Yeni Gelir İdaresi Özelgeleri (2013/6)

Transkript

1 Yeni Gelir İdaresi Özelgeleri (2013/6) Vergi Bülteni Tarih : Sayı : 2013/60 İçerik : ÖZELGE Vergi uygulamalarıyla ilgili olarak son dönemde verilen bazı özelgeler. Vergi Usul Kanunu nun 413. maddesi çerçevesinde, vergi durumları ve vergi uygulanması bakımından tereddüt edilen konular hakkında Gelir İdaresinden açıklama (özelge) istenebilmektedir. Özelge talepleri için başvurular, Vergi Dairesi Başkanlığı bulunan illerde bu birimlere, bulunmayan illerde ise Defterdarlıklara yapılmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı merkezine doğrudan başvurma olanağı yoktur. Özelge başvuruları, özelge talep formu ile yapılabilmekte, başvurulan birimler tarafından hazırlanan özelge taslağı GİB merkezine onay için gönderilmekte, onay süreci Özelge Komisyonu onayı ile sonuçlanmaktadır. Özelge Komisyonunca onaylanan özelgeler, otomasyon sistemi üzerinden yetkili birimlere aktarılmakta ve yetkili birimce imzalanarak özelge talep eden mükellefe gönderilmektedir. Onaylanan özelgeler Gelir İdaresinin bütün yetkili birimlerinin görebildikleri bir havuza atılmakta ve özelge havuzunda örneği oluşan özelgeler için merkeze tekrar onaya gönderilmemektedir. Gelir İdaresince verilen özelgelerden özelliği olması nedeniyle seçilmiş olan bir kısmı zaman zaman Vergi Bültenlerine konu edilmektedir. Son zamanlarda verilen özelgelerden önemli bazılarının özeti aşağıda yer almaktadır. 1. Kurumlar Vergisi Kanunu Yurt dışındaki ana firma tarafından Türkiye'deki firmanın faaliyetinin kesintiye uğramaması amacıyla aktarılan bedellerin vergilemesi ( tarih ve 21 sayılı özelge) Başaran Nas Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş a member of PricewaterhouseCoopers, BJK Plaza, Süleyman Seba Caddesi No:48 B Blok Kat:9 Akaretler Beşiktaş İstanbul-Turkey T: +90 (212) , F: +90 (212) ,

2 Dilekçede yer alan bilgilerden; firmanın bağlı olduğu yurt dışındaki ana firma tarafından, ekonomik kriz ve sektörel gelişmeler nedeniyle şirketin geçici finansal sıkıntılarının karşılanması ve Türkiye'deki faaliyetinin kesintiye uğramaması amacıyla, karşılıksız olarak aktarılacak bedellerin kurumlar vergisi ve katma değer vergisi karşısındaki durumu hakkında görüş istendiği anlaşılmaktadır. Firmanın bağlı bulunduğu yurt dışı mukimi ana firmadan karşılıksız olarak kullanacağı nakdi desteğin, mahiyeti itibariyle gelir olarak kabul edilmesi ve elde edilen bu gelirin içinde bulunduğu takvim yılının kurum kazancı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Müzeye eser teslim eden vatandaşlara yapılan ödemelerden vergi kesintisi yapılıp yapılmayacağı ( tarih ve 314 sayılı özelge) Vatandaşlar tarafından Müze Müdürlüğüne getirilen eserler için ödenen bedelin, memleket bakımından faydalı olan iş ve faaliyetleri teşvik maksadıyla verildiğinin kabul edilmesi ve Gelir Vergisi Kanunu nun 94. maddesi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılacağına ilişkin bir hüküm bulunmayan söz konusu ödemelerden gelir vergisi kesintisi yapılmaması gerekmektedir. Ancak, söz konusu eserleri getiren kişilerin bu işleri ticari bir organizasyon çerçevesinde yaptığının tespiti halinde, yapılan faaliyetin ticari faaliyet olarak kabul edilmesi ve söz konusu kişilere yapılacak ödemelerin fatura karşılığında yapılması, bu durumda ilgililere yapılan ödemeler üzerinden yine gelir vergisi tevkifatı yapılmaması gerekmektedir. Yabancı çalışan adına yapılan kira ödemesinde tevkifat yapılıp yapılmayacağı ( tarih ve 30 sayılı özelge) Yabancı çalışanlar ile şirket arasında yapılmış olan hizmet akdine istinaden çalışanların ücret ödemesine mahsuben, çalışan ile tam mükellef gerçek kişi arasında imzalanan sözleşme gereği çalışan adına yapılan kira ödemeleri, Gelir Vergisi Kanunu nun 61. maddesinin ikinci fıkrası kapsamında belirtilen ödemeler kapsamında yer aldığından ücret olarak değerlendirilecek ve aynı Kanun un 94. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi kapsamında ücret yönünden gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır. Diğer taraftan, yabancı çalışan adına yapılacak kira ödemelerinin şirketçe karşılanması ve kira ödemesine konu gayrimenkulün ticari, zirai veya kurumlar vergisine tabi olan işletmelerin aktifinde kayıtlı olmaması halinde, ayrıca mezkur Kanun un 94. maddesinin (5/a) numaralı bendi kapsamında da gelir vergisi tevkifatına tabi olacaktır. Müşteriden tahsil edilmemekle birlikte ilgili kurumlara ödenen kamusal pay ve vergilerin gider ve şüpheli alacak olarak yazılıp yazılamayacağı ( tarih ve 826 sayılı özelge) İlgili mevzuatları uyarınca faturalara yansıtılarak nihai tüketicilerden tahsil edilen enerji fonu, elektrik ve havagazı tüketim vergisi ve TRT payının gelir olarak dikkate alınmayıp ilgili kamu kurumlarına ödenene kadar "ödenecek vergi ve fonlar" hesabında takip edilmesi mümkün bulunmaktadır. Öte yandan, nihai tüketicilerden tahsil edilerek sözleşme çerçevesinde ilgili kuruma aktarılacak payların (kayıp enerji bedeli, perakende satış hizmet geliri, dağıtım bedeli, iletim 2

3 bedeli) tahakkuk ettikleri dönemde kurum kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınması ve söz konusu şirkete ödenmek üzere tahakkuk ettikleri dönemde de gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bununla birlikte, ilgili kamu kurumları adına müşterilerin faturalarına yansıtılmakla beraber tahsil edilemeyen ancak ilgili mevzuatı ve sözleşme gereğince söz konusu kurum ve kuruluşlara ödenen TRT Payı, Enerji Fonu, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi,... Payları (kayıp enerji bedeli, perakende satış hizmet geliri, dağıtım bedeli, iletim bedeli) vb. tutarların gerek dava konusu yapılan kısmının gerekse dava konusu yapılmayan kısmının kurum kazancının tespitinde doğrudan gider olarak dikkate alınmasına imkân bulunmamaktadır. Öte yandan, kamu idare ve müesseselerinden kaynaklanan bir alacağın zamanında tahsil edilememesi durumunda, bu alacağın tahsilinin imkânsız hale geldiği düşünülerek ya da tahsili mümkün olamayacağı kanaati ile dönemsellik ilkesi gereği söz konusu alacakların şüpheli alacak olarak değerlendirilip karşılık ayrılması, kamu idare ve müesseselerinin borçlarını ödememesi düşünülemeyeceğinden söz konusu olamaz. Derneğin iktisadi işletmesinin karlarının derneğe aktarımında gelir vergisi tevkifatı, dernek tüzel kişiliğine yapılan bağışlarda belge düzeni ( tarih ve 824 sayılı özelge) İktisadi işletme tarafından dernek ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yapılacak bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5'ine kadar olan kısmı indirim konusu yapılabilir. Diğer taraftan, yapılacak bağış ve yardımların ilgili yıl kazancının % 5'ini aşan kısmının ise kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Kendisi kurumlar vergisi mükellefi olmayan bir Derneğin, sermayesini temin ederek vergiye tabi bir kuruluş oluşturması halinde, kendisine aktarılan gelir iştirak kazancı olduğundan Derneğin ihtiyaçları için (demirbaş alımı) iktisadi işletmeden Derneğe para aktarılması durumunda söz konusu tutarlar üzerinden Gelir Vergisi Kanunu nun 94. maddesinin birinci fıkrasının (6/b-i) bendi uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılarak genel usul ve esaslar çerçevesinde muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. İktisadi işletmenin dağıtılabilir karını bağlı olduğu Derneğe aktarması kar dağıtımı; Dernek yönünden ise Gelir Vergisi Kanunu nun 75. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde belirtilen iştirak kazancı olup aynı Kanun un 94. maddesinin birinci fıkrasının (6/b-i) bendi uyarınca iktisadi işletme tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılarak genel usul ve esaslar çerçevesinde muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, iktisadi işletme tarafından dernek tüzel kişiliğine yapılacak ayni ya da nakdi bağış ve yardımların makbuz karşılığı yapılması gerekmekte olup ayni nitelikteki bağış ya da yardımların iktisadi işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek yapılması halinde fatura düzenlenmesi ve düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili dernek tarafından bağış ve yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak imzalanması gerekmektedir. 2. Gelir Vergisi Kanunu 3

4 Özel üniversitede eğitim gören çocuk için yapılan eğitim harcamalarının yıllık gelir vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağı ( tarih ve 744 sayılı özelge) Çocuk için yapılan ve beyan edilecek gelirin % 10'luk kısmını aşmayan eğitim harcamalarının; çocuğun 25 yaşını doldurmamış olması, Türkiye'de yapılması, harcamanın yapıldığı eğitim kurumunun gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişiliğe haiz kurumlardan olması ve bu kurumlardan alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek gelirden indirilebilmesi mümkün bulunmaktadır. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında, yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde gayrisafi hâsılattan giderler düşüldükten, indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki safi irat tutarı esas alınacaktır. Ancak, vakıflar tarafından kurulan üniversiteler kurumlar vergisinden muaf olduklarından, anılan kurumlara ödenen tutarların gelir vergisi beyannamenizde indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Panel Van' a ait ödenen MTV'nin gider olarak kaydedilip kaydedilmeyeceği ( tarih ve 34 sayılı özelge) Kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin matrahtan indirilebilmesi için, giderle kazancın elde edilmesi ve idamesi arasında illiyet bağının bulunması, giderin keyfi olmaması, yani kazancın elde edilmesi için mecburi olarak yapılması, yapılan gider karşılığında gayri maddi bir kıymet iktisap edilmemiş olması gerekir. İşletmenin aktifine kayıtlı olması ve işin mahiyetine uygun olması koşuluyla, 197 sayılı Kanun a bağlı (II) sayılı tarifede yer alan panel van tipi taşıtlara ait motorlu taşıtlar vergisi, serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak kabul edilebilecektir. Ancak, ruhsatında kullanım amacı ticari olarak kayıtlı olan taşıtlar ile fiilen ticari maksatla kullanılan taşıtlara ait motorlu taşıtlar vergisinin serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi mümkün değildir. Sahip olunan arsanın, hazineye ait olan bir arsa ile takas edilmesinin değer artış kazancı karşısındaki durumu ( tarih ve 1 sayılı özelge) İki yıl önce liraya alınan ve şimdiki rayiç bedeli lira olan arsanın Milli Emlak Müdürlüğüne (Hazineye) ait olan lira değerindeki bir arsa ile takas edilmesi halinde, bu takas işleminin elden çıkarma olarak kabul edilmesi ve oluşacak kazancın Gelir Vergisi Kanunu nun değer artış kazancına ilişkin hükümleri çerçevesinde vergilendirilmesi gerekmektedir. 3. Katma Değer Vergisi Kanunu Yurt dışındaki ana firma tarafından Türkiye'deki firmanın faaliyetinin kesintiye uğramaması amacıyla aktarılan bedellerin vergilemesi ( tarih ve 21 sayılı özelge) Dilekçede yer alan bilgilerden; firmanın bağlı olduğu yurt dışındaki ana firma tarafından, ekonomik kriz ve sektörel gelişmeler nedeniyle şirketin geçici finansal sıkıntılarının karşılanması ve Türkiye'deki faaliyetinin kesintiye uğramaması amacıyla, karşılıksız olarak 4

5 aktarılacak bedellerin katma değer vergisi karşısındaki durumu hakkında görüş istendiği anlaşılmaktadır. KDV Kanununun; - 1/1. maddesinde, Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV ye tabi olduğu, - 4/1. maddesinde, hizmetin teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olduğu ve bu işlemlerin, bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebileceği, - 5. maddesinde, vergiye tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, işletme personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılmasının hizmet sayılacağı, - 17/4 -e maddesi ile banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) kapsamına giren işlemlerin katma değer vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre; firmanın bağlı olduğu yurt dışındaki ana firma tarafından Türkiye'deki faaliyetin kesintiye uğramaması amacıyla aktarılacak bedeller, Türkiye'de ifa edilen hizmetlerin karşılığı olduğundan, KDV Kanunu nun 1/1. maddesine göre katma değer vergisine tabidir. Petrol istasyonu satışında KDV ( tarih ve 126 sayılı özelge) Katma Değer Vergisi Kanunu nun 17/4-r maddesine göre, bu kapsamda taşınmaz teslimlerinin katma değer vergisinden istisna tutulabilmesi için satışa konu taşınmazın kurumun aktifinde en az iki tam yıl süreyle kayıtlı bulunmuş olması ve bu kurumun istisna kapsamındaki taşınmazın ticaretini yapmaması gerekmektedir. Buna göre, satışa konu edilecek taşınmazın şirket faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis edilmiş bir taşınmaz olması kaydıyla söz konusu satış işlemi KDV den istisna olacaktır. Ancak, taşınmazın şirket faaliyetlerinin yürütülmesine tahsis edilmiş bir taşınmaz olmaması halinde şirketinizin faaliyet konuları arasında taşınmaz ticareti yer aldığından söz konusu satış işlemi KDV ye tabi olacaktır. Bu itibarla, iki tam yıldan fazla bir süredir şirket aktifinde yer aldığı belirtilen akaryakıt istasyonu binası satışı, KDV Kanunu nun 17/4-r maddesi uyarınca KDV den istisna tutulacaktır. 4. Özel Tüketim Vergisi Kanunu Şasi kamyon üzerine yapılan tanker, sarnıç, mikser tadilatında ek ÖTV tarhiyatı ( tarih ve 4 sayılı özelge) tarife pozisyonundan ilk iktisabı yapılan şasi kamyona kayıt ve tescil işleminden önce ahşap veya çelik kasa (damper) veya sarnıç monte edilmesi şeklinde yapılan tadilat, aracın tarife pozisyonunda veya tabi tutulduğu vergi oranında bir değişikliğe yol açmadığından, söz konusu tadilat işleminden dolayı ilave ÖTV beyanı ve ödemesi yapılmayacaktır. 5

6 Ancak bahsi geçen şasi kamyonun kayıt ve tescilinden önce tadilat yaptırılarak tarife pozisyonunda yer alan çimento karıştırıcı (mikser) ya da vinç haline dönüştürülmesi halinde 1 seri no.lu ÖTV Genel Tebliğinin (15.3.1) bölümünde belirtildiği şekilde ÖTV beyanı ve ödemesi yapılacaktır. İlk iktisabında ÖTV istisnası uygulanarak satın alınan aracın, 5 yıllık süre dolmadan, engelli bir kişiye satılması halinde ÖTV ödenip ödenmeyeceği ( tarih ve 43 sayılı özelge) Yüzde 90 ve üzeri sakatlık nedeniyle ilk iktisabında Kanun un 7/2-a maddesi kapsamında istisnadan yararlanılarak satın alınan aracın, ilk iktisabından itibaren 5 yıllık süre geçmeden özürlü bir kişiye satışında ÖTV doğmaması için alıcının, Kanun un 7/2. maddesi ile 1 seri no.lu Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği ve 12 sıra no.lu Özel Tüketim Vergisi Sirkülerinde belirlenen şartları sağlaması gerekmektedir. Özürlü aracının veraset yoluyla intikalinde feragatname ( tarih ve 8 sayılı özelge) Mirasçılara intikal eden terekenin birden fazla mal ve haktan ibaret olması halinde, intikalin veraset ilamı ile diğer mirasçıların tek bir mirasçı lehine araçla ilgili miras haklarından feragatini gösterir belgenin ilgili kuruluşlara ibrazı şartıyla, istisnadan yararlanılmış olan aracın lehine feragat edilen mirasçıya intikali "veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilecek ve ÖTV uygulanmayacaktır. Bu kapsamda işlem tesisi için muristen mirasçılara intikal etmiş olan söz konusu aracın dışındaki diğer mal ve haklarla ilgili olarak da aynı mirasçı lehine feragat edilmiş olması aranmamaktadır. Diğer taraftan Türk Medeni Kanunu nun 677. maddesine göre, terekenin tamamı veya bir kısmı üzerinde miras payının devri konusunda mirasçılar arasında yapılan sözleşmelerin geçerliliği yazılı şekle tabi kılınmış olup, bahse konu ÖTV uygulaması bakımından diğer mirasçıların tek bir mirasçı lehine araçla ilgili miras haklarından feragatini gösterir belgenin noter onaylı olması yeterli bulunmaktadır. Okey Takozunun ÖTV'ye Tabi Olup Olmadığı ( tarih ve 18 sayılı özelge) Okey oyun ekipmanları 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu na ekli (IV) sayılı listenin tarife pozisyonu kapsamında olup, bunların takım halinde veya okey takozu (istekası), okey taşları, zar vs. şeklinde münferit olarak ithali ve imalatçıları tarafından teslimi ÖTV'ye tabi olduğundan, üretilen okey takozlarının tesliminde % 20 oranında ÖTV uygulanması gerekmektedir. 5. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Veraset ve intikal vergisi beyannamesinde mirasın nasıl beyan edileceği ( tarih ve 759 sayılı özelge) tarihinden sonra evlenen eşler sözleşme ile Medeni Kanun da belirlenen mal rejimlerinden birini seçmedikleri takdirde edinilmiş mallara katılma rejimini kabul etmiş sayılmaktadırlar. Bu itibarla, eşler sözleşme ile mal rejimlerinden birini seçmiş olmaları halinde seçilen mal rejimine, seçmemişlerse edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olmaları gerektiğinden, sağ 6

7 kalan eşe ait olduğu kabul edilen mallar ayrıldıktan sonra kalan tereke üzerinden miras paylaşılacağından, mirasçılar tarafından verilecek veraset ve intikal vergisi beyannamesinde sağ kalan eşe ait malların beyan edilmemesi gerekmektedir. 6. Gider Vergileri Kanunu Yurtdışında mukim şirkete verilen yatırım kredisinin BSMV'ye tabi olup olmadığı ( tarih ve 390 sayılı özelge) Gider Vergileri Kanunu nun 29. maddesinde yer alan istisna hükmünün gerekçesinde, yatırım maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla, mevduat toplamayan bankaların açmış oldukları yatırım kredileri faizlerinin BSMV den istisna edilebilmesi için 6802 sayılı Kanun un 29. maddesine (n) bendinin eklendiği belirtilmektedir. Buna göre söz konusu istisna hükmü ile Türkiye'de gerçekleştirilecek yatırımların teşvik edilmesi amacıyla yatırım maliyetlerinin düşürülmesi öngörülmektedir. Bu nedenle, banka tarafından bir başka ülkenin mukimi bir şirkete kullandırılan kredi yurt dışında gerçekleştirilecek yatırımlar için kullanılacağından, bu kredi dolayısıyla lehe alınacak paralara BSMV istisnası uygulanması mümkün değildir. 7. Harçlar Kanunu Yurt dışında satın alınan, sadece bilgisayar özelliği olan ve telefon olarak kullanılma imkânı bulunmayan tablet bilgisayardan harç alınıp alınmayacağı ( tarih ve 336 sayılı özelge) Alıcısı bulunan verici portatif telsiz telefon cihazlarının kullanım izni harca tabi tutulmaktadır. Yurt dışından satın alınan tablet bilgisayarın alıcısı bulunan verici portatif telsiz telefonu olarak da kullanılabilmesi halinde, 492 sayılı Harçlar Kanunu na bağlı (8) sayılı tarifenin VIII. bölümüne göre harç aranılması, aksi takdirde aranılmaması gerekmektedir. Yasal mirasçılar adına tapuda iştirak halinde intikali yapılan gayrimenkulün satılması durumunda mirasçılarının tapu harcını elbirliği beyanı üzerinden mi yoksa mirasçıların hissesi çözülmüş olarak ayrı ayrı mı alınacağı ( tarih ve 47 sayılı özelge) Miras yoluyla intikal eden gayrimenkulün iştirak halinde mülkiyet safhasında mirasçılar tarafından bir başkasına satışında tapu harcının iştirak halinde malikler adına tahakkuk ettirilerek tahsil edilmesi gerekmektedir. Gayrimenkulün müşterek mülkiyet tesis edildikten sonra satılması halinde ise hisseler her bir hissedar adına tescil edilmiş olduğundan, her bir hissedara isabet eden matrah üzerinden harç tahsil edilmesi gerektiğinden, tapu sicilinde iştirak (elbirliği) halinde mülkiyet şeklinde kayıtlı bulunduğu belirtilen söz konusu taşınmazların üçüncü kişilere devrinde, devir işlemi gayrimenkulün tamamını kapsamakta olup, gayrimenkulün tamamı için beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden devir eden ve devir alandan ayrı ayrı harç tahsili gerekir. 7

8 Yukarıda özetlenen özelgeler ile diğer çok sayıda özelgenin tam metnine internet adresinin mevzuat bölümünden ulaşabilirsiniz. Saygılarımızla, Recep Bıyık Mevzuat Eğitim ve Araştırma Başkanı, YMM 8