HEIDEGGER N VARLIK TARHYLE HESAPLAMASI Bulem Ermi

Transkript

1 HEIDEGGER N VARLIK TARHYLE HESAPLAMASI Bulem Ermi Varoluçuluk, postyapsalclk ve postmodernizm üzerine kalc etkiler brakan ünlü Alman düünürü Heidegger, hayat boyunca varln anlam nedir? sorusuna cevap aram ve bu soru çerçevesinde younlamtr. Varln sorusunu yeniden sormak ve ona verilebilecek en güzel doru yorumu yapmakla uramtr. Varl yanl yorumlamalardan kurtarp yeniden formüle etmek gerektiini düünür. Heidegger, Kartezyen gelenee bal olan epistemoloji temelli düalist varlk anlayn tahrip etmek suretiyle, yerine ontoloji temelli varlk kuramn getirmeyi amaçlad. Çünkü varln anlamna ancak ontoloji ile ulalabilir. Descartes sonrasnda filozoflar, felsefenin temeline cogito'nun deiik formlarn koydular. Heidegger'e göre, bu gelenei ilk defa ykan Bat metafizikçisi Nietzsche dir. Ancak unutulan önemli bir ey vard; o da zaman. Zaman, cogito'nun tüm formlarnda göz ard edilmiti. Heidegger'e göre, artk cogito merkezli felsefeler yerini varlk merkezli felsefelere brakmalyd. Bunun için de Kartezyen geleneinin braklmas ve ontoloji temelli bir felsefenin gelmesi lazmd. Çünkü, varln sorgulanmas ve anlalmas ancak ve ancak ontolojiyle olur. Epistemoloji ile olmaz. Esas konu itibariyle incelenen varln anlam nedir? sorusudur. Sorulan ve incelenen varln ne tür bir ey olduu deil; varolmann ne anlama geldiidir. Heidegger, doa filozoflarnn varl dolaysz ve önsel bir biçimde kavradklarn öne sürmütür. Varlk konusu, Bat felsefesinde Platon dan beri unutulmu durumdayd. Heidegger, bu temel içinde varln birincil niteliinin ontoloji olduunu ileri sürmü; felsefesini bu merkez etrafnda ekillendirmitir. Onun için epistemoloji, ikincil nitelikteydi. Heidegger, kendisini belirleyen temel kanunun insan deil de, varlk meselesi olduunu dile getirir. Varln anlamnn üstü örtülmü, gizlenmi olduunu söyler. Ona göre, Bat metafiziinin temelinde, tüm dier varlklarn nedensel olarak kendisine bal olduu tüm deerlerin temelinde bulunan; dolaysyla açklayc ve hakl bir anlamda olan varlklarn varolmas vard. Ve filozoflar, bu çerçevede mutlak bir biçimde koulsuz olan varl aratrmlard. Heidegger, bilimsel akl ve teknolojinin Bat kültürüne zarar veren etkisinden, Bat metafiziksel düüncesinin sorumlu olduunu düünmütür. Ona göre, bilimsel akl metafiziksel inanc korumaktadr. Mutlak ya da

2 koulsuz bir biçimde gerçek olan eylerin nedensel temellerinden söz etmektedir. Öyleyse, bilimsel akln egemenliine kar çklmaldr. Bunun için de öncelikle Bat metafiziinin kabullerini ykmak gerekmektedir. Heidegger, varlk tarihini tahrip etmek amacndayd. Çünkü onun amac ontoloji tarihi içindeki varln tarihsel göreceliini ve deiik anlamlarn belirlemek ve bunun insan varlyla ilikisini açklamaktr. O ilk bata bunun için, geleneksel ontolojilerin insan varln nasl yanl yorumladklarn öne sürdü. Platon ve geleneksel felsefecilerin insan evreni ve evrenseli anlayan ve kefeden bir varlktr. tanmlamasyla, insan tanmlamas yanl bir yol üzerine kurulmutur. Bu durumda her ey kuramlatrma ve teoriletirme üzerine dayandrlmtr. Heidegger'e göre teoriletirme tamamen yanl saylmaz, fakat snrldr. O kendi temel (fundamental) ontolojisini kurmay amaçlar. (Fundamental ontoloji; Dasein n varl ve analitik yapsnn serimlenmesiyle ilgilidir.) Heidegger, varln anlam nedir? sorusuna cevap için kendine yol hazrlamaktadr. Bu da Dasein n varln zaman fenomeni ile temellendirmek suretiyle olur. (Dasein, orada-olma veya dünyadaki varlk anlamna gelen ve Heidegger tarafndan insan varoluuna ilikin aratrmada kullanlan Almanca bir terimdir). Sorgulanan varlk olan varlk, Dasein n olanakl varolu tarzlarnda kendini açar. Heidegger varlk konusuna-yani Sein a-insani gerçeklik bakmndan, Dasein bakmndan yaklam ve insanla ilgili tüm çözümlemelerin varlk hakknda bilgi edinmemizi saladn belirtmitir. Varlk üzerine yaplan her sorgulama; Dasein denilen varlkta kendini açk ve belirgin yapar. Varlk sorusunu sorabilmemiz için, önceden varla ilikin örtük bir kavraymz olmaldr. Heidegger, bu kavrayn içeriinin insan varoluunda açk hale geldiini söyler. Dasein n varln ancak kendi varoluu verebilir. Bu ise iki yolla salanr: öncelikle Dasein kendi existential-ontik yapsn ve daha sonra existential-ontolojik yapsn kurar. <lki onun ontik yapsn; ikincisi ontolojik yapsn verir. Varlk problemi, ksmen dünyada asl olan eylerin braklmlndan kaynaklanr. Heidegger, duyuüstü bir varln varoluunu kabul etmez. Dasein, Heidegger' e göre kendi ontikliinde, ontolojik varolmay açabilen varolmann anlamn olanakl klan varlktr. Yani Dasein, insan olma olasldr. Heidegger için, Dasein n yapsn onun günübirlik yaam durumlarnda ve zamansallnda bulmak iki görevdir. Böylece, varln

3 anlamn zaman fenomeni ile incelemek ve varln zamansalln ortaya çkarmak ontolojinin bir nevi taslan oluturur. Yani Heidegger e göre, varlk tarihini yok etmek bir amaçtr. Bunun için de, fenomenoloji metot olmaldr. O halde, taslak varlk tarihinin yeniden ele alnmas; yöntem ise fenomenolojidir. Peki niçin varlk tarihinin tahribi istenmektedir? Cevab çok basit, çünkü o zamana kadar varln korumak için tümdengelimi, klasik mant ve soyut kavramlatrmay kendine yöntem almt; Varlk kavramlatrlm ve soyutlatrlmt. Oysa varlk, Dasein n varlnn varolusal çözümünde kendini varolan olarak verir. Ontoloji terimi kullanmada, onun yöntemini belirlemede, dierleriyle balant içinde bulunan hiçbir felsefi disiplin bunu belirleyemez. Çünkü onlar, varl yanl yorumladlar. Gerçekte ontolojinin görevi, varln kendisini açklamasdr. Yani Dasein n kendini kendi dünyasallnda ve zamansallnda açklamasdr. Heidegger'de bilgi nesnesinin içerii ne kadar gerçekçi bir ekilde belirlenirse, o kadar özgü bir ekilde kendinde eylerle karlama mümkün olur. Dasein ona göre kendisi olabildii, otantik olabildii kadar kendisine de yabanclaabilir. Onun kendisi olmas, kendisiyle ilgili seçimlerde özgürce, tutkuyla, herhangi bir rasyonelleme etkinlii olmadan hareket etmesidir. Dasein' n yabanclamas ise kiinin kalabalklar içinde yaamas, kendi kararlarn kendisi verememesi, varlkla ilgili sorular sormamasyla ilgilidir. Bakalaryla olan ilikilerde, baka insanlarn varlk problemini gizlemek için ve dolaysyla ne olduunu belirlemekle ilgili sorumluluklardan kaçmak için kullanld zaman; otantik olmayan davranlar ortaya çkmaktadr. Heidegger'e göre yabanclama, bakalarnn bizim yaammz yönlendirmesine izin verdiimiz zaman da olur. Açkças Dasein'i ilgilendiren kendisinin ne olduu anlamdr, kendi kimliidir. Bu Dasein n ontolojik karakteridir. Dasein' i ilgilendiren üç ayr varolusal yap vardr. Bunlar: a) Var olu (existans), Geleneksel özcü anlayta daha önsel ontolojik bir yapdadr. Heidegger buna Dasein n existansi der. Kiinin seçimler yapabilmesidir. b) Olgusallk, Frlatlmlk ve atlmlk onun olgusalldr. Fakat her olgusallk elimizde hazr olma hali deildir. Bazen kendi seçimlerimizi tanmlasak bile, istediimizi seçemeyebiliriz.

4 c ) Düü, Kiinin gündelik rutin içinde kaybolmas eylemine de dümülük adn verir. Heidegger'de bu üç yap, zamann üç boyutuna karlk gelir. Existans gelecei, olgusallk geçmii, dümülük ise imdiyi gösterir. Dasein, kendi olma yada olmama halini seçebilen tek varlktr Dasein, dünya-içinde-varlk olarak karakterize edilerek, belirlenir. Yani kendi oluunun gerçeklii ile kendi yüzleebilen tek varolua sahip varlktr. Bu atlmlk, onun düüünü ve eksikliini ortaya koyar. Ancak bu olumsuz bir anlamda deildir. Bu da Dasein n kendi varln halktan biri olarak kaybetmesi ile balayan ve kendi otantik varoluuna doru gidi durumu demektir. Düü bir gerçekliktir. Ölüme-doru-varlk Dasein n varoluunun temel ontolojik karakteri olan "ilgi"nin ortaya çkmasna neden olur. Ölümedoru-olan varlk Dasein n gelecee yönelik plan ve projelerine sahiptir. Dasein n hakikati, onun geçiciliidir. Yani Dasein imdide yaar. Fenomen kavram ve fenomenoloji üzerinde duran Heidegger, fenomen kavramnn kendi kendini gösteren ve d görünü olarak iki farkl anlamda anlaldn söyler. Görünü kavramn bu açdan, birincisi kendisini bilinir yapan ey anlamnda, ikincisi onun kendisini göstermesindeki ey veya kendisini göstermeye iaret eden eydir. diye tanmlar. Yani fenomen bir eyin kendi kendisini göstermesidir. Görünüü bilinir hale getiren ey, fenomendir. Bilindii gibi Heidegger, geleneksel Bat felsefesinin varlk kuramlarnn kategori ve kavramlara dayandn öne sürmektedir. Bu balamda u ortaya çkmaktadr: Bu kuramlar Dasein n tarihselliini ve zamansal1m verebiliyor mu? -Hayr. O halde yaplmas gereken ey neydi? Geleneksel ontoloji anlayn yeniden yorumlamak ve yapt snrlamalar kaldrmaktr ve bu suretle varl geleneksel ontolojiden ayn bir ekilde varolusal çözümlemesini yapmaktr. Varlk tarihine yaplan bu tahriple, felsefe doru anlamda bir varlk anlayna sahip olacaktr. Ksacas, geleneksel ontoloji sorgulanmal ve yanllar ortaya çkarlmaldr. Bunun için de geleneksel felsefenin yöntemleri yeterli deildir. Burada kullanlmas gereken yöntem, kendinde eyleri-direkt olarak bilince verebilen fenemonolojiden bakas olamaz. Böylece fenomenoloji, ontolojiye geçi yolumuzu salar. Yalnzca fenomenoloji ile, ontoloji olanakldr. Fenomenoloji varlklarn varlnn bilimidir. Felsefe evrensel fenomenolojik ontolojidir ve Dasein n hermeneutiinden kalk ilkelerini alr. (Hermeneutik: Genel olarak insanlarn eylemlerinin, sözlerinin yaratt ürünlerin ve kurumlarn anlamn

5 kavrama ve yorumlama sanatdr.) Hermeneutik fenomenoloji, bilincin önemini vurgulamak ve varln öncelii düüncesini korumakta; insan varlnn içinde kurulduu temel ve en önemli ortam olarak dili ön plana çkarmaktadr. Dasein n fenomenolojisi ilk anlamda yorumlama, yani hermeneutiktir. Yani yorumu varolusaldr. Varln tarihsellii ve zamansall hermeneutik çalmann, yorumlamann sonucu anlaml olur. Heidegger' e göre fenomenoloji, varl hermeneutik varolusal ve tarihsel açdan aça çkaran bir yöntemdir. Ona göre ontoloji yalnzca fenomenoloji ile mümkündür. Dasein varolandr. "Daima benim diyen varlktr." Varln anlam, Dasein n temel yapsnn ortaya çkmasyla anlalr. Birinci olarak Dasein her durumda kendisine kendisini konu edebilen varlk olarak, Dasein n varlnn özü onun varoluundadr. Dasein'n özü ile anlatlmak istenen, Tanr nn özü ile anlatlmak istenenden farkldr. Tanrnn özü kendi varldr. Mutlak ve zorunludur. Buna karlk Dasein n özü zorunluluk ve mutlaklk tamaz. Heidegger, bu düüncesi ile Ortaçac skolastik görüten ayrlr. Dasein n tarihsellii, zamansall ve sonluluu özgürlüünün temel öesidir. Skolastik1er için varlk dünya içinde karlatmz nesnelerdir. Heidegger ise bu tür varolmay, önümüzde hazr-varlklar diye adlandrr. O varolmay skolastik anlamdan ayrd gibi, Sartre n varoluçu anlamndan ayrr. Sartre a göre varolu özden önce gelir. Heidegger e göre bu önerme insan varoluunun önsel olduu bir öze sahiptir gibi geleneksel metafiziin bir önermesinden kaynaklandn söyler. <kinci olarak ise, Dasein n temel yaps her tür varoluunda kendisine kendini konu yaparak her durumda kendisi olan varlktr. Buna göre Dasein, asla önümüzdeki-hazr nesneler gibi bir eyin türü olarak ele alnamaz. Bundan ötürü Dasein her durumda kendisidir. Dasein n varoluu özüne önseldir. Dasein n iki karakteristii; onun kendisini ontik olarak ne kadar yaknsa, ontolojik olarak o kadar uzak olduunu gösterir. Kategorik ve varolusal yap varln karakterleri için iki temel olanaktr. Varolusal yap Dasein n kim olduunu, kategorik yap ne olduunu verir. Kimlik ve nelik varolmann iki yönüdür. Dasein: sein, cogito, ego, ruh, kii deildir. Descartes la balayan varl özne olarak yorumlama gelenei Dasein n ontolojik ve varolusal serimlemesini vermez. VARLIFIN ANLAMI ÜZER<NE Heidegger, varlk nedir? sorusunu dorudan ve öncel bir biçimde soran düünürlere "primordial thinker" (öncel yada dolaysz) düünürler

6 ismini verdi. Heidegger e göre, özün varolu üzerindeki öncellii yüzünden varoluun mutlak ve öncel olarak varlk olmak anlam kayboldu. Böylece varlk, felsefe varl tarihi içinde logos, idea, ben,istenç olarak yorumland. Ancak bunlar, varln ontolojik anlamn veremedi. <lk bata varln ne olmad üzerinde duruldu, daha sonra varlk açkland. Varlk, tüm nesnelerin toplam deildir ya da onlara eit deildir. O her türlü nesneyi kapsar. Nesneler onun özelliklerinin arkasnda ve dndadr. Geleneksel metafizik, varl gerçeklik ve edimsellik kavramyla sk sk özde saymtr. Heidegger bunun yanl bir varsaym olduunu söylemitir. Gerçek ve edimsel, ona göre ancak varln karakteri olabilir. Varln önümüzde-hazr-olan bir varlk olmadn savunmutur. Buna göre varlk u anda varolan bir nesne olmadna göre, daha önce ya da daha sonra olacak bir nesne deildir. Heidegger e göre varlk, düünce ürünü soyut bir kavram deildir. Varlk, tarihsel ve evrensel bir yap deildir. Geleneksel felsefenin tersine Tanr nn varl neden-sonuç ilikisi içinde incelenmemelidir. O na göre varlk Tanr kavram ile açklanamaz Heidegger felsefe tarihinin geliim sürecinde dört genel kavramn varlk kavram ile birlikte ele alndn söyler: a)varlk ve olu b) Varlk ve görünü c)varlk ve düünce d)varlk ve gereklilik Bunlardan ilk üçü, dorudan varl açklama biçiminin geleneksel metafizikte nasl bir kökeni olduunu söylemektedir. Varlk ve görünü ilikisini Heidegger öyle açklar; Varlk ve görünü demek: Gerçek, gerçek olmayann kart; doru, doru olmayann kartdr. Varlk gerçekle, görünü gerçek olmayanla ayn anlama gelmektedir. Heidegger, varlk ve görünü ayrmn, varlk ve olu ayrm ile ilikisi olduunu düünmektedir. Fakat her ikisinin de varl tanmlamada yetersiz kaldna inanr. Çünkü varlk ne olu ne de görünütür. Heidegger, felsefe tarihi süreci içerisinde varlk hakknda üç tane yanl tanm olduunu ortaya çkarmtr. Bu yanllar unlardr: a) Varlk, en büyük evrensel kavramdr. Evrensel kelimesinin ne anlama geldiini bilmediimizden, bu tanm bizi çkmaza sokar. b) Varlk kavram tanmlanamaz. Varln bo bir kavram olmadn, ve bu tanmn varlk hakknda soru sormamza engel olmayacan söyler. c) Varlk kendi kendine kanttr. Bu tanm iki varsaym içerir. 1) Varlk kavram kendi kendine kanttr. 2) Kendi kendine kant kavram kendi

7 içinde bir tartma yaratr. Eer bir ey kendi kendine kantsa onu tartmaya gerek yoktur. Ancak Heidegger' e göre varlk kendi kendine kant olamaz. Bütün bunlarn sonucu olarak Heidegger, varln anlamn açklamakta yaplan çalmalarn yetersiz ve yanl olduunu söyledi. Ve yeni bir yöntemin bulunmas gerekliydi. Bunu u ekilde ifade eder: Biz öncelikle onu doru bir ekilde yorumlamak zorundayz. Bunun sonucunda varln bo ve anlamsz olmadna inanr. Varl ortaya çkaran ve onu aydnlatan belirgin yapan nedir? Heidegger e göre zamandr. Varolan, zamansal olandr. Ancak varl varlk yapan zaman, metafiziksel ve transendental anlamdaki bir varl deil, edimsel ve hakikat alanndaki varl aydnlatr. Varlk, zaman olmadan var olamaz. Yani varlk zamandr onunla birlikte vardr. Varlk tarihini tahrip; felsefe tarihinin dnda deil, içinde olduu sürece olanakldr. Bu yöntemi Heidegger Positive Destruction olarak açklyor. Heidegger, geleneksel felsefenin öne sürdüü zaman kavramn eletirdi. Çünkü zaman bilen öznenin transendental içeriine ilikindir. Varlk orada bulunmaktadr. Yani dünya içindedir. O zaman ontolojik, varolusal ve geçici bir yapda tanmlanmaktadr. Bunun sonucunda zaman anlay, Aristotelesçi zaman görüüne uzak bir konumdadr. Dünya içinde varlk geçici ve tarihsel bir yapya sahiptir. Geleneksel felsefe varl çok anlamll içinde elimizde hazr- olan olarak yorumlamasna karn, Heidegger varln çok anlam1h içinde birliini; varln yorumu için zamann yorumlanmasn olanakl klan bir imkan olarak göstermektedir. Dasein'n varoluu hem hakikat hem de hakikat olmayann içindedir. Bu nedenle hakikat ve Dasein gerçektir. Bunlar salt özne üzerine deerlendirilemez. Heidegger'e göre ise insan düüncesi, varln kendi hakikatini aça vurduu yerde olmaz. Ayrca Dasein n geçiciliinin kendisinin "otantik ilgi"sinde ortaya çktm söylemektedir. En otantik varolu tarz bu balamda ölümdür. Bu ise Dasein n varoluunun sonudur, yok oluudur. O halde tam olarak otantik Dasein n varoluu hiçbir zaman olanakl olmamaktadr. Çünkü Dasein tam otantik olursa, kendi varln kaybeder. Sonuçta o her zaman eksik bir varlk olacaktr. Hiçbir zaman tam otantik olamaz. Heidegger otantik olmann içeriini vermediinden, onu biçimsel olarak tanmlar. Yani Dasein ne zaman dierlerinin önüne geçerse o zaman otantik olur. Zamann zamansall varl otantik yapar. Yeni ça biliminin özü nerededir? Yeni çan olgusu olarak bilime zemin salayan bu metafizik-temele ulamay baarabilse idi, yeni çan

8 bütün özü bu temelden çkarak kavranabilirdi. Ancak u durumda yeni çaa özgü bilimin özünü kavramak istiyorsak, yeni bilimi eskinin bir aamas saymaktan vazgeçmeliyiz. Bugün bilimin özü aratrmadr. Bilme kendini varolann alannda; doada yada tarihte izlenilen bir yol olarak kurar. <zlenilen yol yalnzca yöntembilim anlamna gelmez. Çünkü her yol içinde devinecei bir açk alan gerektirir. Böyle bir alann açlmas da aratrmann temel sürecidir. Süreç; öz-niteliklerin tasarlanmas kesinliin belirlenmesi ile kendini kendi nesne alannn varlk katmannda güvence altna alr. Matematiksel doa bilimlerin kesinlii sanlktr. Matematiksel doa aratrmas hesaplanann tam kesintiliinde deil; kendi nesne alanna balanmasndan san hesaplamadr. Doa alannda olgu aratrmas kendinde yasa koyma, kural koyma bunlar dorulamadr. Nesne alannn göz önüne getirilmesine araclk eden yöntem her zaman çift yanldr. Bu bilinmeyeni açklar ayn anda bilineni bilinmeyen araclyla dorular. Deney, doa bilgisinin aratrmaya dönütürüldüü yerde olanakldr. Deneyin kesinlii bir yasann temel koyulmasyla balar ve buna devinim balam dizisini daha önceden hesaplayarak egemen olabilir. Deney geliigüzel bir kurgu deildir. Newton bundan ötürü; hypotheshes non fingo, varsaymlar geliigüzel uydurulamaz der. Roger Bacon n istedii aratrma olan bilimin, deneyi deildi. Roger Bacon Argumentum ex verbo yerine Argumentum ex re'yi; öreti anlaylarnn tartlmas yerine eylerin kendisini dikkatle gözlemeyi açkças Aristotelesçi empeiria'y (deney) önerdi. Doa bilimlerindeki deneye, tinsel bilimlerde kaynak eletirisi karlk gelir. Tarihsel bilimlerde yöntem doa bilimlerindeki gibi kalc olan tasarlamay, tarihi nesne edinmeyi amaçlar. Her bilim aratrma olarak snrl bir nesne alannn tasarmnda temellendirilmitir. Bundan ötürü de zorunlu olarak tek bir bilimdir. Yeni ça üzerine düündüümüzde yeni çaa özgü dünya resmini sorgularz. Tarihte her dönemin kendine özgü bir dünya resmi var myd? Nedir bu dünya resmi? Dünyann bir resmi olduu kesin. Peki bu ne anlama gelmektedir? Resim ne anlama gelmektedir? Dünya burada, bütünlüünde varolanlar adlandrr. Ancak bundan daha fazla ey içermektedir. Söylenmek istenen udur: Resim burada taklit anlamna gelmez, daha çok kendini resme koymaktr. Varolan resimde, bizim onunla ilikimizdeki gibi önümüzde durur. Kendini resme koymak, bir eyden haberdar olmaktr. Fakat hala resim özündeki kesin belirleyici kayptr. Haberdar olmak yalnzca varolann göz önüne getirilmesi deildir, bütün ona ait olanlarn

9 önümüzde durduu anlamna da gelir. Varolan bu anlamda resim olma; onun için donanml olma, ona hazr olmadr. Özü bakmndan dünya resmi, dünyay resim olarak kavramaktr. Varolan dünya resmine geldiinde, bütün varolan üzerine özlü bir yarg verilir. Varolann bu anlamda yorumlanmad yerde dünya resmi alnamaz. Biz dünya resmini Ortaça ile Greklerin dünya resimlerinden ayrmnda belirginlik kazanan öeler araclyla tanyoruz. Göz önüne getirme, insann el altndakini kar bir ey olarak göz önüne getirmesidir. Böyle bir eyin olduu yerde, insan kendini varolandan önce gelen bir ey olarak resme koyar. Ne var ki, insan kendini böyle resme koymakla genel göz önüne getirmenin açk alanna koyar. Böylelikle insan kendini sahneye koyar. Açkças varolan kendini göz önüne getirmelidir, resim olmaldr. Yeni çan özü bakmndan kesin snrlayc olan iki süreç; dünyann resme, insann özneye dönümesi, ayn zamanda yeni ça tarihinin neredeyse saçma görünen temel akn da aydnlatr. Dünya ne ölçüde kapsaml olarak ele geçirildiyse, nesne ne ölçüde nesnel görüldüyse o ölçüde özneldir. Yeni çan temel olgusu, dünyann resim olarak ele geçiri1mesidir. Dünya resme dönüür dönümez, insann durumu, dünya görüü olarak anlalmtr. Varolan olarak varolan ilk kez insann yaamna alnd ölçüde açkças yaantya dönütüü ölçüde varolan olur. Artk dünya resmi, göz önüne getirici insan üretiminin yaplm imgesi (Gebild) anlamna gelir. Bu üretimde insan, kural koyan bir varolan olabilecei yeri ele geçirmek için mücadele eder. Dünya görülerinin sava ile yeni ça ilk kez en kararl, en kalc yeni bölümüne girer. <nsan özneye dünya resme dönümüse, bu hesaplanamaz olma her yerde her eyin üzerine düen görünmez bir gölge olarak kalr. Yeni ça dünyas bu gölge aracl ile kendini göz önüne getirmeden geri çeken bir uzama geni1etir. Böy1ece hesaplanamayan ona özgü kesin1ii tarihse1 teklii ödünç verir. <nsan bu hesaplanmayan ancak düünce yoluyla bulur. Yani onu kendi hakikatinde korur. Heidegger, varlk üzerine yapt tanm ve yorumlamalarda haklyd. Çünkü ondan önceki filozoflar varln tanmn tam anlamyla açklayamamlard. Ancak Heidegger düüncelerini açklarken bir eyi göz ard etti. O da toplumdu. Ortaçan tanr anlayna bal olan insanlar için Tanr nn yokluu bir bunalma ve karmaaya yol açabilirdi. Ve bu onun insanlar tarafndan yadsnmasna neden olabilirdi. Duyuüstü varlk1ara inanmamasnda Nietzsche'nin büyük etkisi olduu görülür. Nietzsche'nin "kaçk adam" hikayesindeki "Tanr öldü" sözü onun varlk tarihini tahrip etmesinde temel nitelik tamtr. Çünkü varln

10 anlam ona göre tinsel öelere dayanmamaktadr. Otantik olarak Dasein'n varoluunun hiçbir zaman tam bir ekilde varolamayacan söylemekle beraber; Dasein'n bir gerçeklik olduunu ifade ediyor. Sonlu olan ve varoluu tam olmayan bir varlk nasl gerçek olabilmektedir. Kendi içinde çeliki tamaktadr. Varl dünya içinde, yani materyalist kavramlarn olduu bir yerde fakat onlardan uzak bir ekilde temellendirmeye urat ve varln metafizik balamda da açklanamayacan savundu.