KAS DOKU HİSTOLOJİSİ
|
|
- Coskun Çelik
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 KAS DOKU HİSTOLOJİSİ Kas dokusu tüm vücudun, kol ve bacakların hareketinden ve iç organ çapı ile şeklinin değişiminden sorumludur. Bu doku, özelleşmiş ve birbirine paralel olarak uzanmış hücre demetlerinden meydana gelir. Bütün kas çeşitleri, mezoderm kökenlidir. Kas dokusu temel olarak düz ve çizgili kas sınıflanır. Çizgili kas yapısını da iskelet kası ile kalp kasının yapısında görebiliriz. İskelet kası somatik mezoderm kaynaklı olup, miyoblastlardan meydana gelmiştir. Miyoblastlar, iskelet kasının öncülüdür. Bu hücrelerden yüzlercesi uç uca eklenerek, çok çekirdekli miyotüpleri meydana getirir. Bunlar, miyolif (miyofibril) denilen ve sitoplazmik içeriği oluşturan kasılma öğelerine sahiptirler. Kas hücreleri kasılmayla ilgili olarak bu yönde incelip uzamış olduklarından, bunlara kas lifleri veya kas telleri adıda verilebilir. Kas dokusu diğer dokulardan farklı bir terminolojiye sahiptir. Sarkos (Kas), Sarkoplazma (Kas hücresinin sitoplazması), Sarkolemma (Kas hücresinin zarı) diğer hücre zarlarına benzer fakat, iskelet kası lifi içinde, miyoliflerin arasına çok sayıda uzun tübüler girintilerin olması yönüyle, diğer hücre zarlarından ayrılır. Bu girintiler, depolarizasyon dalgasının sarkolemma boyunca iletilmesini hızlandırır. Sarkoplazmik retikulum (Kas hücresindeki endoplazmik retikulum), Sarkozom (Kas hücresinin mitokondriyonu) olarak adlandırılabilir. Kaslar, düzensiz sıkı bağ dokusundan oluşan epimisyum tabakasıyla örtülüdür. Bu tabaka, çıplak gözle beyaz renkte görülür. İçindeki kas lifleri, demet (fasikül) veya band şeklinde düzenlenmiştir. Her bir band, daha az düzensiz sıkı bağ dokusunu içeren ve perimisyum denilen bir tabakayla sarılıdır. Bir demetin içindeki her bir kas lifi ise, endomisyum denilen çok ince bir bağ dokusu lifiyle çevrilidir.bunun yapısında, retiküler lif ve dış lamina bulunur. Dış laminada, fibroblastlar ve makrofajlar vardır. Kas dokusu, çizgili ve düz kas olmak üzere ikiye ayrılır. Çizgili kaslar da, kendi arasında iskelet ve kalp kası olmak üzere iki grupta incelenir. Miyolifler, iskelet kası tellerinin enine çizgili şekilde görünmesine yol açar. 1
2 Titin, alfa aktinin ve nebulin proteinleri, miyoliflerin yapısal organizasyonunu sağlar. Titin, büyük ve doğrusal bir elastik proteindir ve kalın filamentlerin, sarkomerin içine yerleştirilmesine yardım eder. Bitişik Z diskine, her kalın filamentten iki adet titin molekülü uzanır. Böylece, her bir sarkomerin iki Z diski arasındaki bir kalın filament, dört adet titin molekülünü bağlar. Alfa aktinin Z diskinin bir bileşeni olup, ince filamentleri bağlar. Buna ek olarak, her bir filament boyunca elastik olmayan iki adet nebulin protein molekülü uzanarak, filamentin Z diskine daha sıkı bir şekilde tutturulmasını sağlar. Kas tellerinde boydan boya uzanan miyolifler, birbirini takip eden açık ve koyu görünüşlü bölgelerden oluşmaktadır. Miyolifler üzerinde açık ve koyu renkte görünen bölgeler, band olarak adlandırılır. Işık mikroskobunda açık renkte görünenlere izotrop bandlar (I bandları), koyu görünenlere ise anizotrop bandlar (A bandları) denir. Buradaki A harfi anizotropik (birefringent özelliği: Polarize ışığın çift kırılması), I harfi ise izotropik (monorefrigent: Polarize ışığı tek yönde kıran) anlamına gelmektedir. Bu bandlar, miyoliflerin ana bandlarıdır. Ayrıca, bunların içinde ikincil bandlar da vardır. I bandlarının tam ortasında enine seyreden ince fakat koyu görünümlü Z Bandı (çizgisi, zarı) bulunmaktadır.. A bandının ortasında, açık renkli ve Z bandından daha geniş bir H Bandı vardır. H harfi, (Hensen diskini) temsil eder. Bunlar, ışık mikroskobunun kuvvetli büyütmelerinde gözlenirler. Elektron mikroskobik incelemede ise, H bandının tam ortasında ince ve orta koyulukta bir band daha vardır ki, buna da M Bandı denir. Buradaki M harfi, (middle stripe mittel scheibe) anlamına gelmektedir. Miyoliflerde, iki Z bandı arasındaki kısım bir kasılma birimini oluşturur ve bu birim, sarkomer olarak adlandırılır. Miyolifler, miyofilaman olarak adlandırılan ve kendilerinden çok daha ince olan lifçiklerden oluşurlar. İskelet kası tellerinde, iki tip miyofilaman vardır. Aktin filamanları, Angstrom kalınlığında ve 1 mikron uzunluğundadır ve Z bandından başlayıp, A bandlarına doğru uzanırlar ve A bandlarında bir süre devam ederler.. Miyozinler ise, 160 Angstrom kalınlığında ve 1,5 mikron uzunluğundadır ve sadece A bandlarında bulunurlar. Komşu I bandlarına taşmazlar. Sonuç olarak, A bandlarının uç kısımları hem miyozin ve hem de aktin filamanlarını içerirken, orta kısımları sadece miyozin filamanlarından oluşmuştur. H bandı denilen yer burasıdır. 2
3 Elektron mikroskobunda, H bandı A bandının iki yan kısmından daha açık tonda gözlenir. Bu bandın tam orta yerinde bulunan 40 Angstrom uzunluğunda kasılma özelliği olmayan filamanlar, miyozin filamanlarını sıkı bir biçimde bağlar ve bunların düzenli bir organizasyon yapmasını sağlar. Bu bağlanma yerleri koyu tonda ve ince bir band şeklinde görülür ki, bu M bandıdır. Z bandları, iki taraftan gelen aktin filamanlarının bu bölgede dallanarak birbirlerine bağlanmaları sonucu meydana gelen ağ şeklindeki oluşumlardır. Bir kas telindeki bütün miyoliflerde, aynı türdeki bandların aynı hizada kalabilmesi için, bu miyoliflerin birbirlerine sıkıca bağlanması gerekir. Bu işi, desmin filamanları gerçekleştirir. Aktin ve miyozin filamanlarının aksine kasılma özelliği olmayan bu ara filamanlar, komşu miyolifleri Z çizgisi hizasında birbirlerine bağlar. Kas liflerinin kasılması, miyozin filamanlarının aktin filamanlarını kendi aralarına doğru çekip kaydırması sonucunda gerçekleşir. Neticede, kas tellerinin boyu kısalır ve kalınlığı artar. İskelet kasları, motor sinirlerle uyarılır. Bu sinirler, kas telinin yüzeyinde dallanan uçlarla sonlanır ki, buraya motor plak denmektedir. Kas tellerinin kasılmasını sağlayan uyarımlar, kas tellerine bu motor plaklardan geçerler. Sarkolemden kas telinin içine yer yer enine tubuluslar girer. Sarkolemde meydana gelen uyarımlar, bu kanalcıklarla miyoliflerin yakınlarına kadar gider. İskelet kası telleri, sarkoplazmik retikulum yönünden zengindir. Bu organel, kas telinin içine giren kanalcıkların T tubulusu yakınlarında kesecikler meydana getirir. Bu kesecikler, bol miktarda kalsiyum iyonu içermektedir. Enine kanalcıklarla gelen uyarımlar, kesecikleri oluşturan zar duvarındaki kalsiyum kanallarını açar. Bunun neticesinde, kalsiyum iyonları keseciklerden dışarı çıkarak aktin ve miyozin filamentlerinin arasına girer. Kalsiyum varlığında, aktin filamanları miyozin filamentlerinin arasında kayar ve kasılma gerçekleşir. Kasılma için gereken enerji, ATP nin ve kreatin fosfatın parçalanmasıyla elde edilir. Kalsiyum iyonları, kasılma bittiği zaman keseciklere geri döner. Çekirdek, iskelet kası tellerinde çevresel yerleşimlidir ve birden fazla sayıdadır.iskelet kası, mitokondriyon yönünden zengindir. Mitokondriyonlar, hem sarkolemmanın altında ve hem de miyoliflerin arasındaki sarkoplazmada bulunurlar. İskelet kası telleri, özelliklerine göre kendi aralarında üç gruba ayrılır: 1) Beyaz Kas Telleri: Enerji ihtiyaçlarını, daha çok anaerobik glikolizle elde eden kas telleridir. Çok güçlü fakat kısa süreli kasılma yaparlar. 3
4 2) Kırmızı Kas Telleri: Enerjiyi, aerobik yoldan temin ederler. Lipit molekülleri, mitokondriyonlarda okside edilerek parçalanır. Bu tür kaslar, yorulmaksızın uzun müddet çalışabilirler. 3) Ara(intermediet) kas Telleri: Yukarıda belirtilen iki kasın ortak özelliklerine sahiptirler. Miyolifler, beyaz kas tellerinde tek tek ve eşit aralıklarla yerleşmişlerdir. Kırmızı kas tellerindeki bazı miyolifler ise, bir araya gelerek canlı türlerine göre çeşitlilik gösteren bir topluluk oluştururlar. Bu yerlere, Cohnheim Alanı denir. İskelet kası liflerini örten sarkolemma, dışarıdan kalın bir bazal laminayla (tabakayla) desteklenmiştir. Bunu çevreleyen retiküler laminada ise, değişik yönlerde seyreden kas telinin etrafında, örgü yapan retiküler lifler vardır. İskelet kası tellerini örten sarkolem, kas teli boyunca birçok noktada lifin içine doğru girerek, enine tubuluslar oluşturur. Bu tubuluslar, dallanır ve bir düzlem üzerinde miyoliflerin etrafını çevreler. Bir sarkomerde, iki adet enine tubulus bulunur. Enine tubuluslar, kas teli yüzeyinde şekillenen uyarımları kas tellerinin derinlerine kadar aktarırlar. Sarkoplazmik retikulumun bir bölümü, miyoliflerin arasında boyuna seyreden tüpçükler şeklindedir. Bunlar, özellikle H bandı hizasında yan kollarla birbirlerine bağlanarak, miyolifleri çepeçevre kuşatırlar. Sarkoplazmik retikulumun ikinci bölümü, enine tubuluslara paralel seyreden oldukça geniş kesecikler halindedir. Bunlara, terminal kesecik denir. Boyuna seyirli tüpçükler, bu keseciklerde sonlanır. Enine tubuluslar, iki yanlarındaki terminal keseciklerle birlikte bir sistem oluşturur ki. buna, triad denir Özellikle yavaş çalışan kaslarda, enine tubulusun sadece bir yanında terminal kesecik vardır. Bu durumda, diad teriminden söz edilir. Hızlı kasılan kasların çoğunda, her bir sarkomerde iki adet triad bulunur. Terminal kesecikler, kalsiyum depolar. İstirahat durumundayken, kalsiyumun büyük bir kısmı bu keseciklerde depo edilir. Elektron mikroskobunda, keseciklerin orta yoğunlukta bir madde taşıdıkları gözlenir. Parvalbümin denilen bu madde, protein yapısındadır ve kalsiyumu istirahat boyunca kesecik içinde tutar. Sinirsel uyarımlar, bütün hücrelerde hücre zarıyla iletilir. Asetilkolin, kas telinde uyarılmayı sağlayan aracıdır (mediyatördür). Kasılma, aktin filamanlarının miyozin filamanlarının üzerinde kaymasıyla gerçekleşir. 4
5 Miyozin filamanları, miyozin molekülünden meydana gelir. Bunlar, yuvarlak şekilli ve yana bükülmüş birer baş kısmı içeren ve 1500 Angtrom uzunluğundaki çomakçıklardır. Molekülün baş kısmına ağır meromiyozin, geri kalan kısımlarına ise hafif meromiyozin denir. Bir miyozin filamentindeki miyozin molekülünün baş kısımlarının yarısı A bandının bir yanında, diğer yarısı ise öbür tarafında bulunur. A bandının tam ortasındaki H bandından biraz daha geniş bir bölgede bulunan miyozin filamentlerinin ise, baş kısımları mevcut değildir. Buralar, sadece moleküllerin hafif meromiyozin kısımlarını içerirler. Boyuna seyirli miyozin filamentleri elektron mikroskobunda incelendiği zaman, bunların H bandı dışındaki yerlerde ince ve enine köprücüklerle aktin filamentlerine tutunmuş oldukları görülür. Bu köprücükler, miyozin molekülünün ağır meromiyozin kısmını oluştururlar. Bir kasılma esnasında, bu köprücükler aktin filamentlerine defalarca bağlanıp çözülürler ve bu filamentlerin M bandına doğru kaymasını sağlarlar. Tam kasılma esnasında, A bandının iki yanından gelen aktin filamentleri, M bandı hizasında uç uca gelirler ve H bandı ortadan kalkar. Aktin filamentlerinin komşu iki A bandının ortasına çekilmesi demek olan kasılmada, aradaki I bandı da kaybolur. Bu durumda, komşu iki A bandının arasında, sadece Z bandı kalır. Neticede, kasılma sarkomerlerin kısalmasıyla oluşur. Kısalma, gerçekte filamentlerin iç içe kaymalarıdır. Yoksa, bu filamentlerin boyları her zaman sabittir. Miyozin filamanları tek, aktin filamentleri ise üç çeşit proteinden meydana gelir. Aktin iskeletini, aktin molekülleri oluşturur. Bu moleküle, G aktin denir. Globüler yapıdaki bu protein molekülü, iki sıra şeklinde dizilir. Bunlar, birbirlerinin etrafında sarmallaşır ve filamentin iskeletini meydana getirir. Tropomiyozin, çok ince bir moleküldür ve iki adet polipeptit zincir içerir. Uzunluğu, 40 nm kadardır. Bu moleküller, birbirine dolanmış iki aktin molekülü arasındaki boşluğun dış kenarı boyunca aktinin alt birimleri üzerinde filamentler oluşturarak ilerleyen ve baştan sona kadar uzanan moleküllerdir. Dolayısıyla her bir tropomiyozin molekülü, yedi adet aktin molekülünün üzerinde uzanır. Troponin, üç alt birimden oluşan bir yapıya sahiptir. Bu alt birimler, sırasıyla tropomiyozine güçlü bir şekilde bağlanan Tn T, kalsiyumu bağlayan Tn C ve aktin miyozin ilişkisini bozan Tn I dır. Bir troponin kompleksi, her bir tropomiyozin molekülü üzerindeki belli bir noktaya tutunur. Bu nokta, tropomiyozinin beşinci molekülü ve bunun katlarıdır.miyozin moleküllerinin aktin filamentleriyle köprüleşen baş kısımlarının bir bölümü, ATPaz özelliğindedir. İstirahat durumunda, bu kısım ATP yi kendine bağlar. Ancak, enzim pasif olduğu için ATP yi parçalayamaz. Kasılma esnasında, aktin maddesi ATPazı etkinleştirir. 5
6 Miyozin moleküllerinin baş kısımları G aktin e bağlandıkları anda, ATPaz etkinleşir ve ATP yi parçalar. Kasılma için gerekli olan enerji sağlanır. Bu olay, şöyle gerçekleşir: Tropomiyozin troponin kompleksi, aktin molekülünün miyozini bağlayacak olan noktalarını istirahat durumundayken örter. Bu sebeple, miyozin aktine bağlanamaz. Terminal keseciklere sinir uyarımı geldiği zaman, hücre zarları polarize olur ve geçirgenlik artar. Hücre içindeki keseciklerde depolanan kalsiyum iyonları, pasif taşınmayla dış ortama nakledilir. Kalsiyum molekülleri troponin molekülüne bağlandığı zaman, molekülde konum değişikliği meydana gelir ve tropomiyozin molekülü, yer değiştirmek zorunda kalır. Bu durumda, aktin molekülünün miyozini bağlayan noktaları serbest kalır. Dolayısıyla, kalsiyum iyonu kasılmayı başlatan bir anahtar görevini üstlenir. Kas telinin bir kasılma işlemi esnasında, miyozinlerin baş kısımları peşpeşe duran aktinlere defalarca bağlanıp ayrılır. Aktin filamentleri, miyozinlerin arasında kaymaya başlar. Kas teline gelen sinir uyarımı durunca, filamentlerin arasındaki kalsiyum iyonları aktif taşımayla tekrardan hücre içindeki terminal keseciklere alınır. Tropomiyozin troponin kompleksleri, bu esnada G aktin in miyozin molekülünü bağlayan noktalarını tekrardan kapatır. Bu durumda, miyozinin baş kısımları G aktin den ayrılır ve kasılma olayı biter. Aktin filamentleri, miyozin filamentlerinin arasına kayar. Bu iki tür filament, birbirlerinin etrafında özel bir konumda bulunurlar. Kaslar kasılırken, I ve H bandları ortadan kalkar. Bu durumda, iki komşu sarkomere ait miyozin filamentleri Z çizgisi bölgesinde uç uca değerek, kasılma bandı denilen geçici ve koyu görünümlü bir bandı oluşturur. Kas Mekikleri: Kaslarda ve tendonlardaki kapsülalı sinir reseptörleri kasın gerilme derecesini belirlerler. Kas iğcikleri çizgili kas içinde lokalize olmuş spesifik gerilme reseptörleridir. Bu iğcikler spindle cell olarak isimlendirilen iki tip modifiye kas hücresi ve sinir sonlanması içerirler. Her iki tip modifiye kas hücresi internal kapsül ile çevrelenmiştir. Dıştaki eksternal kapsül ile arasındaki boşluk sıvı ile doludur. Sadece iskelet kaslarında bulunurlar. İskelet kaslarının uzama derecesini algılayan oluşumlardır. Dolayısıyla, duyusal sinir lifleri yönünden oldukça zengindirler. Mekiklerin esasını, bunların içinde boyuna seyreden ve intrafuzal kas teli de denilen kas telleri oluşturur. Bunlar, kası oluşturan asıl tellerden çok daha incedir. Birkaç adet intrafuzal 6
7 kas telinin etrafını çevreleyen bir kapsül, boyu sadece birkaç milimetre olan bir mekiği meydana getirir. Mekiğin kapsülünü, fibroblastlar ve kollajen lifler oluşturur. İskelet Kasının Yenilenmesi: Yetişkinlerdeki kas liflerinin etrafında, küçük ve tek çekirdekli uydu (satellite) hücreler vardır. Bu hücreler, sarkolemmayla endomisyumun arasında bulunurlar. Bunlar, embriyonik miyoblastların potansiyel yedekleri olup bölünebilirler ve yenilenmede rol oynarlar. Hasar gören kas liflerinin yenilenmesi sınırlıdır. Genel bir tahribatta, yenilenme bağ dokusu tarafından gerçekleştirilir ve geriye nedbe dokusu kalır. Kalp Kası: Kalp kası, splanknik mezoderm kökenlidir.miyoblastlardaki ritmik kasılma, miyolifler gelişmeden önce başlar. Daha sonra, hücre içinde miyofilamanlar gelişir. Kalp kası hücreleri, doğumdan sonra sayısal bir çoğalma göstermez. Sadece, 30 yaşına kadar uzunlukları ve kalınlıkları artar. Kalp kası dokusunu oluşturan kas telleri bazı yönleriyle iskelet kasına, diğer bazı yönleriyle de düz kasa benzerler. Kalp kası telleri, miyoliflerinin enine çizgili olması yönünden iskelet kasına, kas tellerinin tek çekirdek içermesi ve bu çekirdeklerin tellerin iç kısmına yerleşmesi bakımından da düz kaslara benzerler. Kalp kasının, diğer kas tellerinde bulunmayan özellikleri vardır. Bu özelliklerden birisi, kas tellerinin kollateraller (yan kollarla) birbirlerine bağlanması ve bir diğeri de, tellerin özel bir şekilde birbirlerine bağlanmasıdır. Bunların birbirlerine bağlandıkları yerler, Z bandlarından daha kalın diskler olarak görülürler ki bunlar, interkalar diskler olarak adlandırılır. İnterkalar disklerin yapısında fasiya adherens, maküla adherens (desmozom) ve gap junction (oluklu bağlantı) bulunur. Fasiya adherensin alfa aktinini, ince filamentleri birbirine bağlar. Desmozom, kasılma esnasında kalp kası liflerinin birbirinden ayrılmasını engeller. Oluklu bağlantı ise, sinir uyarımının bir hücreden diğerine geçişini temin eder. Kalp kası lifi, çizgili kastaki gibi ince bir sarkolemmayla çevrilidir. Sarkoplazma hacimlidir ve iskelet kasına oranla çok daha fazla sayıda mitokondriyon içerir. Bu lifler de, belirgin şekilde uzunlamasına çizgilenmeler gösterir. A, I, Z, M ve H bandlarının da olduğu enine 7
8 çizgilenme, iskelet kasındaki gibidir fakat, bunlar iskelet kasındakine göre daha azdır. Çekirdek ince uzun olup, lifin ortasında ve miyoliflerin arasında yerleşiktir. Artan yaşla birlikte, az miktarda lipofuksin pigmenti de bulunur. Pigment fazla olduğu zaman, kalp kası hafif kahverengi bir renk alır. Bu duruma, kalbin kahverengi atrofisi adı verilir. Kalp kası, iskelet kasına göre glikojen yönünden daha zengindir. Kalp kasının T tübülü, iskelet kasındaki gibidir fakat, çapı ondan daha büyük olup, Z çizgisinin hizasındadır ve A I bandlarının kavşağında yer almaz. Sarkoplazmik retikulum, uzunlamasına ve birbirleriyle birleşmiş tübüllerden oluşmuştur ve Z çizgisinde T tübülüyle temas etmek üzere küçük terminal kesecikler, sisterna (sarnıç) şeklinde şişkinleşir. Fakat, kalp kasında geniş terminal sisterna bulunmaz ve kesitte eksik izlenebilir. Dolayısıyla bu oluşum, diyad adını alır. Kalp kası, sinyal iletim sisteminde görüldüğü gibi değişikliğe uğramıştır. Ancak, atriyal ve ventriküler lifler arasında da farklılıklar vardır.. Atriyal lifler daha küçük olup, bunların T sistemleri daha az gelişmiştir ve hatta, daha küçük liflerde T tübülüsü bile bulunmaz. Purkinje lifleri özelleşmiş kalp kası lifleri olup, sinirsel ileti sisteminin bir parçasıdır. Bu lifler, kalbin iç yüzündeki endokardın hemen altında ve özellikle interventriküler septuma yakın konumdadır. Kalp kasında olduğu gibi, Purkinje lifleri de ayrı hücresel birimlerden oluşan bir ağ meydana getirir. Purkinje lifleri, ışık mikroskobu altında kalp kası liflerine oranla daha geniş, daha kalın ve daha açık boyanmış şekilde görülür. Bu hücreler, merkezi sarkoplazma ve glikojen yönünden daha zengindir fakat, miyolif yönünden daha fakirdir. Ayrıca, bunların interkalar diskleri de vardır ve bu lifler, kalp kası liflerine dönüşebilir. Kalp Kasının Yenilenmesi: Kalp kası, tahrip edici etkenlere karşı diğer kas türlerine göre daha dayanıklıdır fakat, tahribat sonrasında çok az yenilenebilme özelliğine sahiptir. Yenilenme, fibröz bağ dokusu tarafından yapılır ve geride skar (nedbe) dokusu kalır. Düz Kas Dokusu: Hem splanknik ve hem de somatik mezodermden köken alır. Düz kas telleri, ilkel sindirim kanalını ve onun türevlerini çevreleyen splanknik mezenşimden farklılaşır. Kan ve lenf damarlarının duvarında yer alan düz kas ise, somatik mezoderm kaynaklıdır. 8
9 İrisin sfinkter ve dilatatör pupilla kaslarıyla meme ve ter bezlerinin miyoepitelyal hücreleri, ektoderm kökenli mezenşim hücrelerinden meydana gelir. Düz kas hücreleri farklılaşırken, bunların sitoplazmalarında filamentöz ve kasılabilen filamentler gelişir. Düz kas hücreleri, mekik şekillidir. En kısaları küçük ebatlı damarlarda (venüllerde ve arteriyollerde), en uzunları ise uterus duvarında yer alır. Düz kas telleri, tek çekirdeklidir. Çekirdek, uzun ve oval şekillidir ve hücrenin orta ve iç kısmında yerleşik konumda olup, burada iki çeşit filament bulunur. Düz kasta filamentler üst üste gelmediğinden, çizgilenme görülmez. Sitoplazmada ve özellikle çekirdek kutuplarında olmak üzere mitokondriyonlar, birkaç granüler endoplazmik retikulum ve çok sayıda serbest ribozom vardır. Mitokondriyonlar, burada oldukça az sayıdadır. Granüler endoplazmik retikulum, fazla gelişmemiştir ve çizgili kastakinin aksine, kasılmayı sağlayan elemanlarla fazla bir bağlantısı yoktur. Fazla miktardaki mikropinositik veziküller veya kaveolalar, sarkolemmayla ilişkidedir. Bunlar, hücre yüzeyinin elektrik direncini azaltırlar. Düz kas telleri diğer kas türlerine göre daha kısa olduğundan, kendilerine gelen uyarımları derinlere iletmek için enine kanalcıklar sistemine ihtiyaç duymazlar. Bunlarda, sarkoplazmik retikulum da zayıftır. Buna rağmen, sarkolemma çöküntüleşir ve dış ortamla bağlantılı bol miktarda kaveolayı (kesecikleri) meydana getirir. Kasılma için ihtiyaç duyulan kalsiyum iyonları, bu keseciklerde depolanır. Sarkolemma tipik bir birim zar olup, 70 Angstrom kalınlığındadır ve az bir kısmı dışında, bazal laminayla çevrilidir. Genellikle, komşu hücreler arasında ve dar aralıklar içinde ince retiküler ve elastik lifler bulunmasına rağmen, bazı bölgelerdeki sarkolemmalar, ya birbirlerine sıkıca yapışmıştır veya, bunların arasında sadece 20 Angstrom kadar bir mesafe kalmıştır. Bu aralıkta, bazal lamina bulunmaz. Bu tür bölgeler, neksus veya oluklu bağlantı olarak adlandırılır. Bunların, elektrik uyarısını bir hücrenin plazma zarından diğerine hızlı bir şekilde iletilmesine yardımcı olduklarına inanılmaktadır. Plazma zarı boyunca, aynı zamanda aşırı yoğunluğa sahip küçük bölgeler vardır ki bunlara, bağlantı plakları denir. Bağlantı plaklarının sayısı, hücrenin ince uçlarına doğru oldukça artar. Sarkoplazmanın içinde de, buna benzer yoğun cisimcikler gözlenir Bu yoğun cisimcikler, ince ve ara filamentler için birer tutunma bölgesi görevini üstlenir ve aralarında alfa aktininin de olduğu bir dizi bağlantı plağı proteinlerini içerirler. Bu cisimcikler, çizgili kaslardaki Z çizgilerinin hücre içi 9
10 benzerleridir.. Sıklıkla küçük, izole, düzensiz ve elektron yönünden yoğun cisimler şeklinde görülmelerine rağmen, düzensiz çizgisel yapılar şeklinde de gözlenebilirler. Düz kastaki kasılma birimi, sarkomer değil hücrenin kendisidir çünkü, düz kasta sarkomer bulunmaz. Düz kasların kasılma şekli, değişik tipte kayan filament yapısındadır. Önce miyozin filamentleri görülür ve bunlar, aktin filamentlerini çeker. Bunun sonucunda, daha fazla sayıda miyozin filamenti ortaya çıkar ve aktinleri kaydırmaya başlar. Kayan aktin filamentleri, hücrenin boyunu kısaltarak bağlı oldukları yoğun cisimcikleri birbirine daha da yakınlaştırır. Çizgili kasın aksine, düz kaslarda kısmi peristaltik veya dalga şeklinde kasılmalar görülebilir. Gevşeme esnasında, miyozin filamentleri ayrışırlar. Düz Kasın Yenilenmesi: Düz kas topluluklarının içinde, göreceli olarak farklılaşmamış tek çekirdekli prekürsörl hücreler vardır. Bu hücreler, herhangi bir uyarılma veya hasarlanma durumunda düz kas hücrelerine farklılaşarak, dokunun yenilenmesini sağlar. Ayrıca düz kas hücrelerinin kendisi de, potansiyel mitotik etkinlik ve bölünebilme özelliklerine sahiptirler. Özellikle gebelikte, uterus düz kasları hem hipertrofiye ve hem de hiperplaziye uğrayarak ilk hacimlerinin 25 katına kadar büyüyebilirler. Kas Çeşitlerinin İskelet Kası Kalp Kası Düz Kas Genel Özellikleri Özellik Sarkomerler Var Var Yok Çekirdekler Çok ve çevresel 1 2 adet ve Bir adet ve merkezde merkezde Sarkoplazmik İyi gelişmiş Birkaç adet Birkaç adet Retikulum T tübülü Var Var Yok Hücre Bağlantıları Yok İnterkalar disk Oluklu bağlantı Kasılma İstemli İstemsiz İstemsiz Kalsiyum kontrolü Terminal kesecikler Hücre dışı Kaveola 10
11 Kalsiyum bağlama Tn C Tn C Kalmodulin Yenilenme Var (uydu hücresi) Yok Var Mitoz Yok Yok Var Sinir Lifleri Somatik motor Otonom Otonom Bağ dokusu Epimisyum, Perimisyum Bağ dokusu kılıfı Endomisyum Bağ dokusu kılıfı Endomisyum Endomisyum Ayırt Edici Periferde çok Dallanmış Mekiksi, çizgisiz Özellikler çekirdekli, uzun ve silindirik Hücreler İnterkalar disk Tek çekirdek ve tek çekirdekli 11
İskelet Kası Fizyolojisi. Prof. Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU
İskelet Kası Fizyolojisi Prof. Dr. Muzaffer ÇOLAKOĞLU Kas Sistemi KAS TÜRLERİ Çizgili kaslar (istemli çalışırlar) Kalp kası (miyokard - istemsiz çalışan tek çizgili kas) Düz kaslar Düz kaslar ve miyokard
Detaylı3- Kayan Filament Teorisi
3- Kayan Filament Teorisi Madde 1. Giriş Bir kas hücresi kasıldığı zaman, ince filamentler kalınların üzerinden kayar ve sarkomer kısalır. Madde 2. Amaçlar İnce ve kalın filamentlerin moleküler yapı ve
Detaylıskelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça
skelet sistemi tek ba ına vücudu hareket ettiremez. Herhangi bir hareket için gerekli kuvvet kaslar tarafından sa lanır. Kas dokusu vücutta oldukça fazla bulunur. Sadece iskelet kasları toplam a ırlı ın
DetaylıKAS DOKUSU. Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri
KAS DOKUSU Kontraksiyon özelliği gelişmiş hücrelerden oluşur Kas hücresi : Fibra muskularis = Kas teli = Kas iplikleri Kasın Fonksiyonu Hareket Solunum Vücut ısısının üretimi İletişim Organların kontraksiyonu
DetaylıDoğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir
CANLILIK HÜCREYLE BAŞLAR 1- Canlıların Ortak Özellikleri : Çevremizdeki varlıklar canlı ve cansız varlıklar olarak iki grupta toplanırlar. Cansız varlıklar katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerden oluşur.
DetaylıKas Doku Histolojisi. Dr.Sevda Söker
Kas Doku Histolojisi Dr.Sevda Söker Amaç Kas doku hakkında genel bilgi, İskelet Kası Miyofibriller ve miyofilamanlar Kontraksiyon siklusu Kas iğleri Kalp Kası Düz Kas Kas Dokusu Morfolojik ve fonksiyonel
DetaylıDüz Kas. Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Mesane. Uterus. İnce bağırsak
Nerede???? İçi boş organların duvarı, Kan damarlarının duvarı, Göz, Kıl follikülleri. Düz Kas Mesane Uterus İnce bağırsak Düz Kas İşlevleri İstemsiz kasılma Bazı düz kas hücreleri kollajen, elastin, glikozaminoglikan,
DetaylıProf. Dr. Taner Dağcı
Prof. Dr. Taner Dağcı Kas Tipleri Kalp kası Düz kas İskelet kası Kemiklere tutunurlar. İstemli hareketi sağlarlar. Vücuda destek sağlarlar. Zıt çalışan gruplar (antagonist). Birlikte çalışan gruplar (agonist).
DetaylıKALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde
KALP KASI Kalpte ve kalpten çıkan büyük damarlarda bulunur. Miyofilamanların organizasyonu iskelet kasındakilerle aynıdır; histolojik kesitlerde enine çizgilenme gösterirler. Kalp kası hücreleri interkalar
DetaylıBitkilerde Çiçeğin Yapısı, Tozlaşma, Döllenme, Tohum ve Meyve Oluşumu
Bitkilerde Çiçeğin Yapısı, Tozlaşma, Döllenme, Tohum ve Meyve Oluşumu Çiçeğin Yapısı Tohumlu bitkilerin eşeyli üreme organı çiçektir. Açık tohumlu bitkilerin çiçeklerine kozalak adı verilir. Erkek kozalaklarda
DetaylıKas. Hücreler Kas teli (fibra muscularis) Hücre membranı (sarkolemma) Endoplazmik retikulum (sarkoplazmik retikulum) Mitokondriyon (Sarkozom)
Kas Hücreler Kas teli (fibra muscularis) Hücre membranı (sarkolemma) Endoplazmik retikulum (sarkoplazmik retikulum) Mitokondriyon (Sarkozom) Hücreler arası madde Bağdokusu Kas Doku Türleri 1. İskelet Kası
DetaylıBitkisel Dokular, Bitkinin Kısımları, Meristem Doku
Bitkisel Dokular, Bitkinin Kısımları, Meristem Doku Bitkisel Dokular Doku, ortak bir yapıyı oluşturmak ve bir işlevi yerine getirmek için birlikte çalışan hücrelerin oluşturduğu gruptur. Bitkilerin büyüme
DetaylıMayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları
A. Mayoz Bölünme Mayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları Eşeyli üremenin temelidir. Eşey ana hücrelerinden (2n), eşey hücrelerini (n) oluşturan özelleşmiş bölünme şeklidir. Mayoz I ve II olarak birbirini
Detaylıİnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas
Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine
DetaylıBu konuda cevap verilecek sorular?
MANYETİK ALAN Bu konuda cevap verilecek sorular? 1. Manyetik alan nedir? 2. Maddeler manyetik özelliklerine göre nasıl sınıflandırılır? 3. Manyetik alanın varlığı nasıl anlaşılır? 4. Mıknatısın manyetik
DetaylıMALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ (Ders Notu) Manyetik Özellikler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR MANYETİK ÖZELLİK Giriş Bazı malzemelerde mevcut manyetik kutup çiftleri, elektriksel kutuplara benzer şekilde, çevredeki
DetaylıKIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI
MALZEME KUSURLARI Deformasyonda Birinci Özelliğe Sahip Hatalar: A. Noktasal Hatalar: Kafes düzeninin çok küçük bölgelerindeki (1-2 atom boyutu) bozukluğa verilen addır. Bunlar ; 1. Boşluklar : Kafeslerde
DetaylıYedi Karat Kullanım Klavuzu. Yedi Karat nedir? Neden Karat?
Yedi Karat Kullanım Klavuzu Yedi Karat nedir? Karat, fiziksel dünya ile iletişim ve etkileşim kurulabilmesini sağlayan, elektronik prototip geliştirme kartıdır. Karat, tek başına çalışabilen interaktif
Detaylı4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.
SOLUNUM SİSTEMİ Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden karşılanır. Hücre içerisinde besinlerden enerjinin üretilebilmesi için,
DetaylıHücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015
Hücre zedelenmesi etkenleri Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Homeostaz Homeostaz = hücre içindeki denge Hücrenin aktif olarak hayatını sürdürebilmesi için homeostaz korunmalıdır Hücre zedelenirse ne olur? Hücre
DetaylıKAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ
KAS VE HAREKET FİZYOLOJİSİ KAS DOKUSU TİPLERİ İSKELET KASI İskelet Kasının Yapısı Kas Proteinleri Kas Kontraksiyonu KASILMA TİPLERİ KASIN ENERJİ METABOLİZMASI İskelet Kası Çizgili kastır. İstemli çalışır.
DetaylıYAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ
YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ Genel: Derz sözcüğü bir sistemi oluşturan parçaların birleştirildiği, yapıştırıldığı çizgi şeklindeki bölümleri tanımlar. Derzler dar ya da geniş, yatay ya
DetaylıEt tipi hayvanların özel muayenesi ve seçimi
Et tipi hayvanların özel muayenesi ve seçimi akin@comu.edu.tr http://akin.houseofpala.com Et ırklarında vücut yapısı Et ırklarında iri, dolgun, uzunluk ve genişlik ölçüleri yönünden iyi gelişmiş vücut
DetaylıII. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI
II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI 1 Güç Kaynağı AC Motor DC Motor Diesel Motor Otto Motor GÜÇ AKIŞI M i, ω i Güç transmisyon sistemi M 0, ω 0 F 0, v 0 Makina (doğrusal veya dairesel hareket) Mekanik
DetaylıTopoloji değişik ağ teknolojilerinin yapısını ve çalışma şekillerini anlamada başlangıç noktasıdır.
Yazıyı PDF Yapan : Seyhan Tekelioğlu seyhan@hotmail.com http://www.seyhan.biz Topolojiler Her bilgisayar ağı verinin sistemler arasında gelip gitmesini sağlayacak bir yola ihtiyaç duyar. Aradaki bu yol
DetaylıKAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.
KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin
DetaylıÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan
DetaylıProteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler
Proteinler Canlılarda miktar olarak en çok bulunan biyomoleküllerdir. Amino asit birimlerinden oluşurlar Yapısal ve işlevsel olabilirler Genlerle aktarılan kalıtsal bilginin ortaya çıktığı moleküllerdir.
DetaylıBaşkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ. Düz Kas. Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı KAS FİZYOLOJİSİ İ İ İ Düz Kas Dr. Sinan CANAN sinancanan@gmail.com www.sinancanan.net net Düz Kas Kalp kası İskelet kl kası Düz kas Düz Kas Düz
Detaylı01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436
01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda
DetaylıİÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7
İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer
DetaylıMEMBRAN FARKLILAŞMALARI I-SERBEST YÜZEY FARKLILAŞMALARI
MEMBRAN FARKLILAŞMALARI I-SERBEST YÜZEY FARKLILAŞMALARI HÜCRE YÜZEY FARKLILAŞMALARI I-SERBEST (=APİKAL, LUMİNAL) YÜZEY FARKLILAŞMALARI II-YAN(=LATERAL) YÜZEY FARKLILAŞMALARI III-BAZAL YÜZEY FARKLILAŞMALARI
Detaylı5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ
5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ KONULAR 1. Kumanda Devreleri 2. Doğru Akım Motorları Kumanda Devreleri 3. Alternatif Akım Motorları Kumanda Devreleri GİRİŞ Otomatik kumanda devrelerinde motorun
DetaylıEmilebilir, Mikro gözenekli Doğal Epitelyum Eşdeğeri Sentetik Yanık ve Yara Tedavi Ürünü GEÇİCİ DERİ EŞDEĞERİ
Emilebilir, Mikro gözenekli Doğal Epitelyum Eşdeğeri Sentetik Yanık ve Yara Tedavi Ürünü UYGULAMA VİDEOSU LİTERATÜR GEÇİCİ DERİ EŞDEĞERİ SUPRATHEL Geçici Deri Eşdeğeri İle Yenilikçi Yanık ve Yara Tedavisi
DetaylıDİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ "A" OLARAK CEVAP KÂĞIDINA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. SAYISAL BÖLÜM SAYISAL-2 TESTİ
ALES İlkbahar 007 SAY DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ "A" OLARAK CEVAP KÂĞIDINA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. SAYISAL BÖLÜM SAYISAL- TESTİ Sınavın bu testinden alacağınız standart puan, Sayısal Ağırlıklı
DetaylıTasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor?
Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Doç.Dr. Nilgün GÖRER TAMER (Şehir Plancısı) Her fakülte içerdiği bölümlerin bilim alanına bağlı olarak farklılaşan öznel
DetaylıKALÇA VE ALT EKSTREMİTE KIRIK ÇIKIK VE BURKULMALARI Hazırlayan NESLİHAN GÖÇMEN
KALÇA VE ALT EKSTREMİTE KIRIK ÇIKIK VE BURKULMALARI Hazırlayan NESLİHAN GÖÇMEN Kalça ve alt taraf kemiklerinin kırık, çıkık ve burkulmaları, üst taraf kemiklerinde olduğu gibi düşme, çarpma ya da trafik
DetaylıBaşbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/201203... 1 of 5 6 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28225 Atatürk Üniversitesinden: YÖNETMELİK ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ASTROFİZİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
DetaylıYILDIZLAR NASIL OLUŞUR?
Zeki Aslan YILDIZLAR NASIL OLUŞUR? Yıldız nedir sorusunu insanlık yüz binlerce belki de milyonlarca yıldır soruyordu? Fakat yıldızların fiziksel doğası ve yaşam çevrimleri ancak 1900 lü yıllardan sonra
DetaylıKas Dokusu Çeşitleri. 3 tip kas dokusu. Düz kaslar Kalp kası Çizgili iskelet kası
1 Kas Dokusu Çeşitleri 3 tip kas dokusu Düz kaslar Kalp kası Çizgili iskelet kası 2 Düz Kaslar İç organların ve damarların duvarlarında bulunur Otonom sinir sistemi tarafından innerve edilir, istem dışı
DetaylıİŞLETMENİN TANIMI 30.9.2015
Öğr.Gör.Mehmet KÖRPİ İŞLETMENİN TANIMI Sonsuz olarak ifade edilen insan ihtiyaçlarını karşılayacak malları ve hizmetleri üretmek üzere faaliyette bulunan iktisadi birimler işletme olarak adlandırılmaktadır.
DetaylıYrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi
FOTOGRAMETRİ I Fotogrametrik Temeller Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi Tanımlar Metrik Kameralar Mercek Kusurları
DetaylıKAS DOKUSU. Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU
KAS DOKUSU Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU 1 Kas dokusu, kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek hareketi sağlayan bir dokudur. Toplam vücut ağırlığının Yenidoğanda % 25 Genç erişkin dönemde % 40 ve yaşlılık
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ. Yrd. Doç.Dr. Aslı AYKAÇ YDU Tıp Fakültesi Biyofizik AD
KAS FİZYOLOJİSİ Yrd. Doç.Dr. Aslı AYKAÇ YDU Tıp Fakültesi Biyofizik AD Kas Doku Vücut ağırlığının yarısı Üç tip kas vardır: Kalp kası İskelet kası Düz kas İskelet kası Kalp kası Düz kaslar İstemli kontrol
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
DetaylıENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli
ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli Endotel, dolaşım sistemini döşeyen tek katlı yassı epiteldir. Endotel hücreleri, kan damarlarını kan akımı yönünde uzunlamasına döşeyen yassı,
Detaylıİnsanda Destek ve Hareket Sistemi
İnsanda Destek ve Hareket Sistemi A. HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET Canlı vücuduna desteklik görevi yapan, vücudun çeşitli kısımlarını koruyan ve hareketi sağlayan sisteme destek ve hareket sistemi denir.
DetaylıÜNİTE 8 Kas Dokusu. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler
ÜNİTE 8 Kas Dokusu Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Kas dokusunun yapısını ve özelliklerini, Organizmadaki kas türlerini ve morfolojik farklarını, Kasılma mekanizmalarını öğrenmiş olacaksınız. İçindekiler
DetaylıDanışma Kurulu Tüzüğü
Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu Otel Yöneticiliği Bölümü Danışma Kurulu Tüzüğü MADDE I Bölüm 1.1. GİRİŞ 1.1.1. AD Danışma Kurulu nun adı, Özyeğin Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu ve Otel
DetaylıElektro Kaplamada Optimum Ko ullar
Elektro Kaplamada Optimum Ko ullar Metal kaplama yüzeyine kaplama yap lan malzeme özelliklerini de tirir. Malzeme yüzeyinde iç gerilmenin ve pörözitenin meydana gelmedi i iyi bir ba lant (yap ma) olmas
DetaylıALGILAMA - ALGI. Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler.
ALGILAMA Duyum Algı ALGILAMA - ALGI Duyum Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler. Algılama Duyu verilerini örgütleyip yorumlayarak çevredeki
DetaylıODTÜ KUZEY KIBRIS KAMPUSU ENERJİ TOPLULUĞU TÜZÜĞÜ
ODTÜ KUZEY KIBRIS KAMPUSU ENERJİ TOPLULUĞU TÜZÜĞÜ 1.TOPLULUĞUN ADI Topluluğun adı ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu Enerji Topluluğu dur 2.TOPLULUĞUN AMACI Enerji Topluluğu; mevcut bilinen enerji kaynaklarının
DetaylıŞaft: Şaft ve Mafsallar:
Şaft ve Mafsallar: Motor ve tahrik aksı farklı yerde olan araçlarda, vites kutusu ile diferansiyel arasında hareket iletimi için şaft ve açısal sapmalar için gerekli olan mafsallar karşımıza çıkmaktadır.
DetaylıİSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ
İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama
DetaylıSÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını
DetaylıİLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER
İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER Farklı malzemelerin üstün özelliklerini aynı malzemede toplamak amacıyla iki veya daha fazla ana malzeme grubuna ait malzemelerin bir araya getirilmesi ile elde
DetaylıLachenmeier Streç Kaplama Makinesi XL. Geniş formatlı ambalajlar için...
Lachenmeier Streç Kaplama Makinesi XL Geniş formatlı ambalajlar için... Lachenmeier Streç Kaplama Makinesi Çatı kaplama panelleri Alçıpan kaplama İzolasyon çarşafları MDF levhalar Alçı levhalar Oluklu
Detaylımakale SONUÇ Şekil 8. Deneylerde Kullanılan Mermiler Şekil 9. Farklı Tabaka Sayılarındaki Kompozit Levhalarda Yüksek Hızlı Darbe Sonucu Oluşan Hasar
makale SONUÇ Şekil 8. Deneylerde Kullanılan Mermiler Yüksek hızlı darbede özellikle balistik limit üzerindeki hızlarda kompozit malzemede oluşan hasar delinme, fiber kopması ve delaminasyon oluşumu şeklindedir.
DetaylıSİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.
SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması
DetaylıBEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal
Detaylıİçindekiler Şekiller Listesi
1 İçindekiler 1.GĠRĠġ 3 2. Mekânsal Sentez ve Analiz ÇalıĢmaları... 4 3. Konsept....5 4. Stratejiler.....6 5.1/1000 Koruma Amaçlı Ġmar Planı.....7 6.1/500 Vaziyet Planı Sokak Tasarımı....7 7.1/200 Özel
DetaylıTaşıyıcı Sistem Elemanları
BETONARME BİNALARDA OLUŞAN YAPI HASAR BİÇİMLERİ Bu çalışmanın amacı betonarme binaların taşıyıcı sistemlerinde meydana gelen hasarlar ve bu hasarların nedenleri tanıtılacaktır. Yapılarda hasarın belirtisi
DetaylıKARMAŞIK YAPILARDA TEŞVİK MÜDAHALESİ. Metin Durgut, TEPAV 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ocak 2011
KARMAŞIK YAPILARDA TEŞVİK MÜDAHALESİ Metin Durgut, TEPAV 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ocak 2011 SANAYİLEŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN KABULLER 1. Ekonomi, belli bir alanda uzmanlaşmaktan çok
DetaylıKAS DOKUSU. Doç.Dr. E.Elif Güzel
KAS DOKUSU Doç.Dr. E.Elif Güzel KAS DOKUSU GÖREVLERİ Vücut bölümlerinin hareketi İç organların şekil ve büyüklüklerinin değişimi KAS HÜCRESİ Kas hücreleri kasılabilme özelliğine sahiptir Paralel düzende
DetaylıKAS FİZYOLOJİSİ ve EMG
KAS FİZYOLOJİSİ ve EMG 1 İskelet kası (%40) Kalp kası Düz kas (%10) Kalp kası Çizgili kaslar Düz kaslar: Damarların içinde, miyofilamentler düzenli değildir 2 1 İskelet Kasları Beyaz kaslar (rengi glikojenden)
DetaylıPLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. b. Fanlar. c. Şartlandırıcı. d. Alt tabla. a. Rotasyon makinesi. b. Enjeksiyon makinesi
PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi kontrol panosundaki butonlardan birisi değildir? a. Sayıcı reset b. Tabla yukarı c. Maça d. Devir sayısı 2. Aşağıdakilerden hangisi
DetaylıBÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI
1 BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI Ölçme sonuçları üzerinde yani amaçlanan özelliğe yönelik gözlemlerden elde edilen veriler üzerinde yapılacak istatistiksel işlemler genel
DetaylıET HİJYENİ, MUAYENESİ VE TEKNOLOJİSİ DERS NOTLARI (1) PROF.DR.T.HALÛK ÇELİK
ET HİJYENİ, MUAYENESİ VE TEKNOLOJİSİ DERS NOTLARI (1) PROF.DR.T.HALÛK ÇELİK Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Bölümü ET HİJYENİ, MUAYENESİ VE TEKNOLOJİSİ Ders Kaynakları
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıBALIK YAĞI MI BALIK MI?
BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda
DetaylıSİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama
DetaylıBu iletkenin uçları arasında gerilim oluşturmak için pil, akümülatör, jeneratör, dinamo gibi araçlar kullanılır.
ELEKTRİK VE MANYETİZMA ELEKTRİK Odamızda bulunan elektrik düğmesine bastığımızda lambamız yanar. Elektrik ocağının fişini prize takıp açtığımızda ocağın ısındığını görürüz. O halde elektrik; etkisini gerek
DetaylıBAŞLICA ÇATI ŞEKİLLERİ
ÇATILAR Yapıları dış atmosferden gelen yağmur, rüzgar, kar ve dolu gibi etkenlerden koruyan elemanlara "ÇATI" denilmektedir. Genellikle ahşap, çelik ve betonarmeden yapılan çatılar konut, işyeri, atelye,
DetaylıÇocuğunuzun işitmesine yardımcı olun
Ponto Kemiğe takılan işitme cihazında seçme özgürlüğü Çocuğunuzun işitmesine yardımcı olun Ponto yumuşak bant Çocuğunuzun işitmesine yardımcı olun Ponto yumuşak bant Çocuklar dil becerilerini bebeklikten
DetaylıTMS 41 TARIMSAL FAALİYETLER. GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARİHLERİ
TMS 41 TARIMSAL FAALİYETLER GÜNCELLEMELER ve YÜRÜRLÜK TARİHLERİ TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı 31/12/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemleri için uygulanmak üzere ilk olarak 24/02/2006 tarih
Detaylıa) Birim sorumluları: Merkez çalışmalarının programlanmasından ve uygulanmasından sorumlu öğretim elemanlarını,
NİĞDE ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu yönetmeliğin amacı, Niğde Üniversitesine bağlı olarak kurulan
DetaylıEn İyi Uygulamalar ve Kullanım Kılavuzu
En İyi Uygulamalar ve Kullanım Kılavuzu Bu kılavuz, GBT En İyi Uygulamaları ve Kullanım Kılavuzu na bir tamamlayıcı kılavuz oluşturmak için tasarlanmıştır. Green Break Patlamasız Güvenlik Güç Kartuşlarının
DetaylıMOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR
MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.
Detaylı5/8 Bağlantı Noktalı Gigabit Ethernet Anahtarı
5/8 Bağlantı Noktalı Gigabit Ethernet Anahtarı Kullanım Kılavuzu Onay FCC Beyanı Bu test edilmiş ve FCC Kuralları Kısım 15 de belirtilen teknik özelliklere göre B Sınıfı aygıtların sınırları ile uyumlu
DetaylıMak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme
Mak-204 Üretim Yöntemleri II Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Üretim Yöntemleri 1
DetaylıĠliĢkin Usul Ve Esaslarda Yapılan DeğiĢiklikler Hakkında.
04.06.2014 ERTÜRK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş. SİRKÜLER 2014/79 KONU: Yurt DıĢında GerçekleĢtirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine ĠliĢkin Usul Ve Esaslarda Yapılan DeğiĢiklikler
DetaylıAZOT (N) amonyum (NH + 4 ) nitrat (NO3 )
AZOT (N) Azot tüm yaşayan canlıların temel yapı taşıdır. Bitki gen, enzim ve klorofilinin temel bileşenidir. Proteinin yapısının %16 sı azottur. Toprağı oluşturan materyalde azot bulunmadığı için, ayrıca
Detaylı2 Gemi Kiralama ve Demuraj-Dispeç Hesapları
GĠRĠġ Dünya ticareti insanlığın gereksinimleri, yaşam kalitesi ve refahı için vazgeçilmez bir unsurdur, dünya ticaretinin vazgeçilmezi ise ulaşım sistemleridir. Ulaşım sistemleri içinde, çok uzun, kıtalar
DetaylıNORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR
NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi TUĞLA Tanım Kil, killi toprak ile tuğla ve
DetaylıARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr
ARAŞTIRMA RAPORU (Kod No: 2012.03.08.XX.XX.XX) Raporu İsteyen : Raporu Hazırlayanlar: Prof. Dr. Bilgehan Ögel Tel: 0.312.210 41 24 e-posta: bogel@metu.edu.tr : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33
DetaylıYAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ
YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262
DetaylıKLASİK MANTIK (ARİSTO MANTIĞI)
KLASİK MANTIK (ARİSTO MANTIĞI) A. KAVRAM Varlıkların zihindeki tasarımı kavram olarak ifade edilir. Ağaç, kuş, çiçek, insan tek tek varlıkların tasarımıyla ortaya çıkmış kavramlardır. Kavramlar genel olduklarından
DetaylıTarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON
1 Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Teknik Alan Buluş, sarkopeni nin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen Durumu Günümüzde sarkopeni,
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.
DetaylıDöküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN
Döküm Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Döküm, sıvı haldeki akıcı olan malzemelerin, üretilmek istenen parçanın biçiminde bir boşluğa sahip olan kalıplara dökülerek katılaştırıldığı bir üretim yöntemidir.
DetaylıSİNİR SİSTEMİ. Doç.Dr.Mitat KOZ
SİNİR SİSTEMİ Doç.Dr.Mitat KOZ SİNİR SİSTEMİ Amip gibi tek hücreli bir organizmanın yapılanması esas olarak kimyasaldır. Beyni nükleusudur ve nükleus hücrenin diğer organelleriyle birlikte hareket eder.
DetaylıDünya Çavdar ve Yulaf Pazarı
Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünyada çavdar ve yulafın üretimi, buğday, pirinç, mısır ve arpa gibi diğer tahıl ürünlerine kıyasla son derece sınırlıdır. Yılda ortalama 14-15 milyon ton dolayında olan dünya
DetaylıSaplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
SAPLAMA KAYNAĞI Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Arkın metalleri ergitme özelliğinden yararlanarak
DetaylıİZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM
İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu
DetaylıMİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI
MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI 1. Firma karını maksimize eden üretim düzeyini seçmiştir. Bu üretim düzeyinde ürünün fiyatı 20YTL ve ortalama toplam maliyet 25YTL dir. Firma: A)
DetaylıHÜCRE İÇİNDE YOCULUK
HÜCRE İÇİNDE YOCULUK Hücreye panoramik bir bakış Organizmalar, yapısal olarak birbirinden farklı iki hücre tipinin birisinden oluşur. Bunlar prokaryotik ve ökaryotik hücrelerdir. Bakteriler ve archea (arkebakteriler)
DetaylıDÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER
DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe
Detaylı