TEKERLEK ASKI SİSTEMLERİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TEKERLEK ASKI SİSTEMLERİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1"

Transkript

1 TEKERLEK ASKI SİSTEMLERİ Prof Dr N Sefa KURALAY 1

2 TEKERLEK ASKI SİSTEMLERİ Araç kasisli yollarda kullanıldığında tekerleklerde darbeli kuvvetler ortaya çıkar Bu kuvvetler askı sistemi ve yaylar üzerinden araç üst yapısına iletilir Askı sisteminin görevi bu kuvvetleri sönümlemektir Askı sistemi içerisinde buna bağlı olarak yay ve sönümleme sistemleri mevcuttur Yay ve amortisörün birlikte etkimesiyle Sürüş Emniyeti Sürüş Konforu : Frenleme, tahrik veya manevra için tekerleklerin yola temasta kalması sağlanır : Yolcuların sağlığını bozan etkileri azaltır, hassas ve kırılgan mallar korunur İşletme Emniyeti : Parçaların aşırı zorlanmadan korur Prof Dr N Sefa KURALAY 2

3 ASKI SİSTEMİNDEN BEKLENENLER Ön ve arka tekerlek askı sistemleri tekerlek göbeği ve karoseri (şasi) arasındaki hareketli bağlantı elemanları olmaları aşağıdaki talepleri karşılamalıdır: Tekerlek yükü, tahrik ve fren kuvvetlerinin taşınması, Tekerleği boyuna, enine yönde şasiye göre kılavuzlamak, Aracın yönlendirilmesini sağlamak, Yol düzgünsüzlüklerini dengelemek, Tekerlek yükü salınımlarını azaltmak, Askı sistemi kinematiği ile araç dinamiğini optimize etmeli, Düşük hacim ve ağırlıkta olmalı, Gürültüyü izole etmelidir Yay ve stabilizatörlerin desteklenmesini sağlamaktır Tekerlekten yay (i F ) veya stabilizatöre (i S ) olan boyutsal ve kuvvet çevrim oranları verilmiştir fr fr if ; is f f C FR F C i F 2 F ; C SR S C S 2 S i Prof Dr N Sefa KURALAY 3

4 SABİT AKS Bilinen en eski askı sitemidir En yaygın kullanılan askı sistemidir Dezavantajları: Fazla ağır olması ( özellikle tahrik edilen sabit akslarda), Enine dalgalı yolda konum değiştirmeye meyilli olması, Bir tekerleğin bir engeli aşması esnasında tüm aksın eğimli pozisyona gelerek tekerleklerde kamber açısı değişimi oluşarak, tekerlekler birbirini etkilemesi, Aks üzerinde kalan yer ihtiyacının diferansiyelin yaylanma yoluna uygun olmaması, yani bagaj hacminin küçülmesi Avantajları: Basit olmaları ve ekonomik olarak imal edilebilmeleri, Tam yaylanmada hemen hemen hiç denecek kadar iz genişliği ve kamber açısı değişimine sebep olmaları, yani düşük lastik aşıntısı, buzlu ve kirli yollarda iyi bir sürme emniyetine sahip olmalarıdır, Prof Dr N Sefa KURALAY 4

5 Bağımsız askı sistemlerinin aksine, sabit akslar virajda kütlesi nedeniyle aksa etkiyen merkezkaç kuvvetinin oluşturduğu momenti (M U = Sh) karosere iletmez, kendisi karşılar Bu sayede ve bağlantı noktaları ek olarak zorlanmazlar A h T S İ G B S D G S Resim : Sabit aks virajda yan kuvvetin oluşturduğu momenti kendisi almaktadır; aks ve şasi arasında yan kuvvetlerin toplamına uygun bir T kuvveti vardır Buna karşın bağımsız askı sisteminde yan kuvvet askı noktalarında büyük reaksiyon kuvveti değişikliğine ve karoserde bir momente sebep olmaktadır Virajda şasinin yana yatması sonucu tekerleklerde kamber açısı değişiminin olmaması, Prof Dr N Sefa KURALAY 5

6 Sabit aks boyuna yön vericilerin veya yaprak yayların belirli bir eğimle bağlanmasıyla virajda aracın çok döner özelliği azaltılabilir Yani viraj dışındaki tekerlek yaylanma sonucu hafif bir aks aralığı kısalmasına, buna karşın viraj içindeki tekerlek çok az da olsa aks aralığı büyümesine uğrar Bu sayede aksın kendisi hafifçe viraj içine doğru yönlenmiş olur Buda tüm aracın viraj dışına doğru yönlenmesine sebep olur Dönme yönü l 1 l 2 r Resim : Eğimli bağlanmış yaprak yaylar virajda viraj dışındaki tekerleğin aks aralığı kısalırken viraj içindeki tekerleğin aks aralığının uzaması sonucu aks viraja doğru dönerken, araç viraj dışına doğru yönlenir (Çok döner karakteristik azalır) Prof Dr N Sefa KURALAY 6

7 Arzulanan seyahat konforu nedeniyle yaprak yaylar uzun olarak kullanılırsa, vede parabolik ise, aracın virajdaki davranışını kötüleştirir Ayrıca bu yaylar frenleme ve tahrik esnasında S formunu aldıklarından aksın hafifçe dönmesine ve yay ortasında yayın fazlaca zorlanmasına neden olur B Resim : a) Boyuna yönde kullanılan yaprak yaylar karoseri zorlanmasını azaltan bir avantajla karoseri arkada iki noktadan desteklemektedir (Arka koltuk ve bagaj altından) b) S-Darbesi, B fren kuvveti etkisiyle yayın ilave eğilme gerilmesine neden olur Tahrik edilen arka akslarda diğer bir olumsuz tarafı ise, araç boyuna ekseni etrafında sabit aksın burulma titreşimlerine maruz kaldığı tek yönlü yaylanmada veya aksın kötü yolda sıçraması sonucu değerini değiştiren tahrik kuvvetleri nedeniyle aks ekseni etrafında dairesel titreşimler oluşturur Prof Dr N Sefa KURALAY 7

8 Bu bilinen ismiyle tepinme titreşimleri (Trampeln) aksın ortasına yerleştirilmiş amortisörlerle sönümlenemez Bu nedenle amortisörler genelde aks ekseninden sapmış olarak takılır Yaprak yaylar Tepinme titreşimi Amortisörler Resim 4254 : Değişen tahrik kuvvetleri nedeniyle aks orta ekseni etrafında burulma titreşimleri ortaya çıkar Bu titreşimler amortisörlerin aks ekseninden çapraz olarak sapmış şekilde montajı ile sönümlenebilir Sabit akslar genelde yaprak yaylar veya yön verici kollarla şasiye bağlanır Prof Dr N Sefa KURALAY 8

9 Yaprak yaylı sabit aks : Tahrik aksı olarak kullanılan sabit aks genelde bir diferansiyel kovanı ve tahrik millerinden oluşmaktadır Bu yüzden de diğer akslara oranla daha büyük yaylandırılmamış kütleye sahiptir Aks kovanı genelde çelik dökümdür Fren ve kalkış momentinin desteklenmesi için aks üzerine monte edilen boyuna destek çubukları Resim : Tahrik edilen yaprak yaylı sabit aks Prof Dr N Sefa KURALAY 9

10 Yaprak yaylı sabit aks uygulamalarında yalpa hareketindeki ani dönme merkezi kesin olarak belirlenememekle birlikte, yayın şasi bağlantı noktaları hizasında olduğu varsayılır Stabilizatör Döndürme momenti desteği Hareket yönü Hareket yönü Resim : Yaprak yaylı sabit aksta ani dönme merkezi yeri ve S darbesinin giderilmesi için döndürme momentinin boyuna yön verici kollarla desteklenmesi Prof Dr N Sefa KURALAY 10

11 Boyuna yön vericili ve Panhard çubuklu sabit aks : Burulma yayı, helisel yay veya hava yaylarının kullanılması durumunda boyuna yöndeki tekerlek kuvvetleri çekme kolları, yan kuvvetler enine yöndeki çubuklar (Panhard çubuğu) tarafından taşınırlar Resim: Panhard çubuklu tahrik edilen sabit aks Prof Dr N Sefa KURALAY 11

12 Hareket yönü Tahrik veya frenleme momentlerinin etkisi bu at arabası oku biçimindeki boru tarafından karşılanırken, boyuna yöndeki kuvvetler ilave yön verici kollar tarafından karosere iletilir Bu durumda helisel yaylar doğrudan aksın üzerine monte edilir Helisel yay ekseni Hareket yönü Resim Boyuna yön vericili ve Panhard çubuklu sabit aks Prof Dr N Sefa KURALAY 12

13 Hareket yönü Helisel yay ekseni Hareket yönü Resim : Uzatılmış diferansiyel kovanlı sabit aks (Deichsel aksı) Prof Dr N Sefa KURALAY 13

14 Ok Ok yatak noktası o, o frenlemede araç araç arkasını aşağı çekerken, tahrikte yukarı kaldırır arkasını aşağı çekerken, tahrikte yukarı kaldırır o Ok Resim : İlave boyuna yön verici çubuklu, uzatılmış diferansiyel kovanlı sabit aks (Deichsel Aks- Opel Kadet arka aksı) Prof Dr N Sefa KURALAY 14

15 Hareket yönü Boyuna yön verici kollar bir taraftan aksa bağlanırken diğer taraftan burulma çubuğu uçuna sabitlenmiştir ve tekerleğin yaylanması sırasında burulma çubuğu ve yarılmış aks borusu birlikte burulmaktadır Aks borusu boyuna yön verici kollarla birlikte aynı zamanda stabilizatör görevini de üstlenmiştir Yarılmış aks borusu Burulma yayı çubuğu Hareket yönü Resim a : Tahrik edilmeyen dönmeye karşı yumuşak boyuna yön vericili, yarıklı aks Yarılmış aks borusu borulu ve burulma yaylı sabit aks (Audi arka aksı)ve şematik gösterilişi kinematiği Burulma yayı çubuğu Prof Dr N Sefa KURALAY 15

16 Üç noktadan asılan sabit akslar : Özel durumlarda yön verici kollarla kılavuzlanan bir otomobil arka aksında Panhard çubuğu yerine aksın üst kısmında yer alan üçgen biçiminde bir boyuna yön verici bulunmaktadır Alfa Romeo da olduğu gibi aks ortasına veya diferansiyele döner olarak tespit edilen üçgen yön verici üstteki iki kısa yön vericinin boyuna ve enine yöndeki kuvvetleri şasiye iletmek biçimindeki görevini üstlenmişlerdir Resim : Tahrik edilen Alfa Romeo sabit arka aksı ve tahrik edilmeyen Renault 12 sabit arka aksı ve aksların üst kısmında yer alan üçgen yön vericiler Prof Dr N Sefa KURALAY 16

17 a Resim : Üç noktadan asılan ve tahrik edilen De Dion aksı Prof Dr N Sefa KURALAY 17

18 Hareket yönü Üçgen biçimli yön verici kol Helisel yay ekseni Hareket yönü Stabilizatör Resim : Üç noktadan asılı tahrik edilmeyen sabit aksın (De Dion Aksı) kinematik verileri Prof Dr N Sefa KURALAY 18

19 Helisel yaylar, karoserin elastik olarak yaylanmasını temin için, boyuna yön verici kollar üzerinde aksın ön kısmına yerleştirilmiştir Ani dönme merkezi, yükleme durumundan bağımsız olarak üst üçgen yön verici kolun küresel mafsalı seviyesinde ve aksın orta ekseni üzerindedir Resim : Tahrik edilmeyen De Dion sabit aksı Prof Dr N Sefa KURALAY 19

20 Bazı De-Dion arka aksı uygulamalarında yan kuvveti alınması amacıyla üçgen yön verici yerine, bir uçlarından karosere mafsallı diğer uçlarından, aks ortasına mafsallı bir ara manivela koluna bağlı Watt çubukları kullanılır Resim: Watt çubuğu uygulamalı De-Dion arka aksı Prof Dr N Sefa KURALAY 20

21 Dört noktadan asılı sabit akslar : Bir otomobile ait sabit arka aksın kinematik olarak çok yönlü asılışı hacimsel olarak dört nokta uygulamasıyla mümkündür Burada duruma göre aksın alt kısmında veya üst kısmında yola paralel veya açılı aşağı veya yukarı eğimli olarak karosere aksa bağlanan dört adet yön verici kol mevcuttur Baş sallama merkezi o, boyuna yön verici çubuk çiftlerinin birbirlerine göre eğimli pozisyonlarıyla elde edilir Resim : Dört noktadan asılmış sabit aks (Opel Commodore) Prof Dr N Sefa KURALAY 21

22 Hareket yönü Helisel yay ekseni Hareket yönü Helisel yay ekseni Resim a : Dört noktadan askılı sabit aksının ani dönme merkezleri konumunun (M) çizim yöntemiyle elde edilmesi Prof Dr N Sefa KURALAY 22

23 Hareket yönü Helisel yay ekseni Hareket yönü Resim b : Dört noktadan askılı sabit aks ve kinematik ilişkiler Prof Dr N Sefa KURALAY 23

24 Tahrik edilmeyen diğer sabit akslar: Önden tahrik edilen araçlarda yaylandırılmamış kütleyi en aza indirmek için arka akslar çok basit olarak düzenlenir Örneğin Birleştirilmiş boyuna yön vericili aksta (Verbundlenkerachse) tekerlekler direkt olarak yay çeliğinden ibaret bir enine taşıyıcı ile kaynatılmış boyuna yön verici kollara asılır Yalnızca bir tek tekerleğin yaylanması durumunda enine taşıyıcı burulur ve bir stabilizatör gibi çalışır Resim: Birleştirilmiş boyuna yön vericili sabit aks Prof Dr N Sefa KURALAY 24

25 Ara bağlantılı boyuna yön vericili aksta ise, iki boyuna yön verici, torsiyona zayıf U şeklindeki bir çelik profilden oluşan bir aks taşıyıcı ile birlikte kaynatılır Kaynak yeri, birleştirilmiş boyuna yön vericili akstaki gibi yön vericilerin uçlarında değil, bilakis boyuna yön vericilerin orta kısmındadır Tekerleklerin değişken yaylanması durumunda aks taşıyıcı eğik bir konum alır ve tekerleğin kamber açısı davranışı bakımından diyagonal bir yön verici gibi davranır Resim: Ara bağlantılı yön vericili sabit aks Prof Dr N Sefa KURALAY 25

26 Yön verilen sabit akslar yalnızca kamyonlarda kullanılır Genelde formlu kesite sahip ıslah edilmiş dövme parçalardır Uçları dingil piminin asılması için bir yumruk (Faustachse) veya çatal (Gabelachse) şeklinde dövülür Aks tarafından yürütülen tekerlekler hiçbir şekilde birbirinden bağımsız hareket edemedikleri için, tek bir trapez yön verme sitemi ve tek parçalı bir rot çubuğu yeterli olmaktadır Arazi araçlarında ön tekerleklerin tahrik edilmesi durumunda aksın ortasına diferansiyelli bir aks tahrik sistemi aksa ilave edilir Resim : Yumruk veya çatal aks Prof Dr N Sefa KURALAY 26

27 BAĞIMSIZ ASKI SİSTEMLERİ Bağımsız olarak enine, boyuna ve diyagonal yön vericilerle karosere asılan tekerler öncelikle otomobil yapımında uygulanır Burada artan hız ile birlikte artan konfor talebi tekerleklerin daha kesin yönlendirilmesini ve özellikle araca kazandırılacak seyir özelliklerinin askı sistemleri ile kazandırılmasını gerektirmektedir Avantajları : Az yer talebi, Düşük yaylandırılmamış kütle ve Bir tekerleğin yaylanma sırasında diğerini etkilememesidir Son iki avantaj özellikle iyi bir yol tutuşu (yer kontağı) için gereklidir Özellikle bozuk yollarda ve virajda çok önemlidir Dezavantajları : Konstrüksiyon ve imalatlarının güçlüğü, Askı sistemlerinin boyuna ve yanal yönde etkiyen kuvvetler kısmen fazlaca zorlanan boyuna ve enine yön verici kollarla karşılanır, bu yüzden ilave bağlantı noktaları gerektirir, Prof Dr N Sefa KURALAY 27

28 Bağımsız askı sistemlerinin, karoserin virajdaki yalpa hareketinde birlikte eğim alması, pozitif kamber açısı değişimine uğraması tekerleklerin yan kuvvet alma kapasitelerini olumsuz etkiler Şasinin virajdaki yalpa hareketi mümkün olduğunca küçük tutulmalıdır Buna ulaşmak için ilave stabilisatörler kullanılır Ön tekerleklerin asılması için 1 Çift enine yön vericili askı sistemi, 2 Mc Pherson Yay Bacaklı askı sistemi ve 3 Boyuna ve enine yön vericili askı sistemleri kullanılırken, Arkada bagaj hacmini artırmak için yatay olan ve yana açılan askı sistemleri tercih edilir: 1 Boyuna yön vericili, 2 Diyagonal yön vericili ve 3 Sarkaç akslar kullanılır Prof Dr N Sefa KURALAY 28

29 1 Enine yön vericili askı sistemleri İki enine yön vericiye, yani çift enine yön vericiye tekerleklerin asılması durumunda aracın düşey yaylanması esnasında uygulamaya bağlı olarak hemen hiç veya çok az miktarda bir iz ve kamber açısı değişimi ortaya çıkar Alt ve üst salıncak boyutları ve montajında yapılan düzenlemelerle farklı kinematik özellikler kazanılır Resim : Çift enine yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 29 Burulma yayı

30 Resim: Renault 4 Ön Aks : Torsiyon yaylı çift enine yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 30

31 Burulma yayı Helisel yay ekseni Helisel yay ekseni Resim: Çift enine yön vericili askı sistemi Hareket yönü Prof Dr N Sefa KURALAY 31

32 2 Yay bacaklı ve enine yön vericili askı sistemi (Mc Pherson Askı Sistemi) Mc Pherson askı sistemi, çift enine yön vericili askı sisteminden türemiştir Üst enine yön verici dingil pimine bağlı çift borulu bir amortisör ile yer değiştirmiştir Amortisörün piston kolu elastik bir lastik yatak içerisindeki küresel mafsal ile karosere tespit edilmiştir Bu bağlantı noktaları arasında bir helisel yay bulunmaktadır Üst küresel mafsal Yay bacağı Resim : Tahrik edilebilen ve yön verilen yay bacaklı ve enine yön vericili askı sistemi Stabilizatör Prof Dr N Sefa KURALAY 32 Alt küresel mafsal

33 Yön verme yuvarlanma yarıçapı X görünüşü Hareket yönü Kaster Kaster uzunluğu uzunluğu a Ön aks uygulaması Resim: Mc Pherson askı sistemi ve ani dönme merkezinin elde edilmesi Helisel yay ekseni Prof Dr N Sefa KURALAY 33

34 Helisel yay ekseni Hareket yönü Yay askı noktası Arka aks uygulaması Resim : Arka aksta kullanılan tahrik edilmeyen Mc Pherson askı sistemi ve kinematik bağıntılar Prof Dr N Sefa KURALAY 34

35 Yaylanma esnasında tekerlek düşey yükünün amortisör pistonunda oluşturduğu eğilme momenti nedeniyle amortisör pistonundaki aşırı sürtünme etkisi yayın dışa doğru alınmasıyla giderilebilir (ÇÖZÜM 1) c L b M Ga F 2 F 1 F d e Ld Fc L a G e Fc G a G a Resim : Yayın dışa doğru kaydırılmasıyla A noktasında oluşan L mesnet kuvvetinin dengelenerek piston kolundaki eğilmenin azaltılması Prof Dr N Sefa KURALAY 35

36 ÇÖZÜM 2: Yayın tekerleğe doğru bir parça kaymış şekilde monte edilmesiyle belirli bir yükleme durumu için Ga tarafından oluşturulan moment piston kılavuzunda sıfıra eşitlenebilir G F B F F A Bağlantı somunu Kauçuk takoz Rulman Çarpma takozu Yay alt tablası Amortisör Hatta, a mesafesi, B mafsalı dışa doğru kaydırılmak suretiyle kısaltılmasının yanı sıra amortisör silindir ve piston koluna monte edilen tablalar arasına oturtulan yay AB eksenini merkezleyecek şekilde yerleştirilirse L mesnet kuvveti dengelenmiş olur Akson Tekerlek göbeği B Rotil Mafsal Alt salıncak Stabilizatör Resim : Amortisör ekseninde oluşan enine kuvvetin dengelenmesi için a mesafesinin kısaltılması ve yayın açılı olarak monte edilmesi R 0 Prof Dr N Sefa KURALAY 36

37 ÇÖZÜM 3: Yukarıda açıklanan konstrüktif tedbirlere ilaveten amortisör içerisindeki kayma noktalarında sürtünmenin mümkün olduğunca azaltılmasıyla problem çözülebilir a Tek borulu amortisör Teflon yüzük Piston Teflon yüzük Kılavuzlayan dış boru Örneğin Bilstein firmasının tek borulu amortisör bacağı, Sistem De Carbon, bu amaca hizmet etmektedir Burada silindir borunun dış kısmı bir a mesafesi içerisinde birbirlerine karşılık bulunan iki teflon yüzük içerisinde kaymaktadır Burada amortisör görevi ve kılavuzluk görevi birbirinden ayrı düşünülmüştür Piston kolu Resim : Bilstein firmasının tek borulu amortisörü, Sistem de Carbon Amortisör e etkiyen eğilme momenti, piston kolu yerine teflon yüzükler içerisinde kılavuzlanan silindirik boru tarafından alınır Prof Dr N Sefa KURALAY 37

38 3 Boyuna ve enine yön vericili askı sistemi Bu askı sistemi de çift enine yön vericili ve Mc Pheson askı sisteminin bir türevidir: Mc Pherson askı sistemi üst bağlantısı burada karosere değil bir boyuna yön vericiye küresel bir mafsal ile bağlanmıştır Uzun tutulan boyuna yön verici ile askı noktalarında düşük reaksiyon kuvvetleri elde edilebilir Pahalıdır ve imalatı zorlaştırıcı pek çok mafsal ihtiva etmektedir Yaylanma esnasında kaster açısı değişimi ortaya çıkar Kamber ve iz genişliği değişimine tesir etme olanağı vermektedir Resim : Rover 2000 aracın ön aksına ait boyuna ve enine yön vericili askı sistemi Yay yatay olarak boyuna yön verici kol ve saç duvar arasına monte edilmiştir Prof Dr N Sefa KURALAY 38

39 Stabilizatör Helisel yay ekseni Stabilizatör Hareket yönü Resim : Boyuna ve enine yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 39

40 4 Çift boyuna yön vericili askı sistemi Bu askı sistemi VW tarafından ön aks olarak 1300, 1600 ve Minibüs modellerinde uygulanmıştır Avantajı; her iki sol ve sağ askı sistemi ile birlikte direksiyon kutusunun monte edilmesidir Dezavantajı ise, araç ortasında fazla yer işgal etmesidir VW 1300 ve 1600 de bagaj hacminin küçük olması da bu yüzdendir Resim: Çift boyuna yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 40

41 X görünüşü Yön verici kol dönme ekseni Stabilizatör Burulma yayı çubukları Hareket yönü Stabilizatör Burulma yayı çubukları Prof Dr N Sefa KURALAY 41 i i S F c cos cos F cos Resim : Çift boyuna yön vericili askı sistemi uygulamaları c l T 2 R

42 5 Boyuna yön vericili askı sistemi Basit boyuna yön vericili askı sistemi genelde önden tahrik edilen araçlarda arka aks olarak kullanılır, çünkü iki arka tekerlek arasında bagaj tabanı daha derine konabilir Yatay duran boyuna yön verici aksta yaylanma sırasında tekerleğin iz genişliği, ön iz açısı ve kamber açısı değişmez Resim : Boyuna yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 42

43 Hareket yönü Burulma yayı çubuğu Askı sisteminin yalpa hareketindeki ani dönme merkezi, boyuna yön vericinin salınma eksenine bağlıdır: Bu eksenin araç enine eksenine paralel olması durumunda aksın ani dönme merkezi zemin üzerindedir Burulma yayı çubukları Araç enine ekseni ile belirli bir açısı yapacak şekilde düzenlenirse (Resim b), ani dönme merkezinin yüksekliği değiştirilerek istenilen seviyeye getirilebilir Resim : Burulma çubuk yaylı boyuna yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 43

44 6 Sarkaç aks Sarkaç akslarda her iki arka aks mili araç şasesinde bulunan mafsallar etrafında salınmaktadır Yaylanma esnasında tekerlerin kamber açısı ve iz genişliği değişmektedir Sarkaç akslar ön akslarda uygulanmaz Sarkaç akslar iki veya tek mafsallı olarak imal edilebilirler Yaylanma genelde helisel yaylarla yapılsa bile burulma yayının kullanıldığı uygulamalar da mevcuttur Resim : Silindirik burulma yaylı VW Böcek aracının arka aksı Çift mafsallı sarkaç aksı Burulma yayı çubuğu Prof Dr N Sefa KURALAY 44

45 Hareket yönü Burulma yayı çubuğu Hareket yönü Burulma yayı çubuğu Dengeleme yayı çubuğu Dengeleme yayı çubuğu Resim a: Dengeleme yaylı çift mafsallı sarkaç aks (Burulma yayı destekli) Prof Dr N Sefa KURALAY 45

46 Helisel yay ekseni Hareket yönü Dengeleme yayı Resim b: Dengeleme yaylı çift mafsallı sarkaç aks (Helisel yay destekli) Tek mafsallı sarkaç aksta yalnızca aşağıya yerleştirilmiş sarkaç mafsalı, lastik bir takoz üzerinden şasiye tespit edilmiştir Diferansiyel bir aks mili üzerinde beraberce salınmaktadır Diğer aksın tahriki aksiyal boy değişimine izin veren bir başka mafsal üzerinden yapılmaktadır Bu aksta tekerlek kuvvetleri lastik içine yataklanmış çekme kolları üzerinden şasiye iletilmektedir Prof Dr N Sefa KURALAY 46

47 Dengeleme yayları aksın düşey yönde yaylanmasında, örneğin bir engelin aşılmasında olduğu gibi, ana taşıyıcı yaylarla birlikte çalışır Aracın bir tekerleği yukarı kalkarken diğerinin aşağı düşmesi durumunda veya aracın virajdaki yalpa hareketinde dengeleme yayı şekil değiştirmeden kalır Resim : Tek mafsallı sarkaç aks Prof Dr N Sefa KURALAY 47

48 Helisel yay ekseni Dengeleme yayı ekseni Hareket yönü Resim : Dengeleme yaylı tek mafsallı sarkaç aks Dengeleme yayı yay katsayısı resimde verilediği biçimiyle şasinin düşey yaylanması durumunda ana taşıyıcı yay katsayısına eklenirken, virajda dinamik tekerlek yükü aktarımında, yalpa açısının hesaplanmasında hesaplamaya dahil edilmez Kısaca, negatif ön işarete sahip bir stabilizatör yay katsayısıdır Prof Dr N Sefa KURALAY 48

49 7 Diyagonal yön vericili askı sistemi Diyagonal yön vericili askı sistemi, boyuna yön vericili ve iki mafsallı sarkaç aksların dezavantajlarını almaksızın avantajlarını birleştiren iyi bir kombinasyondur Diyagonal yön verici üçgen formunda bir yön vericidir Bu yön vericide dönme ekseni (veya yaylanma esnasındaki salınma ekseni) karoseri üzerindeki her iki askı noktasından araç enine eksenine ( = ) eğimli ve yatay veya hafif araç ortasına eğimli ( ) olarak geçer Resim : Diyagonal yön vericili askı sisteminin bir arka akstaki uygulaması Prof Dr N Sefa KURALAY 49

50 Resim: Diyagonal yön vercili askı sistemi ( Opel Omega) Resim : Diyagonal yön vericili askı sisteminde eğim açıları Prof Dr N Sefa KURALAY 50

51 Diyagonal yön vericinin boy ve konumu, özellikle ve açılarının maksatlı seçilmesiyle, ani dönme merkezi istenilen yüksekliğe getirilerek aracın hareket tekniği özellikleri şekillendirilebilir: 1 açısının artırılması ani dönme merkezinin yükselmesi demektir, mamafih açısının düşürülmesi ile tekrar ani dönme merkezi aşağıya çekilebilir Yani istenen yüksekliği ayarlamak mümkündür 2 ve açılarının ayni anda artırılması sonucu yaylanma sırasında tekerlekler büyük bir negatif kamber açısı alırlar, yani virajda tekerlekler daha iyi bir yan kuvvet alma özelliğine sahip olurlar 3 açısının artırılması kuvvetli bir iz genişliği değişimini ortaya çıkarır ki, bu da gene açısının artırılması ile azaltılabilir 4 açısı viraj dışındaki tekerleğin yaylanması sırasında ön iz ve viraj dışındaki tekerleğin ise arka iz açısı değerlerine tesir etmektedir Bu sayede aracın çok döner özelliği azaltılabilir 5 açısının azaltılması ve nın artırılması fren dalmasının azalmasına yardımcı olur Her iki açının uygun şekilde seçilmesiyle uygun bir baş sallama merkezine ulaşılır, araç arkası kuvvetlice aşağıya çekilebilir Prof Dr N Sefa KURALAY 51

52 Hareket yönü Helisel yay ekseni Hareket yönü Yay oturma noktası Resim : Diyagonal yön vericili askı sistemi Prof Dr N Sefa KURALAY 52

53 Diyagonal arka aksların frenlemedeki olumsuz etkisi İki elastik yatak üzerinden karosere bağlı diyagonal yön vericiler, arka aksı, frenleme veya gaz verme durumunda ortaya çıkan F kuvveti ile arkaya doğru yaklaşık açısı kadar arka iz açısı almaya zorlar Diyagonal yön vericili araçlarda araç virajda frenlendiği takdirde, virajın dışındaki aşırı yüklenen tekerlek dışa doğru yönlenir ve savrulma tehlikesini yükselir Bu olumsuzluğu gidermek için Weissach aksı geliştirilmiştir Prof Dr N Sefa KURALAY 53

54 8 Weissach Arka aksı ( Kumanda kollu enine yön vericili askı sistemi) Weissach aksında bir biri üstünde duran her iki enine yön verici kollar aynı şekilde elastik yataklar üzerinden karoseriye bağlanmalarına rağmen, virajda frenlemede tekerleğin arka iz açısı yönünde bir açı değişimi ortaya çıkmaz Resim : Weissach aksı (Porsche) Prof Dr N Sefa KURALAY 54

55 Alt enine yön vericiye bağlı kumanda kolu (Steuerschwinge) frenleme sırasında alt, elastik enine yön verici üzerinden bir dönme hareketi oluşturur Tekerlek bu sayede ön iz açısı alacak şekilde yönlenir, bu sayede de aracın virajda savrulması engellenir Ön iz açısı Resim : Weissach aksı özgül yönlenme davranışı Prof Dr N Sefa KURALAY 55

56 10 Çoklu Enine Çubuklu Arka aks (Raumlenker Achse) Genel olarak çift enine yön vericili askı sistemini andırsa da, üst ve alt yön vericiler küresl mafsallara bağlı bağımsız çubuklardan oluşmaktadır Ön ve arka aks olarak kullanılması söz konusudur Çubuk uzunlukları ve konumlarıyla istenilen kinematik özelliklerin yakalanması mümkündür Prof Dr N Sefa KURALAY 56

57 Resim: Çoklu enine çubuklu aks (Raumlenker Achse) BMW E90 WTCC Prof Dr N Sefa KURALAY 57

58 Tahrik Tipi ve Askı sistemi Askı sistemleri tanımından sonra şu sorunun açıklanması gerekir; hangi askı sistemi ön aks, daha doğru bir ifadeyle hangi aks arka aks olarak belirli bir tahrik tipinde seçilmesi daha uygundur veya uygun görünmektedir Ön aks olarak arkadan motorlu araçlarda Mc Pherson askı sistemi düşük yanal hacim gereksinimi nedeniyle (Bagaj hacmi büyüyebilir) amaca uygun görünmektedir Buna karşın önden tahrikli araçlarda çift enine yön vericili askı sistemi kinematik avantajı nedeniyle daha uygundur Tahrik edilmeyen arka aksta hem kesin olarak yönlendirilen sabit aks (Audi), hem de boyuna yön vericili askı sistemi (Renault) dikkati çekmektedir Prof Dr N Sefa KURALAY 58

59 Askı Sisteminin Statik ve Kinematiği 1 Aks mesafesi : Ön aksın ortasından arka aks ortasına kadar mesafedir Araç özelliklerine önemli ölçüde tesiri vardır Baş sallama titreşimleri büyük aks mesafelerinde azalır Dezavantajı, büyük aks aralıklarında viraj geçişleri zorlaşır 2 İz genişliği: İki ön veya iki arka teker orta nokraları arasındaki mesafedir Aracın virajdaki davranışına ve yana yatmasına (yalpa) büyük tesiri vardır Bağımsız askı sistemleri yaylanma esnasında iz genişliği değişimi gösterirler ve fonksiyonel olarak da bu değişim kaçınılmazdır Örneğin 80 mm toplam yaylanmada ( 40 mm) ön akstaki toplam iz değişimi (her iki tekerlek için) 25 mm yi aşmamalıdır, aksi halde yön verme ve seyir emniyeti bundan olumsuz etkilenir Arka aksta ise bu değer 35 mm ye çıkabilir: Büyük iz genişliği değişimi tekerleklerin diyagonal olarak hareketine neden olur ve bu da gereksiz yan kuvvet, yüksek yuvarlanma direnci ve doğrusal hareketin kötüleşmesi demektir Prof Dr N Sefa KURALAY 59

60 + Yukarı yaylanma f 1 [mm] Hareket yönü İz genişliği artması [mm] İz genişliği azalması [mm] - Aşağı yaylanma f 2 [mm] Resim : Yön verilen ön tekerleklerde 80 mm toplam yaylanmada 25 mm den büyük iz genişliği değişimi oluşmamalıdır Boyuna yönde dalgalı bir yolda iz genişliği değişimi Prof Dr N Sefa KURALAY 60

61 + Yukarı yaylanma f 1 mm + Yukarı yaylanma f 1 mm İz genişliği artışı mm İz genişliği azalması mm İz genişliği artışı mm İz genişliği azalması mm İki mafsallı sarkaç aks VW 1300 Tek mafsallı sarkaç aks MB 280 SE Diyagonal yön vericili aks NSU 1000 TT Ekonomik olarak uygun Diyagonal yön vericili aks MB 250 Teknik olarak daha iyi MB 250 SE BMW VW Aşağı yaylanma f 2 mm Resim a : Ön aksta kullanılan askı sistemlerinin yaylanmaya bağlı olarak iz genişliği değişimleri - Aşağı yaylanma f 2 mm Resim b : Arka aksta kullanılan bağımsız askı sistemlerinde yaylanmaya bağlı olarak iz genişliği değişimleri Prof Dr N Sefa KURALAY 61

62 3 Ani Dönme Merkezi ve Yalpa Ekseni: Hemen tüm bağımsız askı sistemlerinde iz genişliği değişimi ile ani dönme merkezi yüksekliği arasında direkt bir ilişki mevcuttur Ani dönme merkezi mekanizma tekniğinde pol noktası kavramı olarak bilinirgözlenen zaman dilimi içinde sabit olarak aks ortasında bulunan bir noktadır ve bir yan kuvvetin etkisi ile araç şasi veya karoserin yalpa yapmaya başladığı noktadır f 1 t Ö, A 2 t tö m f 2 t t A n f 2 Prof Dr N Sefa KURALAY 62 f 2 Bir tekerleğin mevcut iz değişim eğrisi AB, iz değişim eğrisine yere temas noktasında çizilen teğet Resim : a) M ani dönme merkezi aks ortasındadır b) Ölçülen bir iz değişimi eğrisi yardımıyla ani dönme merkezi yüksekliği m veya n değerinin elde edilmesi

63 Aracın hareket davranışı için, araçta olduğu varsayılan teorik yalpa ekseninin yük altındaki yükseklik değişimi de önemlidir Bu yalpa ekseni ön ve arka aks ani dönme merkezlerini birleştiren doğrudur G M A Yalpa ekseni M Ö L Ö L A Resim : Teorik yalpa ekseni ön ve arka ani dönme merkezlerini birleştiren CC doğrusudur Karoser ağırlık merkezi ile yalpa ekseni arasındaki x mesafesi, yalpa hareketi momenti koludur Prof Dr N Sefa KURALAY 63

64 Tablo : Otomobillerde kullanılan bazı askı sistemlerinin ani dönme merkezlerinin yüksekliği Prof Dr N Sefa KURALAY 64

65 4 Kamber Açısı : Tekerlek düzleminin yola dik düzleme göre eğimini belirten açıdır Araca göre dışa eğimli tekerlek pozitif kamber açısına, Araca göre içe eğimli tekerlek negatif kamber açısına sahiptir Bu açı önceleri özellikle yavaş seyreden araçlarda tekerlek ve yatak ve aks mili yataklarındaki boşlukları almak için öngörülen açı olarak belirtilmekte ve değeri arasındadır Özellikle traktörlerde bu nedenle ön tekerlekler dışa doğru yatık takılır Binek otomobillerde pozitif kamber açısı amaca uygun olmaktadır, böylece hafif eğimli (balık sırtı) yolda yuvarlanan her iki tekerlekte eşit aşıntı ortaya çıkar Kamber Açısı: Tekerlek düzleminin düşey düzlemle yaptığı açıdır Prof Dr N Sefa KURALAY 65

66 5 Öniz Açısı ve Özgül Yönlenme : Öniz açısı tekerleklerin (yukarıdan bakıldığında) ön uçlarının içe kapanıklığıdır Her askı sisteminde yoldan tekerleğe etkiyen kuvvetler tekerleklerin pozitif ve negatif öniz açısı (Toe-in) açısı almalarına sebep olur: F R Hareket yönü Hareket yönü T F T R 2 Yuvarlanma direnci, tekeri R 2 moment kolu üzerinden arkaya doğru bastıran bir moment oluşturur Önden tahrikli araçlarda F T tahrik kuvveti tekerlekleri önden içe kapanmaya zorlayıcı moment oluşturur Resim : Serbest yuvarlan ve tahrik edilen tekerleğe etkiyen kuvvetlerin öniz açısı değişimine zorlaması R 2 T Tahrik edilmeyen akslarda öniz açısının değeri tekerleklerin içe kapanıklık miktarı olarak 2 3 mm Tahrik edilenlerde bu değer +3-2 mm arasındadır Prof Dr N Sefa KURALAY 66

67 Yoldan gelen kuvvetlerin etkisi ile tekerleklerin askı sistemlerindeki elastik bağlantı elemanları nedeniyle öniz açısı değişimine uğramalarına özgül yönlenme ismi verilir Ön iz ve Arka iz açısı Prof Dr N Sefa KURALAY 67

68 f 1 mm Toplam iz Sağ tekerlek Sol tekerlek - S Hareket yönü + S a b Negatif öniz mm Pozitif ön iz mm f 2 mm Resim: a) VW 1300 aracının ön tekerleklerinin yaylanma esnasında uğradığı öniz açıklığı değişimi mm olarak verilmiştir b) Ön tekerleklerin aynı miktardaki yaylanmada sol tekerleğin negatif ön iz açısı ve sağ tekerleğin pozitif ön iz açısı alması, her iki tekerleğin aynı anda sola sapmasıyla eş anlamlıdır Prof Dr N Sefa KURALAY 68

69 a b Ayarsız rot uzunluğu ve konumu da ön askı sistemlerinde yaylanma esnasında bir tekerleğin iz değişimine sebep olabilir f 1 mm Resim : Rot çubuğunun gereğinden kısa veya uzun olması veya direksiyon kutusuna bağlanan rot başının çok yukarıda veya aşağıda olması yaylanma esnasında tekerleğin negatif veya pozitif ön iz açısı değişimine uğramasına sebep olur Negatif öniz mm Pozitif öniz mm f 2 mm Prof Dr N Sefa KURALAY 69

70 Ön iz açısının yaylanma esnasında bilinçli olarak kontrol edilmesiyle konstruktif olarak aracın virajdaki davranışına etkimek mümkündür Ön askı sistemlerinde olduğu gibi arka askı sistemlerinde de özgül yönlenme öniz açısı değişimi ile gerçekleştirilebilir D S S Hareket yönü i S S S Hareket yönü S Resim: Aracın aşırı döner davranışının azaltılması için arkadan tahrikli araçta tekerleklerin askı sistemi öyle tasarlanır ki, virajda yalpa etkisi ile viraj dışındaki pozitif ve içindeki negatif öniz açısı almak suretiyle aracın arka kısmı viraja girerken aracın tamamı viraj dışına yönlenir Resim : Virajda yalpa etkisi altında ön aksta viraj dışındaki teker pozitif ve viraj içindeki teker negatif öniz açısı alırsa, araç ek olarak aldığı yönlenme açısı ile viraja doğru sapar Prof Dr N Sefa KURALAY 70

71 6 Yön Verme Açıları ve Dönme Dairesi : Bir aracın çok yavaş olarak virajı düzgün bir şekilde dönebilmesi ancak her bir tekerleğin ortasından tekerlek düzlemine çizilen dikmelerin viraj merkezinde kesişmeleri ile mümkündür (Ackermann prensibine) r L cotan j s 0 Ö Da 2r İ cotan L Da İ j L 0 İ Da R A R Ö Resim : Ackermann prensibine göre, yön verilen ön tekerleklerin direksiyon açıları arasındaki kinematik ilişki arası dönme dairesi çapı R Ö L sin Da r L mümkün olduğunca küçük olmalıdır Prof Dr N Sefa KURALAY 71

72 Dönme yarıçapının küçültülmesi adına pek çok otomobilde viraj dışındaki tekerleğin direksiyon açısı içeridekinden büyük olacak şekilde dizayn edilmektedir Yani isteyerek ideal yön verme koşulundan (Ackermann Şartı) sapılmaktadır Oluşan direksiyon hatası F D Da Direksiyon veya yön verme hatasını daha belirgin olarak gösterebilmek için mevcut araçta ölçülen İ D değeri, teorik olarak hesaplanan değerinden çıkartılır 0 İ Da Buna göre yön verme hatası: F 0 Prof Dr N Sefa KURALAY 72

73 [ 0 ] F [ 0 ] Teorik Sağa dönüş Ölçülen Sola dönüş Sola dönüş Ölçülen Sağa dönüş İ İ [ 0 ] İ [ 0 ] Resim : VW 1600 aracına ait direksiyon açıları farkı teorik ve ölçülen değerler ile, teorik ve ölçülen açı farkından elde edilen direksiyon hatasının yön verme açısına göre değişimi Prof Dr N Sefa KURALAY 73

74 7 Direksiyonun Kendini Toplaması (Geri Gelmesi) : Şayet ön tekerleklerde geri getirme momenti olmasaydı, bunları virajda yönlendirmek için çok az bir kuvvet gerekecekti ve virajdan çıktıktan sonra direksiyonun geri çevrilmesi gerekecekti Bunun mahsurları ise, sürücü viraj dönüş hızı hakkında herhangi bir hisse sahip olmayacak ve hatta aracın hareket davranışını kestiremeyecekti Her sürücü tarafından direksiyon yeterince hızlı geri çevrilemeyeceğinden virajdan savrulma tehlikesi ortaya çıkacaktır 1 R 3 2 G sin cos S G sin R 3 F T n R G G sin Gsin sin M e L1 M R Sn R F T e r L M R L2 3 Gsin sin R tan )cos Prof Dr N Sefa KURALAY 74 (r L r dyn 3

75 Hareket yönü B Üst görünüş F T veya T T R 2 R 2 M L3 BR 2 veya M L3 F T R 2 R 2 r L cos r Kamber açısı dyn sin( ) n a Zemin üzerindeki kesim Hareket yönü r L n a r dyn S n a Yan kuvvet M L4 Sn a ; tan Prof Dr N Sefa KURALAY 75 n a r dyn

76 n a F T sin n a F T cos r dyn n a F T veya B F T M L 5 F T sin n ' Her bir tekerlek için ayrı ayrı düzenlenecek olan geri getirme momenti : a M L M L1 M L2 M L3 M L4 M L5 Prof Dr N Sefa KURALAY 76

77 Teşekkür ederim Prof Dr N Sefa KURALAY Prof Dr N Sefa KURALAY 77

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY DİREKSİYON SİSTEMİ

Prof. Dr. N. Sefa KURALAY DİREKSİYON SİSTEMİ Prof Dr N Sefa KURALAY DİREKSİYON SİSTEMİ DİREKSİYON SİSTEMİ 1 DİREKSİYON GEOMETRİSİ Aksondan Yön Verme Ön tekerleklere yön verilmesiyle araç belirli bir hareket yönüne zorlanır Motorlu araçlar aksondan

Detaylı

YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI Prof r N Sefa KURALAY 1 YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI Titreşim hareketleri esas itibariyle düzgün olmayan yollarda ortaya çıkar Yolcuları sarsıntılarla, aracı ve yolu aşırı dinamik

Detaylı

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı

Detaylı

STABİLİZATÖRLER. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

STABİLİZATÖRLER. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 STABİLİZATÖRLER Prof Dr N Sefa KURALAY 1 STABİLİZATÖRLER Görevleri ve Uygulama Şekilleri Stabilizatörler, şasi veya karoserinin yalpa hareketini azaltmak ve aracın viraj davranışını iyileştirmek amacıyla

Detaylı

YAYLANMA ve METAL YAYLAR. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

YAYLANMA ve METAL YAYLAR. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 YAYLANMA ve METAL YAYLAR Prof Dr N Sefa KURALAY YAYLANMA VE TEKERLEK ASKI SİSTEMLERİ Yayların Görevi Yol düzgünsüzlüğü sonucu tekerlekler dönme hareketi yapmanın yanı sıra yukarı aşağı hareket ederler

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 5 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 8 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 9 1.5 TAŞIT

Detaylı

SÜRÜŞ SİSTEMLERİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

SÜRÜŞ SİSTEMLERİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 SÜRÜŞ SİSTEMLERİ Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 SÜRÜŞ SİSTEMLERİ Bir aracın sürüş sistemine şasi, yani kendinden taşıyıcılı karoseri, yaylanma, tekerlek askı sistemleri, yani ön ve arka akslar, direksiyon,

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI DİŞLİ ÇARKLAR MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Dişli Çarklar 2 Dişli çarklar, eksenleri birbirine paralel, birbirini kesen ya da birbirine çapraz olan miller arasında

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 11 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 14 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 15 1.5

Detaylı

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Mil-Göbek Bağlantıları Soruları 1. Mil-göbek bağlantılarını fiziksel esasa göre sınıflandırarak her sınıfın çalışma prensiplerini açıklayınız. 2. Kaç çeşit uygu kaması vardır? Şekil ile açıklayınız. 3.

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular:

Detaylı

Hareket Kontrol Sistemleri Ders Notları. Namık Kemal Üniversitesi Hayrabolu Meslek Yüksek Okulu Öğretim Görevlisi Ahmet DURAK

Hareket Kontrol Sistemleri Ders Notları. Namık Kemal Üniversitesi Hayrabolu Meslek Yüksek Okulu Öğretim Görevlisi Ahmet DURAK Hareket Kontrol Sistemleri Ders Notları Namık Kemal Üniversitesi Hayrabolu Meslek Yüksek Okulu Öğretim Görevlisi Ahmet DURAK 1 Şasi ve Karoser Şasi ve Karoseri, otomobilin gövdesini oluşturur. Şasi çerçevesi

Detaylı

Geometrik nivelmanda önemli hata kaynakları Nivelmanda oluşabilecek model hataları iki bölümde incelenebilir. Bunlar: Aletsel (Nivo ve Mira) Hatalar Çevresel Koşullardan Kaynaklanan Hatalar 1. Aletsel

Detaylı

MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ

MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ www.sakarya.edu.tr MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ www.sakarya.edu.tr 1. DÜŞEY YÜKLÜ KİRİŞLER Cisimlerin mukavemeti konusunun esas problemi, herhangi bir yapıya uygulanan bir kuvvetin oluşturacağı gerilme

Detaylı

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Akışkanlar dinamiğinde, sürtünmesiz akışkanlar için Bernoulli prensibi akımın hız arttıkça aynı anda

Detaylı

Devrilme stabilitesi ve damperli devrilme stabilitesi

Devrilme stabilitesi ve damperli devrilme stabilitesi Genel Genel Devrilme stabilitesi ve damperli devrilme stabilitesinin farklı tüleri vardır. Özellikle şunlar yer alır: Sürüş sırasında devrilme stabilitesi Devrilme sırasında devrilme stabilitesi Bir vinç

Detaylı

ÖZHENDEKCİ BASINÇ ÇUBUKLARI

ÖZHENDEKCİ BASINÇ ÇUBUKLARI BASINÇ ÇUBUKLARI Kesit zoru olarak yalnızca eksenel doğrultuda basınca maruz kalan elemanlara basınç çubukları denir. Bu tip çubuklara örnek olarak pandül kolonları, kafes sistemlerin basınca çalışan dikme

Detaylı

Beton pompalı kamyonlar. Beton pompalı kamyonlar hakkında genel bilgiler. Tasarım. Beton pompalı kamyonlar burulmaya karşı ekstra sağlam kabul edilir.

Beton pompalı kamyonlar. Beton pompalı kamyonlar hakkında genel bilgiler. Tasarım. Beton pompalı kamyonlar burulmaya karşı ekstra sağlam kabul edilir. Beton pompalı kamyonlar hakkında genel bilgiler Beton pompalı kamyonlar hakkında genel bilgiler Beton pompalı kamyonlar burulmaya karşı ekstra sağlam kabul edilir. Tasarım Üstyapıyı öyle güçlü ve sert

Detaylı

Şaft: Şaft ve Mafsallar:

Şaft: Şaft ve Mafsallar: Şaft ve Mafsallar: Motor ve tahrik aksı farklı yerde olan araçlarda, vites kutusu ile diferansiyel arasında hareket iletimi için şaft ve açısal sapmalar için gerekli olan mafsallar karşımıza çıkmaktadır.

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri

Detaylı

ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR

ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR 2. Bölüm Temel, kolon kirişler ve Döşeme 1 1. Çelik Temeller Binaların sabit ve hareketli yüklerini zemine nakletmek üzere inşa edilen temeller, şekillenme ve kullanılan malzemenin

Detaylı

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Aks ve milin tanımı Akslar ve millerin mukavemet hesabı Millerde titreşim hesabı Mil tasarımı için tavsiyeler

Detaylı

TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun

TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun . Döşemeler TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun 07.3 ÇELİK YAPILAR Döşeme, Stabilite Kiriş ve kolonların düktilitesi tümüyle yada kısmi basınç etkisi altındaki elemanlarının genişlik/kalınlık

Detaylı

YAYLAR. Bu sunu farklı kaynaklardan derlenmiştir.

YAYLAR. Bu sunu farklı kaynaklardan derlenmiştir. YAYLAR Gerek yapıldıktan malzemelerin elastiktik özellikleri ve gerekse şekillerinden dolayı dış etkenler (kuvvet, moment) altında başka makina elemanlarına kıyasla daha büyük bir oranda şekil değişikliğine

Detaylı

Disk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması

Disk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması Disk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması Hidrolik Fren Sistemi Sürtünmeli Frenler Doğrudan doğruya

Detaylı

Kar Mücadelesi. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Kar Mücadelesi. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Kar Mücadelesi Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yüzey Kaplaması Yüzey Dokusu Kaplamanın yüzeysel dokusu ve pürüzlülüğü hem sürüş konforunu hem de sürüş emniyetini belirler. Kaplama yeterince düzgün ama gerekli

Detaylı

RULMANLI YATAKLAR 28.04.2016. Rulmanlı Yataklar

RULMANLI YATAKLAR 28.04.2016. Rulmanlı Yataklar RULMANLI YATAKLAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Rulmanlı Yataklar Yataklar minimum sürtünme ile izafi harekete müsaade eden, fakat kuvvet doğrultusundaki

Detaylı

2. Kuvvet kazancı, yükün kuvvete oranı olarak ifade edilir. Yük kuvvet ile dengede ise,

2. Kuvvet kazancı, yükün kuvvete oranı olarak ifade edilir. Yük kuvvet ile dengede ise, Bir işi daha kolay yapabilmek için kullanılan düzeneklere basit makineler denir. Bu basit makineler kuvvetin doğrultusunu, yönünü ve değerini değiştirerek günlük hayatta iş yapmamızı kolaylaştırır. Basit

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 5.BÖLÜM Bağlama Elemanları Kaynak Bağlantıları Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 BU SLAYTTAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Bağlama Elemanlarının Tanımı ve Sınıflandırılması Kaynak Bağlantılarının

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Güç Ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri Redüktörler Ve Vites Kutuları : Sınıflandırma Ve Kavramlar Silindirik

Detaylı

Kuvvetler ve hareketler. Tanımlamalar. Bükülmeyle ilgili olarak esnek üstyapı

Kuvvetler ve hareketler. Tanımlamalar. Bükülmeyle ilgili olarak esnek üstyapı Kuvvetler ve hareketler ile ilgili genel bilgiler Kuvvetler ve hareketler ile ilgili genel bilgiler Şasi çerçevesi sürüş yöntemine ve yol yüzeyinin doğasına bağlı olarak farklı yönlerde güçlere maruz kalır.

Detaylı

T.C. TRAKYA ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ. M3 SINIFI BĠR TAġITTA ARKA SÜSPANSĠYON TASARIMI. Kadir Oğuzcan GER YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

T.C. TRAKYA ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ. M3 SINIFI BĠR TAġITTA ARKA SÜSPANSĠYON TASARIMI. Kadir Oğuzcan GER YÜKSEK LĠSANS TEZĠ T.C. TRAKYA ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ M3 SINIFI BĠR TAġITTA ARKA SÜSPANSĠYON TASARIMI Kadir Oğuzcan GER YÜKSEK LĠSANS TEZĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠANABĠLĠM DALI Tez DanıĢmanı: Yrd. Doç. Dr. Nilhan

Detaylı

Alt şasi tasarım. Genel bilgiler. Alt şasi aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir:

Alt şasi tasarım. Genel bilgiler. Alt şasi aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir: Alt şasi aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir: Yükü şasi çerçevesi üzerine düzgün bir şekilde dağıtmak için Tekerlekler ve çerçeve üzerinde dik duran diğer parçalar için boşluk sağlamak amacıyla Üstyapıyı

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Rulmanlı Yataklar YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Rulmanlı Yataklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Yuvarlanmalı

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI AKSLAR VE MİLLER P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Dönen parça veya elemanlar taşıyan

Detaylı

SÖNÜMLEME ELEMANLARI AMORTİSÖRLER. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

SÖNÜMLEME ELEMANLARI AMORTİSÖRLER. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 SÖNÜMLEME ELEMANLARI AMORTİSÖRLER Prof Dr N Sefa KURALAY 1 SÖNÜMLEME ELEMANLARI, AMORTİSÖRLER Amortisörlerin Görevleri: Taşıt yaylarına paralel olarak bağlanan amortisörlerin; Aksların ve tekerleklerin

Detaylı

ÇALIŞMA SORULARI 1) Yukarıdaki şekilde AB ve BC silindirik çubukları B noktasında birbirleriyle birleştirilmişlerdir, AB çubuğunun çapı 30 mm ve BC çubuğunun çapı ise 50 mm dir. Sisteme A ucunda 60 kn

Detaylı

Kar Mücadelesi-Siperler. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN

Kar Mücadelesi-Siperler. Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Kar Mücadelesi-Siperler Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Yüzey Kaplaması Yüzey Dokusu Kaplamanın yüzeysel dokusu ve pürüzlülüğü hem sürüş konforunu hem de sürüş emniyetini belirler. Kaplama yeterince düzgün ama

Detaylı

Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN

Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN Dr. Öğr. Üyesi Sercan SERİN 2 10-YATAY KURBA ELEMANLARI 3 KURBALARDA DÖNÜŞ Güvenlik ve kapasite açısından taşıtların kurbaları sürekli bir hareketle ve aliynmandaki hızını mümkün mertebe muhafaza edecek

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ

RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ MUTLAK GENEL DÜZLEMSEL HAREKET: Genel düzlemsel hareket yapan bir karı cisim öteleme ve dönme hareketini eşzamanlı yapar. Eğer cisim ince bir levha olarak gösterilirse,

Detaylı

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir.

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. BASINÇ ÇUBUKLARI Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir. Basınç çubukları, sadece eksenel basınç kuvvetine maruz kalırlar. Bu çubuklar üzerinde Eğilme ve

Detaylı

Süspansiyon elemanları

Süspansiyon elemanları Süspansiyon elemanları Çelik yaylar Helisel yaylar, süspansiyon yayı Yaprak yaylar. süspansiyon yayı Burulma Çubukları, stabilizatör, süspansiyon yayı Helisel yay Yaprak yaylar Otomobillerde nadiren kullanılmaktadır.

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. (8.Hafta) Kubilay Aslantaş

MAK-204. Üretim Yöntemleri. (8.Hafta) Kubilay Aslantaş MAK-204 Üretim Yöntemleri Vidalar-Vida Açma Đşlemi (8.Hafta) Kubilay Aslantaş Kullanım yerlerine göre vida Türleri Bağlama vidaları Hareket vidaları Kuvvet ileten vidaları Metrik vidalar Trapez vidalar

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 7 İç Kuvvetler Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 7. İç Kuvvetler Bu bölümde, bir

Detaylı

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI KAVRAMALAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Kavramalar / 4 Kavramaların temel görevi iki mili birbirine bağlamaktır. Bu temel görevin yanında şu fonksiyonları

Detaylı

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu hafta Şasi Sistemleri Tekerlekler ve Lastikler Süspansiyonlar Direksiyon Sistemleri

Detaylı

Girdi kuvvetleri ile makinaya değişik biçimlerde uygulanan dış kuvvetler kastedilmektedir (input forces). Çıktı kuvvetleri ise elde edilen kuvvetleri

Girdi kuvvetleri ile makinaya değişik biçimlerde uygulanan dış kuvvetler kastedilmektedir (input forces). Çıktı kuvvetleri ise elde edilen kuvvetleri ÇERÇEVELER Çerçeveler kafesler gibi genellikle sabit duran taşıyıcı sistemlerdir. Bir çerçeveyi kafesten ayıran en belirgin özellik, en az bir elemanının çok kuvvet elemanı (multi force member) oluşudur.

Detaylı

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Makine Elemanları 2 YUVARLANMALI YATAKLAR-I RULMANLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Yuvarlanmalı Yataklamalar Ve Türleri Bilyalı Rulmanlar Sabit Bilyalı Rulmanlar Eğik

Detaylı

Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı. Doç.Dr. Bilge Doran

Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı. Doç.Dr. Bilge Doran Yapısal Analiz Programı SAP2000 Bilgi Aktarımı ve Kullanımı Dersin Adı : Yapı Mühendisliğinde Bilgisayar Uygulamaları Koordinatörü : Doç.Dr.Bilge DORAN Öğretim Üyeleri/Elemanları: Dr. Sema NOYAN ALACALI,

Detaylı

Aks yük hesaplamaları. Aks yükleri ve yük hesaplamaları ile ilgili genel bilgi

Aks yük hesaplamaları. Aks yükleri ve yük hesaplamaları ile ilgili genel bilgi Aks yükleri ve yük hesaplamaları ile ilgili genel bilgi Kamyonları kullanan tüm taşıma tipleri kamyon şasisinin belli bir üstyapı tarafından desteklenmesini gerektirir. Aks yükü hesaplamalarının amacı

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 1 kışkan Statiğine Giriş kışkan statiği (hidrostatik, aerostatik), durgun haldeki akışkanlarla

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik

DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik DİŞLİ ÇARKLAR 1 DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik yüzeyli makina elemanı. 2 Hareket Aktarma

Detaylı

MİLLER ve AKSLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU

MİLLER ve AKSLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU MİLLER ve AKSLAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU Miller ve Akslar 2 / 40 AKS: Şekil olarak mile benzeyen, ancak döndürme momenti iletmediği için burulmaya zorlanmayan, sadece eğilme

Detaylı

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II

BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II BETONARME-II ONUR ONAT HAFTA-1 VE HAFTA-II GENEL BİLGİLER Yapısal sistemler düşey yüklerin haricinde aşağıda sayılan yatay yüklerin etkisine maruz kalmaktadırlar. 1. Deprem 2. Rüzgar 3. Toprak itkisi 4.

Detaylı

HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Helisel Dişli Çarkların Yapısı 2 Düz dişli çarklardaki darbeli ve gürültülü çalışma koşullarının önüne geçilmesi, daha sessiz-yumuşak kavrama sağlanması ve mukavemetin artırılması

Detaylı

1. ŞASİ VE KAROSERİ TEKNİĞİ

1. ŞASİ VE KAROSERİ TEKNİĞİ 1. ŞASİ VE KAROSERİ TEKNİĞİ 1.1. ARAÇLARDA ŞASİ VE KAROSERİNİN TEMEL GÖREVLERİ VE ÖNEMİ Bu bölümde, otomobili meydana getiren elemanlara veya donanımlara kısaca yer verildikten ve otomobil tümüyle göz

Detaylı

Beton pompalama kamyonları

Beton pompalama kamyonları Genel bilgiler Genel bilgiler Beton pompalama kamyonları hidrolik olarak kontrol edilen bir kol ile genellikle araçtan belirli bir mesafede olan yerlere beton pompalamak için kullanılır. Üstyapı torsiyonel

Detaylı

Değiştirilebilir yük taşıyıcıları

Değiştirilebilir yük taşıyıcıları Genel bilgiler Genel bilgiler Değiştirilebilir yük taşıyıcı, esnekliği arttıran ve araç için durma zamanını azaltan yük taşıyıcıyı hızlıca değiştirmek için kullanılır. Yük değiş tokuşunun en genel türü,

Detaylı

Endüstriyel Yatık Tip Redüktör Seçim Kriterleri

Endüstriyel Yatık Tip Redüktör Seçim Kriterleri Endüstriyel Yatık Tip Redüktör Seçim Kriterleri Gelişen imalat teknolojileri ile birlikte birim hacimde daha yüksek tork değerlerine sahip redüktörihtiyacı kullanıcıların en önemli beklentilerinden biri

Detaylı

TRANSPORT SİSTEMLERİNDE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI

TRANSPORT SİSTEMLERİNDE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI BÖLÜM 14. TRANSPORT SİSTEMLERİNDE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI 14. GİRİŞ Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD), imalatın tasarım aşamasının ayrılmaz bir parçasıdır. Genel amaçlı bir CAD sisteminde oluşturulan bir

Detaylı

MOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10

MOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10 MOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10 Traktör Mekaniği Traktörlerde ağırlık merkezi yerinin tayini Hareketsiz durumdaki traktörde kuvvetler Arka dingili muharrik traktörlerde kuvvetler Çeki Kancası ve Çeki Demirine

Detaylı

LASTİK TEKERLEK MEKANİĞİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

LASTİK TEKERLEK MEKANİĞİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 LASTİK TEKERLEK MEKANİĞİ Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 LASTİK TEKERLEK MEKANİĞİ Lastik tekerleğin mekanik özellikleri yuvarlanma direnci, aderans olayı, yan kuvvetler etkisi altındaki hareket, düşey titreşimler

Detaylı

Fizik 101: Ders 7 Ajanda

Fizik 101: Ders 7 Ajanda Fizik 101: Ders 7 Ajanda Sürtünme edir? asıl nitelendirebiliriz? Sürtünme modeli Statik & Kinetik sürtünme Sürtünmeli problemler Sürtünme ne yapar? Yeni Konu: Sürtünme Rölatif harekete karşıdır. Öğrendiklerimiz

Detaylı

TARIM TRAKTÖRLERİ 21.07.2015. Tarım Traktörleri. Traktör Tipleri. Tarım traktörlerindeki önemli gelişim aşamaları

TARIM TRAKTÖRLERİ 21.07.2015. Tarım Traktörleri. Traktör Tipleri. Tarım traktörlerindeki önemli gelişim aşamaları TARIM TRAKTÖRLERİ Tarım Traktörleri Traktör, kelime olarak çekici veya hareket ettirici anlamına gelmektedir Traktörler, tarımsal işletmelerde çeşitli iş makinelerinin çalıştırılması için kullanılan kuvvet

Detaylı

FRENLER SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU

FRENLER SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU FRENLER MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Frenler 2 / 20 Frenler, sürtünme yüzeyli kavramalarla benzer prensiplere göre çalışan bir makine elemanı grubunu oluştururlar. Şu şekilde

Detaylı

Hasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007

Hasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007 Hasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007 I.GİRİŞ Motorlu araç frenleri alanındaki gelişme, taşıtları değişik sürüş koşullarında mümkün olan en iyi şekilde frenleyebilen verimli,

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA DİŞLİ ÇARLAR II: HESAPLAMA Prof. Dr. İrfan AYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Dişli Çark uvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız.

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız. MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız. F = 2000 ± 1900 N F = ± 160 N F = 150 ± 150 N F = 100 ± 90 N F = ± 50 N F = 16,16 N F = 333,33 N F =

Detaylı

DİFERANSİYELLER ve DAĞITICI DİŞLİ KUTULARI. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

DİFERANSİYELLER ve DAĞITICI DİŞLİ KUTULARI. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 DİFERANSİYELLER ve DAĞITICI DİŞLİ KUTULARI Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 DİFERANSİYELLER Otomobilin tahrik edilen aksının viraj içinde kalan tekeri bir virajı r i yarıçapı ile dönerken viraj dışındaki tekerleği

Detaylı

MAK 4004 BİTİRME ÖDEVİ DERSİ PROJE ÖNERİSİ

MAK 4004 BİTİRME ÖDEVİ DERSİ PROJE ÖNERİSİ - ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ Form BTP-01 (1/) BAHAR 007-008 4/01/008 Taşıt Hareket Denklemlerinin Bilgisayar Yardımıyla Çözümü 1. Taşıta etkiyen kuvvetlerin belirlenmesi. Düz harekette taşıt hareket denklemlerinin

Detaylı

VECTOR MECHANICS FOR ENGINEERS: STATICS

VECTOR MECHANICS FOR ENGINEERS: STATICS Seventh Edition VECTOR ECHANICS FOR ENGINEERS: STATICS Ferdinand P. Beer E. Russell Johnston, Jr. Ders Notu: Hayri ACAR İstanbul Teknik Üniveristesi Tel: 85 31 46 / 116 E-mail: acarh@itu.edu.tr Web: http://atlas.cc.itu.edu.tr/~acarh

Detaylı

TİCARİ ARAÇ GELİŞTİRME PROJESİ KAPSAMINDA DİNAMİK MODELİN TESTLER İLE DOĞRULANMASI

TİCARİ ARAÇ GELİŞTİRME PROJESİ KAPSAMINDA DİNAMİK MODELİN TESTLER İLE DOĞRULANMASI TİCARİ ARAÇ GELİŞTİRME PROJESİ KAPSAMINDA DİNAMİK MODELİN TESTLER İLE DOĞRULANMASI Baki Orçun ORGÜL, Mustafa Latif KOYUNCU, Sertaç DİLEROĞLU, Harun GÖKÇE Hexagon Studio Araç Mühendisliği Bölümü OTEKON

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Rulmanlar

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Rulmanlar Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler Rulmanlar İçerik Giriş Rulmanlar Yuvarlanma elemanı geometrileri Rulman çeşitleri Rulman malzemeleri Rulman standardı 2 Giriş www.sezerrulman.com.tr

Detaylı

İnşaat Mühendisliği Bölümü. Basınç Kuvvetleri

İnşaat Mühendisliği Bölümü. Basınç Kuvvetleri İnşaat Mühendisliği ölümü kışkanlar Mekaniği asınç Kuvvetleri Soru 1 : Şekildeki mafsal altındaki yüzeylere etkiyen yatay ve düşey kuvvetleri bulunuz. (Şekil düzlemine dik derinlik 1 m dir.) h 1.5 m 1

Detaylı

Toprak işleme makinaları.. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1

Toprak işleme makinaları.. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1 Toprak işleme makinaları.. 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 1 Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 2 Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim OKURSOY 3 Kulaklı pulluklar 15.10.2012 Prof.Dr.Rasim

Detaylı

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu hafta Şasi Sistemleri Tekerlekler ve Lastikler Süspansiyonlar Direksiyon Sistemleri

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Konik Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Konik Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Konik Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR İçerik Giriş Konik dişli çark mekanizması Konik dişli çark mukavemet hesabı Konik dişli ark mekanizmalarında oluşan kuvvetler

Detaylı

Kılavuz Rayları ve Emniyet Freni Mekanizmaları Üzerindeki Gerilmelere Dair Araştırma

Kılavuz Rayları ve Emniyet Freni Mekanizmaları Üzerindeki Gerilmelere Dair Araştırma Kılavuz Rayları ve Emniyet Freni Mekanizmaları Üzerindeki Gerilmelere Dair Araştırma Dr. C. Erdem Đmrak 1, Said Bedir 1, Sefa Targıt 2 1 Đstanbul Teknik Üniversitesi, Makine Mühendisliği Fakültesi, Makine

Detaylı

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ 1 Bir otomobil lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır Hava sıcaklığı 25 C iken etkin basınç 210 kpa dır Eğer lastiğin hacmi 0025

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Giriş Temel kavramlar Sınıflandırma Aks ve mil mukavemet hesabı Millerde titreşim kontrolü Konstrüksiyon

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Uygulama Sorusu-1 Şekildeki 40 mm çaplı şaft 0 kn eksenel çekme kuvveti ve 450 Nm burulma momentine maruzdur. Ayrıca milin her iki ucunda 360 Nm lik eğilme momenti etki etmektedir. Mil malzemesi için σ

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

Kayar Mesnetler GS F 1G Kayar Mesnet GS F 2G Kayar Mesnet GS 2G-PL Kayar Mesnet

Kayar Mesnetler GS F 1G Kayar Mesnet GS F 2G Kayar Mesnet GS 2G-PL Kayar Mesnet Kayar Mesnetler 6Kayar Mesnet DestekleriKılavuzlu bir Desteğin bir Simotec Kiriş Kesiti 100 veya 120 den ya da 100 ila 120 mm arasında bir flanş genişliğine sahip başka bir çelik kirişten askıya alınması

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular:

Detaylı

ADB (AIR DISC BRAKES/HAVALI DISK FRENLERI) HATA ARAMASI İÇIN TEMEL ESASLAR. Bakınız 1. c)

ADB (AIR DISC BRAKES/HAVALI DISK FRENLERI) HATA ARAMASI İÇIN TEMEL ESASLAR. Bakınız 1. c) ADB (AIR DISC BRAKES/HAVALI DISK FRENLERI) HATA ARAMASI İÇIN TEMEL ESASLAR 1. Aşınma farkı 2. Zamanından önce oluşan aşınma 1. Fren kaliperi sıkıştı/kurallara uygun kaymıyor 1/6 temizleyin (lastik manşetlerde

Detaylı

Aks ağırlığı hesaplamaları. Aks ağırlık hesaplamaları hakkında genel bilgiler

Aks ağırlığı hesaplamaları. Aks ağırlık hesaplamaları hakkında genel bilgiler Aks ağırlık hesaplamaları hakkında genel bilgiler Kamyonları kullanan tüm taşıma tipleri, fabrikadan tedarik edilen şasinin belli bir üstyapı tarafından desteklenmesini gerektirir. Aks ağırlık hesaplamaları

Detaylı

Yuvarlanmalı Yataklar- Rulmanlar. Bir rulman iç bilezik, dış bilezik, yuvarlanma elemanları ve kafesten oluşan bir sistemdir.

Yuvarlanmalı Yataklar- Rulmanlar. Bir rulman iç bilezik, dış bilezik, yuvarlanma elemanları ve kafesten oluşan bir sistemdir. YATAKLAR Yataklar Genellikle milleri veya aksları destekleyen yataklar, kaymalı ve yuvarlanmalı (rulman) olmak üzere iki gruba ayrılır. Kaymalı yataklarda yüzeyler arasında kayma, rulmanlarda ise yüzeyler

Detaylı

Konik Dişli Çarklar. Prof. Dr. Mehmet Fırat 89

Konik Dişli Çarklar. Prof. Dr. Mehmet Fırat 89 Prof. Dr. Mehmet Fırat 89 Konik Dişli Çarklar Hareketi, ekseni döndüren milin ekseni ile kesişen başka bir mile aktarmak ve gerektiğinde hız dönüşümü de sağlamak amacı ile kullanılan mekanizmalar konik

Detaylı

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN VİSKOZİTE ÖLÇÜMÜ Viskozite, bir sıvının iç sürtünmesi olarak tanımlanır. Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskoziteleri azalır.

Detaylı

Yatak Katsayısı Yaklaşımı

Yatak Katsayısı Yaklaşımı Yatak Katsayısı Yaklaşımı Yatak katsayısı yaklaşımı, sürekli bir ortam olan zemin için kurulmuş matematik bir modeldir. Zemin bu modelde yaylar ile temsil edilir. Yaylar, temel taban basıncı ve zemin deformasyonu

Detaylı

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ T.C PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ Öğrencinin; Adı: Cengiz Görkem Soyadı: DENGĠZ No: 07223019 DanıĢman: Doç. Dr. TEZCAN ġekercġoğlu

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 A. TEMEL KAVRAMLAR MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 B. VİDA TÜRLERİ a) Vida Profil Tipleri Mil üzerine açılan diş ile lineer hareket elde edilmek istendiğinde kullanılır. Üçgen Vida Profili: Parçaları

Detaylı

YAPI STATİĞİ MESNETLER

YAPI STATİĞİ MESNETLER YAPI STATİĞİ MESNETLER Öğr.Gör. Gültekin BÜYÜKŞENGÜR STATİK Kirişler Yük Ve Mesnet Çeşitleri Mesnetler Ve Mesnet Reaksiyonları 1. Kayıcı Mesnetler 2. Sabit Mesnetler 3. Ankastre (Konsol) Mesnetler 4. Üç

Detaylı

FL 3 DENEY 4 MALZEMELERDE ELASTĐSĐTE VE KAYMA ELASTĐSĐTE MODÜLLERĐNĐN EĞME VE BURULMA TESTLERĐ ĐLE BELĐRLENMESĐ 1. AMAÇ

FL 3 DENEY 4 MALZEMELERDE ELASTĐSĐTE VE KAYMA ELASTĐSĐTE MODÜLLERĐNĐN EĞME VE BURULMA TESTLERĐ ĐLE BELĐRLENMESĐ 1. AMAÇ Malzemelerde Elastisite ve Kayma Elastisite Modüllerinin Eğme ve Burulma Testleri ile Belirlenmesi 1/5 DENEY 4 MAZEMEERDE EASTĐSĐTE VE KAYMA EASTĐSĐTE MODÜERĐNĐN EĞME VE BURUMA TESTERĐ ĐE BEĐRENMESĐ 1.

Detaylı

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy AKSLAR ve MİLLER AKSLAR MİLLER Eksenel kuvvetlerde her iki elemanda çekmeye veya basmaya zorlanabilirler. Her iki elemanda içi dolu veya boş imal edilirler. Eksen durumlarına göre Genel olarak düz elemanlardır

Detaylı

KİNETİK ENERJİ, İŞ-İŞ ve ENERJİ PRENSİBİ

KİNETİK ENERJİ, İŞ-İŞ ve ENERJİ PRENSİBİ KİNETİK ENERJİ, İŞ-İŞ ve ENERJİ PRENSİBİ Amaçlar 1. Kuvvet ve kuvvet çiftlerinin yaptığı işlerin tanımlanması, 2. Rijit cisme iş ve enerji prensiplerinin uygulanması. UYGULAMALAR Beton mikserinin iki motoru

Detaylı

SD130. Volvo sıkıştırıcılar 12,8-13,3 t 119 kw

SD130. Volvo sıkıştırıcılar 12,8-13,3 t 119 kw SD130 Volvo sıkıştırıcılar 12,8-13,3 t 119 kw Santrifüj gücü Yüksek santrifüj gücü ile yüksek silindir ağırlığının birleşimi, mükemmel sıkıştırmayı kolaylaştırır ve malzeme hedef derinliğine daha az geçişte

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör. İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm

Detaylı