HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 16 Nisan 2012 / 16 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Ödemeler Dengesi Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin, yurtdışında yerleşikler ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanmaktadır. Ödemeler dengesi istatistikleri, Cari İşlemler ile Sermaye ve Finans hesaplarından oluşmaktadır. Cari işlemler; reel kaynaklarla (mal, hizmet, gelir) ilgili işlemleri ve cari transferleri; sermaye ve finans hesapları ise reel kaynak akımlarının finansmanını gösterir. Cari açık ; bir ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetlerden elde ettiği gelirin, ülkenin yurt dışından ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasıdır. Bunda, yurtiçi büyüme oranı, reel döviz kuru, üretimdeki verimlilik, rekabet gücü, enerji ithalatı gibi birçok faktör etkilidir. Cari açığın seviyesinin yanı sıra finansman yapısı, ülkenin dış şoklara karşı kırılganlığı açısından önemli bir gösterge olarak yorumlanmaktadır. Cari açığın doğrudan yatırımlar gibi borç yaratmayan ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla finansmanı Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtiçi piyasalarda, sanayi üretimi ve ödemeler dengesi verileri takip edildi. TÜİK tarafından açıklanan sanayi üretim verisi Şubat ayında yıllık bazda %4,4 ile beklentilerin üzerinde bir artış kaydetti. Sanayi üretim endeksinin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde baz etkisi belirleyici olurken, mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi ise bir önceki aya göre %0,7 artarak ekonomik aktivitedeki artışın TCMB nin öngörüleri paralelinde ılımlı bir şekilde gerçekleştiğine işaret etti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler dikkate alındığında 2012 nin ilk iki ayındaki sanayi üretim endeksi ortalamasının 2011 in son çeyrek ortalamasının %1,79 gerisinde kaldığı görülmüştür. Bu çerçevede, yılın ilk çeyreğinde büyümenin zayıf bir performans sergilediğini tahmin ediyoruz. TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi verisinde ise cari açık, Şubat ayında $4,2 milyar ile beklentilerin altında gerçekleşti. Cari açık yıllık bazda %30 gerilerken, 12 aylık kümülatif bazda $75,3 milyara indi. Cari açıktaki ivme kaybında, dış ticaret açığındaki düşüş ve TCMB'nin parasal sıkılaştırma politikasının etkisiyle iç talepteki yavaşlama etkili oldu. Cari açık konusunda iyileşme beklentilerine karşın ham petrol fiyatlarının yüksek seyri önemli bir risk unsuru oluşturmaya devam ediyor. Yeniden canlanan Euro Alanı borç krizine yönelik endişelerin, son dönemde piyasaların odağını oluşturduğu görülüyor. Yüksek borçluluk oranları nedeniyle yakından takip edilen İtalya ile İspanya'nın tahvil faizleri geçen hafta yükseldi. Öte yandan, İspanya Merkez Bankası Başkanı nın yaptığı açıklamada bu yıl ekonomik daralmanın beklenenden daha hızlı olması halinde İspanyol bankalarının daha fazla sermayeye ihtiyaç duyabileceğini açıklaması piyasalardaki endişeleri artırdı. Cuma günü İspanya bankalarının Avrupa Merkez Bankası ndan (ECB) kullandıkları fon miktarının Mart ayında bir önceki aya göre yaklaşık iki kat artarak 316,3 milyara yükseldiği haberi de piyasalarda İspanya ya ilişkin risk algısında artışa yol açtı. Sözü edilen gelişmelerin ardından İspanya nın beş yıllık kredi iflas takas primleri (CDS) rekor seviyeye ulaştı. İspanya Hükümeti ve Merkez Bankası, İspanya'nın Portekiz gibi mali yardıma ihtiyaç duyma olasılığının bulunmadığını açıkça ifade etmelerine karşılık, piyasalarda buna zorunlu kalabileceğine yönelik değerlendirmeler gündeme geliyor. İspanya ve İtalya nın gerçekleştirdiği başarısız tahvil ihalelerinin etkisiyle Euro Alanı borç krizine ilişkin endişelerin artması, ECB nin yeniden tahvil alım programını başlatacağına yönelik görüşleri destekledi. Geçen hafta ABD de Beige Book raporunun yanı sıra bir dizi makroekonomik veri takip edildi. ABD Merkez Bankası Fed tarafından yayımlanan Mart ayı Beige Book raporunda, ekonomik aktivitedeki ılımlı canlanma eğiliminin devam ettiği, bununla birlikte yükselen enerji fiyatlarının endişeleri artırdığı ifade edildi. Fed Başkan Yardımcısı Yellen ve New York Fed Başkanı Dudley ise yaptıkları açıklamalarda, faiz oranlarının önümüzdeki birkaç yıl süresince düşük kalabileceğini belirttiler. Diğer bazı Fed yetkilileri faizlere ilişkin açıkça taahhütte bulunulmasına ve uzun bir süre faizlerin düşük düzeyde tutulmasının enflasyon açısından risk oluşturabileceğine yönelik endişelerini dile getirseler de, piyasalar yapılan açıklamaları para politikasının bir süre daha gevşek bir duruş sunacağı yönünde değerlendirdi. ABD de Şubat ayında dış ticaret açığı ile tüketici güveni beklentilerin altında kalırken, haftalık işsizlik KAPANIŞ VERİLERİ (13 Nisan) İMKB-100 : / $ : 1,3075 USD : 1,7832 $ / : 80,89 EURO : 2,3467 Petrol ($/varil) : 120,83 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,37 Altın ($/ons) : 1.658,39

2 16 Nisan 2012 Neden Önemli olumlu, portföy yatırımları gibi kısa vadeli ve borç yaratan kaynaklarla finansmanı daha olumsuz değerlendirilmektedir. Beige Book Beige Book; ABD Merkez Bankası (Fed) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarından yaklaşık iki hafta önce yayımlanmaktadır. Yılda 8 kez yayımlanan rapor, bölgesel Fed bankalarının yer aldığı 12 bölgedeki ekonomik koşulları yansıtmaktadır. Rakamlardan daha ziyade ekonomiye ilişkin beklenti ve değerlendirmelerin yer aldığı rapor, iş dünyası, ekonomistler ve finansal uzmanlarla yapılan görüşmeler sonucunda oluşturulmaktadır. Raporda, tüketici harcamalarının, imalat sanayinin ve inşaat sektöründeki eğilimin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Her bir bölgesel Fed bankasının hazırladığı değerlendirmelerin birleştirilmesi sonucu oluşturulan rapor, para politikasının şekillendirildiği FOMC yi bilgilendirmeyi amaçlamakta olup, oldukça güncel değerlendirmeleri yansıtması açısından önem taşımaktadır. maaşı başvuruları öngörülerin üzerinde gerçekleşti. Haftaya Bakış Japonya Merkez Bankası (BoJ) geçen haftaki toplantısında politika faizini değiştirmeyerek %0-0,1 aralığında bıraktı. Ekonomiye dair değerlendirmesini genel hatlarıyla değiştirmeyen BoJ, ekonomik aktivitenin genel olarak yatay seyir izlediğini, ancak yukarı yönlü bazı işaretlerin de gözlendiğini belirtti. Öte yandan, BoJ un 27 Nisan'da yapacağı toplantıda para politikasını gevşetmeyi değerlendireceği ve bunu büyük olasılıkla varlık alım programını artırma yoluyla gerçekleştireceği yönündeki haberler gündeme geldi. Çin ekonomisi 2012 yılının ilk çeyreğinde %8,1 ile beklentilerin altında büyüdü yılının son çeyreğinde bu rakam %8,9 olmuştu. Böylece büyüme oranı yaklaşık son üç yılın en düşük düzeyinde gerçekleşti. Çin ekonomisine ilişkin temel sorunlar, ihracatın istikrarına yönelik zorluklar, devam eden enflasyonist baskılar ve sanayi sektöründe düşen karlılık oranları olarak sıralanıyor. Mart ayında Çin'de ihracatın beklenenden hızlı büyümesi ve ithalattaki büyümenin son 13 ayın en yüksek seviyesinden gerilemesiyle $5,35 milyarlık dış ticaret fazlası gerçekleştiği açıklandı. Açıklanan veriler Çin'in dış ticarete duyarlı ekonomisinin yumuşak iniş yönünde ilerlediği yönündeki görüşleri destekledi. Öte yandan, Çin Merkez Bankası ülkenin para birimi Yuan ın günlük işlemlerde ABD Doları karşısında dalgalanma aralığını %0,5 ten %1 e yükseltti. 2

3 Nis Nisan 2012 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB ENDEKS 06.Nis 13.Nis Değişim İMKB %0,59 İMKB %0,49 Sınai %1,60 Hizmetler %0,73 Mali %1, Nis 09.Nis 10.Nis 11.Nis 12.Nis 13.Nis Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz haftanın ilk gününde yurtdışındaki tatil nedeniyle yabancıların işlemlerinin düşük olduğu İMKB de Salı günü gerek yurtdışı kaynaklı gelişmeler, gerekse kurdaki ve faizlerdeki yükselişe bağlı olarak satıcılı bir seyir yaşandı. Satışlarda, bir önceki hafta açıklanan ABD istihdam verilerinin beklentilerin altında gelmesi ve Çin de ekonomik yavaşlamaya ilişkin endişeler belirleyici oldu. Haftanın devamında Cuma gününe kadar küresel düzeyde tepki alımlarının etkili olmasının katkısıyla İMKB-100 endeksi de kayıplarını geri aldı. Ancak Cuma günü İspanya ya yönelik endişelerle söz konusu ülke tahvillerinin CDS lerindeki yükselişin yanı sıra ABD de tüketici güven endeksinin olumsuz açıklanması, satış baskısının geri dönmesine neden oldu. Öte yandan, İMKB kapandıktan sonra açıklanan Çin GSYH sinin beklentilerin altında kalması sonucunda küresel piyasalarda satışların yoğunlaştığı görüldü. Bu gelişmelerle haftalık bazda %0,59 değer kaybeden İMKB-100 endeksi, Cuma günü seviyesinden kapandı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 06.Nis 13.Nis (Puan) ,83 10,31 0, ,78 9,76-0, ,85 9,91 0, ,91 9,90-0, ,81 9,72-0, ,38 9,37-0,01 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 135,64 134,59-1,05 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %2,69 Yurtdışı piyasaların kapalı olması nedeniyle geçen haftaya hacimsiz başlayan tahvil-bono piyasasında, Salı günü AB deki borç krizinin yeniden gündeme gelmesiyle riskli varlıklara gelen satışlar paralelinde tahvil-bono piyasasında faizlerin yükseldiği görüldü. Salı günü haftalık repo ihalesi açan TCMB, Avrupa Merkez Bankası nın müdahale edebileceği yönündeki açıklamayla piyasaların bir miktar yatışmasının ardından, Çarşamba günü yeniden sıkılaştırmaya döndü. Ancak cari açık verisinin düşük gelmesi ve TL nin olumlu performansına bağlı olarak tahvil-bono piyasasında satış yaşanmadı. Haftanın devamında TCMB nin likiditede sıkılaştırmayı sürdürmesine rağmen, faizlerin gevşemeye devam ettiği izlendi. Bu gelişmeler sonucunda 5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi geçtiğimiz haftaya göre 1 baz puan düşüşle Cuma gününü %9,37 seviyesinden kapattı. 3

4 Nis.11 Nis Nisan 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 06.Nis 13.Nis Değişim Dolar (¹) 1,7837 1,7832 -%0,03 Euro (¹) 2,3317 2,3467 %0,64 Sepet (²) 2,0577 2,0650 %0,35 /$ Paritesi (³) 1,3094 1,3075 -%0,15 $/Yen Paritesi (³) 81,62 80,89 -%0,89 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Bir önceki hafta açıklanan ABD tarım dışı istihdam verisinin piyasa beklentisinin altında kalması, Dolar ın geçtiğimiz hafta başında diğer para birimleri karşısında zayıf bir seyir izlemesine neden oldu. İlerleyen günlerde, Çin in 2012 ilk çeyrek büyümesinin %8,1 de kaldığının açıklanması ve İtalya ile İspanya tahvil faizlerinin yeni ihalelerde yükselmesi risk iştahını bozarak Dolar ın diğer para birimleri karşısındaki seyrini kısmen güçlendirdi. Haftalık bazda /$ paritesi %0,14 gerileyerek 1,3075 düzeyine inerken, $/ paritesi %0,9 yükselerek 80,89 seviyesine ulaştı. Küresel ekonomiye ilişkin artan belirsizliğin yanı sıra risk iştahında yaşanan azalmaya karşın TL, Dolar ve Euro karşısında yatay bir seyir izledi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 05.Nis 13.Nis (Puan) 45 EMBI+ Endeks 625,69 629,59 3,90 Spread Türkiye ,55 Endeks 406,56 410,11 3,55 5 Spread Kaynak: JP Morgan Geçen haftanın ilk gününde Paskalya tatili nedeniyle işlem hacminin düşük olduğu eurotahvil piyasası, Salı günü, İtalya ve İspanya ile ilgili sorunlar ile bir önceki hafta düşük gelen ABD istihdam verilerinin ön plana çıkması sonucu satıcılı seyretti. Ancak Çarşamba günü küresel piyasalarda risk iştahının arttığı gözlenirken, İtalya nın tahvil ihalesinin sorunsuz geçmesi ve İtalyan faizlerinin bir miktar gerilemesi, eurotahvil piyasalarına olumlu yansıdı. Alcoa nın beklentilerden iyi gelen ilk çeyrek bilançosu ve ABD de açıklanan Beige Book taki iyimser ton da piyasayı yukarı taşıdı. Ancak haftanın son gününde Çin GSYH sinin beklentilerin altında kalması, risk iştahında bozulmaya neden oldu. Haftalık bazda bakıldığında gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi haftayı 11 baz puan artışla 337 den kapatırken, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi ise 8 baz puan yükselerek 319 oldu. VIX endeksi bir önceki hafta bulunduğu 16,7 seviyesinden Cuma günü 19,55 e yükseldi. 4

5 Nis.11 Nis Nisan 2012 Emtia Piyasaları $/ons Altın 1.658,39 $/varil Petrol 120,83 ABD tarım dışı istihdam verisinin beklentilerin altında kalmasıyla güvenli liman arayışları geçtiğimiz hafta altına alım getirdi. Çin ekonomisinin yumuşak iniş yaptığı yönündeki senaryoları doğrular nitelikte açıklanan büyüme verisi ile Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerinin borçlanma maliyetlerinde gözlenen artış, güvenli liman alımlarını hızlandırdı. Altın fiyatları haftalık bazda %1,25 yükselişle $/ons 1.658,4 seviyesine çıktı. Var olan küresel belirsizlik ortamında önümüzdeki günlerde altın fiyatlarının yön bulmakta zorlanacağını düşünüyoruz. ABD tarım dışı istihdam verisi ve Çin in büyümesine yönelik endişelerle petrole dönük talebin düşebileceği yönündeki söylentilerin iyiden iyiye artması, petrol fiyatlarının geçtiğimiz haftaya sert düşüşle başlamasına neden oldu. Öte yandan, İran- ın nükleer müzakerelere katılacağı ve yeni öneriler sunabileceği yönündeki beklentiler, arz kaynaklı sıkıntıların rafa kalkmasını sağladı. Ayrıca, S. Arabistan Petrol Bakanı nın, fiyatları aşağı çekmek için ellerinden geleni yapacakları ve bu konuda OPEC ülkeleriyle fikir birliği içinde olduklarını açıklaması da fiyatlar üzerinde baskı oluşturdu. Tüm bunlara bağlı olarak, brent türü petrolün spot fiyatı haftayı %3,9 luk düşüşle $/varil 120,83 düzeyinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 16 Nisan TÜİK Ocak ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri (Gerçekleşme: İşsizlik Oranı %10,2) TÜİK Mart ayı Tüketici Güven Endeksi (Gerçekleşme: 93,9) Maliye Bakanlığı Mart ayı Bütçe Uygulama Sonuçları ABD Mart ayı Perakende Satışlar Verisi (Piyasa Beklentisi: %0,3) ABD Nisan ayı Empire State İmalat Endeksi (Piyasa Beklentisi: 18,0) 17 Nisan TCMB Şubat ayı Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi Borcu ABD Mart ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 700 bin adet) ABD Mart ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: %0,3) ABD Mart ayı Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: %78,6) Almanya Nisan ayı ZEW Endeksi (Piyasa Beklentisi: 20,3) Euro Alanı Mart ayı Tüketici Fiyatları Endeksi (HICP) 18 Nisan TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı TCMB Şubat ayı Kısa Vadeli Dış Borçlar 19 Nisan TCMB Şubat ayı Uluslararası Yatırım Pozisyonu ABD Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları (Piyasa Beklentisi: 365 bin kişi) ABD Mart ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 4,62 milyon adet) ABD Nisan ayı Philadelphia Fed Endeksi (Piyasa Beklentisi: 12,0) 20 Nisan TCMB Nisan ayı II. Dönem Beklenti Anketi Hazine Mart ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku 5

6 16 Nisan 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6