ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI EĞİTİM BİLİMLERİ KİTABI

Transkript

1 ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI EĞİTİM BİLİMLERİ KİTABI GELİŞİM PSİKOLOJİSİ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ REHBERLİK EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLERİ, DENEME SINAVLARI VE SON ALTI YILIN KONULARI GÖRE YERLEŞTİRİLMİŞ ÇIKMIŞ SORULARI

2 ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİN KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI EĞİTİM BİLİMLERİ KİTABI Gelişim Psikolojisi Muhammet GENÇ Neslihan SAYDAM Can GARDİYAN Kenan GÖKÇE YAZARLAR Öğrenme Psikolojisi Muhammet GENÇ Neslihan SAYDAM Can GARDİYAN Kenan GÖKÇE Rehberlik Muhammet GENÇ Ali GÜVEN Neslihan SAYDAM Taşkın YILDIRIM Hüsnü KİRAZ Program Geliştirme Ömer KAZANDIRIR Cemali ARSLAN Kemal Efe EGE Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ömer KAZANDIRIR Cemali ARSLAN Kemal Efe EGE Ölçme ve Değerlendirme Ferda ÖZTÜRK Atacan AYTÜRK Kemal Efe EGE Erol MURAT Murat YALÇIN EDİTÖR Cemali ARSLAN İhtiyaç Yayıncılık, 2007 Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları İhtiyaç Yayıncılık, Dershanecilik, Turizm, Reklam, Otomotiv, İnşaat, Organizasyon ve Ticaret Ltd. Şti. ne aittir. Bu kuruluşun izni alınmadan tümü ya da herhangi bir bölümü mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI NIN BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR. Yayın Birimi Serkan İLHAN Sibel İLHAN BASKI Aydan Web Tesisleri İHTİYAÇ YAYINCILIK İletişim Adresi: Kültür Mah. Ataç 2 Sok. Lütuf Apt. No: 61/1 Kızılay/Ankara İrtibat Telefonu: (pbx) Faks: GSM: (öğretmen hattı) web: e-posta: info@ihtiyacyayincilik.com.tr

3 İÇİNDEKİLER Sayfa TAKDİM... i KİM NE DEDİ?... ii ÖĞRETMENLİK... iii PUSULA... xxxi 2006 VE 2005 YAKALANAN SORU ÖRNEKLERİ... xxxv GELİŞİM PSİKOLOJİSİ... 1 GELİŞİME GİRİŞ GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Büyüme (Fiziksel Gelişim) Olgunlaşma Öğrenme Deneyim Hazır Olma (Hazırbulunuşluk) Gelişim Ödevleri (Gelişim Görevleri) Gelişim Gelişim Alanı Dönem Kritik Dönem GELİŞİME ETKİ EDEN FAKTÖRLER Çevre Kalıtım Zaman GELİŞİM İLKELERİ TEST I...16 ÇIKMIŞ SORULAR...20 FİZİKSEL VE PSİKOMOTOR GELİŞİM FİZİKSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ VE PSİKOMOTOR GELİŞİM Doğum Öncesi Dönem Bebeklik (Süt) Dönemi Bebeklik Döneminde Psikomotor Gelişim Refleksif Hareketler Denetimsiz Genel Vücut Hareketleri Bebeklik Dönemi Gelişim Ödevleri Oyun (Okul Öncesi) Dönemi Oyun Döneminde Psikomotor Gelişim Oyun Dönemi Gelişim Ödevleri Okul (Çocukluk) Dönemi Okul Dönemi Gelişim Ödevleri Ergenlik Dönemi Ergenlik Dönemi Gelişim Ödevleri iv

4 1.6 Genç (İlk) Yetişkinlik Dönemi Genç Yetişkinlik Dönemi Gelişim Ödevleri Orta Yaşlılık (Yetişkinlik) Dönemi Orta Yaşlılık (Yetişkinlik) Dönemi Gelişim Ödevleri Yaşlılık (İhtiyarlık) Dönemi Yaşlılık Dönemi Gelişim Ödevleri TEST II...34 ÇIKMIŞ SORULAR...37 ZİHİNSEL (BİLİŞSEL) GELİŞİM ZİHİNSEL GELİŞİME İLİŞKİN KURAMLAR Piaget nin Zihinsel Gelişim Kuramı Şema Adaptasyon (Uyum Sağlama) Özümleme Uyma Dengeleme Örgütleme Nesne Devamlılığı Korunum Tersine Çevrilebilirlik Piaget ye Göre Zihinsel Gelişimi Etkileyen Faktörler Deneyim Sosyal Geçiş Olgunlaşma Dengelenme Piaget ye Göre Zihinsel Gelişim Dönemleri Duyu (Sensori)-Hareket Dönemi Nesne Devamlılığı Devresel (Döngüsel) Tepkiler Alışkanlıklar Ertelenmiş Taklitler İşlem Öncesi Dönem Benmerkezci (Egosantrik) Düşünme Toplu Monolog Eşli Oyunlar Paralel Oyunlar Canlandırmacılık (Animizm) Sembolik Fonksiyon Aşaması (3 4 Yaş) Sezgisel Düşünme Aşaması (5 7 Yaş) Somut İşlemler Dönemi Soyut (Formel) İşlemler Dönemi Ergen Benmerkezciliği Hayali Seyirciler Kişisel Efsane v

5 1.2 Bruner in Zihinsel Gelişim Kuramı Bruner e Göre Zihinsel Gelişim Dönemleri Eylemsel Dönem İmgesel Dönem Sembolik Dönem Vygotsky nin Zihinsel Gelişim Kuramı İşbirlikli Öğrenme Yakınsal Gelişim Alanı İçsel Konuşma Gagne nin Zihinsel Gelişim Kuramı Gagne nin Zihinsel Gelişim Aşamaları İşaret Öğrenme Uyarıcı Davranım İlişkisini Öğrenme Zincirleme Sözel Bağ Kurma Ayırt Etmeyi Öğrenme Kavram Öğrenme İlke Öğrenme Problem Çözme TEST III...59 ÇIKMIŞ SORULAR...63 DİL GELİŞİMİ DİLİ OLUŞTURAN ELEMENTLER (UNSURLAR YA DA BİRİMLER) Ses (Fonem) Sıra (Morfem) Anlam (Semantik) DİL GELİŞİMİNİ AÇIKLAYAN KURAMLAR Davranışçı Kuramcıların Dil Gelişimi Kuramı Sosyal Öğrenmeci Kuramcıların Dil Gelişimi Kuramı Doğuştancı Kuramcıların (Psiko-Lingustik) Dil Gelişimi Kuramı Dil Öğrenme Mekanizması Piaget nin Dil Gelişimi Kuramı Agulama Dönemi Ağlama Evresi Babıldama Evresi Çağıldama (Heceleme) Evresi Tek Sözcük Dönemi Morgem Kavram Gelişimi Alıcı ve İfade Edici Dil Telgrafik Konuşma Dönemi İlk Gramer Süreci TEST IV...72 ÇIKMIŞ SORULAR...75 vi

6 KİŞİLİK (PSİKOSOSYAL) GELİŞİMİ ERİKSON A GÖRE KİŞİLİK (PSİKO-SOSYAL) GELİŞİMİ Psikososyal Gelişim Dönemleri ve Gelişimsel Karmaşalar Temel Güvene Karşı Güvensizlik Ayrılık Kaygısı Bowlby nin Duygusal Bağlanma Kuramı Güvenli Bağlanma Güvensiz-Kaçınan Bağlanma Güvensiz Çelişkili (Kuşkulu) Bağlanma Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç Girişimciliğe Karşı Suçluluk Çalışma ve Başarılı Olmaya Karşı Aşağılık Duygusu Kimliğe Karşı Kimlik Bulanımı / Rol Karmaşası Marcia nın Kimlik Statüleri Başarılı Kimlik Engellenmiş Kimlik, Erken Bağlanma ya da İpotekli Kimlik Dağınık Kimlik ya da Kargaşalı Kimlik Gecikmiş Kimlik, Bekleme ya da Moratoryom Yakınlığa Karşı Uzaklık veya Yalıtılmışlık Üreticiliğe Karşı Durgunluk Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk PSİKANALİTİK KURAMA GÖRE KİŞİLİĞİN YAPISI VE GELİŞİMİ Psikanalitik Kurama Göre Kişiliği Oluşturan Sistemler Ego Savunma Mekanizmaları Ödünleme (Telafi) Yansıtma Yön (Yer) Değiştirme Neden Bulma (Rasyonalize Etme veya Mantığa Bürüme) Özdeşim Kurma (Özdeşleşme) Yüceltme Bastırma (Yoksayma) Tepki Oluşturma Gerileme Saplanma Hayal Kurma veya Düşlem (Fantazi) İNSANCIL YAKLAŞIMA GÖRE KİŞİLİK (BENLİK) GELİŞİMİ Rogers ın Kişilik (Benlik) Gelişimi Kuramı Benlik Bilinci (Benlik Algısı ya da Benlik Tasarımı) İdeal Benlik Benlik Saygısı (Özsaygı) Maslow un Kişilik (Benlik) Gelişimi Kuramı ve Kendini Gerçekleştirme TEST V...92 ÇIKMIŞ SORULAR...95 vii

7 AHLAK (TÖREL) GELİŞİMİ PİAGET'YE GÖRE AHLAK GELİŞİMİ Piaget ye Göre Ahlak Gelişimi Dönemleri Dışa Bağlı Dönem Özerk Dönem KOHLBERG'E GÖRE AHLAK GELİŞİMİ Kohlberg e Göre Ahlak Gelişimi Dönemleri Gelenek Öncesi Düzey İtaat ve Ceza Eğilimi Saf Çıkarcı Eğilim (Araçsal İlişkiler) Geleneksel Düzey İyi Çocuk Eğilimi (Kişiler Arası Uyum) Kanun ve Düzen Eğilimi Gelenek Sonrası Düzey Sosyal Anlaşmalara (Kontratlara) ve Yasalara Uyma Eğilimi Evrensel Ahlak İlkelerine Uyma Eğilimi TEST VI ÇIKMIŞ SORULAR CİNSEL GELİŞİM CİNSEL KİMLİĞİN OLUŞUMUNU AÇIKLAYAN KURAMLAR Sosyal Öğrenmeci Kuramcılara Göre Cinsel Kimliğin Kazanılması Model Alma Taklit Bilişsel Yaklaşımcılara Göre Cinsel Kimliğin Kazanılması Psikanalitik (Psikoseksüel) Yaklaşıma Göre Cinsel Kimliğin Kazanılması Oral Dönem Anal Dönem Fallik Dönem Oedipus Karmaşası Elektra Karmaşası Latans (Gizil) Dönem Genital Dönem TEST VII DENEME TESTİ KAYNAKLAR ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Öğrenme Öğretme Eğitim Yaşantı (Deneyim) Davranış viii

8 1.6 Davranış Türleri İçgüdüsel (Dürtüsel) ve Refleksif Davranışlar Geçici Davranışlar Öğrenilmiş Davranışlar Davranışın Analizi Uyarıcı Tepki Karşılık Pekiştirme Olumlu Pekiştirme Olumsuz Pekiştirme İçten Pekiştirme Dıştan Pekiştirme Maddi Pekiştirme (I. Tür Pekiştirme) Manevi Pekiştirme (II. Tür Pekiştirme) Sembolik Pekiştirme Ceza I. Tür Ceza II. Tür Ceza Ara Verme (Time Out) Karşılık Vermeme Pekiştirme Tarifeleri Sürekli Pekiştirme Aralıklı Pekiştirme Sabit Oranlı Pekiştirme Tarifesi Sabit Aralıklı Pekiştirme Tarifesi Değişken Oranlı Pekiştirme Tarifesi Değişken Aralıklı Pekiştirme Tarifesi Premack İlkesi ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Öğrenen Türe Özgü Hazırbulunuşluk Olgunlaşma Uyarılmışlık Düzeyi (Genel Uyarılmışlık Hali) Güdülenme Birincil Güdüler İkincil Güdüler İçten Güdülenme Dıştan Güdülenme Aktarım (Transfer) Olumlu Aktarma Olumsuz Aktarma Geriye Ket Vurma İleriye Ket Vurma Dikkat ix

9 2.2 Öğrenme Malzemesi Algısal Ayırt Edilebilirlik Algısal Çağrışım Kavramsal Gruplandırma Öğrenme Yöntemi (Stratejisi) Ayrılan Zaman Konunun Yapısı Geribildirim (Sonuç Hakkında Bilgi ya da Dönüt) Dinleme, Yazma, Okuma, Anlatma ÖĞRENME KURAMLARINA GENEL BAKIŞ TEST I ÇIKMIŞ SORULAR DAVRANIŞÇI KURAM DAVRANIŞÇI KURAMIN TEMEL İLKELERİ KLASİK (TEPKİSEL) ŞARTLANMA (YA DA KOŞULLANMA) Nötr Uyarıcı Doğal Uyarıcı (Şartsız Uyarıcı ya da Koşulsuz Uyarıcı) Doğal Tepki (Şartsız Tepki ya da Koşulsuz Tepki) Şartlı Uyarıcı (Koşullu Uyarıcı) Şartlı Tepki ya da Koşullu Tepki Klasik Şartlanma İlkeleri Bitişiklik Habercilik Pekiştirme Sönme Alışma Etkisi Duyarlılaşma Etkisi Kendiliğinden Geri Gelme Biçimlendirme (Şekillendirme) Zincirleme Birden Fazla Uyarıcıya Koşullanma (Üst Düzey Koşullanma) Gölgeleme Genelleme ve Ayırt Etme Klasik Şartlanmanın Özellikleri Klasik Şartlanmayı Ortadan Kaldırma Yöntemleri Davranışın Sönmesini Bekleme Karşı Şartlama (Koşullama) Sistematik Duyarsızlaştırma EDİMSEL (OPERANT) ŞARTLANMA (KOŞULLANMA) Thorndike ın Etki Kanunu Edimsel Davranış Batıl Davranışlar Kaçınma Davranışı x

10 3.5 Edimsel Şartlanma İlkeleri Pekiştirici Uyarıcıyla İzlenen Tepkiler Tekrarlanma Eğilimindedir Pekiştirici Uyarıcılar, Edimsel Davranışların Meydana Gelme Oranını Ya Da Olasılığını Arttırır Edimsel Şartlanmanın Özellikleri Programlı Öğretim Modeli Küçük Adımlar (Kademeli Yaklaşma) Etkin Katılım Başarı Anında Düzeltme Bireysel Hız KLASİK ŞARTLANMA VE EDİMSEL ŞARTLANMA ARASINDAKİ FARKLAR Uyarıcı Türü ve Niteliği Öğrenilen Davranışın Türü ve Düzeyi Edinilen Davranışın Pekiştirilmesi Öğrenilmiş Çaresizlik ve Kendini Doğrulayan Kehanet (Kendini Gerçekleştiren Kehanet) BİTİŞİKLİK (YAKINLIK) KURAMLARI WATSON VE GUTHRİE Watson un Öğrenme Kuramı En Son ve En Sık Yapılma İlkesi Bitişiklik (Yakınlık) İlkesi Guthrie nin Öğrenme Kuramı Öğrenmenin Tek Yasası Guthrie ye Göre Kötü Alışkanlıkları Ortadan Kaldırmanın Yöntemleri Eşik Yöntemi Bıktırma Yöntemi Zıt Tepki Yöntemi DAVRANIŞÇI KURAMLARIN ÖĞRETİM İLKELERİ TEST II ÇIKMIŞ SORULAR SOSYAL ÖĞRENMECİ (BİLİŞÇİ) KURAM SOSYAL ÖĞRENMECİ (BİLİŞÇİ) KURAMIN TEMEL İLKELERİ SOSYAL ÖĞRENME KURAMININ TEMEL KAVRAMLARI Dolaylı Pekiştireç Dolaylı Ceza Dolaylı Duygusallık SOSYAL ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Gözlemcinin Özellikleri Sembolleştirme Kapasitesi Öngörü (Geleceği Düşünme) Kapasitesi Dolaylı Öğrenme Kapasitesi Öz Düzenleme Kapasitesi Öz Yargılama (Yansıtma) Kapasitesi Modelin Özellikleri Davranışın Özellikleri xi

11 4. SOSYAL ÖĞRENME SÜREÇLERİ Dikkat Süreci Hatırda Tutma Süreci Yeniden Ortaya Koyma (Davranışı Meydana Getirme) Süreci Güdülenme Süreci TEST III ÇIKMIŞ SORULAR GESTALT KURAMI GESTALT KURAMININ TEMEL İLKELERİ GESTALT KURAMINDA ALGILAMA GESTALT KURAMINA GÖRE ALGILAMA YASALARI Şekil Zemin İlişkisi Yakınlık Benzerlik Tamamlama Devamlılık Basitlik İÇGÖRÜSEL, (BULUŞ YA DA KAVRAMA YOLUYLA) ÖĞRENME VE PROBLEM ÇÖZME GİZİL (ÖRTÜK VEYA FARKINA VARMADAN) ÖĞRENME ÜRETİCİ (YARATICI) DÜŞÜNME TEST IV ÇIKMIŞ SORULAR BİLGİYİ İŞLEME KURAMI BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ TEMEL İLKELERİ BİLGİYİ İŞLEME KURAMININ TEMEL KAVRAMLARI Biliş Bilişsel Süreç Öğrenmeye Karşılık Hafıza Saklama Kodlama BİLGİYİ İŞLEME Bellek Türleri Duyusal Kayıt Kısa Süreli (İşleyen) Bellek Uzun Süreli Bellek Anısal (Epizodik) Bellek Anlamsal (Semantik) Bellek İşlemsel Bellek Bilgiyi İşleme Kontrol Süreçleri Bilginin Duyusal Kayıttan Kısa Süreli Belleğe Aktarılmasını Sağlayan Süreçler Dikkat Süzücü Dikkat Seçici Dikkat Algı xii

12 3.2.2 Kısa Süreli Bellekte Bilgiyi Tutma Süreçleri Sürekli Tekrar Gruplama Uzun Süreli Bellekte Bilgiyi Saklama Süreçleri Örtük ve Açık Tekrar Kodlama/Anlamlandırma Etkinlik Örgütleme Eklemleme Bellek Destekleyici İpuçları GERİ GETİRME VE UNUTMA YÜRÜTÜCÜ KONTROL TEST V ÇIKMIŞ SORULAR İNSANCIL (HÜMANİST) KURAM İNSANCIL (HÜMANİST) KURAMIN TEMEL İLKELERİ BENLİK KAVRAMI (ALGISI) Benlik Kavramı (Benlik Bilinci veya Benlik Algısı) İdeal Benlik Özsaygı (Benlik Saygısı) MASLOW UN TEMEL GEREKSİNİMLER (İHTİYAÇLAR) HİYERARŞİSİ Kendini Gerçekleştirme İhtiyaçlar Hiyerarşisi İNSANCIL (HÜMANİST) KURAMIN ÖĞRETİM İLKELERİ TEST VI ÇIKMIŞ SORULAR YAPILANDIRMACI (OLUŞTURMACI) KURAM YAPILANDIRMACI (OLUŞTURMACI) KURAMIN TEMEL İLKELERİ YAPILANDIRMACI KURAMIN ÖZELLİKLERİ YAPILANDIRMACI ÖĞRENME FAALİYETLERİNİN BEŞ AŞAMASI Dikkat Çekmek Keşfetmek Açıklamak Bilgiyi Anlamlandırmak Değerlendirme TEST VII ÇIKMIŞ SORULAR DENEME TESTİ KAYNAKLAR REHBERLİK ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI VE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ ÇAĞDAŞ ANLAYIŞA GÖRE EĞİTİMİN AMAÇLARI Bireyi Kendisi İçin Yetiştirmek xiii

13 1.2 Bireyi Toplum İçin Yetiştirmek ÇAĞDAŞ EĞİTİMİN İŞLEVLERİ ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞINA GÖRE OKULLARDA VERİLEN HİZMETLER ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN AMACI ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİNİN KAPSAMI Sağlık Hizmetleri Sosyal Yardım Hizmetleri Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Özel Yetiştirme Hizmetleri Özel Eğitim Sosyal Kültürel Hizmetler TEST I ÇIKMIŞ SORULAR REHBERLİĞE GİRİŞ REHBERLİĞİN TANIMI REHBERLİĞİN AMACI REHBERLİĞİN GENEL İŞLEVLERİ Rehberliğin Birinci İşlevi (Bireyin kendini tanıması, anlaması ve kabul etmesi) Rehberliğin İkinci İşlevi (Bireyin çevresindeki imkanları tanımasına yönelik bilgi verme) Rehberliğin Üçüncü İşlevi (Psikolojik Danışma) REHBERLİĞİN İLKELERİ REHBERLİĞİN TEMELLERİ Sosyo Kültürel ve Ekonomik Faktörler Hızlı Değişmeler Sonucu Topluma Uyumun Güçleşmesi Aile Yapısının ve Fonksiyonunun Değişmesi Toplumun Nitelikli İnsan Gücü İhtiyacının Artması Felsefi ve Psikolojik Faktörler Toplumda Demokratik Fikir ve Düşüncelerin Gelişmesi Demokrasinin Eğitime Etkisi Psikolojideki ve Psikometrideki Gelişmeler REHBERLİK ÇALIŞMALARININ KISA TARİHÇESİ TEST II ÇIKMIŞ SORULAR BAŞLICA REHBERLİK TÜRLERİ HİZMET ALANLARINA GÖRE REHBERLİK Eğitim Alanında Rehberlik Sağlık Alanında Rehberlik Sosyal Yardım Alanında Rehberlik Endüstri Alanında Rehberlik ÖĞRETİM BASAMAKLARINA GÖRE REHBERLİK Okulöncesi Eğitimde Rehberlik İlköğretimde Rehberlik Ortaöğretimde Rehberlik Yükseköğretimde Rehberlik xiv

14 3. PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK Eğitsel Rehberlik Mesleki Rehberlik Meslek Gelişim Sürecinin Evreleri Uyanış ve Farkında Olma Meslekleri Keşfetme ve Araştırma Karar Verme Hazırlık İşe Yerleştirme Kişisel (Sosyal) Rehberlik Kişisel Rehberlik Hizmetleri İçin Gerekli Bazı Beceriler Saygı ve Değerlilik Koşulsuz Kabul İçtenlik ve Dürüstlük Empatik Anlayış Ben Dilini Kullanarak İletişim Kurma Ego (Öz saygı) Geliştirici Dil Kişisel Rehberlikte Öğretmelerin Öne Çıkan Sorumlulukları İlköğretim I. Kademede Öğretmenin Öne Çıkan Sorumlulukları İlköğretim II. Kademede Öğretmenin Öne Çıkan Sorumlulukları Ortaöğretimde Öğretmenin Öne Çıkan Sorumlulukları HİZMETİN VERİLDİĞİ BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK Bireysel Rehberlik-Grup Rehberliği Bireysel Psikolojik Danışma-Grupla Psikolojik Danışma TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK Uyum Sağlayıcı Rehberlik Yöneltici Rehberlik Ayarlayıcı Rehberlik Gelişimsel Rehberlik Önleyici Rehberlik Tamamlayıcı Rehberlik TEST III ÇIKMIŞ SORULAR OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ OKULLARDA REHBERLİK HİZMET ALANLARININ SINIFLANDIRILMASI DOĞRUDAN ÖĞRENCİYE DÖNÜK HİZMET ALANLARI Oryantasyon (Yeni Duruma ya da Yeni Ortama Alıştırma Hizmetleri) Bireyi Tanıma İle İlgili Hizmetler Ölçmeye Dayalı Test Teknikleri Yetenek Testleri Başarı Testleri Tutum (Envanterleri) Testleri Kişilik Testleri İlgi Envanteri xv

15 1.2.2 Test Dışı Teknikler Gözleme Dayalı Teknikler Kendini Anlatma Teknikleri Başkalarının Kanılarına Dayalı Teknikler Etkileşime Dayalı Teknikler Bilgi Toplama ve Bilgilendirme Hizmetleri Yöneltme ve Yerleştirme Hizmetleri İzleme ve Değerlendirme Hizmetleri Psikolojik Danışma Hizmetleri Psikolojik Danışma Teknikleri Açıklama Onaylama Duyguları Yansıtma Yüzleştirme Yorumlama Destekleme Cesaret Verme Soru Sorma Bilgi Verme Psikolojik Danışma Kuramları Psikoanalitik Danışma Kuramı Davranışçı Danışma Kuramı Hümanist Danışma Kuramı Bilişsel Danışma Kuramı Akılcı Duygusal-Davranışçı Danışma Kuramı Varoluşçu Danışma Kuramı Gestalt (Biçim Ruh Bilimi) Danışma Kuramı Fenomenolojik (Algısal-Görüngüsel) Danışma Kuramı PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARINI GÖSTEREN TABLO DOLAYLI OLARAK ÖĞRENCİYE DÖNÜK HİZMET ALANLARI Okul Rehberlik Programı Hazırlama Konsültasyon (Müşavirlik Danışmanlık) Hizmetleri Anne Baba Tutumları İtici Tutum Yetkinci Tutum Aşırı Koruyucu Tutum Aşırı Hoşgörülü ve Şımartıcı Tutum (İzin Verici Tutum) Tutarsız Tutum Otoriter (Baskıcı) Tutum Demokratik Tutum Çevre İle İlişkiler Araştırma ve Değerlendirme Hizmetleri TEST IV ÇIKMIŞ SORULAR xvi

16 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI REHBERLİK HİZMETLERİ ÖRGÜTÜ REHBERLİK HİZMETLERİ MERKEZ TEŞKİLATI ÖRGÜTLENMESİ REHBERLİK HİZMETLERİ İL VE İLÇE ÖRGÜTLENMESİ İl Milli Eğitim Müdür Yardımcıları veya Şube Müdürlerinin Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri İl Milli Eğitim Müdürlüğü Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü Okul Müdürlüğü OKULLARDA REHBERLİK HİZMETLERİ ÖRGÜTLENMESİ Okul Müdürünün Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri Okul Müdür Yardımcılarının Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Okul Yürütme Komisyonun Görevleri Koordinatör Rehber Öğretmenlerin Görevleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Uzmanlarının Görevleri Sınıf Rehber Öğretmenlerinin Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Görevleri Diğer Öğretmenlerin Görevleri TEST V ÇIKMIŞ SORULAR DENEME TESTİ KAYNAKLAR PROGRAM GELİŞTİRME EĞİTİME İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR EĞİTİM EĞİTİMİN ÖZELLİKLERİ EĞİTİMİN GENEL AMAÇLARI PLANLI OLUP OLMAMASINA GÖRE EĞİTİM İnformal Eğitim Formal Eğitim SÜREKLİLİK GÖSTERİP GÖSTERMEMESİNE GÖRE FORMAL EĞİTİM Örgün Eğitim Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim Yaygın Eğitim ÖĞRETİM ÖĞRENME ÖĞRENME ÖĞRETME ARASINDAKİ İLİŞKİ EĞİTİM-ÖĞRETİM ARASINDAKİ FARKLILIKLAR EĞİTİM-ÖĞRETİM ARASINDAKİ BENZERLİKLER TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİ DÜZENLEYEN GENEL ESASLAR TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI Genel Amaçlar Özel Amaçlar xvii

17 13. TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ Genellik ve Eşitlik Ferdinin ve Toplumun İhtiyaçları Yöneltme Eğitim Hakkı Fırsat ve İmkan Eşitliği Süreklilik Atatürk İlke ve İnkılapları ve Atatürk Milliyetçiliği Demokrasi Eğitimi Laiklik Bilimsellik Planlılık Karma Eğitim Okul ile Ailenin İşbirliği Her Yerde Eğitim TEST I ÇIKMIŞ SORULAR PROGRAMLARIN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI VE PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMELLERİ PROGRAMLARIN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI Eğitim Programı Eğitim Programının Özellikleri Programın Yararları Eğitim Programı ve Öğretim Arasındaki İlişki Eğitim Programının Temel Öğeleri Öğretim Programı Ders Programı Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Ders Programı PROGRAM GELİŞTİRME Program Geliştirme Süreci Program Geliştirmenin Temelleri Tarihi Temel Ekonomik Temel Sosyal (Toplumsal) Temel Bireysel Temel Konu Alanı Temeli Felsefi Temel Epistemoloji Ontoloji Aksiyoloji Mantık Eğitimi Etkileyen Felsefi Akımlar İdealizm Realizm Pragmatizm Varoluşçuluk Eğitim Felsefeleri xviii

18 Daimicilik Esasicilik İlerlemecilik Yeniden Kurmacılık Psikolojik Temel Davranışçı Kuramların ve Bilişsel Kuramların Program Geliştirmeye Karşılaştırmalı Etkileri TEST II ÇIKMIŞ SORULAR PROGRAM GELİŞTİRMEDE DESENLER, MODELLER VE PLANLAMA SÜRECİ EĞİTİM PROGRAMLARINDA TASARIM YAKLAŞIMLARI (DESENLER) Konu Merkezli (Derslere Göre) Program Tasarımları Konu Tasarımı Disiplin Tasarımı Geniş Alanlı Tasarım Süreç Tasarımı Korelasyonel Tasarım Öğrenen Merkezli (Etkinliklere Göre Düzenlenen) Program Tasarımları Çocuk Merkezli Tasarımlar Yaşantı Merkezli Tasarımlar Romantik Tasarımlar Hümanistlik Tasarımlar Sorun Merkezli (Çekirdek) Program Tasarımları Yaşam Şartları Tasarımı Çekirdek (Core) Tasarımı Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ ABD de Yaygın Olan Modeller Avrupa da Yaygın Olan Modeller Türkiye de Yaygın Olan Program Geliştirme Modelleri PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI Program Geliştirme Çalışma Gruplarının / Kurullarının Oluşturulması İhtiyaç Belirleme İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları Farklar Yaklaşımı Demokratik Yaklaşım Analitik Yaklaşım Betimsel Yaklaşım İhtiyaç Belirleme Süreci İhtiyaç Belirleme Teknikleri Delphi Tekniği Anket Geliştirme Progel Dacum Tekniği Meslek Analizi Kaynak Tarama (Literatür Tarama) Görüşme/Mülakat Gözlem xix

19 Ölçme Araçları Testler Grup Toplantısı/Grup Görüşmeleri Diğer Planlama Çalışmaları İşlem Zaman Çizelgesi PERT İşlem Ağı (Planing Evaluation Research Technique) Akış Şeması (Flow Chart) Belirtke Tablosu TEST III ÇIKMIŞ SORULAR PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA (PROGRAMIN GELİŞTİRME SÜRECİ) (Eğitim Programının Temel Öğeleri Arasındaki Dinamik İlişkiler Bütünü) 1. HEDEF (AMAÇ/ÖĞRENCİ KAZANIMLARI) Hedeflerin Davranış İfadelerine Dönüştürülmesi Hedef Belirlerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması (Bloom Taksonomisi: Bilişsel-Duyuşsal-Devinişsel) Bilişsel (Zihinle İlgili) Alan Duyuşsal (Duygularla İlgili) Alan Psikomotor / Devinişsel (Kaslarla İlgili) Alan Hedeflerde Aşamalı Sınıflamaya İlişkin Örnekler İÇERİK (MUHTEVA/KONU) İçeriğin Seçiminde Kullanılacak Ölçütler İçerik Düzenleme / Program Geliştirme Yaklaşımları Doğrusal Programlama Yaklaşımı Sarmal Programlama Yaklaşımı Modüler Programlama Yaklaşımı Piramitsel Programlama Yaklaşımı Çekirdek Programlama Yaklaşımı Disiplinlerarası Program Yaklaşımı Konu Ağı-Proje Merkezli Program Yaklaşımı Sorgulama Merkezli Program Yaklaşımı ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECİ (Eğitim Durumları / Öğrenme Yaşantıları / Öğretim Etkinlikleri) Eğitim durumunu etkileyen değişkenler Etkin Katılım İpucu Pekiştireç Dönüt Düzeltme DEĞERLENDİRME (SINAMA DURUMLARI) Program Değerlendirme Program Değerlendirme Modelleri HAZIRLANAN PROGRAM TASARISININ UYGULANMASI (Geliştirilen Programın Denenmesi) TEST IV ÇIKMIŞ SORULAR xx

20 ÖĞRETİM PLANLARI ÖĞRETİM PLANLARI Planın Önemi Plan Yapmanın Gerekliliği Planlı Çalışmanın Yararları Plan Yapmanın İlkeleri Plan Çeşitleri Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Hazırlanırken Göz Önünde Bulundurulacak Noktalar Ünitelendirilmiş Yıllık Planın Yapılışı Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Örneği Ders Planı Ders Planı Örneği Ders Planı Örneği TEST V ÇIKMIŞ SORULAR YENİ ANLAYIŞLAR VE YÖNELİMLER PROGRAM GELİŞTİRME VE ÖĞRETMEN EĞİTİMDE YENİ ANLAYIŞLAR ELEKTRONİK ÖĞRENME VE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM PROGRAM GELİŞTİRMEDE YENİ YÖNELİMLER Çoklu Zeka Yaklaşımı Beyne Dayalı Öğrenme (Nörofizyolojik Kuram) Kuantum Öğrenme Aktif / Etkin Öğrenme İşbirliğine Dayalı Öğrenme Yaşam Boyu Öğrenme Yaratıcı Düşünme Eleştirel Düşünme Yansıtıcı Düşünce Analitik Düşünme Etkili İletişim Kurma Araştırma-Sorgulama Problem Çözme Bilgi Teknolojilerini Kullanma Girişimcilik Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma Kurmacılık/Bilgiyi Yapılandırma (Yapılandırmacılık) TÜRKİYE DE ÖĞRETİM YILINDA DEĞİŞTİRİLEN PROGRAMLARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ Ekonomik Temeller Tarihsel ve Kültürel Temeller Programın Temel Ögelerine İlişkin Özellikler Hedef/Kazanımlar İçerik/Konular xxi

21 5.3.3 Öğrenme-Öğretme Süreci (Eğitim Durumları / Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri) Değerlendirme/Sınama Durumları Kazandırılmak İstenen Temel Beceriler Sosyal Etkinlikler ve Öğrenci Kulüpleri AB ve Türkiye Türkiye nin Katıldığı AB Eğitim Programları Comenius (Okul Eğitimi) Programı Erasmus Yüksek Öğretim Programı Leonardo Mesleki Eğitim Programı Youth (Gençlik) Programı Yaşam Becerileri TEST VI ÇIKMIŞ SORULAR DENEME TESTİ KAYNAKLAR ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ ÖĞRETİM İLKELERİ VE STRATEJİLERİ ÖĞRETİM İLKELERİ Öğrenciye / Çocuğa Görelik (Düzeye Uygunluk) Aktivite (Etkin Katılım) Yaşama Yakınlık (Aktüalite) Somuttan Soyuta Bilinenden Bilinmeyene Yakından Uzağa Ekonomiklik Açıklık (Ayanilik) Bütünlük Sosyallik (Otoriteye İtaat ve Özgürlük) Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması ÖĞRETİMDE STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİK İLİŞKİSİ ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Sunuş Stratejisi (Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı) Buluş/Keşfetme Stratejisi (Buluş/Keşfetme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı) Araştırma-İnceleme Stratejisi (Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretme Yaklaşımı) TEST I ÇIKMIŞ SORULAR ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ANLATIM (SUNU) YÖNTEMİ Kullanımı Anlatım Yöntemi Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Özellikleri Yararları Sınırlılıkları xxii

22 2. TARTIŞMA YÖNTEMİ Kullanımı Özellikleri Yararları Sınırlılıkları Etkili Tartışmaların Planlanması ve Uygulanması Konusunda Alınacak Önlemler Tartışma Çeşitleri (Tartışma Teknikleri) Bütün Sınıfla Yapılan Tartışmalar (Büyük Grup Tartışması) Küçük Grup Tartışma Teknikleri Münazara Sempozyum Panel Zıt Panel Kollegyum Forum Açık Oturum Beyin (Buluş) Fırtınası Çember Kısa Süreli Tartışma Grupları (Vızıltı Grupları) Fikir Taraması Seminer Workshop (Çalıştay Yöntemi) ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ Kullanımı Özellikleri Yararları Sınırlılıkları Gruplarla Yapılan Örnek Olayda İzlenen Aşamalar GÖSTERİP (ÖRNEĞİNİ GÖSTEREREK) YAPTIRMA YÖNTEMİ Kullanımı Özellikleri Yararları Sınırlılıkları PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ Problem Çözme Aşamaları Kullanımı Özellikleri Yararları Sınırlılıkları PROJE YÖNTEMİ Kullanımı Özellikleri Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar Yararları Sınırlılıkları xxiii

23 7. BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ Kullanımı Özellikleri Yararları Sınırlılıkları TEST II ÇIKMIŞ SORULAR ÖĞRETİM TEKNİKLERİ BEYİN FIRTINASI GÖRÜŞ GELİŞTİRME ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME GÖSTERİ (GÖSTERİM/DEMONSTRASYON) SORU-CEVAP ROL (OYNAMA) YAPMA DRAMA BENZETİM (SİMÜLASYON/BENZETİŞİM) MİKRO ÖĞRETİM EĞİTSEL OYUNLAR DENEY DÖNÜŞÜMLÜ GÜNLÜK ÇALIŞMALAR TEST III ÇIKMIŞ SORULAR SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ GEZİ GÖZLEM GÖRÜŞME ÖDEV SERGİ TEST IV ÇIKMIŞ SORULAR ÖĞRENME ÖĞRETME MODELLERİ YAKLAŞIMLARI TAM ÖĞRENME PROGRAMLI ÖĞRENME/ÖĞRETİM BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları Öğrenme Hızı Katılımcı Öğrenme (Etkin Katılım) Öğretim Etkinliklerinin Çeşitliliği Öğrenci Performansının İzlenebilmesi Zamandan ve Ortamdan Bağımsızlık PROBLEME DAYALI ÖĞRENME PROJE TABANLI ÖĞRENME Öğrenciler Projeler Öğretmenler xxiv

24 6. YAPISALCILIK (YAPILANDIRMACILIK / KURMACILIK / İNŞACILIK / OLUŞTURMACILIK / CONSTRUCTİVİSM) İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME / ÖĞRETİM ANLAMLI ÖĞRENME ÇOKLU ZEKA Sözel / Dilsel Zeka Mantıksal / Matematiksel Zeka Görsel-Uzamsal (Mekansal) Zeka Müziksel / Ritmik Zeka Bedensel / Kinetik Zeka Kişilerarası / Sosyal Zeka Öze Dönük / İçsel Zeka Doğa Zekası BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM SİSTEMİ (KELLER PLANI) GAGNE NİN ÖĞRENME MODELİ CARROLL UN OKULDA ÖĞRENME MODELİ GLASER İN TEMEL ÖĞRETME MODELİ TEST V ÇIKMIŞ SORULAR ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ TEST VI ÇIKMIŞ SORULAR ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİ GENEL TANIMLAR Öğretim Materyali Eğitim Ortamı Öğretim Aracı Öğretim Gereci ARAÇ VE GEREÇLERİN TÜRLERİ Göze Hitap Eden Araçlar Kulağa Hitap Eden Araçlar Göze ve Kulağa Hitap Eden Araçlar Kitaplar ve Teksirler ÖĞRETİM ARAÇLARININ YARARLARI ARAÇ-GEREÇLERİN ÖĞRENME SÜRECİNDEKİ ÖNEMİ EDGAR DALE NİN YAŞANTI KONİSİ TEST VII ÇIKMIŞ SORULAR SINIF YÖNETİMİ GELENEKSEL YAKLAŞIM ÇAĞDAŞ YAKLAŞIM SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER Öğretmen-Öğrenci Değişkeni Öğretmenin Sınıf İçi Kuralları Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Noktalar xxv

25 İletişim Süreci Ortam İstenmeyen Davranışlar VERİMLİ DERS ÇALIŞMA Verimli Ders Çalışabilmek İçin Yapılması Gerekenler Etkili Öğrenme ve Verimli Ders Çalışmanın Yararları TEST VIII ÇIKMIŞ SORULAR DENEME TESTİ KAYNA KLAR ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME EĞİTİMDE ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Ölçme Ölçüt Değerlendirme Ölçüm Ölçme Kuralı ÖLÇME Ölçme Türleri Doğrudan (Temel) Ölçme Dolaylı (Göstergeyle) Ölçme Türetilmiş Ölçme Ölçmede Birim Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler Eşitlik Genellik Kullanışlılık ÖLÇÜT Mutlak Ölçüt Bağıl Ölçüt DEĞERLENDİRME Değerlendirme Türleri Amacına Göre Yapılan Değerlendirme Türleri Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik Değerlendirme (Öğrenme Eksikliklerinin Değerlendirmesi) Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirme (Öğrenci Başarısının Değerlendirilmesi) Eğitim Programının Değerlendirilmesi Öğretimin Değerlendirilmesi Rehberlik Amacıyla Yapılan Değerlendirme xxvi

26 (Öğrencileri yöneltme amacıyla yapılan değerlendirme) Hazırbulunuşluk Düzeyinin Değerlendirmesi Ölçüte Göre Yapılan Değerlendirme Türleri Mutlak Değerlendirme Bağıl Değerlendirme Değerlendirmede Kullanılan Ölçütler ÖLÇEK VE ÖLÇEK TÜRLERİ Sınıflama (Adlandırma/Nominal) Ölçekleri Sınıflama Ölçeklerinin Özellikleri Sıralama Ölçekleri Sıralama Ölçeklerinin Özellikleri Eşit Aralıklı Ölçekler Eşit Aralıklı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri Eşit Oranlı Ölçekler Eşit Oranlı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri TEST I ÇIKMIŞ SORULAR ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER ÖLÇMEDE HATA Sabit Hatalar Sistematik Hatalar Tesadüfi (Rastgele, Random) Hatalar HATA KAYNAKLARI Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar Ölçme Aracından Kaynaklanan Hatalar Ölçme İşleminin Yapıldığı Ortamdan Kaynaklanan Hatalar Ölçme İşleminin Yapıldığı Gruptan Kaynaklanan Hatalar ÖLÇMENİN STANDART HATASI BİR ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER Güvenirlik Güvenirlik Hesaplama Yöntemleri Test Tekrar Test Yöntemi Paralel (Eşdeğer) Formlar Yöntemi İki Yarı (Eşdeğer Yarılar) Yöntemi İç Tutarlılık Güvenirliği Güvenirlik Artırma Yolları Geçerlik Geçerlik Türleri Kapsam Geçerliği Kapsam Geçerliğini Belirlemede Kullanılan Yaklaşımlar Bir Ölçüte Dayalı Geçerlik Uygunluk Geçerliği Yordama Geçerliği Yapı Geçerliği Bir testin yapı geçerliğini belirlemede kullanılabilecek çeşitli yöntemler xxvii

27 Görünüş Geçerliği Geçerliği Arttırma Yolları Güvenirlik ve Geçerlik Arasındaki İlişki Kullanışlılık TEST II ÇIKMIŞ SORULAR TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VE EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI TEST HAZIRLAMA SÜRECİ Test Amacının ve Kapsamının Belirlenmesi Ölçülecek Davranışların Belirlenmesi Belirtke Tablosu Hazırlama Kullanılacak Soru Türünü Belirlenmesi Madde (Soru) Yazma Soruların Gözden Geçirilmesi ve Seçilmesi Soruların Çoğaltmaya Hazırlanması Uygulama Puanlama TESTLERİN SINIFLANDIRILMASI Puanlanış Bakımından Sınıflama Türleri Objektif Puanlanan Testler Subjektif Puanlanan Testler Testi Hazırlayan Bakımından Sınıflama Türleri Öğretmen Yapımı Testler Uzman Yapımı (Standart) Testler Uygulamaya Katılan Birey Sayısına Göre Sınıflama Türleri Bireysel Testler Grup Testler Uygulama Süresi Bakımından Sınıflama Türleri Hız Testleri Güç Testleri EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI Bilişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesinde Kullanılan Araçlar Doğru Yanlış Testleri Çoktan Seçmeli Testler Kısa Cevaplı Testler Eşleştirmeli Testler Yazılı Yoklamalar (Uzun Cevaplı, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Sınavlar) Sözlü Sınavlar Ödev ve Projeler Portfolyo Dereceli Puanlama Ölçeği / Puanlama Anahtarı (Rubrik) Duyuşsal Alandaki Davranışların Ölçülmesi İlgi Ölçekleri (Envanteri) Tutum Ölçekleri Gözlem Tekniği xxviii

28 3.3 Devinişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesi Çeteleme Aracı Derecelendirme Ölçekleri İş Performans Testleri TEST III ÇIKMIŞ SORULAR ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER TEST İSTATİSTİKLERİ Merkezi Eğilim (Vasat) Ölçüleri Mod (Tepe Değer) Ortanca (Medyan) Aritmetik Ortalama Ağırlıklı Ortalama Merkezi Dağılım (Yayılma) Ölçüleri Ranj Dizi Genişliği Standart Sapma (Standart Kayma) Çeyrek Sapma MADDE İSTATİSTİKLERİ Madde Güçlük İndeksi Madde Ayırt Edicilik Gücü İndeksi Madde Varyansı Madde Standart Sapması Madde Güvenirlik İndeksi MADDE İSTATİSTİKLERİNDEN HESAPLANAN TEST İSTATİSTİKLERİ Aritmetik Ortalama Testin Ortalama Güçlüğü DAĞILIMLARIN YORUMLANMASI Bağıl Değişkenlik Katsayısı DAĞILIMLAR Normal Dağılımlar Normal Olmayan Dağılımlar Soldan Çarpık Dağılımlar Sağdan Çarpık Dağılımlar Çok Modlu Dağılımlar STANDART PUANLAR Z Puanı T Puanı SINAV SONUÇLARININ NOTA ÇEVRİLMESİ Mutlak Değerlendirme Bağıl Değerlendirme KORELASYON Pozitif Doğrusal (Aynı Yönde) İlişki Negatif (Ters Yönde) İlişki DEĞİŞKEN Sürekli Değişken xxix

29 9.2 Süreksiz Değişken Nicel Değişken Nitel Değişken Bağımlı Değişken Bağımsız Değişken TEST IV ÇIKMIŞ SORULAR DENEME KURAM, YAKLAŞIM BİLİM ADAMI EŞLEMESİ NE İLİŞKİN TABLO EĞİTİME İLİŞKİN KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ GENEL DENEME xxx

30 PUSULA SINAV BİLGİLERİ VE STRATEJİLERİ Kamu Personeli Seçme Sınavına hazırlanan adayların önünde uzun bir yol vardır. Önlerinde bir harita olması eminim onlara yardımcı olacaktır. Adayın hangi konuya, ne kadar çalışması gerektiği, eksikliklerinin nerelerde olduğunu bilmesi çok büyük bir avantajdır. Bu anlamda aşağıdaki veriler ve bilgiler öğretmen adaylarına ışık tutacaktır. KPSS Soru Dağılımını, Yüzdelerini ve Soru Sayılarını Gösteren Tablo ALAN Ana Bölüm Bölüm % EĞİTİM BİLİMLERİ GENEL KÜLTÜR GENEL YETENEK Gelişim Psikolojisi 10 Eğitim Psikolojisi Öğrenme Psikolojisi 25 Ölçme Değerlendirme 15 Program Geliştirme Program Geliştirme 10 ve Öğrenme Öğretim Yöntemleri 25 Rehberlik 15 Tarih İnkılap Tarihi Osmanlı Dönemi ve Yenileşme Hareketleri 5 Selçuklular ve Öncesi Dönem 5 Ulusal Kurtuluş Savaşı 15 Atatürk İlke ve İnkılapları 15 Türkiye Coğrafyası Türkiye nin Fiziki Özellikleri 5 Aktüel (Güncel) Konular Yurttaşlık Bilgisi Türkçe Matematik Türkiye nin Beşeri Özellikleri 5 Türkiye nin Ekonomik Özellikleri 20 Hukuk Bilgileri 5 Anayasa 5 İdare 5 Sözcük Bilgisi 5 Dil Bilgisi 10 Anlatım Özellikleri 5 Okuduğunu Anlama 30 Sayılarla İşlem Yapma 10 Matematiksel İlişkilerden Yararlanma 5 10 Problem Çözme 20 Temel Geometrik Bilgilerden Yararlanma Grafik-Tablo Okuma ve Yorumlama 5 5 Soru Sayısı Bugün geçerli olan KPSS puanı hesaplanmasında, birbirinden farklı üç soru alanının (eğitim bilimleri, genel kültür ve genel yetenek) toplam KPSS puanı üzerindeki ağırlıkları şu şekildedir. Eğitim Bilimleri 0,4 Genel Yetenek 0,3 Genel Kültür 0,3 tür. Yukarıda görüldüğü gibi Eğitim Bilimlerinin katsayısı daha yüksektir. Aynı zamanda MEB sınav puanları eşit olan iki a- daydan atanma önceliğini, Eğitim Bilimleri puanı yüksek olan adaya tanımaktadır. xxxi

31 PUSULA Adayların Cevapladıkları Soruların Aritmetik Ortalamalarını Gösteren Tablo SORU SAYILARI ARİTMETİK ORTALAMA STANDART SAPMA ADAY SAYISI GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR EĞİTİM BİLİMLERİ nın ikinci atamasında MEB tarafından yaklaşık öğretmen alınmıştır. Bu atamaların branşlara göre dağılımı aşağıda verilmiştir Atama Döneminde Atama Yapılacak Alanlar ile Başvuruya Esas Olacak Taban Puan ve Kontenjan Çizelgesi Sıra No Alan Kodu Alan Adı Sınav Taban Puanı SINAVA GİREN ÖĞRENCİ SAYISI İlk Atama Kontenjanı Sözleşmeli Öğretmen Kont. Açıktan Atama Kontenjanı Kurumlar Arası Atama Kont. Toplam Beden Eğitimi Bilgisayar Biyoloji Coğrafya Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Elektrik Elektronik/ Telekomünikasyon Felsefe Fen Bilgisi / Fen ve Teknoloji Fizik Giyim/Hazır Giyim/Moda Tasar Güverte İHL Meslek Dersleri (Arapça) İlköğretim Matematik İngilizce İşitme Engelliler Sınıf Öğret Kimya Kuaförlük/Cilt Bakımı Matbaa Matematik Mobilya ve Dekor Muhasebe Grubu Müzik Nakış Okul Önc. Öğret./ Çocuk Gelişimi ve Eğit. Öğret Radyo-Televizyon Rehber Öğretmen Resim-İş/Resim/Görsel Sanatlar Seramik Sınıf Öğretmenliği Sosyal Bilgiler Tarih Teknoloji ve Tasarım Tesisat Teknolojisi Trikotaj Türk Dili ve Ed./ Dil ve Anlatım /Türk Ed Türkçe Zihin Engelliler Sınıf Öğret TOPLAM NOT: a) İlk atama ve sözleşmeli öğretmenliğe başvuracaklarda 2004, 2005 veya 2006 KPSSP10 dan herhangi birisine katılmış olmak. b) kadronun %2 si olan 200 kontenjan açıktan ve kurumlar arası atamaya ayrılmıştır. xxxii

32 PUSULA Öğretmen adayları tarafında merak edilen bir önemli nokta da; Kaç net yaparsam, kaç puan alırım? ile ilgili bilgilerdir. Buna ilişkin veriler aşağıda yer almaktadır. Kaç Net Yaparsam, Kaç Puan Alırım? GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR EĞİTİM BİLİMLERİ PUAN 58,75 52,75 110,75 97,55 52,25 50,50 112,5 97,15 51,5 53, ,33 55,50 52,50 100,5 94,04 54,50 51, ,88 53,75 56,50 103,75 93,74 50,75 51, ,98 56,25 53,75 98,75 92,91 52,75 41,50 111, , ,84 51,25 48,75 102,5 89,56 48,25 46,50 106,75 88,97 45,50 50, ,89 54,25 45,5 96,75 87,67 47,50 51, , ,5 107,5 86,14 39,75 52,50 102,50 85,78 50,75 35, , ,60 34, ,50 84, ,46 40,50 49,25 97,50 83, ,25 62,5 81,63 42,25 51,75 100,25 81,49 41,75 38,50 102,75 80, ,25 99,5 80,46 36,25 46,25 97,5 79,96 35, ,25 79,03 35,25 46,25 96,25 78,86 39,25 37,5 100,25 78,19 39,75 37,25 94,75 77,07 27,75 46,50 99,25 76, ,50 101,5 76,31 29,75 43, , ,30 90,50 74, ,97 29,25 41,25 95,25 73,49 32,75 36,50 96,5 73,46 40,25 46,50 99,25 72,56 43,25 25, ,57 33,75 34,25 90,25 70,91 25,75 41,75 89,75 70,27 30,50 42,50 81,75 70,25 20,50 47, ,83 33,50 37,75 80,50 69,16 21,75 40,75 90,25 68,69 28,75 35,25 85,75 67,52 38,25 26,25 83,75 67, ,75 82,75 66, ,75 86,25 66,19 34, ,02 65,21 32,5 30,50 78,25 64, ,25 85,25 63,73 19,50 37,50 78,25 61, ,29 59,40 28, ,5 58,57 xxxiii

33 PUSULA Aşağıdaki tabloda bir öğretmen adayının KPSS sınav sonucu görülmektedir. KPSSP10 puanı öğretmenlik ataması yapılması için referans alınacak olan puan türüdür. Öğretmen adayının KPSSP10 puanı ile ataması yapılır. ÖSYM 2005 Kamu Personel Seçme Sınavı Sonuçları Puan Adı KPSS Puanı Başarı Sırası T.C. Kimlik Numarası Adı ve Soyadı Yabancı Dil Öğrenim Durumu Mezun olunan/olunacak program DURSUN YILDIRIM LİSANS 3309 SINIF ÖĞRETMENLİĞİ Sınav Tarihi Temmuz 2005 TESTLERDEKİ DOĞRU VE YANLIŞ CEVAP SAYILARI Genel Yetenek Genel Kültür Yabancı Dil Eğitim Bilimleri Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış Aday Sayısı KPSS PUANLARI VE BAŞARI SIRALARI Puan Adı KPSS Puanı Başarı Sırası Aday Sayısı Puan Adı KPSS Puanı Başarı Sırası Aday Sayısı KPSSP KPSSP KPSSP KPSSP Öncelik Puan 1. Sırada Sevgili öğretmen adayları; Sınavı kazanan öğrencilerimize; Bu sınavdaki başarınızın sırrı nedir? diye sorduğumuzda söyle özetlemektedirler: Son iki ayda artık konu eksiğim kalmamıştı. Geri kalan süreçte ise testlere ve denemelere ağırlık verdim. En önemlisi sınava hazırlanırken en başından itibaren KPSS de çıkmış soruları analiz ederek çözmeye başladım. Sizler de aynı yöntemi kullanırsanız başarılı olma olasılığınız artacaktır. Ayrıca bu ve benzeri sınavlarda başarılı olabilmek için motivasyonunuzu yüksek tutmak da çok önemlidir. Motivasyon kişileri belli faaliyetleri yapmaya yönelten ve insanların içinden gelen fizyolojik, bilişsel ve duyuşsal boyutları olan bir enerjidir. Yüksek bir motivasyon için şu ayrıntılara dikkat etmeniz gerekir: Kendinizi başkalarıyla değil, kendinizle kıyaslayın, Ya kazanamazsam gibi gereksiz bir telaşa kapılmayın, Kesinlikle kazanırım rahatlığına kapılıp performansınızı da düşürmeyin, Çevrenizden gelebilecek olumsuz kıyaslamaları dikkate almayın, Yaşadığınız bir başarısızlığın kişiliğinizle değil, performansınızla ilgili olduğunu bilin, Zayıf olunan derslere karşı temelim yok, bu dersi daha önce görmedim gibi bahaneler üreterek çalışmaktan kaçınmayın, İyi bir çalışma ortamı oluşturun, Dikkat toplama egzersizleri yapın (ayağa kalkıp odanın içinde yürüyün, derin nefes alın v.b.), Bir günün sonunda yaptığınız olumlu ve olumsuz tüm faaliyetleri değerlendirin. xxxiv