BÖLÜM VI SOĞUTMA SİSTEMİNİN ELEKTRİK KUVVET VE KUMANDASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BÖLÜM VI SOĞUTMA SİSTEMİNİN ELEKTRİK KUVVET VE KUMANDASI"

Transkript

1 BÖLÜM VI SOĞUTMA SİSTEMİNİN ELEKTRİK KUVVET VE KUMANDASI Buhar sıkıştırma çevrm prensbyle çalışan soğutma sstemlernde kompresörün sıkıştırma şlemn yapmasını sağlayablmek çn br güç kaynağı gerekldr. Bu güç kaynağı herhang br mekank güç kaynağı olablr. Uygulamada, lk kurulan soğutma tesslernde pstonlu buhar maknaları genş ölçüde kullanılmış olduğu halde bugün artık tamamıyla terkedlmş bulunulmaktadır. Bugünkü buhar sıkıştırmalı soğutma sstemlernde gerek bast ve sessz oluşları, gerekse otomatk kontrol elemanlarının kolayca uygulanablmes yönünden elektrk motorları çok genş ölçüde kullanılmaktadır. Elektrk motoru, elektrk enerjsn mekank enerjye çevren br maknedr. Dğer yandan, uygulamanın gerektrdğ yerlerde çten yanmalı motorlar (Otto veya Desel çevrml) le buhar veya su türbünleryle tahrk edlen soğutma sstemlerne de rastlamak mümkündür. Elektrk motorunda mekank enerjnn oluşumu, elektrk akımı etksyle sağlanan magnetk alanların aynı ve aks kutuplar oluşturması sonucu bunların brbrn tmes ve çekmes ve bunun dönel hareket verecek tarzda tertb suretyle sağlanmaktadır. Elektrk motorlarının türlerne ve özellklerne grmeden önce elektrk enerjsnn ne olduğunun kısaca gözden geçrlmesnde fayda görüleblr. Molekül; maddenn özellğn değştrmekszn (su, demr, vs.) bölünebleceğ en küçük parçadır ve atomlardan meydana gelmştr. Atom se, Proton ve Nötronlardan oluşan br çekrdek le bu çekrdeğn etrafında sürekl ve hızlı şeklde dönen Elektronlardan meydana gelmştr I> şeklyle, atomu güneş ve gezegenlernden oluşan br solar ssteme benzetmek mümkündür. Proton poztf yüklü, Elektron negatf yüklü, Nötron se elektrksel yönden nötr olup proton le nötronların kütleler aynıdır. Haff elementlern atomlarında Proton ve Nötron sayısı (Örneğn Helyumda 2P ve 2N) eşt olduğu halde ağır elementlerde Nötron sayısı proton sayısından daha çoktur (Örneğn Cva'da 80 protona karşı 120 Nötron). Son yıllardak bulgular, nötron ve protonların artı ve eks elektrk yüklü kuark'lardan meydana geldğn göstermektedr. Kanatta mevcut atom türlernn sayısı bugün çn 110 cvarında blnmekte olup bunların her brsndek proton, nötron ve elektron sayısı dğernden farklıdır. atomu --0-.^ Oksjen,-,, L r A Serbest, Elektron Proton Nötron Hdrojen a t o m u Su Molekülü Hdrojen Atomu Şekl. VI-1) Molekül, Atom ve Atomun yapısı UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 215

2 Atom çekrdeğnn hemen üstündek lk yörünge halkasında bulunan elektronların (Hdrojen atomunda sadece br elektron mevcuttur) sayısı k olduğunda elektronlar yen br yörünge oluşturmakta ve maddenn cnsne göre knc yörünge halkasında sekz elektron tamamlandığında da üçüncü br yörünge halkası oluşturmakta ve daha sonrak yörünge halkaları sekzer elektronları oluştukça artarak meydana gelmek suretyle değşk elementler oluşturmaktadır k yukarıda belrtldğ gb bunların halen blnen sayısı 110 cvarındadır. Yalnız tek br cns atomlardan meydana gelen bu maddelere Bast Elementler denlmektedr ve Demr, Bakır, Çnko, Alümnyum, Gümüş, Altın gb örnekler verleblr. Brden fazla element atomlarının karışması sonucu se Bleşk Elementler denlen maddeler ortaya çıkmaktadır k "Su" buna y br örnek olablr. Poztf yüklü br eleman le negatf yüklü br eleman brbrne yaklaşmaya çalışırken aynı yüklü elemanlar brbrn ter. Bu nedenle çekrdektek poztf yüklü protonlar le yörüngelerdek negatf yüklü elektronlar brbrn çekerler. Ancak, yörünge üzernde hızla hareket eden elektronlar, merkezkaç kuvvet le çekrdekten uzaklaşmaya çalışırlar. Böylece merkezkaç ve nötronunun çekm etkler arasında denge altında kalan elektronların en dış yörünge halkası üzernde olanları hem çekrdekten daha uzak mesafede olmaları, hem de daha büyük br merkezkaç kuvvete sahp olmalarından dolayı kolayca yörüngelern terketmeye meylldrler. Atom çekrdeğ etrafında sürekl hareket halnde olan bu elektronlardan br kısmı bağlı elektron br kısmı se serbest elektron durumundadır. Çekrdeğe en yakın yörüngede 2 elektron le bunun dışındak yörüngelern herbrsnde 8 elektron tamamlandığında bunlar bağlı elektron halne gelr. Br atom, geçc olarak en dıştak halkadan br serbest elektron kaybettğnde elektrksel yönden poztf yüklü hale gelr. Aksne, br serbest elektron kazandığında elektrksel yönden negatf yüklü hale gelr. Herhang br sebeple serbest elektron sayısındak artma (atomun negatf elektrk yüklü hale gelmes) veya azalma (atomun poztf yüklü hale gelmes) atom'un yonlaşması şeklnde değerlendrlr ve serbest elektronlar eks yüklü atomlardan artı yüklü atomlara doğru hareket etmek suretyle elektrk akımını meydana getrrler. Br başka deyşle atom çekrdeğnn en dış yörünge halkasında dönmekte olan elektronların, k bunlara serbest veya Valans elektronlar denlmektedr, bu yörüngelernden Elektromotor kuvvet, sıcaklık, basınç, magnetk alan, ışık, kmyasal olay gb dış etklerle çıkarılmaları ve yanındak atomların dış yörüngelerne geçmeye başlamaları elektrk akışını meydana getrmektedr. Yan, "elektrk, elektronların atomlar arasındak hareket veya hareket etme eğlmler-potansyel le oluşmaktadır" denleblr. Atomun elektron-proton dengesn değştren dış etkler bunu br elektrksel potansyel meydana getrmek suretyle sağlamaktadır. Bu elektrksel potansyel serbest elektronları her zaman hareket ettremeyeblr ve bu statk elektrk olarak (ş yapmaya hazır) br yük oluşturur. Örneğn k elemanın brbrne sürtülmes le elektronların br elemandan dğerne geçmes sonucu Statk Elekrk yükü meydana getrleblr. Bu yük; "temas", "bağlantı-devre" veya "ark" şeklnde ters yüklü elemana geçebleceğ gb hareket mkanı bulamazsa toplanmış olduğu yerde de kalablr. ' r Brncs Dnamk Elektrk veya Elektrk Akımı (elektronlar, atomlar arası hareket halnde), kncs se Statk Elektrk olarak adlandırılır. Elektronların dnamk konumu elektrk akımını meydana getrr. Unutulmamalıdır k gerçek elektron akımı negatfden poztfe doğru olduğu halde elektrk akımı poztf'den negatfe doğru olmaktadır. Elektrksel yük veya hareket etmeye hazır elektron mktarı da değerlendrleblmek üzere br ölçü brm le teçhz edlmş olup bu "Coulomb" olarak anılmaktadır. 1 Coulomb = 6.28 x Elektron'dur. 216 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ r

3 Br elektrk devresnn belrl br noktasından br sanyede 1 Coulomb elektrk geçırıyorsa bu akım 1 Amper olarak brmlendrlmştr. Bu mktar, elektrksel potansye sevyesne (Elektromotor kuvvet - EMF) ve elektrk devresnn gösterdğ karşı engeln (Drenç) durumuna göre az veya çok olacaktır k bu, elektrk akım şddetn fade etmektedr Elektron akışının hareket etme eğlmnn az veya çok oluşu elektron basınç farkını (voltajı) fade eder. Elektrk akışının poztfden negatf kutuba doğru kolay veya daha zor hareketne sebep oluşuna göre malzemeler 3 grupta toplamak mümkündür: letken malzemeler (kondaktör), letken olmayan (zolatör) veya yalıtkan malzemeler; yarı letken (sem-kondaktör) malzemeler. Yalıtkan maddeler elektrk akışını engelleyen tür maddeler olup statk elektrğ tutmaya uygundurlar Dğer yandan, elektrk akışını az veya çok kolaylıkla sağlayablen maddeler (Bakır, Alümnyum Gumuş, Demr gb) çok mktarda mevcut olup bunlar letken olarak adlandırılır. Bunlara laveten, doğal ve yapay olarak bulunablen yarı letken (sem-kondaktör) malzemeler mevcut olup bunlar genellkle elektrk akımını br yönde dğer yöne göre daha y letrler (Germanyum, Selenyum, Slsyum, Karbon, Boron, Bakır Okst Slkon gb) ve bu tür malzemeler termoelektrk soğutucularda rektfer olarak uygulama sahası bulmaktadır. Transstor, Dyot ve Fotosel gb elemanlar da yarı kondaktör uygulamalardan olup sık sık bunlara rastlanmaktadır. Sem kondaktörlern geçrgenlğ sıcaklık, basınç, ışık, elektrk snyal gb etkenlerle değşr. Bu özellkten yararlanılarak sem kondaktörler, devreler açma-kapama ve kontrol etme gb röle görevlernde çok kullanılmaktadır. Elektrksel değerlern su le benzerlkler olup bu ksn karşılaştırmak mümkündür ve bu elektrğn daha y anlaşılablmesne yardımcı olduğu çn sık sık yapılmaktadır. )Su Tankı b)el»ktrk Devre»! Su Tankı Bataryalar 3*V R-Orenç Su I)P«t«naya Ûlufunu (Statk Durum) II)Akış Ouru»u(Dn««k Durum) r su Dr*nç~R Drenç-R S U Su nv.-x. hızı-ı/* V.-x.rn BASINÇ > H(M«noMtrk yükseklk) AKİS» v (Hız, m/s) HİRENÇ İ ı p (Basınç Düşümü) Su ve Elektrğn Akış-Dnamk Durumlarının Karşılaştırılması Şekl. VI-2) Su ve elektrk potansyel le etklernn benzerlğ Elsktrk akxtaı-aap«x ELEKTRİK, U «tl.ktromator kuw««t-ehf,volt I ı Akın»ddst-Amper R s Rszstans Drsoç, Qh«ı UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 217

4 3»«mç-Alçak Pompa -j- Isıtıcı drenc İT 1 /' m) Su Boru»u Devresndek Durun Volt Toprak rtbatıo) '' /' Anahtar-^alter Elektrk akımı-amp. Kısa devre-(2) (Elektron akışı) -f- Arvahtar-Şalter Devre kopukluğu (1) Akı» ölçüı.ü{a»p} b)elektrk Devreandek {toru* Drenç ölçüı»0 (Anahtar açıkken) Şekl. VI-2) (Devamı) Su ve elektrk potansyel le etklernn benzerlğ Amp«r-Volt-Ohıo Metre (AVO-Metre) Elektrk enerjsnn üretlmes kullanılacağı yerlere letlmes ve kullanılması şlemler br elektrk devresn meydana getrr. Br elektrk devresnde en çok rastlanan arıza ve aksaklıklar (1) Devrenn açık-kopuk olması, (2) Kısa devre olması, (3) Devrede toprak rtbatı meydana gelmes şeklnde sıralanablr. Bunlardan brs veya brkaçı, duruma göre devrey çalışmaz hale sokableceğ gb kalıcı hasarlar da meydana getreblr (Şekl: VI-2/b). Elektrk devresnde meydana gelen hat kaybı su devresndek boru sürtünme kaybının karşıtıdır. Pompanın sağladığı basınç farkı, elektrk devresnde batarya veya elektrk jeneratörü tarafından sağlanmakta ve elektrk gerlm olarak ortaya çıkmaktadır k brm Volt'dur. Br Volt, İQ drençten 1 Amper akım geçşn sağlayan elektro-motor kuvvettr. Su devresndek kapama vanası elektrk devresnde anahtar veya şalter olarak aynı görev yapmaktadır. Su akışının karşıtı se elektrk akımı olup brm Amper'dr. Görüldüğü gb elektrk akışını belrleyen 3 parametre mevcut olup bunlar; (1) Elektromotor kuvvet (EMF) veya Elektrk gerlm (Potansyel Farkı), brm: Volt; (2) Elektrksel Drenç k mekanktek sürtünme kuvvetlerne benzetleblr, brm: Ohm; İ 218 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ # /

5 (3) Elektrk Akımı, brm: Amper, olmaktadır. Bu üç parametrenn brbryle olan bağlantısını Ohm Kanunu belrlemektedr. Elk. Gerlm, Volt (U) = Akım Şddet, Amper (I) x Drenç, Ohm (Q) yan; U = I x R veya, I = veya, R = olmaktadır. R I Dğer yandan; Güç (Watt) = U (Volt) x I (Amper) = Joule/Sanye yan; W = U x I veya, I W TT veya, U W olacaktır. Örnek :U = 220 Volt olan yandak devrede 100Watt Ampul 100 VVatt'lık br ampulün; akım çekeceğ anlaşılmaktadır U = : Amp.? Burada, 100 VVatt'hk ampulün drenc se R = U T Ohm olmaktadır. İletkenlern elektrk akımına karşı gösterdğ drenç çok azdır ve bu her değşk malzeme çn farklı olmaktadır. Aynca, letken kest arttıkça drenç azalmakta, fakat boyu arttıkça drenc de artmaktadır. Sıcaklığın artmasının letkenlern drencne olan etks se genellkle drenc arttırıcı yönde olmaktadır. Malzemelern öz drenç değer letkenlk çn br göstergedr ve bu, boyutları 1 cm olan br küp'ün bell sıcaklıkta, elektrk akımına gösterdğ drenç (Ohm)'dr. p (Ohm.cm) 1 cm küp (1x1x1) \ / / A- malzemes özendrc : p / T I (cm) x p (Ohm.cm) Çevre sıcaklığı: t C Drenç, R = ; Ohm F (cm 2 ) F-cm 2 kest Drenc: R F = 1 cm 2, L = 1 cm, alınırsa L cm boy R = p olacaktır. A-Malzemes özdrenc: p 1-uzunluğunu br an çn parçalara böldüğümüzü düşünürsek ortaya çıkan Ser Drençlern toplamının bunların artmetk toplamı kadar olan br drenç le aynı etkye sahp olacağı görülecektr, yan, toplam drenç R t = Rj + R 2 + R 3 + olacaktır. UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 219

6 R-ı R2 R3 AAAA W\A V\A 1 W\A 1 M. r R t = Rf+ R 2 + R 3 se ve U a = U b se l a = l b olacaktır Ser Drençlern Toplanması Dğer yandan, R t drencne sahp br letken, kestn parçalara ayıracak tarzda yardığımızı düşünürsek; L (Drenc: R t ) Toplam kest F t = F x + F 2 + F 3 + F 4, olacağına göre, herbr kestn yen drencnn de sırasıyla Rj, R 2, R3, R4 olacağı varsayıldığında, özdrenç y ve L boyu aynı kalacağından; Y Y Y Y Y Fj = ; F 2 = ; F 3 = ; F 4 = ; F = ; D D D D D K l yazılablecektr. rl 2 K 3 K 4 K t Eştlğn sağ ve sol tarafları toplandığında matematksel eştlk bozulmayacağı çn, '" r <v 11 *ı *ı 11 yanı; + F 2 + F 3 + F 4 = F Rı R4 Y Y olacaktır. RY t Y R 2 R 4 Eştlğn her k tarafını da l/y le çarpmak suretyle, J: R t R 4 R.AAA/v E(U) bulunur. R, = t I, Paralel Drençlern Toplanması E(U) 9?' r 220 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

7 Ohm Kanunundan gdlerek de paralel ve ser drençlern toplam değerler aynı sonucu verecek şeklde bulunablecektr. Karışık (ser ve paralel) drençler de bu esastan gdlerek kolayca bulunablr. R, = R, / R / R 3 ) y 1 / R / R / R 6 olacağı görülmektedr Karışık Drençlern Toplanması Ser ve Paralel Drençlerdek Akım Şddet: Ser drençler, yukarıdak gb, L boyundak br letkenn parçalara bölündüğü duruma benzeterek, her drençten geçen akım şddetnn, U gerlm aynı kalmak üzere, değşmedğ görülecektr (Aynen br su borusunun her noktasında debnn aynı olacağı gb). r A/VW 'VMA* VWV 1 *.'/. R-, = U/1,; R 2 = U/l 2 ; R 3 = U/l 3 ; ve R, = R-, + R 2 + R 3 olup I, = I., = l 2 = l 3 olur. Ser Drençlern Akım Şddet Paralel drençlerdek akım şddet se, her br drenç değerne bağlı olarak farklı br değere sahp olacaktır. V3 v ^/\/vvvvv- J U (Drençlern hepa çn aynı) U-" Paralel Drençlerde Akım Şddet UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 221

8 0' /' l-'.* ' U = Ij. R a veya \/R x = \ X AJ U = I 2. R 2 veya 1/R 2 = I 2 /U U - I 3. R 3 veya 1/R 3 = I^AJ U = I t. R, veya l/r, = I t /U 1 It U = I t. R t veya olup Rt U I t /U = II/U + I 2 /U + I3/U olacaktır. Buradan da I, = zamanda II. Krchoff Kanunu le uyum çersndedr. R t I I R 2 R3 olduğundan + I 2 + I3 bulunur k bu aynı " r I I3 1 l 2 '2 1 t \C \ V,(1/s) V, = V, + V 2 + V 3 Su akışı le benzerlk ' / 1 //. Krchoff Kanunu: Br elektrk devresnn herhang br noktasına gelen (1 veya 2 noktaları) akımların toplamı bu noktadan ayrılan akımların toplamına eşttr. /. Krchoff Kanunu se, kapalı br elektrk devresnde gerlmlern toplamı "Sıfır"dır şeklnde fade edlmektedr. Br başka deyşle; kapalı br elektrk devresnde, Elektromotor kuvvetler toplamı, drençlerdek gerlm düşümü toplamına eşttr. Paralel ve ser drençlern uygulamasına y br örnek Wheatstone (Weston) Köprüsüdür. Bu drençler devresnden gerek ölçü aletlernn, gerekse valf ve damper servomotorlannın tertplenmesnde büyük ölçüde yararlanılmaktadır. T«r»tt(r, Sıcaklık /Okuma * Iskalası 1 (*) Termstörler, yarı letken malzemeden ve çoğunlukla yapay şeklde metal okstlern snterlenmesyle yapılır ve drençler, sıcaklık değşmleryle aşırı değşm gösterr. ' / ı "ufc) A ve C noktalarında; =l 1 +l 2 =İ3+İ4'dür Ayrıca; L=0 se l- =l 4 ve I 2 =İ3 olur; (Koprû'nün denge konumu) Fakat; l g -» B'den D'ye se l 1 =l g +l 4 vei3=l g +l 2 VVHEATSTONE KÖPRÜSÜ (*) Termstörlern çoğu çn geçerldr. Galvanometre (G)'de sıfır akım olacak şeklde R ayarı yapıldığında (Köprü devres dengede) Rl+R' 0 +R, = Rp+R- +R 0 " olacaktır. a) Sıcaklık azaldığında, R, artacak, yenden denge çn R' o azaltılarak (R Q " artacaktır) skafada t" değer okunacaktır. b) Sıcaklık arttığında se R t azalacak ve denge çn R' o arttırılacak, R" o azaltılacaktır (Böylece skalada t + değer okunur Şekl. VI-3) Wheatstone Köprüsü ve br termstörle uygulanışı : 222 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

9 Yalıtkan veya delektrk malzemeler (zolatör) fazla elektronları üzerlernde toplamaya yatkındırlar. Herhang br sebeple bu şeklde toplanan elektrğe statk elektrk adı verlr ve bu elektrk yükü, ancak br letken malzeme le temas ettğnde elektrk akımı (dnamk elektrk) halne dönüşür veya yeterl mesafeye yaklaşınca ark şeklnde atlar. İzolatörler, üzerlernde toplayablecekler maksmum elektron sayısına göre brbrnden farklılık gösterrler k bu özellk "Kapastans" dye adlandırılır. Yan, Kapastans sstemn elektrğ depo etme özellğdr. Elektrk devrelernde bazı çalışma şartlarında meydana geleblecek aşırı elektron akışını br süre toplamak ve tutmak üzere, kapastansı yüksek yapay elemanlar yapılmış ve gelştrlmştr. Sesbest elektronları letken br malzeme le toplama ve kapastansı yüksek yalıtkan br malzeme üzernde brktrmek üzere letken ve yalıtkanlardan meydana getrlen bu elemanlara Kapastör veya Kondansatör adı verlmektedr. Kapastans brm Farad'dır. Br Farad, Kapastörün letken ve yalıtkan levhalar arasına 1 Volt gerlm uygulandığında 1 Coulomb yan 6.28 x adet eletron tutabldğn fade eder. Uygulamada daha çok bunun 1 mlyonda br olan Mkrofarad kapastans brm kullanılmaktadır (1 Farad = uf). Kapastans, C (Farad) = Q (Coulomb) / U (Volt) olmaktadır. tme + + TL tme - (+) yüklü A csm, nötr olan B csmne yaklaştırıldığında yakın olan " 1" ucunda (-) yük dğer "2" ucunda se (+) yük oluşur. A csm (-) yüklü olursa bu sefer "1" ucunda (+), "2" ucunda (-) yük oluşur. Buna Elektrksel veya Elektrostatk "ndüksüyon" denlr. Aynı elektrk yükler (+ le + ve - le -) brbrn ter. Aks elektrk yükler (+ le -) brbrn çeker. Statk Elektrk Yüklernn Etkler,5erfc>est fazla oloktronlar(6 ad.) İletken lektron Proton \(14 ad. ) \ /(B ad.)/ 1 Yalıtkan \ \ \ / / rof / 7 letken 7 Elektron-' Proton (2 ad.) (S ad.) Elektron fazla Proton fazla Alternatf ~"?akım kay-,' nağına Not:Elektrçm ve proton a»yxlaxı aembolk olarak verlmştr. Şekl. VI-4) Kapastörün yapısı (yüklü durumda) UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 223

10 ( *} Kata.,«av* VB «az aahlr (fr) - Q (Caulamb) C U (V.lt) a) Tek Katlı (plakalı) Kondansatör b) Çok Plakalı Kondansatör Tek ve Çok Plakalı Kondansatörler U T A e 4-TT.d A I Plaka _yü* : öy fer» Arada*)' of famın kats<ay(s) (.Hava ten. I) Kondansatörlern brbryle paralel ve ser devre meydana getrecek tarzda bağlanmaları veya br elektrksel drenç le (örneğn elektrk moturunun sargıları le) ser şeklde bağlı bulunmaları mümkün ve gerekl olablmektedr. I r l -L /TS <T^ -^TS U -=- C 3 a) Paralel Bağlı Kondansatörler b) Ser Bağlı Kondansatörler Kondansatörlern Ser ve Paralel Bağlantıları I uzs - \ \c -A Zaman R.C t Kandan.«tar a) Drenç Üzernden Kondansatörün Şarjı (Yüklenmes) t r / b) Drenç Üzernden Kondansatörün Deşarjı (Boşalması) Kondansatörün Br Drenç le Ser Bağlanması 224 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

11 Kapastörler, soğutma sstemlernde motorların kalkışını kolaylaştırmak, vermlern ve güç faktörlern arttırmak gb çok yararlı görevler yapmaktadır. Yük (motor sargısı) le ser bağlandığında alternatf akımın snüzodal dalgalanmasını değştrerek akım eğrsn voltaj eğrsne yaklaştırır. Kapastörler, blhassa monofaz-hermetk tp motor-kompresörlern kalkış momentn arttırmak çn uygulanır. Bu maksatla dzayn edlen elektrk motorlarında kondansatör yalnız kalkış sargısı devresne ser konulabldğ gb (Bu maksat çn kullanılan kondansatörler hemen dama elektroltk tptr ve bu uygulamalarda tatbk edlen şebeke voltajı, nomnal/etket voltajının %130'unu aşmamalıdır) buna laveten "çalışma/ana sargısı" devresne de konulablr k bu kncs dama yağ dolgulu tp kondansatördür ve uygulanan gerlm nomnal etket voltajının %110'unu aşmamalıdır. Bunlardan başka, dam devre kondansatörü uygulanan tür motorlar (Permanent Splt Capastor-PSC) yapılmış olup bunlar alçak kalkış momentl motorlardır ve kondansatör "normal çalışma/ana sargı" devresne uygulanıp motor çalıştığı sürece devrede kalır. Bu tür motorlar, nomnal etket değernden daha düşük br voltajda genellkle kalkamazlar ve br dış etkenle (yardımla) harekete geçmeler sağlanablr. Alternatf akımın letkenlerden geçşnde bu akışı engellemeye çalışan etkye Reaktans adı verlr. Devrenn kapastans etksyle (serbest elektronları tutma) meydana gelen reaktansa Kapastf Reaktans denlr. Devrenn br elektro magnet veya sargı özellğ taşımasından meydana gelen, br karşıt elektromotor kuvvetn (gerlm) meydana getrdğ reaktansa se Endüktf Reaktans adı verlr. Dnamk elektrk veya elektrk akımı 2 çeşttr : a) Doğru Akım: Elektron akışının sürekl br yönde olması hal. b) Dalgah-Alternatf Akım: Elektron akışının peryodk şeklde yön değştrdğ hal. Burada, peryodun sanyedek sayısı Frekans'dır. Örneğn 50 frekans veya Hertze sahp dalgalı akımda elektronlar sanyenn 1/100'ü kadar zamanda br yönde ve 1/100 sanye dğer yönde hareket ederek br peryodu 1/50 sanyede tamamlar. Elektrk kaynağının sağladığı elektrksel potansyel devamlı aynı sevyede kalıyorsa buna Doğru Akım denlmektedr. Değşk tür pllern, otomobl Akümülatör-bataryalannın elektrk gerlm-voltajı doğru akım çn örnek gösterleblr. 'Yaklaşık olarak anüaodal eşr 1/100 san. 1/50 aan. Zaman(Sanye) 50 Frekanslı Alternatf Akımın Zaman Eğrs Elektrk kaynağındak artı ve eks uçların bell zaman aralıklarında (peryotlarla) UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 225

12 U BC İ. I " r DıÇru Akl (DC) vt br Dtanç'* Alternatf Akımın Oluşumu (AC) ve Gerçektek Durumu yern değştrmek suretyle yukarıdak gb köşel br Voltaj-Zaman grafğ ortaya çıkacaktır ve böyle br elektrk akımı Alternatf Akım olarak adlandırılmaktadır. Gerçektek Alternatf Akım üreteçlernde (Alternatör) se Voltaj-Zaman grafğ snüsodal br eğr görünümünde olup bu durum alternatörün çalışma prensbnden kaynaklanmaktadır. Gerlmn sıfır değernden artarak maksmum br değere ulaştıktan sonra azalıp eks değernn en alt sevyesne gelmesnden sonra tekrar başlangıçtak gb sıfır sevyesne gelmes çn geçen zamana 1 salınım (1 Hertz: Hz) denlr. Br sanyedek salınım sayısı Alternatf Akımın Frekansı olarak adlandırılır (Örneğn 50 Hz veya 60 Hz gb). 3 Fazlı (Trfaze) elektrk kaynaklarında, bu snüzodal eğrler brbrn 1/3 salınımla (120 elektrksel açı le) takp eder. l r l h Faz >( /' 3-Fazlı (Trfaze) Alternatf Akım Br letkenden elektrk akımı geçrldğnde bu letkenn etrafında gene br magnetk alan meydana gelr. Akım durduğunda magnetk alan da ortadan kalkar. Söz konusu letken br yumuşak demr çubuğa sarılır ve elektrk akımı verlrse yumuşak demr çubuk br mıknatıs oluşturur ve magnetk alan meydana getrr (Akımın yönüne göre çubuğun uçlarında N ve S kutupları oluşur) Elektrk akımı kesldğnde magne- 226 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ /

13 tk alan gene ortadan kalkar. Buna Elektromıknatıs denlr. Yumuşak demre elektromıknatısın "Çekrdeğ", akımı geçren letkene se "Sargı" adı verlr. Eğer br magnetk alandan onu kesecek tarzda br letken geçrlrse bu kere letkenn uçları arasında br elektromotor kuvvet meydana gelr. Elektrk «km verldğnde Sargı İletken çubuk ra«gn«tk / l»fuq çnd» gezdrl-, agndo,,. - 1 Magnatk ım meydan» gelr Yumuşak(ham) demr çekrdek Magnetk alan meydan» gaür Sol t Magnetk 1 alan Akı* İlatkan kast (Akım bza doğru) Sol El Kades Elektro Mıknatıs Tab Mıknatıs Şekl. VI-5) Magnetk alan, elektro mıknatıs ve elektrk akımının üretlş Magnetk alanın yönü le çnden geçrlen letkende meydana gelen akımın yönü, ya da sargıdan geçrlen akımın yönü le meydana getrdğ magnetk alanın yönü arasında da br bağıntı vardır ve bu Sol El Kades dye blnen usulle saptanır. Akım geçrlen letkenn sol el le ve baş parmak akımın yönüne uyacak tarzda tutulduğu gözönüne getrldğnde dğer dört parmağın uçları magnetk alanın akış yönünü gösterecektr. Magnetk alanlar, akışın yönü devam edecek tarzda brbrne yaklaştırıldığında brbrn çeker, aks halde se ter. Örneğn k mıknatısın ters kutuplan (S-N ve N-S le) karşılaşacak tarzda brbrne yaklaştırıldığında mıknatısların brbrn çektğ, aynı kutuplar karşılaştırıldığında (N-N ve S-S le) se brbrn ttğ görülecektr. Magnetk alanın gücü huzmesnn sıklığına bağlıdır. Daha güçlü magnet aynı mesafede daha büyük çekme kuvvet sağlayacaktır. Magnetk alanın ölçü brm Gauss'dur. Br elektromagnetk alanın gücü se sargı sayısının çokluğuna ve letkenden geçrlen akımın büyüklüğüne göre artar. Yumuşak demrden yapılan çekrdek magnetk alanın daha güçlü olmasına yardım eder (magnetk alan huzmesnn geçşn kolaylaştırarak). Ayrıca, çekrdeğn nce levhalar halnde yapılıp brleştrlmes çekrdekte meydana gelen ç magnetk alanı (Eddy akımları) mnmuma ndrr ve böylece hem ana magnetk alanın daha güçlü olması hem de ısınmasının azalması sağlanır. Magnetk alanın bazı elemanlar tarafından daha kolay alındığı (örneğn yumuşak- UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 227

14 ham demr) ve bazılarında se daha zor alındığı belrtlmşt. Magnetk alanı kolay alan malzemelere permeable ve permeabltes yüksek denlr. Havanın permeabltes 1 olarak kabul edlmektedr. Permeabltes çok az olan malzemelere Reluctant ve bu özellğe de Reluctance adı verlmektedr. Magnetk alanı tutmayan boru şeklndek br malzemenn (kağıt, plastk, vs.) üzerne br letken sarılıp buna elektrk akımı verlrse meydana gelen magnetk alanın etksyle borunun ç delğne yaklaştırılan örneğn br yumuşak demr çubuk kuvvetl br şeklde magnetk alanın çne yan delk boşluğuna doğru çeklr. Buna Solenod etks denlr ve soğutma teknğnde pek çok uygulama sahası bulur (Solenod valf, svç, vs). Kağıt boru SOLENOİD ETKİSİ Magnetk alan ^Ham demr çekrdek (çer çeklr) Ham demr çekrdek (Dışarda) (0), o.t -Akım (doğru veya alternatf) [> r UsSfır UjSıfır ejnormelde Açık(NA) olan 1,2,3 kontaktl»rı{ussfıx),*»obn«gşzlm uygulanınca 1-1' le 2-2' va 3-3' t»maaı sağlanacaktır.3u,tpk br trfaze kontaktöra Örnektr. Şekl. VI-6) Selenod etks ve kontaktör le röleye uygulanışı b)br Normal Açık(NA) va br normal kupalx(nk) kontağı bulunan br rölann bobnne gerlm uygulandığında HA kontakt kapalı, va HK kontakt açık hale geecbktr. Br çok kontaktörde, normal açık ve/veya normal kapalı lave yardımcı kontaktlar konulduğu görülecektr k bunlara yıldız üçgen şalter tertb, bölünmüş sargılı motor şalter, emnyet ve kumanda kltlemeler (pompa, kule, fan motoru, vs) gb pek çok yerde htyaç olmaktadır. Bu bölümün sonunda bununla lgl bazı örnekler verlmektedr. Dğer yandan, magnetk alan çnde hareket ettrlen br elektrksel letkende de elektrk akımı meydana geldğ görülmektedr. Yan magnetk alanı kesen letken veya letken grubunda (sargı) br elektrk akımı meydana gelr ve bu özellkden yararlanılarak elektrk generatörler, transformatörler ve brçok ölçü alet yapılmaktadır. 228 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ [> r ı ' /'

15 Magnatk alan'ın etln 100 spr Levha çekrdtk 10 Amp 240 Volt Pmoz _^ 24 Volt S». Stkonder S İO spr ^ f-o- (Enerjnn korununu prensb) V l / W 2 10/5»240/120 I 2 =10 Amp oluna,if(24/24q)xlq*lamp. («lenerj nakl hatlarında kablo kestlernn küçültülmas.voltajı yük8«lt»ek(akım'ı küçültmek) suretyle sağlanmaktadır. Magnelk Alanın Transformatöre Uygulanması Transformatör'ün prmer sargılarından geçrlen akım le meydana gelen magnetk alan (Elektromıknatıs) sekonder sargıları kesecek tarzda tertplenmek suretyle bu sargıda br akım ve gerlm meydana getrr. Sekonder sargıdak akım, bu devrenn elektrk kullanımı durduğunda sıfır olacağından prmer devredek akım da duracaktır. Magnetk alanın gücü magnetk huzme sıklığı arttıkça artmaktadır ve magnetk alan çn Gauss ölçü brm olarak kullanılmaktadır. Br elektromagnetk alanın gücü sargı sayısının çokluğuna ve geçrlen akımın büyüklüğüne bağlı olarak artmaktadır. Ayrıca, magnetk alan huzmesnn geçşn kolaylaştırmak üzere yumuşak demrden yapılmış br çekrdek de brlkte kullanılmaktadır k transformatör ve motor sargılarında bu çekrdek sargı yuvalarını hav nce levhalar halnde yapılıp brleştrlmektedr. Levhalarla yapılan çekrdekde karşı akımların (Eddy akımları) meydana getrdğ ç magnetk alan daha azalmakta ve böylece esas magnetk alan daha kuvvetl olmakta hem de ısınma azalmaktadır. Br elektrk motorunun çalışma prensb genş ölçüde magnetk alan ve mıknatıslanma le lgldr. Br mıknatıs N ve S kutupları arasında magnetk alan meydana getren br elemandır. Dünyanın kends de bu özellğe sahp olan Kuzey ve Güney kutbu arasında magnetk br alan meydana getrmektedr. Magnetk huzme, hemen tüm elektrk zolatörlernden geçeblmektedr. Bazı metaller (özellkle yumuşak demr) magnetk alanı daha y geçreblmektedr. Magnetk huzmeler N ve S kutuplan arasında en kısa yolu takp etmeye çalışır ve bu özellkten pek çok endüstryel uygulamada yararlanılır. Bazı özel alaşımlar br defa magnetk alana tutulduğunda sürekl mıknatıs özellğ (Permanent magnet) kazanırlar. Metallern çoğu da magnetk alana sokulduğunda kendler de mıknatıslanır, fakat metaln cnsne göre bu mıknatıslanmayı kısa veya uzunca br sürede kaybeder. Bu şekldek mıknatıslanmaya endüke mıknatıslanma (Induced Magnetsm) denlr ve Endüksüyon türü motorların rotorlarını magnetlemede bundan yararlanılır. Elektrğn ve magnetk alanın yukarıda özetlenen özellklernden yararlanılarak elektrk üreteçler (jeneratörler) ve elektrk motorları yapılmıştır. Elektrk motorları, elektrk enerjsn mekank enerjye çevrrken önce elektrğ magnetk alan meydana getrmek üzere kullanır ve bu magnetk alandan dönme hareketnn yaptırılması sağlanır. Magnetk alanın aynı kutupları brbrn terken (S le S veya N le N) aks UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 229

16 kutupları brbrne çekeceğ çn magnetk alana sahp k mıknatıstan brs br şaft üzernde dönecek tarzda dğer se bunu dıştan çevreleyecek tarzda yerleştrlrse dönme, aks kutuplar karşılaşıncaya kadar devam edecektr. Bu durumda mıknatıslardan brsnn kutuplan ters çevrlrse tekrar aynı kutuplar karşı karşıya geleceğnden gene br tme durumu meydana gelerek hareket devam edecektr. Hareket eden kısma Rotor, sabt-duran kısma se Stator adı verlmektedr. (Bak. Şekl VI-7). a) Çubuk Hıknata- a)ma«natk alan ların H*5 kutup- atkayle â$n* larıçakaa ve t-.4/urç* ala» < m * P«l«y-nl«*ıî l 3fSdît!3ÎUpî e)dönaa harakatna önüfümön Dönmenn Devaıaı Şekl. VI-7) Magnetk alanın 2 kutuplu elektrk motoruna uygulanma prensb Stator dış gövdeye tespt edlmştr ve alan sargılarını üzernde bulundurur. Dış gövde ayrıca, tespt ayaklarını (flanşını) ve rotor taşıyıcı yataklarını da üzernde toplar. Rotor, br mle kamalı şeklde tespt edlmş olup ml k başından yataklarla taşı '- r Şekl : VI-7'dek 2 kutuplu elektrk motorunda kutup değşm çn alternatf akımın yön değştrme özellğnden yararlanılmaktadır. Her akım yönü değşmnde rotor 1/2 tur yapacaktır. Yan her frekansta 1 tur meydana gelecek ve 50 frekanslı br devrede sanyede 50 devr oluşacaktır. Böylece dakkada 60x50 = 3000 devr meydana gelmş olacaktır. Buna senkron devr denlr k gerçekte bu devre ulaşılmaz ve yüke göre magnetk alandak kaymalar sonucu asenkron devr elde edlr. Aşırı yük durumunda se devr çok düşeblr. Dört kutuplu br motorda her frekansta 1/4 tur oluşacağından senkron devr dakkada 1500 olacaktır. 230 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

17 Stator ar g ı«ı. Rotor- Sankran fltv S«>/ıl. 50 Hş 60 Hy 2-kü* kut Ankr«n 0«vr ^HyxXaı?'t 2-kut kut a) İk kutuplu, «le fazlı Kutuplu /Rotor N(S) Rotor t»çyıca y»takl«rı(lıe;r k _ -Te«pt ayağı +(-; "»- : '?-Kutupl*ı Motor 4-Kutupu Motor Şekl. VI-8) 2 ve 4 Kutuplu Elektrk Motorları nır. Yataklar Snter bronz, graftl bronz, prnç kaymalı yatak veya rulmanlı olarak yapılmaktadır. Hermetk ve yarı hermetk tp soğutma kompresörlernde genellkle kompresör yatağı aynı zamanda elektrk motoru yatağı olarak hzmet eder. Magnetleneblr br elemanın magnetk alana sokulması le kendsnn de magnetk alan verr hale (mıknatıs halne) geldğ ve buna Endüke magnetlenme denldğ yukarıda fade edlmşt. Bunun, br elektrk akımı geçrlen sargı le sağlanması elektro-magnetk endükleme meydana getrr k bundan endüksyon tp elektrk motorların çalışma prensb doğmuştur. Bu tür motorlarda, stator sargısında meydana getrlecek br magnetk alanın endüksyon etksyle rotorun magnetlenmes sağlanır. Stator kutup sargılarında magnetk alan meydana getrldğnde bunun kutuplan, akım yönüne göre oluşacaktır. Bu magnetk alanın çnde kalan rotor da aynı magnetk alana hemen sahp olur (endüke olur). Akımın yönü ters çevrldğnde (örneğn 50 frekanslı br alternatf akımda 1/100 sanye sonra) magnetk alanın N ve S kutupları statörde yer değştreceğnden, fakat rotorun magnetk alanı statörünküyle aynı durumda olacağından rotor le statördek kutuplar brbrn teceklerdr. Bu tme kuvvet, stator gövdeye bağlı ve sabt olduğundan, rotorun dönmesn sağlayacaktır. Statörle rotorun magnetk alanları tekrar aks kutuplar karşılaşacak duruma gelnce rotor gene endüke olur ve fakat stator sargısındak akımın yönü tekrar değşeceğnden aynı kutuplar (N le N ve S le S) gene karşılaşacak ve brbrn terek dönmey devam ettrecektr. Ancak, lk kalkışta stator ve rotorun aynı kutuplan le aks kutuplarının brbryle olan durumuna göre dönme yönü her sefernde farklı olablecektr. Bunu önlemek, yan motoru her sefernde aynı yönde dönecek tarzda kaldırmak çn br yan etken veya br kaydırma alanı kutbu lave edlr. Dğer yandan, alternatf akım motorlarında, gerlm sürekl br şeklde ve frekans sayısınca yön değştrdğnden stator sargısındak akım da bunu takp edecektr. Herhang br letkenden geçrlen elektrk akımının, letken kest çevresnde, sol el kadesne göre br magnetk alan oluşturması olayı sonucu, sargı letkenn etrafında da br tal magnetk alan daha UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 231

18 - 1 oluşmakta, bu se çnden geçen br letken kestğnden, esas akıma ters yönde tekrar br tal akım oluşturmaktadır ve buna İndüktans denlmektedr. Bu nedenle akımın, gerlm aynı anda takp etmes mümkün olmamakta ve gerçekte akım eğrs gerlm eğrsn braz geckmeyle takp etmektedr. Bunun sonucu, akım ve gerlm çarpımı değer, akım le gerlm aynı anda en yüksek değerlere (magntude) ulaşmamış olacağından elde edlen güç, voltaj le akım değerler çarpımından daha küçük olmaktadır. Bu surette 1 'den daha küçük olan br güç faktörü katsayısı le çarpılınca geçerl güç değer bulunmaktadır. İ: ^ rlm(u) Akı*(1) tüç * *M x I x P f (T»lt f«çrt) P f J 6üç f.ktörü (t-krb.n 0.8*0.9) 'Zaman y Şekl. VI-9) Güç faktörü ve ndüktans Güç faktörü motor türüne göre değşr ve aynı tür motor çn, büyük güçlü motorlarda küçük güçlü motorlara nazaran gttkçe artan br katsayı değer vermektedr. Br elektrk motorunun seçm ve uygulanmasında en başta gelen husus; elektrk enerjsnn alınacağı şebekede mevcut voltajın, doğru veya dalgalı/alternatf akım durumunun, frekans ve faz sayısının blnmes ve seçm yapılırken bu değerlern motor ve şebeke taraflarında mutlak uygunluğunun gerekmesdr. Bu tbarla elektrk motorları önce; doğru akım ve alternatf akım motorları şeklnde gruplandırılablr. Dğer br sınıflandırma; Monofaz/Tek fazlı ve Polfaz/Çok fazlı (genellkle 3 fazlı/trfaze) şeklnde yapılmaktadır. Motorlar ayrıca, Voltaj ve frekans değerlerne göre de sınıflandırılmaktadır. Br başka sınıflandırma; motorun gücüne göre yapılmakta ve küçük motorlar (1 HP'ye kadar), orta büyüklükte motorlar (1 le 200 HP) ve büyük motorlar, şeklnde yapılmaktadır. Bundan başka, Açık ve Hermetk motor tarzında br gruplamaya da rastlanmaktadır. Soğutma uygulamalarında kullanılan elektrk motorları genellkle 1 HP güce kadar Monofaz ve Hermetk tpl olup daha büyük güçtek motorların büyük br kısmı trfaze tpndedr. Soğutma uygulamalarında kullanılacak motorların, Yüksek Kalkış MomentH, sessz ve az ttreşm yapan, aşırı yüklere dayanablr türden olması stenr. Blhassa yüksek kalkış moment gereksnm öneml olup kalkış sırasında, hareket eden kompresör parçalarının atalet yenlecek (Pstonlu kompresörlerde dönel tplere nazaran bu atalet daha da büyüktür) ve soğutucu akışkan (gaz) alçak basınç tarafından yüksek basınç tarafında basılmaya başlanacaktır. Soğutma uygulamalarında çok az rastlanmakla beraber, doğru akım motorları kısa şeklde aşağıda gösterlmektedr. 1) Şönt Motorlar: Alan sargısı çok sprl ve bu sebeple drenc yüksektr. Büyük güç- w* r ı 232 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

19 tek soğutma kompresörlernn tahrk çn (1 HP'den yukarı), yük değşmler karşısında oldukça sabt br devr sayısı verdğnden, uygun olmaktadır. Büyük güçlerde stator'a küçük br ser sargı lavesyle kalkış ve çalışma karakterstkler çok daha yükselr ve düzgünleşr, k bu tür motorlara stablleştrlmş Şönt Motor denlr. 2) Ser Motorlar: Alan sargısı az sprl (drenc az) olup kalkış moment çok yüksektr. Bu aşırı kalkış moment genellkle br soğutma kompresörünün kalkışı çn gerekenden çok daha fazladır. Buna karşılık, yük altındak devr düşümü çok fazladır. Bu nedenle, bu tür motorlar soğutma uygulamalarında hemen hç kullanılmaz. 3) Kompaund Motorlar: Doğru akımla çalıştırılmak stenen soğutma uygulamaları çn en uygun elektrk motoru tpdr. Bu motorların alan sargısı, rotor (armatör) sargısı le ser veya paralel olacak tarzda tertpleneblmektedr. Ser olan Uzun Şönt paralel olanı se Kısa Şönt adı le anılmaktadır. Uzun Şöntlü motorlar küçük desmal güçlü soğutma kompresörü uygulamalarında kullanılır. Kısa şöntlü motorlar se, ana sargı (alan) kutuplarına oldukça büyük br ser sargı lave edlmş şönt motorlar olup böylece kalkış akımı sınırlandırılmış olmakta ve daha büyük güçler çn uygulanablmektedr. Alan ıaxgı»x Alan sargısı Sftrga.82. Fırçalar Rotor(Armatür) a) Kısa Şönt (Paralel) Rotor(Armatür) b) Uzun Şönt (Ser) Şekl. VI-10) Kompaund Doğru Akım (d-c) Motorları Doğru akım motorlarında aşınma, temas alanlarındak pslk ve kalıntılar daha fazla olup arızalanmalar da fazladır. Doğru akım motorları, soğutma kompresörlernn sadece açık tpler le kullanılablr ve Hermetk türlere uygulanamaz. Alternatf Akım Motorları tek fazlı (stator sargısı tek), veya çok fazlı (stator sargısı çok) olmak üzere k sınıfa ayrılablr. Monofaz motor türlernden en sık rastlanan tpler; 1) Bölünmüş fazlı (splt phase) 2) Kapastörlü. Tek (kalkışta/start) veya çft (kalkış ve çalışmada/start and run) kondansatörlü. 3) Gölgel kutuplu (shaded pole) 4) Repülsüyon kalkışlı (Repulson start-inducton run) Çok fazlı/polfaz motorlardan en çok kullanılanı üç fazlı/trfaze motorlardır. Bu tür motorlardan en sık rastlanan tpler; 1) Sncap kafesl (Squrrel Cage) Motorlar UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 233

20 2) Bölünmüş sargılı (Part Wndng) Motorlar 3) Halka geçmel/sargılı rotorlu (Slp Rng/Wound Rotor) 4) Senkron Motorlar (Synchronous) Soğutma uygulamalarında bu motorların terch edldkler kullanma yerler se şöyledr: A) Açık tp motorlar; kayış tahrkl, açık tp kompresörler le brlkte; a) Repülsüyon kalkışlı endüksüyon motorları b) Kalkış devres kapastörlü motorlar c) Çalışma devres kapastörlü motorlar d) Hem kalkış hem çalışma devres (ayrı ayrı) kapastörlü motorlar e) Dam devre kapastörlü/kondansatörlü motorlar (Permanent splt capactor) f) Endüksyon polfaz motorlar B) Hermetk tp motorlar, kompresör ve motorun tek br muhafaza çersnde, dış hava sızdırmaz tarzda toplandığı, Hermetk ve Yarım Hermetk Motor-Kompresör dye adlandırılan uygulamalar : a) Kalkış devres kapastörlü endüksyon motorları b) Çalışma devres Kapastörlü motorlar c) Hem kalkış hem çalışma devres ayrı ayrı kapastörlü d) Dam devre kapastörlü (kondansatörlü) motorlar e) Endüksüyon polfaz motorlar (2 ve daha çok faz'lı) C) Kondenser ve Evaporatör fan motorları : a) Bölünmüş fazlı (Splt phase) Endüksüyon motorları b) Gölgel kutuplu motorlar c) Kapastörlü motorlar d) Dam devre kapastörlüaondansatörlü motorlar ' /' Blhassa monofaz hermetk motor-kompresör uygulamalarında bugün en sık kullanılan motor türü, kapastörlü (kondansatörlü) tp endüksüyon motorlarıdır. Endüksüyon motorlarının rotorlarında sargı bulunmadığı ve fakat motor mlne paralel şeklde konulmuş bakır veya daha başka letken baraların rotor çevresn donattığı yu-. karıda zkredlmşt. Statörde se br veya daha fazla alan sargısı bulunur ve bu sargılardan alternatf akım geçrldğnde kutuplarında sürekl değşen br magnetk alan r meydana gelr. Rotorun haralarından da geçen bu magnetk alan bunlarda da magnetk alan meydana getrr (endükler). Rotorda bu şeklde br endüke akım meydana getrmekten maksat statorla aynı kutuplu br magnetk alan yaratıp tme sağlamak ve bunun sonucu dönme hareketn meydana getrp devam ettrmektr. Rotordak endüke akım hçbr dış bağlantı olmaksızın meydana gelr. Bu sebeple, kalkışta br yardımcı dış etken gerekr k bunun türüne göre motor sm almaktadır (Repülsüyon kalkışlı, kapastör kalkışlı, vs.) 234 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

21 Bölünmüş Fazlı Endüksüyon Motoru: Küçük, desmal güçlü monofaz elektrk motorlarının en çok rastlanan tplernden brs olup malyet düşük ve çalıştırması bast elektrk elemanlarıyla sağlanablen br motor türüdür. Küçük güçlü açık tp soğutma kompresörlernn, kalkış sırasında emş-çıkış basıncı dengeleme mkanına sahp olan uygulamalarında da (Kılcal boru genşlemel, vs) başarılı sonuçlar vermektedr. Bu motorların stator sargısı, brbrne paralel 2 parçadan oluşur. Bunlardan brs kalkış sargısıdır k letken kest daha küçük ve spr sayısı daha fazla, fakat bobn sayısı çalışma sargısınınkyle aynıdır ve drenc çalışma sargısınınknden daha fazladır. Dğer se çalışma sargısı olup motorun normal çalışma süresnce devrede kalır ve sürekl akım verlr. Çalışma sargısı, stenen motor devr sayısına göre, brbryle ser 2 veya 4 parçalı olarak tertpleneblr. Kalkış sargısı le çalışma sargısı brbrne göre, elektrksel olarak br açı (genellkle 90 derece) meydana getrecek tarzda yerleştrlmştr. Yan rotor ve statorun magnetk etklernn en yüksek değere ulaştığı konumlar statora göre rotorda braz daha gerden gelmektedr. Kalkış sırasında k fazlı br motor gb çalışmaya başlayan motor, kalkış sargısının fazla spr sayısı ve nce kest sebebyle, karşı elektromotor kuvvetn bu sargılardak akımı yükseltmes daha yavaş olacağından, kalkış sargısının magnetk alanının en yüksek değere ulaşması çalışma sargısınınknden gerde olacaktır. Böylece rotorda dönme moment meydana gelecek, ayrıca bu dönme moment, kalkış-çalışma sargılarının elektrksel açısının dama aynı olması sebebyle, dama aynı yönde oluşacaktır. Kalkış sargısından beklenen etk, motorun dönme hareket başladıktan sonra sona erdğ çn devrede kalmasına gerek kalmayacağı gb bu sakıncalıdır da (Aşırı ısınma ve aşırı kayıplar). Rotorun devr sayısı, normal çalışma devrnn takrben %75'ne ulaştığında, genellkle merkezkaç (santrfüj) etkyle çalışan ve rotor mlyle brlkte dönen br svç mekanzması kalkış devresn açarak kalkış sargısını devreden çıkarır. Böylece motor tek fazlı olarak çalışmaya devam eder. 5t»t8- Çalışma Sargısı MA/VV 90" Stator- Kalkış sargısı Rotor ntrfuj svç Şekl. VI-11) Bölünmüş Fazlı Endüksüyon Motoru Bu motorların rotorlarında sargı yoktur. Bazı türlernde rotorun çevresne yerleştrlen kalın bakır baraların k baştan uzatılıp brer bakır halkaya kaynakla tespt edlmes le endüke devre tamamlanmış olur k bu tür motorlara "Sncap Kafesl" UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 235

22 motor adı verlr. Bölünmüş fazlı motorların kalkış moment orta sevyede kabul edleblr ve genellkle normal çalışma rejmndek momentn %140'ı mertebesndedr. Bu değer se gölgel kutuplu motorlarınknden daha yüksektr. Sakır H«lk* b«kır b*r«rotor hloku ttotor Repülsüyon Kalkışlı Endüksüyon Motorları: Bu tür Şekl. VI-12) Sncap kafesl rotor monofaz motorlar evvelce, yüksek kalkış moment ve aşırı yük altında, düşük demaraj akımıyla kaldırılması stenlen uygulamalarda genş ölçüde uygulanmakta d. Fakat son yıllarda kapastörlü motorlar bunların yern genş ölçüde almıştır. Bu motorların rotorlarında da sargı vardır ve bu sargılar k baştan br komütatöre rtbatlandırılmıştır (Doğru akım motorlarındakne benzer). Komütatör br fırça (kömür) grubu le kalkışta temas etmedğ halde devr yükselnce (takrben normal devrn %75'ne ulaştığında) br merkezkaç/santrfüj mekanzması yardımıyla temasa geçerek rotor sargılarını kısa devre edp motorun endüksüyon etkyle çalışmaya devam etmesn sağlar. Bu motorlar kutup başına br bobn düşecek ve monofaz teşkl edecek tarzda kademel statora sahptrler. Elektrk motorunun dönme moment, meydana getrlen magnetk alanın br fonksyonudur. Bu nedenle, kalkış momentn arttırmak çn ya magnetn kends güçlendrlr veya sayısı arttırılır. Repülsüyon kalkışlı motorlarda rotorun magnetk alanı güçlendrlerek kalkış moment arttırılmaktadır. Fırça (karbon) sayısı kutup sayısı kadardır ve bu karbon fırçalar normal devrde k komütatör halkasının elektrk devresn tamamlayarak rotor sargılarından endüktf br akım geçmesn sağlar. Bu akım, magnetk kutupları oluşturur. Karbon fırçalar öyle yerleştrlr k (15 le 20 derece kaydırılarak) rotorun k yarısında farklı akımlar meydana gelerek bunların magnetk alanı, stator kutbu magnetk alanını tmek suretyle dönme hareketn başlatmaktadır. Devr normal sevyesne yaklaştığında rotor (armatür) sncap kafesl br rotor durumuna grer, yan motor monofaz endüksüyon motoru olarak çalışmasını sürdürür. Dkkat çekeceğ gb bu motorların güvenlrlğ ve arızasız çalışması fırçalarının ömrünün uzunluğu ve fırçaları hareket ettrme mekanzmasının (genellkle santrfüj esasa dayanır) şlerlğne bağlı olmaktadır. Fırçaların aşınmasını azaltmak üzere bazı tp motorlarda rotor sargılarının kısa devre edlmes le fırçaların kaldırılması tertb uygulanır k bu, ses de azaltır. Buna rağmen rotorunun sargılı olması, fırçalarının olması, kısa devre ve fırça kaldırma mekanzması gerektrmes hem lk malyet hem de şletme-bakım-tamr masraflarını arttırır k bunlar bu motorların uygulanmasında en öneml sakıncalardır. Bu tür motorlar çok yüksek kalkış momentne karşılık oldukça düşük kalkış-demaraj akımı karakterstğ gösterrler. Ancak, motorun dönme moment devr arttıkça hemen düşer ve endüksyona geçş devrne ulaşıldığında dönme moment yce düşmüş olur. Bu mahzuru önlemek ve motorun saplanma şeklnde durmasını önlemek üzere bu motorları %500'e kadar varacak tarzda yüksek br kalkış momentne göre dzayn etme şekl uygulanır. Öylek, endüksyona geçş devrne ulaşıldığında yeterl br dönme moment (Normaldeknn %200'ü cvarında) sağlanablsn. : ı< r '" r ı 236 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

23 St.tör Komüt«tBr (k ba«t«) Rotor tırgısı Fxrç»l*r (KomÜt.tSrlor kxaa d»v r* eder) E' A) Santrfüj mekanzması 9) Komütatörü kısa devre edc b«r*lar C) F«ç» ve fırça taşıyıcılar Şekl. VI-13) Repülsüyon kalkışlı endüksüyon motoru Kapastörlü/Kondansatörlü Monofaz Motorlar: Bu motorlar k fazlı stator sargısına sahp olup bölünmüş fazlı motora çok benzer. Rotor se sncap kafes veya normal bölünmüş fazlı motorun rotoru şeklndedr. Kalkış sargısındak akım, çalışma sargısındaknn 75 le 85 elektrksel derece gersndedr. Kalkış sargısı devresne ser olarak br (Tek kondansatörlü) kondansatör konulması le kalkışta kapastör, kalkış sargısının akım faz açısını değştrmek suretyle k fazlı br elektrk motoru etks kazanır. Böylece elde edlen kalkış moment oldukça yüksektr ve normal çalışma momentnn %275 le 375' gb değerlere ulaşablmektedr. Bölünmüş fazlı br Endüksüyon motoru le mukayese edldğnde aynı brm amper çn 2 le 3 katı daha fazla kalkış moment elde edleceğ anlaşılmaktadır. Kondansatörün, alternatf akımın peryodk nş çıkışı sırasında elektromotor kuvvet ve akım yığılımı topladığı ve bu toplandığını gerye verdğ ve böylece yüksek kalkış momentn sağladığı düşünüleblr. Kalkış momentnn fazla olması, kullanılan kapastörün kapastansının fazlalığına bağlıdır. Ancak, normal çalışma şartları çnde devrede yüksek kapastansın bulunması sakıncalı olduğundan, motor devr normal devrn 2/3 le 3/4'üne ulaştığında kapastör devreden çıkarılır. Bu değştrme mekanzması aynen dğer monofaz motor tplernde olduğu gb br merkezkaç svç olableceğ gb akım veya gerlm le çalışan br svç mekanzması da olablr. Bazı motorlarda se daha küçük kapastanslı ve devamlı devrede kalan lave kondansatörler kullanılmaktadır. Çalışma devres kondansatörünün lavesyle güç faktörünü ve saplanma momentn arttırma, gürültü sevyesn azaltma yönlernden fayda sağlanmaktadır. Bazı motorlarda se kalkıştan tbaren devamlı devrede kalan kondansatör bulunur k bunlara dam devre kondansatörü denlr. Bu motorlar alçak kalkış momentne sahp olmakla beraber (Normaldek momentn %30-60'ı) saplanma momentler oldukça yüksektr. UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ 237

24 e frf.ı.' I r 1) Motor kapakları 2) Kondans«t8r-KapMt8r 3) Kalkış BVIÇ'I 4) StatSr vu dış muhafaza Devr yükseldğ devrey «çan»v< 5) Tespt çav*t»larx 6) Kasnak tespt kamanı 7) Rotor ve Ştftl 8) Santrfüj svç mekrrurossı Kondansatör ı ' r Rotor sargısı Şekl. VI-14) Kalkış devres kondansatörlü motor (Capactor Start-nducton Run) Tek kondansatörlü motorlar, kapastör kalkışlı-endüksüyon etkyle çalışmalı (capactor start-nducton run) motor dye adlandırılır. İknc ve çalışma sargısı le ser olarak devrede bulunan br kondansatörü hav motor se kalkış ve çalışma devres kondansatörlü (capactor start-capactor run) motor dye anılır ve bu motorlarda genellkle yağ salmastralı/zolel kondansatörler kullanılır. Kalkış sırasında kondansatör, motorun gücüne k faz durumunda etk yapar ve br ototransformatör le yükseltlen elektromotor kuvvet kalkış sargısına uygulanır (Şekl: VI-15). Kalkıştan sonra ve devr 2/3 le 3/4 sevyesne ulaşınca br röle le kondansatörün voltajı düşürülüp (ototransformatörün voltajı düşürülerek) kondansatör, "çalışma" devresnde bırakılır. Bu etkyle motor devamlı k fazlı gb çalışır ve böylece çok verml ve güç faktörü yüksek br motor elde edlmş olur. Ancak bu tür motorlar oldukça pahalı ve bakımı zor motorlar olup küçük güçlü soğutma sstemlernde kullanılmazlar ve büyük güçlü hermetk motor-koupresörlerde uygulanırlar. lt r 238 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ

25 Alümnyum folyo Katranlı kaqıt Otatrarts/f ormatbr \ / vargısıa ^-CIulajmatSantrfuj svç le) Şekl. VI-15) Oto transformatörlü kapastör motoru Gölgel Kutuplu Monofaz Motorlar: Düşük malyetl, alçak kalkış momentl br motordur. Kondenser ve Evaporatör (Erfors) fanı olarak sık sık kullanılmaktadır. Yapılışları yukarıda bahs geçen dğer motorlardan farklı ve daha bast olup komütatör, santrfüj svç gb arıza yapablecek aksamı olmadığı çn güvenlrlğ oldukça fazla olan br motordur. Bu motorların statorunda aynen Doğru Akım motorundak gb alan sargıları ve kutuplar bulunur. Ana kutuptan kısmen geçen kısa devre sargısı gölge kutbu oluşturur. Kalkışın sağlanması çn Ana sargısının br kısmını örten ve sürekl şeklde kısa devre edlmş olan bu yardımcı sargının ana sargıya dk şeklde meydana getrdğ magnetk alandan yararlanılır. Ana sargının br kısmını örtmek üzere bakır br şert kullanılır. Gölgelenmş kısımdak magnetk alan statorun ger kalan kısmındak alandan gerde kalır ve dönme hareketnn başlaması çn gereken magnetk tmey sağlar. Bu motorların rotoru se sncap kafes veya benzer şeklde yan rotor çevresne, mle paralel şeklde yerleştrlen bakır çubuklardan oluşmaktadır (Bak : VI-16). Bu motorların kalkış/demaraj akımı ve moment dğer monofaz motorlara nazaran çok düşüktür. Ayrıca, gölgel kutuplardak kayıplar nedenyle vermler de düşüktür. U Yardımcı sargı Stator Gölgeleme barası Şekl. VI-16) Gölgel kutuplu motor ve çft mll tp br örneğ UYGULAMALI SCĞUTMA TEKNİĞİ 239

26 Blhassa küçük takatl monofaze motorların kalkışında yüksek br kalkış moment sağlamak üzere değşk tür motorlar gelştrlmştr k bunların çoğunluğu hermetk tp kompresörlerle kullanılmak üzere yapılmaktadır. Hermetk Tp Motorlar: Küçük takatl, tam kapalı tp pstonlu kompresörlern motorlarında, yüksek br kalkış moment sağlamak üzere kalkış sırasında devreye grp br röle yardımıyla kısa süre sonra devreden çıkartılan, spr sayısı daha fazla ve dolayısıyla meydana getrdğ magnetk olan daha kuvvetl olan br kalkış sargı devres bulunmaktadır. Motorun normal çalışma sargısı daha az spr sayısına sahp olup çalışma sırasında gerekl güç ve torku/moment sağlamaktadır. Bunlara Bölünmüş Fazlı (Splt Phase) veya Bölünmüş Kutuplu Motorlar denlmektedr. fbanyfl rsla (kalluata kapalı! W' t y«i*»««urgısı»ayrık pl K«lk aargıaı sık prl ram a)akın RBlaa:K«lkıtta kapalı l»k)oian rlladaa gaçrfn akım kalk «argı*ım n* düklar.aynı and* rbla bobn yoluyla»na sargıdanda gefan «kı«motorun yüksek talkla kalkışını aaşlar.kısa acrede tülı bobn ç«kp kalkıı sargıtııu devredan çıkını va aotor ana sarçı etkly* ça - *ay» davım eder, Halka»/ sargılı bifatantyal R8t»! Kalkıı, kımrsiaagîh üîatî oluşur. ftöie açınc»,kalk tagı- Sınd«(S-C usları aratıl Haydan* galen garlm-anf la oluaan»km,röle bobnndtn jeçerık onu «çık tutıaay* dev»» «d«r,t'k devra takrr «çılıncay» k«d»r. Şekl. VI-17) Bölünmüş kutuplu/fazlı (splt phase) motor ve kalkış röles uygulamaları Hermetk tp motorlar düşük voltaj, aşırı yük gb nedenler karşısında yanma eğlm gösterebleceğnden mutlaka çabuk harekete geçen, duyarlılığı yüksek (akım, sıcaklık, vs) aşırı yük koruyucuları le teçhz edlmektedrler. Monofaz motorlar çn bu koruma daha fazla önem taşımaktadır. Kılcal borulu genleşme aparatı olan 5HP'ye kadar güce sahp klma sstemlernde sstem dururken alçak ve yüksek basınç taraflarında basınç dengelenebleceğnden kalkış sırasında çok yüksek br kalkış moment gerekmeyecektr ve bu tür uygulamalarda dam devre kondansatörlü motorlar kullanılablmektedr. Kalkışta yüksek br moment gerektren soğutma sstemlernde se Drençle kalkışlı-endüksüyon motorları (Bölünmüş fazlı) le kalkış devres kondansatörlü endüksüyon motorları veya hem kalkış her^ çalışma devres kondansatörlü motorlar kullanılmalıdır. Drençle kalkışlı endüksyon motorları kalkış moment bakımından dğerlerne göre daha zayıftır ve 1/20 le 1/3 HP güçler arasındak soğutucu ve dondurucularda, kapller borulu genleştrclerle brlkte uygulanır. Kalkış devres kondansatörlü motorlar se 1/6 le 1/2 HP güçler arasında ve yüksek kalkış momentn gerektren Ekspansyon valfl soğutucu, dondurucu ve para atılarak çalışan hazır yyecek muhafaza vtrnlernde -vendng machnes- kullanılır. Hem kalkış hem çalışma devrelernde kondansatör bulunan motorlar 1/3 le 1 1/2 HP (ve daha yüksek) gücündek büyük vtrnler le küçük soğuk oda, bra soğutucu havuzlarında, vendng maknalarında kullanılır. Hermetk kompresör uygulama- *-! / İ 240 UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ İl

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI A. DNYİN AMACI : Bast ser ve bast paralel drenç devrelern analz edp kavramak. Voltaj ve akım bölücü kurallarını kavramak. Krchoff kanunlarını deneysel olarak uygulamak. B. KULLANILACAK AAÇ V MALZML : 1.

Detaylı

Manyetizma Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümü

Manyetizma Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümü 4 Manyetzma Testlernn Çözümler 1 Test 1 n Çözümü 5. Mıknatısların brbrne uyguladığı kuvvet uzaklığın kares le ters orantılıdır. Buna göre, her br mıknatısa uygulanan kuvvet şekl üzernde gösterelm. 1. G

Detaylı

2009 Kasım. www.guven-kutay.ch FRENLER GENEL 40-4. M. Güven KUTAY. 40-4-frenler-genel.doc

2009 Kasım. www.guven-kutay.ch FRENLER GENEL 40-4. M. Güven KUTAY. 40-4-frenler-genel.doc 009 Kasım FRENLER GENEL 40-4. Güven KUTAY 40-4-frenler-genel.doc İ Ç İ N D E K İ L E R 4 enler... 4.3 4. en çeştler... 4.3 4.3 ende moment hesabı... 4.4 4.3.1 Kaba hesaplama... 4.4 4.3. Detaylı hesaplama...

Detaylı

ALTERNATİF AKIM DEVRE YÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ

ALTERNATİF AKIM DEVRE YÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ BÖLÜM 6 ALTERNATİF AKIM DEVRE ÖNTEM VE TEOREMLER İLE ÇÖZÜMÜ 6. ÇEVRE AKIMLAR ÖNTEMİ 6. SÜPERPOZİSON TEOREMİ 6. DÜĞÜM GERİLİMLER ÖNTEMİ 6.4 THEVENİN TEOREMİ 6.5 NORTON TEOREMİ Tpak GİRİŞ Alternatf akımın

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:134-4141 Makne Teknolojler Elektronk Dergs 28 (1) 61-68 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Kısa Makale Tabakalı Br Dskn Termal Gerlme Analz Hasan ÇALLIOĞLU 1, Şükrü KARAKAYA 2 1

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu Eylül Deneme Sınavı (Prof.Dr.Ventsslav Dmtrov) Konu: Elektrk Devrelernde İndüktans Soru. Şekldek gösterlen devrede lk anda K ve K anahtarları açıktır. K anahtarı kapatılıyor ve kondansatörün gerlm U ε/

Detaylı

00322 ELEKTRiKMAKiNALARı-II

00322 ELEKTRiKMAKiNALARı-II 00322 ELEKTRKMAKNALARı-II Vze Sınavı 08.04.2013 5.1) 5.2) 2300 V, 1000kVA, 0.8 ger güç faktörlü 60Hz, 2 kutuplu, V-bağlı br senkron jeneratör, 1.1 O'luk senkron reaktans ve O.lSO'luk br armatür drencne

Detaylı

İklimlendirme Soğutma Elektriği ve Kumanda Devreleri BÖLÜM KONDANSATÖRLER

İklimlendirme Soğutma Elektriği ve Kumanda Devreleri BÖLÜM KONDANSATÖRLER BÖLÜM KONDANSATÖRLER AMAÇ: İklimlendirme ve soğutma kompresörlerinde kullanılan kalkış (ilk hareket) ve daimi kondansatörleri seçebilme ve bağlantılarını yapabilme. Kondansatörler 91 BÖLÜM-7 KONDANSATÖRLER

Detaylı

Elektrik Akımı. Test 1 in Çözümleri. voltmetresi K-M arasına bağlı olduğu için bu noktalar arasındaki potansiyel farkını ölçer. V 1. = i R KM 1.

Elektrik Akımı. Test 1 in Çözümleri. voltmetresi K-M arasına bağlı olduğu için bu noktalar arasındaki potansiyel farkını ölçer. V 1. = i R KM 1. 5 Elektrk kımı 1 Test 1 n Çözümler 1. 4 Ω Ω voltmetre oltmetrenn ç drenc sonsuz büyük kabul edlr. Bu nedenle voltmetrenn bulunduğu koldan akım geçmez. an voltmetrenn olduğu koldak drenç dkkate alınmaz.

Detaylı

Sensörler Öğr. Gör. Erhan CEMÜNAL Thomas Alva Edison

Sensörler Öğr. Gör. Erhan CEMÜNAL Thomas Alva Edison Sensörler Öğr. Gör. Erhan CEMÜNAL Sıkı bir çalışmanın yerini hiç bir şey alamaz. Deha yüzde bir ilham ve yüzde doksandokuz terdir. Thomas Alva Edison İçerik TEMEL ELEKTRONİK KAVRAMLARI Transdüser ve Sensör

Detaylı

Elektrik ve Manyetizma

Elektrik ve Manyetizma 0. Sınıf Soru tabı. Ünte Elektrk ve anyetzma. onu Elektrk Akımı, Potansyel Fark ve Drenç Test Çözümler Jeneratör otor . Ünte Elektrk ve anyetzma Test n Çözümü. Üzernden t sürede q yükü geçen br letkendek

Detaylı

VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER

VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER 1 2.1 Tanımlar Skaler büyüklük: Sadece şddet bulunan büyüklükler (örn: uzunluk, zaman, kütle, hacm, enerj, yoğunluk) Br harf le sembolze edleblr. (örn: kütle: m) Şddet :

Detaylı

bir yol oluşturmaktadır. Yine i 2 , de bir yol oluşturmaktadır. Şekil.DT.1. Temel terimlerin incelenmesi için örnek devre

bir yol oluşturmaktadır. Yine i 2 , de bir yol oluşturmaktadır. Şekil.DT.1. Temel terimlerin incelenmesi için örnek devre Devre Analz Teknkler DEE AAĐZ TEKĐKEĐ Bu zamana kadar kullandığımız Krchoffun kanunları ve Ohm kanunu devre problemlern çözmek çn gerekl ve yeterl olan eştlkler sağladılar. Fakat bu kanunları kullanarak

Detaylı

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Elektrik Makinaları II Laboratuvarı DENEY 3 ASENKRON MOTOR A. Deneyin Amacı: Boşta çalışma ve kilitli rotor deneyleri yapılarak

Detaylı

Biyomedikal Amaçlı Basınç Ölçüm Cihazı Tasarımı

Biyomedikal Amaçlı Basınç Ölçüm Cihazı Tasarımı Byomedkal Amaçlı Basınç Ölçüm Chazı Tasarımı Barış Çoruh 1 Onur Koçak 2 Arf Koçoğlu 3 İ. Cengz Koçum 4 1 Ayra Medkal Yatırımlar Ltd. Şt, Ankara 2,4 Byomedkal Mühendslğ Bölümü, Başkent Ünverstes, Ankara,

Detaylı

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3 Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü Deneyn Amacı İşlemsel kuvvetlendrcnn çalışma prensbnn anlaşılması le çeştl OP AMP devrelernn uygulanması ve ncelenmes. Özet ve Motvasyon.. Operasyonel Amplfkatör

Detaylı

3. Parçaları Arasında Aralık Bulunan Çok Parçalı Basınç Çubukları

3. Parçaları Arasında Aralık Bulunan Çok Parçalı Basınç Çubukları 3. Parçaları Arasında Aralık Bulunan Çok Parçalı Basınç Çubukları Basınç çubukları brden fazla profl kullanılarak, bu profller arasında plan düzlemnde bell br mesafe bulunacak şeklde düzenleneblr. Bu teşklde,

Detaylı

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ T SAKAYA ÜNİESİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM201 ELEKTONİK- DESİ LAOATUA FÖYÜ DENEYİ YAPTAN: DENEYİN AD: DENEY NO: DENEYİ YAPANN AD ve SOYAD: SNF: OKUL NO: DENEY GUP NO: DENEY

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ

ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ Dr. Cemile BARDAK Ders Gün ve Saatleri: Çarşamba (09:55-12.30) Ofis Gün ve Saatleri: Pazartesi / Çarşamba (13:00-14:00) 1 TEMEL KAVRAMLAR Bir atom, proton (+), elektron (-) ve

Detaylı

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir :

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir : 5 9. BÖLÜM YÜK AKIŞI (GÜÇ AKIŞI) 9.. Grş İletm sstemlernn analzlernde, bara sayısı arttıkça artan karmaşıklıkları yenmek çn sstemn matematksel modellenmesnde kolaylık getrc bazı yöntemler gelştrlmştr.

Detaylı

3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR

3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR 3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR 3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR Üç fazlı AC makinelerde üretilen üç fazlı gerilim, endüstride R-S-T (L1-L2- L3) olarak bilinir. R-S-T gerilimleri, aralarında 120 şer derece faz farkı

Detaylı

3. Telin kesit alanı, 4. lsıtılan telin diren ci, R = R o. 5. Devreden geçen proton sayısı, q = (N e. 6. X ve Y ilet ken le ri nin di renç le ri,

3. Telin kesit alanı, 4. lsıtılan telin diren ci, R = R o. 5. Devreden geçen proton sayısı, q = (N e. 6. X ve Y ilet ken le ri nin di renç le ri, . ÖÜ EETİ ODE SOU - DEİ SOUN ÇÖZÜEİ. Teln kest alanı, 400 mm 4.0 4 m. a a a a n boyu,, a n kest alanı, a.a a a a Teln drenc se, ρ., 500 4.0 6. 4 5 Ω dur. 40. Telden geçen akım, ohm kanunundan, 40 48 amper

Detaylı

ESM-1510 DIN Ray Montajlý Sýcaklýk Kontrol Cihazý. ESM-1510 DIN Ray Montajlý Dijital, ON / OFF Sýcaklýk Kontrol Cihazý

ESM-1510 DIN Ray Montajlý Sýcaklýk Kontrol Cihazý. ESM-1510 DIN Ray Montajlý Dijital, ON / OFF Sýcaklýk Kontrol Cihazý ESM-1510 DIN Ray Montajlý Sýcaklýk Kontrol Chazý ESM-1510 DIN Ray Montajlý Djtal, ON / OFF Sýcaklýk Kontrol Chazý - 3 Djt Göstergel - TC Grþ veya, J tp Termokupl Grþ veya, K tp Termokupl Grþ veya, 2 Tell

Detaylı

2 MANYETİZMA. 7. Etki ile mıknatıslanmada mıknatısın 5. K L M F F S N S N S N

2 MANYETİZMA. 7. Etki ile mıknatıslanmada mıknatısın 5. K L M F F S N S N S N 3 Manyetzma Test Çözümler 1 Test 1'n Çözümler 3. 1 2 3 4 5 6 1. X Şekl I M 1 2 Y 3 4 Mıknatıs kutupları Şekl I dek gb se 4 ve 5 numaralı kutuplar zıt şaretl olur. Manyetk alan çzgler kutup şddet le doğru

Detaylı

Elektrik Akımı, Potansiyel Fark ve Direnç Testlerinin Çözümleri

Elektrik Akımı, Potansiyel Fark ve Direnç Testlerinin Çözümleri Elektrk Akımı, Potansyel Fark ve Drenç Testlernn Çözümler 1 Test 1 n Çözümü. 1. Soruda verlen akım-potansyel farkı grafğnn eğmnn ters drenc verr. 8 X 5 8 8 Z Ohm kanunu bağıntısıyla verlr. Bu bağın- k

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 2. Konu ELEKTRİK AKIMI, POTANSİYEL FARK VE DİRENÇ ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 2. Konu ELEKTRİK AKIMI, POTANSİYEL FARK VE DİRENÇ ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ 10. SINIF ONU NTII. ÜNİTE: EETİ E NYETİZ. onu EETİ II, POTNSİYE F E DİENÇ ETİNİ ve TEST ÇÖZÜEİ Ünte Elektrk ve anyetzma 1.. Ünte. onu (Elektrk kımı) nın Çözümler ampul 3. Şekl yenden aşağıdak gb çzeblrz.

Detaylı

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir.

2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir. Tristörlü Redresörler ( Doğrultmaçlar ) : Alternatif akımı doğru akıma çeviren sistemlere redresör denir. Redresörler sanayi için gerekli olan DC gerilimin elde edilmesini sağlar. Büyük akım ve gerilimlerin

Detaylı

TEMEL DEVRE KAVRAMLARI VE KANUNLARI

TEMEL DEVRE KAVRAMLARI VE KANUNLARI TDK Temel Devre Kavramları ve Kanunları /0 TEMEL DEVRE KAVRAMLARI VE KANUNLARI GĐRĐŞ: Devre analz gerçek hayatta var olan fzksel elemanların matematksel olarak modellenerek gerçekte olması gereken sonuçların

Detaylı

T.C BART/N il ÖZEL IDARESI Plan Proje Inşaat ve Yatırım Müdürlüğü TEKLIF MEKTUBU. TEKLI F-SAHTBI Nlf'J

T.C BART/N il ÖZEL IDARESI Plan Proje Inşaat ve Yatırım Müdürlüğü TEKLIF MEKTUBU. TEKLI F-SAHTBI Nlf'J TARIH 28.01.2016 SAYı [Adı soyadlticaret Unvanı Teblgat Adres Bağlı Olduğu Verg Dares Verg Numarası T.C.Kmlk Numarası Telefon Faks T.C BART/N L ÖZEL IDARESI Plan Proje Inşaat ve Yatırım Müdürlüğü TEKLIF

Detaylı

1. BİR FAZLI ASENKRON MOTORLAR

1. BİR FAZLI ASENKRON MOTORLAR 1. BİR FAZLI ASENKRON MOTORLAR Bir fazlı yardımcı sargılı motorlar Üniversal motorlar 1.1. Bir fazlı yardımcı sargılı motorlar 1.1.3. Yardımcı Sargıyı Devreden Ayırma Nedenleri Motorun ilk kalkınması anında

Detaylı

FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ

FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ 1 Nasır Çoruh, Tarık Erfdan, 3 Satılmış Ürgün, 4 Semra Öztürk 1,,4 Kocael Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü 3 Kocael Ünverstes Svl Havacılık Yüksekokulu ncoruh@kocael.edu.tr,

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Mukavemet I Vize Sınavı (2A)

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Mukavemet I Vize Sınavı (2A) KOCELİ ÜNİVERSİTESİ Mühendslk akültes Makna Mühendslğ Bölümü Mukavemet I Vze Sınavı () dı Soyadı : 18 Kasım 013 Sınıfı : No : SORU 1: Şeklde verlen levhalar aralarında açısı 10 o la 0 o arasında olacak

Detaylı

RÖLELER Ufak güçteki elektromanyetik anahtarlara röle adı verilir. Röleler elektromıknatıs, palet ve kontaklar olmak üzere üç kısımdan oluşur.

RÖLELER Ufak güçteki elektromanyetik anahtarlara röle adı verilir. Röleler elektromıknatıs, palet ve kontaklar olmak üzere üç kısımdan oluşur. BÖLÜM-5 RÖLELER 1 RÖLELER Ufak güçteki elektromanyetik anahtarlara röle adı verilir. Röleler elektromıknatıs, palet ve kontaklar olmak üzere üç kısımdan oluşur. Elektromıknatıs, demir nüve ve üzerine sarılmış

Detaylı

Elektrik Akımı. Test 1 in Çözümleri

Elektrik Akımı. Test 1 in Çözümleri Elektrk kımı Test n Çözümler. Ω Ω 8Ω 8Ω. Uzunluğu O, kest alanı S olan letkenn drenc 6 Ω se, uzunluğu O kest alanı S olan letkenn drenc 8 Ω olur. Bu k drenç aşağıdak gb brbrne bağlıdır. 8Ω 8Ω 9Ω 8Ω luk

Detaylı

A A A FEN BİLİMLERİ SINAVI FİZİK TESTİ 1 FİZ (LYS2)

A A A FEN BİLİMLERİ SINAVI FİZİK TESTİ 1 FİZ (LYS2) DİAT! SORU İTAÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ A OARA CEVA ÂĞIDINIZA İŞARETEMEİ UNUTMAINIZ. FEN BİİMERİ SINAVI FİZİ TESTİ 1. Bu testte 30 soru vardır.. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Fzk Test çn ayrılan kısına şaretleynz.

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu TAP Fzk Olmpyat Okulu Eylül Deneme Sınavı (Prof.Dr.Ventsslav Dmtrov Konu: Elektrk Devrelernde İndüktans Soru. Şekldek gösterlen devrede lk anda K ve K anahtarları açıktır. K anahtarı kapatılıyor ve kondansatörün

Detaylı

Elektrik Akımı. Test 1 in Çözümleri 1. X. 18Ω luk iki direnç birbirine paralel bağlı olduğundan; = bulunur. Cevap C dir. R 2. = Cevap A dır.

Elektrik Akımı. Test 1 in Çözümleri 1. X. 18Ω luk iki direnç birbirine paralel bağlı olduğundan; = bulunur. Cevap C dir. R 2. = Cevap A dır. Elektrk kımı Test n Çözümler. Ω 8Ω 4. Ω Ω 8Ω 8Ω luk k drenç brbrne paralel bağlı olduğundan; 8 9Ω bulunur. Ω Ω Ω. r yarıçaplı letkenn kest alanı πr S alınırsa, r yarıçaplı letkenn kest alanı π(r) 4S olur.

Detaylı

Elektrik Akımı Test Çözümleri. Test 1'in Çözümleri 3. 4 Ω. 1. Kolay çözüm için şekli yeniden çizip harflendirelim.

Elektrik Akımı Test Çözümleri. Test 1'in Çözümleri 3. 4 Ω. 1. Kolay çözüm için şekli yeniden çizip harflendirelim. Elektrk kımı Test Çözümler Test 'n Çözümler. 4 Ω voltmetre. olay çözüm çn şekl yenden çzp harflendrelm. 0 Ω Ω Ω 5 Ω Ω oltmetrenn ç drenc sonsuz büyük kabul edlr. u nedenle voltmetrenn bulunduğu koldan

Detaylı

ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) (ELP211) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1

ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) (ELP211) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan

Detaylı

BÖLÜM 7 TRANSFORMATÖRLER

BÖLÜM 7 TRANSFORMATÖRLER BÖÜ 7 TAFOATÖE ODE OU - DEİ OUAI ÇÖZÜEİ 4.. prmer. Transformatör deal olduğundan, dr. > olduğundan, transformatör gerlm alçaltıcı olarak kullanılır. > ve < dr. Buna göre I ve II yargıları doğru, III. yargı

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Kİ-KAR TSTLRİ A) Kİ-KAR DAĞILIMI V ÖZLLİKLRİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk gösterp

Detaylı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı SRY ÜNİVERSİESİ Djtal ontrol Laboratuvar Deney Föyü Deney No: 2 Sıvı Sevye ontrol Deney 2.. Deneyn macı Bu deneyn amacı, doğrusal olmayan sıvı sevye sstemnn belrlenen br çalışma noktası cvarında doğrusallaştırılmış

Detaylı

Elektrik Makinaları I SENKRON MAKİNALAR

Elektrik Makinaları I SENKRON MAKİNALAR Elektrik Makinaları I SENKRON MAKİNALAR Dönen Elektrik Makinaları nın önemli bir grubunu oluştururlar. (Üretilen en büyük güç ve gövde büyüklüğüne sahip dönen makinalardır) Generatör (Alternatör) olarak

Detaylı

VANTİLATÖR TASARIMI. Şekil 1. Merkezkaç vantilatör tipleri

VANTİLATÖR TASARIMI. Şekil 1. Merkezkaç vantilatör tipleri 563 VANTİLATÖR TASARIMI Fuat Hakan DOLAY Cem PARMAKSIZOĞLU ÖZET Bu çalışmada merkezkaç ve eksenel vantlatör tpler çn gelştrlmş olan matematksel modeln çözümünü sağlayan br blgsayar programı hazırlanmıştır.

Detaylı

Fizik 101: Ders 15 Ajanda

Fizik 101: Ders 15 Ajanda zk 101: Ders 15 Ajanda İk boyutta elastk çarpışma Örnekler (nükleer saçılma, blardo) Impulse ve ortalama kuvvet İk boyutta csmn elastk çarpışması Önces Sonrası m 1 v 1, m 1 v 1, KM KM V KM V KM m v, m

Detaylı

ASENKRON MOTOR ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR. Genel

ASENKRON MOTOR ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR. Genel Genel ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir. Genellikle sanayide kullanılan

Detaylı

Elektrik Motorları ve Sürücüleri

Elektrik Motorları ve Sürücüleri Elektrik Motorları ve Sürücüleri Genel Kavramlar Motor sarımı görüntüleri Sağ el kuralı bobine uygulanırsa: 4 parmak akım yönünü Başparmak N kutbunu gösterir N ve S kutbunun oluşumu Manyetik alan yönü

Detaylı

ASENKRON (İNDÜKSİYON)

ASENKRON (İNDÜKSİYON) ASENKRON (İNDÜKSİYON) Genel MOTOR Tek fazlı indüksiyon motoru Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir.

Detaylı

YAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE

YAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE BAÜ Fen Bl. Enst. Dergs (6).8. YAYII YÜK İE YÜKENİŞ YAPI KİRİŞERİNDE GÖÇE YÜKÜ HESABI Perhan (Karakulak) EFE Balıkesr Ünverstes ühendslk marlık Fakültes İnşaat üh. Bölümü Balıkesr, TÜRKİYE ÖZET Yapılar

Detaylı

Anma güçleri 3 kw tan büyük olan motorların üç fazlı şebekelere bağlanabilmeleri için üç fazlı olmaları gerekir.

Anma güçleri 3 kw tan büyük olan motorların üç fazlı şebekelere bağlanabilmeleri için üç fazlı olmaları gerekir. Elektrik motorlarında yol verme işlemi Motorun rotor hızının sıfırdan anma hızına hızına ulaşması için yapılan işlemdir. Durmakta olan motorun stator sargılarına gerilim uygulandığında endüklenen zıt emk

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ. Proje Adı Proje No

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ. Proje Adı Proje No YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ Proje Adı Proje No El yapımı elektrik motoru - 3 Proje Raporu Adı, Soyadı, Öğrenci Numarası

Detaylı

Deprem Tepkisinin Sayısal Metotlar ile Değerlendirilmesi (Newmark-Beta Metodu) Deprem Mühendisliğine Giriş Dersi Doç. Dr.

Deprem Tepkisinin Sayısal Metotlar ile Değerlendirilmesi (Newmark-Beta Metodu) Deprem Mühendisliğine Giriş Dersi Doç. Dr. Deprem Tepksnn Sayısal Metotlar le Değerlendrlmes (Newmark-Beta Metodu) Sunum Anahat Grş Sayısal Metotlar Motvasyon Tahrk Fonksyonunun Parçalı Lneer Interpolasyonu (Pecewse Lnear Interpolaton of Exctaton

Detaylı

Elektrik Enerjisi ve Elektriksel Güç Testlerinin Çözümleri

Elektrik Enerjisi ve Elektriksel Güç Testlerinin Çözümleri Elektrk Enerjs ve Elektrksel Güç Testlernn Çözümler Test 1 n Çözümü 1. Her brnn gerlm 1,5 volt olan 4 tane pl brbrne ser bağlı olduğundan devrenn toplam gerlm 6 volt olur. est S, uzunluğu / olan demr çubuğun

Detaylı

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI Ki-Kare Analizleri

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI  Ki-Kare Analizleri Kİ KAR ANALİZİ 1 Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI www.mehmetaksarayl K-Kare Analzler OLAY 1: Genelde br statstk sınıfında, öğrenclern %60 ının devamlı, %30 unun bazen, %10 unun se çok az derse geldkler düşünülmektedr.

Detaylı

Asimetri ve Basıklık Ölçüleri Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartillere dayanan (Bowley) Momentlere dayanan asimetri ve basıklık ölçüleri

Asimetri ve Basıklık Ölçüleri Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartillere dayanan (Bowley) Momentlere dayanan asimetri ve basıklık ölçüleri Asmetr ve Basıklık Ölçüler Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartllere dayanan (Bowley) omentlere dayanan asmetr ve basıklık ölçüler Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr III. Asmetr ve Basıklık

Detaylı

İletken, Yalıtkan ve Yarı İletken

İletken, Yalıtkan ve Yarı İletken Diyot, transistör, tümleşik (entegre) devreler ve isimlerini buraya sığdıramadağımız daha birçok elektronik elemanlar, yarı iletken malzemelerden yapılmışlardır. Bu kısımdaki en önemli konulardan biri,

Detaylı

ELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER

ELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER BÖLÜM 4 A.A. MOTOR SÜRÜCÜLERİ 4.1.ALTERNATİF AKIM MOTORLARININ DENETİMİ Alternatif akım motorlarının, özellikle sincap kafesli ve bilezikli asenkron motorların endüstriyel uygulamalarda kullanımı son yıllarda

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür. Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk

Detaylı

TEST - 1 ELEKTROMANYET K NDÜKS YON

TEST - 1 ELEKTROMANYET K NDÜKS YON EETET DÜS TEST - y 3 x magnetk ak Φ z S enz kanununa göre: Tel çerçeve +x yönünde çeklrse, tel çerçevede den ye do ru ndksyon - S kutuplar karfl l kl olarak brbrne yaklaflt r l rsa, m knat slar aras ndak

Detaylı

AŞIRI AKIM KORUMA RÖLELERİ Trafolarda Meydana Gelen Aşırı Akımların Nedenleri

AŞIRI AKIM KORUMA RÖLELERİ Trafolarda Meydana Gelen Aşırı Akımların Nedenleri Koruma Röleleri AŞIRI AKIM KORUMA RÖLELERİ Trafolarda Meydana Gelen Aşırı Akımların Nedenleri Trafolarda meydana gelen arızaların başlıca nedenleri şunlardır: >Transformatör sargılarında aşırı yüklenme

Detaylı

AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören

AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören 04.12.2011 AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören İçerik AA Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları na Yol Verme Uygulama Soruları 25.11.2011 2 http://people.deu.edu.tr/aytac.goren

Detaylı

ASENKRON MAKİNELER. Asenkron Motorlara Giriş

ASENKRON MAKİNELER. Asenkron Motorlara Giriş ASENKRON MAKİNELER Asenkron Motorlara Giriş İndüksiyon motor yada asenkron motor (ASM), rotor için gerekli gücü komitatör yada bileziklerden ziyade elektromanyetik indüksiyon yoluyla aktaran AC motor tipidir.

Detaylı

DENEY FÖYLERİ BALIKESİR-2013

DENEY FÖYLERİ BALIKESİR-2013 DENEY FÖYLERİ Yeni Sanayi sitesi 12 Ekim Cad. 52.Sok. No:18A BALIKESİR Tel: 0266 2461075 Faks: 0266 2460948 http://www.deneysan.com mail: deneysan@deneysan.com BALIKESİR-2013 2 K-252 OTOMOTİV İKLİMLENDİRME

Detaylı

T.C BARTIN il ÖZEL idaresi YAZı işleri MÜDÜRLÜGÜ. TEKliF SAHiBiNiN

T.C BARTIN il ÖZEL idaresi YAZı işleri MÜDÜRLÜGÜ. TEKliF SAHiBiNiN TARH:...05/205 SAYı Adı SoyadılTcaret Ünvanı Teblgat Adres Bağlı Olduğu Verg Dares Verg Numarası T.C.Kmlk Numarası Telefon No Faks No E-Mal T.C BARTIN L ÖZEL DARES YAZı ŞLER MÜDÜRLÜGÜ TEKlF MEKTUBU TEKlF

Detaylı

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti. B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 3 : YAŞAMIMIZDAKĐ ELEKTRĐK (MEB)

ÖĞRENME ALANI : FĐZĐKSEL OLAYLAR ÜNĐTE 3 : YAŞAMIMIZDAKĐ ELEKTRĐK (MEB) ÖĞENME ALANI : FZKSEL OLAYLA ÜNTE 3 : YAŞAMIMIZDAK ELEKTK (MEB) B ELEKTK AKIMI (5 SAAT) (ELEKTK AKIMI NED?) 1 Elektrik Akımının Oluşması 2 Elektrik Yüklerinin Hareketi ve Yönü 3 ler ve Özellikleri 4 Basit

Detaylı

Fen ve Mühendislik için Fizik 1 Ders Notları: Doç.Dr. Ahmet CANSIZ

Fen ve Mühendislik için Fizik 1 Ders Notları: Doç.Dr. Ahmet CANSIZ 9. ÇİZGİSEL (OĞRUSAL) OENTU VE ÇARPIŞALAR 9. Kütle erkez Ssten kütle erkeznn yern ssten ortalaa konuu olarak düşüneblrz. y Δ Δ x x + x = + Teraz antığı le düşünürsek aşağıdak bağıntıyı yazablrz: Δ= x e

Detaylı

ASENKRON MOTORLARA YOL VERME

ASENKRON MOTORLARA YOL VERME 1 ASENKRON MOTORLARA YOL VERME Üç Fazlı Asenkron Motorlara Yol Verme Yöntemleri Kısa devre rotorlu asenkron motorlar sekonderi kısa devre edilmiş transformatöre benzediklerinden kalkış anında normal akımlarının

Detaylı

ATIK POLİMERİK MALZEME KATKILI BETONUN YALITIM ÖZELLİĞİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

ATIK POLİMERİK MALZEME KATKILI BETONUN YALITIM ÖZELLİĞİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ Isı Blm ve Teknğ Dergs, 26,, 5-20, 2006 J. of Thermal Scence and Technology 2006 TIBTD Prnted n Turkey ISSN 300-365 ATIK POLİMERİK MALZEME KATKILI BETONUN YALITIM ÖZELLİĞİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

Detaylı

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları

Elektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları İkincisinde ise; stator düşük devir kutup sayısına göre sarılır ve her faz bobinleri 2 gruba bölünerek düşük devirde seri- üçgen olarak bağlanır. Yüksek devirde ise paralel- yıldız olarak bağlanır. Bu

Detaylı

TEMEL ELEKTRONİK. Kondansatör, DC akımı geçirmeyip, AC akımı geçiren devre elemanıdır.

TEMEL ELEKTRONİK. Kondansatör, DC akımı geçirmeyip, AC akımı geçiren devre elemanıdır. BÖLÜM 2 KONDANSATÖRLER Önbilgiler: Kondansatör, DC akımı geçirmeyip, AC akımı geçiren devre elemanıdır. Yapısı: Kondansatör şekil 1.6' da görüldüğü gibi, iki iletken plaka arasına yalıtkan bir maddenin

Detaylı

Referans Kılavuz. Kurma ve Sıvı Geçirme

Referans Kılavuz. Kurma ve Sıvı Geçirme Referans Kılavuz Kurma ve Sıvı Geçrme Kurulum öncesnde şu malzemey toplayın: Br 500 ml veya 1000 ml sıvı geçrme solüsyonu (1 U/ml heparn eklenmş olarak %0,9 NaCl) torbası/şşes Mühür sıvı geçrme çn br 500

Detaylı

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 05

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 05 EELP212 DERS 05 Özer ŞENYURT Mayıs 10 1 BĐR FAZLI MOTORLAR Bir fazlı motorların çeşitleri Yardımcı sargılı motorlar Ek kutuplu motorlar Relüktans motorlar Repülsiyon motorlar Üniversal motorlar Özer ŞENYURT

Detaylı

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 02

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 02 DERS 02 Özer ŞENYURT Mart 10 1 DA DĐNAMOSUNUN ÇALIŞMA PRENSĐBĐ Dinamolar elektromanyetik endüksiyon prensibine göre çalışırlar. Buna göre manyetik alan içinde bir iletken manyetik kuvvet çizgilerini keserse

Detaylı

Elektrik Dağıtım Şebekesi: İletim hattından gelen ve şalt merkezlerinde gerilim seviyesi düşürülen elektriği, ev ve işyerlerine getiren şebekedir.

Elektrik Dağıtım Şebekesi: İletim hattından gelen ve şalt merkezlerinde gerilim seviyesi düşürülen elektriği, ev ve işyerlerine getiren şebekedir. DAĞITIM TRAFOLARI Genel Tanımlar Elektrik Dağıtım Şebekesi: İletim hattından gelen ve şalt merkezlerinde gerilim seviyesi düşürülen elektriği, ev ve işyerlerine getiren şebekedir. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ

Detaylı

TRANSFORMATÖRLER BÖLÜM 7. Alıştırmalar. Transformatörler. Sınıf Çalışması

TRANSFORMATÖRLER BÖLÜM 7. Alıştırmalar. Transformatörler. Sınıf Çalışması TRAFORATÖRER BÖÜ 7 Alıştırmalar. İdeal transformatörler çn, eştlğn kullanırsak, 0 500 & 0 50. 50 A 800 400 Transformatör deal olduğundan, 400 8 800 4 A ınıf Çalışması A ampermetresnn gösterdğ değer 4A

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-4 Kondansatörler ve Bobinler

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-4 Kondansatörler ve Bobinler Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-4 Kondansatörler ve Bobinler Kondansatörler Kondansatör, elektronların kutuplanarak elektriksel yükü elektrik alanın içerisinde depolayabilme

Detaylı

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne

Detaylı

ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER

ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER Eyleyiciler (Aktuatörler) Bir cismi hareket ettiren veya kontrol eden mekanik cihazlara denir. Elektrik motorları ve elektrikli sürücüler Hidrolik sürücüler Pinomatik sürücüler

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 6.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 6. ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 6. HAFTA 1 İçindekiler Oto Trafo Üç Fazlı Transformatörler Ölçü Trafoları

Detaylı

DANIŞMAN Mustafa TURAN. HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ

DANIŞMAN Mustafa TURAN. HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ DANIŞMAN Mustafa TURAN HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT 0101.00001

Detaylı

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 5 ÖÜ EEREİ İDÜSİ DE SRU - DEİ SRURI ÇÖZÜERİ anyetk akı değşm DU = U U = 0 Wb/m olur 40cm 50cm - uçlarında oluşan ndüksyon emk sı f D DU t ( ) = 4V olur 05 Çerçevenn alanı = ab = 4050 = 000 cm = 0 m olur

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 5. Soğutma Şekline Göre Hava soğutmalı motortar: Bu motorlarda, silindir yüzeylerindeki ince metal kanatçıklar vasıtasıyla ısı transferi yüzey alanı artırılır. Motor krank milinden hareket alan bir fan

Detaylı

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ DERS NOTU 07 KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ, LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİ FAİZ ESNEKLİĞİ Bugünk dersn çerğ: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 1.1 İŞLEMLER (MUAMELELER) TALEBİ... 2 1.2 ÖNLEM (İHTİYAT) TALEBİ...

Detaylı

(3-fazlı Asenkron Generatörün Boşta ve Yükte Çalıştırılması) Deney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar

(3-fazlı Asenkron Generatörün Boşta ve Yükte Çalıştırılması) Deney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar 1 DENEY-3 (3-fazlı Asenkron Generatörün Boşta ve Yükte Çalıştırılması) Deney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar Deneyin tüm adımları için aşağıdaki cihaz ve ekipmanların bulunması gerekir. Deneye

Detaylı

aşağıdakilerden hangisidir?

aşağıdakilerden hangisidir? 1 Bir elektronun iki atom tarafından ortaklaşa kullanılmasına ne denir? ) Elektrik bağ Manyetik bağ Kovalent bağ tomik bağ yonik bağ 4 Bir kez veri kaydedilebilen ve daha sonra değiştirilemeyen bellek

Detaylı

ELEKTRİK AKIMI. K-L noktaları arasındaki eşdeğer direnç, = = 3X olur. K-L noktaları arasındaki eşdeğer direnç, = = 4X olur.

ELEKTRİK AKIMI. K-L noktaları arasındaki eşdeğer direnç, = = 3X olur. K-L noktaları arasındaki eşdeğer direnç, = = 4X olur. . BÖÜ EETİ II IŞTI ÇÖZÜE EETİ II. k sa devre X - noktaları arasındak eşdeğer drenç, - noktaları arasındak eşdeğer drenç, 4 - noktaları arasındak eşdeğer drenç, - noktaları arasındak üç drençte paralel

Detaylı

ENERJİ. Isı Enerjisi. Genel Enerji Denklemi. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyon Kocatepe Üniversitesi 2007

ENERJİ. Isı Enerjisi. Genel Enerji Denklemi. Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyon Kocatepe Üniversitesi 2007 Yrd. Doç. Dr. Atlla EVİN Afyon Kocatepe Ünverstes 007 ENERJİ Maddenn fzksel ve kmyasal hal değşm m le brlkte dama enerj değşm m de söz s z konusudur. Enerj değşmler mler lke olarak Termodnamğn Brnc Yasasına

Detaylı

04.10.2012 SU İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ. Suİhtiyacı. Proje Süresi. Birim Su Sarfiyatı. Proje Süresi Sonundaki Nüfus

04.10.2012 SU İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ. Suİhtiyacı. Proje Süresi. Birim Su Sarfiyatı. Proje Süresi Sonundaki Nüfus SU İHTİYAÇLARII BELİRLEMESİ Suİhtyacı Proje Süres Brm Su Sarfyatı Proje Süres Sonundak üfus Su ayrım çzs İsale Hattı Su Tasfye Tess Terf Merkez, Pompa İstasyonu Baraj Gölü (Hazne) Kaptaj Su Alma Yapısı

Detaylı

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 7. BÖÜ TRAFORATÖRER ODE ORU - DEİ ORUARI ÇÖZÜERİ 4.. prmer. I I Transformatör deal olduğundan, I dr. I > olduğundan, transformatör gerlm alçaltıcı olarak kullanılır. > ve I < I dr. Buna göre I ve II yargıları

Detaylı

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI

DENEY 4: SERİ VE PARALEL DEVRELER,VOLTAJ VE AKIM BÖLÜCÜ KURALLARI, KIRCHOFF KANUNLARI A. DNYİN AMACI : Bast ser ve bast paralel drenç devrelern analz edp kavramak. Voltaj ve akım bölücü kurallarını kavramak. Krchoff kanunlarını deneysel olarak uygulamak. B. KULLANILACAK AAÇ V MALZML : 1.

Detaylı

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 01

ELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 01 DERS 01 Özer ŞENYURT Mart 10 1 DA ELEKTRĐK MAKĐNALARI Doğru akım makineleri mekanik enerjiyi doğru akım elektrik enerjisine çeviren (dinamo) ve doğru akım elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren (motor)

Detaylı

6. KOROZYON HIZININ ÖLÇÜLMESİ

6. KOROZYON HIZININ ÖLÇÜLMESİ 6. KOOZYON HIZININ ÖLÇÜLMESİ Metallern ozyona eğlm elektromotor kuvvet sersndek yerlerne göre belldr. Negatf elektrot otansyelne sah elementler reaktftrler. Yan hdrojen yonu le eşleştrldklernde kolay yonze

Detaylı

22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR

22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR 22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR KONULAR 1. YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 2. YOL VERME YÖNTEMLERİ 3. KULLANILDIĞI YERLER Herhangi bir yükü beslemekte olan ve birbirine paralel bağlanan iki altematörden birsinin

Detaylı

ELEKTRİK AKIMI VE DEVRELERİ

ELEKTRİK AKIMI VE DEVRELERİ ÖÜ EETİ II E DEEEİ ODE SOU - DEİ SOUIN ÇÖZÜEİ ODE SOU - DEİ SOUIN ÇÖZÜEİ. gaz S. a a a a a a 0 sa n ye tüp ten ge çen top lam yük sa yı sı n 8.0 0 +.0 0.0 m per met re de oku nan de ğer Q nq. 0.. 60. 9

Detaylı

TRANSFORMATÖRLER. 4. a) Pri mer dev re ye uy gu la nan al ter na tif ge ri li min et kin de ğe ri; 1. İdeal transformatörler için,

TRANSFORMATÖRLER. 4. a) Pri mer dev re ye uy gu la nan al ter na tif ge ri li min et kin de ğe ri; 1. İdeal transformatörler için, 7. BÖÜ TRAFORATÖRER AIŞTIRAAR ÇÖZÜER TRAFORATÖRER. İdeal transformatörler çn, eştlğn kullanırsak, 0 00 & 0 0. 0 A 800 400 Transformatör deal olduğundan, 400 8 800 4A A ampermetresnn gösterdğ değer 4A A

Detaylı

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler Sıklık Tabloları ve Tek Değşkenl Grafkler Sıklık Tablosu Ver dzsnde yer alan değerlern tekrarlama sayılarını çeren tabloya sıklık tablosu denr. Sıklık Tabloları tek değşken çn marjnal tablo olarak adlandırılır.

Detaylı

Yeni Nesil Asansörler: GeN2. Ergün n Alkan Buga Otis Asansör r San. ve Tic. A.Ş. 09 Eylül l 2011, Ankara

Yeni Nesil Asansörler: GeN2. Ergün n Alkan Buga Otis Asansör r San. ve Tic. A.Ş. 09 Eylül l 2011, Ankara Yeni Nesil Asansörler: GeN2 Asansör r Meslek Alanı Çalıştayı Ergün n Alkan Buga Otis Asansör r San. ve Tic. A.Ş. 09 Eylül l 2011, Ankara GeN2 TM DEVRİMCİ BİR ASANSÖR SİSTEMİ Seyir Konforu, Verim & Çevre

Detaylı