Cep Yönderi Dizisi. Cep Yönderi Dizisi yöneticilerin ifl yaflam nda her gün karfl laflt klar

Transkript

1 Stres Yönetimi

2 Cep Yönderi Dizisi Cep Yönderi Dizisi yöneticilerin ifl yaflam nda her gün karfl laflt klar en yayg n meydan okumalara ivedi çözümler öneriyor. Dizi içinde yer alan her kitapta, güçlü ve zay f yanlar n z tespit etmeye ve kritik becerilerinizi keskinlefltirmeye yarayan kullan fll araçlar, testler ve gerçek yaflamdan al nm fl örnekler yer al yor. ster masa bafl nda, ister bir toplant da ya da yolda olun, bu cep kitapç klar size iflinizin günlük talepleriyle daha h zl, daha kavray fll ve daha etkin bir biçimde bafla ç kma imkân n verecektir. Dizinin kitaplar : Ekip Liderli i Toplant Yönetimi Zaman Yönetimi Proje Yönetimi Liderlik Koçluk Geribildirim Etkili fl Yaz lar Sonuç Al c Müzakere Etkin Sunumlar Stres Yönetimi

3 Stres Yönetimi Her Gün Karfl laflt n z Sorunlara Uzman Çözümler

4 ISBN Managing Stress Harvard Business School Publishing Corporation, 2007 Türkçe yay n haklar Akçal Telif Haklar taraf ndan sa lanm flt r. Optimist Yay nlar Telefon: Faks : e-posta: bilgi@optimistkitap.com Optimist yay n no. : 136 Konu : fl-yönetim Çeviren : Burcu Çekmece Yay ma haz rlayan : Cemal Engin Bas m Düzelti Düzenleme Bask ve cilt : Nisan 2008, stanbul : Fevzi Gölo lu : Nermin Uçar : Elma Bas m: kitelli Organize San. Bölgesi Keresteciler Sitesi 14. Blok No: 1/ kitelli stanbul

5 çindekiler Yönderin Mesaj : Stresle Neden Bafla Ç k lmal? 9 Stres Yönetimi: Temel Bilgiler 11 Afl r Yüklenme ve Toksik Endifle 13 Olumsuz stresin do as üzerine yararl bilgi. Endifle üzerine 14 Neden stresi dikkate almal y z? 15 Endiflenin temel denklemi 17 Kötü fleyler gerçekten olur 18 Olumlu Stres ve Üretken Endifle 21 Sa l kl stresin de eri için ilginç bir kan t. Endiflenin dinamik gücü 22 Ak lc endiflenin çal flma ortam ndaki de eri 22 Farkl kifliler için farkl gerilimler 23 Stres Seviyenizi Belirlemek 25 Afl r stresiniz olup olmad n nas l belirlersiniz? Bir sorununuz var m? 26 Temel stres kaynaklar 26 leri stresin belirtileri 30 Stres seviyeleri 30 çindekiler 5

6 Kontrolü Ele Almak 33 Stres yönetim stratejileri sizi yönetmesine izin vermemeniz için. Kabul etmek ya da eylem 34 Endiflenin temel denklemini tersine çevirin 34 Dört ad m yaklafl m n uygulamak 35 fl/yaflam dengenizi korumak 37 Endifleyi Eyleme Dönüfltürmek 39 Üç aflamal bir disipline girifl. Üç aflamal strateji Aflama: De erlendirme Aflama: Planlama Aflama: Çözüm bulmak 47 Baflkalar yla Ba lant Kurmak 49 Stresten yaln zl ç kar p atman n stratejileri. Ba lant lar kurmak 50 Ba lant s z bir iflyerini anlamak 50 Ba lant l olman n gücünü serbest b rakmak 53 Toplulu u pekifltirmek için ba lant lar kullanmak 53 H zl -çözüm ba lant lar 55 Kendinizle Ba lant Kurmak 61 Kendinizle olumsuz konuflmaktan nas l kaç nabilirsiniz? 6 çindekiler

7 Kendi kendinizle konuflmay kullanmak 62 Olumsuz düflüncelerin y k c gücünü afl nd rmak 62 Kendinizle konuflman z n ayar n yapmak 63 Yayg n zihin tuzaklar n belirlemek ve bunlardan kaç nmak 63 Kendinizle konuflma çarp tmalar na meydan okumak 65 Olumlu kendinizle konuflmay tercih etmek 66 B rak n Vücudunuz Stresten Kurtulman za Yard mc Olsun 69 Vücut sa l yla stresi hafifletmenin yollar. Stresin vücut üzerindeki etkisini anlamak 70 Egzersiz yapmak 71 Sa l kl beslenmek 72 Rahat uyumak 73 Rahatlama tepkisinde ustalaflmak 75 yi Stres Al flkanl klar n Uygulamak 79 Stres yönetimini rutin hale getirmenin ipuçlar. Stres uyar c lardan kaç nmak 80 Stres yard mc lar n benimsemek 81 puçlar ve Araçlar 85 Stres Yönetimi çin Araçlar 87 Stresinizi art rabilen yaflam de iflikliklerinizi de erlendirmenize, endifleye e iliminizi ayarlaman za ve iflyerinizdeki stres vericileri hesaba katman za yard mc olacak tablolar. çindekiler 7

8 Kendinizi S nay n 91 Bu k lavuzda sunulan kavramlar n yararl bir özeti. Neler ö rendi inizi görebilmeniz için bu testi bir kere kitab okumadan önce, bir kere de sonra yapman zda yarar vard r. Test Sorular n n Do ru Yan tlar 94 S k Sorulan Sorular 97 Stres yönetimiyle ilgili s k sorulan sorulara yan tlar. Notlar 101 Akl n za gelen fikirleri an nda not etmek için kullanabilirsiniz. 8 çindekiler

9 Yönderin Mesaj : Stresle Neden Bafla Ç k lmal? Cuma akflam saat ve ofiste geçen uzun ve stresli bir haftan n sonunda siz hâlâ masa bafl ndas n z. Hafta bafl nda en iyi çal flanlar n zdan birinin ifl akdine son verildi. flten ç karmalar n bafllad na dair flirket içinde söylentiler yay lmaya bafllad ve iki saat önce patronunuz bir sürü yeni projeyi daha masan za gönderdi. Adrenalinin etkisini vücudunuzda iyice hissetmeye bafllad n z. Ama bir an için onu düflünmeyi b rak rsan z stresin sadece geçen bu haftayla s n rl olmad n fark edersiniz. Ofiste aylard r ifller bu flekilde devam ediyor ve art k sinirleriniz y pranmaya bafll yor. Kendinize flöyle diyorsunuz: Haydi, hayat daima stresle dolu olacak. Bofl ver, her fley hallolur. Evet, hakl s n z. Hayatta daima stres vard r. Ancak bunu önemsememek için kullan lan uyar sözleri bir çözüm de ildir. E er stres seviyenizin çok yükselmesine ve uzun süre bu flekilde devam etmesine izin verirseniz, siz, ekibiniz ve flirketiniz yüksek bir bedel ödeyebilirsiniz. Sürekli toksik stres sa l n za zarar verebilir ve ekibinizi etkin flekilde yönetmekten sizi al koyarak iflyerindeki performans n z düflürür. Sonuç olarak ekibinizin optimum düzeyde faaliyet göstermesi zorlafl r. Yönderin Mesaj 9

10 Asl nda her stres kötü de ildir. Mant kl seviyedeki stres, enerjik olman z ve iflyerinde zorluklarla bafl edip önemli hedefleri gerçeklefltirmenizi sa lar. Peki, öyleyse neden stresle bafla ç kmak gerekiyor? Üretken stresle toksik stres aras ndaki fark anlamaya çal fl n ve sonra kendi stres seviyenizi de erlendirin. E er tehlikeli boyutlara ulafl yorsa bu k lavuzda yer alan kolay-uygulan r-yöntemlerle stresinizi kontrol alt na al n. Siz de keflfedeceksiniz ki stresin arkas ndaki iki ana sebep olan k r lganl k ve güçsüzlük hissini azaltmak ilk büyük ad m olacak. Stresi tamamen hayat n zdan ç karamazs n z ya da ç - karmamal s n z. Fakat stresi yönetmeyi ö renerek size zarar vermesini önleyip durumu lehinize çevirebilirsiniz. Dr. Edward Hallowell, Yönder Dr. Edward Hallowel Harvard T p Fakültesinde e itmen olarak görev yapm flt r ve Sudbury ve Andover da flubeleri bulunan Hallowel Zihinsel ve Duygusal Sa l k Merkezinin kurucusudur. Dr. Hallowel endifle ve stresin sebepleri ve tedavisi konusunda tan nm fl bir uzmand r. S kl kla ulusal haber kanallar nda ve Oprah, 20/20, The Today Show ve Good Morning America gibi flov programlar nda görülmektedir. En son ç kan kitaplar ndan Dare to Forgive, Connect: 12 Vital Ties That Open Your Heart, Lengthten Your Life and Deepen Your Soul ve Worry: Hope and Help for a Common Problem gibi çeflitli çok satan kitaplar n yazar d r. 10 Stres Yönetimi

11 Stres Yönetimi: Temel Bilgiler

12

13 Afl r Yüklenme ve Toksik Endifle

14 Endifle üzerine Endifle ve stres gerçekten de bu kadar kötü fleyler mi? Yoksa biz akl n ve hislerin normal iflleyifli olan bu durumu biraz fazla m abart yoruz? Biraz endifle ve stres hayat m - z n gerekli ve önemli bir bölümüdür, fakat günümüzün h zl ifl dünyas nda bu do al insani tepkiler s kl kla kontrol d fl geliflir ve üretkenli imize, zihin huzurumuza ve sa l m za zararl hale gelir. Bak n uzmanlar bu konuda neler söylüyor: Chicago Üniversitesinin bir araflt rmas na göre Amerikal lar n yüzde 40 iflyerinde stresten flikâyetçi. NPR, Sabah bask s Günümüzde ifl stresi her y l kaybolan 550 milyon iflgününün yüzde 50 sinden fazlas n n devams zl k yüzünden olmas na neden olmaktad r. K.R.S. Edstrom Enformasyon anksiyetesi kronik bir acizlik, bu dünyada iflimizi yapabilmek için bafla ç kmam z gereken materyal alt nda ezilece imiz yolunda yayg n bir korkudur. Richard Saul Wurman fl stresi dünya çap nda salg n bir hastal kt r. Dünya Sa l k Örgütü 14 Stres Yönetimi

15 Neden stresi dikkate almal y z? Peki öyleyse niçin özellikle iflyerindeki stres bizi ilgilendiriyor? Bunun pek çok sebebi var. Günlük faaliyetleriniz hakk nda endifle ve anksiyete duymak gibi al fl lm fl ve s radan gelen fleyler sizi ve ekip arkadafllar n z kiflisel ve profesyonel hedeflerinize ulaflmaktan al koyuyor olabilir. E er kontrolsüz b rak l rsa, toksik stres flunlara neden olabilir: Üretkenli i azalt r. Toksik stres üretkenli in azalmas - na, iflten kaytarmaya ve iflçi devrinin artmas na sebebiyet verir. Çal flanlar hata yapmaya bafllad klar nda ya da ifl tempolar düfltü ünde stresli ifl ortam ndan kaç nmak için evde kal rlar ve hatta bir baflka yerde daha az stresli bir ifl bulma ümitlerinden de vazgeçerler. Ekibinizin veya nezaretiniz alt ndaki kiflilerin üretkenli i bu durumdan do rudan etkilenebilir. Sa l etkiler. Uzun süre devam eden stres sizi fiziksel olarak hasta edebilir, hatta öldürebilir. Vücudunuz strese karfl, herhangi tehlikeli bir duruma oldu u gibi, kan bas nc n art rarak ve duyular harekete geçirerek tepki verir. Bu tepki sizi korur ve k sa bir süre için ifle yarayabilir. Ancak uzun süreli stres, anksiyete ve endifle vücudunuzu s n rlar n z n ötesinde gerginlefltirebilir. Enerjinizi bitirir. Afl r anksiyete, stres ve endifle enerjinizi tüketerek iflinizde ve kiflisel hayat n zda ac çek- Afl r Yüklenme ve Toksik Endifle 15

16 menize sebep olur. Güçlü konsantrasyon, etkili müdahale ve do ru muhakeme için enerjiye ihtiyac n z vard r. Endifle ise enerjinizi al r ve iflinizi iyi yapman z için ihtiyac n z olan fiziksel, zihinsel veya duygusal kaynaklardan sizi mahrum b rak r. S Z Olsan z Ne Yapars n z? Ben? Endiflelenmek mi? Daniel, terfi etmeyi kabul etti inde yeni konumuyla birlikte artacak olan sorumluluklar n n üstesinden gelebilece inden emindi. Ancak terfi etmesinden bir ay sonra, yanl fl bir karar verdi i konusunda flüphe etmeye bafllad. Sadece kendisine do rudan ba l 10 kifliyi yönetmek bile tam günlük bir iflti. Buna ek olarak yeni pazarlama plan oluflturmak, dev bir bütçeyi yönetmek ve çoklu görev birimlerine hizmet vermekle de sorumluydu. Daniel her fleyi kontrol alt nda tutmas na ra men gittikçe artan yükü ve yorgunlu u hissediyordu. Ofisten saat sekizde ç kmak art k ola an bir fley olmufltu. Keflke bu durumu iyilefltirecek bir fley olsayd. Fakat ne olabilirdi ki? 16 Stres Yönetimi