Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 1. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 1. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi"

Transkript

1 Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Bölüm 1 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi M. Querci, G. Van den Eede, M. Jermini WORLD HEALTH ORGANIZATION REGIONAL OFFICE FOR EUROPE ORGANISATION MONDIALE DE LA SANTE BUREAU REGIONAL DE L'EUROPE WELTGESUNDHEITSORGANISATION REGIONALBÜRO FÜR E UROPA ВСЕМИРНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ ЕВРОПЕЙСКОЕ РЕГИОНАЛЬНОЕ БЮРО

2 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 2 İçindekiler Bölüm 1 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi Giriş 3 Bitkilerde genetik mühendisliği 4 AB Kanunları 5 Modern biyoteknoloji yaklaşımı ile üretilen gıdaların güvenlik ve etiketlendirilmesi - WHO yaklaşımı 13 EK-1. GDO ların pazarda yer alması ile ilgili belli kontrol programları ve ilgili etiketlendirmeyi de içeren AB mevzuatı 17

3 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 3 Giriş Dünyada belli bolgelerde yetistirilen genetiği değiştirilmiş tahıl hatları dışında, günümüzde ekilmekte olan bütün tahıl ürünleri, zararlı hayvanlara direnç sağlamak veya daha önceki yabani hallerinden daha kaliteli ya da farklı ürün üretebilmek için yoğun biçimde ıslah edilerek geliştirilmistir. İnsanların kullanımı için bitkilerin ilk ıslahından beri süregelen bu tip değişiklikler,ayni türün uzun süreler boyunca iç çaprazlanmasi yahut aralarında üreme bariyeri bulunmayan yakın türler arasi istenen özelliklerin (genlerin) aktarımını veya değiş tokusunu içerir. Son yıllarda, sadece doğal olarak gen çaprazlaması mümkün olan yakın türlerde değil doğada çaprazlanmaya karşı steril olan türlerde de gen değişimi yapmak mümkün olmuştur. Bu amaçla kullanılan tekniklerden bazıları embriyo-kurtarma metodları, in vitro in vivo embryo kültürü, yumurta ve yumurtalık kültürleri, in vitro tozlaşma ve in vitro fertilizasyondur. Buna ek olarak, mutasyonel değişiklikler, örneğin tohumların radyasyona maruz bırakılması gibi yollarla da elde edilebilir. Geleneksel hibridizasyon ve seçme prosedürlerinin bir takım zorlukları mevcuttur. Bunların başında, ıslahçıların bütün bir genomu transfer ederek çaprazlamak yerine seçilmiş tek özelliği transfer etmek istemesi gelmektedir. Ayrıca genetik olarak sabit çeşitlerin seçilimi ve ayrımı çok yavaş bir işlemdir. Bu tarz engellerin rekombinant DNA ve transformasyon teknolojileri kullanılarak aşılabileceği görülmektedir. Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) terimi, genetik materyali doğada çaprazlama veya doğal rekombinasyon yolları dışında değişikliğe uğramış organizmaları tanımlamak için kullanılmaktadır. GDO, kendi başına çoğalıp genetik materyalini transfer edebilen biyolojik bir sistem olmalıdır. Tahıllara uygulandığında bu terim, farklı türlerden gen ya da genlerin genetik mühendisliği yöntemleri ile alıcı genomuna kalıcı olarak aktarıldığı ve birçok durumda aktarılan genlerin protein sentezlediği bitkileri ifade eder. Birbiri ile ilişiksiz türler arasında gen aktarımı ve onlardan fonksiyon elde etme işlemi genetik transformasyon olarak tanımlanır. Avrupada deneysel amacli salınım bildirimleri incelendiginde en sık test edilen özelliklerin herbisit toleransı, erkek sterilite/fertilite yenilemesi, Bt-kaynaklı böcek direnci, virüs direnci, mantar direnci, ve nişasta biyosentezinin değişikliği olduğu görülmektedir (daha detaylı bilgi için

4 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 4 Bitkilerde genetik mühendisliği Bitki transformasyonu konusunda pek çok farklı yaklaşım olmakla birlikte, bitkilerde genetik modifikasyon sağlamak için kullanılan için bir kac temel yöntem vardır. Bu teknolojilerden en eskisi, 1980 lerde geliştirilmiş olup ilgilenilen genin alıcı bitkiye aktarılmasında bir bakteri türünü (Agrobacterium tumefaciens) kullanmaktadır. Agrobakter, 20. yüzyıl başlarından beri bilinen ve bitkilerde crown gall hastalığına sebep olan bir mikro organizmadır. Doğada Agrobacterium tumefaciens, tümör oluşumuna sebep olan (Ti) plazmidinden belirli bir DNA parçasını (T-DNA) enfekte olan hücrenin çekirdeğine aktararak alıcı genomuna kalıcı olarak entegre olup eşlenmesi ile tümör oluşturma yeteneğine sahiptir. Aktarılan bu T-DNA parçasının her iki yanında transfer için cis element sinyali olarak görev yapan 25 baz dizilik (bp) tekrarlar yer alır. Bilim adamları, T-DNA sınırları arasına yerleştirilmiş herhangi bir yabancı DNA nın bitki hücrelerine transfer edilebilmesi avantajını kullanarak, normalde yer alan hastalığa sebep olan genleri, aktarımı istenen özel DNA dizisi ile değiştirerek modifiye Agrobakter suşları geliştirmislerdir. Bitki biliminin gelişimiyle birlikte, Agrobakter yoluyla bitki hücrelerine gen transferinin anlaşılması hakkında önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Ancak doğada Agrobakter yalnızca çift çenekli bitkileri enfekte etmektedir. Bu nedenle tahılları (tek çenekli) da içine alan ekonomik önemi olan bitki uzun süre genetik manipulasyona ile erişilmez olarak kalmıştır. Bunun için, polietilen glikol-yoluyla transfer, mikroenjeksiyon, protoplast ve sağlam hücre elektroporasyonu ve gen silahı (gen bombardımanı) teknolojisi gibi alternatif direkt transfer metodları geliştirilmiştir. Ancak Agrobakter yoluyla gen transferinin direk gen transferi yöntemlerine göre önemli avantajları vardır. Transgenin kopya sayısını azaltarak transgenin ko-supresyonu ve sabit (kalıcı) olmaması ile ilgili problemleri azaltır. Her iki durumda da, hücreler (Agrobakterle enfekte olanlar veya biolistik uygulananlar) yeni geni veya genleri taşıyan bitkilere rejenere olurlar. Bu bitkiler test edilir, yogun bicimde cogaltilir ve nihayetinde, yeni nesil genetiği değiştirilmiş bitki hatlarinin eldesi için tohum sağlar.

5 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 5 AB Kanunları 1,2 Genetik olarak değiştirilmiş organizmaların kullanımı çevreye salınımı, ekimi, ithalatı ve özellikle gıda ve gıda katkısı olarak kullanımı Avrupa Birliği icinde titizlikle uygulanan bir dizi işlemle düzenlenmiştir. İlk hukuksal birlik dayanağı (Konsey Direktifi 90/220/EEC ve Konsey Direktifi 90/219/EEC) 1990 da insan ve hayvan sağlığını ve çevreyi korumak özel amacı ile oluşturulmuştur. Günümüzde temel hukuksal birlik dayanağı, Avrupa Birliği içinde biyoteknoloji ile ilgili yatay kanuni çerçeve olarak kabul gören ve GDO ların onceden tasarlanmış olarak çevreye salınımını da içeren Avrupa parlementosunun ve Konseyinin 12 Mart 2001 tarihli 2001/18/EC Direktifidir. Konsey Direktifi 2001/18/EC, Konsey Direktifi 90/220/EEC yi fesh ederek GDO ların çevreye salınımı ile ilgili daha önceki kuralları kuvvetlendirmekte ve bu kapsamda çevresel risk değerlendirme prensipleri, pazara salınımından sonraki zorunlu (cevresel) gözlemleme, halkın bilgilendirilmesi zorunlulugu, pazara salınım için bütün safhaların etiketleme ve izlenebilirliği zorunlulugu ve moleküler kayıt envanterlerinin oluşturulması konularında yeni prensipler getirmektedir. Direktif 2001/18/EC, Konsey Direktifi 90/220/EEC altında varolan muvafakatnamelerin uygunsuzluklardan kaçınmak için 2001/18/EC Direktifinin koşulları göz önünde tutularak yenilenmesini gerektirmektedir.muvafakat yayınlandığı günden itibaren 10 yıl süre için geçerlidir. GDO yahut GDO içeren bir ürünün pazarda yer almasının ardından, muvafakat basvurusunu yapmis olan taraf ( bildiren) muvafakat koşulları çerçevesinde pazara salınım sonrası izleme ve raporlama ile mükelleftir. Ulusal kanunlar kapsamında her üye ülkede uygulanan Direktif 2001/18/EC, hem küçük ölçekli tarla denemeleri (deneysel amaçlar için gönüllü salınımlar, direktiftin B bölümü) hem de GDO ların pazarlama koşulları (direktifin C bölümü) ile ilgilidir. Tablo 1 de gösterildiği gibi daha önceki 90/220/EEC prosedürü kapsaminda onay almış18 GDO bulunmaktadır(15 i bitki kökenli, 3 tanesi icin üye ülkeler muvafakatı). Bu güne dek Direktif 2001/18/EC kapsamında GDO ların pazarda yer alması ile ilgili 25 den fazla muvafakiyet başvurusu yapılmıştır (Dosyaların son durumu için 1 EK-1 de GDO lar ile ilgili AB düzenlemelerinin detaylı olmayan tam listesine bakınız statüsü

6 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 6 Tablo 1. 90/220/EEC Direktifi altında AB de pazarlanması onaylanan genetik olarak değiştirilmiş organizmalar Ürün Hat Tebliğ eden Bildirilen ana özellik Komisyon kararı Sayı / Tarih Karanfil Florigene Değiştirilmiş çiçek rengi Karanfil Florigene Değiştirilmiş çiçek ömrü Karanfil Florigene Değiştirilmiş çiçek rengi Mısır Zea mays L. MON810 Monsanto BtcryIA(b) geninin ifadesi Mısır* Zea mays L. Novartis Glufosinat amonyuma tolerans ve BtcryIA(b) geninin ifadesi Mısır Zea mays L. Hat T25 İlkbahar Swede Kolza Swede Kolza Swede Kolza Brassica napus L. ssp oleifera Brassica napus L. oliefera metzg, MS1, RF1 Brassica napus L. oliefera metzg, MS1, RF2 Mısır Zea mays L. Hat Bt176 Steril erkek hindiba** Soya Fasülyesi* Swede Kolza Cicharium intybus L. AgrEvo AgrEvo Plant Genetic Systems Plant Genetic Systems CibaGeigy Bejo-Zaden BV Glufosinat amonyuma tolerans Glufosinat amonyuma tolerans Glufosinat amonyuma tolerans Glufosinat amonyuma tolerans Glufosinat amonyuma tolerans Glufosinat amonyuma tolerans MS muvafakat MS muvafakat 01/12.97 MS muvafakat 98/294/EC 22 Nisan /292/EC 22 Nisan /293/EC 22 Nisan /291/EC 22 Nisan /393/EC 6,6, /392/EC /98/EC /424/EC Glycine Max L. Monsanto Glifosinata tolerans 96/281/EC 3 Nisan 1996 Brassica napus. L. oliefera Metzg. MS1BnxRF1Bn Plant genetic Systems Glufosinat amonyuma tolerans 96/158/EC Tütün TB100x çeşit SETTA Bromoxynil toleransı 94/385/EC *Avrupa Birliğinde ekimi onaylanmamıştır. **Yanlızca tohum üretimi içindir.

7 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 7 Kardeş bir direktif genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı kullanımını kontrol eder (26 Kasım 1998 tarihli 98/81/EC Konsey Direktifi, daha önce Konsey Direktifi 90/219/EEC ile düzenlenen genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı kullanımına tashih). Yukarıda bahsedilen direktiflere ek olarak, insan tüketimi için hedeflenen GDO ların güvenli kullanımı ve onayı ile ilgilenen bir dizi yatay hukuki dayanak yıllar boyunca uygulanmış ve detaylandırılmıştır. Yakin bir zamana dek birlik içinde pazara yeni gıda ve yeni gıda içeriklerinin sunulmasi, dikey kanuni çerçeve ile düzenlenmiştir. 258/97 nolu kanun (AB) özellikle aşağıdaki durumlarda uygulanır: -90/220/EEC Direktifi içinde GDO içeren yahut GDO olan gıda ve gıda içerikleri -GDO lardan üretilen fakat GDO içermeyen gıda ve gıda içerikleri -Yeni ve-veya primer molekül yapısı ozellikle değiştirilmiş gıda ve gıda içerikleri -Bakteri, mantar veya alg den izole edilmiş ya da bunları içeren gıda ve gıda içerikleri -Güvenilir gıda kullanımına sahip ve geleneksel ıslah veya üretim yöntemleri ile elde edilmiş gıda ve gıda içerikleri dışında, hayvanlardan izole edilen gıda içerikleri ve bitkilerden izole edilen gıda ve gıda içerikleri -Gıdanın besin değeri, metabolizması veya istenmeyen maddelerin seviyesini etkileyebilecek şekilde gıda ve gıda içeriklerinin yapısında önemli değişiklikler yaratabilecek bicimde, yaygın olarak kullanılamayan yahut yeni üretim işlemleri uygulanmış gıda ve gıda içerikleri Genetiği değiştirilmiş gıdaların etiketlenmesindeki özel konular birden fazla yasal dayanak ile ele alınmıştır. Etiketleme ihtiyaçlarına ilk olarak 258/97(EC) kanununda (Orijinal Gıda Kanunu) değinilmiştir. Fakat bazi GM mısır ve soya hatları ozel olarak Konsey Direktifi 1139/98(EC) ile etiketlendirilmişlerdir. Esasında bu iki GDO (Roundup Ready soya ve Maximizer Mısır), 258/97(EC) düzenlemesinden önce pazarda yer almış olup, bu GDO lar için özel etiketleme düzenlemesi sonradan 1139/98 Konsey Direktifi ile yapılmıştır. 258/97 Direktifi, gıda içeriği veya varolan gıdanın eşdeğeri olmayan gıda içeriği ya da yeni gıda haline gelen besinlerin yaygın kullanımı veya besin değeri ya da içeriğinde değişiklik yapılan gıdalardaki herhangi bir farklılığın son kullanıcı tarafından bilinmesini sağlamak amacı ile geliştirişmiştir. Günümüzde, genetiği değiştirilmiş vakalardan üretilen 17 gıda ürünü onaylanmış ve Avrupa Birliğinde resmi olarak satışa sunulabilmektedir (Tablo 2). Bunlardan bir GD Soya ve bir GD Mısır, Orijinal Gıda Yasası zorunlu olmadan önce 90/220/EC direktifi çerçevesinde onay almıştır. Diğerleri (7 GD Kolza ve 5 GD Mısır dan türetilen işlenmiş gida

8 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 8 ve 2 GD Pamuk tohumundan üretilen yağ) Orijinal Gıda Direktifine uygun olarak tebliğ edilmiş ve sadelestirilmiş prosedür ile onaylanmıstir. 1139/98 Konsey Direktifi, herhangi bir genetiği değiştirilmiş gıda veya gıda içeriğinde genetik modifikasyon sonucu ortaya çıkan DNA veya protein belirlenebilir ise, bu ürünün GDO olmayan eşdeğeri ile eşit kabul edilmediği prensibine dayanır. Katkı maddeleri, Komisyon Direktifi 50/2000 devreye girene dek etiketleme düzenlemesi dışında değerlendirilmiştir. 1139/98 Direktifi, 10 Ocak 2000 tarihli Komisyon düzenlemesi (EC) 49/2000 ile tashih edilerek eşik kavramı tanımı getirilmiştir. Kasıtsız kontaminasyon probleminin üstesinden gelmek icin konulan eşik düzenlemesi ile kanun iyileştirilmiştir. Bu yasa, gıda içeriğinde GDO dan elde edilen materyaller bulunan gıda ürünlerinde, her bir ayrı materyal için %1 den fazla olmayacak oranda GDO taşıyan gıdalar için ek etiketleme zorunluluğu olmadığını taahhüt eder. Buna ek olarak, bu materyalin varlığının tesadüfi olduğunun ispatı için operatörler, GDO kullanımından kaçınmak için gerekli tedbirlerin uygulandığının kanıtını sağlamak zorundadır. GDO lar ile ilgili çeşitli kullanıcı birliklerinin farklı ve çakışan görüşlere sahip olmasi, süreç boyunca yayınlanan yasal dayanakların yorumlanması ve uygulanmasındakı sıkıntılar, diğerlerinin yanında genetiği değiştirilmiş yemler icin özel bir AB düzenlemesinin olmaması gibi sebepler bu konuda birleştirilmis, güncellenmiş ve bütünsel yasal dayanaklara olan ihtiyaca dikkat çekmiştir. Sonuç olarak Ekim 2003 de daha önceki yasal dokümanları iptal edip iyileştiren ve daha açık bilgi veren iki yeni düzenleme yayımlanmıştır.

9 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 9 Tablo 2. Avrupa Birliğinde onaylanan genetiği değiştirilmiş (GD) gıdalar 3 Vaka Tahıl Başvuran Özellik Potansiyel gıda kullanımı 1 GTS40/3/2 Soya Monsanto Böcek koruma ve herbisit dayanıklılığı 2 Bt 176 Mısır Ciba-Geigy Böcek koruma ve herbisit dayanıklılığı 3 TOPAS 19/2 Kolza AgrEvo Herbisit toleransı 4 MS/1/RF2 Kolza Plant Genetic Systems 5 MS1/RF1 Kolza Plant Genetic Systems Herbisit toleransı Herbisit toleransı 6 GT73 Kolza Monsanto Herbisit toleransı Soya gıdaları, soya içecekleri, tofu, soya yağı, soya unu, lesitin Mısır gıdaları, tane içeren mısır gıdaları,mısır unu, şeker, şurup Kolza tohumu yağı, kolza yağında yapılan kızartmalar, aperatifler Tarih Kanuni dayanak Dir. 90/220/EEC Madde Dir. 90/220/EEC Madde Reg(EC) 258/ Reg(EC) 258/ Reg(EC) 258/ Reg(EC) 258/97 7 MON810 Mısır Monsanto Böcek direnci Mısır türevleri, mısır yağı, mısır unu, Reg(EC) 258/97 şeker ve şurup, 8 T25 Mısır Agr/Evo Herbisit mısırdan yapılan Reg(EC) 258/97 toleransı aperatifler, fırınlanmış ya da 9 Bt11 Mısır Novartis Böcek direnci kızartılmış gıdalar, şekerlemeler Reg(EC) 258/97 10 MON809 Mısır Pioneer Böcek direnci Reg(EC) 258/97 11 Falcon GS 40/90 Kolza Hoechst / AgrEvo 12 Liberator L62 Kolza Hoechst / AgrEvo Herbisit toleransı Herbisit toleransı Kolza tohumu yağı, kolza yağında yapılan kızartmalar, aperatifler Reg(EC) 258/ Reg(EC) 258/97 13 MS8/RF3 Kolza Plant Genetic Systems Herbisit toleransı Reg(EC) 258/ Pamuk Monsanto Herbisit toleransı Pamuk Monsanto Böcek direnci Pamuk yağı, pamuk yağından yapılan kızartmalar, aperatifler Reg(EC) 258/ Reg(EC) 258/97 16 prf69/prf93 Bacillus subtilis F.Hoffmann - La Roche Riboflavin Vitamin B Reg(EC) 258/97 17 Bt11 Mısır Syngenta Böcek direnci Tatlı mısır Reg(EC) 258/97 3 Kaynak Avrupa Komisyonu ( accessed January 2010) Haziran 2004

10 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 10 Bu iki yeni düzenleme; genetiği değiştirilmiş gıda ve yem hakkında 22 Eylül 2003 tarihli Konsey Avrupa Birliği Direktif (EC) 1829/2003 ve izlenebilirlik ve etiketleme ve GDO lardan üretilen gıda ve yem ürünlerinin izlenebilirliği ve iyileştirilen Direktif 2001/18/EC ile ilgili 22 Eylül 2003 tarihli Konsey Avrupa Birliği Direktifi 1830/2003 tür. 1829/2003 (EC) Kanunda, güvenlik değerlendirmesi ile ilgili kurallar kuvvetlendirilmiş ve genişletilmistir. Bu kanun, ilk defa GD yem ile ilgili özel kuralları belirler ve bugüne kadar 1139/98 ve 49/2000 (EC) komisyon düzenlemesinin içinde kapsanan GD gıda ve GD yem için etiketleme ihtiyaçlarını kapsar. Temel özellik olarak bu kanun bir anahtar bir kapı yaklaşımını taşır. Tek bir yetki, hem gıda hem de yem kullanımını kapsar. Böylece yem ürünlerinin eşdeğerlik kavramına dayalı basitleştirilmiş prosedürü terk edilirken, yem ürünlerinin onayı durumunda ortaya çıkan yasal boşluğu doldurur. 1829/2003 EC Kanunu altında (18 Nisan 2004 den itibaren zorunlu) onay için başvuran kişikurum, sorgulama altındaki vaka için bir tayin metodunu da içeren tam bir dosya sunmalıdır. Dosya ve özellikle çevre ve gıda güvenliği risk değerlendirme bölümleri Avrupa Gıda Güvenlik otoritesi tarafından değerlendirilir (28 Ocak 2002 tarihli Konsey ve Avrupa parlamentosu 178/2002 Kanunu). Aday tarafından sunulan tayin yöntemleri AB Referans Laboratuarları (1829/2003 Kanunu ile kurulan) tarafından değerlendirilir ve onaylanır. Kanunda etiketlendirme için minimal seviye belirlenmiştir. 49/2000 Komisyon Düzenlemesi kapsamında, resmi onayı bulunan bir GDO nun tesadüfi varliği için belirlenen %1 sınır seviyesi %0,9 a düşürülmüştür. Buna ek olarak, onaylanmamış GDO ların tesadüfi varlığında, ilgili bilimsel kurul(lar)ın olumlu görüş belirtmesi durumunda %0,5 sınır seviyesi, geçici kural olarak belirlenmiştir. AB, bilgilendirme ve etiketlemeyi, tüketicilerin bilgili tercih yapması için bir araç olarak tanımlar den itibaren bir ürünün GDO olduğu veya ürün içinde GDO varlığının etiketlendirilme ile belirtilmesi zorunludur. 1830/2003 (EC) Kanunu GDO gıdaların şu anki etiketlendirme kurallarını sağlamlaştırır. Zorunlu etiketlendirme bütün gıda ve yemlerde, tayin edilebilirliğe bakılmaksızın genişletilmiş ve izlenebilirlik tanımı, pazarda yer alan GDO, GDO dan türetilen ve/veya GDO içeren tüm ürünlerin üretim ve dağıtım zincirleri boyunca her aşamada izlenebilirliği olarak yeniden düzenlenmiştir.

11 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 11 Dolayısıyla artık gıdalardaki GDO varlığını tayin eden yöntemlerin yanı sıra,her bir ozel GDO vakasını tespit edebilen ve değişik gıda ve yem içeriklerindeki GDO miktarını belirleyen yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Gıda ürünlerinde nitel analiz, herhangi bir ürünün yahut içeriğinin GDO olup olmadığını tespit için tarama amaçlı olarak uygulanabilir. Bu testler ile ürün muhteviyatında GDO ya ait (DNA ve/veya protein) varlığı tayin edilir. Bu analizler süpermarket raflarındaki ürünler, tedarikçi stokları yahut satış zinciri boyunca herhangi bir noktada gerçekleştirilebilir. Eğer nitel analiz GDO varlığını işaret ediyorsa, etiketleme zorunluluğu kapsamında karar verilebilmesi için nicel testler yapılır. Daha önce bahsedildiği gibi yasama işleminin yeni iç elemanı: Birlik Referans Laboratuarı (European Union Reference Laboratory, EURL) resmi olarak sisteme girer. 1829/2003 (EC) Kanun şartlarında Avrupa GDO laboratuarı ağı tarafından desteklenen Ortak Araştırma Merkezi JRC (Joint Research Center) Gıda ve Yem de Birlik Referans Laboratuarı (EURL) olarak tayin edilmiştir ( Bu laboratuarlar ihtilaf durumunda teknik ve bilimsel yardım sağlamak ve mevzuat muvafakatı amacını sağlayacak analitik yöntemleri değerlendirme ve onaylama vekaletine sahiptir. Yasanın temel içeriği, hassas ve sağlıklı analiz yöntemleri bulunmasını gerektirmektedir. Bu durum, AB deki bütün GDO yürürlülük ve kontrol laboratuarlarında, analitik prosedür ve performansları harmonize eden ve standart yaklaşımı garanti altına alan bilimsel araştırma aktivitelerini gerektirir. AB kontrol laboratuar prosedür ve performanslarının standartizasyonu ve harmonizasyonu, JRC tarafindan bundan bir kaç sene önce kontrol mevzuatının herhangi bir aşamasının başarısı için olmazsa olmaz olarak işaret edilmiştir. JRC Sağlık ve Tüketici Koruma Enstitüsünün Molekuler Biyoloji ve Genomik Birimi, 1999 dan beri GDO lar ile ilgili konularda çalışan yetkili kontrol laboratuarlari arasinda zorunlu bir ağ oluşturulmasını önermiş ve halihazırda da desteklemektedir. Aralık 2002 den beri Avrupa Birliğinde resmi olarak GDO laboratuarları için zorunlu bir ağ bulunmaktadır. Bu ağ ENGL (European Network of GMO Laboratories olarak adlandırılmıştır ve Avrupa Komisyonu (DG Joint

12 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 12 Research centre JRC) tarafından koordine edilmekte ve AB uyesi tum ulkelerin yani sira Isvicre ve Norvec de dahil olmak uzere kontrol laboratuarlarını temsil eden yaklaşık 100 laboratuarı içine almaktadır. Bu ağ için başkanlık ve genel sekreterlik görevleri JRC Sağlık ve Tüketici Koruma Enstitüsünün bir birimi olan Molekuler Biyoloji ve Genomik Birimi nin sorumluluğu altındadır. Amaç, GDO ların çevre örnekleri, gıda, yem ve tohumda örnekleme, tanı, belirleme ve ölçümü konularında uzmanlaşmış birimler için ortak bir platform yaratmak ve böylelikle Nitel ve nicel analizler için yöntem geliştirilmesi Moleküler biyoloji teknoloji transferi ve kapasite geliştirimi Var olan GDO miktarlarının tespiti veya çeşitli ortamlarda GDO taraması ve varlığının tayini için uygun yöntemlerin yeterlilik ve geçerliliğinin sağlanması Referans materyaller (Bu çalışma paketi için sorumluluk JRC Referans materyaller ve Ölçümler Enstitüsünde bulunmaktadır.) Farklı GDO hammaddeleri için örnekleme stratejileri ve prosedürleri (tohumlar, tahıllar, ham materyal, son tüketici ürünleri, vb.) Moleküler verileri içeren veritabanlarının kurulması ve GDO'ların birim tanımlaması için ihtiyaçlar ve veritabanı ve biyoinformatik yaklaşımları gibi alanlarda ihtiyaçların belirlenmesi ve gderilmesi adına ortak bir tanım ve tartışma zemini oluşturmaktır.. Network (ağ) aktiviteleri çerçevesinde yukarıdaki hedeflere ulaşabilmek için en önemli araçlardan biri de eğitim kurslarıdır.

13 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 13 Modern biyoteknoloji yaklaşımı ile üretilen gıdaların güvenlik ve etiketlendirilmesi - WHO yaklaşımı 4 GDO ların çevreye salınımı ve GDO iceren gıda ürünlerinin pazarda yer alması dünyanın bir çok yerinde toplum tarafından tartışma konusudur. Biyoteknolojinin diğer yaygın kullanım alanları (örneğin beşeri ilaçlar) ve bunların toplum üzerinde yarattığı sonuçlar düşünüldüğünde bu tartışmaların daha da kapsamlı olarak devam etmesi hayli muhtemeldir. Tartışma altındaki konuların (maliyet ve yararlar, güvenlik konuları) oldukça benzer olmasına rağmen, tartışmaların sonuçları ülkeden ülkeye değişmektedir. Günümüzde halen tüketici kaygılarının giderilmesinin bir yolu olarak GDO gıdalarının etiketlendirilmesi ve izlenmesi uzerine genelgeçer ortak bir karar yoktur. Bu durum son bir kaç yılda Codex Alimentarious komisyonundaki tartışmalarla açığa çıkmıştır. Codex Alimentarius komisyonu (Codex; FAO/WHO ortak yapılanması olarak (Codex Alimentrius u oluşturan uluslararası gıda kodu) standartların derlenmesinden, pratik kodlardan, rehberlerden ve tavsiyelerden sorumludur. Bu başlıklarda ortak görüş eksikliğine rağmen, risk değerlendirmesi ile ilgili görüşlerin harmonizasyonu üzerinde önemli gelişmeler sağlanmıştır. Codex uluslararası düzeyde daha kapsamlı bir anlayışla pazara salınım öncesi risk değerlendirmesi uzerine bir dizi prensibi benimsemek üzeredir. (Bakınız: Modern biyoteknolojiden ile elde edilen gıdaların risk analizi prensipleri "Principles for the risk analysis of foods derived from modern biotechnology" CAC/GL ftp://ftp.fao.org/es/esn/food/princ_gmfoods_en.pdf). Farklı GDO lar, belli bir organizmaya farklı organizmalardan, değişik yollarla eklenen farklı genleri içerir. Bu GD gıdaların ve güvenliğinin her vakada ayrı değerlendirilmesi gerekliliği ve bütün GD gıdaların güvenliği hakkında genel değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı anlamına gelir. Dünya sağlık örgütüne göre şu anda uluslararası pazarda yer alan GD gıdalar risk değerlendirmesinden geçmiştir ve insan sağlığı için bir risk taşıma ihtimalleri muhtemelen yoktur. Buna ek olarak, GDO tüketimini onaylanan ülkelerde, geniş kitleler tarafından bu tip gıdaların tüketilmesi sonucunda insan sağlığına herhangi bir olumsuz etkisi gösterilmemiştir. Codex prensiplerine göre risk değerlendirmelerinin, (uygun olduğunda) pazara salınım sonrası izlemeyi de içerecek biçimde daimi kullanımı, GD gıdaların güvenliğinin değerlendirilmesinde temel oluşturmalıdır. 4 For exhaustive information on the activity of WHO and other UN agencies on Foods derived from Modern Biotechnologies see

14 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 14 Biyoteknoloji yoluyla elde edilen gıdaların etiketlenmesi bizzat gıda güvenliği ile ilgili olabilir veya olmayabilir. Her halükarda bu yaklaşım WHO tarafından gıda üretim işlemlerinin şeffaflığının arttırılması için bir araç olarak görülmektedir. Etiketlendirme uygulamaları ulusal gıda güvenlik programlarının geliştirilmesine katkıda bulunacak izlenebilirlik stratejilerinin geliştirilmesini destekler ve böylece dolaylı yoldan gıda güvenliğine olumlu katkı yapar. Analiz ve örnekleme için uygun yöntemlerin olmasının önemi açıktır. WHO biyoteknoloji yoluyla elde edilen gıdaların risk değerlendirme ve güvenliği için tavsiye ve prensiplerin geliştirilmesinde aktif olarak yer alir. Çeşitli uzman konsultasyonları sonucunda geliştirilen sonuçlar, ulusal seviyede temel rehberleri oluşturmaktadır. Günümüzde bu rehberler, uluslararası tanımlanan rehberlerle birleştirilmektedir. Eş değerlik prensibine dayalı olan yaklaşım ilk nesil GDO ların güvenlik değerlendirilmesi için geliştirilmiş ve birçokları tarafından yeterli bir yaklaşım olarak bulunmuştur. Bununla beraber, bu yaklaşım devam eden eleştirilerin konusudur. Güncel yaklaşım bu tartışmaları dikkate almalı ve bilime dayalı düzenlemelerin ve ilerlemelerin geliştirilmesine katkıda bulunmalıdır. FAO/WHO Genetiği değiştirilmiş gıda ve bitki güvenlik komisyonu uzmanları, 2000 yılındaki kararlarında eş değerlik prensibinin, bir GDO ile doğal halinin benzerlik ve farklılıklarını karşılaştırmak için kullanılabileceğini ifade etmiştir. Ayrıca eş değerlik prensibi kavramının, başlı başına bir gıda güvenliği aşamasi yahut güvenlik değerlendirmesinin son basamağı değil, kapsamlı sürecin ilk basamağı olarak görülmesi gerektigi görüşü ifade edilmistir. ( Yeni nesil GD gıdalar,hayli muhtemeldir ki geliştirilmiş besin değerine sahip olan tahıllar olacaktır. Dolayısıyla doğal gıdalar ile fonksiyonel gıdalar yahut sağlık katkılı arasındaki fark açılacaktır. Gelecekte gıda güvenliği değerlendirme stratejileri, yapilan genetik modifikasyon sonucunda orataya cikacak daha karmaşık metabolik değişiklikleri göz önünde bulundurmak zorunda kalacaktır. Değerlendirmeler giderek artan biçimde, bir GDOlu gıda ürününün gelişen ve gelişmekte olan ülkelerin farklı beslenme ihtiyaçları üzerindeki etkisini de dikkate almayı gerektirecektir. Halihazırda uygulamada olan hiç bir özel uluslararası düzenleme sistemi bulunmamaktadır. Ancak, bir takım uluslararası organizasyonlar, GDO lar için protokol geliştirilmesinde yer almaktadır. Yukarıda bahsedildiği gibi Codex, GD gıdaların insan sağlığı açısından risk analizleri için kullanılacak prensipleri geliştirmektedir. Bu prensiplerin öncülleri her bir vaka icin ayri olarak yapılan pazara sunulum öncesi değerlendirmenin, aktarılan genin direkt etkilerinin yanısıra, (yeni genin aktarılması sonucu ortaya çıkan) beklenmeyen/öngörülmeyen etkilerin de icerilmesini gerektirir. Tam olarak

15 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 15 benimsenmemekle beraber, geliştirilen pernsipler ileri seviyededir. (Bakınız : Modern biyoteknoloji ile elde edilen gıdaların risk analizi prensipleri (Principles for the risk analysis of foods derived from modern biotechnology CAC/GL ftp://ftp.fao.org/es/esn/food/princ_gmfoods_en.pdf). Bunlar ve geliştirilmekte olan diğer Codex prensiplerinin (analiz ve örnekleme yöntemlerinin prensipleri dahil olmak üzere) ulusal kanunlarla bağlayıcılığı yoktur. Fakat özel olarak Dunya Ticaret Orgutu WTO (World Trade Organization) nun sağlık ve bitki sağlığı anlaşması içeriğinde yer almaktadır ve ticaret anlaşmazlıklarında referans olarak kullanılabilir. Biyoteknolojik olarak üretilen gıdalar içinde yılları arasında AdHoc hükümetler arası Codex görev gücü ( gıda etiketlenmesinde Codex komitesi ve analiz ve numunelendirme yöntemleri için Codex komitesinde yapılan çalışmalar göz önüne alınarak, biyoteknolojik olarak elde edilen gıdaların güvenlik değerlendirmesi için genel olarak kabul edilen rehberlerin geliştirilmesi, risk iletişim konuları (etiketlendirme gibi) ve böylece uygun analiz yöntemlerinin geliştirilmesi, WHO aktivitelerinin odağı olarak devam edecektir. WHO bu nedenle biyoteknoloji yoluyla elde edilen gıdaların risk iletişim, risk yönetimi, ve risk değerlendirmesi için prensip ve yöntem geliştirmek üzere uzman konsultasyonu belirlemeye devam etmektedir ( WHO, tanı yöntemleri alanında, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında işbirliğini de koordine eder. WHO içindeki Gıda Güvenlik Birimi, modern gıda biyoteknolojisinin insan sağlık ve gelişimi üzerindeki etkisi hakkında kanıta dayalı bir çalışmayı sonuçlandırmak üzeredir. Bu calışma kararı, 2000 yılı Mayıs ayında 53. Dünya Sağlık Kongresinde, WHO ya üye ülkelerin modern gıda biyoteknolojisi hakkında kararlar için bilimsel temeller oluşturulmasını desteklemek ve ortaya çıkan düşüncelerin şeffaf, doğru ve bağımsız olduğundan emin olmak için kapasite arttırımı konularında WHO nun daha etkin olması yolundaki ifadeler üzerine alınmıştır. Çalışma ( WHO vekaletinde varolan bilgiyi karşılaştırarak uygun bir biçimde analiz etmeyi ve diğer uluslar arası ajansların çabalarını tamamlamayı hedeflemektedir. İşlemdeki şeffaflığı arttırmak için WHO, FAO ile işbirliği yapar ve diger paydaşları ve ilgili grupları süreçlere dahil eder. Temel amaç üye ülkeler, uluslararası standardizasyon kurumları ve diğer paydaşlar için, biyoteknoloji uygulama ve değerlendirmesi konularında kapsamlı görüş birliği ve şeffaflık sağlamak üzere erişilebilir bir bilgi dayanağı oluşturmaktır. Sonuç olarak, WHO gelecekte biyoteknolojinin bütünsel değerlendirmesi için kanıta dayalı alt yapı oluşturmayı istemektedir.

16 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 16 Bu çalışma modern gıda biyoteknolojisinin insan sağlığı ve gelişimine ne tür katkılar sağlayabileceğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Modern gıda biyoteknolojisinin mikroorganizma, bitki ve hayvanlarda uygulanmasını içermektedir. İnsan sağlığı ve gelişimi için direkt ya da dolaylı olarak etkili anahtar konularını belirlemek ve mevcut bilgi ile geçerli kanıt oluşturabilmek için bütünleştirilmiş yaklaşım benimsenmiştir.kanıtlanmış bilgi istenen ana konular: Araştırma ve geliştirme İnsan sağlığı üzerine etkiler (gıda güvenliği ve çevresel etkiler) Gıda güvenliği,maliyet, teknolojiye erişim Etik, yasal ve sosyal konular Kapasite arttırma girişimleri Veriler, Mayıs 2002 de yaygın literatür, internet ve paydaş ve uzmanları içerecek biçimde derlenmiş kaynaklardan, 120 soruluk sorgulamaya dayalı araştırma yolu ile toplanmıştır. Haziran ve Nisan 2003 tarihleri arasında elektronik paydaş tartışmasından alınan yorumlara, 5-6 Haziran Cenevre de paydaş toplantısına katılan gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hükümet temsilcileri, tüketici, endüstri, araştırmacı, ve sivil toplum örgütlerini de kapsayan katılımcıların fikirleri de dahil edilmiştir. Bu müzakere işleminden elde edilen rapor WHO tarafından modern biyoteknolojinin insan sağlığı ve gelişiminde kullanımı ve uygulanması hususunda gelecekteki faaliyetleri planlamak icin kullanılacaktır.

17 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 17 EK-1. GDO ların pazarda yer alması ile ilgili kontrol programları ve ilgili etiketlendirmeyi de içeren AB mevzuatı GDO ların çevreye kasıtlı salınımı ile ilgili Konsey Direktifi 90/220/EEC (OJ L 117, , p. 15) Yürürlükten kaldırma: Avrupa Parlamentosu ve 12 Mart 2001 tarihli GDO ların çevreye salınımı ile ilgili 2001/18/EEC Direktifi, 90/220/EEC Konsey Direktifini yürürlükten kaldırmıştır (OJ L. 106, , p.1) Genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların kullanımı hakkında 90/219/EEC 23 Nisan 1990 tarihli Konsey Direktifi (OJ L 117, , p.1) Tashih: 26 Ekim 1998 tarihli Konsey Direktifi 98/81/EC, 90/219/EEC Direktifini iyileştirmiştir (OJ L 330, , p.13) Avrupa Parlementosunun 258/97(EC) düzenlemesi ve orijinal gıda ve gıda içerikleri hakkında 27 Ocak 1997 tarihli Konsey kararı (OJ L 43, , p.1) Gıda güvenliği ile ilgili prosedürleri şart koşan ve Avrupa Gıda Güvenlik Otoritesini kuran, gıda yasalarının ihtiyaç ve prensiplerini şart koşan 28 Ocak 2002 tarihli Konsey ve Avrupa Parlementosunun 178/2002 (EC) Düzenlemesi (OJ L 31, , p. 1) Direktif 79/112/EEC de sağlananlar dışında kalanlara, hususi genetiği değiştirilmiş organizmalardan elde edilen yiyecek maddelerinin etiketlenmesi zorunluluğu ile ilgili 26 Mayıs /98 Konsey Düzenlenmesi (EC) (OJ L 159, ,p.4) Yiyecek maddelerinin reklamı, tanıtımı ve etiketlenmesi ile ilgili üye ülkelerin kanunlarının yaklaşımı hakkında 79/112/EEC Direktifi iyileştiren 27 Ocak 1997 tarihli Konsey ve Avrupa Parlamentosunun 97/4/EC Direktifi (OJ L 43, , p.21)

18 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 18 Direktif 79/112/EEC ile ilgili olanlar dışında bazı gıda maddelerinin etiketlenmesi zorunluluğu ile ilgili olan 94/54/EC Komisyon direktifini iyileştiren 29 Mart 1996 tarihli 96/21/EC komisyon direktifi (OJ L. 88, , p.5) Direktif 79/112/EEC ile ilgili olanlar dışında bazı gıda maddelerinin etiketlenmesi zorunluluğu ile ilgili olan 94/54/EC Komisyon Direktifi (OJ L 300, , p.14) Direktif 79/112/EEC ile ilgili olanlar dışında GDO lardan üretilen bazı yiyecek maddelerinin etiketlenme zorunluluğu ile ilgili (EC) No 1139/98 nolu Konsey düzenlemesini iyileştiren 10 Ocak 2000 tarihli 49/2000 Komisyon Düzenlemesi (EC) (OJ L. 006, , p.13) Genetiği değiştirilmiş veya genetiği değiştirilmiş organizmalardan üretilmiş tatlandırıcı veya katkı maddelerini içeren gıda maddeleri ve içeriklerinin etiketlendirilmesi ile ilgili 10 Ocak 2000 tarihli 50/2000 Komisyon Düzenlemesi (EC) (OJ L 006, , p.15) Gıda maddelerinin resmi kontrolü ile ilgili 14 Haziran 1989 tarihli 89/397/EEC Konsey Direktifi (OJ L 186,30,06,1989, p.23) Gıda maddelerinin resmi kontrolü ile ilgili ek ölçümleri içeren 19 Ekim 1993 tarihli 93/99/EEC Konsey Direktifi (OJ L 290, , p. 14) 2002 için gıda içeriklerinin resmi kontrolü hakkında eşgüdümlü programı ile ilgili 25 Ocak 2002 tarihli Komisyon Tavsiyesi (2002/66/EC) (OJ L 26, , p.8) Genetiği değiştirilmiş gıda ve yem hakkında 22 Eylül 2003 tarihli konsey ve Avrupa Parlamentosunun 1829/2003 (EC) Düzenlemesi (OJ L 268, , p.1)

19 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, AB Kanunları Hakkında Genel Bilgi 19 Direktif 2001/18/EC iyileştiren ve genetiği değiştirilmiş organizmalardan üretilen gıda ve yem ürünlerinin izlenebilirliği ve genetiği değiştirilmiş organizmaların etiketlemesi ve izlenebilirliği ile ilgili 22 Eylül 2003 tarihli konsey ve Avrupa Parlamentosunun 1830/2003 (EC) Düzenlemesi ( OJ L 268, , p.24) Olumlu risk değerlendirmesinden yararlanan genetiği değiştirilmiş materyalin teknik olarak beklenmedik ya da zorunlu varlığı ve var olan ürünlerin bildirilmesi, genetiği değiştirilmiş yeni gıda ve yem yetkisi için uygulama hakkında Konseyin ve Avrupa Parlamentosunun 1829/2003 No lu Düzenlemesinin yerine getirilmesi için detaylı kuralların 6 Nisan /2004 (EC) Komisyon Düzenlemesi (OJ L 102, , p.14) Yiyecek maddelerinin reklamı, tanıtımı ve etiketlenmesi ile ilgili üye ülkelerin kanunlarının yaklaşımı hakkında 18 Ocak 1978 tarihli 79/112/EEC Direktifi (OJ L 33, , p.1) Genetiği değiştirilmiş organizmaların özgün belirleyicilerinin atanması ve geliştirilmesi için sistem kurulması hakkında 14 Ocak 2004 tarihli 65/2004(EC) Komisyon Düzenlemesi (OJ L 10, , p.6) Gıda ve Yem Yasası, Hayvan Sağlığı ve Hayvanlara iyi muamele kurallarına uygunluğu denetlemek için yapılan yasal kontrollere ilişkin Avrupa parlamentosu ve Konseyinin 29 Nisan 2004 tarihli No.882/2004 Düzenlemesı (EC) (OJ L 165, , p.141)

KURS ELKİTABI. Editörler: Maddalena Querci, Marco Jermini ve Guy Van den Eede

KURS ELKİTABI. Editörler: Maddalena Querci, Marco Jermini ve Guy Van den Eede EĞİTİM KURSU GIDA ÖRNEKLERİNDE GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA ANALİZLERİ KURS ELKİTABI Editörler: Maddalena Querci, Marco Jermini ve Guy Van den Eede Bu yayına elektronik ortamda ulaşmak için: http://mbg.jrc.ec.europa.eu/capacitybuilding/documentation.htm

Detaylı

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Çalışma Programı Örneği (Bir Haftalık Kurs) M. Querci WORLD HEALTH ORGANIZATION REGIONAL OFFICE FOR EUROPE ORGANISATION MONDIALE DE LA SANTE

Detaylı

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 3. Kurs Sırasında Kullanılan Örnekler. M. Querci, N. Foti

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 3. Kurs Sırasında Kullanılan Örnekler. M. Querci, N. Foti Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Bölüm 3 Kurs Sırasında Kullanılan Örnekler M. Querci, N. Foti WORLD HEALTH ORGANIZATION REGIONAL OFFICE FOR EUROPE ORGANISATION MONDIALE DE

Detaylı

Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel Müdürlüğü

Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel Müdürlüğü Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel Müdürlüğü 1 1 AB Enstitüleri Avrupa Parlamentosu Avrupa Birliği Konseyi Avrupa Komisyonu Ekonomik ve Sosyal Komite Bölge Komiteleri Adalet Divanı 2 2 Komisyonda Bulunanlar

Detaylı

KURS ELKİTABI. Editörler: Maddalena Querci, Marco Jermini ve Guy Van den Eede

KURS ELKİTABI. Editörler: Maddalena Querci, Marco Jermini ve Guy Van den Eede EĞİTİM KURSU GIDA ÖRNEKLERİNDE GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMA ANALİZLERİ KURS ELKİTABI Editörler: Maddalena Querci, Marco Jermini ve Guy Van den Eede Bu yayına elektronik ortamda ulaşmak için: http://mbg.jrc.ec.europa.eu/capacitybuilding/documentation.htm

Detaylı

Prof. Dr. Artemis Karaali İTÜ YENİ GIDALAR. Gıda Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Artemis Karaali İTÜ YENİ GIDALAR. Gıda Mühendisliği Bölümü YENİ GIDALAR Prof. Dr. Artemis Karaali İTÜ Gıda Mühendisliği Bölümü TANIM* Yeni gıdalar : 15 Mayıs 1997 den önce AB ülkelerinin hiç birinde önemli ölçekte üretimi ve tüketimi olmayan ürünler * Regulation

Detaylı

FEN ve TEKNOLOJİ / GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ

FEN ve TEKNOLOJİ / GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ 1 Genetik mühendisliği canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek onlara yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim dalıdır. Genetik mühendisleri

Detaylı

Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (EFSA) ve Türkiye İle İlişkileri

Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (EFSA) ve Türkiye İle İlişkileri Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (EFSA) ve Türkiye İle İlişkileri M.Nurseren BUDAK EFSA Temas Noktası Katılım Öncesi Program Koordinatör Yardımcısı İÇERİK Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Süreçleri AB de

Detaylı

Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler

Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler VI. ULUSAL MOLEKÜLER BİYOLOJ VE BİYOTEKOLOJİ KONGRESİ Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler Yrd. Doç. Dr. Yılmaz Kaya Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji

Detaylı

Değişen Dünya ve GDOlar

Değişen Dünya ve GDOlar Değişen Dünya ve GDOlar Prof. Dr. Selim ÇETİNER Sabancı Üniversitesi cetiner@sabanciuniv.edu 13 Kasım 2014 Biyoteknolojinin Gelişimi Modern Biyoteknoloji Monoklonal antikor üretimi Hayvanlarda embriyo

Detaylı

ADIM ADIM YGS- LYS 92. ADIM KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

ADIM ADIM YGS- LYS 92. ADIM KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI ADIM ADIM YGS- LYS 92. ADIM KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların

Detaylı

Meyve ve Sebze ile ilgili kavramlar ve GDO

Meyve ve Sebze ile ilgili kavramlar ve GDO Meyve ve Sebze ile ilgili kavramlar ve GDO Doğal Ürünler! Bu ürünler tamamen doğal koşullarda üretilen ürünlerdir. Kimyasal gübre ve tarım ilacı kullanmadan, doğal tohumlarla üretilirler. Organik Ürünler!

Detaylı

GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE GÜVENLİK GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE UYGULAMALARI. Neslihan ATLIHAN

GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE GÜVENLİK GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE UYGULAMALARI. Neslihan ATLIHAN GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE GÜVENLİK GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE VE GDO UYGULAMALARI GÜVENLİK VE GDO UYGULAMALARI Neslihan ATLIHAN Neslihan ATLIHAN Gıda Yüksek Mühendisi Gıda Yüksek Mühendisi Gıda ve Yem Kontrol

Detaylı

GDO VE DĠĞER BĠYOTEKNOLOJĠLERDE RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ

GDO VE DĠĞER BĠYOTEKNOLOJĠLERDE RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ GDO VE DĠĞER BĠYOTEKNOLOJĠLERDE RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ 29 MAYIS 2013 / ANKARA Mazlum BEKTAġ GIDA MÜHENDĠSĠ GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim ile İlgili Bilgiler Avrupa Komisyonu Sağlık ve Tüketiciyi

Detaylı

Modern Bitki Biyoteknolojisi

Modern Bitki Biyoteknolojisi Modern Bitki Biyoteknolojisi Ali TETİK Eylül, 2001 AJANDA: Biyoteknoloji Nedir? Biyoteknolojinin Genel Kullanım Alanları Bitki Islahında Biyoteknoloji ve Gen Tekniği Biyoteknoloji ile Yeni Bitkilerin elde

Detaylı

ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı

ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı 3i Programme Taahhütname ARKA PLAN BİLGİSİ Temel denetim alanları olan mali denetim, uygunluk denetimi ve performans denetimini kapsayan kapsamlı bir standart seti (Uluslararası

Detaylı

"GDO Yönetmeliði" tamam:gdo'suza GDO'suz demek yasak!.

GDO Yönetmeliði tamam:gdo'suza GDO'suz demek yasak!. "GDO Yönetmeliði" tamam:gdo'suza GDO'suz demek yasak!. GDO Yönetmeliði Resmi Gazete de yayýnlandý. Üreticileri ve tüketicileri büyük tehdit altýna sokacak yönetmenliði yayýnlýyoruz. Tarým ve Köyiþleri

Detaylı

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 2. El Kitabının Sunumu, Çalışma Yöntemleri ve Kurs Bilgileri. M.

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 2. El Kitabının Sunumu, Çalışma Yöntemleri ve Kurs Bilgileri. M. Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Bölüm 2 El Kitabının Sunumu, Çalışma Yöntemleri ve Kurs Bilgileri M.Querci WORLD HEALTH ORGANIZATION REGIONAL OFFICE FOR EUROPE ORGANISATION

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI 37 KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

10. SINIF KONU ANLATIMI 37 KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI 10. SINIF KONU ANLATIMI 37 KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI 12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların genlerine

Detaylı

Kapsam MADDE 2- (1) Bu yönerge, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğünün teşkilatı ile bu teşkilatta görevli personeli kapsar.

Kapsam MADDE 2- (1) Bu yönerge, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğünün teşkilatı ile bu teşkilatta görevli personeli kapsar. SAĞLIK ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DAİRE BAŞKANLIKLARI YÖNERGESİ Amaç MADDE 1- (1) Bu yönerge, Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğünün teşkilat yapısını, görevlerini, yetkilerini ve

Detaylı

Gıda Güvenliği, GDO lar ve Sağlıklı Beslenme. Yrd.Doç.Dr.Memduh Sami TANER (Ph.D.)

Gıda Güvenliği, GDO lar ve Sağlıklı Beslenme. Yrd.Doç.Dr.Memduh Sami TANER (Ph.D.) Gıda Güvenliği, GDO lar ve Sağlıklı Beslenme Yrd.Doç.Dr.Memduh Sami TANER (Ph.D.) SAĞLIKLI BESLENME Vücudumuzda dakikada 10 milyon hücre ölür ve bir o kadarı da yenilenir. Ortalama 100 günde (beyin ve

Detaylı

Türk Gıda Mevzuatı ve Gıda Denetimi

Türk Gıda Mevzuatı ve Gıda Denetimi Türk Gıda Mevzuatı ve Gıda Denetimi 14.4.Codex Alimentarius Commision Uygulama Kodları, Rehberleri ve Diğer Tavsiyeleri Kodeks standartları genellikle ürün özelikleri ile ilgilidir ve sadece bir özellik

Detaylı

DÜNYA GIDA GÜNÜ 2010 YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ. Fatma CAN SAĞLIK Tarım ve Balıkçılık Başkanı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği

DÜNYA GIDA GÜNÜ 2010 YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ. Fatma CAN SAĞLIK Tarım ve Balıkçılık Başkanı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği DÜNYA GIDA GÜNÜ 2010 YENİ GIDA YASASI VE 12. FASIL MÜZAKERE SÜRECİ Fatma CAN SAĞLIK Tarım ve Balıkçılık Başkanı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Sunuş İçeriği Yeni Gıda Kanununa Giden Süreç Müzakere süreci

Detaylı

GIDA GÜVENLİĞİ, VETERİNERLİK VE BİTKİ SAĞLIĞI POLİTİKALARI FASLI

GIDA GÜVENLİĞİ, VETERİNERLİK VE BİTKİ SAĞLIĞI POLİTİKALARI FASLI GIDA GÜVENLİĞİ, VETERİNERLİK VE BİTKİ SAĞLIĞI POLİTİKALARI FASLI Dr.Şebnem GÜRBÜZ Koordinatör Avrupa Birliği Bakanlığı Tarım Balıkçılık Başkanlığı 1 KAPSAM Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı

Detaylı

18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR

18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi AB Çevresel Bilgiye Erişim Direktifi nin Uyumlaştırılması ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü Semineri 18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR 1 2003/4 Çevresel

Detaylı

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir?

1- Neden İç Kontrol? 2- İç Kontrol Nedir? T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI KİHBİ Dairesi Başkanlığı 10 SORUDA İÇ KONTROL MAYIS 2014 ANKARA 1- Neden İç Kontrol? Dünyadaki yeni gelişmeler ışığında yönetim anlayışı da değişmekte ve kamu yönetimi kendini sürekli

Detaylı

TÜRKİYE DE BİYOGÜVENLİK KONUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR

TÜRKİYE DE BİYOGÜVENLİK KONUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR GIDA TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI TARIMSAL ARAŞTIRMALAR ve POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE DE BİYOGÜVENLİK KONUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR Dr. İsa ÖZKAN Daire Başkanı 5. Gıda Güvenliği

Detaylı

MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME. Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü.

MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME. Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü. MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü. Madrid 1 STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD) SÇD, sürdürülebilirliğe

Detaylı

KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA

KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA BİYOTEKNOLOJİ Canlılara temel bilimlerin ve mühendislik ilkelerinin uygulanmasıdır. Gen mühendisliği, genetik madde lan DNA üzerinde yapılan

Detaylı

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI

T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI T.C. ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI NİSAN 2018 1 2 İÇİNDEKİLER 1. Neden İç Kontrol?...5 2. İç

Detaylı

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 9. MON810 Mısır, Bt-176 Mısır ve Roundup Ready Soya nın PCR ile Nitel Saptanması

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 9. MON810 Mısır, Bt-176 Mısır ve Roundup Ready Soya nın PCR ile Nitel Saptanması Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Bölüm 9 MON810 Mısır, Bt-176 Mısır ve Roundup Ready Soya nın PCR ile Nitel Saptanması M. Querci, M. Maretti, M. Mazzara WORLD HEALTH ORGANIZATION

Detaylı

10 SORUDA İÇ KONTROL

10 SORUDA İÇ KONTROL T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı 10 SORUDA İÇ KONTROL 1 Neden İç Kontrol? Dünyadaki yeni gelişmeler ışığında yönetim anlayışı da değişmekte ve kamu yönetimi kendini

Detaylı

TEBLİĞ. a) 29/12/2011 tarihli ve 28157 3 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak,

TEBLİĞ. a) 29/12/2011 tarihli ve 28157 3 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine dayanılarak, 15 Ağustos 2014 CUMA Resmî Gazete Sayı : 29089 Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: TEBLİĞ TÜRK GIDA KODEKSİ DEVAM FORMÜLLERİ TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2014/32) Amaç MADDE 1 (1) Bu Tebliğin amacı; devam

Detaylı

Karar Verme Süreçlerinde Kamu Katılımına İlişkin AB Direktifinin sunduğu Fırsatlar. Kaidi Tingas Katılımuzmanı İstanbul, Aralık 2009

Karar Verme Süreçlerinde Kamu Katılımına İlişkin AB Direktifinin sunduğu Fırsatlar. Kaidi Tingas Katılımuzmanı İstanbul, Aralık 2009 Karar Verme Süreçlerinde Kamu Katılımına İlişkin AB Direktifinin sunduğu Fırsatlar Kaidi Tingas Katılımuzmanı İstanbul, Aralık 2009 Giriş (1) Çevre haklarının hukuk sistemine dahil edilmesi konusunun çerçevesi

Detaylı

TÜBİTAK MAM GEN MÜHENDM HENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJB YOTEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ (GMBE) TANITIMI IKEV Türkiye için Biyoteknoloji Toplantısı 8 Kasım m 2007 1 GMBE Personeli Araştırmacı 50 Toplam Personel 65 Teknisyen

Detaylı

Tarım politikaları ve DTÖ: Cenevre, Ankara, Vaşington un bakış açısı Bilime dayalı ticaret standartlarının önemi

Tarım politikaları ve DTÖ: Cenevre, Ankara, Vaşington un bakış açısı Bilime dayalı ticaret standartlarının önemi Tarım politikaları ve DTÖ: Cenevre, Ankara, Vaşington un bakış açısı Bilime dayalı ticaret standartlarının önemi Karen Stuck ABD Kodeks Müdürü DTÖ tarafından referans gösterilen uluslar arası standart

Detaylı

Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi

Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi Emine OLHAN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü GDO GMO Transgenik Biyoteknolojik yöntemlerle

Detaylı

ISO 13485:2016 TIBBİ CİHAZLAR KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU

ISO 13485:2016 TIBBİ CİHAZLAR KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU ISO 13485:2016 TIBBİ CİHAZLAR KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ GEÇİŞ KILAVUZU Dünyaca kabul görmüş medikal cihazlar endüstrisi kalite yönetim sistemi standardı olan ISO 13485'in final versiyonu Şubat 2016 da yayınlandı.

Detaylı

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL Ankara-2012 İÇİNDEKİLER 1 Neden İç Kontrol? 2 İç Kontrol Nedir? 3 İç Kontrolün Amacı Nedir? 4 İç Kontrolün Yasal

Detaylı

Sami EROL Gıda Mühendisi Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda Kontrol ve Laboratuvarlar Dairesi

Sami EROL Gıda Mühendisi Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda Kontrol ve Laboratuvarlar Dairesi Sami EROL Gıda Mühendisi Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda Kontrol ve Laboratuvarlar Dairesi 1 24 Aralık 2012-22 Mart 2013 Maryland Üniversitesi Amerika Birleşik Devletleri 2 3 Maryland Üniversitesi

Detaylı

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, gıdaların mikrobiyolojik kriterleri ile gıda işletmecilerinin uyması ve uygulaması gereken kuralları kapsar.

MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, gıdaların mikrobiyolojik kriterleri ile gıda işletmecilerinin uyması ve uygulaması gereken kuralları kapsar. TÜRK GIDA KODEKSİ MİKROBİYOLOJİK KRİTERLER YÖNETMELİĞİ Yetki Kanunu: 5996 Yayımlandığı R.Gazete: 29.12.2011-28157 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı;

Detaylı

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ Dünyada 800 Milyon İnsan Kronik Yetersiz Beslenme, 1.2 Milyar İnsan Açlık Korkusu Yaşamakta, 2 Milyar İnsan Sağlıklı, Yeterli ve Güvenli Gıda Bulma Konusunda

Detaylı

TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA İLE TEMAS EDEN AKTİF VE AKILLI MADDE VE MALZEMELER TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2017/Taslak)

TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA İLE TEMAS EDEN AKTİF VE AKILLI MADDE VE MALZEMELER TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2017/Taslak) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA İLE TEMAS EDEN AKTİF VE AKILLI MADDE VE MALZEMELER TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2017/Taslak) Amaç MADDE 1 (1) Bu Tebliğin amacı; gıda ile temas eden

Detaylı

TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİYE GİRİŞ

TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİYE GİRİŞ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİYE GİRİŞ Bitki Doku Kültürü Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü TB101 Çiğdem Yamaner (Yrd. Doç. Dr.) 4. Hafta (08.10.2013) ADÜ Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü

Detaylı

T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL

T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL T.C. RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı SORU VE CEVAPLARLA İÇ KONTROL KASIM 2013 İÇİNDEKİLER 1. Neden İç Kontrol? 2. İç Kontrol Nedir? 3. İç Kontrolün Amacı Nedir? 4.

Detaylı

Transgenik Hayvan Üretimi. Hayvancılıkta biyoteknoloji dersi

Transgenik Hayvan Üretimi. Hayvancılıkta biyoteknoloji dersi Transgenik Hayvan Üretimi Hayvancılıkta biyoteknoloji dersi TRANSGENİK HAYVAN TEKNOLOJİSİ Transgenik hayvanlar gen transferi yoluyla hücrelerinde yabancı genleri taşıyan hayvanlardır. Çiftlik hayvanlarına

Detaylı

YÖNETMELİK. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: TÜRK GIDA KODEKSİ MİKROBİYOLOJİK KRİTERLER YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

YÖNETMELİK. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: TÜRK GIDA KODEKSİ MİKROBİYOLOJİK KRİTERLER YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM 29 Aralık 2011 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28157 (3. Mükerrer) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: YÖNETMELİK TÜRK GIDA KODEKSİ MİKROBİYOLOJİK KRİTERLER YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak

Detaylı

KIRSAL KALKINMA PROGRAMI YÖNETİM OTORİTESİNİN GÖREVLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

KIRSAL KALKINMA PROGRAMI YÖNETİM OTORİTESİNİN GÖREVLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi: 22.06.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28331 KIRSAL KALKINMA PROGRAMI YÖNETİM OTORİTESİNİN GÖREVLERİ VE ÇALIŞMA ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Detaylı

YÖNETMELİK. b) Kamu kurum ve kuruluşlarının Ar-Ge temelli süreç yönetimi gerektiren proje veya program bazlı ihtiyaçlarının,

YÖNETMELİK. b) Kamu kurum ve kuruluşlarının Ar-Ge temelli süreç yönetimi gerektiren proje veya program bazlı ihtiyaçlarının, 2 Şubat 2016 SALI Resmî Gazete Sayı : 29612 Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumundan: YÖNETMELİK TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU AR-GE TEMELLİ KAMU İHTİYAÇLARINA YÖNELİK DESTEK

Detaylı

T.C. GDO lu. Bitki Çeşitlerinin Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonunun AB Ülkelerinde Yerinde İncelenmesi

T.C. GDO lu. Bitki Çeşitlerinin Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonunun AB Ülkelerinde Yerinde İncelenmesi T.C. TARIM VE KÖYİŞK İŞLERİ BAKANLIĞI TARIMSAL ÜRETİM M VE GELİŞ İŞTİRME GENEL MÜDÜRLM RLÜĞÜ GDO lu Bitki Çeşitlerinin Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonunun AB Ülkelerinde Yerinde İncelenmesi GDO NEDİR?

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Maya ve Bakteri Biyoteknolojisi BTEC Yüksek Lisans ve Doktora

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Maya ve Bakteri Biyoteknolojisi BTEC Yüksek Lisans ve Doktora DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Maya ve Bakteri Biyoteknolojisi BTEC601 1-2 3 + 0 3 8 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Dersin

Detaylı

MEDİKAL CİHAZLAR İÇİN KLİNİK VERİ DEĞERLENDİRME

MEDİKAL CİHAZLAR İÇİN KLİNİK VERİ DEĞERLENDİRME MEDİKAL CİHAZLAR İÇİN KLİNİK VERİ DEĞERLENDİRME 04.05.2016 AdviQual KLİNİK VERİ DEĞELENDİRMESİNİ NEDEN YAPIYORUZ? Cihazın Temel Gerekliliklere uygunluğunu göstermenin bir metodu Klinik Veri Değerlendirme

Detaylı

ŞEKER TEBLİĞİ. Yetki Kanunu: Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği. Yayımlandığı R.Gazete: Tebliğ No: 2018/ Amaç

ŞEKER TEBLİĞİ. Yetki Kanunu: Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği. Yayımlandığı R.Gazete: Tebliğ No: 2018/ Amaç ŞEKER TEBLİĞİ Yetki Kanunu: Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Yayımlandığı R.Gazete: Tebliğ No: 2018/ Amaç MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin amacı; şekerlerin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde hazırlanması, işlenmesi,

Detaylı

Laboratuvar Akreditasyonu

Laboratuvar Akreditasyonu Laboratuvar Akreditasyonu Akreditasyon, Laboratuvarların, Muayene Belgelendirme ve Yeterlilik Deneyi Sağlayıcı Kuruluşlarının Ulusal ve Uluslararası Kabul Görmüş Teknik Kriterlere Göre Değerlendirilmesi,

Detaylı

22.04.2015 MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN. Döl almaşı

22.04.2015 MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN. Döl almaşı MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN Döl almaşı Angiospermlerde; Baskın döl sporofit, Gametofit indirgenmiş, Sporofit üreme yapısı olan çiçeği oluşturur. Ovaryum

Detaylı

TAIEX PROGRAMI BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP)

TAIEX PROGRAMI BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP) TAIEX PROGRAMI BÖLGESEL EĞİTİM PROGRAMI (RTP) 1. Bölgesel Eğitim Merkezi (RTP) Bilindiği üzere; Avrupa Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü Kurumsal Yapılanma Birimi tarafından uygulanan Bölgesel Eğitim

Detaylı

Mevzuat ve İzleme Mekanizması Uygulaması

Mevzuat ve İzleme Mekanizması Uygulaması Konferans Öngörülen birleşik Kıbrısta işyerinde işçi sağlığı ve güvenliği 18 Eylül 2015, Lefkoşa Mevzuat ve İzleme Mekanizması Uygulaması Leandros Nicolaides İçerik 1. Mevzuat 2. Uygulama 3. Politika 4.

Detaylı

ULUSAL BİYOGB. Protokolü. Cartagena Biyogüvenlik. ü ne dayanır

ULUSAL BİYOGB. Protokolü. Cartagena Biyogüvenlik. ü ne dayanır ULUSAL BİYOGB YOGÜVENLİK ÇERÇEVESİ (UBÇ) Cartagena Biyogüvenlik Protokolü ü ne dayanır PROTOKOL İHTİYATLILIK PRENSİBİNİ TEMEL ALIR Protokolün n amacı Çevre ve Kalkınma Hakkındaki Rio Deklarasyonunun 15

Detaylı

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 8. El Kitabında tanımlanan Nitel PCR ın Özellikleri. M. Querci, M.

Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri. Bölüm 8. El Kitabında tanımlanan Nitel PCR ın Özellikleri. M. Querci, M. Gıda Örneklerinde Genetiği Değiştirilmiş Organizma Analizleri Bölüm 8 El Kitabında tanımlanan Nitel PCR ın Özellikleri M. Querci, M. Mazzara WORLD HEALTH ORGANIZATION REGIONAL OFFICE FOR EUROPE ORGANISATION

Detaylı

HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI METODOLOJİSİ

HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI METODOLOJİSİ HASTANE HİZMET KALİTE STANDARTLARI METODOLOJİSİ Sağlıkta Dönüşüm Programının ana hedeflerinden biride sağlık hizmetlerinde sürekli kalite gelişimini sağlamaktır. 2003 yılında ülkemize özgü bir uygulama

Detaylı

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI

MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI MEHMET ŞİRİN DENETİM STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANI Bağımsız Denetim Standartları 1. Kilit Terimlerin Belirlenmesi 2. Metnin Çevrilmesi 3. İlk Uzman Kontrolü 4. Çapraz Kontrol İkinci Uzman Kontrolü 5. Metnin

Detaylı

GMO ve Transgenik Gıdalar ve Analiz Yöntemleri (Yurt dışı Eğitim) 27 Mart 2013

GMO ve Transgenik Gıdalar ve Analiz Yöntemleri (Yurt dışı Eğitim) 27 Mart 2013 GMO ve Transgenik Gıdalar ve Analiz Yöntemleri (Yurt dışı Eğitim) 27 Mart 2013 ALMANYA/Bavyera Sağlık ve Gıda Güvenliği Kurumu 28 Aralık 2012-28 Ocak 2013 Dr. Ayşegül Ersayın Yaşınok Ulusal Gıda Referans

Detaylı

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TAB 101 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 12. Hafta (03.12.2013) 1 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) 2 Genetik: Biyolojinin

Detaylı

Laboratuvar Tıbbında İzlenebilirlik

Laboratuvar Tıbbında İzlenebilirlik Laboratuvar Tıbbında İzlenebilirlik Medikal Metroloji Çalıştayı TÜBİTAK-UME, İstanbul Dr. Diler Aslan Pamukkale Üniversitesi 13 Şubat 2013, İstanbul İçerik Adlandırma,Tanım, kavram, sektör, segment: Tıbbi

Detaylı

31 Mart 2013 PAZAR. Resmî Gazete. Sayı : YÖNETMELİK. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: HAYVAN ISLAHI KOMİTESİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI

31 Mart 2013 PAZAR. Resmî Gazete. Sayı : YÖNETMELİK. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: HAYVAN ISLAHI KOMİTESİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI 31 Mart 2013 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 28604 YÖNETMELİK Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: HAYVAN ISLAHI KOMİTESİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Genomik ve Proteomik Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (X) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim(

Detaylı

TARIM TARİHİ VE DEONTOLOJİSİ

TARIM TARİHİ VE DEONTOLOJİSİ TARIM TARİHİ VE DEONTOLOJİSİ ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ Hüseyin UYSAL (Yrd. Doç. Dr.) 12. DERS -TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİDE ETİK VE MEVZUATLAR TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİDE

Detaylı

TÜRK GIDA KODEKS ŞEKER TEBLİĞİ (Tebliğ No:99/10 )

TÜRK GIDA KODEKS ŞEKER TEBLİĞİ (Tebliğ No:99/10 ) Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ Resmi Gazete: 22.04.2002 24734 Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ Resmi Gazete: 28.02.2003 25034

Detaylı

TGK-ÖZEL TIBBĐ AMAÇLI DĐYET GIDALAR TEBLĐĞĐ (Tebliğ No: 2001/42) (R.G /24620)

TGK-ÖZEL TIBBĐ AMAÇLI DĐYET GIDALAR TEBLĐĞĐ (Tebliğ No: 2001/42) (R.G /24620) TGK-ÖZEL TIBBĐ AMAÇLI DĐYET GIDALAR TEBLĐĞĐ (Tebliğ No: 2001/42) (R.G. 24.12.2001/24620) Değişiklik :Yayımlandığı R.Gazete 31.08.2003-25215 Amaç Madde 1 Bu Tebliğin amacı, özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların

Detaylı

YEM den GIDA ya (FEED to FOOD)

YEM den GIDA ya (FEED to FOOD) TÜRKİYE de YEM ÜRETİMİ SORUNLARI ve GDO lu HAMMADDELERİN TÜRKİYE ve AB de KULLANIMI M.ÜLKÜ KARAKUŞ TÜRKİYE YEM SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ 10 Şubat 2005 / ANKARA YEM den GIDA ya (FEED to FOOD) 2003 2004 700 600

Detaylı

Hatice ULU Ziraat Mühendisi İzmir İl Müdürlüğü ÜLKEMİZDE GIDA GÜVENLİĞİ MEVZUATI VE AB YE İHRACAT GEREKLİLİKLERİ

Hatice ULU Ziraat Mühendisi İzmir İl Müdürlüğü ÜLKEMİZDE GIDA GÜVENLİĞİ MEVZUATI VE AB YE İHRACAT GEREKLİLİKLERİ Hatice ULU Ziraat Mühendisi İzmir İl Müdürlüğü ÜLKEMİZDE GIDA GÜVENLİĞİ MEVZUATI VE AB YE İHRACAT GEREKLİLİKLERİ 5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin

Detaylı

ISO 27001:20013 BGYS BAŞDENETÇİ EĞİTİMİ

ISO 27001:20013 BGYS BAŞDENETÇİ EĞİTİMİ önetim istemi tandartları T A R İ F L E R B G IO'nun Kelime Anlamı "International Organization for tandardization" İngilizce açılımı kısaltılınca "IO", Fransızca da Organisation internationale de normalisation

Detaylı

2236 Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Destek Programı (CO-FUNDED Brain Circulation Scheme)

2236 Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Destek Programı (CO-FUNDED Brain Circulation Scheme) 2236 Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Destek Programı (CO-FUNDED Brain Circulation Scheme) Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) Sunum Planı I. Bölüm Program Hakkında Genel Tanıtım

Detaylı

HAYVAN BESLEMEDE BİYOTEKNOLOJİ PROF.DR. SAKİNE YALÇIN

HAYVAN BESLEMEDE BİYOTEKNOLOJİ PROF.DR. SAKİNE YALÇIN HAYVAN BESLEMEDE BİYOTEKNOLOJİ PROF.DR. SAKİNE YALÇIN BİYOTEKNOLOJİ Biyolojik organizmaların, sistemlerin veya olayların üretim ve hizmet safhalarında kullanılması İnsanların yararı için, genetik bilginin

Detaylı

YÖNETİM SİSTEMLERİ. TS EN ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi TS (OHSAS) 18001 İSG Yönetim Sistemi

YÖNETİM SİSTEMLERİ. TS EN ISO 9001-2000 Kalite Yönetim Sistemi TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi TS (OHSAS) 18001 İSG Yönetim Sistemi YÖNETİM SİSTEMLERİ Ülkemiz kuruluşları da Kalite, Çevre ve İş sağlığı ve güvenliği konularına verdikleri önemi göstermek, etkinlik ve verimliliği artırmak amacıyla Yönetim Sistemlerine geçiş için uğraş

Detaylı

ARTIK VERİMLİLİK DE GÜVENLİK KADAR ÖNEMLİ!

ARTIK VERİMLİLİK DE GÜVENLİK KADAR ÖNEMLİ! ARTIK VERİMLİLİK DE GÜVENLİK KADAR ÖNEMLİ! Necmettin TOKUR / Proje Yöneticisi (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı - UNDP) Yasemin DEMİRCİOĞLU / Mühendis (Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel

Detaylı

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ETKİLERİ. Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ETKİLERİ. Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ETKİLERİ Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim GDO TANIM: Modern biyoteknoloji teknikleri kullanılarak dogal süreçler ile edinilmesi mümkün olmayan yeni özellikler kazandırılmış

Detaylı

T.C. GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Sayı : 73453902-045.01/21288 30/05/2013 Konu : Yem Kontrol Uygulamaları

T.C. GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Sayı : 73453902-045.01/21288 30/05/2013 Konu : Yem Kontrol Uygulamaları Sayı : 73453902-045.01/21288 30/05/2013 Konu : Yem Kontrol Uygulamaları.. VALİLİĞİNE (İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü) Yem kontrolleri ile ilgili olarak İl Müdürlükleri arasında uygulamada birliğin

Detaylı

Hücre Transfeksiyonu

Hücre Transfeksiyonu 1 Hücre Transfeksiyonu Tanımlar Transformasyon: Bakteri ve bitkilere gene/k materyal aktarılması işlemidir. Transdüksiyon: Ökaryo/k hücrelere gene/k materyallerin viral yöntemlerle aktarılması işlemidir.

Detaylı

TÜRK GIDA KODEKSİ. Dr. Betül VAZGEÇER Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. 8. Tarım Gıda ve Soğuk Zincir Lojistiği Sempozyumu. 29 Mart 2018, Mersin

TÜRK GIDA KODEKSİ. Dr. Betül VAZGEÇER Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. 8. Tarım Gıda ve Soğuk Zincir Lojistiği Sempozyumu. 29 Mart 2018, Mersin TÜRK GIDA KODEKSİ 8. Tarım Gıda ve Soğuk Zincir Lojistiği Sempozyumu Dr. Betül VAZGEÇER Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü 29 Mart 2018, Mersin RESMİ OTORİTE & YASAL DAYANAK GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

Detaylı

Gıda Bileşenleri ve Bilgilendirme

Gıda Bileşenleri ve Bilgilendirme GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Gıda Bileşenleri ve Bilgilendirme A. Volkan GÜNGÖREN Gıda Kontrol ve Projeler Çalışma Grubu Sorumlusu Ankara 25 Aralık 2012 İ Ç E R

Detaylı

YÜKSEKÖĞRETİM KALİTE KURULU BİLGİ NOTU

YÜKSEKÖĞRETİM KALİTE KURULU BİLGİ NOTU YÜKSEKÖĞRETİM KALİTE KURULU BİLGİ NOTU Yükseköğretim Kalite Kurulunun Kurulma Nedeni Yükseköğretimde yapısal değişikliği gerçekleştirecek ilk husus Kalite Kuruludur. Yükseköğretim Kurulu girdi ile ilgili

Detaylı

GMO GDO. Halime Nebioğu. İstanbul Üniversitesi

GMO GDO. Halime Nebioğu. İstanbul Üniversitesi GMO GDO Halime Nebioğu İstanbul Üniversitesi Canlıların genetik özellikleri, bir canlının DNA sının belli bir bölümünde değişiklik yapılarak ya da bir canlıya başka bir canlı türüne ait bir gen aktarılarak

Detaylı

Tohumculuk Sektöründe Üniversite Kamu Özel Sektör İşbirliğinin Geliştirilmesi. Prof. Dr. Bülent UZUN

Tohumculuk Sektöründe Üniversite Kamu Özel Sektör İşbirliğinin Geliştirilmesi. Prof. Dr. Bülent UZUN Tohumculuk Sektöründe Üniversite Kamu Özel Sektör İşbirliğinin Geliştirilmesi Prof. Dr. Bülent UZUN Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ÜNİVERSİTE-KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİNİ

Detaylı

Mardin İlinde Üretilen Mısır Nişastasının Spesifikasyon Değerlerine Uygunluğunun Belirlenmesi - doi: 10.17932/ IAU.

Mardin İlinde Üretilen Mısır Nişastasının Spesifikasyon Değerlerine Uygunluğunun Belirlenmesi - doi: 10.17932/ IAU. Mardin İlinde Üretilen Mısır Nişastasının Spesifikasyon Değerlerine Uygunluğunun Belirlenmesi - doi: 10.17932/ IAU. IAUD.m.13091352.2015.7/25.13-17 Nurten BOZDEMİR 1 Murat ÇİMEN 1* Seyhan AKÇAN 1 Özet

Detaylı

YETERLİLİK DENEYLERİ VE LABORATUARLAR ARASI KARŞILAŞTIRMA PROGRAMLARI PROSEDÜRÜ Doküman No.: P704 Revizyon No: 04 Yürürlük Tarihi:

YETERLİLİK DENEYLERİ VE LABORATUARLAR ARASI KARŞILAŞTIRMA PROGRAMLARI PROSEDÜRÜ Doküman No.: P704 Revizyon No: 04 Yürürlük Tarihi: Doküman Adı: YETERLİLİK DENEYLERİ VE LABORATUARLAR ARASI KARŞILAŞTIRMA PROGRAMLARI PROSEDÜRÜ Doküman No.: Revizyon No: 04 Yürürlük Tarihi: 30.12.2011 Hazırlayan: Kontrol: Onay: Halil İbrahim ÇETİN Gökhan

Detaylı

Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Mevcut Yem Mevzuatımızda Benzerlikler ve Aykırılıklar. Dr. Gökalp Aydın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı KKGM

Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Mevcut Yem Mevzuatımızda Benzerlikler ve Aykırılıklar. Dr. Gökalp Aydın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı KKGM Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Mevcut Yem Mevzuatımızda Benzerlikler ve Aykırılıklar Dr. Gökalp Aydın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı KKGM Mevcut Yem Mevzuatımız Yasal Çerçeve 1734 Sayılı Yem Kanunu Yürürlüğe

Detaylı

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ PROJE GENEL KOORDİNATÖRLÜĞÜ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ PROJE GENEL KOORDİNATÖRLÜĞÜ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ PROJE GENEL KOORDİNATÖRLÜĞÜ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 Bu yönergenin amacı; İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesinde kurulan Proje

Detaylı

Proje başvurusunda dikkat edilmesi gereken hususlar MADDE 6- Proje Komisyonu ve Görevleri MADDE 7-

Proje başvurusunda dikkat edilmesi gereken hususlar MADDE 6- Proje Komisyonu ve Görevleri MADDE 7- YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARAR KAPSAMINDAKİ BİYOTEKNOLOJİK İLAÇ, ONKOLOJİ İLAÇLARI VE KAN ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ PROJE ONAYLARI HAKKINDA YÖNERGE Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı; Yatırımlarda

Detaylı

Kontrol: Gökhan BİRBİL

Kontrol: Gökhan BİRBİL Doküman Adı: İÇ DENETİM PROSEDÜRÜ Doküman No.: Revizyon No: 04 Yürürlük Tarihi: 05.01.2012 Hazırlayan: Tekin ALTUĞ Kontrol: Gökhan BİRBİL Onay: H. İrfan AKSOY Sayfa 2 / 7 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı, TÜRKAK

Detaylı

26 Aralık 2014 CUMA. Resmî Gazete. Sayı : TEBLİĞ. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:

26 Aralık 2014 CUMA. Resmî Gazete. Sayı : TEBLİĞ. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: 26 Aralık 2014 CUMA Resmî Gazete Sayı : 29217 TEBLİĞ Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından: BİLİMSEL ÇALIŞMA, DENEME VE ÇEŞİT ISLAHI AMACIYLA BİTKİ, BİTKİSEL ÜRÜN VE DİĞER MADDELER İLE ZARARLI ORGANİZMALARIN

Detaylı

Gıda Zincirindeki Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Analizi

Gıda Zincirindeki Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Analizi Gıda Zincirindeki Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Analizi Hamide Şenyuva - John Gilbert, FoodLife International Edip Sincer, Sincer Dış Ticaret Gıda Zincirindeki Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların

Detaylı

Ziraat. Müh. Fatma MAMAK

Ziraat. Müh. Fatma MAMAK IV.ULUSLARARASI ORTA/DOĞU AVRUPA VE ORTA ASYAORGANİK SEKTÖRDEKİ GELİŞMELER KONFERANSI AB VE TÜRKİYE ORGANİK TARIM MEVZUATININ UYUMLAŞTIRILMASI Ziraat. Müh. Fatma MAMAK 13-14 14 NİSAN 2012 AB VE TÜRKİYE

Detaylı

Pestisit Yürütme Kurulu (PSC, Pesticide Steering Committee) TOPLANTISI (EFSA Katılım- Öncesi Program)

Pestisit Yürütme Kurulu (PSC, Pesticide Steering Committee) TOPLANTISI (EFSA Katılım- Öncesi Program) Pestisit Yürütme Kurulu (PSC, Pesticide Steering Committee) TOPLANTISI (EFSA Katılım- Öncesi Program) 11-12 Haziran 2013 Parma-İTALYA Dr.Pelin AKSU Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 25.12.2013

Detaylı

TR 2008 IB EN 04 MADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ PROJESİ

TR 2008 IB EN 04 MADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ PROJESİ TR 2008 IB EN 04 MADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ PROJESİ Ülkü Füsun ERTÜRK Maden atıkları ve Tehlikesiz Atıkların Yönetimi Şube Müdürlüğü Kimya Müh. Antalya, 24-26.04.2012 Maden Atıklarının Yönetimi Projesi

Detaylı

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ BİTKİLER HAYVAN BESLEMEDE KULLANILABİLİR Mİ? Doç.Dr. Ali Vaiz GARİPOĞLU SAMSUN-2016 alivaizgaripoglu.com

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ BİTKİLER HAYVAN BESLEMEDE KULLANILABİLİR Mİ? Doç.Dr. Ali Vaiz GARİPOĞLU SAMSUN-2016 alivaizgaripoglu.com GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ BİTKİLER HAYVAN BESLEMEDE KULLANILABİLİR Mİ? Doç.Dr. Ali Vaiz GARİPOĞLU SAMSUN-2016 alivaizgaripoglu.com alivaizg@omu.edu.tr Genetik mühendisliğinin çeşitli teknikler kullanarak

Detaylı

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ. Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı. 1.Giriş

KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ. Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı. 1.Giriş KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI UYUM EYLEM PLANI REHBERİ 1.Giriş Ramazan ŞENER Mali Hizmetler Uzmanı Kamu idarelerinin mali yönetimini düzenleyen 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu 10.12.2003

Detaylı

Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç

Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi, Temel Bilimler ve Biyoetik Komiteleri Başkanı Komite Başkanı: Prof. Dr. Meral ÖZGÜÇ Temel Bilimler ve

Detaylı

26 Mart 2010 CUMA. Resmî Gazete. Sayı : KANUNU BİYOGÜVENLİK KANUNU BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam ve Tanımlar MADDE 1 - BİYOGÜVENLİK

26 Mart 2010 CUMA. Resmî Gazete. Sayı : KANUNU BİYOGÜVENLİK KANUNU BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam ve Tanımlar MADDE 1 - BİYOGÜVENLİK 26 Mart 2010 CUMA Resmî Gazete Sayı : 27533 KANUN BİYOGÜVENLİK KANUNU Kanun No. 5977 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1-1 / 17 (2) Bu Kanun; genetik (3) Veteriner tıbbî ürün

Detaylı