Ekonomi Bülteni. 06 Mayıs 2013, Sayı: 17. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 17 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Doğukan Ulusoy Ali Can Duran 1

2 Yurt Dışı Gelişmeler FED tahvil alım programına devam edecek. ABD Merkez Bankası (FED), Açık Piyasa Komitesi (FOMC) sonucunda aylık 85 milyar $ lık tahvil alımına devam edebileceklerini açıkladı ve istihdam piyasası ile enflasyon oranlarının gelişimine göre bu miktarı ayarlamaya hazır olduklarının da sinyallerini verdi. Önceki toplantılardan farklı olarak, tahvil alım programının miktarının sadece düşürülebileceği değil arttırılabileceği ifadesine de yer verilmesi önemli bir gelişme oldu. ABD de karar öncesinde açıklanan verilerin Mart ayında tüketici fiyatlarının bir önceki yıla göre %1 lik artış ile 29 sonundan bu yana en düşük artışa işaret etmesi de FED in tahvil alım programını yavaşlatması için enflasyonist bir baskı bulunmadığını ortaya koydu. ECB uzun bir aradan sonra faiz indirdi. Avrupa Merkez Bankası (ECB) piyasa beklentilerine paralel politika faizinde 25 baz puanlık indirime giderek 5% den yeni tarihi düşük seviye olan %.5 ye çekti. Bankaların ECB de tuttukları mevduatlara uyguladığı faiz oranında bir değişikliğe gitmeyerek % da sabit tutarken, marjinal borç verme faiz oranını ise % den %1 e indirdi. Karar sonrası ECB Başkanı Mario Draghi yaptığı konuşmada gerektiğinde yeniden müdahale etmeye hazır olmaya devam ettiklerini belirterek desteklerinin süreceğinin sinyallerini verdi. Ayrıca Draghi nin özel sektöre fonlamanın aktarılabilmesi için bankaların ECB de tuttukları mevduatlara faiz uygulanması konusunda açık fikirli olduğunu belirtmesi konuşmasında öne çıkan başlıklardan biri oldu. Bu konuya Draghi daha önceki konuşmalarında bilinmeyen sulara yönelmenin beklenmedik sonuçları olabileceğini belirterek sıcak bakmadığını açıklamıştı. Faiz indiriminin oy birliğiyle alınmadığını, karşı çıkanların yanında daha fazla indirilmesini savunanların da olduğunun sinyallerinin verilmesi önümüzdeki dönemde gerektiğinde politika faizinin tekrar indirilebileceğinin işaretçisi oldu. Karar ile birlikte Euro Bölgesi ülkelerinin 1 yıl vadeli tahvil getirilerinin gerileyerek özellikle sorunlu bölge ekonomilerinin borçlanma maliyetlerinin azalmasında pozitif etki yarattı. Hindistan Merkez Bankası bu yıl 3.kez faiz indirdi. Asya nın en büyük ekonomilerinden biri olan Hindistan da merkez bankası ekonomik büyümenin yavaşlaması nedeniyle politika faiz oranını 25 baz puan indirerek Mayıs 211 den bu yana en düşük seviyesi olan %7.25 e çekti. Yıl başından bu yana 3.kez faiz indirime giden Hindistan Merkez bankası enflasyon oranlarının faiz indirimi için ellerini rahatlattığını fakat halen enflasyonist baskıların devam ettiğini belirtti. Hindistan 212 nin son çeyreğinde %4.5 luk büyüme oranıyla son 15 çeyreğin en kötü performansını sergilemişti. Merkez Bankası bir önceki faiz kararı açıklamasına paralel cari açığın önümüzdeki dönemde daha fazla indirim için elini zora soktuğunun sinyallerini de verdi. Fransa ve İtalya tasarruf önlemlerini değiştirmeye hazırlanıyor. İtalya da Şubat seçimlerinden sonra uzun bir belirsizliğin ardından yeni seçilen Başbakan Enrico Letta ve Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande yaptıkları görüşmeler sonrasında krizden çıkış stratejisi olarak kullanılan kamu harcama kesintileri ve vergi artışları gibi önlemlerin yeniden tartışılması gerektiği yönünde açıklamalarda bulundular. Alınan bu önlemler Euro Bölgesi nde bazı ülkelerde resesyonu daha da derinleştirmiş ve politik sorunlara neden açmıştı. İtalya Başbakanı Letta tasarruf önlemlerinin ülkenin büyüme potansiyelini elinden aldığını açıklarken, François Hollande ise bütçe hedeflerinin gerçekçi temellere dayandırılması gerektiği ve bölge ülkelerinde iç talebi canlandırıcı adımlar atılması gerektiği yönünde açıklamalarda bulundu. ABD den istihdam sektöründe toparlanmaya işaret eden veriler. ABD de haftalık işsizlik maaşı başvuruları 27 Nisan ile biten haftada 345 bin adet olan beklentilerin oldukça altında son 5 yılın en düşük seviyesi 324 bin adete geriledi. Trendi daha net ortaya koyan 4 haftalık ortalamayı da 16 bin kişi daha aşağı çeken verinin ardından açıklanan tarım dışı istihdam artışı ve işsizlik oranları da beklentilerden olumlu açıklandı. Nisan ayında 145 bin adet olan beklentilerin üzerinde 165 bin adet ek tarım dışı istihdam yaratıldığına işaret ederken, Mart ayında beklentilerin oldukça altında açıklanan 88 bin adetlik veri 138 bin adete Şubat ayı verisi ise 268 binden 332 bin adete revize edildi. Bu yukarı yönlü güçlü revizyonlar ile birlikte yılın ilk 4 ayında aylık ortalama 195 bin adet ek istihdam yaratılmış oldu, 212 yılında ise ortalama aylık 169 bin ek istihdam yaratılmıştı. Nisan ayında değişim göstermesi beklenmeyen işsizlik oranı ise %7.6 dan %7.5 e geriledi. Euro Bölgesi nde enflasyon düşüyor, işsizlik yükseliyor. Euro Bölgesi nde Nisan ayı TÜFE beklentisi % ile son 3 yılın en düşük seviyesinde açıklandı. Bu düşüşte % oranında gerileyen enerji fiyatları önemli bir rol oynadı. ECB nin faiz kararı öncesinde açıklanan bu veri ECB nin %2 olan enflasyon hedefinin altında kalarak faiz indirim kararında önemli bir rol oynadı. Euro Bölgesi nde işsizlik oranı ise %12 den %12.1 e yükselerek 19 milyondan daha fazla işsiz rakamıyla tüm zamanların en yüksek oranına işaret etti. 2

3 Yurt İçi Gelişmeler Dış Ticaret Dengesi, Mart 213 Mart ayında dış ticaret açığı 8.3 milyar $ olan piyasa beklentilerinin altında 7.39 milyar $ olarak gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre %1 oranında gerileyen dış ticaret açığı 12 aylık açığın sınırlı bir azalış göstererek 85.1 milyar $ a gerilemesini sağladı. Böylece yıllık açık iki aydır gösterdiği artışın ardından yeniden gerilemiş oldu. İthalatlar Mart ayında geçtiğimiz aya göre %1 lik bir azalış ile 2 milyar $ a gerilerken, İhracatlar ise yatay bir performans ile birlikte 13.2 milyar $ olarak gerçekleşti. 12 aylık veriler incelendiğinde ise ihracatlar geçen yılın aynı dönemine göre %11 lik bir artışı işaret ederken, ithalatlar ise %1 lik bir azalışı işaret ediyor. Ocak ve Şubat ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla %13 ve %12 lik artış gösteren ihracatların mevsim ve takvim etkisinden arındırıldığında da düşük global talebin baskısıyla ivme kazanmakta güçlük çektiği gözlemleniyor; arındırılmış endekse göre bir önceki aya göre %3.5 lik bir azalışa işaret eden ihracatlar son 6 ayda 3.kez aylık bazda azalış kaydetmiş oldu. İthalat tarafında mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere bakıldığında da Mart ayında da ivmelenmenin sekteye uğradığı görülüyor. İthalat rakamları arındırılmış endekse göre Şubat ayında aylık bazda gösterdiği %6.5 lik artışın ardından Mart ayında % 5.8 lik gerileme ile 211 Ağustos tan bu yana en sert aylık düşüşü sergiledi. Mart ayı verilerinde ithalat tarafındaki gerilemede en çok düşüş %12 ile Yatırım Malları tarafında gerçekleşirken, ağırlığı daha fazla olan Ara Malı ithalatı da %1 lik düşüş sergiledi. Tüketim Malları ithalatı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %18 lik artış ile Temmuz 211 den bu yana en yüksek artış oranına ulaştı. Beklentilerin altında gerçekleşen aylık dış ticaret açığında gerileyen ithalat rakamlarının önemli rol oynadığı görülüyor. Son dönemde ekonomik toparlamanın sınırlı kalmasıyla birlikte hem ihracatlarda hem de ithalatlarda görülen sınırlı hareketlerin Mart ayı cari açık verisinde de sürpriz bir değişim gözlemlenmeyeceğinin işaretçisi oldu. Enflasyon, Nisan 213 Nisan ayında TÜFE aylık bazda %5 olan piyasa beklentilerinin altında %2 oranında bir artış gösterdi. Yıllık TÜFE ise böylece Mart ayındaki %7.29 seviyesinden %6.13 e gerilemiş oldu. Geçen yılın aynı döneminde yıllık enflasyon %11.14 seviyesinde seyrediyordu. Aylık Yıllık 12 Ay Toplam Yıllık Milyar $ Mar.12 Mar.13 % Değ. Mar.12 Mar.13 % Değ. İhracat % % İthalat 2 2-1% % Yatırım Malları % % Ara Malı % % Tüketim Malları % % Dış Tic. Dengesi % % Nisan ayında endekste %24.1 ile en büyük ağırlığa sahip Gıda fiyatlarının volatil seyrinin devam ettirdiği görülüyor. Gıda enflasyonu Şubat ayında %5.6 ya kadar gerilemiş Mart ayında ise son 6 ayın en yüksek seviyesi olan %8.1 e yükselmişti; Nisan ayında ise %6.8 e geriledi. Birkaç gün önce yayınlanan 213 yılı enflasyon raporunda yıl sonu Gıda enflasyonu beklentisi %7 seviyesinde sabit bırakılmıştı. Aylık fiyat artışına son 4 aydır pozitif katkı yapan Gıda fiyatları Nisan ayında aylık değişime -.31 puan ile en büyük negatif katkıyı yapan kalem olarak dikkat çekti. Nisan ve Mayıs aylarında mevsimsel etkilerin görüldüğü Giyim kalemi aylık bazda %13 artış göstererek % 2 lik aylık TÜFE artışına 7 puan ile en büyük katkıyı yapan kalem oldu. Üretici fiyatları uzun bir süre devam eden düşüş trendini Mart ayında bozmuş ve aylık bazda %1 lik bir artış göstermişti. Nisan ayında aylık olarak %.51 oranında geriledi ve yıllık ÜFE %2.3 den %1.7 ye kadar geriledi. Kasım 29 dan bu yana en düşük yıllık ÜFE oranına gerilemiş olunması gerileyen emtia fiyatlarının etkisiyle maliyet yönlü enflasyonist baskıların çok sınırlı olduğunu teyit ediyor. Özel Kapsamlı Endekslerde görülen düşüş trendinin son aylarda yavaşlamasının ardından Nisan ayında yeniden aşağı yönlü hareketine başladığı gözlemlendi. Enerji, Alkollü içecekler ve tütün ürünlerini dışarıda bırakan özel kapsamlı TÜFE de (I Endeksi) Mart ayında yıllık bazda %5.8 den %5.44 e geriledi. Endeksin önceki aylara göre daha fazla düşüş göstermesi önümüzdeki dönemde enflasyon tarafında aşağı yönlü trendin devam edeceğinin sinyallerini verdi. Enflasyon tarafında beklentilerin altında kalan verilerin olumlu seyrin devam ettiğine işaret etmesi Merkez Bankası nın para politikasını destekleyici bir gelişme olarak algılandı. Merkez Bankası nın yeni faiz indirimleri için önünü açan veri ile birlikte gösterge tahvil getirisi %5 in altına inerek tarihi düşük seviyelerine geriledi. 3

4 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri Emtia End. Altın TL-Basket 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) Emtia End. Altın TL-Basket 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) EURO/$ EURO/$ 2.1 BIST BIST MSCI EM MSCI EM Geçtiğimiz hafta Merkez Bankası destekleri ile risk iştahı bir miktar yükseldi 1.4 USD Libor 1 ay, 3 ay ve 12 ay (%) 12 Aylık USD Libor 3 Aylık USD Libor 1 Aylık USD Libor % 1.6 USD EUR 3 Aylık Libor Faizi (%) JPY %7 %. Ocak 1 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Ocak 1 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 %7 %.16 %.12 FED ve ECB den gelen sözel destekler Libor faizlerine aşağı doğru yön veriyor Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai TR- BIST1 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei225 Ger-Dax Fr-Cac4 UK-FTSE 1 EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus G-7 Ortalama MSCI Global Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 211=1) MSCI IMKB Endeksi MSCI GOÜ Endeksi Artan risk iştahına paralel hemen hemen bütün hisse senedi endeksleri haftayı kazanımlarla kapattı. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12: itibarı ile güncellenmiştir. 4

5 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları Gösterge Tahvil Faiz Oranı 1 Politika Faiz Oranları (%) 4 3 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; S&P, LT FX) TR, BB+ Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB 8 6 MB Haftalık Repo Faizi 2 4 Gecelik Borç Alma ve Borç 2 Verme Faiz Koridoru MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 1 Ocak 11 Ocak 12 Ocak 13 Gösterge tahvil faizi olumlu enflasyon verisinin de desteğiyle %5 in altına kadar geriledi. USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL MXN CZK PLN HUF ZAR KRW TRY JPY -5.2 GBP 1 Aylık Değ (%) EURO 5 Günlük Değ (%) GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı) Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Ocak 12 Mayıs 12 Eylül 12 Ocak 13 Mayıs TL GOÜ Ortalaması 13 Risk iştahında toparlanmaya paralel USD değer kaybetti Tarım Tem. Maden Değ. Maden Enerji Top. Endeks Emtia Endekslerinde Değişim (%) Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) Endişe (VIX) Endeksi Geçtiğimiz hafta Çin den gelen zayıf verilerin etkisiyle Temel Madenler önemli kayıplar yaşadı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12: itibarı ile güncellenmiştir. 5