TÜM VÜCÜT TİTREŞİM ÖLÇÜM TALİMATI

Transkript

1 Sayfa :1:6 1. AMAÇ ve KAPSAM Bu talimatın amacı, TS ISO ,TS EN 1032+A1 ve TS ISO /A1 standartlarına uygun olarak titreşim ölçümlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli yöntem ve sorumlulukları belirlemektir. Kişinin çalışma ortamında tüm vücudundan aldığı titreşimi ölçme tayinidir. Bu talimat 8 saate eşdeğer titreşim enerjisinin toplam değerini(günlük titreşime maruz kalma ) hesaplamak amacıyla temsili titreşim ölçümlerini kapsar. Elle tutulan, elle yönlendirilen makinalar,titreyen iş parçaları veya hareketli / sabit makinaların kumandaları vasıtasıyla vücudun tümüne / bir bölümüne doğrudan etki eden titreşime insanların maruz kaldığı yerlerdeki bütün durumları da kapsar. 2.SORUMLULAR Bu talimatın işletilmesinden laboratuvar müdürü ve Yardımcı Laboratuvar Sorumlusu sorumludur. 3.TANIMLAR VE KISALTMALAR Titreşim: Bir mekanik sistemin hareketini veya konumunu tanımlayan büyüklük şiddetinin zamanla değişimidir. Titreşim Frekansı:Birim zamandaki titreşim sayısına titreşim frekansı denir. Birimi Hertzdir.(Hz) Titreşim Şiddeti:Titreşimin oluştuğu ortamda titreşimden ileri gelen enerjinin hareket yönüne dikey, birimalanda, birim zamandaki akım gücüne, titreşim şiddeti denir. Birimi (W/cm 2 ) dir. a:titreşim ivmesidir.saniye kare başına düşen metre cinsinden ifade edilir.(m/s2) w: Frekans ağırlıklı ivme değerlerini ifade eder. x, y, z:öteleme ya da doğru boyuncaki titreşim. MaxVector:Koordinat sistemindeki ivmelerin en büyük değere sahip olan ivme değeridir. A(8) : Günlük titreşime maruz kalma, ahv (eşit, 8 saat), için uygun olan alternatif bir terimdir. A(8)i: m/s2 cinsinden, i işleminin günlük titreşime maruz kalmaya dağılımıdır. (Kolaylık için, bu terim kısmî titreşime maruz kalma olarak da kullanılır.) To: 8 saatlik (28800 saniyelik) referans süre. Ti: i işlemi için titreşime maruz kalınan toplam süre (günlük). 1 / 6

2 Sayfa :2:6 ÖLÇÜM STANDARDI VE METODU -Titreşim maruziyeti ölçümü yapılırken aşağıda verilen ölçüm standartlarından uygun olanı seçin. -Karar veremediğiniz noktada laboratuvar sorumlusunun görüşünü alın. -Standartlar; -Mekanik Titreşim-Mekanik Titreşim Ve Şok: Tüm vücudun titreşim maruz kalma durumunun değerlendirilmesi-ts ISO : Mekanik Titreşim-Titreşim Emisyon Değerinin Belirlenmesi Amacıyla Hareketli Makinaların Deneye Tabi Tutulması(TS EN 1032+A1) KULLANILAN EKİPMANLAR Titreşim Cihazı Ölçüm Sensörleri(Transdüserler) Titreşim Kalibratörü(CESVA VC21) Laboratuarımızca kulanılan cihaz(cesva VC431) 89/336/CEE Düşük elektromanyetik uyumluluğu gösterdiğinden yanıcı ve patlayıcı ortamlarda kullanıma uygundur. 4.UYGULAMA -Titreşime maruz kalma değerini büyük oranda etkilemesi muhtemel olan işlemlerin belirlenmesi gerekir. 2 / 6

3 Sayfa :3:6.Ölçüm Süresi; Ölçüm süresi istatistiksel hassasiyeti sağlamak ve emin olmak için yeterli olmalıdır.tammaruziyetianlayabilmek için farklı özelliklere ve çeşitli dönmelere göre ölçüm süresi değişir.bunlar ayrı ayrı analiz edilmelidir.tüm vücut için ölçüm süresi en az 3 dakika olmalı ve bütün periyotları içermelidir..ölçüm Noktaları; Titreşim olan noktadan kaynaklanan bir koordinat sistemine göre ölçülmelidir.şekil-1 de gösterildiği gibi temel merkez sistemlerinin koordinatları baz alınmalıdır. Temel merkezi koordinat sistemine göre kesinlik verilmeyen ölçümlerde ya da uyumlu olmayan titreşim dönüştürücü eksenler de sapmalar meydana gelebilir.örneğin kişi eğimli oturmuş olabilir.bu durumda gövdenin ekseni tespit edilmeli.kişi eğimli oturduğu için z ekseni dikey olmayacaktır. Temel merkez eksenleri bu durumda yerçekimi alanına aynı yönde olmalı ve buna göre davranılmalıdır. 3 / 6

4 Sayfa :4:6 Dönüştürücüler(transdüserler) dikey yerleştirilmelidir. Tek bir ölçüm yerinde farklı eksenlerde öteleme odaklı ivmeölçerler olduğunca birbirine yakın olmalıdır. İnsan vücudunda ara yüzeylerde titreşim belirlemek amacıyla ölçüm yeri belirlenir.dönüştürücüler yerleştirilmelidir.titreşim kaynağı gövdede titreşim yaratır ve titreşim değeri de yüzey üzerinde ölçülür.titreşimli yüzeyler arasındaki temaslar her zaman açıkça gözlemlenemez. Oturmuş kişiler için üç temel alan kullanılır.yüzey,destek ve sırt-ayak şeklinde üç alan kullanılır.titreşimi taşıyan yüzeyler üzerinde ölçümler kontrol altında yapılmalıdır.ölçümlerde oturan kişinin vücudunun destek alanı baz alınmalıdır.ayakta ölçümler çoğu zaman desteklendikleri yüzeyden belirlenir.iso 2631 de yatık pozisyonlarda destek yüzeyi leğen kemiği,sırt ve baş altı olarak alınır.her durumda konumlar ölçüm bitene kadar not alınmalıdır. NOTLAR 1-Doğrudan ölçümler uygulanabilir değildir.titreşim araçda veya bir binanın herhangibir katında ölçülebilir.ama bu ölçümlerde yapının ya da aracın merkez kaç kuvvetinde ve ağırlık merkezinde ölçüm yapmak doğru olandır.verilerin değerlendirilmesi için bir takım eklemeli hesaplamalar ve yapısal dinamikler hakkında bilgi gerektirir.bu yüzden titreşim araç veya binanın bir kısmında ölçülebilir. 2-Ölçümler genellikle gövde baz alınarak yapılır.kişinin oturduğu koltuk üzerinde alınan ölçümler pratiklik sağlar.ölçümler koltuk üzerinden yapılırsa minder gibi malzemeler kaldırılmalıdır çünkü titreşim geçişlerini engeller.bükülmez yüzeyler de ölçümler daha net olur. 3 Titreşim bitişik destek yüzeyleri üzerinde ölçülebilir.gövdenin(genellikle 1O cm lik merkez bölgesi içerisinde) yüzey ile arasındaki temas alanına kadar yapılmalıdır.(örneğin koltuk minderi veya katı ve esnek bir malzemeden gövdeye iletilir.) 4.1. DENEY PROSEDÜRÜ - Ölçüme başlamadan önce Titreşim Kalibratörü yardımıyla doğrulama ve düzeltme işlemi yapılır. Ölçüm tüm vücuda etki eden titreşimin belirlenmesine yönelik ise sensörü işin yapılmasına mani olmayacak şekilde yerleştirin. Transdüserlerin yapısal elemanlara yerleştirilmesinde aparatları kullanın. -Düşey ölçümlerde dikey eksenlerin yönlerine dikkat edilerek ölçüm alınır. -Ölçümleri, T Titreşim Ölçüm Cihazı Kullanım ve Bakım Talimatı na göre gerçekleştirin. Ölçümden önce çalışanlarla görüşülerek yapılan işin tanımı yapılır ve forma kaydedilir. Çalışanın eğer varsa alt görevleri belirlenir. Alt görevlerin maruziyet süreleri gözlemle ya da çalışanla konuşularak belirlenir. Her bir görev için de ölçüm yapılır ve maruziyete etkisi hesaplanır. Atmosferik şartlar(basın.,nem,sıcaklık,rüzgar hızı) değerleri anemometre ile ölçülür ve forma kaydedilir. 4 / 6

5 Sayfa :5:6 -Tüm vücut titreşimleri için frekans ağırlıklandırmasını yatay eksenlerde Wd,dikey eksenlerde Wk ya ayarlayın. -Tüm vücut titreşimleri için eksen ağırlıklandırmasını yatay eksenlerde 1,4e,dikey eksenlerde 1,0 a ayarlayınız. -Tüm vücut ölçümleri için ölçümleri üç yönde (x,y,z koordinatlarında) yapın ve (MAX VECTOR) ü değerlendirin. -Tüm vücuda iletilen titreşim ölçümünde A(8) ve MAX VECTOR değerleri alınır. -Ölçüm değerleri kararlı ve sabit hale geldiğinde, ölçüm sonuçları, ölçüm yerinin ismi ile beraber cihaz hafızasına veya el ile F Tüm Vücut Titreşim ölçüm Kayıt Formu na kaydedin. -Ölçümü yapılan işin ya da personelin günlük rutin maruziyet süresini hesaplayın. -Tüm vücut titreşimleri için yukarıda verilen açıklamalardaki gibi ölçüm noktalarında ve farklı kollar için örnekleme tekrarlanır. 5. İLGİLİ DÖKÜMANLAR F Tüm Vücut Titreşim Ölçüm Formu T Titreşim Ölçüm Cihazı Kullanım ve Bakım Talimatı T508-08Titreşim Kalibratörü Cihazı Kullanım ve Bakım Talimatı 6. REFERANS DÖKÜMANLAR.TS EN ISO TS EN 1032+A1 REVİZYON KAYIT TABLOSU 5 / 6

6 Sayfa :6:6 Bölüm No Sayfa No Revizyon Tarihi Revizyon No Yapılan Revizyonlar Tüm bölümler Talimat detayı tekrar düzenlenmiştir. Tüm bölümler Titreşim kalibratörü bilgisi eklenmiştir. 6 / 6