KANSERSĠZ YAġAM. ĠSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞĠTĠM ġube 2010

Transkript

1 KANSERSĠZ YAġAM ĠSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞĠTĠM ġube 2010

2 HÜCRE NEDİR? Vücudumuzda tüm organlar hücrelerden oluģur. Hücreler vücudumuzun en küçük yapıtaşlarıdır.

3 HÜCRE NEDİR? Sağlıklı vücut hücreleri bölünebilme yeteneğine sahiptirler. Her hücrenin hayatı boyunca belli bir bölünebilme sayısı vardır.

4 KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak ve sürekli çoğalmaları sonucu oluģan, tedavi edilmediğinde yakındaki ve uzaktaki organlara yayılan bir hastalıktır.

5 KANSER OLUŞUMU Etkenler ile hücrenin anormal çoğalması Normal hücre Tümörün kan dolaģımı sisteminden beslenmesi Tümörün kan dolaģım sistemi ile diğer organlara hücum etmesi

6 KANSERİN NEDENLERİ Sigara Alkol Bazı Virüsler Radyasyon YanlıĢ Beslenme Hareketsiz YaĢam Kimyasal Maddeler Çevre Kirliliği AĢırı GüneĢ IĢını-Solaryum AĢırı Röntgen IĢını Genetik ve YaĢ

7 SİGARA Kanserin en önemli nedeni sigara kullanmaktır. Sigara dumanına maruz kalmakta sigara içmek kadar risklidir.

8 SİGARA Akciğer kanseri baģta olmak üzere, Gırtlak Ağız boģluğu-yemek borusu kanseri Mide-barsak kanseri Pankreas kanseri Böbrek ve mesane kanseri Meme ve rahim kanseri gibi birçok kansere neden olmaktadır.

9 ALKOL Alkol tek baģına kanser nedeni olmakla birlikte sigara ile alındığında risk daha da artmaktadır.

10 ALKOL Alkolün neden olduğu kanserler Karaciğer kanseri Ağız, baģ ve boyun kanserleri Yemek borusu kanseri Gırtlak kanseri Kalınbağırsak-rektum kanseridir

11 YANLIŞ BESLENME YanlıĢ beslenme birçok hastalığa neden olmakla birlikte kanserin de baģlıca nedenleri arasındadır.

12 YANLIŞ BESLENME Hayvansal gıdaların fazla tüketimi meme, rahim, prostat, kalınbarsak-rektum, pankreas ve böbrek kanserine neden olmaktadır. Yağsız et tüketimi kanser riskini arttırmaz.

13 YANLIŞ BESLENME Hayvansal besinlerin yanlıģ hazırlanması kansere neden olmaktadır. KızartılmıĢ et, TütsülenmiĢ et, Kömür ateģinde piģirilmiģ et, balık

14 Fazla yağ tüketimi meme, prostat, testis, rahim, pankreas, kalın barsak-rektum kanser riskini arttırmaktadır. Özellikle; Kızartmaların fazla tüketimi Sıvı yağ yerine katı yağların tüketimi Kanserden koruyucu yağların ( gibi kullanılmaması (zeytinyağı

15 YANLIŞ BESLENME Tuz ve salamura gibi tuzlu gıdaların fazla tüketimi mide kanseri riskini arttırmaktadır. ġekerli gıdaların fazla tüketimi (özellikle çay Ģekeri) kolon, rektum ve pankreas kanseri riskini arttırmaktadır.

16 YANLIŞ BESLENME Hazır gıdalarda bulunan koruyucu katkı maddeleri kanser oluģumunda önemli bir etkiye sahiptir. Katkı maddeleri mide ve yemek borusu kanserlerini arttırmaktdır. Ör: Salam, sosis, cips, bisküvi gibi

17 YANLIŞ BESLENME Az posalı beslenme kanser riskini arttırır. Posalı yiyeceklerin tüketimi kalınbarsakrektum kanserlerini önlemektedir.

18 YANLIŞ BESLENME Ġyi koģullarda depolanmayan tahıllarda, kurutulmuģ meyvelerde, peynirlerde oluģan zararlı küfler yemek borusu ve karaciğer kanserine neden olmaktadır.

19 YANLIŞ BESLENME Besinlerin sağlıksız koģullarda saklanması, özellikle salça, pekmez gibi besinleri boģ deterjan ve ilaç kutuları, plastik kaplarda saklanması kansere neden olmaktadır.

20 YANLIŞ BESLENME Sebze, meyve tüketiminin az olması, Vitaminden zengin gıdaların tüketilmemesi kanserin oluģumunu arttıran faktörlerdir.

21 Beslenmede Nelere Dikkat Etmeliyiz Doğru ve dengeli beslenmeliyiz. Besinleri saklamak için özel yapılmıģ kaplarda (boyalı olmayan cam kaplar gibi), küf oluģmayacak Ģekilde uygun ısıda ve sürede saklanmalıdır.

22 Beslenmede Nelere Dikkat Etmeliyiz Besinleri doğru Ģekilde piģirmeliyiz. Kızartma, tütsüleme, mangal yerine fırında piģirme, haģlama gibi yöntemler kanser etkenlerinin oluģumunu önler. Besinleri hatalı piģirme vitamin kaybına yol açar. Ör: HaĢlayıp suyunu dökme...

23 Beslenmede Nelere Dikkat Etmeliyiz Hazır gıda kullanımını azaltmalıyız. Özellikle çocuklarımızın hazır gıdalara yönelmesini önlemeli, beslenmelerinde doğal gıdalara yer vermeliyiz.

24 Beslenmede Nelere Dikkat Etmeliyiz Tuzu daha az tüketmeliyiz. TurĢu, ketçap, hardal, salamura zeytin gibi tuzu fazla olan besinlerden kendimizi ve çocuklarımızı uzak tutmalıyız. Masada tuz bulundurmamalıyız.

25 Beslenmede Nelere Dikkat Etmeliyiz Posalı gıdaların tüketimini arttırmalıyız. Sebze ve meyve tüketimini artırmalıyız. Özellikle; ağız, yemek borusu, akciğer, mide, kolon ve rektum kanserlerinin oluģumunu önlemektedir.

26 HAREKETSİZ YAŞAM Hareketsizlik sağlığımızı birçok yönden olumsuz etkilemektedir. Günlük düzenli yapılan aktiviteler kolon, meme ve akciğer kanserine karģı koruyucudur.

27 HAREKETSİZ YAŞAM Hareketsizlik ĢiĢmanlığın bir nedenidir ve ĢiĢmanlığın neden olduğu kanser risklerini de arttırmaktadır. AĢırı kilolu bireylerde özellikle meme kanseri, kalınbağırsak-rektum ve kan kanseri daha fazla görülmektedir.

28 AŞIRI GÜNEŞ IŞINI Ozon tabakasının incelmesi ultraviyole ıģınlarının zararlı etkilerini artırmıģtır. Fazla güneģ ıģınına maruz kalma cilt kanserine neden olmaktadır. Fazla solaryuma girmekte cilt kanserine neden olmaktadır.

29 VİRÜSLER Helicobacter Pylori Mide kanseri Hepatit C Virüsü Karaciğer kanseri Ebstein-Barr Virüsü Lenf kanseri Papilloma Virüsü Serviks kanseri riskini artırır

30 RADYASYON Röntgen gibi radyasyona neden olan etkenlere fazla maruz kalma kanser nedenidir. Fazla cep telefonu kullanmakta kanserin etkenlerindendir.

31 KİMYASAL MADDELER Endüstride kullanılan bir çok kimyasal ajanın, kanser yapıcı özelliği vardır. Kimyasal maddeler akciğer, kemik iliği, prostat, cilt, mesane, burun-sinüs kanserine neden olmaktadır. (Plastik maddeler, temizlik maddeleri, böcek ve (... ilaçları tarım

32 ÇEVRE KİRLİLİĞİ Hava kirliliğine neden olan etkenler, çöpler, sanayi atıkları gibi nedenler kanserin oluģum riskini arttırmaktadır.

33 GENETİK VE YAŞ Ailede kanser öyküsü risk faktörüdür. Birinci derece akrabalarında kanser öyküsü olan bireylerde kanser görülme sıklığı diğer insanlara göre daha fazladır. YaĢ ilerledikçe kanser riski artmaktadır.

34 BELİRTİLER Vücudumuzda elle hissedilen ĢiĢlikler Siğil ve benlerde belirgin değiģiklik

35 Beklenmeyen kanama ve akıntılar BELİRTİLER Uzun süren ses kısıklığı ve öksürük

36 BELİRTİLER Uzun süren, iyileģmeyen yaralar Yutma güçlüğü veya hazımsızlık

37 Tuvalet alıģkanlıklarında ani değiģiklik BELİRTİLER Açıklanamayan kilo kaybı

38 BU DEĞİŞİKLİKLER GÖRÜLDÜĞÜNDE BİR HEKİME BAŞVURMAYI İHMAL ETMEYİNİZ.

39 KADINLARDA SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ Meme Kanseri Rahim-Yumurtalık Kanseri Mide-Bağırsak Kanseri Akciğer Kanseri

40 ERKEKLERDE SIK GÖRÜLEN KANSER TÜRLERİ Akciğer Kanseri Prostat Kanseri Mide Kanseri Bağırsak Kanseri

41 KANSER VE TEDAVİ Cerrahi, Radyoterapi, Kemoterapi, Hormonoterapi, Ġmmünoterapi, baģlıca tedavi yöntemleridir.

42 KANSERDEN KORUNMA Kanser yapıcı etkenlerden uzak durmalıyız, çocuklarımızı da uzak tutmalıyız. Dengeli ve doğru beslenmeliyiz. Bol sebze ve meyve tüketmeliyiz.

43 KANSERDEN KORUNMA Düzenli egzersiz yapmalıyız, çocuklarımızın fiziksel aktivitelerini desteklemeliyiz. Ġdeal kilomuzu korumalıyız.

44 Sigara ve tütün kullanmayınız. Sigara kullanılan yerlerde bulunmayınız.

45 Çocuklarınızı sigara dumanına maruz bırakmayınız.

46 GüneĢin ultraviyole ıģınlarına maruz kalmayınız. Çocuklarınızı ve kendinizi fazla güneģte kalmaktan koruyunuz.

47 KANSERDEN KORUNMA Çocuklarınızın, yaz aylarında arası güneģe çıkarken koruyucu kremler sürmelerini ve geniģ kenarlı Ģapka takmalarını sağlayınız. GüneĢte yanmaktan kaçınınız. Solaryumu tercih etmeyiniz.

48 Hava ve çevre kirliliğine neden olan sanayi tesislerinden uzak durunuz. Hem kendimiz hem de çocuklarımızın geleceği için çevremizi korumalıyız.

49 Gerekmedikçe röntgen filmi çektirmeyiniz. Cep telefonunun radyasyon etkisinden kendimizi ve çocuklarımızı korumalıyız.

50 Düzenli sağlık kontrollerinizi, rutin tetkiklerinizi, özel muayeneleri( örneğin kadınlar için jinekolojik muayene, erkekler için prostat muayenesi ) yaptırınız.

51 ERKEN TANININ AVANTAJLARI Tedavi Ģansını arttırır. Tedaviyi kolaylaģtırır. Tedavi giderlerini azaltır. Doku ve organ kaybını en aza indirir.

52 TARAMA NEDĠR Herhangi bir Ģikayeti olmayan, rutin yıllık klinik muayeneleri normal bulunan, taranan hastalık açısından risk faktörü bulunmayan kiģilere hastalık belirti vermeden önce belli yaşlarda belli aralıklarla önerilen belirli tarama testlerinin yapılmasıdır.

53 ERKEN TANI ĠÇĠN UYGULANAN TARAMALAR Kanser tipi Kimler Test ya da işlem Sıklık Meme Kadınlar KKMM Klinik meme muayenesi Mamografi 20 yaştan sonra her ay 20 yaştan yılda bir 40 lı yaşlarda bir kontrol mamografisi yaş arası 2 yılda bir mamografi Serviks Kadınlar Pap Smear testi 30 yaştan sonra 5 yılda bir 65 yaştan sonra üst üste 2 smear testi negatif çıkanlara taramaya devam edilmez Kolon-Rektum Kadın /Erkekler Gaytada(dışkıda) gizli kanı Kolonoskopi 50 yaştan sonra yılda bir dışkıda gizli kan 10 yılda bir kolonoskopi Riskli gruplarda taramalar daha erken yaşta başlayabilmektedir, bu durumda uzmana danışılmalıdır.

54 KANSER ĠLE SAVAġ Kansere neden olan etkenlerin yok edilmesi, Sağlıklı kiģilerin düzenli taranması, Erken teģhis ve uygun tedavi kanser ile savaģın temel ilkeleridir.

55 Kanserde Erken TeĢhis Hayat Kurtarabilir. Kanserden Değil Geç Kalınmaktan Korkulmalıdır.

56 KANSER KADER DEĞĠLDĠR KORUNMAK ELĠMĠZDE!