İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 21 Birinci Bölüm VERGİ SORUMLULUĞUNA, SERMAYE ŞİRKETLERİNE, KANUNİ TEMSİLCİYE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 1.1.

Transkript

1 İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 21 Birinci Bölüm VERGİ SORUMLULUĞUNA, SERMAYE ŞİRKETLERİNE, KANUNİ TEMSİLCİYE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 1.1. VERGİ MÜKELLEFİYETİ VE MÜKELLEFİ SORUMLULUK KAVRAMI VERGİ SORUMLULUĞU VE VERGİ SORUMLUSU Vergi Kesen Konumundaki Vergi Sorumlusu Fer i Vergi Borçlusu Konumundaki Vergi Sorumlusu Birinci Derecede Fer i Vergi Borçluları İkinci Derecede Fer i Vergi Borçlularının Sorumluluğu Halleri Üçüncü Derecede Fer i Vergi Borçlularının Sorumluluğu Halleri Vergi Ödevlisi Konumundaki Vergi Sorumlusu MÜKELLEFİYET İLE SORUMLULUĞUN KARŞILAŞTIRILMASI TÜRK VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUK TÜRLERİ Müşterek ve Müteselsil Sorumluluk Kanundan ve Sözleşmeden Doğan Sorumluluk Sınırlı ve Sınırsız Sorumluluk Kusurlu ve Kusursuz Sorumluluk Maddi ve Şekli Ödevlerden Sorumluluk Rücu Edilebilen ve Rücu Edilemeyen Sorumluluk TEMSİL VE KANUNİ TEMSİLCİ Normal Dönemlerde Sorumluluk Tasfiye Dönemlerinde Sorumluluk Yurtdışında Bulunan Şirketlerin Temsilcilerinin Sorumluluğu KANUNİ TEMSİLCİ VE İRADİ TEMSİLCİ SERMAYE ŞİRKETLERİ, ORTAKLARI, ORGANLARI VE KANUNİ TEMSİLCİLERİ Sermaye Şirketleri Sermaye Şirketlerinin Hak ve Fiil Ehliyeti Ortak ve Sorumluluğu Anonim Şirketler Yeni TTK de Anonim Şirketler İçin Öngörülen Temel Yenilikler ve Değişiklikler Anonim Şirketin Tabi Olabileceği Sermaye Sistemi ve Asgarî Sermayesi Sermaye Taahhütlerinin Yerine Getirilmesi Asgarî Kurucu (Ortak) Sayısı ve Tek Kişilik Anonim Şirketler Ön Anonim Şirket Anonim Şirketin Organları Anonim Şirketin Kanunî Organları Anonim Şirketin Nispî Anlamda Zorunlu Kanunî Organları Tasfiye Memurları ve Kayyımlar Fiili Organlar ve İnançlı Yönetim Kurulu Yönetim Kurulunun İsteğiyle ve Kararıyla Faaliyete Geçen İhtiyarî Organlar Anonim Şirket Genel Kurulu Anonim Şirket Genel Kuruluna Tanınan Devredilemez Görev ve Yetkiler Tek Ortaklı Anonim Şirkette Genel Kurul Anonim Şirket Yönetim Kurulu Anonim Şirket Yönetim Kuruluna İlişkin Yenilikler ve Değişiklikler Tek Kişilik Yönetim Kurulu Yönetim Kurulu Üyesinin Ortak Olma Zorunluluğunun Kaldırılması Yönetim Kurulu Üyelerinden En Az Birinin Türk Vatandaşı Olması Hususu Tüzel Kişinin Yönetim Kurulu Üyesi Olmasına İzin Verilmesi Yönetim Kurulunda Yüksek Öğrenim Görmüş Üye Bulundurma Hususu Zarar Sigortası Yaptırılmasına İmkan Tanınması Birden Fazla Başkanvekili Seçimine İzin Verilmesi Yönetim Kurulu Başkanının ve Başkanvekilin Genel Kurul Tarafından Seçilmesine İmkan Sağlanması Şirketi Temsilde Tek İmza Sistemine İzin Verilmesi Elektronik İmza Kullanımına İmkan Sağlanması Yönetim Kurulu Toplantı ve Karar Yetersayısına Yönelik İyileştirmeler Yönetim Kurulu Toplantılarının Elektronik Ortamda Yapılmasına İmkan Sağlanması Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev Süresi Yönetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi Yönetim Kurulu Üyeliğinin Boşalması Limited Şirketler Limited Şirketlere İlişkin Temel Yenilikler ve Değişiklikler Asgarî Sermaye Tutarı Sermaye Taahhütlerinin Ödenmesi Asgari Kurucu Sayısı ve Tek Kişilik Limited Şirket Ön Limited Şirket Şirket Sözleşmesinde Zorunlu ve İhtiyarî Kayıt Ayrımına Gidilmesi Limited Şirketin Organları Limited Şirketin Kanunî Organları Limited Şirketin Diğer Organları Limited Şirkette Organlar Arası İlişkiler: İşlevler Ayrılığı İlkesi Limited Şirket Genel Kurulu 75

2 Limited Şirket Genel Kurulunun Devredilemez Yetkileri Kanunen Devredilemez Yetkiler Şirket Sözleşmesi Gereği Devredilemez Yetkiler Tek Ortaklı Limited Şirkette Genel Kurul Limited Şirketin Müdürlerine İlişkin Yenilikler ve Değişiklikler Müdürlerin Tayininde Seçilmiş Yönetim İlkesi Müdürler Kuruluna ve Müdürler Kurulu Başkanına Yer Verilmesi En Az Bir Müdürün Türkiye de Yerleşik Olması Hususu Tüzel Kişinin Limited Şirket Müdürü Olması Müdürlerin Görevden Alınmasına İlişkin Değişiklikler Müdürler Kurulu Başkanının Oyunun Üstün Sayılması Elektronik Ortamda Müdürler Kurulu Toplantısı Yapılmasına İmkan Sağlanması Riskin Erken Teşhisi ve Yönetimi Komitesini Kurma Görevi Verilmesi Türk Ticaret Kanunu Yönünden Kanuni Temsilciler Anonim Şirketin Yönetimi, Temsili, Yönetim İle Temsil Yetkisinin Devri Yönetim Kurulunun Şirketi Yönetme ve Temsil Yetkisi Yönetim Kurulunun Görev Dağılımı Anonim Şirketin Yönetimi ve Yönetimin Devri Yönetim Kurulunun Devredilemez Görev ve Yetkileri Anonim Şirketin Üst Düzeyde Yönetimi ve Bununla İlgili Talimatların Verilmesi Şirket Yönetim Teşkilâtının Belirlenmesi Muhasebe, Finans Denetimi ve Şirketin Yönetiminin Gerektirdiği Ölçüde, Finansal Plânlama İçin Gerekli Düzenin Kurulması Müdürlerin ve Aynı İşleve Sahip Kişiler İle İmza Yetkisini Haiz Bulunanların Atanmaları ve Görevden Alınmaları Yönetimle Görevli Kişilerin, Özellikle Kanunlara, Esas Sözleşmeye, İç Yönergelere ve Yönetim Kurulunun Yazılı Talimatlarına Uygun Hareket Edip Etmediklerinin Üst Gözetimi Pay, Yönetim Kurulu Karar ve Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defterlerinin Tutulması, Yıllık Faaliyet Raporunun ve Kurumsal Yönetim Açıklamasının Düzenlenmesi ve Genel Kurula Sunulması, Genel Kurul Toplantılarının Hazırlanması ve Genel Kurul Kararlarının Yürütülmesi Borca Batıklık Durumunun Varlığında Mahkemeye Bildirimde Bulunulması Yönetim Yetkisinin Üyelere veya 3. Şahıslara Devri Murahhas Üye Yönetimin Devrinin Temsil Yetkisinin Devri Sonucunu Doğurmaması Yönetimin Devrinin Maddi Şartları Yönetim Kurulunun Ticarî Mümessil ve Vekil Atama Yetkisi Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Yönetimle Görevli 3. Şahısların Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü Anonim Şirketin Temsili Temsil Yetkisinin Devri Temsilcilerin Tescil ve İlanı Temsilde Kullanılacak İmzanın Şekli Şirketi Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketin Yönetimi, Temsili, Yönetim İle Temsil Yetkilerinin Devri Limited Şirketin Yönetimi, Temsili, Yönetim İle Temsil Yetkilerinin Devri Limited Şirket Müdürlerinin Seçimi ve Sayısı Limited Şirket Müdürlerinin Görev Süresi Müdürlerin Görevden Alınması Müdürlerin Şirketi Yönetme Yetkisi Limited Şirket Müdürlerinin Görev Dağılımı Müdürlere Tanınan Devredilemez Görev ve Yetkiler Müdürlerin Şirketi Temsil Yetkisi Limited Şirketi Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması Limited Şirket Temsilcilerinin Tescil ve İlanı İmzaya Yetkili Olanların Belirlenmesi ve İmzanın Şekli Limited Şirket Müdürlerince Ticarî Mümessil ve Ticarî Vekil Atanması Limited Şirket Müdürlerinin ve Yönetimle Görevli Kişilerin Özen Yükümlülüğü Limited Şirket Müdürlerinin Bağlılık Yükümlülüğü Limited Şirket Müdürünün Haksız Fiillerinden Şirketin Sorumluluğu Sermaye Şirketinin Tasfiyesi Halinde Şirketin Temsili Tasfiye Halinde Şirket Organlarının Durumu Tasfiye Memurları Tasfiye Memurlarının Atanması Tasfiye Memurlarının Mahkeme Tarafından Atanması Tasfiye Memurlarının Ücreti Tasfiye Memurlarının Tescil ve İlan Edilmesi Tasfiye Memurlarının Uyrukluğu Tasfiye Memurlarının Görevden Alınması Tasfiye Memurlarının Yetkilerinin Devredilmesi, Sınırlandırılması ve Genişletilmesi Tasfiye Memurlarının Yetkilerini Devretmesi Tasfiye Memurlarının Tasfiye Amacı Dışında Yaptıkları İşlemlerin Şirketi Bağlaması Tasfiye Memurlarının Şirketi Temsil ve İlzamı Tasfiye Memurlarının Haksız Fiillerinden Şirketin Sorumluluğu Şirketin İflâsı Hâlinde Tasfiye 130

3 Şirket Alacaklılarına Haksız Olarak Ödenen Paralardan Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu Tasfiye Memurlarına Yüklenilen Tasfiye İşleri Tasfiye Sonunda Defter ve Belgelerin Saklanması Tasfiye Sonunda Şirket Unvanının Sicilden Silinmesi Sermaye Şirketine Kayyım Atanması Halinde Şirketin Temsili Kayyım Kavramı ve Türleri Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Kayyım Atanması Türk Medenî Kanunu Uyarınca Kayyım Atanması TMK Uyarınca Kayyım Atanmasının Talep Edileceği Mahkeme TMK Uyarınca Atanan Kayyımın İlanı TMK Uyarınca Atanan Kayyımın Konumu, Görevleri, Görev Süresi TMK Uyarınca Atanan Kayyımın Sorumluluğu ve Şirkete Vereceği Zararın Tazmini TMK Uyarınca Atanan Kayyımın Görevinin Sona Ermesi Türk Ceza Kanunu Uyarınca Kayyım Atanması CMK Yönünden Kayyım Türleri CMK Uyarınca Kayyım Atanması İçin Gerekli Şartlar CMK Uyarınca Kayyım Tayinine Karar Verecek Merci CMK Uyarınca Kayyımın İlanı ve Ücreti CMK Uyarınca Kayyımın Görevinin Sona Ermesi İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Kayyım Atanması ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İLE LİMİTED ŞİRKET MÜDÜRLERİNİN, TASFİYE MEMURLARININ VE YÖNETİCİLERİNİN TTK KAPSAMINDA HUKUKİ SORUMLULUKLARI TTK UYARINCA MÜTESELSİL SORUMLULUK VE FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL İLKESİ 155 İkinci Bölüm TÜRK VERGİ HUKUKUNA GÖRE SERMAYE ŞİRKETLERİNİN ORTAKLARININ VE KANUNİ TEMSİLCİLERİNİN SORUMLULUĞU 2.1. TÜRK VERGİ SİSTEMİNE GENEL BİR BAKIŞ TÜRK VERGİ HUKUKUNA GÖRE SERMAYE ŞİRKETLERİNİN ORTAKLARININ VE KANUNİ TEMSİLCİLERİNİN SORUMLULUĞU Vergi Usul Kanunu Uyarınca Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu VUK Uyarınca Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğunun Kapsamı Vergi Alacağı Vergiye Bağlı Alacaklar Gecikme Faizi Gecikme Zammı Tecil Faizi Pişmanlık Zammı Vergi Cezaları Vergi Ziyaı Kabahati ve Cezası Usulsüzlük Kabahatleri ve Cezaları Vergi Cezalarının Şirket Tüzel Kişiliğine Uygulanması Vergi Cezalarında İçtima Vergi Usul Kanunu Açısından Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğunun Şartları Vergi ve Vergiye Bağlı Alacakların Şirket Bünyesinden Kısmen veya Tamamen Alınamaması Vergi Alacağının Asıl Borçlu Şirketten Alınamamasının Sebebinin Kanuni Temsilcilerin Vergi Ödevlerini Yerine Getirmemiş Olması Kanuni Temsilcilerin VUK Madde 10 Bağlamında Ödev ve Sorumlulukları Bildirimde Bulunma Ödevi Defter Tutma Ödevi Defter Tasdik Ettirme Ödevi Belge Düzenine Uyma Ödevi Kayıt Nizamına Uyma Ödevi Belge Düzenleme ve Verme Ödevi Defter ve Belgeleri Muhafaza ve İbraz Ödevi Beyanname Verme Ödevi Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Uyarınca Ortakların ve Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu AATUHK in 35. Maddesinin İlk Hali ve Anılan Maddede Zaman İçerisinde Yapılan Değişiklikler AATUHK in Mükerrer 35. Maddesinin İlk Hali ve Anılan Maddede Zaman İçerisinde Yapılan Değişiklikler Sayılı Kanun Uyarınca Kamu Alacağı Kavramı ve Kapsamı Sayılı Kanun Uyarınca Şirket Ortaklarının Sorumluluğunun Şartları Anonim Şirket Pay Sahiplerinin Sorumluluğu Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket Ortaklarının Sorumluluğu Limited Şirket Ortaklarının Sorumluluğu Payların Devri Halinde Sorumluluk Limited Şirkette Payların Devir Usulü Sayılı Kanun Uyarınca Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğunun Şartları Anonim Şirketin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Limited Şirketin Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Kanuni Temsilcilerin ve Ortakların Sorumluluklarının Zaman Yönünden Sınırı ve Rücu Hakkı 218

4 Anayasa Mahkemesi nin AATUHK nin Mükerrer 35 inci Maddesine İlişkin İptal Kararı AATUHK nin 35 inci Maddesine İlişkin İptal Talebi ve Anayasa Mahkemesinin Konuya İlişkin Red Kararı VUK UN 10. MADDESİ İLE AATUHK UN MÜKERRER 35. MADDESİNİN KARŞILAŞTIRILMASI VERGİ İDARESİNİN SERMAYE ŞİRKETLERİNİN KANUNİ TEMSİLCİLERİ İLE LİMİTED ŞİRKET ORTAKLARI İÇİN ÖNGÖRDÜĞÜ TAKİP USULÜ Limited Şirket Ortakları Hakkında Yapılacak Takip Usulü Kanuni Temsilciler Hakkında Yapılacak Takip Usulü Anonim Şirketin Kanuni Temsilcileri Hakkında Yapılacak Takip Usulü Limited Şirketin Kanuni Temsilcileri Hakkında Yapılacak Takip Usulü SİCİLDEN TERKİN EDİLMİŞ ŞİRKETLERİN ORTAKLARININ VE KANUNİ TEMSİLCİLERİNİN SORUMLULUĞU VERGİ BORÇLARINDAN SORUMLULUK HÜKÜMLERİNİN ZAMAN İÇERİSİNDE AĞIRLAŞTIRILMASI VERGİ USUL KANUNU TASARISINDA KANUNİ TEMSİLCİLERİN SORUMLULUĞU İÇİN ÖNGÖRÜLEN DÜZENLEMELER 252 Üçüncü Bölüm AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ NDE ŞİRKETİN ÖDENMEYEN VERGİ BORÇLARINDAN DOLAYI SORUMLULUK 3.1. AMERİKAN VERGİ SİSTEMİ AMERİKAN VERGİ SİSTEMİNİN KARMAŞIK YAPISINA DAİR ELEŞTİRİLER ABD DAHİLİ GELİR İDARESİ (IRS) ABD DE TAHSİL EDİLEN VERGİLER Eyaletler ve Mahalli İdareler Tarafından Tahsil Edilen Vergiler Kişisel Gelir Vergisi (Personal Income Tax) Kurumlar Vergisi (Corporate Income Tax) Satış Vergileri (Sales Tax) Kullanım Vergisi (Use Tax) Kullanım Ücretleri ve Harçlar (User Fees and Charges) Servet Vergisi (Property Tax) Akaryakıt Vergisi (Fuel Tax) Veraset ve Tereke Vergileri (Inheritance Tax and Estate Taxes) Doğal Kaynaklar Vergisi (Severance Taxes) Federal Yönetim Tarafından Tahsil Edilen Vergiler Kisisel Gelir Vergisi (Personal Income Tax) Konusu Mükellefi Verginin Matrahı Vergi Oranları Kurumlar Vergisi (Corporate Income Tax) Mükellefi Kurumlar Vergisi Matrahı ve Beyanname Kurumlar Vergisi Oranları Alternatif Minimum Kurumlar Vergisi (Alternative Minimum Tax AMT) Sosyal Güvenlik Vergileri Tereke ve Bağış Vergileri (Death and Gift Taxes) Özel Tüketim Vergileri (Excise Taxes) Gümrük ve İthalat Vergileri (Customs Duties and Import Tariffs) ABD VERGİ HUKUKUNDA SÜRELER VE ZAMANAŞIMI AMERİKAN MÜKELLEF HAKLARI BİLDİRGESİ ABD DE TİCARİ İŞLETMELER VE ŞİRKET TÜRLERİ Anonim Şirketler Limited Şirketler Kurumlar Vergisi Mükellefiyeti Açısından Şirketlerin Dağılımı AMERİKAN ŞİRKETLERİNİN KURULUŞUNA, YÖNETİMİNE VE ORTAKLARIN SORUMLULUKLARINA DAİR HUSUSLAR ABD DE ŞİRKETİN ÖDENMEYEN VERGİ BORÇLARINDAN ORTAKLARIN VE YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU 284 Dördüncü Bölüm AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ ÜLKELERDE ŞİRKETİN ÖDENMEYEN VERGİ BORÇLARINDAN DOLAYI SORUMLULUK 4.1. AVRUPA BİRLİĞİ NİN TARİHÇESİ AVRUPA BİRLİĞİNE ÜYE DEVLETLER VE BİRLİĞİN KURUMLARI TÜRKİYE AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ AVRUPA BİRLİĞİ VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYE ÜLKELERDE VERGİ SALMA YETKİSİ AVRUPA BİRLİĞİ NİN VERGİ POLİTİKASI VE VERGİ UYUMU AVRUPA BİRLİĞİ NDE ŞİRKETLER HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE GELİŞİMİ AB Üyesi Bazı Ülkelerde Şirketler Hukuku Alanında Yapılan Reformlar Almanya İngiltere İsviçre Avrupa Şirketi AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYE ÜLKELERDE ŞİRKETLERİN YÖNETİM ORGANLARININ YAPISI AVRUPA BİRLİĞİNE ÜYE BAZI ÜLKELERDE ŞİRKETİN ÖDENMEYEN VERGİ BORÇLARINDAN ORTAKLARIN VE YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU Almanya da Şirketin Ödenmeyen Vergi Borçlarından Ortakların ve Yöneticilerin

5 Sorumluluğu Almanya da Şirket Türleri, Özellikleri ve Yönetimleri Almanya da Vergiler ve Vergi İdaresi Almanya da Şirketin Ödenmeyen Vergi Borçlarından Ortakların ve Yöneticilerin Sorumluluğu İngiltere de Şirketin Ödenmeyen Vergi Borçlarından Ortakların ve Yöneticilerin Sorumluluğu İngiliz Hukuk Sistemi ve Şirketler Hukuku İngiltere de Şirket Türleri ve Yönetimleri İngiltere de Vergiler ve Vergi Mevzuatı İngiltere de Şirketin Ödenmeyen Vergi Borçlarından Ortakların ve Yöneticilerin Sorumluluğu Polonya da Şirketin Ödenmeyen Vergi Borçlarından Ortakların ve Yöneticilerin Sorumluluğu Polonya da Şirket Türleri ve Yönetimleri Polonya da Şirketin Ödenmeyen Vergi Borçlarından Ortakların ve Yöneticilerin Sorumluluğu 342 Beşinci Bölüm GENEL DEĞERLENDİRME, SONUÇ VE ÖNERİLER 5.1. GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ ÖNERİLER 364 Kaynakça 373 Kavramlar Dizini 387