Lisans Düzeyinde Kamu Yönetimi Eğitimi ve Öğretiminin Sayısal Bir Analizi

Transkript

1 Lisans Düzeyinde Kamu Yönetimi Eğitimi ve Öğretiminin Sayısal Bir Analizi Yrd. Doç. Dr. Oktay Alkuş (Aksaray Üniversitesi) GİRİŞ Ülkemizde 08 Ağustos 2009 tarihi itibariyle 92 si devlet ve 45 i de vakıf olmak üzere toplam 137 üniversite bulunmaktadır ( ). Bu üniversitelere bağlı kamu yönetimi merkezli öğretim yapan devlet üniversitesi sayısı 41, vakıf üniversitesi sayısı da 9 dur eğitim-öğretim yılı itibariyle kamu yönetimi merkezli öğretim yapan üniversiteler, alfabetik sıraya göre Tablo 1 de gösterilmektedir. Tablo 1: Kamu Yönetimi Merkezli Öğretim Yapan Üniversiteler Sıra Üniversite Adı(Statüsü) Bölüm Adı(Öğretim Dili) 1 Abant İzzet Baysal (Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 2 Adnan Menderes (Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 3 Akdeniz (Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 4 Aksaray(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 5 Ankara (Devlet) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi(Türkçe) 6 Atatürk (Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 7 Bahçeşehir(Vakıf) 8 Balıkesir(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 9 Başkent(Vakıf) (Türkçe) 10 Bilecik(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 11 Bilkent(Vakıf) Siyaset Bilimi 12 Boğaziçi(Devlet) 13 Cumhuriyet(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 14 Çanakkale Onsekiz Mart(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 15 Çankaya(Vakıf) 16 Dokuz Eylül(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 17 Dumlupınar(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 18 Fatih(Vakıf) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi 19 Galatasaray(Devlet) Siyaset Bilimi(Fransızca) 20 Gazi(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 21 Gaziosmanpaşa(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 22 Hacettepe(Devlet) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi(Türkçe) 23 Hitit(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 24 İnönü(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 25 İstanbul(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 26 İstanbul(Devlet) (Türkçe) 27 İstanbul Aydın(Vakıf) 18

2 28 İstanbul Bilgi(Vakıf) Siyaset Bilimi 29 Kafkas(Devlet) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi(Türkçe) 30 Kahramanmaraş Sütçü İmam (Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 31 Karadeniz Teknik(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 32 Karamanoğlu Mehmetbey (Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 33 Kırıkkale(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 34 Kocaeli(Devlet) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi(Türkçe) 35 Marmara(Devlet) Kamu Yönetimi (Fransızca) 36 Marmara(Devlet) 37 Mersin(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 38 Muğla(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 39 Mustafa Kemal(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 40 Niğde(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 41 Orta Doğu Teknik(Devlet) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi 42 Pamukkale(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 43 Sakarya(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 44 Selçuk(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 45 Süleyman Demirel(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 46 Trakya(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 47 Ufuk(Vakıf) (Türkçe) 48 Uludağ(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) 49 Uşak(Devlet) Kamu Yönetimi(Türkçe) Yeditepe(Vakıf) (Fransızca) Yeditepe(Vakıf) 52 Yeditepe(Vakıf) Kamu Yönetimi 53 Yıldız Teknik(Devlet) (Türkçe) Kaynak: (ÖSYM, 2009: sayfalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.) Tablo 1 de görüleceği gibi üniversitelerde kamu yönetimi merkezli öğretim Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi ve Uluslar Arası İlişkiler adlarıyla 4 bölüm adı altında yapılmaktadır. Kamu yönetimi merkezli öğretim yapan bölüm sayısı devlet üniversitelerinde 43, vakıf üniversitelerinde 10 olmak üzere toplam 53 tür. Devlet üniversitelerinden İstanbul ve Marmara üniversitelerinde 2 bölüm; vakıf üniversitelerinden de Yeditepe Üniversitesi nde 3 bölüm halinde kamu yönetimi merkezli öğretim yapılmaktadır(ösym, 2009: ). Üniversitelerde kamu yönetimi merkezli öğretim yapan kamu yönetimi bölümü sayısı 33; siyaset bilimi bölümü sayısı 3; siyaset bilimi ve kamu yönetimi bölümü sayısı 6; siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümü sayısı da 11 dir. Kamu yönetimi adını taşıyan 33 bölüm vardır. Yeditepe üniversitesi dışındaki vakıf üniversitelerinin hiç birinde kamu yönetimi adlı bir bölüm 19

3 yoktur. Yeditepe Üniversitesi kamu yönetimi bölümü yanında siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler adını taşıyan iki ayrı bölüme daha sahiptir. Kamu yönetimi bölümü adını taşıyan bölümlerin devlet üniversiteleri içerisinde açılmış oldukları dikkati çekmektedir. Siyaset bilimi adını taşıyan 3 bölüm bulunmaktadır. Bu bölümlere sahip olan üniversiteler Bilkent, Galatasaray ve İstanbul Bilgi dir. Bu üniversitelerden Galatasaray devlet, Bilkent ve İstanbul Bilgi ise vakıf üniversitesi statüsündedir. Siyaset bilimi ve kamu yönetimi adını taşıyan 6 bölüm bulunmaktadır. Bu bölümleri olan üniversiteler Ankara, Fatih, Hacettepe, Kafkas, Kocaeli ve Ortadoğu Teknik tir. Siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümü sahibi 11 üniversite vardır. Bu bölümleri olan üniversiteler ise Bahçeşehir, Başkent, Boğaziçi, Çankaya, İstanbul Aydın, İstanbul, Marmara, Ufuk, Yeditepe(Fransızca), Yeditepe ve Yıldız Teknik tir. Bu üniversitelerden Boğaziçi, İstanbul, Marmara ve Yıldız Teknik üniversiteleri devlet; Bahçeşehir, Başkent, Çankaya, İstanbul Aydın, Ufuk ve Yeditepe ise vakıf üniversiteleridir. ÖĞRETİM DİLİ BAKIMINDAN KAMU YÖNETİMİ MERKEZLİ ÖĞRETİM Üniversitelerde kamu yönetimi merkezli öğretim 3 dilde yapılmaktadır. Bu diller Türkçe, İngilizce ve Fransızca dır. Kamu yönetimi merkezli öğretim yapan bölümlerden Türkçe öğretim yapan bölüm sayısı 39; İngilizce öğretim yapan bölüm sayısı 11; Fransızca öğretim yapan bölüm sayısı 3 tür. Kamu yönetimi bölümleri arasında İngilizce öğretim yapan kamu yönetimi bölümüne sahip bir devlet üniversitesi yoktur. Kamu yönetimi bölümüne sahip ve İngilizce öğretim yapan tek vakıf üniversitesi ise Yeditepe Üniversitesi dir. Siyaset bilimi bölümleri arasında Türkçe öğretim yapan siyaset bilimi bölümüne sahip devlet veya vakıf üniversitesi bulunmamaktadır. Siyaset bilimi bölümleri olan Bilkent ve İstanbul Bilgi üniversitelerinde İngilizce ; Galatasaray üniversitesinde ise Fransızca öğretim yapılmaktadır. Siyaset bilimi ve kamu yönetimi bölümleri arasında Fransızca öğretim yapan siyaset bilimi ve kamu yönetimi bölümüne sahip bir devlet ya da vakıf üniversitesi yoktur. Siyaset bilimi ve kamu yönetimi bölümüne sahip ve İngilizce öğretim yapan tek üniversite Ortadoğu Teknik tir. Siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümleri arasında Fransızca öğretim yapan devlet üniversitesi yoktur. Vakıf üniversitelerinden de sadece Yeditepe Üniversitesi Fransızca öğretim yapmaktadır. Siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümleri arasında Türkçe öğretim yapan tek devlet üniversitesi İstanbul ; diğer iki vakıf üniversitesinden de biri Başkent diğeri de Ufuk Üniversitesi dir. Siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümleri 20

4 gerek devlet üniversiteleri yani Boğaziçi ve Marmara ve gerekse vakıf üniversiteleri yani Bahçeşehir, Çankaya, İstanbul Aydın ve Yeditepe üniversiteleri İngilizce öğretim gerçekleştirmektedirler. Devlet üniversitelerinden İstanbul Üniversitesi hem kamu yönetimi hem de siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümü sahibidir. Bu üniversite, her iki bölümünde de Türkçe öğretim yapmaktadır. Yine, devlet üniversitelerinden Marmara Üniversitesi hem kamu yönetimi hem de siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümü sahibidir. Kamu yönetimi bölümünde Fransızca, siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümünde İngilizce öğretim yapmaktadır. Vakıf üniversitelerinden de Yeditepe Üniversitesi iki siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler ve bir de kamu yönetimi bölümü sahibidir. Bu vakıf üniversitesi, sahip olduğu iki siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler bölümünden birinde Fransızca ve diğerinde İngilizce ve yine kamu yönetimi bölümünde de yine İngilizce öğretim vermektedir. GİRİŞ PUANLARINA GÖRE KAMU YÖNETİMİ BÖLÜMLERİ Tablo 2: Taban Giriş Puanlarına Göre Kamu Yönetimi Bölümleri Sıra Üniversite Adı Taban Giriş Puanı 1 İstanbul Dokuz Eylül Gazi Uludağ Akdeniz Karadeniz Teknik Pamukkale Selçuk Abant İzzet Baysal Sakarya Çanakkale Onsekiz Mart Mersin Atatürk Kırıkkale Balıkesir İnönü Muğla Trakya Adnan Menderes Süleyman Demirel Dumlupınar Niğde Cumhuriyet Mustafa Kemal Kahramanmaraş Sütçü İmam Uşak Bilecik Aksaray Hitit Gaziosmanpaşa Karamanoğlu Mehmetbey 287 Kaynak: (ÖSYM, 2009: ; ve sayfalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.) 21

5 Taban giriş puanlarına göre en yüksek puanlıdan en düşük puanlıya sıralı bir halde kamu yönetimi bölümleri Tablo 2 de gösterilmektedir. Tablo 2 de görüleceği gibi kamu yönetimi bölümlerinin taban giriş puanı 287 ile 319 puan arasında yani 32 puan aralığında değişmektedir. Diğer bir anlatımla bir öğrenci 287 puan ile kamu yönetimi bölümü adını taşıyan bir bölüme yerleşebileceği gibi, 319 puanla da aynı adı taşıyan başka üniversitedeki bölüme yerleşebilir. Kamu yönetimi bölümlerinin taban puanlarına göre üç gruba ayrıldığı söylenebilir. Üst grupta arası giriş puanlı 3 bölüm bulunmaktadır. Bu üniversiteler İstanbul, Dokuz Eylül ve Gazi dir. Orta grupta arası giriş puanlı 5 bölüm vardır. Bu üniversiteler Uludağ, Akdeniz, Karadeniz Teknik, Pamukkale ve Selçuk tur. Alt grupta ise 299 ve daha düşük bir giriş puanına sahip geriye kalan diğer 23 kamu yönetimi bölümü sıralanmaktadır. Tavan giriş puanlarına göre en yüksek puanlıdan en düşük puanlıya sıralı bir halde kamu yönetimi bölümleri Tablo 3 de gösterilmektedir. Tablo 3: Tavan Giriş Puanlarına Göre Kamu Yönetimi Bölümleri Sıra Üniversite Adı Tavan Giriş Puanı 1 İstanbul Gazi Dokuz Eylül Uludağ Karadeniz Teknik İnönü Selçuk Akdeniz Pamukkale Abant İzzet Baysal Atatürk Sakarya Trakya Çanakkale Onsekiz Mart Süleyman Demirel Kırıkkale Balıkesir Cumhuriyet Mersin Muğla Dumlupınar Mustafa Kemal Kahramanmaraş Sütçü İmam Karamanoğlu Mehmetbey Adnan Menderes Bilecik Hitit Niğde Uşak Aksaray Gaziosmanpaşa 297 Kaynak: (ÖSYM, 2009: ; ve sayfalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.) 22

6 Tablo 3 de görülebileceği gibi kamu yönetimi bölümlerinin tavan giriş puanı 297 ile 328 puan arasında yani 31 puan aralığında değişmektedir. Tavan giriş puanlarına göre de kamu yönetimi bölümlerinin yine üç gruba ayrıldığı söylenebilir. Üst grupta arası giriş puanlı 4 bölüm vardır. Bu üniversiteler İstanbul, Gazi, Dokuz Eylül ve Uludağ dır. Orta grupta arası giriş puanlı 8 bölüm yer almaktadır. Bu üniversiteler Karadeniz Teknik, İnönü, Selçuk, Akdeniz, Pamukkale, Abant İzzet Baysal, Atatürk ve Sakarya dır. Alt grupta da 307 ve daha düşük giriş puanlı 19 bölüm sıralanmaktadır. Taban ve Tavan giriş puanları farkına göre kamu yönetimi bölümleri Tablo 4 de gösterilmektedir. Tablo 4: Taban ve Tavan Giriş Puanları Farkına Göre Kamu Yönetimi Bölümleri Sıra Üniversite Adı Taban ve Tavan Giriş Puanı Farkı 1 Uludağ 16 2 Karadeniz Teknik 14 3 Kahramanmaraş Sütçü İmam 14 4 Karamanoğlu Mehmetbey 14 5 Gazi 13 6 Atatürk 13 7 Süleyman Demirel 13 8 Cumhuriyet 13 9 Selçuk Trakya Mustafa Kemal Dokuz Eylül Abant İzzet Baysal Dumlupınar Hitit Pamukkale Sakarya Bilecik Gaziosmanpaşa İstanbul 9 21 Aksaray 9 22 İnönü 8 23 Akdeniz 8 24 Çanakkale Onsekiz Mart 8 25 Kırıkkale 8 26 Balıkesir 8 27 Muğla 8 28 Uşak 8 29 Adnan Menderes 6 30 Mersin 5 31 Niğde 5 Kaynak: (ÖSYM, 2009: ; ve sayfalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.) 23

7 Tablo 4 te görülebileceği gibi taban ve tavan giriş puanları farkları bakımından kamu yönetimi bölümleri 5 ile 16 puan arasında değişen puan farkı aralığı içerisindedirler. Giriş puan farkları en yüksek üniversiteler Uludağ, Karadeniz Teknik, Kahramanmaraş Sütçü İmam, Karamanoğlu Mehmetbey, Gazi, Atatürk, Süleyman Demirel ve Cumhuriyet tir. Giriş puan farkları en düşük üniversiteler ise Niğde, Mersin ve Adnan Menderes üniversiteleridir. KONTENJANLARINA GÖRE KAMU YÖNETİMİ BÖLÜMLERİ Kontenjanlarına göre kamu yönetimi bölümleri en yüksek kontenjanlıdan en düşük kontenjanlıya doğru sıralı bir şekilde Tablo 5 de gösterilmektedir. Tablo 5: Kontenjanlarına Göre Kamu Yönetimi Bölümleri Sıra Üniversite Adı Kontenjanı 1 Dumlupınar Gazi İstanbul Selçuk Muğla Karamanoğlu Mehmetbey Pamukkale Uludağ Süleyman Demirel Bilecik Gaziosmanpaşa Dokuz Eylül Akdeniz Sakarya Çanakkale Onsekiz Mart Kahramanmaraş Sütçü İmam Hitit Balıkesir Abant İzzet Baysal Kırıkkale İnönü Adnan Menderes Cumhuriyet Mustafa Kemal Uşak Karadeniz Teknik Mersin Trakya Niğde Aksaray Atatürk 41 Kaynak: (ÖSYM, 2009: ; ve sayfalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.) 24

8 Tablo 5 de görüleceği gibi kamu yönetimi bölümleri kontenjanları bakımından 41 ile 205 kontenjan arasında değişen bir yapı içerisindedir. Kamu yönetimi bölümlerinin kontenjanlarına göre üç gruba ayrıldığı söylenebilir. Üst grupta 100 ve üzeri kontenjanlı 9 bölüm yer almaktadır. Bu üniversiteler Dumlupınar, Gazi, İstanbul, Selçuk, Muğla, Karamanoğlu Mehmetbey, Pamukkale, Uludağ ve Süleyman Demirel dir. Orta grupta arası kontenjanlı 8 bölüm vardır. Bu bölümler Bilecik, Gaziosmanpaşa, Dokuz Eylül, Akdeniz, Sakarya, Çanakkale Onsekiz Mart, Kahramanmaraş Sütçü İmam ve Hitit üniversitelerine bağlı bölümlerdir. Alt grupta da arası kontenjanlı 14 bölüm bulunmaktadır. OKUTULAN DERSLERE GÖRE KAMU YÖNETİMİ BÖLÜMLERİ Kamu yönetimi bölümlerinde zorunlu ve seçimlik dersler olarak iki grup halinde toplam 460 ders okutulmaktadır( Okutulan bu 460 dersin 313 ü kamu yönetimi anabilim dalları sahasına ait derslerdir. Kamu yönetimi bölümü anabilim dallarına göre okutulan bu 313 dersin dağılımı şöyledir: ders siyaset ve sosyal bilimler anabilim dalı ders yönetim bilimi anabilim dalı ders hukuk bilimleri anabilim dalı ders kentleşme ve çevre sorunları anabilim dalı. Siyaset ve sosyal bilimler anabilim dalından en çok okutulan dersler siyasal düşünceler tarihi, siyaset bilimi, siyaset psikolojisi, siyaset sosyolojisi, siyasi tarih ve Türk siyasal hayatı dır. Yönetim bilimi anabilim dalından en çok okutulan dersler kamu personel yönetimi, kamu yönetimi, Türk yönetim tarihi, Türkiye nin yönetim yapısı, yerel yönetimler ve yönetim bilimi dir. Hukuk bilimleri anabilim dalından en çok okutulan dersler anayasa hukuku, borçlar hukuku, ceza hukuku, çevre hukuku, devletler hukuku, hukukun temel kavramları, idare hukuku, iş hukuku, medeni hukuk, ticaret hukuku ve vergi hukuku dur. Kentleşme ve çevre sorunları anabilim dalından en çok okutulan dersler çevre politikaları, çevre sorunları, kentleşme politikası, kentleşme ve çevre sorunları ve kentleşme ve konut politikaları dır. Okutulan diğer 147 ders ise kamu yönetimi bölümü ve anabilim dallarına yakın olan bölümlerin ve anabilim dallarının sahalarına giren derslerdir. Bu derslerin dağılımı da şöyledir: ders Uluslar Arası İlişkiler bölümü ders Maliye bölümü ders İşletme bölümü ders İktisat bölümü ders destek dersler. 25

9 Destek dersler kategorisinde yer alan dersler Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Bilgisayar, İngilizce, İstatistik Matematik ve Türk Dili ve benzer derslerdir. Destek dersler arasında yer alıp kamu yönetimi bölümlerinde okutulan ve seçimlik de olsa dikkati çeken dersler de şöyle sıralanabilir: 1. Akademik Yazma Becerileri 2. Feminist iktisat 3. Güzel Yazı ve Süsleme 4. Halk Bilimi ve Halk Oyunları 5. Konuşma ve Sunum Becerileri 6. Mali Cebir 7. Masa Tenisi 8. Mesleki Deontoloji 9. Mesleki Uygulamalar 10. Müzik 11. Resim 12. Sanat Tarihi 13. Satranç 14. Tiyatroya Giriş 15. Uygulamalı Tiyatro 16. Web Sayfa Tasarımı SONUÇ Türkiye de 92 si devlet ve 45 i de vakıf üniversitesi olmak üzere toplam 137 üniversite bulunmaktadır. Bu üniversitelerden 41 i devlet ve 9 u da vakıf olmak üzere toplam 50 üniversitede kamu yönetimi merkezli öğretim yapılmaktadır. Kamu yönetimi merkezli öğretim yapılan bölümlerin 33 ü kamu yönetimi, 3 ü siyaset bilimi, 6 sı siyaset bilimi ve kamu yönetimi ve 11 i siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler olmak üzere 4 bölüm adı altında ve toplam 53 ayrı bölümde gerçekleşmektedir. Bu 53 bölümden 39 unda Türkçe ; 11 inde İngilizce ve 3 ünde de Fransızca dillerinde öğretim sunulmaktadır. Taban giriş puanlarına göre kamu yönetimi bölümleri 287 ile 319 puan aralığında ve tavan giriş puanlarına göre de kamu yönetimi bölümleri 297 ile 328 değişen üst, orta ve alt olmak üzere üç gruba ayrıldığı söylenebilir. Taban ve tavan giriş puanları farkları bakımından kamu yönetimi bölümleri 5 ile 16 puan arasında değişen puan farkı aralığı içerisindedirler. Kontenjanlarına göre de kamu yönetimi bölümleri 41 ile 205 öğrenci arasında değişen üst, orta ve alt olmak üzere üç gruba ayrılabilir. Kamu yönetimi bölümlerinde toplam 460 ders okutulmaktadır. Okutulan derslerden 162 si Siyaset ve Sosyal Bilimler, 70 i Yönetim Bilimi, 48 i Hukuk Bilimleri ve 33 ü Kentleşme ve Çevre Sorunları anabilim dalı sahası içerisindedir. Kamu yönetimi bölümlerinde okutulan derslerden kamu yönetimi anabilim dallarına yakın bölüm ve anabilim dallarının sahasında bulunan derslerin 26

10 dağılımı da Uluslar arası İlişkiler(13 ders), Maliye(15 ders), İşletme(25 ders), İktisat(45 ders) ve Destek dersler(49 ders) şeklinde gruplandırılabilir. Son olarak, kamu yönetimi bölümünde okutulan dersler arasında feminist iktisat, güzel yazı-süsleme, mali cebir, masa tenisi, mesleki deontoloji, müzik, resim, satranç, tiyatroya giriş, uygulamalı tiyatro, web sayfa tasarımı, halk bilimi ve halk oyunları gibi derslerin varlığı kamu yönetimi bölümlerinin ders programlarını dikkatle ve özenle gözden geçirmesi gerektiği hususunu düşündürtmektedir. KAYNAKLAR ÖSYM (2009), 2009 Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, ÖSYM, Ankara adresinden yararlanılarak aşağıdaki adreslerden indirilmiştir: mid=