Bilgisayar Kullanımı Çalışma Kağıtları Hazırlama Seminer Notları II

Transkript

1 ZARB PROGRAMI İLE ÇEŞİTLİ ÇALIŞMA KAĞITLARININ HAZIRLANMASI Bilgisayar Kullanımı Çalışma Kağıtları Hazırlama Seminer Notları II Bu kitapçık Türkçe anadili öğretmenleri için PH Wien de verilen bilgisayar kursunda işlenen ana konuları kapsamaktadır. Göksel Yilmaz

2 ZARB PROGRAMI İLE ÇEŞİTLİ ALIŞTIRMA KAĞITLARININ HAZIRLANMASI Hans Zybura Software nin geliştirdiği çalışma kağıtları hazırlama programıdır. Program, ücretli olup adresi üzerinden sipariş edilebilir. Program, Avrupa dilleri için hazırlandığı için bazı fonksiyonları Türkçe için uygun değildir (prepositions, düzenli, düzensiz fiil bulma çalışmaları gibi...), fakat birçok fonksiyonu dilimiz için hazırlanabilecek çalışma kağıtlarında kullanılabilir. Biz bu kullanma klavuzunda en önemli fonksiyonları tanıtacağız. ZARB 4 PROGRAMI İÇİN GEÇERLİ OLAN ÖNEMLİ KURALLAR: Program kurulumu yapıldıktan sonra zarb, word programının bir yan unsuru olarak ana pencerenin sağ üst köşesinde görünmelidir. Zarb buraya tıklanarak başlatılır. Öncelikle her fonksiyon için geçerli olan temel kural; kullanılacak unsurların (kelime, metin vs) farecik yardımıyla işaretlenmesi yani tümünün seçilmesi gerekir (markieren), bu yapılmadığı takdirde, aşağıdaki uyarı görünür. ZARB 4 PROGRAMI İLE ÇALIŞMA 1- BULMACA OLUŞTURMA ÇAPRAZ BULMACA (Kreuzworträtsel): Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun ilk sembolüne tıklayarak çapraz bulmacalar hazırlanır. Öncelikle bulmacada yer almasını istediğimiz sözcükleri yazmamız gerekir. Örnek: deve, kurbağa, kırkayak, keçi, yılan, manda, maymun, öküz, inek, kuzu, kaplumbağa, kelebek 1

3 Sözcüklerimiz hazırsa bunları işaretlememiz gerekir. Bunun için fareciğimizi kullanırız: İşaretledikten hemen sonra, Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun ilk sembolüne tıklayın! Kreuzwörter isimli küçük pencereden Originalschreibweise seçeneğini işaretleriz! OK ile onayladıktan sonra aşağıdaki pencere açılır: Burada yukarıdan aşağıya (Senkrecht) için Zufallswahl ve sağdan sola (Waagerecht) için ise Automatisch veya Benutzerkontrolliert seçeneklerinden birini işaretleriz. Biz örneğimizde automatisch seçeneğini tercih ettik.

4 OK ile onayladıktan sonra bir sonraki pencere açılır. Bu pencere bize çeşitli seçenekler sunar. Bulmacanın tasarımı (Gestaltung des Rätsels) ana başlığından yukarıdan aşağıya kısmında yer alacak sözcüğün bütünün verilmesini, ya da bütün hepsinin boş bırakılmasını, sözcüğün sadece sesli harflerinin yer almasının ya da sessiz harflerinin yer almasını işaretleyebiliriz. Biz bu örnekte; yukarıdan aşağıya kısmında yer alacak sözcüğün bütünün verilmesini (Senkrechtes Wort vorgeben) işaretleyeceğiz. Bulmacanın çözümüne yönelik yardımlar ana başlığında (Lösungshilfen), hem sağdan sola hem de yukarıdan aşağıya sorulan sözcüklerin cevaplarını, hem tanımları hem de bulmacanın çözülmüş bir kopyasını işaretleyip seçebiliriz. Biz örneğimizde; sağdan sola sözcüklerin ilave edilmesini, tanımların ilave edilmesini ve de bulmacanın çözülmüş bir kopyasını işaretliyoruz. Zarb programı, kısa bir süre içinde otomatik olarak bulmacamızı hazırladı. Şimdi bulmacada yer alacak her sözcüğün tanımlarını açılan pencereye yazmamız gerekiyor. Bu tanımlar sözcüklerin Almanca karşılıkları da olabilir. Bütün sözcüklerin tanımlarını yazdıktan sonra bulmacamız hazır. 3

5 Örnek: BULMACA: HAYVANLAR Almancaları yazan sözcüklerin Türkçelerini yazarak bulmacayı çöz! 2 1 İ N 3 E 4 K Waagerecht (Soldan Sağa): 1) die Ziege 2) die Schlange 3) das Kamel 4) der Frosch Senkrecht (Yukarıdan Aşağıya): die Kuh BULMACANIN ÇÖZÜMÜ: Senkrecht: İNEK 1 K E Ç İ 2 Y I L A N 3 D E V E 4 K U R B A Ğ A 4

6 SÖZCÜK ARAMA (Suchrätsel): Çocuklardan sözcük bulmalarını talep eden bulmaca türleri oldukça yaygındır. Bu bulmacayı hazırlamak için de öncelikle bulmacada aranacak sözcükleri yazmamız ve daha sonra da bunları işaretlememiz gerekir. Örnek: deve, kurbağa, kırkayak, keçi, yılan, manda, maymun, öküz, inek, kuzu, kaplumbağa, kelebek Sözcüklerimiz hazırsa bunları işaretlenmemiz gerekir. Bunun için fareciğimizi kullanırız: İşaretledikten hemen sonra, Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun üçüncü sembolüne tıklayın! Wortsuchrätsel penceresinden GROSSBUCHSTABEN seçeneğini işaretleyiniz. Yeni açılan pencerede gerekli değişiklikleri işaretleyip, bulmacayı kendi arzuladığın şekilde oluşturabilirsin. Mesela Größe und Wortdichte bölümünden bulmacanın genişlik ve yüksekliğini 25 harfe kadar değiştirebilirsin. Orijinal ayarda hem genişlik hem de yükseklik 11 harf olarak verilmiştir. 11 yerine arzu ettiğin sayıyı yazman yeterlidir. Quelle der Suchwörter bölümünde üç seçenek yer alır: 1) Önceden belirlediğimiz 12 sözcük olduğu için sözcük listesinde Wortliste (12 Wörter) bulunur. Uzun sözcüklerin bulmacada ilk sırada yer alması işaretlenebilir. 2) Handeingabe : istersek kendimiz daha fazla sözcüğü ilave edebiliriz. 3) Wörterbuch: eğer word dosyası olarak bir sözcük oluşturursak, bu dosyadan istediğimiz sözcükleri seçebiliriz.

7 Schwierigkeitsgrad alt başlığında ise sözcüklerin bulmacada yatay (sağdan sola yazılmış şekilde), dikey (yukarıdan aşağıya), çapraz ya da tersten bulunmasını belirleyebiliriz. Alle Richtungen seçeneği sözcüklerin her yönde aranmasını öngörür. Yeni açılan pencereden Suchwörter anfügen ve Dublikat ohne Füllbuchstaben işaretlemek gerekir. Bulmacamız hazır. Şimdi yapmamız gereken bulmacanın öğrencilerimiz için biraz daha Türkçeleştirmek. In diesem Suchrätsel sind 12 Wörter versteckt. cümlelerinin Türkçelerini de yanına yazarak bulmacamızı tamamlarız. Gerekirse bulmacamızın boyunu da sayfamıza uygun şekilde büyütebiliriz. 6

8 Örnek: SÖZCÜK BULMACASI: HAYVANLAR Aşağıdaki bulmacada 12 sözcük saklıdır (her yöne göre ara). In diesem Suchrätsel sind 12 Wörter versteckt. 1. KAPLUMBAĞA 2. KIRKAYAK 3. KELEBEK 4. KURBAĞA 5. MAYMUN 6. MANDA 7. YILAN 8. KUZU 9. İNEK 10. ÖKÜZ 11. KEÇİ 12. DEVE Ü E B D B Ç Ğ F Ü K I R K A Y A K U U N F F P C M İ İ L I G Z Ü S D B Z M M F I K P Z V A K Z G N J J G C F Ü E Ö Ğ E D D H U H Ü M K U Ç N J K D O S G S L İ V A İ I I C O A K N K V A I İ P G C U N P K Ç J I E S F G H İ C P I L M U Z I E G E Ü Y V S Ü N Ü I A C L T B Ö A H Ü K C L E E H İ Y L S Z C K U I M F Ç Y O Z M E D C U H Ö Ğ O A C K M Z K F V V M N R B M Ğ C Ö H F P İ F K B T K F J Ö M U H E A P Y K D B B U J Ö A L D Y H İ P R N K N M S Ü U T İ Ç E E Ğ T D G O O U E R J D K Ö Z H R S F Z N A L I Y R I M P A G A F Ü Ğ T P K F R Ü C G Ç O N C I İ I K E Ç İ G Ç K U H Ğ Ö D F Ü J O J Ğ K Z N G P E S P H R U Ö C S E J S T C Ğ T N Z Y F O Ç T P B F A U U J F U Z U K I Ü N V H İ Z D C A S Ö G Ö Y M D D Y L Ç J C Y Ü Ü İ C A Ğ R V Ü P F T R G I F C P B T U L Ç Ö Ç A O Ğ M L Z L Ö Y I G S Ö 7

9 BULMACANIN ÇÖZÜMÜ: Duplikat ohne Füllbuchstaben: K I R K A Y A K K İ A N K E P M E E V L A K L E U Y E D M M B M Ö B U E A K A N K N Ü Ğ D Z N A L I Y A K K E Ç İ U R B U Z U K A Ğ A 2- ÇOKTAN SEÇMELİ (MULTIPLE CHOICE) TEST HAZIRLAMA Zarb programı ile çoktan seçmeli test hazırlamak çok kolay. Bunun için Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun sağdan beşinci sembolüne tıklayın. Multiple Choice penceresinden her soru için kaç cevap seçeneği olacağını işaretle. Mesela 4 seçenek gibi.

10 Şimdi sorunu pencerenin içine yaz! Cevap a) yerine ilk seçeneklerden birini yaz! Sonra cevap b, c ve d ye geç. Mesela a) 11 ay, b) 13 ay) c) 12 ay, d) 10 ay Eğer ikinci soruyla devam edecekseniz weiter eğer testi bitirecekseniz abbrechen seçeneğiniz işaretleyin. 1. Bir yılda kaç ay vardır? a)11 ay b)13 ay c)12 ay d)10 ay 9

11 Örnek: ÇOKTAN SEÇMELİ (MULTIPLE CHOICE) TEST: TAKVİM 2. Bir yılda kaç gün vardır? a) 188 b) 365 c) 350 d) En kısa ay aşağıdakilerden hangisidir? a) temmuz b) mart c) aralık d) şubat 4. Aşağıdakilerden hangi ay yaz mevsimine ait değildir? a) aralık c) ağustos b) temmuz d) haziran 5. Aşağıdaki aylardan, hangisi kış mevsimine aittir? a) mayıs c) ocak b) kasım d) eylül 6. Mayıs ayından sonra hangi ay gelir? a) şubat b) haziran c) kasım d) ağustos 7. Aşağıdakilerden hangisi bir ayın adıyla anılan böcektir? a) eylül böceği c) uğur böceği b) mayıs böceği d) ağustos böceği 8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi doğrudur? a) Haziran ayı 31 gündür b) ubat ayı 4 yılda bir 28 gün çeker c) Bir yıl 58 haftadır d) Bir yılda 13 ay vardır

12 9. Aşağıdakilerden hangisi "temmuz ayının" Almanca karşılığıdır? a) Juli c) Januar b) Juni d) Februar 1 0. Bir saatte kaç dakika vardır? a) 60 dakika b) 30 dakika c) 45 dakika d) 90 dakika 1 1. Aşağıdakilerden hangi grup, ilkbahar mevsimine aittir? a) haziran, temmuz, ağustos c) mart, nisan, mayıs b) aralık, ocak, şubat d) eylül, ekim, kasım 1 2. Çocuk Bayram'ı hangi ayda kutlanır? a) mayıs b) aralık c) nisan d) şubat 1 3. Anneler Günü, hangi ayda kutlanır? a) haziran b) nisan c) eylül d) mayıs 1 4. Aşağıdakilerden hangisi 8. aydır? a) temmuz b) ağustos c) eylül d) ekim 1 5. Okullar hangi ay açılır? a) eylül b) ekim c) kasım d) şubat 11

13 3- YAZIM ALIŞTIRMALARI HAZIRLAMA Zarb programıyla boşluk doldurma, ayna yazısı, cümleleri tamamlama, yılan yazısı, noktalama işaretlerini doğru yerleştirme gibi çeşitli yazım alıştırmaları hazırlayabiliriz. Burada biz üç örnek vereceğiz. Öncelikle hem yazım kuralları hem de anlaşılırlık açısından iyi bir metin hazırlamalıyız. METİN TAMAMLAMA- BASİT BOŞLUK DOLDURMA (LÜCKENTEXT): Önce metnimizi yazarız: Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken, pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış. Boşluk olarak verilmesi gereken sözcükleri koyu (fett gedrückt) yazmamız gerekir. Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken, pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış. Daha sonra metni işaretleyin (markieren) Menü Zarb 1 çerçeve çubuğunun soldan yedinci sembole (LML) tıklayın. Lückentext mit Lösungen penceresinden beide Arten ausgeben seçeneğini işaretleyin. Çalışma kağıdımız hazır! Şimdi yapmamız gereken, öğrencilerimizin anlayacağı şekilde kağıdımızı düzenlemek.

14 Örnek: BOŞLUK DOLDURMA: FARELİ KÖYÜN KAVALCISI Bir, bir yokmuş, evvel _ içinde, zaman içinde _ tellalken, _ berberken, ben annemin tıngır sallarken; _ birinde bir _ varmış. Halkı içinde yaşarmış. Yukarıdaki masalın bazı sözcükleri unutulmuş, aşağıdaki listeden bu sözcükleri bul ve masalı tamamla! Boşluklara gelecek sözcükler: mıngır develer pireler zaman kalbur mutluluk varmış ülkenin beşiğini köy BOŞLUK DOLDURMA ALIŞTIRMASININ DOĞRU ÇÖZÜMÜ: In der richtigen Reihenfolge: varmış zaman kalbur develer pireler beşiğini mıngır ülkenin köy mutluluk NOKTALAMA İŞARETLERİ ALIŞTIRMASI HAZIRLAMA: Önce metnimizi yazarız: Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken, pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış. Daha sonra metni işaretleriz (markieren) Menü Zarb 1 çerçeve çubuğunun soldan sekizinci sembolüne (LSZ) tıklarız. 13

15 Alıştırmamız hazır. Noktalama işaretlerinin gelmesi gereken yerler köşeli ayraç [ ] ile belirtilmiş durumdadır. Örnek: NOKTALAMA İŞARETLERİ: FARELİ KÖYÜN KAVALCISI Fareli Köyün Kavalcısı isimli masaldaki noktalam işaretleri unutulmuştur. Doğru noktalama işaretlerini köşeli ayraçların içine yaz! Bir varmış[ ] bir yokmuş[ ] evvel zaman içinde[ ] kalbur zaman içinde develer tellalken[ ] pireler berberken[ ] ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken[ ] ülkenin birinde bir köy varmış[ ] Halkı mutluluk içinde yaşarmış[ ] Günlerden bir gün köyün bütün evlerine fareler dolmuş[ ] Binlerce fare köyün sokaklarında[ ] evlerde dolaşıyorlarmış[ ] Yatak odasına gitseler[ ] mutfağa girseler farelerden geçilmiyormuş[ ] Ne bulurlarsa yiyorlarmış[ ] Halk ne yapacaklarını şaşırıp kalmış[ ] Köy muhtarından bu işe bir çare bulmasını istemişler[ ] Muhtarın da elinden bir şey gelmiyormuş[ ] Böylece köyün adına fareli köy denmiş[ ] Fareli köyün çocukları da bu pis yaratıklardan bıkmışlar[ ] Bir gün fareli köye bir çalgıcı gelmiş[ ] Muhtara[ ] [ ]Eğer bana bir kese altın verirseniz[ ] köyü farelerden temizlerim[ ][ ] demiş[ ] Bütün köy halkı bu habere sevinmişler[ ] Aralarında hemen çalgıcının istediği bir kese altını toparlamışlar ve muhtara teslim etmişler[ ] Halkın tek istediği bu farelerden kurtulmakmış[ ] Çalgıcı isteğinin kabul edildiğini öğrenince başlamış kavalını çalmaya[ ] ÇÖZÜM: NOKTALAMA İŞARETLERİ FARELİ KÖYÜN KAVALCISI Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken, pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış. Günlerden bir gün köyün bütün evlerine fareler dolmuş. Binlerce fare köyün sokaklarında, evlerde dolaşıyorlarmış. Yatak odasına gitseler, mutfağa girseler farelerden geçilmiyormuş. Ne bulurlarsa yiyorlarmış. Halk ne yapacaklarını şaşırıp kalmış. Köy muhtarından bu işe bir çare bulmasını istemişler. Muhtarın da elinden bir şey gelmiyormuş. Böylece köyün adına fareli köy denmiş. Fareli köyün çocukları da bu pis yaratıklardan bıkmışlar. Bir gün fareli köye bir çalgıcı gelmiş. Muhtara: "Eğer bana bir kese altın verirseniz, köyü farelerden temizlerim." demiş. Bütün köy halkı bu habere sevinmişler. Aralarında hemen çalgıcının istediği bir kese altını toparlamışlar ve muhtara teslim etmişler. Halkın tek istediği bu farelerden kurtulmakmış. Çalgıcı isteğinin kabul edildiğini öğrenince başlamış kavalını çalmaya. 14

16 AYNA YAZISI ÇALIŞMASI HAZIRLAMA: Önce metnimizi yazarız: Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde develer tellalken, pireler berberken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallarken; ülkenin birinde bir köy varmış. Halkı mutluluk içinde yaşarmış. Daha sonra metni işaretler ve koyu yazarız (markieren + fett) Menü Zarb 2 çerçeve çubuğunun soldan altıncı sembolüne (Geheimschrift) tıklarız. Geheimschrift penceresinden Schriftart seçeneğinden Speigelschrift bulunur ve işaretlenerek onaylanır. Alıştırmamız hazır.. ş ı m r a ş a y e d n i ç i k u l u l t u m ı k l a H. ş ı m r a v y ö k r i b e d n i r i b n i n e k l ü ; n e k r a l l a s r ı g n ı m r ı g n ı t i n i ğ i ş e b n i m e n n a n e b, n e k r e b r e b r e l e r i p, n e k l a l l e t r e l e v e d e d n i ç i n a m a z r u b l a k, e d n i ç i n a m a z l e v v e, ş u m k o y r i b, ş ı m r a v r i B 15