Yayın tarihi: 10 Kasım 2007, Cumartesi Web adresi:

Transkript

1 Öğrenme Stilleri Modeli'nin mucidi Prof. Dr. Rita Dunn'a göre kolay öğrenmeleri için çocuklara düşünme biçimlerine göre farklı teknikler uygulamak gerekiyor. Çocuklar daha kolay nasıl öğrenir? Çocuğunuzun ders çalışma yönteminden memnun değil misiniz? Çabucak dikkati mi dağılıyor? Öğrenmesini nasıl kolaylaştırabilirsiniz? Ünlü öğrenme stillleri teorisyeni Rita Dunn, her çocuğun kendi düşünme biçimine uygun bir öğretme yöntemi bulunduğunu savunuyor Çocuğunuz nasıl öğreniyor? Müzik dinleyerek ders çalışması sizi rahatsız ediyor mu? Ya da masasının üzerine yığılmış, dağınık kitaplar varken çalıştığını gördüğünüzde içinizden "Böyle ders mi çalışılır?" cümlesini geçirdiğiniz oluyor mu? Ödevlerini yaparken bir şeyler atıştırmak istiyor mu? Derslerini masa yerine koltuğa ya da yatakta uzanarak yapmayı mı tercih ediyor? Öğretmeni size dikkatinin dağınık olduğundan, sınıfta çok konuştuğundan şikayet ediyor mu? Kız ve erkek çocuğunuz arasında öğrenme farklığını gözlemliyor musunuz? Tüm bunlar ailelerin cevaplarını merak ettiği sorular. Oysa öğrenme stili üzerinde çalışan uzmanlara göre, her çocuğun ayrı bir öğrenme biçimi bulunuyor. Önemli olan çocuğun nasıl öğrendiğini belirlemek ve yeni bilgiyi onun öğrenme stiline göre öğretmek. Dünyada en çok araştırılan ve uygulanan Dunn&Dunn Öğrenme Stilleri Modeli'nin mimarı ve yaşamının 40 yılını bu konuyla ilgili çalışmalara ayıran 79 yaşındaki St. John's Üniversitesi Eğitim Yönetimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rita Dunn öğrenme stillerini ve çocukların nasıl daha iyi öğrenebileceklerini anlattı ve ailelere uygulayabilecekleri ipuçları verdi. KİMİ ÇOCUĞA SES KİMİNE IŞIK GEREK "Öğrenme stilleri" kavramı ilk kez 1960'lı yıllarda ABD'de tartışılmaya başlandı. Bu kavramı ortaya ilk atan da Prof. Dr. Rita Dunn oldu. Amacı her insanın farklı biçimde öğrendiğini ortaya koymaktı. Türkiye'ye Bilfen Okulları'nda bu sistemi kurmak için gelen Prof. Dr. Rita Dunn'a göre, "Çocuklar öğrenme konusunda engelli değiller, bizler onlara öğretme konusunda engelliyiz." 1990'lı yılların başından itibaren öğrenme stilleri değişik ülkelerde okullarda uygulanmaya başlandı. Burada amaç her öğrencinin öğrenme stilini belirlemek ve ona göre öğretmek oldu. Dunn'a göre öğrenme stilleri, "uyarıcılar" adı verilen çevresel, duygusal, sosyolojik, fizyolojik ve psikolojik olmak üzere beş etkene ayrılıyor. Bu etkenler de öğrenmeyi etkileyen en önemli faktörler. DÜŞÜNME BİÇİMİ ÖNEMLİ Öğrenme stillerine göre, öğrenciler sağ ve sol beyinlerindeki baskınlığa bağlı olarak bilgiyi işleme ve düşünme biçimleri açısından, analitik ve global (bütünsel) diye psikolojik açıdan ikiye ayrılıyorlar. Öğrenme stilleri ile ilgili 18 ülkede araştırma yapan Dunn'un sonuçlarına göre, öğrencilerin yüzde 85'i global. Ancak öğretmenlerin yüzde 65'i analitik. Öğretmenlerin çoğu analitik olduğu için analitik öğrenen çocuklar, bu durumda çok şanslı. Öğrenmede kötü sonuçlar çıkmasının nedenlerinden biri de öğrenciler global olmasına rağmen, öğretmenlerin analitik olması. Globaller kendi hayatlarındaki önemini anlayana kadar konuya konsantre olmakta zorlanırken, analitikler kelime ve sayılara önem veriyor, detayları inceliyor. Bu nedenle de öğretmenlerin sınıflarında öğrencilerin öğrenme stillerini bilmeleri ve buna göre derse devam etmeleri gerekiyor. İşitsel öğrenenler * Dinleyerek öğrenmeyi tercih ederler. * Tartışmaya yatkındır ama tartışmanın içinde olmayı değil, dışarıdan dinlemeyi tercih eder. * Espri yapmayı ve konuşmayı sever, yüksek ses tonu ile konuşur. * Sözel yönergeleri izlemekte başarılıdır. * Kolay ezberler ve ezberlediklerini kolay hatırlar. * Yabancı dil öğreniminde başarılıdır. * Çalışırken müzik dinlemeyi sever. * Okumaktansa dinlemeyi tercih eder. * Okurken dudaklarını kıpırdatır, okuma hızları düşüktür. * Yazılıdan ziyade sözlü sınavlarda başarılı olur. * İnsanların yüzlerini unutur ama adlarını hatırlar.

2 Zaman zaman kitap okuma ve okuduklarını yazarak özetleme çalışmaları yaptırın. Fakat en iyi öğrenme yollarının dinleyerek ve konuşarak olduğunu unutmayın. Dinleyerek öğrendiği konuları size anlatmasını isteyin. Okuma becerisini geliştirici çalışmalar yapmasını sağlayın. Ödevlerini yaparken soruları sesli olarak size tekrar etmesinin onun için yararlı olacağını anlatın. Çalışırken arka planda sözsüz müzik çaldığında onu engellemeyin. Dokunsal öğrenenler * Eşyaları kurcalamayı sever. * Dinlerken; karalama yapar, kalem döndürür veya silgiyle oynar. * Not alarak ve metinin altını çizerek daha iyi öğrenir. * Gördüklerine dokunmaya ihtiyaç duyar. * Farkında olmadan, özellikle konuşurken insanlara dokunur. * Bilgiyi hatırlamak için dokunsal uyarana ihtiyaç duyar. * Bilgisayarla öğrenme ellerini kullandığı için ona eğlenceli gelir. * Laboratuvarda çalışmayı sever. * Okurken kelimeleri parmaklarıyla takip eder. Okurken, konuların önemli yerlerinin altını çizerek not almasını sağlayın. Hafıza becerilerini geliştirecek bilgi kartı gibi malzemeleri kullanması, üç boyutlu malzemelerle proje ve performans ödevleri alması için onu yönlendirin. Ders çalışırken kalem, silgi, stres topu gibi malzemelerle oynamasına izin verin. Bu onu rahatlatarak konsantrasyonunu arttırır. Bir müzik enstrümanı çalması (özellikle piyano) ve satranç oynaması konusunda teşvik edebilirsiniz. Kinestetik öğrenenler * Bütün vücudunu kullanırlar. * Derse aktif olarak katılmak ister. * Taklit ederek, deneyerek daha iyi öğrenir. * Laboratuvar ortamında yapılan derslerde iyi öğrenir. * Harekete dayalı okul aktivitelerini sever. * Konuşurken sanki bütün vücuduyla konuşur. * Konuşulanı ve gördüklerini hatırlamakta zorlanır. * Okuma hızı düşüktür. * El yazısı düzgün değildir. Yazım hataları yapar. Bastırarak yazar. Öğrenmeye çalıştığı konuyu uygulamasına olanak tanıyın. Çünkü iyi yaparak öğrenir. Beklentilerinizi de onun yetenekleriyle paralel tutun. Aksi halde olumsuz benlik algısı geliştirebilir. İmla hataları ders başarısını olumsuz etkiler. Buna engel olmak için yazdıklarını kontrol etme alışkanlığı edinmesinde ona yardımcı olun. Kitap okuması için onu cesaretlendirirken, çalışma odasında ve masasında, derse konsantre olmasını engelleyecek materyalleri kaldırmasını sağlayın. Çocuğunuzun düşünme biçimi ne? Çocuğunuzun davranışlarını gözlediğinizde onun analitik mi yoksa global mi olduğunu anlamak mümkün. İşte size ipuçları... ANALİTİK ÖĞRENENLER * Bu tür öğrenciler adım adım öğrenir. Önce parçaları görmeyi tercih eder. * Sıralı ve mantığa dayalı olarak öğrenmeyi tercih eder. * Detaylar üzerine odaklanır. * Çalışma alanı düzenli ve organizedir. * Bazen detaylarda kaybolup bütünü fark edemeyebilir. * Renklere sadece bakar, hoşlanır. * Otoriteye saygı duyar. * Sorumluluk sahibidir. * Kendini motive edebilir.

3 * Planlı-organizedir. * Sabah saatlerinde çalışmayı tercih eder. GLOBAL (BÜTÜNSEL) ÖĞRENENLER * Öncelikle konunun bütününü görmek ister. * Konunun genel çerçevesini gördükten sonra detayları daha iyi öğrenir. * Detaydan başlandığında konuya adapte olmakta güçlük çeker ve bazı detayları kaçırabilir. * Çalışma alanı dağınık gibi görünür ama kendisine özel bir düzeni vardır ve o karışıklık içinde aradığını bulur. * Bazen konsantrasyonunun artırdığı için orta düzeyde stres altında daha verimli olur. * "Neden bunu öğreniyoruz?", "Bu önemli mi?" gibi sorular yöneltir. Bu onun öğrenme yoludur. * Resim ve renkler çok önemlidir, renklere ihtiyaç duyar. * Risk alabilir. * Dışarıdan motivasyona ihtiyaç duyar. * Aynı anda beş işi birden yürütebilir. Evde çalışma ortamı nasıl olmalı? Geleneksel yaklaşıma göre, öğrencilere ders çalışırken birtakım şartlar öne sürülür. Örneğin; çalıştığı masanın düzenli olması, sandalyede oturarak ve uzun süre kalkmadan ders çalışması, odanın sessiz olması, bir şeyler atıştırmaması gibi... Oysa çocuğunuzun nasıl düşündüğünü bildiğinizde onun başarısı için uygun ortamı yaratmanız mümkün. * Analitikler ışığa ve sessiz ortama ihtiyaç duydukları için onlar için sessiz bir ortam yaratmak gerekir. * Global düşünen öğrenciler ses ister. Bu nedenle ders çalışırken müzik dinlemek onların öğrenmelerini olumlu etkiler. * Azimli olanlar, ara vermeden görevi bitirenler analitiklerdir. * Globallerin aynı anda sürdürdüğü beş ayrı işi vardır. Bu onların öğrenme biçimleri olduğu için onlardan birini tamamladıktan sonra diğerine geçmesini beklemek hata olur. * Ders çalışırken bir şeyler de atıştırdığında ona sinirlenmeyin ya da engellemeyin. Çünkü global (bütünsel) düşünüyorsa, bir şeyler yeme ihtiyacı hissedecektir. * Global öğrenciler konsantre olabilmeleri için rahatlamak ister. Daha rahat bir oturma düzeni yaratmak için minder, sallanan sandalyede oturmak ister. * Global düşünenler çalışırken ara vermeye ihtiyaç duyarlar, onun için onlardan aralıksız çalışmalarını beklemeyin. Kardeşler arasında stil farkı olabiliyor Aynı evde büyüyen iki kardeş arasında öğrenme stili farklı olabilir. Ailelerin çocuklarının bilgi algılama tipine uygun çalışma ortamı yaratması gerekiyor Kardeşler arasında öğrenme stilleri birbirinden farklı olduğu için ailelerin çocuklarını "kardeşi" gibi ders çalışmaya zorlamaması gerekiyor. Öğrenme stilleri ile zekâ arasında da ilişki olmadığını belirten Dunn&Dunn Öğrenme Stilleri Modeli'nin mimarı, St. John's Üniversitesi Eğitim Yönetimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rita Dunn, öğrenme stilleri dikkate alınarak yapılan eğitimin başarıyı artırdığını söylüyor. Dunn'un ailelere uyarısı şöyle: "Anne-babalar arasında da farklılık vardır. Eşlerden biri analitikse mutlaka global (bütünsel) biriyle evlenir. Bu da zaman zaman evlilikte sorun yaşanmasına neden olur. Mesela, eşlerden biri net saatler vermeyi, net konuşmayı severken diğeri muallak konuşur. Biri duygusalsa diğeri daha çok rakamlara bağlıdır. Çocukların öğrenme stili de farklı farklıdır. İlk çocuğunki anneye benzerse. İkinci babaya benzer. Üçüncü çocuk ise, ne size ne de eşinize benzer. İlk çocuk sorunluysa ikinci çocuk melek gibi olacaktır. Çocuklarınızın hepsini de aynı şekilde eğitemezsiniz. O yüzden sizin gibi öğrenmeleri konusunda baskı yapmayın. Onları belirli bir yöne zorlamayın. Çocuklarınızı oldukları gibi sevin, onları cesaretlendirin. Hangi alanda iyilerse bırakın onu yapsınlar. Siz çalışma alanlarını ve hayatlarını onların öğrenme biçimlerine göre

4 düzenleyin ve onların yolunu açın." FİZİKSEL ÇEVRE DE ÖNEMLİ Öğrenme stillerini oluşturan başka etkenlerden biri de fiziksel çevre. Doğal ışık ya da aydınlatma, çok sıcak ya da soğuk ortam, sessizlik ya da ses, oturma biçimi öğrencilerin öğrenmesinde olumlu ya da olumsuz etki yapabiliyor. Bunun yanı sıra sosyal tercihler de öğrenme stillerini oluşturuyor. Tek başına öğrenmeyi tercih eden öğrenciyi bir başkası ile çalışmaya zorlamak ya da grup çalışmasına katılması için teşvik etmek onun öğrenmesini olumsuz etkiliyor. Bilgiyi algılama biçimi nasıl değişiyor? Öğrenme stilleri modelinde öğrenciler bilgiyi algılayış biçimlerine göre "görsel, "işitsel", "dokunsal" ve "kinestetik" olmak üzere dört tipe ayrılıyor. Bu öğrenme özelliklerine göre evde onlar için oluşturacağınız ortam başarılarını artıracak GÖRSEL ÖĞRENENLER * Çalışmalarında harita, grafik ve resim kullanmayı tercih ederler. * Şekilleri üç boyutlu düşünebilirler. * Yalnız çalışırlar. * Sessiz ortamda çalışmayı tercih ederler. * Dinlemeyi sevmezler. * Sözlü yönergeleri takip etmekte zorlanır, arka arkaya talimat verildiğinde kafası karışır. * Çalıştıkları masa ve oda düzenlidir. * Kavramları gözünde canlandırarak öğrenir. * Çalışırken renkli kalemler kullanmayı, önemli yerlerin altını çizmeyi sever. * İsimleri ve olayları not alarak öğrenir. * Görüşüne ve kıyafetine özen gösterir. MASASI dağınık gözükür ancak kendine has bir düzeni olduğundan müdahale etmeyin. Çünkü dağınıklık onun için düzendir ve çalıştığı konuyu daha iyi hatırlar. Görsel materyallerden daha fazla etkilendiğinden televizyon ve bilgisayar onun için birer öğretim aracı olarak kullanılabilir. Ancak kullanım saati belirli olmalı ve izlenen programlar konusunda seçici davranmak gerekir. Ders çalışırken konu ile ilgili kavram haritası oluşturması ve kendine has resimli notlar alması başarısını etkiler. Kızlar konuşur erkekler dokunur Dunn'un araştırmaları erkeklerin dokunsal ve kinestetik, kızların ise işitsel öğrendiklerini ortaya koyuyor. Türkiye'de de 72 bin öğrenciye uygulanan testler büyük şehirdeki öğrencilerin global düşündüğünü gösterdi Cevapları rap şarkısı olarak alın Rita Dunn, 40 yıllık araştırmalarında çocukların çoğunun global (bütünsel), dokunsal ve kinestetik olduğunu gösterdiğini söylüyor: "Ama öğretmenleri incelediğinizde çoğu analitik, işitsel ve bazen de görseldir. Bu tablo çok küçük öğrencilerde yanlış metotlar kullanılmakta olduğunu gösteriyor. Dokunsal, kinestetik çocuklara yeni bir bilgi teorik, analitik anlatımla öğretilemez. Sonunda çocuk 'Ben aptalım, başarısızım, yapamıyorum' diye kendini kötü hissetmeye başlar. Öğrenciler anlatılanı duyar ama kısa sürede unuturlar. Yaratıcı bir şekilde materyali kullandıklarında hatırlayabilirler. Özellikle lise öğrencilerine bir roman ile ilgili bir şeyler öğretirken örneğin 20 soru sormak yerine onlara seçenek verip dokunsal materyal hazırlatılabilir veya kinestetik aktiviteler yaptırılabilir. 20 sorunun cevabını içeren bir şiir ya da rap şarkısı yaptırılabilir." DÜŞÜNME BİÇİMİ MESLEK SEÇİMİ ÜZERİNDE ETKİLİ Global (Bütünsel) öğrenenler yaratıcı meslekleri, analitik öğrenenler sistemli ve programlı çalışmayı gerektiren işleri seçiyor. Uğur Kariyer Eğitim Merkezi tarafından yapılan araştırma öğrence stilinin

5 meslek seçiminde de etkili olduğunu gösteriyor. Buna göre global (bütünsel) düşünen öğrencilerin yüzde 83'ü reklamcılık, sinema, televizyon, gazetecilik, iç mimarlık, grafikerlik gibi yaratıcı özelliklerin gerektirdiği meslek gruplarını tercih ediyor. Analitik düşünenlerin yüzde 71'i ise bilgisayar mühendisliği, elektronik mühendisliği, tıp, finans gibi sistemli ve programlı çalışmayı gerektiren meslek gruplarına yöneliyor. Öğrenci hem analitik hem de global düşünme biçimine de sahip olabiliyor. Bu durumdaki öğrencilerin yüzde 67'sinin öğretmenlik, iletişim, hukuk, idari bilimler gibi meslek dallarını tercih ediyor. Yayın tarihi: 10 Kasım 2007, Cumartesi Web adresi: