Hazırlayan Mutlu DİNÇ. Gerekçe. Karşılaştırmalı Eski-Yeni Kanun Metni. Karşılaştırma Tablosu. Bilgi Notları ve Mevzuat İşlemeleri

Transkript

1 TÜRK BORÇLAR KANUNU Bu kitap FSEK md.1/b-c kapsamında İşlenme Eser dir ve tüm yayın hakları Seçkin Yayıncılık San.ve Tic. A.Ş. ye aittir. Kitap içerisinde ve kapağında kullanılan tasarım, logo, marka, işaret ve yenilikler Türk Patent Enstitüsü tarafından tescil edilmiştir. Yayınevinin yazılı izni olmadan tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyen alıntılar hariç olmak üzere, kitapta yer alan içerik, notlar, tasarım, marka, logo, yenilik ve işaretler herhangi bir ortamda kısmen veya tamamen yayımlanamaz ve çoğaltılamaz.

2

3 Hazırlayan Mutlu DİNÇ TÜRK BORÇLAR KANUNU Gerekçe Karşılaştırmalı Eski-Yeni Kanun Metni Karşılaştırma Tablosu Bilgi Notları ve Mevzuat İşlemeleri Yeni Kavramlar Sözlüğü Kavram Dizini Madde Değişim Göstergesi Ankara 2011

4 Türk Borçlar Kanunu Hazırlayan: Mutlu DİNÇ Libra Mevzuat Dizisi: Sayfa, 11,5x22,5 cm. ISBN Birinci Baskı: Şubat Sayfa Tasarımı: İlhan Eroğlu Kapak Tasarımı: İsmail Çam Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayımcılık San. ve Tic. A.Ş. ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz. Yayın ve Dağıtım: Merkez Sağlık Sok. No: Sıhhiye / Ankara Tel : (312) Faks: (312) satis@seckin.com.tr Şube Ankara Adliye Sarayı K-Blok Zemin Kat Sıhhiye / ANKARA Tel: (312) adliyesube@seckin.com.tr Şube Strazburg Cad. No: 23/B Sıhhiye / Ankara Tel: (312) ankarasube@seckin.com.tr Şube Abide-i Hürriyet Cad. No: 179/E Şişli / İSTANBUL Tel : (212) Faks: (212) sislisube@seckin.com.tr Web Adresi / yayin@seckin.com.tr Baskı: Sözkesen Matbaacılık, Tel: (0 312) / Sertifika No: 13268

5 Bu Kitaptan Faydalanırken Türk hukuk sisteminin temelini oluşturan düzenlemelerden 818 sayılı Borçlar Kanunu, kabul edildiği 1926 tarihinden bu yana gerek sosyal yaşamdaki, gerek teknolojideki, gerekse hukuk alanındaki gelişmeler sebebi ile ihtiyaca cevap veremeyecek duruma gelmiştir. Uluslararası hukuktaki yenilikler de göz önüne alındığında köklü bir değişiklik yapılması kaçınılmaz olmuştur. Bu değişiklik kapsamında kanunun sistematik çatısı yeniden kurgulanmış, dili arılaştırılmış ve maddenin daha iyi ifade edilebilmesi için eski metindeki çeviri hataları düzeltilmiştir. Adalet Bakanlığınca kurulmuş olan Borçlar Kanunu Komisyonu sekiz yıllık uzun bir sürecin ardından tasarı metnini hazırlamıştır. Çalışmalarda, uluslararası metinlerden yararlanılarak Avrupa Birliği Hukukuna paralellik sağlanmış, bu sebeple yeni maddeler eklenmiş, ayrıca madde metinlerinde kaynak İsviçre Borçlar Kanununa uygunluk sağlanması için değişiklikler yapılmıştır. Madde metinlerindeki değişikliklerde, yeni fıkra ihdası, fıkraların birleştirilmesi veya fıkraların bentlere ayrılması yolu izlenmiştir. Tüm bu çalışmalar neticesinde eski ve yeni kanunun madde numaraları farklılaşmıştır. Hukukçuların önceki kanundan alışık oldukları numaralandırma sistemindeki farklılığa kolay uyum sağlamaları açısından çalışmamızda Eski Yeni ve Yeni Eski madde numaralarını gösteren iki adet Karşılaştırma Tablosu hazırlanmıştır. Eski Yeni karşılaştırma tablosu alışık olduğunuz eski kanunun maddelerinin yeni kanunda hangi maddeye karşılık geldiğini görmenizi sağlayacaktır. Yeni Eski karşılaştırma tablosu ise, hem yeni ihdas edilen maddeleri daha hızlı seçmenize, hem de yeni maddenin kimi zaman birden fazla maddeye tekabül ettiğini bir bakışta görmenize yardımcı olacaktır. Borçlar Kanunu Komisyonu nun sistematik kanun çalışmasının yanında, maddelerin hangi saikle ihdas edildiğini gösteren Gerekçe çalışmasından da söz etmekte fayda olduğunu düşünüyoruz. Komisyon genel olarak ayrıntılı gerekçe hazırlama yolunu tercih etmemiştir. Aynen korunmuş maddelerde Sistematik yapısı ile metinde yapılan arılaştırma ve düzeltme dışında bir değişiklik yoktur ifadesini kullanmıştır. Şayet madde de bir değişiklik var ise bu şablon cümle kullanılmamıştır. Ancak bu ifadelerin yanıltıcı olmaması açısından şu bilgilendirmeyi yapmak gerekmektedir; Borçlar Kanunu Komisyonu nun hazırlamış olduğu ve Hükümet tarafından TBMM ye sunulan metin üzerinde Adalet Komisyonu ve Genel Kurul tarafından bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu sebeple Hükümet Gerekçesi ile yasalaşan metin arasında bazı farklılıklar oluşmuştur. Çalışmamızda, bu farklılıklar veya eklemeler sayfa altlarında bilgi notu olarak belirtilerek okuyucuda oluşabilecek tereddütler giderilmeye çalışılmıştır. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi, Adalet Komisyonundaki değişikliklerden dolayı Gerekçe içinde geçen ifadeler madde metninde kapsamlı değişiklik olup olmadığı konusunda net bilgiyi verememektedir. Bu sebeple sadece gerekçeyi okuyarak bu çıkarımı yapmak mümkün olmadığından, eski ve yeni maddeleri karşılaştırarak, metnin sonuna Madde Değişim Göstergesi olarak isimlendirdiğimiz bir işareti yerleştirmeyi uygun gördük. Madde Değişim Göstergesi dört basamaklı bir derecelendirme sistemidir; Madde Aynen Korunmuş: Bu göstergedeki en alt derece, madde içinde Türkçeleştirme, metinsel arılaştırma, sadeleştirme ile maddenin esasını değiştirmeyecek kelime düzeltmeleri ya da maddede verilen örneklerin detaylandırılması hususlarını ifade etmektedir. Bu dereceyi Madde Aynen Korunmuş ifadesiyle tanımladık. Az Değişiklik: 818 sayılı önceki Borçlar Kanununu kısmen karşılayan, kimi zaman tek bir kelime bazen de yeni bir hüküm eklenmek sureti ile madde kapsamını genişleten, ancak madde esasını değiştirmeyen düzenlemeleri ise Az değişiklik ifadesi ile belirttik. Kapsamlı Değişiklik: 818 sayılı Borçlar Kanunundaki maddeyi kısmen karşılamakla birlikte esas yönünden temel farklılık yaratan, sistemi değiştiren, benzer içeriğe sahip olmasına rağmen hukuk tekniği açısından farklı müesseseleri karşılayan ya da 818 sayılı Borçlar Kanununda yer alan ilgili maddedeki bir hükmü mülga eden değişiklikler ise Kapsamlı değişiklik ifadesi ile tanımlandı.

6 6 Türk Borçlar Kanunu Burada bir parantez açmakta fayda var. Değişim göstergelerindeki kıstasımız maddenin esas yönünden incelenmesi olduğundan, dilbilgisi açısından olumsuz cümle ve devrik surette kurulan hükümlerin esas ve içerik yönünden değişmeyerek, özne ve yüklem değişimi sureti ile olumlu cümle haline getirilmesi Kapsamlı değişiklik olarak değil Madde Aynen Korunmuş olarak ifade edilmiştir. Madde Yeni İhdas Edilmiş: Yeni Borçlar Kanunumuzda kaynak İsviçre Borçlar Kanunu göz önüne alınarak önceki Borçlar Kanununda yer almayan birçok yeni düzenleme gerçekleştirilmiştir. Bu düzenlemeler kimi zaman 4857 sayılı İş Kanunundan, kimi zaman 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanundan, bazen de diğer temel kanunlarımızdan esinlenmek ya da paralellik kurulmak suretiyle alınmıştır. Tüm bu tamamlayıcı mevzuattan kaynak alınan hükümler de ilgili maddelerin altına dipnot olarak işlenmiştir. Bu şekilde oluşturulmuş maddeler ise Madde yeni ihdas edilmiş ifadesini kapsayan gösterge ile gösterilmiştir. Metinlerdeki arılaştırma ve Türkçeleştirme çalışması alışmış olduğumuz hukuk dilini köklü olarak değiştirdiğinden çalışmamızda, uygulama kolaylığı sağlaması ve aradığınız kavramı kolayca bulmanız açısından kanun metninin önüne Yeni Kavramlar Sözlüğü, kitabın sonuna ise metinlerin içinde aradığınız kavramı seçmenizi kolaylaştıracak Dizin ilave edilmiştir. Sekiz yıllık yasama sürecinin ürünü olan Türk Borçlar Kanunu na ilişkin olarak hazırladığımız bu çalışmanın özel hukukun canlı yapısını yansıttığı düşüncesindeyiz. Bu sebeple çalışma her yeni basımında; güncel gelişmeleri, değişmeleri, Kanunun yürürlüğe girmesi ile karşılaşılacak problemleri çözecek tebliğ, yönetmelik, Yüksek Yargı kararları gibi sizin ihtiyaç duyacağınız pek çok eklemeyi de kapsayacaktır. Reform olarak nitelendirebileceğimiz kanunlaştırma sürecinin neticesinde Yayınevimiz bünyesinde büyük bir editoryal ekibin özverili çalışması sonucunda hazırlanan bu eserin tüm hukukçulara faydalı olmasını dileriz. Av. Mutlu DİNÇ Seçkin Yayıncılık Hukuk Yayınları Editörü

7

8

9 İçindekiler Bu Kitaptan Faydalanırken... 5 Yeni Kavramlar Sözlüğü GENEL GEREKÇE...31 BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler BİRİNCİ BÖLÜM Borç İlişkisinin Kaynakları BİRİNCİ AYIRIM Sözleşmeden Doğan Borç İlişkileri A. Sözleşmenin kurulması I. İrade açıklaması Genel olarak İkinci derecedeki noktalar II. Öneri ve kabul Süreli öneri Süresiz öneri a. Hazır olanlar arasında...53 b. Hazır olmayanlar arasında Örtülü kabul Ismarlanmayan şeyin gönderilmesi Bağlayıcı olmayan öneri ve herkese açık öneri İlân yoluyla ödül sözü verme Önerinin ve kabulün geri alınması III. Hazır olmayanlar arasında kurulan sözleşmenin hüküm anı B. Sözleşmelerin şekli I. Genel kural II. Yazılı şekil Yasal şekil a. Kapsamı...58 b. Unsurları...59 c. İmza...59 d. İmza yerine geçen işaretler İradî şekil C. Borç tanıması D. Sözleşmelerin yorumu, muvazaalı işlemler E. Genel işlem koşulları I. Genel olarak II. Kapsamı Yazılmamış sayılma Yazılmamış sayılmanın sözleşmeye etkisi III. Yorumlanması IV. Değiştirme yasağı V. İçerik denetimi F. Sözleşmenin içeriği I. Sözleşme özgürlüğü II. Kesin hükümsüzlük III. Aşırı yararlanma IV. Önsözleşme G. İrade bozuklukları I. Yanılma Yanılmanın hükümleri Yanılma hâlleri a. Açıklamada yanılma...72

10 10 Türk Borçlar Kanunu b. Saikte yanılma...73 c. İletmede yanılma Yanılmada dürüstlük kuralları Yanılmada kusur II. Aldatma III. Korkutma Hükmü Koşulları IV. İrade bozukluğunun giderilmesi H. Temsil I. Yetkili temsil Genel olarak a. Temsilin hükmü...79 b. Temsil yetkisinin içeriği ve derecesi Hukukî işlemden doğan yetki a. Yetkinin sınırlanması ve geri alınması...80 b. Ölüm, ehliyetsizlik ve diğer durumlar...81 c. Yetki belgesinin geri verilmesi...82 d. Yetkinin sona erdiğinin ileri sürülememesi...82 II. Yetkisiz temsil Onama hâlinde Onamama hâlinde III. Saklı hükümler İKİNCİ AYIRIM Haksız Fiillerden Doğan Borç İlişkileri A. Sorumluluk I. Genel olarak II. Zararın ve kusurun ispatı III. Tazminat Belirlenmesi İndirilmesi IV. Özel durumlar Ölüm ve bedensel zarar a. Ölüm...88 b. Bedensel zarar...88 c. Belirlenmesi...89 d. Manevî tazminat Haksız rekabet Kişilik hakkının zedelenmesi Ayırt etme gücünün geçici kaybı V. Sorumluluk sebeplerinin çokluğu Sebeplerin yarışması Müteselsil sorumluluk a. Dış ilişkide...94 b. İç ilişkide...95 VI. Hukuka aykırılığı kaldıran hâller Genel olarak Sorumluluk B. Kusursuz sorumluluk I. Hakkaniyet sorumluluğu II. Özen sorumluluğu Adam çalıştıranın sorumluluğu Hayvan bulunduranın sorumluluğu a. Giderim yükümlülüğü b. Alıkoyma hakkı Yapı malikinin sorumluluğu a. Giderim yükümlülüğü b. Zarar tehlikesini önleme III. Tehlike sorumluluğu ve denkleştirme C. Zamanaşımı I. Kural

11 İçindekiler 11 II. Rücu isteminde D. Yargılama I. Ceza hukuku ile ilişkisinde II. Tazminat hükmünün değiştirilmesi III. Geçici ödemeler ÜÇÜNCÜ AYIRIM Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borç İlişkileri A. Koşulları I. Genel olarak II. Borçlanılmamış edimin ifası B. Geri vermenin kapsamı I. Zenginleşenin yükümlülüğü II. Giderleri isteme hakkı C. Geri istenememe D. Zamanaşımı İKİNCİ BÖLÜM Borç İlişkisinin Hükümleri BİRİNCİ AYIRIM Borçların İfası A. Genel olarak I. Şahsen ifa zorunluluğunun olmaması II. İfanın konusu Kısmen ifa Bölünemeyen borç Çeşit borcu Seçimlik borç Faiz B. İfa yeri C. İfa zamanı I. Süreye bağlanmamış borç II. Süreye bağlı borç Aya ilişkin sürelerde vade Diğer sürelerde vade Tatil günleri III. İş saatlerinde ifa IV. Sürenin uzatılması V. Erken ifa VI. Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde İfada sıra İfa güçsüzlüğü D. Ödeme I. Ülke parası ile II. Mahsup Kısmen ödemede Birden çok borçta a. Borçlu ve alacaklının bildirimine göre b. Kanuna göre III. Makbuz ve senetlerin geri verilmesi Borçlunun hakkı Hükümleri Senedin geri verilememesi E. Alacaklının temerrüdü I. Koşulları II. Hükümleri Bir şeyin teslimine ilişkin edimlerde a. Tevdi hakkı...128

12 12 Türk Borçlar Kanunu b. Satma hakkı c. Tevdi konusunu geri alma Diğer edimlerde F. Diğer ifa engelleri İKİNCİ AYIRIM Borçların İfa Edilmemesinin Sonuçları A. Borcun ifa edilmemesi I. Giderim borcu Genel olarak Yapma ve yapmama borçlarında II. Sorumluluğun ve giderim borcunun kapsamı Genel olarak Sorumsuzluk anlaşması Yardımcı kişilerin fiillerinden sorumluluk B. Borçlunun temerrüdü I. Koşulları II. Hükümleri Genel olarak a. Gecikme tazminatı b. Beklenmedik hâlden sorumluluk Temerrüt faizi a. Genel olarak b. Faizlerde, iratlarda ve bağışlamada temerrüt faizi Aşkın zarar Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde a. Süre verilmesi b. Süre verilmesini gerektirmeyen durumlar c. Seçimlik haklar d. Sürekli edimli sözleşmelerde ÜÇÜNCÜ AYIRIM Borç İlişkilerinin Üçüncü Kişilere Etkisi A. Alacaklıya halef olma B. Üçüncü kişinin fiilini üstlenme C. Üçüncü kişi yararına sözleşme I. Genel olarak II. Sorumluluk sigortalarında ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Borçların ve Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Zamanaşımı BİRİNCİ AYIRIM Sona Erme Hâlleri A. Asıl borca bağlı hak ve borçların sona ermesi B. İbra C. Yenileme I. Genel olarak II. Cari hesaplarda D. Birleşme E. İfa imkânsızlığı I. Genel olarak II. Kısmî ifa imkânsızlığı III. Aşırı ifa güçlüğü F. Takas I. Koşulları Genel olarak Kefalet hâlinde Üçüncü kişi yararına sözleşme hâlinde

13 İçindekiler Borçlunun iflâsı hâlinde II. Hükümleri III. Alacaklının rızasıyla takas edilebilir alacaklar IV. Takastan feragat İKİNCİ AYIRIM Zamanaşımı A. Süreler I. On yıllık zamanaşımı II. Beş yıllık zamanaşımı III. Sürelerin kesinliği IV. Zamanaşımının başlangıcı Genel olarak Dönemsel edimlerde V. Sürelerin hesaplanması B. Bağlı alacaklarda zamanaşımı C. Zamanaşımının durması D. Zamanaşımının kesilmesi I. Sebepleri II. Birlikte borçlulara etkisi III. Yeni sürenin başlaması Borcun ikrar edilmesi veya karara bağlanması hâlinde Alacaklının fiili hâlinde E. Davanın reddinde ek süre F. Taşınır rehni ile güvenceye bağlanmış alacakta G. Zamanaşımından feragat H. İleri sürülmesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Borç İlişkilerinde Özel Durumlar BİRİNCİ AYIRIM Teselsül A. Müteselsil borçluluk I. Doğuşu II. Dış ilişki Hükümleri a. Borçluların sorumluluğu b. Borçluların savunmaları c. Borçluların bireysel davranışı Borcun sona ermesi III. İç ilişki Paylaşım Alacaklıya halef olma B. Müteselsil alacaklılık İKİNCİ AYIRIM Koşullar A. Geciktirici koşul I. Genel olarak II. Koşulun askıda olduğu sıradaki durum III. Koşul gerçekleşinceye kadar elde edilen yararlar B. Bozucu koşul C. Ortak hükümler I. Koşulun gerçekleşmesi II. Dürüstlük kurallarına aykırı engelleme III. Yasak koşullar

14 14 Türk Borçlar Kanunu ÜÇÜNCÜ AYIRIM Bağlanma Parası, Cayma Parası ve Ceza Koşulu A. Bağlanma parası B. Cayma parası C. Ceza koşulu I. Alacaklının hakları Cezanın sözleşmenin ifası ile ilişkisi Ceza ile zarar arasındaki ilişki Kısmî ifanın yanması II. Cezanın miktarı, geçersizliği ve indirilmesi BEŞİNCİ BÖLÜM Borç İlişkilerinde Taraf Değişiklikleri BİRİNCİ AYIRIM Alacağın Devri A. Koşulları I. İradî devir Genel olarak Şekli II. Yasal veya yargısal devir ve etkisi B. Devrin hükümleri I. Borçlunun durumu İyiniyetle yapılan ifa İfadan kaçınma ve tevdi Borçluya ait savunmalar II. Öncelik hakları ve bağlı hakların geçişi III. Senet ve belgelerin teslimi ve bilgi verilmesi IV. Garanti Genel olarak İfaya yönelik devir Sorumluluğun kapsamı C. Özel hükümlerin saklılığı İKİNCİ AYIRIM Borcun Üstlenilmesi A. İç üstlenme sözleşmesi B. Dış üstlenme sözleşmesi I. Öneri ve kabul II. Önerinin bağlayıcılığı C. Borçlunun değişmesinin sonuçları I. Bağlı hak ve borçlar II. Savunmalar D. Sözleşmenin hükümsüzlüğü E. Borca katılma F. Malvarlığının veya işletmenin devralınması G. İşletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmesi H. Özel hükümlerin saklılığı ÜÇÜNCÜ AYIRIM Sözleşmenin Devri ve Sözleşmeye Katılma A. Sözleşmenin devri B. Sözleşmeye katılma

15 İçindekiler 15 İKİNCİ KISIM Özel Borç İlişkileri BİRİNCİ BÖLÜM Satış Sözleşmesi BİRİNCİ AYIRIM Genel Hükümler A. Tanımı ve hükümleri B. Yarar ve hasar İKİNCİ AYIRIM Taşınır Satışı A. Konusu B. Satıcının borçları I. Zilyetliğin devri Kural Devir ve taşıma giderleri Satıcının temerrüdü a. Kural ve ayrık durum b. Giderim borcu ve kapsamı II. Zapttan sorumluluk Konusu Yargılama usulü a. Davanın bildirimi b. Mahkeme kararı olmaksızın satılanı verme Alıcının hakları a. Tam zapt hâlinde b. Kısmî zapt hâlinde III. Ayıptan sorumluluk Konusu a. Genel olarak b. Hayvan satışında Sorumsuzluk anlaşması Alıcının bildiği ayıplar Gözden geçirme ve satıcıya bildirme a. Genel olarak b. Hayvan satışında Satıcının ağır kusurunun sonuçları Satılanın başka yerden gönderilmesi Alıcının seçimlik hakları a. Genel olarak b. Satılanın yok olması veya ağır biçimde zarara uğraması Dönmenin sonuçları a. Genel olarak b. Birden çok mal satışında Zamanaşımı C. Alıcının borçları I. Satış bedelinin ödenmesi ve satılanın devralınması II. Satış bedelinin belirlenmesi III. Satış bedelinin muacceliyeti ve faizi IV. Alıcının temerrüdü Satıcının dönme hakkı Zararın hesaplanması ve giderimi ÜÇÜNCÜ AYIRIM Taşınmaz Satışı ve Satış İlişkisi Doğuran Haklar A. Şekil B. Satış ilişkisi doğuran haklar I. Süresi ve şerhi

16 16 Türk Borçlar Kanunu II. Devredilmesi ve miras yoluyla geçmesi III. Önalım hakkı İleri sürülmesi Koşulları ve hükümleri Kullanılması ve hükümleri C. Taşınmaz satışı I. Koşullu satış ve mülkiyetin saklı tutulması II. Sorumluluk III. Yarar ve hasar IV. Taşınır satışına ilişkin kuralların uygulanması DÖRDÜNCÜ AYIRIM Bazı Satış Türleri A. Örnek üzerine satış I. Tanımı II. İspat yükü B. Beğenme koşuluyla satış I. Tanımı II. Hükümleri III. Deneme veya gözden geçirme Satıcının yanında Alıcının yanında C. Kısmî ödemeli satışlar I. Taksitle satış Tanımı, şekli ve içeriği Yasal temsilcinin rızası Sözleşmenin hüküm ve sonuçlarını doğurması ve geri alma açıklaması Tarafların hak ve borçları a. Peşinatı ödeme borcu ve sözleşmenin süresi b. Alıcının def ileri c. Satış bedelinin tamamen ödenmesi Alıcının temerrüdü a. Satıcının seçimlik hakkı b. Sözleşmeden dönme c. Hâkimin müdahalesi Yetkili mahkeme ve tahkim Uygulama alanı II. Ön ödemeli taksitle satış Tanımı, şekli ve içeriği Tarafların hak ve borçları a. Ödemelerin güvenceye bağlanması b. Alıcının malın devrini isteme hakkı c. Satış bedelinin ödenmesi d. Satış bedelinin belirlenmesi Sözleşmenin sona ermesi a. Cayma hakkı b. Sözleşmenin süresi c. Alıcının temerrüdü Uygulama alanının sınırlanması III. Ortak hükümler D. Açık artırma yoluyla satış I. Tanımı II. Kurulması III. Hükümleri Artırmaya katılanın bağlandığı an a. Genel olarak b. Taşınmazın açık artırma yoluyla satışında Ödemenin peşin olması gereği Mülkiyetin geçmesi Zapttan ve ayıptan sorumluluk IV. Artırmanın iptali

17 İçindekiler 17 İKİNCİ BÖLÜM Mal Değişim Sözleşmesi A. Tanımı B. Tâbi olduğu hükümler C. Zapttan ve ayıptan sorumluluk ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bağışlama Sözleşmesi A. Tanımı B. Bağışlama ehliyeti I. Bağışlayan için II. Bağışlanan için C. Kurulması I. Bağışlama sözü verme II. Elden bağışlama III. Koşullu bağışlama IV. Yüklemeli bağışlama V. Bağışlayana dönme koşullu bağışlama VI. Bağışlama önerisinin geri alınması D. Bağışlayanın sorumluluğu E. Bağışlamanın ortadan kalkması I. Bağışlamanın geri alınması II. Bağışlama sözü vermenin geri alınması ve ifadan kaçınma III. Geri alma hakkının süresi ve mirasçılara geçmesi IV. Bağışlayanın ölümü DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kira Sözleşmesi BİRİNCİ AYIRIM Genel Hükümler A. Tanımı B. Kira süresi C. Kiraya verenin borçları I. Teslim borcu II. Vergi ve benzeri yükümlülüklere katlanma borcu III. Yan giderlere katlanma borcu IV. Kiraya verenin kiralananın ayıplarından sorumluluğu Kiralananın teslim anındaki ayıplarından sorumluluk Kiralananın sonradan ayıplı hâle gelmesinden sorumluluk a. Genel olarak b. Ayıbın giderilmesini isteme ve fesih c. Kira bedelinin indirilmesi d. Zararın giderimi V. Üçüncü kişinin ileri sürdüğü haklar sebebiyle sorumluluk Zapttan sorumluluk Üçüncü kişinin sözleşmenin kurulmasından sonra üstün hak sahibi olması a. Kiralananın el değiştirmesi b. Üçüncü kişinin sınırlı aynî hak sahibi olması c. Tapu siciline şerh D. Kiracının borçları I. Kira bedelini ödeme borcu Genel olarak İfa zamanı Kiracının temerrüdü II. Özenle kullanma ve komşulara saygı gösterme borcu III. Temizlik ve bakım giderlerini ödeme borcu

18 18 Türk Borçlar Kanunu IV. Ayıpları kiraya verene bildirme borcu V. Ayıpların giderilmesine ve kiralananın gösterilmesine katlanma borcu E. Özel durumlar I. Kiralananda yenilik ve değişiklik yapılması Kiraya veren tarafından Kiracı tarafından II. Alt kira ve kullanım hakkının devri III. Kira ilişkisinin devri IV. Kiralananın kullanılmaması Genel olarak Kiralananın sözleşmenin bitiminden önce geri verilmesi V. Takastan feragat yasağı F. Sözleşmenin sona ermesi I. Sürenin geçmesi II. Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde fesih bildirimi Genel olarak Taşınmaz ve taşınır yapı kiralarında Taşınır kiralarında III. Olağanüstü fesih Önemli sebepler Kiracının iflâsı Kiracının ölümü G. Kiralananın geri verilmesi I. Genel olarak II. Kiralananın gözden geçirilmesi ve kiracıya bildirme H. Kiraya verenin hapis hakkı I. Konusu II. Üçüncü kişilere ait olan eşya III. Hakkın kullanılması İKİNCİ AYIRIM Konut ve Çatılı İşyeri Kiraları A. Uygulama alanı B. Bağlantılı sözleşme C. Kullanma giderleri D. Kiracının güvence vermesi E. Kira bedeli I. Genel olarak II. Belirlenmesi III. Dava açma süresi ve kararın etkisi IV. Kiracı aleyhine düzenleme yasağı F. Konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmenin sona ermesi I. Bildirim yoluyla Genel olarak Bildirimin geçerliliği a. Şekil b. Aile konutu II. Dava yoluyla Kiraya verenden kaynaklanan sebeplerle a. Gereksinim, yeniden inşa ve imar b. Yeni malikin gereksinimi Kiracıdan kaynaklanan sebeplerle Dava süresinin uzaması Dava sebeplerinin sınırlılığı Yeniden kiralama yasağı Kiracının ölümünde sözleşmenin sürdürülmesi

19 İçindekiler 19 ÜÇÜNCÜ AYIRIM Ürün Kirası A. Tanımı B. Genel hükümlerin uygulanması C. Tutanak düzenleme D. Kiraya verenin borçları I. Teslim borcu II. Esaslı onarımlar E. Kiracının borçları I. Kira bedelini ve yan giderleri ödeme borcu Genel olarak Olağanüstü durumlarda kira bedelinden indirim II. Kiralananı kullanma ve işletme borcu III. Bakım borcu F. Alt kira ve kullanım hakkını devir yasağı G. Sözleşmenin sona ermesi I. Sona erme sebepleri Sürenin geçmesi Fesih bildirimi Olağanüstü fesih a. Önemli sebepler b. Kiracının iflâsı c. Kiracının ölümü II. Sona ermenin sonuçları Geri verme Tutanağa geçirilmiş eşya Ürün ve yetişme giderleri Saman, gübre ve benzerleri H. Hayvan kirası I. Konusu II. Sorumluluk III. Fesih BEŞİNCİ BÖLÜM Ödünç Sözleşmeleri BİRİNCİ AYIRIM Kullanım Ödüncü A. Tanımı B. Hükümleri I. Ödünç alanın kullanım hakkı II. Bakım ve koruma giderleri III. Müteselsil sorumluluk C. Sona ermesi I. Amacı belirlenmiş kullanmada II. Amacı belirlenmemiş kullanmada III. Ödünç alanın ölümü İKİNCİ AYIRIM Tüketim Ödüncü A. Tanımı B. Hükümleri I. Faiz Genel olarak Faize ilişkin özel kurallar II. Zamanaşımı III. Ödünç alanın ödeme güçsüzlüğü

20 20 Türk Borçlar Kanunu C. Para yerine verilen şeyler D. Geri verme zamanı ALTINCI BÖLÜM Hizmet Sözleşmeleri BİRİNCİ AYIRIM Genel Hizmet Sözleşmesi A. Tanımı B. Kurulması C. İşçinin borçları I. Bizzat çalışma borcu II. Özen ve sadakat borcu III. Teslim ve hesap verme borcu IV. Fazla çalışma borcu V. Düzenlemelere ve talimata uyma borcu VI. İşçinin sorumluluğu D. İşverenin borçları I. Ücret ödeme borcu Ücret a. Genel olarak b. Fazla çalışma ücreti c. İşin sonucundan pay alma d. Aracılık ücreti e. İkramiye Ücretin ödenmesi a. Ödeme süresi b. Ücretin korunması İşgörme ediminin ifasının engellenmesi halinde ücret a. İşverenin temerrüdü halinde b. İşçinin çalışmayı durdurması halinde Ücret alacağının haczi, devri ve rehnedilmesi Parça başına veya götürü iş a. İş verme b. Birim ücreti II. İş araç ve malzemeleri III. Giderler Genel olarak Taşıma araçları Giderlerin ödenmesi IV. İşçinin kişiliğinin korunması Genel olarak Ev düzeni içinde çalışmada Kişisel verilerin kullanılmasında V. Ceza koşulu ve ibra VI. Tatil ve izinler Hafta tatili ve iş arama izni Yıllık izin a. Süresi b. İndirimi c. Kullanılması d. Ücreti VII. Hizmet belgesi E. Sınaî ve fikrî mülkiyet hakkı F. Hizmet ilişkisinin devri I. İşyerinin tamamının veya bir bölümünün devri II. Sözleşmenin devri G. Sözleşmenin sona ermesi I. Belirli süreli sözleşmede II. Belirsiz süreli sözleşmede Genel olarak fesih hakkı

21 İçindekiler Fesih bildirim süresi a. Genel olarak b. Deneme süresi içinde III. Feshe karşı koruma IV. Derhâl fesih Koşulları a. Haklı sebepler b. İşverenin ödeme güçsüzlüğüne düşmesi Sonuçları a. Haklı sebeple fesihte b. Haklı sebebe dayanmayan fesihte c. İşçinin haksız olarak işe başlamaması veya işi bırakması V. İşçinin veya işverenin ölümü İşçinin ölümü İşverenin ölümü VI. Sözleşmenin sona ermesinin sonuçları Borçların muaccel olması Geri verme yükümlülüğü VII. Rekabet yasağı Koşulları Sınırlandırılması Aykırı davranışların sonuçları Sona ermesi İKİNCİ AYIRIM Pazarlamacılık Sözleşmesi A. Tanımı ve kurulması I. Tanımı II. Kurulması B. Pazarlamacının yükümlülük ve yetkileri I. Yükümlülükleri II. Garanti III. Yetkileri C. İşverenin özel yükümlülükleri I. Faaliyet alanı II. Ücret Genel olarak Komisyon Pazarlama faaliyetinin engellenmesi III. Harcamalar IV. Hapis hakkı D. Sona ermesi I. Özel fesih süresi II. Özel sonuçlar ÜÇÜNCÜ AYIRIM Evde Hizmet Sözleşmesi A. Tanımı ve çalışma koşulları I. Tanımı II. Çalışma koşullarının bildirilmesi III. İşçinin özel borçları İşin yapılması Malzeme ve iş araçları IV. İşverenin özel borçları Ürünün kabulü Ücret a. Ödenmesi b. Çalışmanın engellenmesi durumunda V. Sona ermesi B. Genel hükümlerin uygulanması

22 22 Türk Borçlar Kanunu YEDİNCİ BÖLÜM Eser Sözleşmesi A. Tanımı B. Hükümleri I. Yüklenicinin borçları Genel olarak Malzeme bakımından İşe başlama ve yürütme Ayıp sebebiyle sorumluluk a. Ayıbın belirlenmesi b. İşsahibinin seçimlik hakları c. İşsahibinin sorumluluğu d. Eserin kabulü e. Zamanaşımı II. İşsahibinin borçları Bedelin muacceliyeti Bedel a. Götürü bedel b. Değere göre bedel C. Sözleşmenin sona ermesi I. Yaklaşık bedelin aşılması II. Eserin yok olması III. Tazminat karşılığı fesih IV. İşsahibi yüzünden ifanın imkânsızlaşması V. Yüklenicinin ölümü veya yeteneğini kaybetmesi SEKİZİNCİ BÖLÜM Yayım Sözleşmesi A. Tanımı B. Şekli C. Hükümleri I. Yayımlatma hakkının geçişi ve sorumluluk II. Yayımlatanın tasarruf hakkı III. Basım sayısı ve baskı adedinin belirlenmesi IV. Çoğaltma ve dağıtım V. Düzeltme ve iyileştirme VI. Birarada basım ve ayrı ayrı yayım VII. Çeviri hakkı VIII. Bedel isteme hakkı Bedelin belirlenmesi Bedelin ödenme zamanı, satış hesapları ve bedelsiz alma hakkı D. Sona ermesi I. Eserin yok olması II. Basılanın yok olması III. Kişisel sebeplerle sona ermesi E. Sipariş üzerine yayım sözleşmesi DOKUZUNCU BÖLÜM Vekâlet İlişkileri BİRİNCİ AYIRIM Vekâlet Sözleşmesi A. Tanımı B. Kurulması C. Hükümleri I. Vekâletin kapsamı II. Vekilin borçları Talimata uygun ifa

23 İçindekiler Şahsen ifa, sadakat ve özen gösterme a. Genel olarak b. İşin üçüncü kişiye gördürülmesi hâlinde Hesap verme Edinilen hakların vekâlet verene geçişi III. Vekâlet verenin borçları IV. Birlikte vekâlet verenlerin ve birlikte vekillerin sorumluluğu D. Sona ermesi I. Sebepleri Tek taraflı sona erdirme Ölüm, ehliyetin kaybedilmesi ve iflâs II. Hükümleri İKİNCİ AYIRIM Kredi Mektubu ve Kredi Emri A. Kredi mektubu B. Kredi emri I. Tanımı ve şekli II. Kredi emrinden yararlananın ehliyetsizliği III. Kredi emri verilenin önel vermesi IV. Taraflar arasındaki ilişki ÜÇÜNCÜ AYIRIM Simsarlık Sözleşmesi A. Tanımı ve şekli B. Ücret I. Hak etme zamanı II. Ücretin belirlenmesi III. Simsarın haklarını kaybetmesi IV. Evlenme simsarlığı V. Ücretten indirim ONUNCU BÖLÜM Vekâletsiz İşgörme A. İşgörenin hak ve borçları I. İşin görülmesi II. Sorumluluk III. İşgörenin ehliyetsizliği B. İşsahibinin hak ve borçları I. İşin işsahibinin menfaatine yapılması hâlinde II. İşin işgörenin menfaatine yapılması hâlinde III. İşin işsahibi tarafından uygun bulunması hâlinde ONBİRİNCİ BÖLÜM Komisyon Sözleşmesi A. Alım veya satım komisyonculuğu I. Tanımı II. Komisyoncunun borçları Bildirme ve sigortalama borcu Özen borcu Vekâlet verenin belirlediği bedel Veresiye satma ve teslim almadan ödeme Komisyoncunun garantisi III. Komisyoncunun hakları Ödediği paralar ve yaptığı giderler Komisyon ücreti a. İsteme hakkı b. Kaybedilmesi...432

24 24 Türk Borçlar Kanunu 3. Hapis hakkı Malın açık artırmayla satılması Komisyoncunun kendisiyle işlem yapması a. Bedel ve ücret b. İşlemi kendisiyle yapmış sayılma c. İşlemi kendisiyle yapma hakkının düşmesi B. Diğer komisyon işleri ONİKİNCİ BÖLÜM Ticarî Temsilciler, Ticarî Vekiller ve Diğer Tacir Yardımcıları A. Ticarî temsilci I. Tanımı ve yetki verilmesi II. Temsil yetkisinin kapsamı III. Temsil yetkisinin sınırlandırılması IV. Temsil yetkisinin sona ermesi B. Ticarî vekil C. Diğer tacir yardımcıları D. Rekabet yasağı E. Ticarî temsilcilerin, ticarî vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerinin sona ermesi ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM Havale A. Tanımı B. Hükümleri I. Havale eden ile havale alıcısı arasındaki ilişki II. Havale ödeyicisinin borcu III. İfa edilmeme halinde bildirim C. Geri alma D. Kıymetli evrak konusunda havale ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM Saklama Sözleşmeleri A. Genel saklama sözleşmesi I. Tanımı II. Saklatanın borçları III. Saklayanın borçları Kullanım yasağı Geri verme a. Genel olarak b. Özel durumlar c. Geri verme yeri Saklayanların sorumluluğu Üçüncü kişilerin iddiaları IV. Güvenilir kişiye bırakma B. Mislî şeylerin saklanması C. Ardiyeciye bırakma I. Senet çıkarma II. Ardiyecinin saklama borcu III. Bırakılan şeylerin karışması IV. Ardiyecinin hakları V. Malların geri verilmesi D. Konaklama yeri, garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlere bırakma I. Konaklama yeri işletenlerin sorumluluğu Koşulları ve kapsamı Kıymetli eşya Sorumluluğun kalkması II. Garaj, otopark ve benzeri yerleri işletenlerin sorumluluğu III. Hapis hakkı

25 İçindekiler 25 ONBEŞİNCİ BÖLÜM Kefalet Sözleşmesi A. Tanımı B. Koşulları I. Asıl borç II. Şekil III. Eşin rızası C. İçeriği I. Türlerine göre Âdi kefalet Müteselsil kefalet Birlikte kefalet Kefile kefil ve rücua kefil II. Ortak hükümler Kefil ile alacaklı arasındaki ilişki a. Sorumluluğun kapsamı b. Kefilin takibi c. Def iler d. Özen gösterme, rehin ve borç senetlerinin teslimi e. Ödemenin kabulünü isteme f. Bildirim, iflâsta ve konkordatoda kayıt Kefil ile borçlu arasındaki ilişki a. Güvence verilmesini ve borçtan kurtarılmasını isteme hakkı b. Kefilin rücu hakkı c. Kefilin bildirim yükü D. Sona ermesi I. Kanun gereğince II. Kefaletten dönme III. Süreli kefalette IV. Süreli olmayan kefalette V. Çalışanlara kefalette E. Uygulama alanı ONALTINCI BÖLÜM Kumar ve Bahis A. Alacağın dava ve takip edilememesi B. Borç senedi verme ve isteyerek ödeme C. Piyango ve diğer şans oyunları ONYEDİNCİ BÖLÜM Ömür Boyu Gelir ve Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmeleri BİRİNCİ AYIRIM Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi A. Tanımı B. Şekli C. Gelir alacaklısının hakları I. Hakkın kullanılması II. Devredilebilmesi İKİNCİ AYIRIM Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi A. Tanımı B. Şekli C. Güvencesi D. Konusu E. İptali ve tenkisi

26 26 Türk Borçlar Kanunu F. Sona ermesi I. Önel verilerek fesih II. Önel verilmeksizin fesih III. Bakım borçlusunun ölümü G. Devredilemezlik, iflâs ve haciz hâlinde istem ONSEKİZİNCİ BÖLÜM Âdi Ortaklık Sözleşmesi A. Tanımı B. Ortaklar arasındaki ilişki I. Katılım payı II. Kazanç ve zarar Kazancın paylaşılması Kazanç ve zarara katılma III. Ortaklığın kararları IV. Ortaklığın yönetimi V. Ortaklar arasındaki sorumluluk Rekabet yasağı Ortakların yaptıkları giderler ve işler Özen borcu VI. Yönetim yetkisinin kaldırılması ve sınırlanması VII. Yönetici ortaklar ile diğer ortaklar arasındaki ilişki Genel olarak Ortaklık işlerini inceleme VIII. Ortaklar arasındaki ve ortaklık yapısındaki değişiklikler Yeni ortak alımı ve alt katılım Ortaklıktan çıkma ve çıkarılma a. Genel olarak b. Ortaklık payının tasfiyesi c. Malvarlığının yetersizliği d. Tamamlanmamış işler C. Ortakların üçüncü kişilerle ilişkisi I. Temsil II. Temsilin sonuçları D. Ortaklığın sona ermesi I. Sona erme sebepleri Genel olarak Belirsiz süreli ortaklık II. Sona ermenin ortaklığın yönetimine etkisi III. Tasfiye Katılım payı için yapılacak işlem Kazanç ve zararın paylaşımı Tasfiye usulü IV. Üçüncü kişilere karşı sorumluluk Türk Medenî Kanunu ile ilişkisi Yürürlükten kaldırılan Kanun Yürürlük Yürütme Karşılaştırma Tablosu Kavramlar Dizini