H.Latif İŞCEN A sınıfı İG Uzmanı Sosyolog Endüstri Müh Aile Danışmanı

Transkript

1 H.Latif İŞCEN A sınıfı İG Uzmanı Sosyolog Endüstri Müh Aile Danışmanı

2 Gürültü Titreşim Termal Konfor ; nem, sıcaklık veya soğukta çalışma, ısıtma ve havalandırma Aydınlatma İyonize ve non iyonize ışınlar Alçak ve yüksek basınç

3 Gürültü Titreşim Aydınlatma Radyasyon Havalandırma Isı Hava Akımı Basınç

4 Gürültü şiddeti desibel olarak ölçülür. Her 3 db lik artışda, ses iki kat artar. Her 10 db lik artışta, ses on kat artar. Desibel Skalaları A skalası: İnsan kulağının işitmelerinde B scale: Telefon şirketlerince kullanılır C scale: Tüm seslerde kullanılır

5

6 *Genel Kontroller 6 Ayda bir anlık gürültü ölçüm cihazı ile yapılarak kaydedilir. 85 dba Üzerindeki kısımlarda Dozmetre ile ölçüm yapılarak kaydedilir.87 dba aşım durumunda kulaklık takmakla zorunlu alan olarak belirlenir. ** 85 dba altındaki anlık ölçüm değerlerinin ölçülen alanın ortalaması alınır. **** PY İbaresi olan alanlarda çalışma esnasında kulaklık takmak zorunludur. PV : Personel Var PY: Personel Yok. Anlık gürültü ölçün KATI ACİL ÇIKIŞ PLANI VE YAPILACAK İŞLEMLER Gürültü Haritası Oluşturun Gürültülü Alanlardaki İşi ve Kişileri Belirle kotrol odası 68 dba 80,8 dba 87 dba 82,6 dba 72 dba 67 dba 94.3 dba 82 dba 80,8 dba 83 dba X < 80 dba 80 < X < < X < 90 X > 90 dba Kişilere Dozimetrik Ölçüm Yaptır / Yap 82,4 dba Kontrol Eden: Hacı Latif İŞCEN Dönem: / Anlık ve Dozimetrik Gürültü Ölçüm Formu Tarih:13,11,2008 G-IGN-IT Dozimetrik Ölçüm Yapılan Dozimetrik Limit Ölçüm Değeri Sıra No Anlık Ölçüm Yapılan Alan Ölçüm Değeri Özel Koşul Personel Değer Lavg Açıklama Önlem dba PY 87dba 2 Kule dba PY 87dba 3 Kule dba PY 87dba Kompresör odası Giriş Kulaklık Zorunlu 4 Kule dba PV 87dba 5 Kule dba PV 87dba 6 Kule dba PV 87dba 7 Kule dba PY 87dba 8 Kule 1 Atomizasyon dba PV 87dba 9 Kule Sıcak Hava Jeneratörü dba PY 87dba Sıcak Hava Jeneratörü Giriş Kulaklık Zorunlu 10 Tote - Bin dba PV 87dba 11 Koz.Ambalaj Malzeme Depo dba PV 87dba 12 Forklift Atölyesi 71 dba PV 87dba 13 Sülfonasyon Operatör Odası dba PV 87dba 14 Sülfonasyon Fan Odası 101 dba PY 87dba Fan odası Giriş Kulaklık Zorunlu 15 Sülfonasyon Üretim Sahası 72-84dba PY 87dba 16 Toz Paketleme 69-82dba PV 87dba 17 Soyunma Odaları -Mühendislik dba PV 87dba 18 İdari Bina dba PV 87dba 19 Sevkiyat Alanı dba PV 87dba 20 Likit Şişe Boşaltma Katı dba PV 87dba 21 Likit Mixer Zemin Kat dba PV 87dba 22 Likit Mixer 1. Kat dba PV 87dba 23 Likit Mixer 2. Kat dba PV 87dba 24 Likit Mixer 3. Kat dba PV 87dba 25 Bidon Dolum Hatları dba PV 87dba 26 Mezain Katlar 60-65dba PV 87dba 27 Kazan Operatör Odası 68-75dba PV 87dba 28 Kazan Çalışma Alanı 84-90dba PV 87dba 78dba İsmet Tokgöz 29 Likit Yardımcı İşletmeler 73-82dba PV 87dba 30 Likit Paketleme 73-85dba PV 87dba 31 Likit Ronchi 1 şişe sıralayıcı 85 dba PV 87dba 79,6 dba Alkın Dönmez 32 Likit Ronchi 2 şişe sıralayıcı 85dba PV 87dba 73,4dba Haydar çavdar 33 Likit Ronchi 1 kapak makinası 86dba PV 87dba 79,6 dba 34 Likit Ronchi 2 kapak makinası 86dba PV 87dba 79,6 dba 35 Domestos dolum 73-85dba PV 87dba 36 Puk Hattı dba PV 87dba 84 dba Çalışmada Kulaklık Zorunlu 37 Line 1 Dolum 85-91dba PV 87dba 84 dba Çalışmada Kulaklık Zorunlu 38 Line 1 kapak makinası 85-88dba PV 87dba 84 dba Çalışmada Kulaklık Zorunlu 39 Line 2 Kapak makinası 85-88dba PV 87dba 75 dba M.Zafer Kala Çalışmada Kulaklık Zorunlu 40 Line 3 Hattı dba PV 87dba 84 dba Çalışmada Kulaklık Zorunlu 41 Line 6 hattı dba PV 87dba 84 dba Çalışmada Kulaklık Zorunlu 42 Line 4-Line dba PV 87dba Toplam Fabrika Ortalama Maximum 90 dba Minimum 62 dba LavAg 84 dba Aşım Değeri *** Personel çalışması olmayan alanlarda PY ibaresi koyularak dozimetrik ölçüm yapılmaz. Kontrol Onay Aşım Olan Bölgelere Önlem Al

7

8

9

10 Cinsi Pamuk Parafinli pamuk Cam pamuğu Kulak tıkacı Manşon tipi Kulaklık Derecesi 5-16 db db 7,5-32 db db db

11 Gürültü Titreşim Aydınlatma Radyasyon Havalandırma Isı Hava Akımı Basınç

12 Aydınlık Düzeyi: Aydınlık şiddeti:(e), düsen ışıksal akının ydınlatılacak yüzeye olan oranını bildirir. Aydınlık şiddeti, 1 Lm değerindeki ışık akısının 1 m² yüzeye eşit yayılmıs şekilde düştüğü durumda 1 lx değerindedir. Birimi Lux (lx) dür. Bir ortamın aydınlatma düzeyi, Luxmetre adlı ölçüm cihazları ile belirlenir. Işık Şiddeti : Bir ısık kaynağı, ışıksal akısını ( φ ) genelde çeşitli yönlere ve değişik şiddette yayar. Belli bir yönde yayılan ışık yoğunluğu, ışık şiddeti (ı) olarak adlandırılır. Birimi Candela ( cd ) dır.

13 Lüxmetre ile ölçün Lüx Haritası Oluşturun Aydınlatmaları Yenileyin Periyodik Takibini Oluşturun Kontrol Edin

14 Asgari aydınlatma miktarı Genel aydınlatma 50 lüx Özel 100 lüx Mutfak 100 lüx Yemekhane 125 lüx Az kul. genel depo 25 lüx Çok kul. genel depo 50 lüx Büyük mlz. depo 50 lüx Küçük mlz. depo 200 lüx Dükkanlar 150 lüx Teknik isyeri 400 lüx Satıs salonları 500 lüx Laboratuarlarda 500 lüx Fabrikalarda 500 lüx Mekanlara Göre Aydınlatma Şiddetleri Bekleme Salonları 300 lux Açık Ofisler 750 lux Toplantı Odaları 500 lux Ofisler 500 lux Rutin ofis işleri 400 lux Kötü kontrastta çalışma 600 lux Genel arka ışık lux İşyerindeki açık alanlar, dış yollar, geçitler 20 lux Yol ve merdivenler 50 lux

15 ABD de yapılan araştırmalarda kazaların %16 sı aydınlatma eksikliği nedeni ile gerçekleşmektedir.

16 Sanayi tesislerinde floresan lâmbayla aydınlatma yapılıyorsa besleme mutlaka üç faz ile yapılmalıdır. Tek faz ile aydınlatma yapıldığında dönen cisimler duruyormuş gibi görünür. Göz yanılması olarak nitelenen duruma stroboskobik olay denir. Üç faz dağıtılmış aydınlatma!

17 Önemli Maddelerin Yansıma Katsayısı! Beyaz %75 ve daha fazlasını Açık renkler %50-75 arası (azalan soğuk renkler) Orta renkler % arası (parlak sıcak renkler) Koyu renkler %20 veya daha az miktarda ışığı yansıtırlar.

18

19

20 Gürültü Titreşim Aydınlatm a Radyasyo n Havalandırm a Isı Hava Akımı Basınç

21 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. Atomlardan, Güneş ten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjiye, radyasyon enerji denir. Radyasyon enerji ya dalga biçiminde ya da parçacık modeli ile yayılırlar. Işık ışınları, ısı, X-ışınları, radyoaktif maddelerin saldığı ışınlar ve evrenden gelen kozmik ışınların hepsi birer radyasyon biçimidir. Bazı radyasyonlar çok küçük parçacıklardan, bazıları da dalgalardan oluşur.

22 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Elektromanyetik spektrumdaki ışınlar sahip oldukları enerjiye göre iki gruba ayrılır. 1. İYONLAŞTIRICI RADYASYON : Partiküler (alfa ve beta radyasyon) veya elektromanyetik dalgalar (X ve gama ışınları) 2. İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RADYASYON: Ortama iyonlaştırıcı etki yapmayan mor ötesi (UV) ışınlar, görünür ışık ve kızılötesi (IR) ışınlar ile mikro dalgalar ve radyo frekansı (RF) 22

23 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Radyasyon, vücut dokularında enerji depolanması yolu ile hücre hasarı veya ölümüne dek uzanan olaylar zincirine neden olur. ALARA prensibi, tüm radyasyon dozlarının mümkün olduğu kadar düşük tutulması gerektiğini tanımlar. Bergonie ve Tribondeau, hızlı bölünen ve undiferansiye hücrelerin radyasyona çok duyarlı olduklarını tanımladılar (1906) 23

24 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Radyasyon tipi, dokuların radyasyona maruz kalma hızı, dokularda absorbe edilen toplam enerji miktarı ve doku özellikleri hücresel hasarın derecesini belirleyen önemli faktörlerdir. Direkt etkiler radyasyonun birincil etkisi sonucu oluşur. Örnek; moleküllerin iyonizasyonuyla DNA zincirinin kırılmasıdır. İndirekt etkiler serbest radikallerin kimyasal reaksiyonları ve diğer radyasyon ürünleri sonucu oluşur. Örnek; OH radikalinin DNA şekerine saldırarak DNA ipliğini kırması.

25 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Maruz kalınan radyasyon dozunun kantitatif ölçümü risk değerlendirmek için gereklidir. Dozimetrik ölçümler, absorbe edilen doz (rad veya Gray) ve efektif doz (rem veya Sievert) ile tanımlanır. İnsanlarda radyasyonun istenmeyen etkileri başlıca iki gruba ayrılır. Deterministik (non-stokastik)etkiler Stokastik etkiler 25

26 A. Radyasyon çalışanları için MPD değerleri ETKİNİN TİPİ ICRP (1990) NCRP Stokastik etki (kanser ve kalıtsal etki) için yıllık efektif doz Stokastik etki için kümülatif efektif doz Doku için yıllık efektif doz (non-stokastik etki) Lens Diğer tüm organlar (deri, eller vb) Ardışık 5 yıllık ortalama 2 rem (20 msv)/ yıl, bir yılda 50 msv aşmamalıdır 15 rem (150 msv) 50 rem (500 msv) 5 rem (50 msv) 1 rem x yaş yıl 10 msv x yaş yıl 15 rem (150 msv) 50 rem (500 msv) *18 yaşından küçükler radyasyon işlerinde çalışamaz *Gebe radyasyon elemanı batın yüzeyine gebelik süresince 1 msv radyasyon alabilir. Gözetimli alanlarda çalışmalıdır. 26

27 B. Toplumdaki kişiler için MPD değerleri ETKİNİN TİPİ ICRP (1990) NCRP Stokastik etki için yıllık efektif doz Sürekli veya sık Nadir maruziyet Eğitim sırasında 0.1 rem (1 msv) 0.1 rem (1 msv) 0.5 rem (5 msv) 0.1 rem (1 msv) Doku için yıllık efektif doz (non-stokastik etki) Lens Ekstremiteler 1.5 rem (15 msv) 5 rem (50 msv) 5 rem (50 msv) 5 rem (50 msv) C. Fötüs için MPD değerleri Total etki Stokastik etki için doz Bir aylık efektif doz 0.2 rem (2 msv) 0.5 rem (5 msv) 0.5 rem (5 msv) 27

28 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Radyografi teknisyenleri kurşun paravan arkasında çalıştıkları için radyasyon maruziyet dozu <1 mikrosv/işlem dir. Mobil unitlerde zırhlama olmayacağı için maruziyet dozu artar. Bilgisayarlı tomografi ile görüntüleme sırasında hastanın maruz kalacağı doz oldukça yüksek olmakla birlikte çalışanın alacağı doz düşüktür, çünkü primer ışınlar iyi kolimedir ve saçılma azdır. 28

29 Pediatrik floroskopik uygulamalar ve BT sırasında görevli personel ekstremitesinin maruz kaldığı doz rutin radyolojik işlemlerden yüksektir. İşlem süresi erişkine göre daha uzun Kollar primer ışınlara doğrudan maruz kalmakta Ancak, daha önceki çalışmalarda personelin ekstremite efektif dozunun yıllık kabul edilir dozu aşmadığı (< 500 msv/yıl) gösterilmiştir Br J Radiol 2002; 75:

30 Radyonüklidlerin hastaya tanı ve tedavi amaçlı uygulandığı nükleer tıp bölümünde çalışan personel açık radyasyon kaynağından sürekli maruziyet riski altındadır. Radyofarmasötiklerin hazırlanmasında görevli personelin yıllık tüm vücut efektif dozu 5 msv a ulaşabilir. Eller ve parmaklar için bu değer, maksimum kabul edilir sınıra (500 msv) dek çıkabilir. Ekstremitelerin radyasyon maruziyeti uygun zırhlama ve radyoaktif madde hazırlama süresinin kısaltılması ile belirgin azalacaktır. 30

31 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Örn, nükleer tıp teknisyeni sıcak laboratuvarda çalışmaya ilk başladığında 3 aylık dönem için ölçülen tüm vücut EDE 0.15 msv, eğitim alınca 0.1 msv dan düşük Yılda 0.15x4 = 0.6 msv << 50 msv Maruziyet MPD deüerinden çok düşüktür. Eğitim ile sürenin kısalması ve radyasyondan korunma prensiplerinin öğrenilmesi radyasyon maruziyetinin anlamlı düzeyde azaltmaktadır. Diğer bir yaklaşımda aylık kabul edilen doz 1.6 msv olup ölçümler bunun altındadır. Ancak ölçülen değer 1.6 msv/ay düzeyini aşarsa dikkat!!! Yıllık alınan doz 50 msv/yıl aşarsa sonraki 4 yıl dikkat!!! (5 yıllık ortalama 20 msv /yıl değerini aşamaz.) 31

32 İyonize ve Non İyonize Işınlar ( Radyasyon ) Nükleer tıp birimlerinde kaynak açık oduğu için daha yüksek maruziyet beklenirken radyasyon güvenliği önlemleri alındığı ve bu konuda eğitimli kişiler çalıştığı için radyofarmasistlerin yıllık efektif dozu < 1 msv dır. Ülkemizde nükleer tıp çalışanlarının aldığı ortalama yıllık doz ise 5 msv ı aşmaz. Nükleer tıp biriminde PET/BT ve SPECT görüntülemede dönüşümlü olarak çalışan teknisyenlerin radyasyon maruziyetlerinin incelendiği bir çalışmada; Günlük ort. PET/BT hasta sayısı 6.8 ve tüm vücut radyasyon maruziyeti 4.5 mikrosv /çalışma (31 mikrosv/gün) olarak bildirilmektedir. 31x20=620 mikrosv/ay ve 620x12= 7440 mikrosv/yıl = 7.5 msv/yıl << 50 msv 32

33 Radyasyon daha yüksek olmakla birlikte tüm vücut maruziyet dozu kabul edilir sınırlar içindedir. Hastadan saçılve tam zırhlama mümkün değildiran ışınlar başlıca radyasyon kaynağıdır. Floroskopi odasında bulunan personelin radyasyon maruziyet hızı 2 mgy/saat veya daha fazla olabilir. 33

34 Mesafe Zaman Zırhlama Uzaklık etkisi Kurşun önlük etkisi (AAPM 1998; NCRP 2002) 34

35 Radyasyon ile uğraşan elemanların radyasyon güvenliği eğitimi alması radyasyondan korunmada en önemli konudur. Kurşun önlük, gözlük ve boyunluk kullanılması, zırhlamaya dikkat edilmesi, gerektiğinde kurşun eldiven giyilmesi ve özellikle floroskopik çalışmalarda radyasyona mümkün olduğu kadar kısa süreli maruz kalınması total vücut ve spesifik organ radyasyon maruz dozunu azaltacaktır. 35

36 Radyasyon alanlarının uygun havalandırma sistemi bulunmalı Radyoloji birimlerinde tabana yakın, nükleer tıpta tavana yakın ve sirkülasyon hızı yüksek Hastane genel havalandırma sisteminden ayrı 36 Radyasyondan koruma kısmı Dr Suna Kıraç Sunumundan Alınmıştır.

37 Gözlerin radyasyon maruziyetini azaltmak için X-ışını saçılımının yönü değiştirilmeli 37

38 Floroskopi uygulaması sırasında X-ışını tüpü yatağın altında ve hastaya mümkün olduğu kadar yakın olmalı Hem hasta hem hekimin radyasyon maruziyeti azalır Görüntü kalitesi düzelir (hava etkisi yok) 38

39 Yardımcı personel eğitilmeli Floroskopik görüntüleme anında, özellikle yüksek doz hızı modlarında, yardımcı personel masadan uzaklaştırılmalı İntermitant etkileşim ile maruz kaldığı doz azaltılmalıdır. 39

40 Hareketli kurşun zırh kullanılmalı Zırh mümkün olduğu kadar hastaya yakın yerleştirilmeli Operatörün konumuna göre zırh pozisyonu ayarlanmalı Operatör maruziyeti % 90 dan fazla azalır 40

41 FSL Eğitim ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. İnsan Değerlidir H. Latif İŞCEN A Sınıfı İG Uzmanı Katkınız ve İlginize teşekkür ederim...