TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2005 TARİHİ İTİBARİYLE ABD DE GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE STANDARTLARINA GÖRE MALİ TABLOLAR

Transkript

1 TÜRK HAVA YOLLARI ANONİM ORTAKLIĞI 31 ARALIK 2005 TARİHİ İTİBARİYLE ABD DE GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE STANDARTLARINA GÖRE MALİ TABLOLAR

2 BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORU Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulu Başkanlığı na Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı nın ( Şirket ) tarihi itibariyle bilançosu ve aynı tarihte sona eren yıla ait gelir, özsermaye değişim ve nakit akım tablolarını incelemiş bulunuyoruz. Bu mali tablolardan Şirket yönetimi sorumludur. Bizim sorumluluğumuz, yaptığımız denetime dayanarak bu mali tablolar üzerinde görüş bildirmektir. Denetimimizi, Amerika Birleşik Devletleri nde Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları na göre gerçekleştirdik. Bu standartlar, denetimin mali tablolarda önemli bir yanlışlığın olup olmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanmasını ve yapılmasını gerektirmektedir. Denetim, mali tablolardaki tutarlara ve açıklamalara baz olan kanıtların incelenmesini içerir. Denetim, aynı zamanda, uygulanan muhasebe ilkelerinin ve yönetim tarafından yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve genel olarak, mali tabloların sunumunun değerlendirilmesini de içerir. Denetimlerimizin, beyan ettiğimiz görüşümüze makul bir baz teşkil ettiği kanısındayız yılı raporlaması başka bir bağımsız denetim firması tarafından yapılmış ve olumlu görüş beyan edilmiştir. Söz konusu yıl sonu mali tablolarda, Amerika Birleşik Devletleri nde Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları na uygun olmayan önemli bir hususa rastlanmamıştır. Can Uluslararası Bağımsız Denetim Anonim Şirketi A Member Firm of INPACT International İsmail USLU, SMMM Sorumlu Ortak, Başdenetçi 13 Nisan 2006, İstanbul, Türkiye

3 31 ARALIK 2005 ve 31 ARALIK 2004 TARİHLERİ İTİBARİYLE BİLANÇOLAR VARLIKLAR Not Nakit ve Nakit Benzeri Kalemler 5 359, ,437 Ticari Alacaklar (net) 6 142, ,162 İlişkili Kuruluşlardan Kısa Vadeli Alacaklar Stoklar 8 62,780 42,718 Peşin Ödenen Vergi 21 9,960 38,228 Kısa Vadeli Ertelenmiş Vergi Alacakları 21 47,272 37,745 Diğer Alacaklar ve Kısa Vadeli Varlıklar 9 39,185 26,355 Dönen Varlıklar 662, ,251 Özkaynaktan Pay Alma Metoduna Göre Değerlenen İştirak 10 13,035 12,448 Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar (net) 10 14,321 18,766 Maddi Varlıklar (net) 11 1,477,738 1,281,130 Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar , ,739 Diğer Uzun Vadeli Alacaklar ve Varlıklar 13 8,614 9,945 Duran Varlıklar 1,940,873 1,618,028 Toplam Varlıklar 2,603,482 2,154,279 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 1

4 31 ARALIK 2005 ve 31 ARALIK 2004 TARİHLERİ İTİBARİYLE BİLANÇOLAR YÜKÜMLÜLÜKLER Not Bankaya Borçlar , Kısa Vadeli Finansal Kiralama Borçları , ,041 Ticari Borçlar 188, ,998 İlişkili Kuruluşlara Borçlar 16 5,979 4,849 Diğer Kısa Vadeli Borçlar 17 27,108 27,467 Alınan Depozito ve Teminatlar 18 41,458 28,816 Yolcu Uçuş Yükümlülükleri , ,513 Diğer Gider Tahakkukları 20 68,719 52,139 Kısa Vadeli Yükümlülükler 878, ,033 Uzun Vadeli Finansal Kiralama Borçları , ,605 Alınan Depozito ve Teminatlar 18 5,309 6,376 Hibe Krediler (net) 22 2,602 1,785 Uzun Vadeli Ertelenmiş Vergi Borçları ,926 76,399 Kıdem Tazminatı Karşılığı 23 84,693 74,344 Diğer Uzun Vadeli Borçlar 17-1,866 Uzun Vadeli Yükümlülükler 834, ,375 ÖZSERMAYE Sermaye , ,381 Yedekler 24 55,327 55,327 Birikmiş Kar / Zarar 60,093 (70,837) TOPLAM ÖZSERMAYE 890, ,871 Toplam Özsermaye ve Yükümlülükler 2,603,482 2,154,279 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 2

5 31 ARALIK 2005 VE 2004 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT GELİR TABLOLARI Not Faaliyet Gelirleri 28 2,316,327 1,872,665 Faaliyet Giderleri 29 (2,176,118) (1,725,553) FAALİYET KARI 140, ,112 Diğer Faaliyetlerden Gelirler 31 72,619 26,484 Diğer Faaliyetlerden Giderler 32 (24,871) (10,941) FİNANSMAN GİDERLERİ VE VERGİ ÖNCESİ KAR 187, ,655 Finansman Gelirleri / Giderleri (Net) (Çevirim Farkı Sonrası) 30 (24,558) 19,594 VERGİ ÖNCESİ KAR 163, ,249 Vergi 21 (32,469) (7,193) NET DÖNEM KARI 130, ,056 Hisse Başına Kar (ABD Doları, Tam Tutar) , Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 3

6 31 ARALIK 2005 VE 2004 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT ÖZSERMAYE DEĞİŞİM TABLOLARI Sermaye Yasal Yedekler Birikmiş Kar/Zarar Toplam 31 Aralık 2003 Bakiyesi 775,381 55,327 (245,893) 584,815 Dönem Karı , ,056 Bakiyesi 775,381 55,327 (70,837) 759,871 Dönem Karı , ,930 Bakiyesi 775,381 55,327 60, ,801 Ekteki dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı parçasıdır. 4

7 31 ARALIK 2005 VE 2004 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT NAKİT AKIM TABLOLARI FAALİYETLERDEN KAYNAKLANAN NAKİT AKIMLARI Vergi Öncesi Net Dönem Karı 163, ,249 Faaliyetlerde Kullanılan Nakit Akımına Ulaşmak İçin Yapılan Düzeltmeler: Amortisman 151, ,899 Kıdem Tazminatı Karşılığı 15,465 22,724 Faiz Geliri (31,564) (28,207) Sabit Kıymet Satış Karı (600) (606) Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğünden Doğan Çevirim Farkı (15,469) 1,211 Değer Düşüklüğü Karşılığı (36,527) 12,241 Özkaynaktan Pay Alma Yöntemine Göre Muhasebeleştirilen İştirak Geliri (587) (7,356) Faiz Giderleri 43,076 34,175 Satılmaya Hazır Finansal Varlık Değer Düşüş Karşılığındaki Değişim 3,773 (7,176) Hibe Kredilerdeki Değişim 817 (1,260) USAŞ Hisse Transferi Ertelenmiş Gelir İtfası (990) (1,866) Şüpheli Alacak Karşılığındaki Değişim (109) (1,386) Önceki Dönem Peşin Ödenen Verginin Giderleştirilen Kısmı 1,773 - İşletme Sermayesindeki Değişikliklerden Önceki Faaliyet Karı 293, ,642 Ticari Alacaklardaki Değişim (24,520) (32,138) İlişkili Kuruluşlardan Alacaklardaki Değişim (117) 36,986 Stoklardaki Değişim (20,062) (12,189) Diğer Kısa ve Uzun Vadeli Alacaklarlardaki Değişim (11,499) 11,941 Ticari Borçlardaki Değişim 49,018 18,590 İlişkili Kuruluşlara Borçlardaki Değişim 1,130 1,002 Gider Tahakkukları ve Diğer Borçlardaki Değişim 15,345 (11,337) Alınan Depozito ve Teminatlardaki Değişim 11,575 (11,044) Yolcu Uçuş Yükümlülüklerindeki Değişim 26,684 51,287 Ödenen Kıdem Tazminatları (5,116) (4,722) Ödenen Faizler (43,076) (34,175) Peşin Ödenen Vergiler (9,960) (52,028) Önceki Dönem Peşin Ödenen Verginin Geri Alınması 36,455 - Faaliyetlerden Elde Edilen Net Nakit 319, ,815 YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT AKIMLARI Finansal Varlık Alımında Kullanılan Nakit 672 (5) Maddi Varlık Satışından Elde Edilen Nakit 44,827 5,922 Alınan Faiz 31,564 28,207 Maddi Varlık Alımı (355,810) (78,771) Uçaklara İlişkin Verilen Avanslar (131,426) (289,956) Yatırım Faaliyetlerinde (Kullanılan) / Elde Edilen Net Nakit (410,173) (334,603) Finansal Kiralama Borcu Geri Ödemeleri (92,680) (170,685) Bankaya Borçlardaki Değişim 270, Finansman Faaliyetlerinde Kullanılan Net Nakit 177,818 (170,475) NAKİT DEĞERLERDEKİ NET (AZALIŞ) / ARTIŞ 87,461 (200,263) DÖNEM BAŞINDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 272, ,700 DÖNEM SONUNDAKİ NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 359, ,437 5

8 1 ŞİRKET İN FAALİYET ALANI Türk Hava Yolları A.O. ( Şirket veya THY ) 1933 yılında Türkiye de kurulmuştur. Şirket in ana faaliyet konusu yurt içi ve yurt dışında yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır. tarihi itibariyle Şirket in hissedarları ve hisse dağılımı aşağıdaki gibidir: T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı % Diğer % Toplam % tarihi itibariyle Şirket te çalışan toplam personel sayısı 11,121 dir (31 Aralık 2004: 10,956) ve 2004 yılı içinde çalışan ortalama personel sayısı sırasıyla 11,151 ve 10,341 dir. 2 MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAKİ ESASLAR Şirket yasal kayıtlarını ve mali tablolarını Türk Ticaret Kanunu (T.T.K.), vergi mevzuatı ve Sermaye Piyasası Kurulu esaslarına uygun olarak düzenlemektedir. Ekte sunulan mali tablolar, Şirket in baz alınan yasal kayıtları üzerine Amerika Birleşik Devletleri nde Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları na ( US GAAP ) göre gerçek durumunu göstermek amacıyla yapılan sınıflama ve düzeltmeleri içermektedir. Mali Tabloların ABD Dolarına Çevirim İlkeleri: Yeni Türk Lirası finansal tabloların ABD Doları na çevirimi, enflasyonist ülkeleri kapsadığı için Finansal Muhasebe Standartları Komitesi nin kurallarını belirlediği 52 numaralı Finansal Muhasebe Standardı olan Yabancı Para Çevirimi ( SFAS 52 ) ne göre yapılmıştır. Bu çevirimin amacı, yasal kayıtların ABD Doları cinsinden tutulması durumunda ortaya çıkacak sonuçlara ulaşmaktır. Finansal Muhasebe Standartları (SFAS 52), hiperenflasyonist ekonomiyi, üç yıllık kümülatif enflasyon oranının yaklaşık %100 veya üzerinde olduğu ekonomi olarak tanımlamaktadır. Türkiye de, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan toptan eşya fiyat endeksi baz alındığında söz konusu kümülatif oran, tarihinde sona eren üç yıllık dönem için % 35.6 olmuştur. (: %69.7). Fiyat endekslerinde yukarıda belirtilen düzeyde artış olmamakla beraber, halkın tasarruflarını yabancı para cinsinden tutması, mal ve hizmet fiyatlarının yabancı para birimi üzerinden belirlenmesi, faiz oranlarının, ücret ve fiyatların genel fiyat endekslerine bağlanması, kısa vadeli işlemler de dahil satın alma gücündeki kayıpları karşılamak için fiyatların vade farkı konularak belirlenmesi gibi yüksek enflasyon emarelerinin mevcut bulunması nedeniyle ekteki mali tablolarda SFAS 52 uygulanmıştır. Parasal olmayan aktif ve pasifler ve parasal olmayan aktif ve pasiflerle ilgili gelir ve giderler işlem tarihindeki kurlar kullanılarak ABD Doları na çevrilmiştir. Parasal olan aktif ve pasifler ise bilanço tarihindeki kurlar kullanılarak çevrilmiştir. ABD Doları cinsinden olmayan parasal aktif ve pasiflerin çeviriminden doğan kayıp ve kazançlar çevirim geliri veya gideri olarak gelir tablosuna kaydedilmiştir. Yeni Türk Lirası nın Amerikan Doları karşısındaki dönemsel değişiminin, Türkiye deki toptan eşya fiyat endeksiyle ( TEFE ) karşılaştırılması aşağıdaki gibidir: Yıllar: ABD Doları devalüasyon oranı %(0.02) %(3.8) %(14.6) %13.5 %114.3 TEFE enflasyon oranı %4.5 %13.8 %13.9 %30.8 %88.6 6

9 2 MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAKİ ESASLAR (devamı) Yeni Türk Lirası 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin para birimi Yeni Türk Lirası, Yeni Türk Lirasının alt birimi Yeni Kuruş olmuştur. Konsolidasyon esasları: Müşterek Yönetime Tabi İşletme: THY nin müşterek yönetimine sahip olduğu bir adet işletmesi vardır. İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen bu iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir. Mali tablolar açısından müşterek yönetime tabi işletmenin faaliyet konusu ve Şirket in sermayesi içindeki doğrudan ve dolaylı iştirak payı aşağıda verilmiştir: Doğrudan Dolaylı Kayıtlı Şirket Ünvanı Faaliyet Konusu İştirak Oranı İştirak Oranı Olduğu Ülke Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. Hava taşımacılığı % 50 - Türkiye Özkaynak yönteminde iştirak net varlık tutarıyla bilançoda gösterilir ve dönem faaliyeti sonucunda ortaya çıkan Şirket payı gelir tablosuna dahil edilir. 3 BÖLGESEL RAPORLAMA 3.1 Faaliyet Alanları Şirket ağırlıklı olarak tek bir endüstride faaliyet göstermektedir. Ana faaliyet alanı yurt içinde ve dışında Türkiye bağlantılı yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır Coğrafi Alanlar Gelir analizi, THY nin hizmet verdiği uçuş hatları baz alınarak yapılmaktadır. Türkiye de yapılan yolcu ve kargo taşıma gelirleri, yurtiçi hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Tarifeli ve tarifesiz bütün yurtdışı uçuş gelirleri uçuşun yapıldığı coğrafi bölgelere göre kaydedilmektedir. 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ İlişikteki mali tabloların hazırlanması sırasında uygulanan önemli muhasebe politikaları aşağıdaki gibi açıklanmıştır: 4.1 Gelir Kaydedilmesi ve Komisyon Giderleri Yolcu ve kargo taşıma gelirleri, taşıma hizmeti tamamlandığında faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. Satılan ancak henüz kullanılmayan (uçulmayan) biletler, yolcu uçuş yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir. Şirket tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerliliğini yitirmiş biletler hakkında tahmini hesaplamalar yapabilmektedir. Kullanılmayacağı tahmin edilen biletler, faaliyet geliri içerisinde kaydedilmiştir. Yolcu gelirlerine ilişkin olarak acentelere verilecek komisyonlar taşımacılık hizmeti gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir. Taşımacılık hizmeti öncesi satılan biletlerin komisyon giderleri, dönen varlıklara peşin ödenmiş gider olarak kaydedilmektedir. 4.2 Stok Değerlemesi Stoklar maliyet ya da net gerçekleşebilir değerinin düşük olanı ile hareketli ağırlıklı ortalama maliyet metodu kullanılarak değerlenmektedir. 7

10 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.3 Finansal Yatırımlar Şirket, SFAS 115 e ( Hisse ve Borçlanma Senetlerine Yapılan Yatırımların Muhasebeleştirilmesi ) uygun olarak finansal yatırımlarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır: Alım satım amaçlı menkul kıymetler: Alım satım amaçlı menkul kıymetler, kısa vadeli fiyat hareketlerinden kar etmek amacıyla portföye alınan kıymetlerdir. Kayıtlara alındıktan sonra ticari amaçla elde tutulan menkul kıymetler güvenilir bir şekilde ölçülebiliyor olması koşuluyla rayiç değerleriyle değerlenmektedir. Alım satım amaçlı menkul kıymetlere ilişkin kar veya zararlar, ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir. Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar: Vadesine kadar elde tutulacak menkul kıymetler, belirli bir vade yapısı ve belirli tutardaki ödemeleri içeren ve Şirket in vadesine kadar elde tutma niyeti ve gücü olan kıymetlerdir. Satılmaya hazır yatırımlar: Satılmaya hazır yatırımlar, iştirak oranı %20 den az olan ve alım satım amaçlı elde tutulmayan yatırımlardan oluşmaktadır. Kayıtlara alındıktan sonra satılmaya hazır amaçla elde tutulan yatırımlardan borsada işlem görenler, bilanço tarihindeki piyasa değerleriyle değerlenmektedir. Özkaynaktan pay alma yöntemine göre değerlenen yatırımlar: İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir. 4.4 Maddi ve Maddi Olmayan Varlıklar Şirket, SFAS 144 ün ( Uzun Vadeli Aktiflerin ve Elden Çıkarılacak Uzun Vadeli Aktiflerin Değer Düşüklüğü ) gereklerini uygulamaktadır. Maddi varlıklar ve maddi olmayan varlıklar makul değerlerine göre düzeltilmiş tutarlar üzerinden gösterilmiştir. Bir varlığın makul değeri kayıtlı değerinin altına düştüğünde, kayıtlı değeri değer düşüklüğünü yansıtacak şekilde düzeltilir. Makul değer tespitinde, varlıktan beklenen nakit akımlarının bugünkü değeriyle net satış fiyatının büyük olanı kullanılmıştır. Net satış fiyatı şirket yönetiminin uluslararası uçak fiyat kataloğuna göre geliştirdiği tahminlere dayanmaktadır. Kayıtlı değerdeki düşüş faaliyet giderlerine değer düşüş gideri olarak kaydedilmektedir. Maddi ve maddi olmayan varlıklar, kıst amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır. Aktiflerin ekonomik ömürleri ve hurda değerleri aşağıda belirtilmiştir: Ekonomik Ömür (yıl) Hurda Değeri - Arsa Bina Uçak 15 %30 - Motorlar 15 %30 - Komponentler Tamir edilebilen yedek parçalar Simülatör Makina ve ekipman Döşeme ve demirbaşlar Taşıtlar Diğer maddi varlıklar 5-8

11 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.5 Borçlanma Maliyetleri Krediler, alındıkları tarihlerde, alınan kredi tutarından işlem masrafları çıkartıldıktan sonraki değerleriyle kaydedilir. Krediler, sonradan etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyet değeri üzerinden belirtilir. İşlem masrafları düşüldükten sonra kalan tutar ile iskonto edilmiş maliyet değeri arasındaki fark, gelir tablosuna kredi dönemi süresince finansman maliyeti olarak yansıtılır. Kredilerden kaynaklanan finansman maliyeti, oluştuğunda gelir tablosuna kaydedilir. 4.6 Hibe Krediler Hibe krediler, uçak ve motorların satın alımlarında veya finansal kiralama yöntemiyle elde edilmelerinde alınmaktadır. Şirket, hibe kredileri aktiflerin maliyetinden düşmekte ve bu aktifleri ekonomik ömürleri veya finansal kiralama süresince itfa etmektedir. Faaliyet kiralamasına ilişkin hibe krediler, ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve kiralama süresince itfa edilmektedir. 4.7 Bakım ve Onarım Giderleri Maddi varlıkların ve kiralanan varlıkların düzenli bakımı ve onarımı için yapılan harcamalar, ilgili döneme faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. Sahip olunan veya finansal kiralama ile alınan uçakların büyük bakımları yapıldıkça gider olarak kaydedilmekte; operasyonel kiralanan uçakların teslim bakımları ise periyodik bazda gider olarak tahakkuk ettirilmektedir. 4.8 Sık Uçuş Programı THY, üyelerine Miles and Smiles adında bir Sık Uçuş Programı (Frequent Flyer Program) dahilinde birikmiş mesafe üzerinden ücretsiz uçuş ödülü vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti yükümlülük olarak kaydedilmektedir. THY, aynı zamanda Shop & Miles Programı dahilinde katılımcılara mil kredisi satmaktadır. Bu gelirin bir kısmı ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve seyahat sağlandıkça gelir olarak kaydedilmektedir. 4.9 Vergi ve Ertelenmiş Vergiler Şirket in dönem faaliyeti sonucuna ilişkin kurumlar vergisi yükümlülüğü için mali tablolarında karşılık ayrılmaktadır. Cari dönem vergi gideri cari dönem faaliyet sonuçlarının kanunen kabul edilmeyen giderlere ve istisnalara göre düzeltilmesine göre hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi, ilişikteki finansal tablolarda kayıtlı olan varlık ve borçların vergi hesaplamasına baz olan benzer kalemler ile arasındaki zamanlama farklarının ve devreden zararların yükümlülük metoduna göre muhasebeleştirilmesinden oluşmuştur. Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi, ilgili geçici farklar ortadan kalktığında geçerli olacak olan vergi oranları kullanılarak hesaplanmıştır. Vergi oranlarındaki değişmelerin ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi üzerindeki etkisi, vergi oranının değiştiği tarihte kayıtlara alınmaktadır. Finansal Muhasebe Standartları No: 109 a ( Kurumlar Vergisi Muhasebesi ) ( SFAS 109 ) göre, mali tabloların diğer para birimine işlem tarihindeki kurlar kullanılarak SFAS 52 ye göre çeviriminden ve kurlardaki değişimden veya vergi amaçlı endekslemeden kaynaklanan varlık ve yükümlülüklerle ilgili farklılıklar, ertelenmiş vergi hesaplamasında dikkate alınmaz. Ayrıca, Şirket in ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri SFAS 109 a göre Amerikan Doları na çevrilerek yeniden değerlenmiştir ve bu çevirimden doğan kayıp ve kazançlar finansal tablolardaki vergi gideri hesaplamasında dikkate alınmıştır. Ertelenmiş vergi gelir tablosunda gelir veya gider olarak muhasebeleştirilmektedir. 9

12 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.10 Emeklilik ve Kıdem Tazminatı Provizyonu Türkiye deki iş kanunları gereği emeklilik ve kıdem tazminatı provizyonları ilişikteki finansal tablolarda gerçekleştikçe provizyon olarak ayrılmaktadır. SFAS 106 ya ( İşverenlerin Emeklilik Fonları Dışındaki Emeklilik Sonrası Yükümlülüklerinin Muhasebeleştirilmesi ) uygun olarak gelecek yıllarda ödenecek emeklilik tazminatının bilanço tarihindeki değerinin hesaplanması için enflasyon oranından arındırılmış uygun faiz oranı ile iskonto edilmiştir. Emeklilik tazminat giderine dahil edilen faiz maliyeti faaliyet sonuçlarında faiz gideri olarak gösterilmektedir İlişkili Kuruluşlar İlişikteki mali tablolarda, THY nin ortakları, üst düzey yöneticileri, yönetim kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortalıklar ilişkili kuruluş olarak adlandırılmışlardır Yabancı Para İşlemleri Dönem içerisinde gerçekleşen döviz işlemleri işlem tarihindeki kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize bağlı varlık ve borçlar bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası na çevrilmişlerdir. Bu çevirimden ve dövizli işlemlerin tahsil/tediyelerinden kaynaklanan kambiyo karları/zararları gelir tablosunda yer almaktadır Finansal Kiralama Şirket, finansal kiralama ve faaliyet tipi kiralama yöntemiyle uçak, simülatör, bilgisayar ekipmanı ve taşıt araçları kiralamaktadır. Şirket finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktif ve pasiflerini kiralama taksitlerinin bugünkü değerine eşit olarak kaydetmektedir. Finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktiflere ekonomik ömürleri süresince amortisman ayrılmaktadır. Faaliyet tipi kiralamalar faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir Finansal Enstrümanlar Gerçeğe uygun değer, istekli alıcı ve satıcıların bir araya geldiği piyasalarda, bir aktifin başka bir varlıkla değiştirilebileceği veya bir taahhütün yerine getirilebileceği değerdir. Bir finansal enstrümanın piyasa değeri, aktif bir pazarın mevcudiyeti durumunda, satıştan elde edilebilecek tutara veya satın almadan doğabilecek borca eşittir. Finansal enstrümanların gerçeğe uygun tahmini değeri, Şirket tarafından piyasalara ilişkin bilgiler ve gerekli değerleme yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Ancak, gerçeğe uygun değerin belirlenmesinde kullanılan piyasa verilerinin yorumlanmasına gerek duyulmaktadır. Bu nedenle, bu raporda sunulan tahminler, Şirket in varlıklarını elden çıkarması durumunda cari piyasa koşullarında elde edebileceği değerler olmayabilir. Banka mevduatları, alacaklar, teminat mektupları ve akreditifler gibi şarta bağlı taahhütler karşı tarafın anlaşmanın şartlarını yerine getirememesi durumunda, Şirket in finansal durumunu olumsuz yönde etkileyebilecek önemli finansal enstrümanlardır. Bazı finansal varlıkların maliyet değerine eşit olan kayıtlı değerlerinin, kısa vadeli nitelikleri nedeniyle gerçeğe uygun değerlerine eşit olduğu varsayılmaktadır. Şirket in temel finansal varlıkları nakit ve nakit benzeri kalemler, ticari alacaklar, ilişkili kuruluşlardan alacaklar ve satılmaya hazır varlıklardır. Ticari alacaklar ve ilişkili şirketlerden alacakların defter değerlerinin, tahsil edilemeyen tutarlar için gerekli karşılıklar ayrıldıktan sonra, uzun vadeli alacakların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir. 10

13 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.14 Finansal Enstrümanlar (devamı) Şirket, Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu için bu iştiraki özkaynaktan pay alma yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. Uçak Servisi A.Ş. ve France Telecom gibi finansal varlıklar satılmaya hazır yatırım olarak sınıflandırılmakta ve makul değerdeki değişim gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Sun Express, Uçak Servisi A.Ş. ve France Telecom dışındaki Şirket in önemli bir etkisinin olmadığı veya kontrol etmediği, satılmaya hazır yatırımlar, makul değerleri güvenilir bir biçimde ölçülemediklerinden maliyet değerinden gösterilmişlerdir. Mali Borçlar Mali borçlar ilgili anlaşmaların özüne göre sınıflandırılmıştır. Faize tabi banka borçları, ticari ve diğer borçlar, bağlı şirketlere borçlar ve finansal kiralama borçları önemli mali borçları oluşturmaktadır. Finansal giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmekte olup, ilgili dönemde ödenmedikleri takdirde diğer gider tahakkukları hesabında izlenmektedir. Ticari ve diğer borçlar ile bağlı şirketlere borçlar pazar değerine yaklaşık olan nominal değerlerinden gösterilmektedir. Kredi Riski Şirket in kredi riski temel olarak ticari alacaklarına ilişkindir. Bilançoda gösterilen tutar Şirket yönetiminin önceki tecrübelerine ve cari ekonomik şartlara bağlı olarak tahmin ettiği şüpheli alacaklar düşüldükten sonraki net tutardan oluşmaktadır. Şirket in kredi riski çok sayıda müşteriyle çalışıldığından dolayı dağılmış durumdadır ve önemli bir kredi risk yoğunlaşması yoktur. Fiyat Riski Döviz Kuru Riski Şirket, işinin özelliğinden dolayı yabancı paralar ile Yeni Türk Lirası arasındaki kur değişiminden etkilenmektedir. Şirket in bilet gelirinin çoğu Euro ve Amerikan Doları ndan, giderlerin çoğunluğu ise Amerikan Doları ve Yeni Türk Lirası ndan oluşmaktadır. Faiz Riski Leasing (Finansal Kiralama) işlemlerine bağlı faiz oranlarının bir kısmı LIBOR a bağlıdır, dolayısıyla Şirket uluslararası pazardaki faiz oranlarındaki değişimden etkilenmektedir. Şirket faiz oranlarına ve kur değişimine karşı risklerini sınırlandırmaya yönelik hedging (koruma) anlaşmaları yapmamıştır. Piyasa Riski Şirket, kısa vadeli repo sözleşmelerine dayalı hazine bonosu işlemleri ve günlük banka mevduatı plasmanı yapmak suretiyle yatırımlarını gerçekleştirmektedir. Bu yatırımlar, piyasa koşullarından dolayı meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle değişiklik göstermektedir. Nakit Riski Genel olarak biletler önceden satılmakta ve taşımacılık sonradan gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla Şirket, gelirlerini önceden tahsil edip taşımacılık maliyetine sonradan katlandığından dolayı avantaj elde etmektedir. Şirket, alacaklarının tahsil süresinin, borçlarının geri ödeme süresinden daha kısa olmasından dolayı da avantaj elde etmektedir Netleştirme Finansal varlık ve yükümlülükler, tanımlanan tutarların netleştirilmesi için bir zorunluluk veya niyet varsa veya varlık yükümlülük ile denkleşiyorsa, netleştirilmiş ve bilançoda net olarak gösterilmiştir. 11

14 4 ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (devamı) 4.16 Tahmin Uygulaması Finansal tabloların US GAAP a uygun olarak hazırlanabilmesi, yönetimin raporlanan varlık ve yükümlülükleri, koşullu borçları, gelir ve giderleri etkileyebilecek tahminler yapmasını gerektirmektedir. Gerçek sonuçlar bu tahminlerden farklı olabilir Hisse Başına Kar SFAS 128 ( Hisse Başına Kar ) standardı halka açık veya açılmakta olan şirketler için hisse başına karın veya karı azaltıcı etkisi bulunan kalemlerden sonraki hisse başına karın (dilutive profit veya sulandırılmış kar) dipnotlarda belirtilmesini öngörmektedir. Hisse başına karı azaltıcı etkisi bulunan (dilutive equity instruments) özkaynak kalemi bulunmamaktadır. Toplam hisse adedinin ve 2004 tarihindeki ağırlıklı ortalaması ve hisse başına karın hesaplaması aşağıda gösterildiği gibidir: Ocak tarihi itibariyle toplam hisse adedi (tam adet) 175,000,000, ,000,000,000 Çıkarılan yeni hisseler (nakit artışı) (tam adet) - - tarihi itibariyle hisse adedi (tam adet) 175,000,000, ,000,000,000 Toplam hisse adedinin dönem içerisindeki ağırlıklı ortalaması (tam adet) 175,000,000, ,000,000,000 Dönem net karı (Bin ABD Doları) 130, ,056 Hisse başına kar (ABD Doları, tam tutar) NAKİT VE NAKİT BENZERİ KALEMLER Nakit ve nakit benzeri değerlerin dökümü aşağıdaki gibidir: Banka 355, ,096 Kasa Alınan çekler Diğer hazır değerler 4,107 1, , ,437 tarihi itibariyle yabancı para banka bakiyeleri 220,308,579 ABD Doları dır (2004: 184,453,682 ABD Doları). Vadeli Mevduatlar: Anapara Para Birimi Açılış Tarihi Vade YTL , ABD Doları , Euro , ,598 Anapara Para Birimi Açılış Tarihi Vade 112,500,000 YTL ,824 22,500,000 ABD Doları ,500 89,790,000 Euro , ,542 12

15 6 TİCARİ ALACAKLAR (NET) Ticari alacakların dökümü aşağıdaki gibidir: Ticari alacaklar 156, ,834 Şüpheli alacaklar karşılığı (12,309) (12,418) Alacak reeskontu (1,740) (254) 142, ,162 7 İLİŞKİLİ KURULUŞLARDAN ALACAKLAR İlişkili kuruluşlardan kısa vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir: Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) STOKLAR Yedek parça, uçuş ekipmanı 51,903 35,241 Diğer stoklar 10,877 7,477 62,780 42,718 9 DİĞER ALACAKLAR VE KISA VADELİ VARLIKLAR Diğer alacaklar ve kısa vadeli varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir: Peşin ödenmiş satış komisyonları 8,125 6,946 Peşin ödenen diğer giderler 7,659 6,542 Teknik bakım gelir tahakkuku 7,547 4,599 Peşin ödenmiş faaliyet tipi kiralama giderleri 3,960 2,967 Interline yolcu geliri tahakkukları 2, Sigorta şirketlerinden alacaklar 2,379 - Geri alınacak vergi 2,210 1,999 Personelden alacaklar Peşin ödenmiş kira giderleri İndirilecek KDV Sita depozito sertifikalarından alacaklar İş avansları Fon transferi kısıtlanan banka hesapları (*) Diğer alacaklar 3,011 1,296 39,185 26,355 (*) itibariyle bu tutar, Mısır daki bir bankada tutulan fonla ilgilidir. 13

16 10 FİNANSAL VARLIKLAR i) Özkaynaktan pay alma metoduna göre değerlenen iştirakler aşağıdaki gibidir: Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 13,035 12,448 ii) Satılmaya hazır finansal varlıklar aşağıdaki gibidir: France Telecom hisseleri 8,723 8,723 Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 4,429 5,053 USAŞ değer kazancı 4,108 6,194 Sita Inc Emek İnşaat ve İşletme A.Ş France Telecom değer düşüklüğü (3,688) (2,001) 14,321 18,766 Şirket in açmış olduğu 5 yıllık ikram ihalesi Uçak Servis A.Ş. (USAŞ) tarafından kazanılmış ve 1 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaşması imzalanmıştır. Yapılan anlaşma çerçevesinde, USAŞ ın ana ortağı Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Şirket arasında yapılan hisse devir sözleşmesine istinaden GGH USAŞ ın toplam sermayesinin %15 ine tekabül eden B grup hisseleri bedelsiz olarak Şirket e devredilecektir. Yine sözleşme gereği, 21 Eylül 2002 tarihinde ilk %10 hissenin, 2 Ocak 2003 tarihinde % 1.25 lik hissenin, 2 Ocak 2004 tarihinde %1.25 lik hissenin ve 3 Ocak 2005 tarihinde de % 1.25 lik hissenin mülkiyeti alınmış olup; 2006 yılında da %1.25 oranlarında hissenin mülkiyeti devralınarak %15 e tamamlanacaktır. Bu çerçevede USAŞ sermayesinin ilk %13.75 kısmına tekabül eden ve teslim alınan 1,140 milyon adet hisse, teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 9,783,507 ABD Doları, karşılıklı olarak bağlı menkul kıymetler ve sonraki yıllara ait gelirler hesaplarına alınmıştır. Sonraki yıllara ait gelir tutarı beş yıllık ikram anlaşması süresince gelir olarak kaydedilmektedir. Şirket sahip olduğu USAŞ hisselerinden 342 Milyon adetini 2003 yılında, 1,026 Milyon adetini de 2005 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda satmıştır. USAŞ, 8 Aralık 2004 tarihli Olağanüstü Genel Kurulu nda almış olduğu sermayenin endekslenmesinden kaynaklanan enflasyon farkının sermayeye ilavesi kararına istinaden Şirket e 1,852,500,000 adet bedelsiz hisse vermiştir. Şirket in finansal varlıklarının itibariyle detayları aşağıdaki gibidir: Şirketin ve Faaliyetin Yeri 14 Sahiplik Oranı Sahip Olunan Oy Hakkı Şirket in Ünvanı Ana Faaliyet Alanı Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) Türkiye %50 %50 Hava Taşımacılığı Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. Türkiye %0,3 %0,3 İnşaat Sita Inc. Hollanda %0,1 den az %0,1 den az Bilgi ve Telekomünikasyon Hiz. Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ) Türkiye %4,75 (*) %4,75 (*) Yemek Servisi France Telecom Fransa %0,1 den az %0,1 den az Telekomünikasyon (*) tarihi itibariyle %6,5 tir. 11 MADDİ VARLIKLAR (NET) Maddi varlıklar 1,470,676 1,281,130 Diğer maddi varlıklara ilişkin verilen avanslar 7,062-1,477,738 1,281,130

17 11 MADDİ VARLIKLAR (NET) (devamı) Maliyet Arsa, Yerüstü Düzenlemeleri & Binalar Teknik Ekipman, Simülatör ve Taşıtlar Diğer Ekipmanlar, Demirbaşlar ve Yazılımlar Uçaklar ve Yedek Motorlar Komponent ve Tamir Edilebilir Yedek Parçalar Yapılmakta Olan Yatırımlar Sahip Olunan Toplam Varlıklar Finansal Kiralama ile Alınan Uçaklar Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Diğer Sabit Kıymetler ve Simülatörler Toplam Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Varlıklar Toplam Açılış bakiyesi 1 Ocak , , , , , ,492 1,485,472 7,588 1,493,060 2,490,552 Finansal kiralamadan transfer (*) , , , ,403 - İlaveler - 4,971 5,263 68,916 79,150 1, , , , ,748 Çıkışlar - (1,335) (8,894) (42,518) (39,440) (285) (92,472) (92,472) kapanış bakiyesi 66, , , , ,554 1,214 1,391,967 1,347,273 7,588 1,354,861 2,746,828 Birikmiş Amortisman Açılış bakiyesi 1 Ocak , , , ,158 70, , ,258 2, ,420 1,037,344 Finansal kiralamadan transfer (*) , ,682 (97,682) - (97,682) - Cari dönem amortismanı 1,106 7,338 5,586 28,412 53,596-96,038 54, , ,502 Çıkışlar - (1,327) (7,147) (331) (39,440) - (48,245) (48,245) kapanış bakiyesi 19, , , ,921 84, , ,446 2, ,202 1,140,601 Birikmiş değer düşüklüğü , ,275 29,276-29, ,551 net defter değeri 47,130 17,008 14, , ,929 1, , ,551 4, ,383 1,470,676 net defter değeri 48,236 19,383 16, ,936 84, , ,364 5, ,790 1,281,130 (*) Finansal kiralama borçları ödenip Şirket mülkiyetine geçen finansal kiralama yolu ile alınmış maddi varlıklar, sahip olunan maddi varlıklara sınıflanmıştır. 15

18 12 UÇAKLARA İLİŞKİN VERİLEN AVANSLAR Uçak alımları için yapılan ön ödemeler 425, ,814 Faaliyet tipi kiralamalar için verilen avanslar 1, , , DİĞER UZUN VADELİ ALACAKLAR VE VARLIKLAR Peşin ödenen Eximbank ABD garanti ücreti 4,389 5,217 Peşin ödenen uçak finansman giderleri 1,541 2,003 Verilen depozitolar 988 1,291 Personelden alacaklar Sita depozito sertifikasından alacaklar Peşin ödenmiş faaliyet tipi kiralama giderleri Diğer alacaklar ,614 9, BANKAYA BORÇLAR T.İş Bankası / Citibank NA London 270,000 - Diğer (*) , Banka Adı Vade Tarihi Orjinal Para Faiz Tahakkuku T.İş Bankası / Citibank NA London USD USD (*) Bankalara diğer borçlar ay sonu vergi ve SSK ödemeleri için banka tarafından faizsiz olarak kullandırılan gecelik borçların tutarıdır. 15 FİNANSAL KİRALAMA BORÇLARI Gelecek yıllara ait finansal kiralama ödemeleri aşağıdaki gibidir: 1 yıldan az 164, , yıl arası 521, ,066 5 yıldan fazla 223, , , ,432 Eksi: Gelecek yıllara ait faiz gideri (137,509) (107,786) Mali tablolarda gösterilen finansal kiralama borçlarının bugünkü değeri 771, ,646 Gösterimi : Kısa vadeli borçlar 133, ,041 Uzun vadeli borçlar 638, , , ,646 Faiz aralığı: Değişken oranlı borçlar 732, ,417 Sabit oranlı borçlar 39, , , ,646 16

19 15 FİNANSAL KİRALAMA BORÇLARI (devamı) tarihi itibariyle, ABD Doları cinsinden ifade edilen finansal kiralama borçlarının faiz oranları, sabit oranlı borçlar için %7.12 ile %7.70 (: % %7.68); değişken oranlı borçlar için ise LIBOR eksi %0.05 ile LIBOR artı %3.00 (: LIBOR LIBOR artı %3.00) arasındadır. 16 İLİŞKİLİ KURULUŞLARA BORÇLAR Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 5,637 4,692 Sun Express ,979 4, DİĞER KISA VE UZUN VADELİ BORÇLAR Diğer kısa vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir: Ödenecek vergi ve fonlar 12,077 14,411 Ödenecek SSK primleri 11,060 9,082 USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir 2,742 1,866 Personele borçlar Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) protokol borcu - 1,358 DHMİ protokol borcu reeskontu - (27) Diğer borçlar 1, ,108 27,467 Diğer uzun vadeli borçların dökümü aşağıdaki gibidir: USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir - 1,866-1, ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR Kısa vadeli alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir: Mil kredi satışları için alınan avanslar 16,135 17,213 MCO avansları 11,536 6,229 Sanal pos bilet avansları 7, Alınan depozito ve teminatlar 2,769 3,146 Özel kira avansları 2,544 1,784 Finansal kiralamalar için alınan avanslar Diğer alınan avanslar ,458 28,816 Uzun vadeli alınan depozito ve teminatların dökümü aşağıdaki gibidir: Alınan depozito ve teminatlar 5,309 6,376 5,309 6,376 17

20 19 YOLCU UÇUŞ YÜKÜMLÜLÜKLERİ Bilet satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 115,023 87,567 Mil satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 28,174 28, , , DİĞER GİDER TAHAKKUKLARI Diğer gider tahakkuklarının dökümü aşağıdaki gibidir: Sık uçuş programı gider tahakkukları 22,788 5,211 Maaş tahakkukları 13,410 11,638 Bakım onarım gider tahakkukları 9,380 11,880 Yasal yükümlülük karşılığı 6,859 6,889 Teşvik primi tahakkuku 4,982 5,763 Akaryakıt imtiyaz ücretlerine ilişkin gider tahakkukları DHMİ gider tahakkuku - 1,199 Diğer yükümlülükler 11,300 9,015 68,719 52, VERGİ Ödenecek kurumlar vergisi aşağıdaki gibidir: Ödenecek kurumlar vergisi karşılığı - - Peşin ödenen vergi ve fonlar (9,960) (38,228) (9,960) (38,228) Vergi gideri aşağıdaki kalemlerden oluşmaktadır: Kurumlar vergisi gideri - - Ertelenmiş vergi gideri 32,469 7,193 Vergi gideri 32,469 7,193 Kurumlar Vergisi: Şirket, Türkiye de geçerli olan kurumlar vergisine tabidir. Şirket in cari dönem faaliyet sonuçlarına ilişkin tahmini vergi yükümlülükleri için ekli mali tablolarda gerekli karşılıklar ayrılmıştır. Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi, ticari kazancın tespitinde gider yazılan ve vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve ticari kazançtan yurtiçinde yerleşik şirketlerden alınan temettüler, vergiye tabi olmayan gelirler ve kullanılan yatırım indirimleri düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır. Geçerli olan kurumlar vergisi oranları: 2005 yılı: % yılı: %33. 18