mücadele ve gelir artışı plitikalarıyla karşılıklı etkileşim halinde çalışmaktadır. Yani, eknmik, ssyal ve çevresel larak kaynakları kendini yenileyebilir, bir snraki kuşağa da en az hasarla sunulabilir şekilde kullanan ve etki altındaki tüm dğal ve beşeri unsurların hassasiyetleri ve ihtiyaçları arasında dengeyi gözeten turizm uygulamaları bir yandan biyçeşitliliğin krunmasını gerektirirken, bir yandan da ssy-eknmik dengeleri yeniden kurar. Diğer bir deyişle sürdürülebilir turizm uygulamaları, daha geniş kitlelere eknmik ve ssyal imkânlar sunup bu kitleleri dünyaca ünlü kalkınma iktisatçısı Amartya Sen in de ifade ettiği gibi yapabilir yani seçtikleri hayat frmunu gerçekleştirebilir kılmaktadır. Sürdürülebilir turizm yönetimi ile turizmden elde edilen gelirin bir kısmı turizmin kullandığı dğal yaşam alanlarının krunması ve yerel halkın mevcut habitatı kruma kapasitesinin artırılmasına yönelik prgramlar için kullanılmaktadır. Sürdürülebilir turizm genellikle sanayi açısından az gelişmiş bölgelerde kalkınmanın bir ayağını luşturmaktadır. Sürdürülebilir turizmin bölgesel kalkınma açısından etkin labilmesi için bazı kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler; Planlı turizm gelişimi ve yönetimi Kaynakların krunması, iyileştirilmesi ve kullanılması Uzun vadeli bakış açısı ve süreklilik Siyasi destek ve kararlılık Yerel halkın bilinçli katılımı Yararların tüm paydaşlara ve tpluma yayılması Yüksek düzeyde ziyaretçi memnuniyeti şeklindedir. Kaynak: Dünya Turizm Örgütü 2004

19 Sürdürülebilir turizm yönetimi Dğu Karadeniz Bölgesi gibi biyljik çeşitliliğini ve dğal varlıklarını bir üstünlük ve dlayısıyla önemli bir turizm girdisi larak kullanan Yeni Zelanda, Avustralya, Vietnam, İsveç, Güney Afrika, Brezilya ve Kanada gibi ülkelerde uygulanmaktadır. Turizm Çalışanı İçin İnsan Onuruna Yakışır İş (Decent Wrk) Uluslararası Çalışma Örgütü ILO nun 1999 yılında kamuyuna duyurduğu: İstihdam ve gelir elde etme fırsatlarında eşitlik İş yerinde temel ilkeler ve haklar ile uluslararası çalışma standartları Herkes için ssyal kruma ve ssyal güvenlik Ssyal diyalg ve tripartism yani devlet, işveren ve işçi uzlaşması bileşenlerini kapsayan «özgür ve üretken iş» kavramsal çerçevesidir. Ülke Prgramları ile her ülkenin iktisadi ve ssyal gelişmişlik düzeyiyle uyumlu uygulama rehberleri luşturulmaktadır. Türkiye prgramının öncelikleri:182 sayılı ILO Sözleşmesi uyarınca çcuk işçiliği ile mücadele; ssyal diyalğun güçlendirilmesi; gençlerin istihdamına ilişkin durum tespiti ve Ulusal Eylem Planı nın hazırlanması ve kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve kadın istihdamının arttırılmasıdır. (ILO 2009) Turizm sektörü mevsimselliği nedeniyle sürekli bir iş ve ssyal güvenlik sağlayamama riskleri yanı sıra, uzun çalışma saatleri ve benzeri zrlayıcı kşullarıyla insani gelişmişlik açısından önem taşıyan decent wrk standartlarını karşılaması güç bir sektördür. Değer Zinciri Yönetimi Değer zinciri, bir ürün ya da hizmetin kavramsallaştırılmasından fiziksel dönüşüme, farklı üreticilerin girdileri ile sn halini alıp tüketiciye ulaştırılması ve nihai atık halini almasına kadar geçen tüm aşamaları, bu aşamalarda üretilen katma değeri ve bu aşamalar esnasında dâhil lan tüm unsurlar arasındaki bilgi, değer ve ürün akışını ifade eden süreç akımıdır. Bu zinciri eşgüdümlü bir şekilde idare ederek üretilen katma değeri artırmaya yönelik sisteme de değer zinciri yönetimi adı verilir. Değer zincirinde işbirliği ve bilgi paylaşımı; esneklik, yenilikçilik ve güvenilir lmak önemli ilkelerdir. Değer zincirinin luşturulmasında arzın ve talebin tahmin edilmesi ve planlanması büyük önem taşır. Turizm birçk alt sektörün etkileşim halinde çalıştığı bir eknmik faaliyet alanıdır. Kendine ait bir sektör kdu yktur. Dlayısıyla turizm değer zincirine dâhil lan tüm tedarikçilerin daha fazla katma değer üretmesi ve dlayısıyla daha fazla gelir elde etmesi için: 1. Dâhil lan bütün mal ve hizmet üreticilerinin diyalg halinde lması, 2. Karşılıklı bilgi akışı rtamının sağlanması, 3. Müşteri talep ve ihtiyaçları ve diğer tedarikçiler hakkında bilginin bu diyalgla tespit edilebilmesi önem taşımaktadır.

20 Geleneksel kitle turizminde lduğu gibi sürümden değil alternatif turizmde lduğu gibi sunumdan, yani yaratıcılık, tasarım ve ürün geliştirmeden kazanan; katma değer üretme kapasitesi yüksek ve yenilikçi (invatif) turizm gelişimi Dğu Karadeniz Bölgesi için; Rekabet gücünü (fiyata dayalı rekabetten kalite ve müşteri memnuniyeti daklı rekabete geçiş) artırarak, daha az kirleterek, daha fazla insana daha fazla kazandıracaktır. Turizmin katma değer üretimini artırmak için değer zinciri yönetimi ve kümelenme çalışmaları, etkili işbirliği ve diyalg yöntemleri larak ön plana çıkmaktadır. Kümelenme Uygulama alanı daha gelenekselleşmiş ve yaygın hale gelmiş lan Organize Sanayi Bölgeleri mantığıyla büyük benzerlik içeren fakat açık tanımı knusunda uzlaşmanın mevcut lmadığı kümelenme, Michael Prter (1998) öncülüğündeki akademik tpluluk tarafından şu şekilde tanımlanmaktadır: Birbirine katma değer ekleyen üretim zinciri ile bağlı, bir ürün ya da hizmetin üretilmesi knusunda dğrudan veya dlaylı larak etkin lan ya da lma ptansiyeli lan birbiriyle ilişkili ve karşılıklı bağımlı yuncuların (üreticiler, tedarikçiler, müşteriler, bilgi üreten kurumlar, araştırma merkezleri, sivil tplum kuruluşları, danışmanlık şirketleri, kamu kurum ve/veya kuruluşları, yerel yönetim kurum ve/veya kuruluşları, medya, finansal kurumlar) rtak bir cğrafyada yğunlaşmaları. Hâlihazırda muhtelif turizm kentleri için kümelenme analizleri yapılmakta lup bunlardan Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu tarafından uygulamaya aktarılmış lan Sultanahmet Kümelenme Prjesi söz knusu bölgedeki turizm işletmeleri arasında diyalg ve güven rtamını güçlendirip üç yıl içerisinde 1000 yeni istihdam yaratmış, teller ücretlerini rtalama %50 artırmıştır. Olası kümelenme luşumları turizm işletmelerine: İnsan Kaynağı Tedarikçi Ortak Satın Alma Ortak Pazarlama Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Ortak Eğitim avantajları sağlayacaktır. TR90 illerinde lası bir kümelenme luşumu için önce firmalar, kamu kurumları, bireyler, medya ve benzeri küme unsurlarının knumu ve aralarındaki ilişki analiz edilmeli, rtak ihtiyaçlar tespit edilmeli ve rtak stratejiler geliştirilmelidir. Bu analizler gerek Kalkınma Ajansı, gerek Valilik ya da İl Ticaret ve Sanayi Odası tarafından prjelendirilip, dışarıdan (üniversiteler veya araştırma kuruluşlarından) prfesynel yardım alınarak yürütülebilir.

21 DOĞU KARADENİZ TURİZM GELİŞİMİNE ETKİ EDEN UNSURLAR DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE TURİZM SEKTÖRÜ GELİŞİMİNDE SORUN YARATABİLECEK PEK ÇOK UNSUR MEVCUTTUR. KÜRESEL UNSURLAR Dğu Karadeniz turizmini küresel anlamda etkileyebilecek pek çk unsur mevcuttur. Her ne kadar Bölge iç turizmde görece daha canlı bir yapıya sahip lsa da Bölge nin bazı plitikalar çerçevesinde dış turizm açısından da gelişmesi öngörülmüştür. Bölge özellikle Ortadğu dan gelen turistler için önemli bir tatil merkezi knumundadır. Bu bağlamda, Bölge de turizm yapılandırılırken görece daha az lan yabancı turist sayısı ve prfili dikkate alınmalıdır. Turizm sektörü dış turizm ptansiyeli göz önüne alınarak yapılandırıldığında aşağıdaki unsurların özellikle dikkate alınması gerekmektedir. Turizm sektörü iklim değişikliği, küresel eknmi, uluslararası rekabet, döviz kurlarındaki dalgalanma ve hava ulaşımı kapasitesinden etkilenmektedir. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Dünyada iklim değişikliğine karşı duyarlılık artmaktadır. Özellikle Avrupa ve İngiltere den gelen turistlerin bu knuya duyarlı lması, yabancı turist çğunluğunu luşturan bu ülke vatandaşlarının sera gazı salınımını azaltan ulaşım mdlarını tercih etmelerine neden lmaktadır. Bu nktada, Dğu Karadeniz turizm sektörü yabancı turistlerin karbn emisynlarını azaltmak amacıyla mbilitelerini azaltmalarından etkilenecektir. KÜRESEL EKONOMİ Dğu Karadeniz de turizm sektöründen elde edilen gelirin Dğu Karadeniz de yaratılan eknmi içerisindeki payının büyümesi Türkiye nin bu yöndeki plitikalarına bağlı lduğu kadar küresel eknmideki dengelere de bağlıdır.

22 HAVA ULAŞIMI KAPASİTESİ Bölge ye gelen turistlerin büyük bir çğunluğunun havaylu vasıtasıyla Bölge ye ulaştığı ve buradan karaylu vasıtasıyla Bölge yi gezdiği düşünülürse, küresel etkilere bağlı larak havaylu ulaşım kapasitesindeki artış veya azalış turizm sektöründe direkt bir etkiye neden lacaktır. Havaylu şirketlerinin güttüğü plitikalar, fiyatları, markalaşma ylunda atıkları adımlar da dâhil pek çk unsur Bölge ye gelen ziyaretçi sayısında önemli değişikliklere neden labilecek unsurlardır. ULUSLARARASI REKABET Glbal turizm sektörü ldukça rekabetçi bir altyapı gerektirmektedir. Destinasynlarda, turist tercihlerinde ve prfillerinde zaman içerisinde değişimler yaşanmaktadır. Bu durum aslında turizm sektöründe belirli trendlerin ne kadar pazarlandığı ve bu alanda ne kadar ürün geliştirildiği ile alakalıdır. Bu bağlamda turizm sektörünün pazarlama ve markalaşma ayaklarının ldukça sağlam lması ve sürekli geliştirilmesi gerekmektedir. DÖVİZ KURLARINDAKİ DALGALANMA Kurlardaki dalgalanmalar uluslararası turist geliş-gidişlerinde fazla bir fark yaratmamasına rağmen, gelen turistlerin harcamalarında önemli değişiklikler meydana getirmektedir.

23 YEREL UNSURLAR SEKTÖRÜN KARLILIĞI Turizm sektörü küçük rta ölçekli firmaların yğunluklu lduğu bir sektördür. Bu açıdan bakıldığında bazı firmaların sadece karlılık istemi güderek piyasa mekanizması içerisinde yer alması lası iken bazı firmalar için bu durum karlılık ve ürün kalitesindeki artış larak karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde turizm sektörünün cazip ve rekabetçi lması firmaların bu sektörde yğunlaşmalarına ve yatırımlarını bu alanda çeşitlendirmelerine lanak sağlamaktadır. BEŞERİ SERMAYENİN YETERLİLİĞİ Turizm sektörü, hizmet sektörüne dayanan bir sektör lduğu için insan kaynağı ihtiyacı ldukça fazladır. Ziyaretçi sayısındaki artış direkt larak sektörde insan kaynağı ihtiyacını artırmaktadır. Turizm sektörünün diğer sektörlere ranla daha düşük ücretlerle işçi çalıştırması, bu sektöre lan ilgiyi kısmen azaltmakta, sektörün yüksek kalitede hizmet vermesine engel teşkil etmektedir. Turizm sektöründeki düşük ücret, beşeri sermayeye neredeyse bağımlı lan sektörün yetersiz insan kaynağı srunuyla karşı karşıya kalmasına neden lmaktadır. FİZİKİ ALTYAPININ YETERLİLİĞİ Turizm sektöründe seçkin bir knumda bulunabilmek için sektörde gerekli fiziki altyapının yeterli düzeyde bulunması gerekmektedir. Yeterli düzeyde ve kalitede bulunan tplu taşıma sistemleri, yl ağları, araç park alanları, geri dönüşüm sistemleri vb. gibi fiziki altyapı unsurları turizm sektöründe kalitenin en temel taşlarını luşturmaktadır. İÇ HAT UÇUŞLARININ YETERLİLİĞİ VE ULAŞIM BAĞLANTILARI Ulaşım ağları ve özelikle iç hat uçuşlarının yeterliliği turizm sektörünün gelişmesindeki en önemli unsurlardan bir tanesidir. Ulaşılabilirlik turizmde canlanmayı tetikleyen önemli bir öğedir. Bir bölgenin ya da yörenin turizm knusunda gelişebilmesi ve markalaşabilmesi için öncelikle yörenin ya da bölgenin ziyaretçiler tarafından ulaşılabilir lması gerekmektedir. Özellikle iç hat uçuşlarının yeterliliği ve ulaşım bağlantılarının düzgün lması bir bölgenin turist çekme kapasitesini dğrudan artıran unsurlardır. MEVSİMSELLİK Turizm sektörünün sürdürülebilir lması için sektörün mevsimsellik kaynaklı sıkıntılarının en aza indirgenmesi gerekmektedir. Bu yönlü yapılacak planlama çalışmalarına öncelik verilmesi turizmin dört mevsime yayılması bakımından önem teşkil etmektedir.

24 DOĞU KARADENİZ TURİZMİ GZFT ANALİZİ GÜÇLÜ YÖNLER Dğu Karadeniz Bölgesi nin dğal değerlerinin, özellikle yaşlı rmanlarının varlığı Dünya daki 100 Biysfer Rezerv Alanı ndan birinin Dğu Karadeniz de yer alması (Artvin- Camili) Çruh Nehri ve Fırtına Deresi gibi bir akarsu ptansiyelinin lması, Çruh Nehri ve Fırtına Deresi üzerinde rafting yapılabilmesi Zengin biyljik çeşitlilik Bölgede dğa turizmi temelli bir yapılanmaya teşvik verecek üst ölçekli çalışmaların ve plitikaların varlığı Bölge nin macera turizmini destekleyecek dğal yapıya sahip lması Karadeniz Sahil Ylu nun varlığı, Dğu- Batı yönlü ulaşımın klay lması Trabzn Havalimanı nın Bölge içerisinde lkasyn larak iyi bir knumda bulunması, Ordu-Giresun arasına yapılacak ikinci bir havaalanının varlığı ZAYIF YÖNLER Bölgenin tpgrafik larak engebeli bir arazide yer alması İlçeler arası ulaşımın ldukça zr lması Köy yllarının kötü durumda lması HES ler nedeniyle ulaşımın daha da zrlaşmış lması Batum Havaalanı nın Bölge açısından önemli lmasına rağmen yeterli düzeyde kullanılamaması Bölge deki limanların ylcu taşımacılığında yeterince kullanılmaması Turizm sektörünün tam larak Bölge genelinde anlaşılamamış lması Turizm sektöründe kurumsallaşmanın sağlanamamış lması Bölge de aktörler arası işbirliği geliştirme, rtak iş yapabilme kültürünün gelişmemiş lması Kentsel ve kırsal altyapının zayıf lması Kuzey-Güney yönlü ulaşımın zr lması Arıtma sistemlerinin (katı atık ve kanalizasyn) yeterince gelişmemiş lması Yaylalarda mevcut mülkiyet srununun lması ve bu durumun yeni yatırımcıları caydırması Hâlihazırda pansiynları lan insanların mali desteklerden yararlanmasını zrlaştıran ve mdernizasyn ile ilgili çalışmaları aksatan mülkiyet srunlarının lması Ev pansiynculuğunda aile işletmesi ve aile işçiliği şeklindeki yapılanmanın hizmet kalitesini düşürüyr lması Turizm knusunda tutarlı ve uygulanabilir plitikalar geliştirilmemiş lması Bölge nin tanıtımının yeterli düzeyde yapılmaması Medyanın Bölge nin tanıtımında yeterli düzeyde kullanılmaması Bölge deki dğal, kültürel ve tarihi varlıkların tümünün tespit edilmemiş lması Bölge deki iller arasında turizmin çeşitlendirilmemiş lması

25 Bölge illeri arasında bütüncül turizm planlaması anlayışından ziyade her ilin turizm yapılanmasının diğer illerden bağımsız değerlendirilmesi eğilimi FIRSATLAR Dünya da deniz, kum, güneş turizminin yerini dğa temelli alternatif turizm türlerinin almaya başlaması Kmşu ülkeler ile işbirliği geliştirilebilmesi, Kamu kurumları ve özel sektör arasında işbirliğini geliştirecek ve mali destek imkânları sunabilecek Dğu Karadeniz Kalkınma Ajansı gibi bir kurumun varlığı Dünya genelinde alternatif turizme ve dğa temelli turizme lan ilginin her geçen gün artması Bölge insanın girişimci yapısı Türkiye de hâkim deniz-kum-güneş üçlüsüne dayanan turizm anlayışından farklı alanları içeren bir turizm ptansiyeli Dğu Karadeniz Bölgesi nin rganik tarım, su ürünleri ve arıcılık ptansiyellerini değerlendirerek turizmde değer zincirine katabilecek ptansiyele sahip lması TEHDİTLER Eknmik, ssyal ve kültürel nedenlerle turizmde aktif hareket edebilecek genç nüfusun bölgeden göç etmesi Karadeniz Havzası ndaki su ve hava kirliliği Barajların yapımı nedeniyle biyljik çeşitlilikte kayıplar yaşanması Kısa vadeli çıkarlar nedeniyle, uzun vadeli menfaatlerin göz ardı edildiği plitikalar üretilmesi (çevresel sürdürülebilirliğin göz ardı edilmesi) Kırsal alandaki bilinçsiz yapılaşma ve çevre kirliliği

26 DOĞU KARADENİZ İÇİN NASIL BİR TURİZM?

27 Dğu Karadeniz Bölgesi için en uygun turizm alternatif turizm ağırlıklı larak gelişmiş, sürdürülebilir bir turizm yapılanmasıdır. Diğer bir deyişle yapılandırılırken eknmik, ssyal, kültürel ve çevresel dengeleri göz önünde bulunduran, özellikle ekljik değerlere ve dengelere sahip çıkan ve bu değerleri sürdürülebilir bir şekilde kullanan bir turizm sektörü Dğu Karadeniz turizmi için en uygun lan yapılanmadır. Kuşkusuz turizm söz knusu lduğunda geleneksel kitle turizminden ziyade alternatif turizmi ön plana çıkarmak Dğu Karadeniz için önemlidir. Alternatif turizm faaliyetleri larak yaylalarda geliştirilmesi planlanan özellikle macera sprlarına yönelik yapılanmanın her bir yayla ve bölge için ayrıntılı bir şekilde incelenmesi ve detaylandırılması gerekmektedir. Sürdürülebilir turizm uygulamaları denilince Dğu Karadeniz için pek çk faktörün derinlemesine değerlendirilmesi ve düşünülmesi gerekmektedir. Bu faktörlerin başında öncelikle hangi il hangi tip bir turizmi hangi turist prfilini öngörerek yapılandırmalıdır? gibi bir srunun srgulanarak başlangıç nktası larak ihtisas edilmesi gereklidir. Sürdürülebilir turizm uygulaması için Bölge deki paydaşlar ve turizm sektöründen srumlu merkezi birimler tarafından cevaplandırılması gereken pek çk sru mevcuttur. Örneğin; Bölge ye gelen turistlerin rtalama harcamaları ne kadardır? Harcama eğilimleri ne yöndedir? Yılın hangi dönemlerinde bölgemize gelmektedirler? Bölgemize geldiklerinde ne gibi beklentilerle gelmektedirler? Bu beklentilerin ne kadarı karşılanmaktadır? Turizm sektörünü sürdürülebilir bir şekilde yapılandırmak için öncelikli larak bu sruların cevaplanması, bu srular ile elde edilecek nitelikli ve detaylı bilginin turizm sektörü planlamasında kullanılması gerekmektedir. Turizm sektöründe belirli bir kaliteye ulaşmak, her bir ziyaretçinin bölgedeki harcamalarını artırmak ve sezndan kaynaklanan sıkıntıları azaltmak için hazırlanmış lan bu strateji belgesinde dikkat edilecek bazı hususlar şunlardır; Turizm sektörünün yıllık bazda düzenli büyümesine katkı sağlayacak her türlü planlama çalışmasına destek vermek Ziyaretçileri Dğu Karadeniz Bölgesi nin kültürü, dğal değerleri, ssyal yaşantısı ile bütünleştirmek Ziyaretçilere sunulmak üzere hazırlanan Dğu Karadeniz in dğal değerlerini ve kültürünü yansıtan ürünlerin çeşitliliğini artırmak, diğer eknmik faaliyet kllarını harekete geçirmek

28 Bölge ye gelen ziyaretçilerin beklentilerini belirlemek ve bu beklentileri karşılayacak hizmet unsurlarını geliştirmek Bölge ye gelen turistlerin Bölge içerisinde kalış sürelerini ve mbilitelerini artıracak ulaşım ve alternatif turizm faaliyetlerine lanak sağlamak Turizmin bütün yıla yayılması için kentsel öğeleri ve değerleri daha fazla değerlendirmek, kültür faaliyetlerine ağırlık vermek Dğu Karadeniz Bölgesi nde bu tip faaliyetlerin yanı sıra iç turizme yönelik çalışmaların da yapılması gerekmektedir. Bölgeye özellikle macera turizmi amaçlı gelen turistlerin beklentilerini karşılamak yönünde alternatif turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi, fiziki altyapı eksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir. Dğu Karadeniz turizmini geliştirirken özellikle önemsenmesi gereken beş yaklaşım mevcuttur. Bunlar; Alternatif Turizmi Geliştirerek Dünya Çapında Bir Deneyim Sunan Dğu Karadeniz Turizmi Gelişmiş Beşeri ve Ssyal Sermayesi ile Bölge Kalkınmasında Etkin Bir Rl Oynayan Dğu Karadeniz Turizmi Kültürel ve Dğal Değerlerini Geliştirerek Markalaşan Bir Dğu Karadeniz Turizmi Turizm Altyapısını Geliştirerek Turizm Yatırımlarını Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi Bölgesel ve Yerel Dayanışmayı Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmidir.

29 Alternatif Turizmi Geliştirerek Dünya Çapında Bir Deneyim Sunan Dğu Karadeniz Turizmi Açıklama: Dünya da geleneksel kitle turizmi yavaş yavaş yerini alternatif turizm diye nitelendirilen, sürdürülebilir turizm uygulamalarının daha klay bir şekilde uygulanabildiği bir tür lan bu turizm türüne bırakmaya başlamıştır.

30 Alternatif turizm özellikle 1980 lerden snra revaçta lan sürdürülebilirlik kavramının turizm sektöründe klaylıkla uygulanabilmesine lanak veren bir turizm çeşitlenmesi şeklinde nitelendirilebilir. Zira alternatif turizm gelişimindeki temel, turizmin geleneksel kitle turizmine ranla hem mekânsal larak hem de dak grup bağlamında daha mikr ölçekte uygulanabilir bir yapılanması şeklinde değerlendirilmektedir. Bu açıdan bakıldığında alternatif turizm, mikr ölçekte faaliyet gösteren yerel üreticilerin desteklenmesi ve yerel lanakların maksimum kapasite ile çalıştırılabilmesine lanak verecek bir turizm türünü luşturmaktadır. Sürdürülebilir turizm uygulamaları Türkiye Turizm 2023 Stratejisi ve diğer ilgili dkümanlarda da dikkat çekildiği üzere Dünya nın turizm sektör gelişimi hususunda özellikle üzerine vurgu yaptığı ve pek çk platfrmda işaret ettiği önemli bir bölgesel/yerel gelişim öngörüsüdür. Bu öngörü tmatik larak alternatif turizmi ve alternatif turizm faaliyetlerini desteklemektedir. Dğu Karadeniz Bölgesi alternatif turizm türlerinin geliştirilebilmesi ve uygulama alanı bulabilmesi için ldukça uygun lan bölgelerden bir tanesidir. Türkiye Turizm 2023 Stratejisi nde Dğu Karadeniz in önemli değerleri lan yaylaların alternatif turizm türleri ile birleştirilerek cazip hale getirilmesi öngörülmüştür. Hâlihazırda Bölge ye gelen turist prfili detaylı inceleme ve araştırma yapılmamış lmasına rağmen alternatif turizm türlerini tercih eden, özellikle macera turizmi ve dğa temelli alternatif turizme ilgi gösteren kültürlü gezgin gruplar şeklinde nitelendirilmiştir. Bu gruplara yönelik detaylı araştırmaların yapılması ve bölgede geliştirilme ptansiyeli lan alternatif turizm faaliyetlerinin turist prfili ve beklentileri ile birleştirilerek arza hazır hale getirilmesi Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizm gelişimi açısından önemli bir adımdır. ALTERNATİF TURİZMİ GELİŞTİREREK DÜNYA ÇAPINDA BİR DENEYİM SUNAN DOĞU KARADENİZ TURİZMİ İÇİN ALTERNATİF TURİZM OLANAKLARINI TESPİT ETMEK FİZİKİ ALTYAPI EKSİKLERİNİ GİDERMEK ZİYARETÇİ BEKLENTİLERİNİ BELİRLEMEK TURİZMDE DEĞİŞEN BEKLENTİLERE ÇABUK CEVAP VEREBİLMEK YEŞİL TURİZM KAVRAMINI GELİŞTİRMEK KALİTE TESCİLİ İÇİN SERTİFİKASYON SİSTEMİNE GEÇMEK BÖLGE İÇİ ULAŞIMI KOLAYLAŞTIRMAK ÖNEMLİDİR.

31 ALTERNATİF TURİZM OLANAKLARINI TESPİT ETMEK Alternatif turizm Dğu Karadeniz turizminin temelini luşturmaktadır. Dğu Karadeniz için Türkiye Turizm 2023 Stratejisi nde yayla turizmi gelişim alanı larak belirlenmiş alanlarda alternatif turizmin geliştirilmesi öngörülmüş ve birtakım alternatif turizm faaliyetlerinin bölgede uygunluğuna dair nay verilmiştir. Fakat bu kararlar ne mekân bazına indirgenmiş ne de geliştirilecek alternatif turizm faaliyeti bazında açıklama yapılmıştır. Yetkili mercilerin bu knuda gerekli çalışmaları ivedilikle yapması gerekmektedir. FİZİKİ ALTYAPI EKSİKLİKLERİNİ GİDERMEK Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizm gelişimine yönelik en büyük srunlardan bir tanesi yetersiz altyapı ve ulaşım sistemleridir. Bölge ye ulaşım çğunlukla karaylu ile sağlanmakta, karaylunu havaylu ile ulaşım izlemektedir. Gelen turistlerin pek çğu, havaylu ile Trabzn a gelmekte ve Trabzn dan karaylu vasıtası ile iç bölgelere ulaşımını sağlamaktadır. Karadeniz Sahil Ylu nun varlığı Bölge de Dğu Batı yönlü ulaşımı klaylaştırmasına rağmen, Kuzey Güney yönlü ulaşımı klaylaştıracak akslar tam larak hayata geçirilememiştir. Bölge genelinde şehir merkezlerinden ilçelere ve yaylalara ulaşım ldukça sıkıntılıdır. Yaylalara ulaşımın sadece karaylu ile sağlanması ve alternatif ulaşım türlerinin Bölge içerisinde yaygın larak kullanılmaması turizmin yılın her dönemine de yayılmasını engelleyen unsurlardan bir tanesidir. Kışın yayla yllarının kapalı lması ve bazı bölgelere ulaşımın sağlanamaması Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizmin sadece yaz döneminde ve bahar döneminde kalmasını sağlamakta, bu da turizmin bölgedeki ptansiyelleri harekete geçirecek bir sektör lma özelliğini yitirmesine neden lmakta ve turizmi sürdürülemez kılmaktadır. Bölge genelinde turizm ptansiyelini karşılayacak altyapı mevcut değildir. Yönlendirme levhalarının özellikle işlevselliği, stratejik yerlere yerleştirilmesi ve kunaklılığı knularında eksiklikler mevcuttur. Yaylalarda su, güvenlik, knaklama, ulaşım, WC gibi altyapı eksikleri vardır. Milli Park alanları içinde umumi tuvalet ve kntrllü bir kanalizasyn sistemi ihtiyacı tespit edilmiştir. Tespit edilen bu srunlara yönelik çözüm bağlamında atılacak her adım, bölgeye gelen turist memnuniyetini artıracak, bölgedeki turizmin kalitesinin yükselmesine lanak sağlayacaktır. Özellikle Bölge de alternatif turizm ağırlıklı bir yapılanma öngörüldüğünden dlayı, Bölge de alternatif turizm türlerinin gelişimini sağlayacak fiziki altyapı unsurlarının bir an önce hayata geçirilmesi gerekmektedir.

32 ZİYARETÇİ BEKLENTİLERİNİ BELİRLEMEK Dğu Karadeniz Bölge sinde alternatif turizm faaliyetleri bazlı geliştirilecek kaliteli ve farklı turizm anlayışı için öncelikle hedef grubun belirlenmesi gerekmektedir. Hedef grup daklı yapılacak çalışmalar ziyaretçi memnuniyetini ve beklentilerini daha klay belirlenmesine fayda sağlayacak ve bu yönlü atılacak her adımın enerji-kaynak etkin ve yerinde lmasına lanak verecektir. Ziyaretçi beklentilerini ve memnuniyetlerini ölçmek için internet bazlı veri tabanlarının kullanılması, ssyal paylaşım sitelerinde Dğu Karadeniz turizminin reklamının yapılması ve Dğu Karadeniz turizmi deneyimlerinin insanlar arasında paylaşılması, gerek ziyaretçilerin memnun lmadıkları nktalar knusunda bilgi edinilmesine gerekse Bölge ye ilgi gösteren turist grubunun tanınmasına lanak verecektir. TURİZMDE DEĞİŞEN BEKLENTİLERE CEVAP VEREBİLMEK Turizm sektörü fırsatlara ve risklere karşı klay adapte labilme kapasitesine sahip lmalıdır. Örneğin Dünya da şuanda değişen bir turizm anlayışı mevcuttur ve kitleler artık geleneksel kitle turizminden ziyade alternatif turizme ilgi göstermeye başlamıştır. Deniz-kum-güneş üçlüsünden ziyade dğaya lan ilginin artması, turizmde beklentilerin ve harcama eğilimlerinin de değişmesine neden lmuştur. Bu beklentileri karşılayacak altyapıya sahip ve değişen kşullara klay adapte labilen bölgeler turizm sektöründen daha fazla nemalanabilmektedir. Buradaki temel lgu bu bölgelerin risklerini ve fırsatlarını turizmde değişen temel etmenler ve eğilimler üzerinden düzgün bir şekilde tanımlaması ve tanımladığı risklere ve fırsatlara karşı gereken tedbirleri almasıdır. Dğu Karadeniz şu anda turizm sektöründe değişen beklentilere cevap verebilecek altyapıya sahip lmasına rağmen Bölge de turizm gelişiminin yaratacağı fırsat ve riskler tam larak tanımlanmamış, ileriye yönelik atılımlarda bulunulmamıştır. Dğu Karadeniz turizmin esnek ve klay adapte labilir bir yapıya kavuşabilmesi için gerekli merciler tarafından turizm eğilimleri dikkatle takip edilmeli ve ileriye yönelik risk analizi veya fırsatlara yönelik tahminlerde bulunulması üzerine çalışmalar yapmalıdır. YEŞİL TURİZM KAVRAMINI GELİŞTİRMEK Yeşil turizm diğer bir deyişle ek-turizm, Uluslararası Dünya Kruma Birliği nin tanımına göre, dğayı ve kültürel kaynakları anlayarak krumayı destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi lan ve yerel halka ssy-eknmik fayda sağlayan, bzulmamış dğal alanlara çevresel açıdan srumlu seyahat ve ziyaret şeklidir.

33 Genel bağlamda ek turizm, dğal ve kültürel değerleri kruyarak turizme kazandıran bir turizm türüdür. Dünya Turizm Örgütü ne göre ek turizmin amacı turizmin dğal ve geleneksel çevreye verdiği tahribatı en aza indirmektir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde Dğu Karadeniz gibi dğası ve dğal değerleri çk zengin lan bir bölgede ek-turizm yapılanması en uygun alternatif turizm seçeneklerinden birini luşturmaktadır. KALİTE TESCİLİ İÇİN SERTİFİKASYON SİSTEMİNE GEÇMEK İç ve dış turizmde kalitenin artırılması ve ziyaretçilere farklı bir turizm deneyimi larak Dğu Karadeniz turizminin yaşatılması için belirli bir kalite ve standardizasyn sisteminin getirilmesi gerekmektedir. Yerli ve yabancı turistlerin gerek kalacakları yer, gerek alacakları ürün ve hizmet bakımından bir kalite tescil sistemine sahip lan ürünleri tercih etmesi daha lasıdır. Bu açıdan bakıldığında bir kalite tescil sisteminin getirilmesi ve uygulamaya geçirilmesi Bölge ye gelen yerli ve yabancı turistlerin harcamalarını daha da artıracak ve memnuniyet düzeyini yükseltecektir. BÖLGE İÇİ ULAŞIMI KOLAYLAŞTIRMAK Bölge içerisinde kuzey-güney yönlü ulaşım bağlantıları ldukça zayıftır. Özellikle yaylaların geliştirilmesinin planlandığı Kültür ve Turizm Kruma ve Geliştirme Bölgeleri nde şehir merkezlerinden bu alanlara giden yllarda iyileştirmeler yapılmakta, bu alanlara ulaşım klaylıkları sağlanmaktadır. Fakat gerekli altyapı sistemleri Kültür ve Turizm Kruma ve Geliştirme Bölge lerine getirildiği halde yeterli tplu taşıma imkânı sağlanmamaktadır. Bölge içerisinde en azından bu tip alanlara lan ulaşım sistemindeki aksaklıklar ve yetersizlikler ziyaretçi memnuniyetini düşürmekte, ziyaretçiler için zaman kaybına sebep lmaktadır. Bu srunların çözümü için yetkili idarelerce alınacak kararlar dğrultusunda bu alanlar için tplu taşım sistemlerinin geliştirilmesi ve düzenli bir şekilde sağlanması önem taşımaktadır. ÖNCELİKLER 1. Dğu Karadeniz Bölgesi nin alternatif turizm faaliyetleri knusunda ziyaretçilerine çeşitli seçenekler sunarak turizmde farklılıklar yaratması, 2. Yeşil turizm kavramının Bölge geneline benimsetilmesi ve yeşil turizm uygulamalarının artırılması 3. Dğu Karadeniz de ziyaretçilerin beklentilerinin iyi analiz edilmiş lması ve bu beklentileri karşılayabilecek alternatifler sunulmuş lması, 4. Dğu Karadeniz de turizm sektörünün sürdürülebilirlik ilkesine aykırı lmayacak şekilde yapılandırılmış lması,

34 5. Dğu Karadeniz turizminin fiziki altyapısının turist memnuniyetini artıracak şekilde dizayn edilmiş lması, STRATEJİLER ÖNCELİK 1: Dğu Karadeniz Bölgesi nin alternatif turizm faaliyetleri knusunda ziyaretçilerine çeşitli seçenekler sunarak turizmde farklılıklar yaratması Bunu Başarmak İçin 1. Alternatif turizm ptansiyelini mekânsal larak tespit etmek, iller arasında farklılaşmayı sağlamak, 2. İl bazında turist prfillerini çıkarmak, 3. Turist prfillerine göre belirli dak gruplar luşturmak, luşturulan her bir gruba yönelik beklenti analizleri yapmak 4. Alternatif turizm seçenekleri için gerekli fiziki altyapıyı hazırlamak, 5. Bölge de alternatif turizm gelişimini destekleyecek çalışmalara çeşitli finansal sermaye lanakları sunmak, bu yönlü yatırım yapmak isteyen girişimcilere ayrıca teknik destek hizmeti vermek 6. Dğu Karadeniz de alternatif turizmin farklılığını ön plana çıkaracak çalışmalara yer vermek, 7. Dğu Karadeniz de alternatif turizmi tanıtacak görsel ve işitsel öğelere yer vermek, 8. Ziyaretçilerin Dğu Karadeniz de alternatif turizm faaliyetlerine erişimini artıracak ve bilgilenmelerini sağlayacak her türlü veri tabanını aktive etmek, 9. Alternatif turizmin genel özellikleri ve kalkınma stratejileri itibariyle çevresel ve iktisadi larak sürdürülebilir ve geliri tabana yayıcı bir çerçevede algılanabilmesi için gerekli bilinçlendirme çalışmalarını yapmak, 10. Alternatif turizm için rtak akıl platfrmu luşturmak, 11. Bölge de geliştirilecek lan her bir alternatif turizm faaliyetinde yöre halkının süreç içerisinde lmasına özen göstermek, 12. Alternatif turizm faaliyetlerinin her birinin yöresel kültür ile birleştiği nirengi nktalarını keşfetmek, bu nktalardan hareket ile Bölge de uygulanacak alternatif turizm faaliyetleri knusunda farklılık yaratmak, 13. Bölge de uygulanması planlanan her türlü alternatif turizm faaliyetinin Bölge nin dğal değerlerinin krunması ve geliştirilmesi yönünde katkı sunduğundan emin lmak, 14. Bölge nin alternatif turizmde tamamen sürdürülebilir bir yapılanma içerisinde lduğunu kanıtlamak, bu özelliği markalaştırarak Dğu Karadeniz ziyaretçilerine bir tanıtım aracı larak sunmak, 15. Bölge de geliştirilmesi planlanan her bir alternatif turizm faaliyeti için rtalar belirlemek,

35 ÖNCELİK 2: Yeşil turizm kavramının Bölge geneline benimsetilmesi ve yeşil turizm uygulamalarının artırılması Bunu Başarmak İçin 1. Bölge de yeşil turizm kavramının geliştirilmesi ve yaygınlaşması için yöre halkına, özellikle de pansiyn sahiplerine ek-turizm kavramı ve uygulamaları hakkında eğitimler vermek, 2. Bölge de ek-turizm faaliyetlerinin yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için Bölge deki her bir ilde pilt bir ek köy uygulamasına geçmek, 3. Oluşturulacak ek köylerden her birinin kendilerine has ürünlerini yüksek çeşitlilik, kalite ve özgünlükle geliştirip markalaştırılarak pazarlamasını sağlamak, 4. Pilt ek köy çalışmalarının yaygınlaştırılması için Bölge illeri temsilcilerinden luşturulacak bir kmitenin özgün yapısı ve dğal değerleri bzulmamış yöreleri tespit etmesi ve belirli bir plan ve prgram dâhilinde bu yörelere ilişkin çalışmalarda bulunması, 5. Yöresel mimariyi kruyan ve ek-mimari değeri taşıyan uygulamaları yaygınlaştırmak, 6. Bölge de ek-pansiyn, ek-restran gibi iyi uygulama örnekleri luşturmak, 7. Bölge de ek-invasyn uygulamalarını başlatmak ve yaygınlaştırmak, 8. Yenilenebilir enerji kullanımını yaygınlaştırmak, 9. Knaklama tesisleri ve turistik tesislerin tümünde enerji tasarrufu sağlayan sistemler kullanmak, 10. Turistik tesislerin plastik şişe, ambalaj, pşet gibi ürünleri kullanımını azaltacak bunun yerine geri dönüştürülebilir ürünleri kullanmalarını sağlayacak bilinçlendirme çalışmaları yapmak, 11. Trabzn Havaalanı nın ek-havaalanına dönüşmesi yönünde girişimlerde bulunmak, ÖNCELİK 3: Dğu Karadeniz de ziyaretçilerin beklentilerinin iyi analiz edilmiş lması ve bu beklentileri karşılayabilecek alternatifler sunulmuş lması Bunu Başarmak İçin 1. Bölge ye gelen ziyaretçilerin memnuniyet düzeylerini ölçmek için çeşitli anketler yapmak, 2. Ziyaretçileri hedef gruplar şeklinde yapılandırmak ve yapılandırılan her grup için beklenti analizleri yapmak, 3. İnternet bazlı prgramlar ve ssyal paylaşım siteleri üzerinden ziyaretçilerin Dğu Karadeniz Bölgesi ndeki deneyimlerini paylaşacakları platfrmlar luşturmak, 4. Dğu Karadeniz Bölgesi nde turizm denilince luşacak beklentileri karşılayabilmek adına harekete geçecek bir platfrm luşturmak,

36 5. Oluşturulacak platfrma bölgede tarafları bir araya getirme ve işbirliği geliştirme gibi misynlar yüklemek, ÖNCELİK 4: Dğu Karadeniz de turizm sektörünün sürdürülebilirlik ilkesine aykırı lmayacak şekilde yapılandırılmış lması Bunu Başarmak İçin 1. Turizm sektörünün yetkili merciler tarafından benzer bir yaklaşımla ele alınmasını sağlayacak rtak akıl tplantıları düzenlemek, 2. Turizmin gelişeceği alanlarda mevzuattan kaynaklanan yasal srunların giderilmesine yönelik ilgili kurumlar arasında işbirlikleri geliştirmek, 3. Turizmden elde edilen gelirin tplumun farklı ssyal kesimleri arasında eşit ve adil dağılımını sağlamak için çeşitli yasal prsedürleri hayata geçirmek, 4. Turizm sektörünün Bölge nin dğal, kültürel ve ssyal değerlerini kruyup iyileştirerek gelişmesini sağlayacak bir planlama sistemi ile turizm sektörünü işletmek, ÖNCELİK 5: Dğu Karadeniz turizminin fiziki altyapısının yeterli ve turist memnuniyetini artıracak şekilde dizayn edilmiş lması Bunu Başarmak İçin 1. Farklı ulaşım tipleriyle Bölge ye ulaşımı klaylaştırmak, 2. Bölge içerisinde erişebilirliği engelleyen köy ve yayla yllarını, ziyaretçi taleplerinin taşıma kapasitesini aşmamasını sağlayacak şekilde iyileştirmek, 3. Bölge içi ya da bölgeler arası ulaşımı sağlayacak tplu taşıma seferlerini artırmak, 4. Atık su, kanalizasyn, katı atık bertarafı ve geri dönüşüm sistemlerini yaygınlaştırmak ve kullanımını teşvik etmek, 5. Çevre düzenleme ve peyzaj prjelerine öncelik vermek,

37 Gelişmiş Beşeri ve Ssyal Sermayesi ile Bölge Kalkınmasında Etkin Bir Rl Oynayan Dğu Karadeniz Turizmi AÇIKLAMA: Turizm sektörünü aktif bir sektör haline getirebilmek için öncelikli larak Bölge nin bu knudaki insan kaynağı kapasitesinin değerlendirilebilmesi gerekmektedir. Dğu Karadeniz Kalkınma Ajansı nın yapmışlduğu çalıştay ve arazi çalışmalarında Bölge nin beşeri sermayesinin yeterli düzeyde lmadığı tespit edilmiş, kalifiye eleman yetersizliğine değinilmiştir.

38 Yerel kalkınma kapasitesinin güçlendirilmesi, bilinç düzeyinin artırılması ve örgütlenme düzeyinin geliştirilmesi Bölge de turizm sektörünü öncü kılmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak açısından elzemdir. GELİŞMİŞ BEŞERİ VE SOSYAL SERMAYESİ İLE BÖLGE KALKINMASINDA ETKİN BİR ROL OYNAYAN DOĞU KARADENİZ TURİZMİ İÇİN BÖLGEMİZE HOŞGELDİNİZ TOPLULUKLARI KURMAK YEREL TOPLULUKLARIN TURİZMDEN YARAR SAĞLAMASINA ÇALIŞMAK TURİZM SEKTÖRÜNÜN YEREL TOPLULUKLAR İÇERİSİNE PLANLAMASI VE YÖNETİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR YAPMAK YEREL TURİZM TOPLULUKLARINA GEREKEN FİNANSAL SERMAYE KONUSUNDA YARDIMCI OLMAK BÖLGESEL ÇIKARLARI ÖN PLANA ÇIKARTMAK ÖNEMLİDİR. BÖLGEMİZE HOŞ GELDİNİZ TOPLULUKLARI KURMAK Dğu Karadeniz misafirperverliğini ve değerlerini gelen ziyaretçilere tanıtmak için Bölgemize Hş geldiniz Tplulukları kurmak, gerek Bölgeye gelen ziyaretçilerin yerel halk ile dğrudan iletişim halinde lmasını sağlayacak gerekse yerel tplulukların turizmden direkt fayda görmesine lanak verecektir. Bölgemize Hş geldiniz Tplulukları kurmak hem yerel halk arasında yapıcı bir rekabet luşmasına lanak verecek hem de yerel kültürün ve değerlerin daha da fazla krunmasına ve yaşatılmasına imkân sağlayacaktır. Kuşkusuz Bölgemize Hş geldiniz Tplulukları kurulurken yerel tritelerin bu tpluluklar için avantaj labilecek ya da risk yaratabilecek unsurları düşünmesi gerekmektedir. Şöyle ki; Bölge ye gelen ziyaretçiler tarafından yerel halka verilecek herhangi lumsuz bir tepki Bölge halkının turizmi benimseyememesine neden lacak, tplulukların kendi kültür ve değerlerini gelen ziyaretçilerle paylaşma knusunda çekimser davranmasına sebebiyet verecektir.

39 Turizmin bir bölgede yerel tpluluklar eliyle gelişebilmesi için öncelikle bu tplulukların kendilerini turizm gelişiminde temel aktör larak hissetmeleri gerekmektedir. Aynı şekilde bu tplulukların ancak ve ancak kültür ve değerlerin paylaşılması hususunda hşgörülü bir yaklaşım sergilemeleriyle Dğu Karadeniz gibi bir bölgede kültürel ve dğal değerler marka luşturacak hale gelebilir. Kısacası Bölge halkının ziyaretçilerin sebep lacağı herhangi bir nedenden dlayı turizm sektörüne karşı lumsuz bir tavır sergilemesi Bölge de turizm gelişimini tamamen sekteye uğratacak bir hale getirebilir. Benzer şekilde Bölge ye gelen ziyaretçilerin yerel tpluluklardan alacağı lumsuz tepkiler ziyaretçiler için kötü bir Dğu Karadeniz imajı luşturacak, uzun vadede Bölge de turizmin markalaşması yönünde ciddi srunlar yaratabilecektir. Bu bağlamda Bölgemize Hş Geldiniz Tplulukları luşturulurken yerel tritelerin bölgenin hassasiyet ve değerlerini iyi tanıması, kurulacak yapının buna göre şekillendirilmesi gerekmektedir. Bölge de yaratılacak lan tpluluklar kuşkusuz turizm sektöründen pek çk fayda sağlayacaktır. Örneğin bu kmüniteler; Bölge de ziyaretçilerin harcamalarından direkt eknmik yarar sağlayacak Yaşam kalitesi ve iş lanakları artacak Göç ranları düşecek Bölge insanının faydalandığı hizmetlerin kalitesi ve sayısı artacak Yöre halkının kültürel, dğal ve tarihi değerleri halk tarafından daha bilinçli şekilde krunacak Tplumda genel larak bilinç düzeyi yükselecek Turizm sektörünün diğer pek çk sektörü aktive edecek şekilde yapılanmasına yardımcı lacaktır. YEREL TOPLULUKLARIN TURİZMDEN YARAR SAĞLAMASINA ÇALIŞMAK Yerel tplulukların turizm sektöründen yarar sağlamasına lanak vermek aslında sürdürülebilir turizm gelişiminin en önemli öğelerinden bir tanesidir. Özellikle turizm sektöründen elde edilen kazançtan tplum içerisinde görece daha dezavantajlı sayılabilecek grupların faydalanabilmesi, bir bölgede turizmi sürdürülebilir kılmak için önemlidir. Yerel tplulukların turizm sektöründen fayda sağlayabilmesi için yerel tritelerin bu tpluluklara çeşitli imkânlar sağlaması ve bu tplulukları turizm sektörü gelişimi aşamasında çeşitli süreçlere dâhil etmesi gerekmektedir. Yerel triteler turizm gelişiminde yerel tplulukların eknmik, ssyal, çevresel ve kültürel aidiyetlerini krumak ve geliştirmekle yükümlüdür. Bu bağlamda yerel tpluluklar ve yerel tritelerin turizm sektörü gelişirken rtak çalışma yapmaları zaruri bir ihtiyaçtır.

40 TURİZM SEKTÖRÜNÜN YEREL TOPLULUKLAR İÇERİSİNE PLANLAMASI VE YÖNETİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR YAPMAK Turizm sektörünün yerel tpluluklar için yapılandırılması, planlanması ve yönetilmesi knusunda yerel yönetimlere önemli bir srumluluk düşmektedir. Çünkü yerel yönetimler bu tplulukların bulunduğu alanlarda geliştirilecek turizm faaliyetleri için her türlü altyapı ve teknik hizmeti sağlamakla yükümlü lan birimlerdir. Örneğin; turizm gelişiminin planlandığı bir alanda fiziki altyapıya (yl, su, elektrik, atık yönetimi vs.) yönelik çalışmalardan belediyeler, il özel idareleri ya da valilikler srumludur. YEREL TURİZM TOPLULUKLARINA GEREKEN FİNANSAL SERMAYE KONUSUNDA YARDIMCI OLMAK Bir bölgede turizm aktivitelerinin yğunlaşması ve gelen ziyaretçi sayısının fazlalaşması her şekilde fiziki altyapı ihtiyacını artırmaktadır. Bu nktada yerel yönetimlere düşen görev fiziki altyapı ihtiyacını gereken bölgelerde temin edebilmektir. Fakat yerel yönetimlere ait kısıtlı bütçe ve farklılaşan öncelikler sebebiyle altyapı ihtiyaçları Dğu Karadeniz Bölgesi nde yeterince giderilememektedir. Bu nktada yerel idarelerin kaynak tahsisi knusunda lbi faaliyetlerinde bulunması, merkezi yönetimlere baskı luşturarak fiziki altyapı ihtiyacının giderilmesine yönelik kaynak tahsisi isteminde bulunmaları gerekmektedir. BÖLGESEL ÇIKARLARI ÖN PLANA ÇIKARTMAK Turizm trendleri her geçen gün değişmekte ve bireysel gezme eğilimini ön plana çıkaran bir turizm anlayışı luşmaktadır. Dğu Karadeniz Bölgesi bu eğilime cevap verebilecek nitelikte bir turizm seçeneğini ziyaretçilerine sunabilecek kapasiteye sahip bir bölgedir. Bu kapasitenin gerçekten bir avantaja dönüştürülebilmesi için, bu kapasitenin belirli etmenlerle entegrasynunun sağlanması gerekmektedir. Yani bölgesel çıkarları ön planda tutarak turizm sektörü planlanmalı ve uygulanacak yöntem bakımından yerel halkın fikirlerine danışılmalıdır. ÖNCELİKLER 1. Turizm sektörünün yerel halkın bilinç düzeyinin artmasına ve yerel değerlerin geliştirilmesine katkıda bulunması 2. Turizm sektörünün bölgede kurumsal kapasitenin artırılmasına lanak sağlaması 3. Dğu Karadeniz de turizm sektörünün beşeri ve ssyal sermayeyi güçlendirmesi 4. Turizm sektörünün bölgesel kalkınmada bir araç larak kullanılması 5. Turizm sektörünün bir bölgede planlı gelişimi tetiklemesi

41 STRATEJİLER ÖNCELİK 1: Turizm sektörünün yerel halkın bilinç düzeyinin artmasına ve yerel değerlerin geliştirilmesine katkıda bulunması Bunu Başarmak İçin 1. Bölge halkına yerel değerlerin turizm sektörüne girdi sağlayacak şekilde pazarlanmasına yönelik eğitimler vermek, 2. Turizm eğilimlerini takip etmek, turist prfillerine ve beklentilerine göre bölgesel ve yöresel dinamikleri harekete geçirmek, 3. Yöre halkının turizmde sürdürülebilirlik teması üzerine çeşitli eğitimler almasını sağlamak, 4. Tüm kullarda ve üniversitelerde Bölge nin turizm değerleri, kültürü, varlık ve ürünleri ile ilgili farkındalık mesajları veren faaliyetler yürütmek, ÖNCELİK 2: Turizm sektörünün bölgede kurumsal kapasitenin artırılmasına lanak sağlaması Bunu Başarmak İçin 1. Kperatifleşmenin yasal çerçevesi, faydaları, başarılı uygulama mdelleri knusunda Bölge turizm işletmeleri ve halkı bilinçlendirmek, 2. Kümelenme analizlerini yapıp tarafları snuçlar hakkında bilgilendirmek ve uygulama için danışmanlık desteği vermek, 3. Diğer ülkelerde kardeş Sivil Tplum Kuruluşlarıyla sürdürülebilir turizm ekseninde diyalg geliştirmek, 4. Uluslararası uygulama alanı en yaygın belgelendirme sistemleri lan; Kalite Yönetim Sistemleri, Çevre Yönetim Sistemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi Sistemleri (TS numaralı standart) ve Gıda Güvenliği Yönetim Sistemleri nin Bölge de uygulanabilmesi için gerekli kurumsal altyapıyı luşturmak, 5. İş müfettişliğini turizm sektörü için de işlevsel hale getirmek, 6. İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri nde turizm mevzuatını takip edip yatırımcı ve halka danışmanlık sunacak teknik persnel istihdam etmek, 7. İl Özel İdareleri ve Belediyeler bünyesinde birer Kruma Uygulama ve Denetim Bürsu (KUDEB) kurmak,

42 ÖNCELİK 3: Dğu Karadeniz de turizm sektörünün beşeri ve ssyal sermayeyi güçlendirmesi Bunu Başarmak İçin 1. Yöre halkına turizm knusunda hizmet kalitesini artırmaya yönelik eğitimler vermek, 2. Turizm meslek liseleri ya da turizm yüksekkulları aracılığı ile turizm knusunda yetişmiş eleman sayısını artırmak, 3. Turizm sektörünün bağlantılı lduğu diğer sektörlerde de istihdam imkânlarını artırmaya yönelik çalışmalar yapmak, 4. Alternatif turizm çeşitlerini geliştirerek, bu alanlarda eleman yetiştirilmesi için çalışmalar yapmak, 5. Halkın turizm knusunda bilinç düzeyini artırıcı seminerler, knferanslar vb. düzenlemek 6. Kamu kurumları ve uygulayıcı mekanizmalara turizm knusunda bilinç artırıcı eğitimler vermek ve mtivasynlarını artırıcı çalışmalar yapmak, 7. Tur peratörlerine, yerel kılavuzlara ve seyahat acentelerine turizm eğitimi vermek, 8. Bölgeyi ziyarete gelen yerli/yabancı turistlere de sürdürülebilir turizm gelişimi ve çevre/dğa kruma knularında bilgilendirici brşürler vermek ve turistleri dğa kruma knusunda bilgilendirilmek, 9. Turizm Meslek Liseleri ve yüksekkullarının eğitim kalitesini geliştirilmek; öğrencilerin özellikle dil becerilerini artırmak, 10. Kamu kurumlarındaki idareci ve uygulayıcıları sürdürülebilir turizm ve kalkınma ekseninde eğitmek, 11. İşverenleri Tplam Kalite Yönetimi ve tplumsal duyarlılıkla işletme vizynu knularında eğitmek, 12. Özellikle kmşu ülkelerin halklarıyla Bölge halkı arasında kültürel etkileşimi artıracak uluslararası girişimleri desteklemek, 13. Kmşu ülke üniversiteleriyle öğrenci değişim prgramı prtkllerini artırmak, 14. Bölge de turizm sektöründe istihdam edilebilir genç nüfusu göçe sevk eden ssyal ve eknmik kısıtların giderilmesi için Bölge de yaşamayı cazip kılacak her türlü ssyal ve eknmik girişime öncülük edecek plitikalar üretmek ve uygulamalar yapmak, 15. Bölgede turizm knusunda aktif çalışan tüm aktörler arasında işbirliğini geliştirecek faaliyetlerde bulunmak, 16. Bölge de bulunan dezavantajlı grupların turizm sektöründen nemalanabilmesi için, bu gruplara yönelik meslek edindirme eğitimleri vermek, 17. Turizm sektöründe önemli yer tutan hediyelik eşyaların yerel halk tarafından üretimi için tasarım ve üretim atölyelerini açmak, 18. Turist ile dğrudan ya da dlaylı iletişim kuran plisi, jandarmayı, esnafı ve zabıtayı ssyal davranışlar knusunda eğitmek,

43 ÖNCELİK 4: Turizm sektörünün bölgesel kalkınmada bir araç larak kullanılması Bunu Başarmak İçin 1. Bölgede turizme direkt girdi sağlayacak sektörleri tespit etmek ve bu sektörlerin gelişmesini sağlayacak yenilikçi plitikalara destek vermek, 2. Bölgeye dışarıdan sermaye transferi sağlayacak her türlü plitikayı hayata geçirebilmek için öncelikle rekabet ptansiyeli yüksek lan dakları tespit etmek, 3. Bölgeyi tek başına bağımsız bir ünite larak düşünmemek, bölgeyi yakın çevresi (hem ulusal hem uluslararası düzeyde) ile değerlendirerek lası işbirliği lanaklarını geliştirmek, 4. Turizm sektöründe faaliyet gösteren tüm aktörlerin kısıtlarının iyi analizini yapmak, bu kısıtları çözebilecek her türlü plitikanın hayata geçirebilmesini sağlayarak teşviklerden maksimum düzeyde yararlanılmasını sağlamak, 5. Turizm alt yapısının gelişmesini sağlayacak çalışmalar yapmak, 6. Kırsal üretimin turizm işletmelerine girdi sağlaması için gerekli düzenlemeleri yapmak, 7. Bölgede üretilen turistik değere sahip ürünlerin belirli kalite standartlarında üretilmesi için gerekli altyapıyı hazırlamak, bu ürünlerin satış ve pazarlamasına yönelik marka değer luşturarak invatif pazarlama yöntemleri geliştirmek, 8. Turizm için üretilip satılan ürünleri çeşitlendirmek ve özgünleştirmek, 9. Bölge halkını turizm kapsamında luşturulacak ürünlerin kullanıcısı haline getirmek, yerelde üretilen ürünlerin dış bölgelere ya da ülkelere ihraç edilmesi dışında aynı bölgede de tüketilmesini sağlamak, bu yönde tanıtım çalışmaları yapmak, ÖNCELİK 5: Turizm sektörünün Bölge de planlı gelişimi tetiklemesi Bunu Başarmak İçin 1. Yerel yönetimler tarafından turizm gelişim bölgelerindeki altyapı eksikliklerini gidermek üzere ihtiyaç tespiti çalışmaları yapmak, 2. Yerel yönetimlere imar planları yapma knusunda teknik destek hizmeti vermek, 3. Öncelikli larak turizm gelişim alanları larak öngörülen yerlerde mevzuattan kaynaklanan sıkıntıların giderilmesi yönünde çalışmalar yapmak,

44 Kültürel ve Dğal Değerlerini Geliştirerek Markalaşan Bir Dğu Karadeniz Turizmi AÇIKLAMA: Turizm gelişiminin sürdürülebilir kılınması için markalaşma lmazsa lmaz bir unsurdur. Bölge de turizmin markalaşabilmesi için öncelikle yöreye özgü değerlerin tanınması ve tanıtılması gereklidir. Fakat Bölge de bu knuda detaylı bir çalışma bulunmamaktadır. İllerin fiziksel yapısı ve markalaştırmaya çalıştıkları ögelerin benzer lması, iller arasında yıkıcı rekabet rtamını luşturmakta ve yapıcı rekabet rtamı tetiklenememektedir.

45 Yerel öğelerin tespiti ve değerlendirilmesi dışında Bölge ulusal ve uluslararası platfrmda yeterince tanıtılamamaktadır. Gerek yerel medya gerekse ulusal medya Bölge tanıtımı açısından ldukça faydalı labilecekken, tanıtım araçları üzerine yeterli bir yğunlaşma yktur. Ayrıca Bölge de iletişim teknljisinden gereğince faydalanılamamaktadır. KÜLTÜREL VE DOĞAL DEĞERLERİNİ GELİŞTİREREK MARKALAŞAN BİR DOĞU KARADENİZ İÇİN KÜLTÜREL VE DOĞAL DEĞERLERİ TANIMAK, BU DEĞERLERE SAHİP ÇIKMAK HEDEF GRUPLARI BELİRLEMEK, PAZAR ARAŞTIRMASI YAPMAK DOĞU KARADENİZ İMAJINI OLUŞTURMAK YEREL VE ULUSAL MEDYAYI ETKİN KULLANMAK TANITIM VE PAZARLAMA KONUSUNDA YETKİN OLMAK DOĞU KARADENİZ DE DOĞAYA SAYGIYI ÖĞRENMEK ÖNEMLİDİR. KÜLTÜREL VE DOĞAL DEĞERLERİ TANIMAK, BU DEĞERLERE SAHİP ÇIKMAK Dğal ve kültürel değerler Dğu Karadeniz turizminin sermayesini luşturmaktadır. Bu sermayenin yerinde ve etkin kullanılabilmesi için öncelikle bu değerlerin yeterince tanınması ve tanıtılması gerekmektedir. Örneğin; Dğu Karadeniz Bölge sindeki milli parklar ldukça önemli dğal değerler lmasına rağmen, bu değerler ne yöre halkına ne de turistlere yeterince tanıtılamamaktadır. Bölge halkının öncelikle kendi dğal değerlerinin ve kültürel zenginliğinin farkına varması ve bu değerlerin tanıtımı aşamasında ileri görüşlü bir yaklaşımla adımlar atması, Bölge de turizm gelişiminde alternatifler luşturulabilmesi bakımından önem taşımaktadır. HEDEF GRUPLARI BELİRLEMEK, PAZAR ARAŞTIRMASI YAPMAK Bölge nin dğal ve kültürel değerlerinin tanıtılması ve markalaştırılabilmesi için öncelikle Bölge nin hitap ettiği hedef grubun iyi tanımlanması ve yetkililerce harcama eğilimlerinin iyi analiz edilmiş lması gerekmektedir. Örneğin, Bölge ye kitle turizmi amaçlı gelen bir gruba sunulacak hizmet ile alternatif turizm amaçlı gelen bir gruba sunulacak hizmet farklılık gösterecektir. Bölge nin sınırlı kaynaklarının iyi ve verimli değerlendirilmesi açısından hedef gruplarının belirlenmesi; bu hedef

46 gruplara yönelik üretim yapılması ve hizmet çeşidinin farklılaştırılması yararlı bir yöntem lacaktır. DOĞU KARADENİZ İMAJINI OLUŞTURMAK Dğu Karadeniz Bölgesi ni markalaştırabilmek için atılacak en stratejik adımlardan bir tanesi Dğu Karadeniz imajının luşturulmasıdır. Oluşturan imajın çeşitli tanıtım ve materyallerle desteklenmesi, bu imajı destekleyecek ürün ve hizmetlerin sunulmasıyla Dğu Karadeniz in etkin bir tanıtımı yapılabilecektir. YEREL VE ULUSAL MEDYAYI ETKİN KULLANMAK Dğu Karadeniz de yerel medya ve ulusal medya Bölge tanıtımında yeterli düzeyde kullanılmamaktadır. Bölge tanıtımı açısından yerel medyanın aktif bir şekilde kullanımı, ulusal medya kullanımının da yaygınlaştırılması önem taşımaktadır. Bölge nin özellikle knaklama lanakları dışındaki değerlerinin tanıtımına önem verilmesi ve bu değerlerin medya aracılığı ile kitlelere ulaştırılması Bölge imajının luşturulması ve yaygınlaştırılması açısından ehemmiyet taşımaktadır. TANITIM VE PAZARLAMA KONUSUNDA YETKİN OLMAK Bölge nin tanıtımı ve pazarlaması için çeşitli kampanyalar yürütülmesi ve hedef gruplara yönelik çeşitli tanıtım stratejileri geliştirilmesi Bölge nin ve dğal değerlerinin etkin bir şekilde tanıtılması ve yaygınlaştırılması açısından önem taşımaktadır. Tanıtım ve pazarlama knusunda yetkili idarelerce yürütülecek kampanyaların prfesynel bir şekilde yürütülmesi, bu kampanyalara özel sektörün bizatihi destek vermesi Bölge nin tanıtım ve pazarlama hususunda başarıya ulaşmasına yardımcı lacaktır. DOĞU KARADENİZ DE DOĞAYA SAYGIYI ÖĞRENMEK Dğal değerler Dğu Karadeniz turizminin sermayesidir. Bu nedenle dğal değerlere sahip çıkmak, bu değerleri yıpratmadan ve yk etmeden kullanabilmek, Bölge deki turizm gelişim ilkelerinden beklide en önemlisi lan sürdürülebilirliği sağlamak açısından önem taşımaktadır. Bölge ye gelen ya da Bölge de yaşayan insanların bu knuda bilinç taşıması çevresel sürdürülebilirliği taşımadaki en önemli temel adımdır. Bu knuda eğitimler verilmesi, dğadaki döngünün yk edilmemesini sağlayacak her türlü önlemin yerel idarelerce alınması büyük önem taşımaktadır.

47 Bölge ye gelen ziyaretçilerin bölgenin hassasiyetleri knusunda bilinçlendirilmeleri ve bu hassasiyetlerin sürekli şekilde göz önünde bulundurularak hareket edilmesi knusunda özellikle tur peratörlerinin eğitilmesi turizm sermayesi lan dğanın krunması bakımından atılacak en temel adımlardır. ÖNCELİKLER 1. Turizmin mekânsal daklar ve kridrlar şeklinde gelişiminin sağlanması, 2. Dğu Karadeniz in dğal ve kültürel değerlerinin tespit edilmesi, 3. Turizm sektörünün Dğu Karadeniz in dğal değerlerini ve varlıklarını krumaya yardımcı lması, 4. Dğu Karadeniz Bölgesi ndeki yetkili mekanizmaların tanıtım ve pazarlama knusunda aktif hale getirilmesi, 5. Dğu Karadeniz de markalaştırılacak ve pazara sunulacak ürünlerin tasarlanması, 6. Müşteri daklı tanıtım ve pazarlama mekanizmasının geliştirilmesi, 7. Dğu Karadeniz in festivaller aracılığı ile tanıtım ve pazarlamasının yaygınlaştırılması, 8. Bölge de ekljik ve yerel mimarinin desteklenmesi, STRATEJİLER ÖNCELİK 1: Turizmin mekânsal daklar ve kridrlar şeklinde gelişiminin sağlanması Bunu Başarmak İçin 1. Bölge de turizm gelişim kridrları belirlemek, (Kıyı Kesimi Turizm Gelişim Kridru, İç Kesimlerde Turizm Gelişim Kridru vb. gibi) 2. Bölge de tur güzergâhları içerisinde varış nktaları larak belirlemek, 3. Bölgeye yapılan turları geliştirmek ve yerel tur peratörlerinin kapasitesini artırmak, 4. Münferit gelişim daklarını belirlemek ve bu daklarda alternatif turizm lanaklarını geliştirmek, 5. Münferit gelişim daklarında knaklama, tanıtım ve pazarlama lanaklarını iyileştirmek, 6. Dğu Anadlu ve Kuzey Dğu Anadlu daki ptansiyellerden de yararlanmak, 7. Bölge nin sahip lduğu dğal ve kültürel değerlerin analiz ve tespit edilmesini sağlamak, 8. Bölge de yapımı süren barajların ptansiyel turizm gelişim nktalarında yarattığı tahribatı en aza indirgeyecek çalışmalar yapmak, 9. Yapılan baraj göllerinin turizm açısından sunduğu ptansiyelleri değerlendirecek çalışmalar yapmak, 10. Milli Parkların tanıtımını yapmak ve krunması için gereken önlemleri almak, 11. İllerin, ülke metrpllerine lan uzaklık srununu çözecek alternatif ulaşım sistemleri üzerine çalışmalar yapmak,

48 ÖNCELİK 2: Dğu Karadeniz in dğal ve kültürel değerlerinin tespit edilmesi Bunu Başarmak İçin 1. Dğu Karadeniz Bölge sinin endemik türlerini araştıracak bir kmisyn luşturmak, 2. Bölge deki tarihi değerleri tespit etmek, bu değerlerin krunması ve turizme kazandırılması yönünde çalışmalar yapacak uluslararası bir ekibin kurulması yönünde girişimlerde bulunmak, 3. Kültür ve Turizm İl Müdürlükleri nin Bölge nin unutulmaya yüz tutmuş kültürel değerlerinin araştırılması yönünde lbi faaliyetleri yürütmesini sağlamak, 4. Bölge de geleneksel yaylacılık faaliyetlerinin yaşatılması ve devam ettirilmesi hususunda yetkili mercilerce gerekli çalışmaların yapılmasını sağlamak, 5. Dğu Karadeniz in geleneksel yemeklerini araştırmak ve bu geleneksel lezzetleri tanıtıcı basıcı materyaller luşturmak, ÖNCELİK 3: Turizm sektörünün Dğu Karadeniz in dğal değerlerini ve varlıklarını krumaya yardımcı lması Bunu Başarmak İçin 1. Bölgedeki paydaşlara turizmde kullanılan en temel değerin Dğu Karadeniz in dğal varlıkları ve değerleri lduğunu benimsetmek için eğitim faaliyetlerinde bulunmak, 2. Halka ve turistlere medya aracılığıyla dğanın krunması ve çevresel sürdürülebilirlik knularında srumlu ve bilinçli davranış telkininde bulunmak, 3. Her türlü tanıtım materyalinde kruma-kullanma dengesine, dğaya ve snraki kuşaklara karşı srumluluk mesajlarına yer vermek, 4. Yaylaların ve diğer dğal varlıkların taşıma kapasitelerini nitelikli analizlerle tespit etmek ve snuçlarını planlama, uygulama ve denetim süreçlerinde kullanmak, 5. Çevresel sürdürülebilirlik için geliştirilmiş mevzuatın uygulanması için denetim faaliyetlerini etkinleştirilmek, ÖNCELİK 4: Dğu Karadeniz Bölgesi ndeki yetkili mekanizmaların tanıtım ve pazarlama knusunda aktif hale getirilmesi Bunu Başarmak İçin

49 1. Yerel ve ulusal medyayı Bölge rtak iradesinin seçtiği turizm uygulamaları ve yaklaşımının tanıtılması knusunda etkin larak kullanmak, 2. Uluslararası pazar araştırmalarını yapmak, müşteri prfillerini çıkarmak, 3. Bölge içi ve dışı rekabet edebilirlik analizlerini yapmak ve snuçlarına göre ürün geliştirme ve pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmek, 4. Rekabet gücü yüksek turizm ürünleri ve hizmetlerini tespit edip pazara sunmak, 5. Fuarlara örgütlü katılım sağlamak, 6. Sertifikalı butik telcilik ve diğer kalite yönetim sistemlerinin kullanılıyr lmasını bir tanıtım ve pazarlama aracı larak kullanmak, ÖNCELİK 5: Dğu Karadeniz de markalaştırılacak ve pazara sunulacak ürünlerin tasarlanması Bunu Başarmak İçin 1. Dğu Karadeniz Bölgesi nde pazara sunulacak ürünlerin tasarımlarının turist beklenti ve önceliklerine göre yapılandırılmasını sağlamak, 2. Ürün tasarımlarında prfesynel ekiplerin yer almasını sağlamak, 3. Pazara sunulacak ürünlerde yerel mtiflere yer vermek ve bölgeyi tanıtıcı, bilgilendirici açıklamalara yer vermek, 4. Ürünlerin belirli bir imaj çerçevesinde üretilmesini sağlamak (örneğin; rganik ürün, adil ticaret ürünü vb. gibi ) 5. Ürün tasarımı ve üretiminde kalite sertifikasyn sisteminin mutlaka bulunmasını sağlamak, 6. Belirli ürünlerin yaratıcı endüstriler knsepti çerçevesi içerisinde sunulabilmesi yönünde çalışmalar yapmak, ÖNCELİK 6: Müşteri daklı tanıtım ve pazarlama mekanizmasının geliştirilmesi Bunu Başarmak İçin 1. Bölge ye geldiği belirlenen belirli segmentteki turist gruplarıyla çalışan ulusal ve uluslararası tur peratörleri ile işbirliği geliştirmek, 2. Tur peratörleri ile sürekli irtibat halinde lmak ve tur peratörlerini Bölge deki turizm gelişimi ile ilgili sürekli bilgilendirmek,

50 3. Bölge de sunulan turizm türüne ve ürünlerine göre prfesynelce yapılandırılmış pratik bilgiler içeren turistik haritalar hazırlamak, 4. Bölge deki turist kitlesine hitap edecek özel larak tasarlanmış ürün ve etkinlik brşürlerini Bölge genelindeki tüm knaklama alanlarında yaygın larak dağıtmak, 5. Bölge ye gelen turist prfilini çıkartıp, hedef gruba yönelik ürün geliştirmek ÖNCELİK 7: Dğu Karadeniz in festivaller aracılığı ile tanıtım ve pazarlamasının yaygınlaştırılması Bunu Başarmak İçin 1. Dğu Karadeniz Bölge sinde geleneksel larak düzenlenen festivalleri tespit etmek, 2. Bölge de düzenlenen festivallere farklı knseptler çerçevesinde nitelik kazandırarak turistlerin daha fazla ilgisini çekebilecek hale getirmek, 3. Festival tarihlerini belirli bir düzen içerisinde rganize etmek, Bölge ye gelen turistlerin birden fazla festivale katılabilmesine lanak sağlamak, 4. Festivallere ilişkin detaylı bilginin prfesynel ekiplerce hazırlanmasını sağlamak, 5. Bölge ye gelen turistlerin festival tarihleri ve rganizasynla ilgili bilgilere web üzerinden ve basılı larak rahat erişimini sağlayacak mekanizmalar kurmak, 6. Bölge de düzenlenen festivallerin özellikle yöre kültür ve özelliklerini tanıtıcı şekilde yapılandırılmasını sağlamak, yöresel ürünlerin satışını gerçekleştirebilecek platfrmların luşturulması ve festival alanlarının dizayn edilebilmesi için prfesynel rganizasyn şirketleri ile çalışmak, ÖNCELİK 8: Bölge de ekljik ve yerel mimarinin desteklenmesi Bunu Başarmak İçin 1. Yerel mimari özellikleri taşıyan ve kullanılmayan yapıların, gerekli restrasyn ve yenileme işlemlerini yapıp kullanıma açmak, 2. Dğa turizmine uygun, ekljik mimari gibi yapılanmaları kamu öncülüğünde prjelendirmek ve enerji etkin yatırımları desteklemek, 3. Örnek köy prjesi ya da yeni yapılaşmalarda köyler için ev pansiynculuğuna yönelik örnek ev prjelerini desteklemek, bunları uygulayanlara maddi destek gibi uygulamalarda bulunmak,

51 Turizm Altyapısını Geliştirerek Turizm Yatırımlarını Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi AÇIKLAMA: Dğu Karadeniz Bölge sinde turizmin sektörel bağlantılarının iyi kurgulanması ve buna bağlı larak altyapısının geliştirilmesi turizm yatırımlarının artırılması amacıyla atılacak en önemli temel adımdır.

52 Turizm sektörünün Dğu Karadeniz Bölgesi nde dış yatırımı çekme ptansiyelinin lması gerekmektedir. Ancak ve ancak dış yatırım Bölge ye çekilebildiği takdirde Bölge turizm sektörünün kazandırdığı ivme ile kısır döngü içerisinden çıkabilecektir. Dış yatırımın Bölge ye çekilebilmesi için kuşkusuz pek çk mekanizmanın aktive edilmesi gerekmektedir. Buradaki en önemli nkta Bölge nin turizm sektöründe lgunlaştığı yargısına varabilmektir. Yani Bölge de turizm lmazsa lmaz bir sektördür ve turizm sektöründen pek çk insan kazanç sağlamaktadır. Turizm sektöründe dış yatırımın Bölge ye çekilebilmesindeki en önemli püf nktalardan bir tanesi dış yatırımcıya sağlanan klaylıklardır. Bölge nin bu yönde atacağı adımları ve plitikaları belirlemesi ileriye dönük turizm yatırımlarının artması bakımından Bölge ye avantaj sağlayacaktır. Turizm Altyapısını Geliştirerek Turizm Yatırımlarını Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi için TURİZM SEKTÖRÜNÜN PERFORMANSINI ARTIRMAK HEDEF GRUPLARDAN ELDE EDİLEN KARI ARTIRMAK FİNANSAL SERMAYE OLANAKLARINI GELİŞTİRMEK ÖNEMLİDİR. TURİZM SEKTÖRÜNÜN PERFORMANSINI ARTIRMAK Turizm sektöründe perfrmans ve ppülariteyi artırmak için küçük ve rta ölçekli işletmelerin turizm yatırımlarındaki eğilimlerini değiştirmek, yatırım güdülerini artırmak gerekmektedir. Fakat çğu KOBİ yatırım eğilimlerini yönetmeyi becerebilecek kapasite ve dnanıma sahip değildir. Bu nedenle merkezi yönetimlerin bu knuda KOBİ lere destek lması gerekmektedir. Turizm sektöründe faaliyet gösteren KOBİ lerin yatırımlarını Dünya da turizm trendlerini takip ederek yapmaları gerekmektedir. KOBİ ler içerisinde dijital teknljilerin kullanım ranlarının yüksek lması, turizm sektörünün daha geniş kitlelere yayılmasına lanak sağlayarak Bölge deki turizm sektör verimliliğini artıracaktır. Turizm sektörünün perfrmansını artırmak sektörün kalitesini de yükseltecek bir unsurdur. Kaliteli bir turizm anlayışı da aslında yerel değerlerin ve varlıkların pazarlanması yönünde çalışmalar yapılmasına lanak verecektir.

53 HEDEF GRUPLARDAN ELDE EDİLEN KARI ARTIRMAK Hedef grupların iyi bir şekilde tanımlanması Bölge de atılacak lan adımları belirleyecek en önemli unsurdur. Bu bağlamda bu hedef gruplara yönelik pazarlama ve satış seçenekleri geliştirilerek Bölge de ziyaretçilerin harcamalarının artırılması beklenmektedir. Hedef gruplara göre düzenlenecek lan ürün çeşitliliği, hizmet lanakları Bölge deki KOBİ lerin turizm sektöründen elde edeceği karı artıracaktır. FİNANSAL SERMAYE OLANAKLARINI GELİŞTİRMEK Bölge nin turizmi ana sektörlerden biri haline getirip, kalkınma hamlelerinin atılabilmesi için Bölge nin yabancı sermayeyi çekebilme ptansiyelinin bulunması gerekmektedir. Bu amaçla Bölge de finansal sermaye ve yatırım lanaklarını geliştirecek ve yatırım faaliyetlerinin işleyişini klaylaştıracak bir mekanizmanın bulunması Bölge de turizm gelişimine ivme kazandıracak etkenlerden bir tanesidir. ÖNCELİKLER 1. Bölge de finansal sermaye ve yatırım lanaklarının geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılması, 2. Dğu Karadeniz Bölgesi ndeki yetkili mekanizmaların tanıtım ve pazarlama knusunda aktif hale getirilmesi, STRATEJİLER ÖNCELİK 1: Bölge de finansal sermaye ve yatırım lanaklarının geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılması Bunu Başarmak İçin 1. Finansal danışmanlık hizmetlerini geliştirmek, 2. Girişim Sermayesi mekanizmalarını geliştirmek, gerekli diyalgları ve kurumsal altyapıyı güçlendirilmek, 3. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar ve teşvik prgramlarına yerelden öneri raprları hazırlanmak,

54 4. İmtiyaz sistemi ve/veya dış sermayenin çekilebilmesi için yatırım lanaklarının mekânsal dağılımını tespit etmek ve lası yerel işbirlikleriyle birlikte değerlendirilip yatırımcılara sunmak, 5. Ekljik mimari, ÇED ve benzeri çevresel sürdürülebilirlik vizynlu prje ve girişimlere kredilendirme lanaklarını geliştirilmek, 6. Geleneksel yaylacılık faaliyetlerinin yayla turizmine girdi sağlayabilmesi için gerekli finansal ve teknik desteği sağlamak, 7. Kırsal halka pansiynculuk eğitimleri ve finansman lanakları sunmak, 8. Organik markalaşma ve sertifikalandırma süreçlerinde teknik ve finansal destek mekanizmalarını geliştirilmek, 9. Köy kulları ve kamu binalarının işletme haklarını köy tüzel kişiliğine (muhtarlık) devretmek, gerekli kperatifleşme (Turizm Gelişim Kperatifleri) girişimlerini desteklenmek, ÖNCELİK 2: Dğu Karadeniz Bölgesi ndeki yetkili mekanizmaların tanıtım ve pazarlama knusunda aktif hale getirilmesi Bunu Başarmak İçin 1. Yerel ve ulusal medyayı Bölge rtak iradesinin seçtiği turizm uygulamaları ve yaklaşımının tanıtılması knusunda etkin larak kullanmak, 2. Uluslararası pazar araştırmalarını yapmak, müşteri prfillerini çıkarmak, 3. Bölge içi ve dışı rekabet edebilirlik analizlerini yapmak ve snuçlarına göre ürün geliştirme ve pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmek, 4. Rekabet gücü yüksek turizm ürünleri ve hizmetlerini tespit edip pazara sunmak, 5. Fuarlara örgütlü katılım sağlamak, 6. Sertifikalı butik telcilik ve diğer kalite yönetim sistemlerinin kullanılıyr lmasını bir tanıtım ve pazarlama aracı larak kullanmak,

55 Bölgesel ve Yerel Dayanışmayı Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi AÇIKLAMA: Turizm sektörünün eknmik faydanın dışında, ssyal dayanışmayı artırma yönünde lumlu bir katkısı bulunmaktadır.

56 Turizm sektörü tek elden basit bir mekanizma ile işleyebilecek ve yapılandırılabilecek bir sektör değildir. Turizm sektörünün bir bölgede kalkınmayı etkileyebilecek şekilde yapılandırılabilmesi için pek çk aktörün rtak bir çerçevede buluşması ve belirli bir eksen çevresinde hareket etmesi gerekmektedir. Dğu Karadeniz Bölge si için özellikle turizm sektörünün küme yapısı şeklinde gelişmesi sektöre ivme kazandıracak bir yaklaşımdır. Fakat küme gelişimi için sadece birkaç işletmecinin bir araya gelmesi ve rtak kararlar alarak uygulamaya geçmesi yeterli değildir. Bu sistemin uygulanabilmesi için tpyekûn bir dayanışma ve güven rtamının gerek kamu kurumları ve STK lar arasında gerekse özel sektör ve yöre halkının tamamı arasında sağlanması gerekmektedir. Turizm sektörü, özellikle alternatif turizm ağırlıklı gelişeceği bölgelerde yerel kültürü ve değerleri krumaktadır. Ssyal dışlanmaya maruz kalmış etnik ve ayrıcalıklı gruplar kültürel ve ssyeknmik yönden turizm sektörü gelişimi ile krunabilmektedir. Diğer bir değişle, turizm sektörü yerel kültürel değerlere önem verir ve bu değerleri kruyarak ziyaretçilere sunmak ister. Bu bağlamda düşünüldüğünde etnik ve kültürel yönden tplumda dışlanmaya maruz kalmış gruplar, tpluma dâhil edilerek kendi ssykültürel altyapılarını gerek yerel halka gerekse yöreye gelen ziyaretçilere tanıtabilmekte ve tplumda bu ylla yer edinebilmektedir. Bu durum ssyal dışlanmayı ekarte ederek tplumda farklı kültürel ssyal değerlere saygıyı öğretmekte aynı zamanda tplumsal dayanışmayı artırmaktadır. Turizm sektörünün geliri tabana yayıcı etkisinin bulunması ssyeknmik yönden geri kalmış grupların eknmik ve ssyal açıdan tpluma eklemlenmesine yardımcı lmaktadır. Yani tplumsal sınıfsal ayrılıkların minimize edilmesi bağlamında turizm sektörü lumlu katkı sunarak, ssyal segmentleri ayrıştırmaktadır. Bölgesel ve Yerel Dayanışmayı Artıran Bir Dğu Karadeniz Turizmi için TURİZM SEKTÖRÜNÜN KÜMELENME EKSENLİ İLERLEMESİ SOSYAL DIŞLANMAYA MARUZ KALMIŞ GRUPLARIN SİSTEME DÂHİL EDİLEBİLECEĞİ BİR MEKANİZMANIN GELİŞTİRİLMESİ YEREL KÜLTÜREL DEĞERLERE ÖNEM VERİLMESİ ÖNEMLİDİR.

57 TURİZM SEKTÖRÜNÜN KÜMELENME EKSENLİ İLERLEMESİ Dğu Karadeniz Bölge sinde turizm tek yönlü larak sadece knaklama ihtiyacı üzerinden ilerlemekte, knaklama ihtiyacı dışında yöresel ürün satış ve pazarlaması ya da sunumu bile knaklama mekânlarında gerçekleştirilmemektedir. Turizm sektörü ulaşımı, knaklaması, üretimi vb. gibi sektörel altyapıları ile bir bütündür. Dğu Karadeniz Bölgesi nin turizm değer zinciri yapılanması çıkarılmamış ve sektörlerin birbirleri ile bağlantıları kurulmamıştır. Sektörel ağ analizinin yapılması ve bunun dışında Bölge deki aktörler arasında ssyal ağ analizine dayalı bir takım tespitlerin yapılmış lması kümelenme açısından atılacak önemli adımlardır. Bölge de kümelenme girişimlerinin yapılması için öncelikli adım taraflar arasında dayanışma kültürünün gelişmesi ve işbirliği altyapısının geliştirilerek güven rtamı yaratılmasıdır. Kuşkusuz turizm sektöründe küme yönünde atılacak her adım Bölge aktörleri arasındaki dayanışmayı artırıcı rl ynayacaktır. SOSYAL DIŞLANMAYA MARUZ KALMIŞ GRUPLARIN SİSTEME DÂHİL EDİLEBİLECEĞİ BİR MEKANİZMANIN GELİŞTİRİLMESİ Tplumsal bütünlüğün sağlanması ve tplumsal dayanışmanın artırılabilmesi için ssyal dışlanmaya maruz kalmış grupların sistem içine dâhil edilebilmesi gerekmektedir. Turizm sektörü bu açıdan önemli bir avantaj sağlamaktadır. Bölge de yapılandırılacak turizm plitikalarının ssyal dışlanmaya maruz kalmış grupları öncelikle gözetmesi ve nları sisteme dâhil edecek önceliklerle hareket etmesi önem taşımaktadır. YEREL KÜLTÜREL DEĞERLERE ÖNEM VERİLMESİ Dğu Karadeniz de turizm sektörünün en temel değerleri Bölge nin ssykültürel ve dğal değerleridir. Kültürel değerlerin yaşatılması, farklı kültürlere ve etnik değerlere saygı gösterilerek bu varlıkların yaşatılmaya çalışılması kuşkusuz Dğu Karadeniz turizmine bir özellik katacak ve turizmin zenginleşmesine katkıda bulunacaktır.

58 ÖNCELİKLER 1. Kültürel değerlere sahip çıkılması, tplumsal entegrasynu sağlayacak çalışmalara yer verilmesi 2. Turizmin kümelenme şeklinde gelişiminin sağlanması 3. Kurumlar arası mutabakat ve işbirliğinin sağlanması 4. Turizm gelirlerinin tabana yayılması STRATEJİLER ÖNCELİK 1: Kültürel değerlere sahip çıkılması, tplumsal entegrasynu sağlayacak çalışmalara yer verilmesi Bunu Başarmak İçin 1. Tplumda dışlanmış grupları tespit etmek, bu grupların tplumla iletişiminin geliştirilmesi için çeşitli bilgilendirme çalışmaları yapmak, 2. Etnik farklılıklara sahip grupların kültürel özelliklerinin ve değerlerinin araştırmasını yapmak, 3. Etnik ve kültürel farklılığa sahip grupların kendi kültür ve değerlerini tanıtmaları için çeşitli platfrmlar kurarak bu gruplara söz hakkı tanımak, ÖNCELİK 2: Turizmin kümelenme şeklinde gelişiminin sağlanması Bunu Başarmak İçin 1. Kümelenmenin mantığı ve işleyişi ile ilgili çeşitli bilgilendirme tplantıları düzenlemek, 2. Devletin yetkili mekanizmalarının turizmde kümelenme knusunda aktif rl alması için lbi faaliyetlerinde bulunmak, 3. Kümelenme için gerekli lan ssyal ağ analizinin prfesynellerce yapılmasını sağlamak, küme değer zincirinin luşturulmasını sağlamak, 4. Değer zinciri içerisinde yer alan, ssyal ağlar ile birbirlerine bağlanmış elemanlar arasındaki iletişim ve diyalg altyapısının iyileştirilmesi yönünde rganizasynlar düzenlemek 5. Kurumsal iletişim ve diyalgun geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapmak, 6. Küme aktörleri arasında güven ve dayanışmanın önemli birer etmen lduğunu tüm küme elemanlarına benimsetmek yönünde çeşitli iletişim geliştirici çalışmalar yapmak,

59 ÖNCELİK 3: Kurumlar arası mutabakat ve işbirliğinin sağlanması Bunu Başarmak İçin 1. Bölge genelinde sektörle dğrudan ya da dlaylı alakalı tüm aktörler arasında turizm farkındalığının en üst seviyede lması yönünde çalışmak, 2. Bölge aktörleri arasında klay iletişim mekanizmalarının gelişmesi yönünde aktive edici etkinliklere yer vermek, 3. Birlikte çalışma ve iş yapabilme yeteneğinin geliştirilmesi için prfesynel destek almak, ÖNCELİK 4: Turizm gelirlerinin taban yayılması Bunu Başarmak İçin 1. Turizmden elde edilen gelirden ssyal dışlanmaya maruz kalmış ya da ssy eknmik seviye bakımından tplumun dışında kalmış grupların fayda elde etmesi yönünde çalışmalara yer vermek, 2. Mikr kredi uygulamasına geçmek, 3. Turistik mekânlarda özellikle yerel halkın bizzat kendisi tarafından üretilen ürünlerin satışına ve pazarlanmasına yönelik girişimlerde bulunmak, 4. Dezavantajlı grupların turizm sektöründen pay alabilmesi için bu gruplara çeşitli el sanatları vb. gibi knularda eğitim verilmesini sağlamak, 5. Turizm gelirlerinin tabana yayılabilmesi ve yaygınlaşabilmesi için turizm girişimcilik eğitimlerinin ve teşviklerinin öncelikle gelir seviyesi düşük ailelere, kadınlara ve gençlere verilmesini sağlamak,

60 DOĞU KARADENiZ TURiZMi için; Ziyaretçilerin memnuniyet düzeyini artırmak, Ziyaretçilerin harcama ranlarını artırmak, Mevsimsellikten kaynaklanan srunları minimize etmek, Çevresel sürdürülebilirlik knusunda iyi bir örnek teşkil etmek, Yerel tplulukların kültürel değerlerini yaşatmak, İç turizmi canlı tutmak,

61