SUCUL EKOSİSTEMDE MİKROORGANİZMALARIN KİMYASAL MADDELERLE OLAN İLİŞKİSİ

Transkript

1 SUCUL EKOSİSTEMDE MİKROORGANİZMALARIN KİMYASAL MADDELERLE OLAN İLİŞKİSİ Ayşe GÜNDOĞDU 1, Oylum GÖKKURT 1, Melek ERSOY KARAÇUHA 1 1.ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SİNOP SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ, 57000, SİNOP aysegundogdu57@hotmail.com ÖZET Sularda bulunan canlılarla su biyolojik bir sistem oluşturur. Bu sisteme akuatik sistem denir. Sistemde fiziksel ve kimyasal değişiklikler meydana gelir. Bu nedenle canlıların fizyolojik gelişimleri sudaki değişikliklere bağlıdır. Akuatik sistemi oluşturan en önemli etkenlerden biri ise suların içerdiği kimyasallardır. Bunlar inorganik ve organik maddelerdir. Bu maddeler bitkisel, hayvansal ve endüstriyel kökenli olabilirler. Bitkisel ve hayvansal olanlar sularda bulunan canlı organizmalardan kaynaklanır. Su ortamında meydana gelen kimyasal reaksiyonların oluşmasında mikroorganizmalar etkin rol oynamaktadır. Bu canlılar üremek ve diğer hayati fonksiyonlarını devam ettirebilmek için enerji kaynağına ve inorganik elementlere ihtiyaç duymaktadır. Ancak kimyasal maddelerin aşırı derecede ortamda birikmesi halinde ekosistem bireylerinin biyolojik aktivitelerini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Anahtar Kelimeler: akuatik sistem, mikroorganizmalar, nitrifikasyon, fotosentez, organik madde. THE RELATION BETWEEN MICROORGANISMS AND THE CHEMICAL MATERIALS IN THE AQUATIC ECOSYSTEM ABSTRACT The water formates biological system together with the living creatures in it. This system is named aquatic system. Same physical and chemical changes are formated in this system. One of the most effective elements which are formated aquatic system are the chemicals presents in water. These chemicals are organic and inorganic substances which may be botanical, zoological and industrial origins. The sources of botanicals and zoologicals are living organisms which are present in waters. Mikroorganisms effects the chemical reactions which are created by waters. These living objects are needed source of energy and inorganic elements to procreation and to continue their vital functions. However, we know that the biological activites of ecosystem individuals are effected by chemical materials which are collected excessively in environment. Key words: aquatic system, mikroorganisms, nitrificaion, photosynthesis, organic substance. GİRİŞ Sularda bulunan canlılarla su biyolojik bir sistem oluşturur. Bu sisteme akuatik sistem denir. Akuatik sistem durağan değildir ve sisteme etki yapan etkenler zaman süreci içerisinde değişiklikler gösterir. Su ünitesinde bulunan çeşitli canlıların fizyolojik gelişimleri sudaki fiziksel ve kimyasal değişkenlerin toplu özelliğine bağlıdır. Akuatik sistemin oluşumunu etkileyen en önemli etkenlerden biri ise suların içerdiği kimyasallardır. İnorganik maddeler sediment halinde çökerken, organik maddeler ise mineralize olurlar. 496

2 Suların iyonik zenginliğini, bikarbonat, karbonat, nitrat, nitrit, fosfat, sülfat ve kloritlerin alkali ve toprak alkali bileşimler oluşturur. Suların total iyonik tuzluluğunu ise dört büyük katyonla (K +, Na +, Ca ++, Mg ++ ) dört büyük anyon (HCO 3, CO 3 2, SO 4 2, Cl ) sağlar. Bunlardan; durağan özellikte olan mağnezyum, sodyum, potasyum iyonları ile kloridlerin doğal sulardaki yoğunlukları canlılara bağlı olarak oldukça az değişiklik gösterirken kalsiyum, demir ve silisyum iyonları ise oldukça değişkendir. Büyük iyonlardan inorganik karbon ile sülfatlar da mikrobik metabolizma ve kimyasal ortamlarla yakından ilgilidir. Azot (N), fosfor (P), demir (Fe) gibi iyonize olan elementlerle diğer bir takım iz elementlerin biyolojik önemleri pek büyük ise de, bunların suyun kimyasal bileşimindeki önemleri azdır (Erençin ve Köksal, 19981). Organik maddeler birinci derecede karbon, hidrojen ve oksijen, ikinci derecede de azot, fosfor, kükürt ve buna benzer elementlerle oluşan bileşiklerdir. Yüzeysel sularda çözünmüş durumda bulunan organik maddeler, bir yandan hayvansal veya bitkisel olmak üzere doğal kökenli, öte yandan da kentsel ve endüstriyel atık sularla birlikte gelen doğal olmayan bileşiklerden kaynaklanabilir. Deniz suyunda çözünmüş halde bulunan organik maddelerin önemli bir kaynağını zooplankton ve diğer deniz formları oluşturur. Ayrıca bakteri ve enzimlerin varlığında ölmüş organizma atıklarının ayrışması sırasında da denizel ortama organik madde gelebilir. Sularda çözünmüş organik maddenin mikroorganizmalar tarafından parçalanması iki önemli süreç çerçevesinde oluşur. Bunlardan birincisi organik maddenin hücre yapısını oluşturmak için kullanılmasıdır. Sentez denen bu süreç sonunda çözünmüş organik madde hücre yapısına geçerek askıda organik madde şekline dönüşür. Solunum adı verilen ikinci süreç ise organik madde, mikroorganizmalar tarafından enerji gereksinimini karşılamak amacıyla tüketilir (Seeling and DeKeyser, 2006). Bununla birlikte, algler su içindeki fotosentezleri sırasında ürettikleri bileşiklerin belli bir bölümünü suya bırakırlar. Suda eriyen bu bileşiklerin en önemlilerini ise glikolik asit, karbon hidratlar, polisakkaritler, amino asitler, peptidler, organik fosfatlar, uçucu maddeler, enzimler, vitaminler, hormonal bileşimler, gelişmeleri durdurucu maddeler ve toksinlerdir (Fogg, 1971 and Hellebust, 1974 ). Bu hücre dışı ürünler diğer denizel formlar için bir enerji kaynağı olduğundan önemlidirler (Egemen ve Uslu, 1996). Sucul ekosistemlerde, kimyasal maddeler üzerinde etkin olan mikroorganizmaları çeşitli şekillerde gruplandırabilmek mümkündür. Kullandıkları besin yönünden inorganik hammadde kullanarak çoğalan mikroorganizmalar litotrof, organik besin kullanarak çoğalanlar ise organootrof olarak ayrılır. Hücre dokusu oluşturmada ihtiyacı olduğu karbonu yalnızca CO 2 den sağlayanlar ototrof olarak adlandırılırken organik bileşiklerden sağlayanlar ise heterotrof olarak isimlendirilirler. Heterotrofik beslenmede canlı içinde bulunduğu sulardaki eriyik organik bileşimlerden, ışıksız ortamda, doğrudan doğruya yararlanırken ototrofik beslenmede inorganik maddelerden yararlanarak organik bileşikleri oluşturmaktadır. Ayrıca bu canlılar hücre sentezinde gerekli olan enerji kaynaklarına göre de sınıflandırılmaktadırlar. Enerjilerini güneş ışığından karşılayan organizmalar fototrof, kimyasal reaksiyonlardan karşılayanlar kemotrof olarak bilinirler. Fototrofik organizmalar, heterotrofik (bazı sülfür bakterileri) veya ototrofik (alg ve fotosentetik bakteri) olabilirler. Kemotroflar da hetetrof (protozoa, fungi ve bakterilerin çoğu) veya ototrofik (nitrifikasyon bakterisi) olabilirler. Kemoototroflar, indirgenmiş amonyak, nitrit ve sülfit gibi inorganik bileşiklerin oksidasyonundan oluşan enerjiyi kullanırlar. Kemoheterotroflar ise organik bileşiklerin oksidasyonu sonucu açığa çıkan enerjiyi kullanırlar. Mikroorganizmaların sınıflandırılması aşağıdaki Çizelge 1 de verilmektedir (Rheinheimer, 1985). 497

3 Çizelge 1. Enerji ve Karbon Kaynaklarına Göre Mikroorganizmaların Sınıflandırılması Figure 1.Classification of Microorganisms According to Energy and Carbon Sources Sınıflandırma Enerji Kaynağı Karbon Kaynağı Autotrofik Fotoototrofik (alg ve fotosentetik bakteri) Kemoototrofik (nitrifikasyon bakterisi) Heterotrofik Kemoheterotrofik (protozoa, fungi ve bakterilerin çoğu) Fotoheterotrofik (bazı sülfür bakterileri) Işık İnorganik yükseltgenmeindirgenme reaksiyonu Organik yükseltgenmeindirgenme reaksiyonu Işık İnorganik Karbon İnorganik Karbon Organik karbon Organik karbon Mikroorganizmalar Mikroskop altında görülebilen ve çoğunlukla tek hücreli olan küçük canlılar mikroorganizma olarak adlandırılır. Mikroorganizmalar doğada, su ve toprakta, bazı gıda maddelerinde, gelişmiş canlıların deri ve bağırsaklarında, organik maddelerde hemen her yerde bulunurlar. Protozoonlar, algler, mantarlar, bakteriler ve virüsler büyükten küçüğe sıralanmış mikroorganizma alt sınıflarıdır. Su ortamında meydana gelen reaksiyonların oluşmasında etkin olanları ise protozoa, mantar, alg ve bakterilerdir. Bu canlılar üremek ve diğer hayati fonksiyonlarını devam ettirebilmek için enerji kaynağına, yeni hücre sentezi için karbon kaynağına ve azot, fosfor, sülfür, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi inorganik elementlere ihtiyaç duymaktadır (Wood, 1967). Protozoa tek hücreli mikroorganizmalar olup bakteri ve koloidal yapıdaki katı besin maddeleri ile beslenirler. Protozoonların büyük bir kısmı mutlak aerobdur ve bu nedenle aerobik ortamın en mükemmel göstergesidirler. Bakterilere oranla toksik koşullara daha çok duyarlıdırlar ve yoklukları veya hareketsizlikleri bir toksisite sorunu olduğunu gösterir. Şekil 1. Vorticella sp. (Anonim, 1997) Şekil 2.Epistylis sp. (Anonim, 1998) Mantarlar heterotrofik organizmalardır ve organik maddenin oksitlenmesinden enerji sağlarlar. Proteini en iyi şekilde ayrıştırabilirler. Büyük bir çoğunlukla optimum 37 0 C de büyüme söz konusudur. Asitli ortamlara daha dayanıklıdırlar (Atlas, 1988). Şekil 3. Candida sp (Schneider, 2001) Şekil 4. Sporobolomyces sp (Anonim, 2004) Şekil 5. Rhodotorula sp. (Anonim, 2006(a) Algler fotosentetik pigmentler ihtiva eden ve su ortamında fotosentez yapabilen ilkel yapılı bitkisel organizmalardır. Bu canlılar içerdiği pigmentler yardımı ile güneş ışığı enerjisinde faydalanabilmektedir. Algler su içinde bulunan inorganik madde kullanarak fotosentez yaparlar ve su ortamına O 2 verirler. 498

4 Şekil 6. Oscillatoria sp. (Van den Hoek ve ark., 1995) Şekil 7. Dynobrion sp. (Anonim, 2007(a) Şekil 8. Anabaena sp. (Anonim, 2006(b) Bakterilerin yapısında %80 su ve %20 oranında katı madde bulunur. Katı madde içeriğinin %50 sini C oluşturmaktadır. Organik kısmın formülsel ifadesi C 5 H 7 O 2 N dir. Eğer bakteri bünyesindeki P bileşiği de dikkate alınırsa bakteri hücresinin organik kısmının formülü C 60 H 87 O 23 N 12 P olarak yazılır. Bakterilerin bünyesinde formülde gösterilen elementlerin haricinde Ca, S, Fe, K, Na gibi elementlerde bulunmaktadır. Bakteriler yapıtaşı olarak inorganik maddeyi bünyelerinde bulundurmalarından başka yaşadıkları ortamdaki ağır metalleri bünyelerine alarak kendi aktif bölgelerine bağlarlar. Eğer yaşadıkları ortamda istenen fazla miktarda toksik inorganik madde bulunuyorsa, bu maddeler bağladıkları aktif maddeleri inhibe ederek, bakterilerin aktivitelerini düşürürler. Bakteriler çok küçük canlılar olduklarından belli şartlara sahip bir ortamda yaşamlarını sürdürebilirler. Bakteriler bulundukları ortam koşullarında faaliyet göstermelerine göre üç grupta değerlendirilebilir (Buchanan and Gibbons, 1947). 1 Aerob bakteriler (oksijenli ortamda aktif olanlar): Bunlara örnek olarak; Nocardia sp., Nevskia sp., Zooglea sp., Pseudomonas sp. (Şekil 9,10,11,12). Şekil 9. Nocardia sp. (Anonim, 2003(a) Şekil 10. Nevskia sp (Anonim, 2007(b) Şekil 11. Zooglea sp (Anonim, 2006(c Şekil 12. Pseudomonas sp. (Anonim, 2003(b) 2 Anaerob bakteriler (oksijensiz ortamda aktif olanlar): Bunlara örnek olarak; Prosthecochloris sp., Fusobakterium sp., Pelodictyon sp., Chlorobium sp. (Şekil 13,14,15,16). Şekil 13. Prosthecochloris sp (Anonim, 2003(b) Şekil 14. Fusobakterium sp. (Anonim, 2006(d Şekil 15. Pelodictyon sp. (Anonim, 2005 Şekil 16.Chlorobium sp. (Anonim, 2003(c) 499

5 3 Fakültatif bakteriler (oksijenli ve oksijensiz ortamda aktif olanlar): Bunlara örnek olarak; Leptospira sp., Treponema sp., Bdellovibrio sp. (Şekil 17,18,19). Şekil 17. Treponema sp (Anonim, 2006(e)) Şekil 18. Leptospira sp Anonim, 2006(f)) Şekil 19. Bdellovibrio sp (Anonim, 2006(g)) Çözünmüş Organik Madde Su ortamındaki organik maddeler mikroorganizmaların metabolik faaliyetleri sırasında parçalanırlar. Organik maddenin gerçek ayrışması, solunum süreci sırasında olmaktadır. Solunum, çeşitli görünümlerde ortaya çıkabilir. Suyun yeterli oksijen içermesi halinde parçalanma reaksiyonları aerobik olarak gerçekleşir. Bu reaksiyonlarda kullanılan oksijen, hızla yeniden kazanılmazsa ortamda oksijen tükenir ve organik maddenin parçalanması anaerobik olarak devam eder. Bu olaya çürüme adı da verilir. Anaerobik reaksiyon bir indirgenme reaksiyonudur. Örneğin glikozun aerobik ortamda parçalanması reaksiyonunda: C 6 H 12 O 6 + 6O 2 6CO 2 + 6H 2 O kj/mol karbondioksit ve su molekülleri oluşmaktadır. Bu tepkime yükseltgenme reaksiyonudur. Yine glikozun anaerobik ortamda parçalanması örnek alınırsa: C 6 H 12 O 6 2C 2 H 5 OH + 2CO kj/mol reaksiyonu yazılabilir. Bu reaksiyonda ortaya çıkan alkol daha ileri aşamada da parçalanabilir. Başka organik maddelerin parçalanması sonucunda nitrat (NO 3 ), sülfat (SO 4 2 ) ve fosfat (PO 4 3 ) iyonları da ortaya çıkar. Parçalanma sırasında H 2 S gibi toksik özellikte bazı moleküller meydana gelebilir. Ancak oksijenin varlığında aerobik bakteriler devreye girerek yükseltgenmeyi sağlar. Özellikle Thiobacillus türü bakteriler elemental haldeki sülfürü oksitleyerek H 2 SO 4 e dönüştürebilirler (Rheinheimer, 1927). (Şekil 20,21,22). 2H 2 S + O 2 S 2 + 2H 2 O + 80 kcal (= kj) S 2 + 3O 2 + 2H 2 O H 2 SO kcal (= kj) Sülfat bakterileri aracılığı ile alkol: Desülfovibrio 2C 2 H 5 OH + 3CaSO 4 3CaCO 3 + CO 2 + 3H 2 O + 3H 2 S kj/mol Desulfovibrio sülfat ve diğer sülfür bileşiklerini indirgerek H 2 S açığa çıkarabilir. Crenothrix bakterileri ise Fe +3 den Fe +2 ye, Sphaerotilus bakterileri Mn +4 den Mn +3 ye indirgeyebilirler (Şekil 23, 24). 500

6 Şekil 20. Thiobacillus sp. (Availés,1999) Şekil 21. Desülfovibrio s p(anonim, 2006(h) Şekil 22. Crenothrix sp. (Ghiorse, 2004) Şekil 23.Siderocapsa sp. Anonim, 2003(d)) Crenothrix CH 2 O + 4 FeOOH + 8 H + CO Fe H 2 O Sphaerotilus. CH 2 O + 2 MnO H + CO Mn H 2 O Nitrifikasyon Amonyaklaşma süreci içinde oluşan amonyum iyonları bir yandan bitki besin maddesi olarak tüketilirler. Diğer taraftan da oksijenli ve yeterli tampon kapasitesi olan ortamlarda belirli kemototrof organizmalar tarafından nitrit ve daha sonrada nitrata yükseltgenirler. Azot döngüsü sırasında bu nitrifikasyon reaksiyonları büyük önem taşır. Nitrifikasyon ototrof iki bakteri türü tarafından gerçekleştirilir. Bunlardan nitrit bakterileri diye isimlendirdiğimiz nitrosomonas grubu amonyumu nitrite dönüştürür (Şekil 25, 26). Nitrosomonas türleri; aerob ve ototrof olup, optimum yaşam koşulları ph 89, sıcaklık o C dir. Nitrobacter türleri; Optimum yaşama koşulları ph , sıcaklık o C arasındadır (Uslu ve Türkman, 1987). Nitrosomonas NH O 2 NO 2 + H 2 O + 2H + + enerji Nitrosomonas (NH 4 ) 2 CO O 2 2HNO 2 + CO 2 + 3H 2 O kj/mol Şekil 24. Nitrosomonas sp. (Suwa, 2006) Şekil 25. Nitrobacter sp (Anonim, 2006(ı) Nitrosomonas tipi bakteriler organik karbondan yoksun su ortamlarında yaşarlar. Bu nedenle amonyak oksidasyonu ancak karbonlu madde oksidasyonunun tamamlanmış olduğu ortamlarda gerçekleşir. Nitrat bakterileri diye isimlendirilen Nitrobacter grubu ise nitriti nitrata dönüştürür (Wezernak and Gannon, 1967). Nitrobacter NO O 2 NO 3 + enerji Nitrobacter 2HNO 2 + O 2 2HNO kj/mol 501

7 Nitrobacter de Nitrosomonas gibi organik karbonun bulunmadığı ortamlarda yaşayabilmektedir. Ayrıca bu bakteriler, amonyum tuzlarının bulunduğu koşullarda yaşayamadığından amonyum azotu nitrite dönüşmeden faaliyete geçmemektedirler. Yukarıdaki reaksiyonlarda görüldüğü gibi amonyumun nitrite yükseltgenmesinde 1g NH + 4 N için 3.43g O 2, nitritin nitrata yükseltgenmesinde ise 1g NO 2 N için 1.4g O 2 gerekmektedir (Wezernak and Gannon, 1967). Denitrifikasyon Anoksik koşullar altında nötrale yakın ph değerlerinde ve organik hidrojen vericilerinin bulunması halinde denitrifikasyon mümkün olmaktadır. Denitrifikasyon sırasında nitrat, nitrite ve daha sonra azot oksitler aracılığı ile de moleküler azota indirgenir. Bu süreç bir solunumu andırdığından nitrat solunumu diye adlandırılır. Birçok fakültatif bakteri türleri anoksik koşullar altında nitrat solunumunu gerçekleştirebilir. Ancak bu dönüşüm belirli bir zamanı gerektirmektedir. Bunun nedeni nitrat solunumunu gerçekleştirebilecek enzimlerin ancak oksijenin yok olması durumunda ortaya çıkmasıdır (Rheinheimer, 1964). Şekerler, asetik asit, etanol ve metanol gibi çeşitli organik maddeler denitrifikasyonda elektron verici olarak davranabilmektedir. Aşağıda gösterildiği gibi denitrifikasyon iki aşamada gerçekleşir (Uslu ve Türkman, 1987). NO 3 + 1/3 CH 3 OH NO 2 + 1/3 CO 2 + 2/3 H 2 O NO 2 +1/2 CH 3 OH 1/2 N 2 + 1/2 CO 2 + 1/2 H 2 O + OH NO 3 + 5/6 CH 3 OH 1/2 N 2 + 5/6 CO 2 + 7/6 H 2 O + OH Yine bazı ortamlar ve bazı bakteri türleri tarafından nitrat indirgenmesinin amonyuma kadar ilerlediği de gözlenebilmiştir. Ancak bu olaylar normal denitrifikasyona kıyasla çok daha nadir görülmektedir. Fosfor ve Canlı Metabolizmasındaki Enerji Akışı Sucul sistemlerde fosfor, bu sistemlerde mevcut olan çok yönlü ve karmaşık biyokimyasal dengelerin anahtar elemanlarından biridir. Sularda fosfor çeşitli fosfat türleri şeklinde bulunur. Canlı protoplazmanın kuru ağırlık olarak yaklaşık %2 sini fosfor oluşturur. Bu nedenle fosfor, özellikle fotosentezle üretim yapan ototrof canlılar ile hetotrof mikroorganizmaların büyümesinde sınırlayıcı bir etkiye sahiptir. Hayvansal, bitkisel ve mikroorganizma hücrelerinde ekzotermik oksidasyon reaksiyonları ile açığa çıkan enerji, endotermik sentez reaksiyonlarında kullanılır. Canlı metabolizmasında bu şekilde açığa çıkan enerji, hücre maddelerinin biyosentezi gibi enerji isteyen çeşitli reaksiyonların yürütülmesinde kullanılmak için, fosforlu bileşiklerde kimyasal olarak depolanır ve daha sonra bu bileşiklerden alınarak kullanılır. Canlı hücrede enerji ileten bileşiklerin en önemlisi adenozin trifosfattır (ATP). Oksidasyonla açığa çıkan enerji, canlı hücrelerinde bulunan ADP nin ATP ye dönüştürülmesinde kullanılır. ATP nin yüksek enerjili fosfat anhidrit bağlarında depolanan enerji bağın hidrolizi ile serbest kalır ve endotermik sentez reaksiyonlarının gerçekleşmesi sağlanır. Böylece ATP tekrar ADP ye dönüşmüş olur (Uslu ve Türkman, 1987), (Tüzün,1992). Ayrıca guanazin trifosfat, sitidin trifosfat, üridin trifosfat, fosfoenolprüvik asit, süksinil koenzim A, asetil koenzim A, asetil fosfat, 1,3difosfogliserik asit gibi maddeler de metabolizmanın çeşitli kademelerinde doğrudan veya dolaylı olarak ATP sentezi için enerji aktarırlar (Tüzün,1992). 502

8 Nütrientler ve Fotosentez Arasındaki Denge Dengeli bir sucul sistemde, üretici ve tüketici organizmaların karşılıklı ilişkilerinde, oksijen üretimi ve tüketiminde olduğu gibi organik maddenin üretimi ve parçalanmasında da kararlı bir durum oluşur. Sağlıklı bir sistemde bu denge, sabit bir oksijen fazlalığı verir. 106 CO NO 3 + HPO H 2 O + 18 H + + (İz element + enerji) < > C 106 H 263 O 110 N 16 P O 2 alg protoplazması Çeşitli okyanuslarda yapılan araştırmalar sonucunda, suda çözünmüş halde bulunan fosfat, nitrat ve karbonat arasındaki mol oranları yaklaşık olarak P/N/C = 1/16/106 olarak bulunmuştur. Bu oranların alg protoplazmasındaki oranla uyuştuğu görülmektedir. Oksijenin gerek fotosentez ve gerekse solunum reaksiyonlarına katılması nedeniyle, fosfat ile çözünmüş oksijen arasında (O 2 /P = 138/1), nitrat ile oksijen arasında ise (O 2 /N = 9/1) mol oranları da gözlenir. Bu nedenle, fosfor ve azotun belirli oranlarda tükendiği görülmektedir (Uslu ve Türkman, 1987). Bir su ortamında optimum alg büyümesi, çok sayıda koşulun gerçekleşmesini gerektirir. Ayrıca C, N, P, S ve K gibi ana elementlerin varlığı, alg sentezinin gerçekleşmesi için zorunludur. Bu elementlerin yanı sıra, az miktarda Fe, Mn, Cu, Zn, Co, Mo ve B gibi elementler gereklidir. Bunun ötesinde organizmanın büyümesinde thiamine, niacin, biotin ve B 12 vitamini gibi düşük miktarlardaki organik maddelerde büyümede etkilidir. (Erençin ve Köksal, 1981). Doğal sularda karbon bol miktarda mevcuttur. İz elementlerin de toplam rezervi sucul bitki ve alg gereksiniminden çok daha fazladır. Bu nedenle birçok durumda, azot ve fosfor sucul ortamlardaki büyüme olayında sınırlayıcı olurlar. Bu iki element, fotosentez organizmalarının büyüme potansiyelini belirlerler. SONUÇ: Yeryüzünün büyük bir kısmını su kaynakları oluşturur. Bu büyük su kütlesinde kimyasal maddeler ile canlılar arasında ekolojik bir denge vardır. Su kütlesi içerisindeki kimyasal maddeler mikroorganizmalar sayesinde sürekli değişim halindedir. Oluşan maddeler canlılar tarafından kullanılır ve su kendi kendini yenilenebilme özelliğini sürdürür. Suyun kendi kendini temizleyebilmesi için ortam koşullarının uygun olması gerekir. Bu koşullar ısı, ışık, bakteri sayısı ve O 2 miktarı olarak düşünülebilir. Aynı zamanda kirlilik yükünün suyun özümleme kapasitesinin üzerine çıkmaması gerekmektedir. Kimyasal madde yoğunluğunun aşırı derecede artması halinde ise suyun yenilenebilme özelliği azalmaktadır. Zamanla kimyasal maddeler birikmekte ve ortamı olumsuz yönde etkilemekte veya canlı dokusunda birikebilmektedir. Bu nedenle kimyasal maddelerin kullanıldıkları kaynakta doğaya bırakılmadan yok edilmesi veya kazandırılmasının gerekliliği bilinmelidir. KAYNAKLAR Anonim, Microbe inside reaction tank, 6 Şubat Anonim, Protist Information Server, Epistylis, 8 Şubat Anonim, 2003(a). Bacteria Sequencing, depts.washington.edu/molmicdx/nocar.htm. 8 Şubat

9 Anonim, 2003(b). 8 Şubat Anonim, 2003(c). Microbial Taxonomy, 6 Şubat Anonim, 2003(d). Brown Deposit Outside, Distinguishes cells with secretions which accumulate metal salts, htm. 8 Şubat Anonim, nl, p=3. 8 Şubat Anonim, Pelodictyon phaeoclathratiforme, 6 Şubat Anonim, 2006(a). nl, 8 Şubat 2007 Anonim, 2006(b). 8 Şubat Anonim, 2006(c). 8 Şubat Anonim, 2006(d). Le document que vous avez demandé n'est pas/plus disponible sur le serveur Web de l'ulb., 2 Şubat Anonim, 2006(e). 6 Şubat Anonim, 2006(f). Vashon Leptospirosis Bacteria Alert, 6 Şubat Anonim, 2006(g). Gram negative bacteriapart Two,http.//bricker.tcny.edu/micro/microzo.htm. 6 Şubat Anonim, 2006(h). 6 Şubat Anonim, 2006(ı). Microorganisms and their role in the activatedsludge process, 8 Şubat Anonim, 2007 (a). Ricerca & Società, 8 Şubat Anonim, 2007(b). 6 Şubat Atlas, R.M., Microbiologyfundamentals and applications, 2nd (ed.) Macmillan Publishing Co., New York, Avilés, K., Acid Mine Drainage Experiments, 6 Şubat Buchanan, R.E., Gibbons, N.E., Bergey s manual of determinativebakteriology, 8. Ed. Baltimore, Williams and Wilkins, 1246 pp. Egemen, Ö., Sunlu, U., Su Kalitesi, Ege Ü. Su Ürünleri Fak., Yayın No 14, İzmir. Erençin, Z., Köksal, G., İçsular Temel Bilimleri, Ankara Ü. Veteriner Fak., Yayın No 375, Ankara. Fogg, G.E., Extracellular products of algae in freshwater, Arch. Hdrobiol. Beih. Ergebn Limnol., 5 ; 25. Ghiorse, B., Şubat Hamilton, A., Şubat Hellebust, J.A., Extracellular products, In W.D.P. Stewart, ed., Algal Physiology and Biochemistry. Berkeley, University of California Press, Rheinheimer, G., Aquatic Microbiology, Institut für Mereskunde, University of Kiel, West Germany, A WileyInterscience Publication,John Wiley & Sons, Chichester New York Brisbane Toronto. Rheinheimer, G., Beobachtungen über den Einfluβ des strengen Winters 1962/63 auf das Bakterienleben eines Flusses. Kieler Meeresforsch. 20, Schneider, P Cell wallfree forms of mushrooms, 8 Şubat

10 Seelig, B., DeKeyser, S., W ater Quality and etland Function in the Northern Prairie Pothole Region, Nort Dakota State University, Fargo, ND Suwa, Y., Microbe Wiki, 8 Şubat Tüzün, C.,1992. Biyokimya, Palme Yayınları, Ankara. Uslu, O., Türkman, A., Su Kirliliği ve Kontrolü, T.C. Başbakanlık Genel Müdürlüğü Yayınları Eğitim Dizisi. Van den Hoek, C., Mann, D.G., Jahns, M.M., Algae: an introduction to phycology, 8 Şubat Wezernak, C.T., Gannon, J.J., OxygenNitrogen Relationshps in Autotrophic Nitrification, Applied Microbiology, American Society for Microbiology, Wood, E.J.F., Microbiology of oceans and estuaries. Elsevier Oceanography Series Vol. 3. Amsterdam, London, New York, Elsevier Publ. Co., 319 pp. 505