Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 Issn: TARIM TOPRAI AZ OLAN KIRSAL ALANLARDA TCAR TARIMA YÖNELK ÜRÜN SEÇM: TORTUM ÇAYI HAVZASI NDA CEVZ YETTRCL PRODUCT SELECTION FOR COMMERCIAL AGRICULTUREL ACTIVITIES IN THE RURAL AREAS THAT HAS LMTED AGRICULTURAL SOIL: WALNUT CULTIVATION IN TORTUM CREEK WATERSHED Fatih ARICI * Öz Çalımanın amacı; tarım topraı az olan kırsal yerlemelerde yürütülen faaliyetlerin incelenip, yöreye ekonomik katkısı en fazla olacak uraı ticari tür olarak tespit etmenin önemine deinmektir. Bu balamda engebeli bir topografyaya sahip ve tarım topraı az olan Tortum Çayı Havzası çalıma alanı olarak seçilmi, sahada yürütülen tarımsal faaliyet incelenerek üretimi yapılan ürünler içerisinde kalkınmaya katkısı olabileceini düündüümüz ceviz yetitiricilii ticari tür olarak belirlenmitir. Mevcut üretimin ticari olarak yön deitirmesi için, ürünün üretim, deerlendirme ve pazarlama esnasında karılaılan sorunları ortaya koyularak bunlara çözüm önerileri sunulmaya çalıılmıtır. Anahtar Kelimeler:Tortum Çayı Havzası, Ceviz Yetitiricilii, Kırsal Kalkınma, Ürün Seçimi. Abstract The aim of study is to mention the identity of important activity that has the most economic contribution to region as a commercial sort by investigating the activities carried out in the rural settlements that has less agricultural land. By this way, Tortum Creek Watershed that has steep topography and limited agricultural land have been chosen as a study area and by looking at the agricultural activities that has been practiced in the area, walnut farm thought to contribute most in the practiced activities have been determined as a commercial sort. To reverse existing production as commercially, alternative solutions have been offered by exhibiting the problems that has been faced during the production, processing and marketing of the product. Keywords: Tortum Creek Watershed, Walnut Cultivation, Rural Development, Product Selection. Giri Kırsal alanların ekonomisinin tarıma, ormancılıa, özellikle bitkisel ve hayvansal üretime dayanması nedeni ile kırsal kalkınma denince genellikle, tarım ve hayvancılık kesiminin yapısı, sorunları, üretim, pazarlama, bu amaçla örgütlenme konuları akla gelmektedir (Geray, 2011:17).Ziraatımızın ve hayvancılıımızın istenilen seviyeye ulaması; en az harcama ile en çok üretim yapılmasına, yüksek kaliteli ürün elde edilmesine, gıda sanayisinin talebini karılayacak ürünlerin yetitirilmesine, dünya pazarlarında aranan ve rekabet edilebilen çeit, miktar ve vasıfta ürün elde edebilme kapasitesine ulamakla mümkün olabilir (Karakuzulu, 2002:161). Planlama konusu kır yerlemeleri, memleket de Türkiye olunca meselenin bir hayli güç olduu ortaya çıkar. Çünkü bilindii gibi memleketimizde kır yerlemelerinin hem sayıları hem *Ar. Gör., Sakarya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Corafya Bölümü.

2 de çeitleri fazladır. Bunlara yarı göçebeleri de katarsak, Türkiye kırlarındaki yerleme tiplerinin çeitlilii ve ona balı olarak da problemlerin çokluu anlaılır (Tümertekin, 1973:72-73). Kırsal yöre sorunlarının bileik ve karmaık yapısı kalkınma çalımalarında ele alınacak stratejilerin bu bakı açısıyla deerlendirilmesini gerektirmektedir. Fakat bütün kırsal bölgelerin problemlerine çözüm getirebilen tek bir strateji bulunmamaktadır. Herhangi bir kırsal yöre için gelitirilmi olan bir kalkınma stratejisi, baka bir yöre için uygun olmayabilir. Çünkü birbirlerinden farklı özellik ve niteliklere sahip kırsal yörelerin, yine birbirlerinden farklı özellik ve nitelikte problemleri vardır. Bu nedenle kullanılacak kırsal kalkınma stratejileri birbirinden farklı olacaktır (Tolunay ve Akyol, 2006:123). Kurulu yeri bakımından kırsal alanlarımız farklı yapıda ve farklı sorunlara sahiptirler. Bu hususu (Doanay, 1997: ), düz alanlarda kurulmu yerlemelerde yeraltı suyu yükselmesi ve bataklık oluması gibi sorunlar yaanırken, eimli bir yüzeyde kurulmu olan yerlemede; su temini, su getirilmesi, heyelan gibi sorunlar görülmektedir eklinde ifade etmektedir. Bunların yanı sıra yürütülen ekonomik faaliyetlerde de çou zaman karılaılan sorunlar farklılık göstermektedir. Örnein engebeli sahalarda ekonomik faaliyetlerde tarım topraı azlıı, heyelan ve erozyon vasıtası ile tarım alanlarının zarar görmesi gibi sorunlar varken, düz alanlarda tarım topraını ilemek için makine gücüne, ya da toprakta drenaj sorunlarıyla karılaılmaktadır. Dolayısı ile farklı problem ve özelliklere sahip olan kır yerlemelerinin kalkındırılmasında da farklı stratejiler izlenmelidir. Örnein düz sahalarda kurulmu olanlarla, engebeli sahalarda kurulmu olanlara aynı strateji ile yaklamak doru sonuçlar almamızı engelleyebilir. Nitekim engebeli alanlarda kurulmu olan kırsal yerlemeler ovalarda kurulmu olanlardan daha olumsuz artlar içermekte, tarım topraının az ve parçalı olması, yürütülen faaliyetlerinde ekstansif yöntemlerle yapılmasından dolayı verim düük ve yapılan faaliyet ekonomik üretimden uzak geçimlik yani iç tüketime yöneliktir. Geçimlik kesimdeki tarımsal aile iletmeleri gereksinim duydukları ve üretebilecekleri tüm tarımsal ürünleri küçük miktarda da olsa ürettikleri için çok sayıda ürün üretirler, endüstriyel iletmeler ise, genellikle bir tek mal üretirler (Dinler, 2008: 132). Geçim tarımı yapılan sahalarda küçük köylü iletmelerinin bu faaliyeti kendi ihtiyaçlarını karılama amacına dayanmakta, dolayısı ile bir zorunluluktan kaynaklanmaktadır. Bu üretim eklini deitirip tek ürüne yönelme eilimi de aslında çok doru olmayacaktır ve de hiçbir çiftçi de buna yaklamayacaktır. Çünkü tarımsal ürünlerin üretimi ve piyasası iklim, bitki hastalıkları ve pazar artları gibi unsurlara balı olarak yıldan yıla deitiinden tek ürüne dayalı üretim bazı yıllar olumsuz sonuçlar oluturabilmektedir. Ancak tamamen iç tüketime yönelik olan üretim biçimi de doru deildir, çünkü kırsal alanların geliimini engellemekte ve göçe neden olmaktadır. te bu noktada iç tüketime dayalı üretim biçimini, pazara yönelik üretim biçimi eklinde gelitirmek gerekmektedir. Bu ise iç tüketimden daha fazlasının üretilmesi ile olacaktır. Böyle bir ürün artıı ise; üretim alanlarını artırmak ya da tarımsal girdileri deitirmekle salanabilir. Mevcut alanların deitirilmesi zor olacaına göre çiftçinin kendi ihtiyacı için ürettii ürünlerin alanı dıında sahada deerlendirilemeyen alanların tarıma kazandırılarak, ya da sulama, gübreleme, tohum ıslahı gibi tarımsal girdileri deitirerek üretimi belli bir miktar artırıp ihtiyaç fazlasını da pazara sunmakla olacaktır. Burada önem arz eden ikinci nokta ise üretimi yapılan çok sayıda ürün içerisinden hangi ürün ya da ürünlerin üretiminin artırılacaıdır. Çünkü üretimi artırılıp pazara sunulacak ürünün getirisi yüksek olmalıdır. Ticari tarım için ürün seçimi olarak adlandırabileceimiz bu husus sahaya getirisi olacak, ticari tarım potansiyeli olan ürünlerin tespitini yapmakla olacaktır. te bu noktada tarım topraının az olduu bir saha olan Tortum Çayı Havzası aratırma alanı olarak seçilmitir.kalkınmayı hem hızlandıracak, hem de daha kalıcı kılacak düüncesi ilebelli bir meyvecilik kültürüne sahip ve Erzurum li meyve üretiminin yaklaık olarak %55 inin üretildii havzanın kalkınmasında, ticari sebze ve meyveciliin etkisinin ne oranda olacaı ve sahada ki mevcut meyve türleri içerisinde sahaya ekonomik olarak hangi ürünün daha fazla gelir salayacaı sorularına cevap bulunmaya çalımıtır

3 Çalımada yöntem olarak, yöre sakinleri ile anket ve mülakat çalımalarının yanı sıra l ve lçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüü yetkililerinden sahadaki tarım ürün çeitleri ve yetitiriciliine ait istatistikî veriler alınmı, aratırma sahasında belli dönemlerde arazi çalımaları yapılmıtır. 1.Tortum Çayı Havzası nın Doal ve Beeri Corafya Özellikleri Aratırma sahamız olan Tortum Çayı ve onun yan kollarının oluturduu havza, idari olarak Erzurum ili sınırları içerisinde yer almakta ve Tortum ile Uzundere ilçeleri tarafından paylaılmaktadır (Harita 1). Harita 1. Tortum Çayı Havzası nın Lokasyon Haritası Aratırma sahası, kuzeydeki Karadeniz ikliminin hâkim durumda olduu kıyı kuaı ile güneyde karasal iklimin hâkim durumda olduu yüksek platolar arasında kalmakta ve iklim yönünden geçi özellii görülmektedir (Atalay ve di., 1985:43). Bu durum sahanın idari olarak balı olduu Erzurum ilinden iklim, bitki örtüsü ve ekonomik faaliyetler bakımından bazı farklılık göstermesine neden olmutur. Örnein; Erzurum ilinin bulunduu plato yüzeyinde bulunan yerlemelerde daha ziyade tahıl tarımı ve hayvancılık faaliyetleri yapılırken, aratırma sahası ile spir, Pazaryolu, Oltu ve Olur gibi kuzey ilçelerinde geçi iklim özelliklerinden dolayı sebze ve meyvecilik ön plana çıkmıtır. Erzurum ilinde üretilen toplam meyve üretiminin (33323 ton) yaklaık %55 i (18643 ton) Tortum Çayı Havzası ndan elde edilmektedir ( yılları arası toplam üretimin ortalaması alınmıtır)

4 Harita 2. Tortum Çayı Havzası nın Topografya Haritası Havzada vadiler boyunca akarsuların taımı olduu alüvyal topraklar ile yamaçlardan gelen dere kenarlarında kolüvyal topraklar gelimitir (Koday ve Erhan, 2009:49-50). Tarım, vadi tabanında ve sulama imkânının olduu yamaçlardaki bu taınmı topraklar üzerinde sürdürülmektedir. Küçük parseller üzerinde sürdürülen tarımsal faaliyetlerin baında; sebze ve meyvecilik gelmektedir. Enterkültür (aratarım) eklinde sürdürülen bu faaliyette aynı parselde birden fazla ürünün tarımı yapılmaktadır. Meyve bahçelerinde tek bir ürün tercih edilmemi olup birden fazla meyve aacı aynı bahçede gelii güzel dikilmitir. Aynı meyve bahçesinde genellikle elma, armut, vine, ayva, erik, ceviz ve dut gibi meyve türleri bulunmaktadır. Bunların yanı sıra meyve vermeyen söüt, kavak, dibudak gibi türlerde bulunmaktadır. Erzurum l Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüü verilerine göre havzada sebzeler içerisinde en fazla ekim oranına sahip olan ürünler; %35 domates, %15 salatalık, %11 ile fasulye iken meyveler içerisinde; %26 ceviz, %20 elma ve %13 dut en fazla orana sahip olanlarıdır. Bu ürünlerin yörede ki verimlilik durumlarına bakıldıında; sebzeler içerisinde birim alan (dekar) baına alınan verim (ton) bakımından ilk sıralarda; salatalık (5,25), domates (4,75), lahana (4,6), soan (3,75) ve kabak (3,4) gelirken, meyveler içerisinde ise; dut, ceviz, elma ve armut gelmektedir (ekil 1). Yörede ürünlerin pazarlama koulları üzerine yaptıımız aratırmada en fazla talep elde eden ve getirisi olan ürünlerin; sebzelerden, domates, salatalık, fasulye ve mısır; meyvelerden ise ceviz, kızılcık, elma ve vine olduu tespit edilmitir. Dut meyvesi ise daha ziyade kuru meyve, pestil ve pekmez eklinde pazara sunulmaktadır

5 durumu ve sahadaki avantaj-dezavantajlı yönler gibi deikenler üzerine GZFT analizi yapılmıtır (Tablo 2). Tüm bu deerlendirmeler neticesinde Tortum Çayı Havzası nda cevizin ticari ürün olarak seçilmesine karar verilmitir. Ticari tür olarak belirlenmesinde ise; ceviz yetitiriciliinin doal olarak yapılabilmesi, verim deeri olarak sahada dut meyvesinden sonra ikinci sırada olması (ekil 1), ancak hali hazırda yöre meyveciliinin yaklaık ¼ ünün (%26) ceviz üzerine olması bu da her ne kadar ekstansif yöntemlerle yapılsa dahi sahada getirisi olan bir tür olduunu göstermektedir. Talep edilen ve piyasa deeri iyi olan bir ürün olması ile ülkemizde son yıllarda ceviz piyasasında açıklar oluması gibi faktörler etkili olmutur.bunlara ilaveten cevizin seçilmesinin en önemli sebebini ise,(yücel, 1980; akt. Durmu, 2001: 91) un Baka meyvelerin yetiemedii sulanamayan tepe, bayır ve kıraçlar ceviz dikilerek deerlendirilir. Killi ve humuslu topraklardan baka her toprakta yetiir,eklinde ifade ettii özellii oluturmaktadır. Çünkü toplam yüzölçümün %85 i dalık, %3,9 u yayla, %11,1 i ise dalgalı yüzeylerden oluan (Anonim.1966:14), Tortum Çayı Havzası nın jeomorfolojik özellikleri de genel olarak birbirinden farklı iki üniteden dar ve derin vadi tabanları ile tepelik alanlardan olumaktadır (Yılmaz, 1991:7),(Harita 2). Tamamen kurak ve yöre yüzölçümünde de önemli bir yer igal eden bu tepelik alanlar ekonomik olarak deerlendirilememektedir. Cevizin bu özelliinden dolayı ekonomik getirisi olamayan bu alanlar sahada cevizin doal olarak yetitii üst sınır olan, (Yıldız, 2006:64) 1600 m olarak ifade etmektedir, 1600 m ye kadar deerlendirilerek yöre ekonomisine katılabilir. Böylece geçimleri için çok sayıda ürün yetitiren aile iletmeleri Harita 2 de gösterilen bu sahayı 1600 m sınırına kadar kullanarak t üretim artıı salayacak ve ihtiyaç fazlasını da pazara sunabileceklerdir. Tüm bu sebeplerden dolayı yörenin ekonomik olarak rekabet edebilecei dolayısı ile kalkınmasında katkısı olabilecei düüncesi ile ceviz ticari ürün olarak seçilmitir. 2.Tortum Çayı Havzası nda Ceviz Yetitiricilii Ve Saha çin GZFT (SWOT) Analizi Ceviz, farklı iklim artlarına uyum yetenei yüksek olmakla birlikte ılıman iklim kuaının, karasal iklime sahip olan kesimlerinde daha çok serin ve nemli yerlerde yetitirilmektedir (Durmu ve Yiit, 2003:36). Ceviz aaçları, ülkemizin her bölgesinde doal olarak yetiebilmektedir. Souk kuzey rüzgârlarından korunmu vadilerde ve bu vadilere açılan dere yamaçlarında ceviz ormanlarına rastlamak mümkündür ( Ülkemizin her bölgesinde doal olarak yetiebilen ancak özellikle souk kuzey rüzgârlarından korunmu vadilerde daha iyi geliim gösteren ceviz, kuzey ve güneyden dalarla kuatılmı olan Tortum Çayı Havzası ndaki yerlemelerde doal olarak yetimektedir.sahada yapılan mülakat, anket çalımaları,il ve ilçe tarım müdürlüü çalıanları ile yapılan görümelere dayanarak ceviz yetitiriciliinin saha için GZFT analizi yapılmaya çalıılmıtır. Tablo 2. Tortum Çayı Havzası ndaki Ceviz Yetitiriciliinin GZFT Analizi Güçlü yönler Zayıf yönler Fırsatlar Tehditler Sahanın büyük bölümünde (kurak tepelik alanlarda dâhil) yetiebilmesi Üretimin kapama ceviz bahçelerinde yapılmaması Ülkemiz piyasalarında kaliteli ceviz açıının olması lkbahar geç donları Üretilen cevizlere il ve ilçe piyasasında talep olması, pazarlama sıkıntısının olmaması Çiftçilerin belli bir meyvecilik kültürünün olması Kısa sürede bozulmaması ve ölü devre olan kı mevsiminde ilenebilmesi Üretilen cevizin farklı ekilde deerlendirilmesinin olmaması Mevcut aaçların bakımsız ve çounun çöür türler olması, Kooperatiflemenin olmaması, üretimin ihtiyaca yönelik yapılması Tarımsal destek kuruluların varlıı Gıda sanayisinde kullanım alanının olması Üretimde pazar sıkıntısının olmaması Genç nüfus göçü Kerestesi için ceviz aaçlarının kesilmesi Bazı yıllar yurt dıından ceviz ithal edilmesi Erzurum Kars bölümü ile Artvin civarında Türkiye ceviz üretiminin % 7 si karılanır (Durmu ve Yiit, 2003:37). Çalıma sahamız olan Torum Çayı Havzası, ülkemiz üretiminin %7 sinin karılandıı bu iki saha arasında korunaklı bir vadi içerisinde kalmaktadır (Harita 2-3).l Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüü tahmini verilerine göre, il toplam ceviz üretiminin

6 4732 ton olması ve toplam üretimin 2741 tonu yani il toplam üretiminin % 57,9 u Tortum Çayı Havzası ndan üretilmesi beklenmektedir. Havzadaki mevcut ceviz yetitiricilii kapama bahçeleri eklinde deil de meyve bahçelerinde dier meyvelerle birlikte ve üretim çounlukla yabani aısız türler ile yapılmaktadır. Yaptıımız anket çalımalarında da sahadaki mevcut ceviz yetitiriciliinin sadece % 6 sının kapama bahçe eklinde olduu bulgusuna ulaılmıtır. Bu durum da sahada üretimin düük olmasına neden olmaktadır. lçe tarım müdürlüü yetkilileri son 10 yıl içerisinde ebin, Bilecik, Chandler, Pedro, Fernor, Fernette gibi türlerle aılı ceviz bahçeleri oluturulmaya çalııldıını belirtmektedirler. Harita 3. Türkiye de Ceviz Üretiminin Daılıı Kaynak: Durmu, 2001 den Türkiye deki ceviz aaçlarının verimleri aaç baına yaklaık olarak kg arasında deimektedir. Söz konusu verim daha çok yabani (aısız) aaçların verimidir ( TÜK 2013 verilerine göre aratırma sahası ceviz verimi Türkiye ortalamasının üstünde bir verim deerine (aaç baına otalama 46,5 kg) sahiptir. Sahada aılı ceviz bahçelerinin artması üretimi artırarak çiftçinin gelirini artıracak, böylece iç tüketime yönelik yapılan tarım biçimini deitirerek ticari tarıma doru yönelecektir. Bu durumda sahadan dıarı olan ekonomik nedenli göçü etkileyecektir. 3.Üretim, Deerlendirme ve Pazarlamada Karılaılan Sorunlar Ve Öneriler klim ve topografya özelliklerinin yörede doal olarak yetimesine imkân saladıı cevizin yetitiricilii, deerlendirilmesi ve pazarlamasında karılaılan bazı sorunlar mevcuttur. Bunlardan en önemlisi, anket sorumuzda da % 87,5 lik orana sahip olan, bazı yıllar yaanan ilkbahar geç donlarıdır. Tablo 3. Ceviz Üretiminde Karılaılan Sorunlar Ceviz üretiminde karılatıınız en önemli sorunlar nelerdir? % Don olayı 87,5 Dier 12,5 Toplam 100,0 Tortum lçesi ortalama donlu günler sayısının aylara daılımı incelendiinde, aratırma sahasında Mayıs ayına kadar don olaylarının yaandıı görülmektedir (Tablo 4). Don olaylarında sahaya en fazla zararı olan ilkbahar geç donlarıdır. Sahada özellikle rakımın nispeten daha düük ( m arası) olduu vadi tabanlarında yer alan cevizler, sıcaklıın artması ile uyanmaya baladıı dönemde bazı yıllar görülen ilkbahar geç donları ceviz aaçlarına zarar vermekte ve üretimin dümesine neden olmaktadır

7 Tablo 4. Tortum lçesi Ortalama Donlu Günler Sayısının Aylara Göre Daılımı Aylar O M N M H T A E E K A Yıllık Gün Sayısı 28,8 25,3 22,9 7,6 1 0,2 5,4 17,9 25,4 134,5 Kaynak: Devlet Meteoroloji leri Genel Müdürlüü ( ) Bu gibi yerlerde daha geç uyanan çeitlerin seçilmesi doru bir uygulama olacaktır. Örnein, Yavuz ve ebin çeitleri Yalova 1 çeidinden yaklaık bir hafta daha sonra uyanmaktadır (Çelebiolu ve ark. 1993; akt. Karadeniz, 2007:16). Tablo 5. Fide Temin Biçimi Fideleri nasıl temin etmektesiniz? % lçe pazarı 20,9 Kendi üretimim 62,7 E-dost 16,4 Toplam 100,0 Sahada yaptıımız anket çalımasında ve yetkililer ile yapılan görümelerde sahada en fazla tohumdan elde edilen çöür (yabani-aısız) türlerin bulunduu tespit edilmitir (Tablo 5). Bu durum ise hem verimin düük olmasına hem don olayından olumsuz etkilenmesine ve verime balama süresinin uzun olmasına etki etmektedir. Tortum Çayı Havzası nda yaanan ilkbahar geç donlarından en az zarar için, sahanın ortalama yükselti ve iklim özellikleri dikkate alındıında, (Karadeniz, 2007:19-20) in Yüksek Kuak (700 m ve üzeri) için önerdii dii çeit: ebin, erkek çeit: Bilecik -dii çeit: en, erkek çeit: ebin - dii çeit: Tokat, erkek çeit: ebin standart çeitlerin sahaya uygunluu test edilebilir. Sahada ilkbahar geç donlarının zararını en aza indirmek için yapılabilecek bir dier çalıma ise, yeni oluturulacak ceviz bahçelerinin dulda yani kuzey yamaçlar ile yine serin olan kuzeydou, kuzeybatı ve dou yamaçlara kurulması olabilir (Harita 4). Bu uygulama sayesinde aaçların uyanması bakı yamacına göre daha geç olacaından don olayından daha az zarar görmesi salanabilir. Bir dier uygulama ise, yeni oluturulacak bahçelerin vadi tabanına deil yamaçlara yapılması ile olabilir. Çünkü ilkbaharda souk hava vadi tabanı içerisine çökmekte ve buradaki aaçları etkilemektedir. Böylece don olayında zarar en aza indirilmi olacaktır. Harita 4. Tortum Çayı Havzası Bakı Grupları Kaynak: Yıldız (2006) dan

8 Yetitirmede görülen bir dier sorun ise, ilçe tarım müdürlüü çalıanlarının larının da ifade ettii, üretime e eski usullerle devam edilmesi ve teknik bilgi noktasında gerekli yardımın talep edilmemesidir. Bu hususta da anketimize katılanların %71,6 sının n tarımsal deneyimi yöre çiftçilerinden elde ettii görülmektedir (ekil 2). ekil 2. Tarımsal Teknik Bilgi Yardımı Meyvecilikle ilgili teknik bilgi alıveriini nerelerden salamaktasınız? Tarım müdürlükleri 19,4% Dier çiftçiler 71,6% Televizyon, i nternet 9% Yörede üretimin deerlendirilme ve pazarlanması noktasında karılaılan sorunlar ise; bunlardan biri aslında tüm ülkemizde karılaılan bir sorun olan, üretimde planlamanın olmamasıdır. Böyle bir üretim programı olmadıından üretici kendi baına üretim yapmakta ve sahadan her yıl ne kadar ürün elde edilecek, bu ürünün ne kadarının iç tüketime, ne kadarının ise piyasaya sürüleceine dair bir planlama bulunmamaktadır. Yöre ihtiyaçlarının önceden belirlenerek yapılacak bir üretim programının eksiklii olarak ifade edebileceimiz imiz bu sorun üreticiye bir nevi güvence ve üretim cesareti verecektir. Böyle bir planlama ile yörede üretim tevik edilmi olacaından ticari üretim artacak, bu da hem yöreye hem de ülkemiz iç piyasasında oluan ceviz açıının kapatılmasına bir nebze de olsa yardım edilmi olacaktır. Ülkemiz ceviz üretimi( de sahip olduu üretim ve verim potansiyeline ramen gün geçtikçe Türkiye ceviz ithalatçısı ülke konumunu almaktadır. Özellikle kabuklu ceviz ithalatımızda yıllar itibariyle hızlı bir artı gözlenmeye balamıtır. Ceviz ithalatının artıının balıca sebeplerinden biri nüfus artıına paralel olarak artan ceviz talebinin bir kısmının ithalat yoluyla karılanmasıdır. Dier önemli bir sebebi de mevcut birçok aacın verimlilik çaında kerestesinden estesinden yararlanmak üzere kesilmesidir eklinde deerlendirilmektedir. Ülkemizde cevizin doal olarak yetitii aratırma sahası gibi kırsal alanlarda ceviz üretimi planlı bir ekilde tevik edilerek piyasanın ceviz açıı kapatılacaı gibi kırsal alanların ekonomisine de katkı salanabilir. Tablo 6. Üretilen Cevizin Pazara Sunulma Biçimi Hasat edilen ürünü ne ekilde pazara sunmaktasınız? Kabuklu ceviz olarak ç ceviz olarak Toplam % 31,4 68,6 100,0 Sahada yaptıımız anket çalımalarında üretilen cevizin kabuklu ve iç ceviz eklinde pazara sunulduu farklı ekillerde deerlendirilmesine dair hiçbir çalımanın ın olmadıı görülmütür (Tablo 6). Bu durum piyasada her daim alıcı bulan ceviz için dorudan pazarlama sorunu olarak karımıza çıkmasa da fiyatlaması tamamen serbest piyasa artlarına balı olduundan deerini dolaylı olarak etkilemektedir. Ürünün farklı ekilde deerlendirilmesi örnein yörede üretilen dut meyvesinden elde edilen pestil ile ileme tabi tutularak ularak ürün çeitlendirilmesi hem ceviz hem de duttan elde edilen kazancı artıracaktır. Buna benzer gerek yöresel ürünler ile gerek standartlara a uygun ambalajlarla piyasaya sunulması cevizin deerinin artmasına neden olacaktır

9 Bir dier sorun ise meyvecilik gibi youn emek isteyen bir faaliyetin, sahada çounlukla 50 ya üzeri nüfus tarafından yapılıyor olmasıdır. Budama, sulama, toplama gibi youn emek isteyen iler genç nüfus istediinden, meyve bahçeleri genç nüfusun göç etmesinden dolayı bakımsız kalmaktadır. Bu durumda sahada tarımsal üretimde azalmalara sebep olmaktadır. SONUÇ Köyden ehre göç edenlerin elde ettikleri çok düük gelirlerin bile, bu kimselerin köyde iken ellerine geçen gelirlerin iki katına eritii saptanmaktadır (Dinler, 2008: 114).Dolayısı ile kırsal alanlarımızda yürütülen ekonomik faaliyet biçimleri ve dier itici özelliklerinden kaynaklanan göç olgusu durdurulamaz bir hale gelmitir. Ancak ehirlerinde kaldırabilecei bir nüfus sınırı olduunu düündüümüzde; göç eden bu nüfusun zamanla ehirlerde ciddi sorunlara sebep olacaı, elde ettii gelirin geçimlerini salayamaz hale gelecei gerçei kaçınılmazdır. Buna ilaveten göç edenlerin tarım sektöründen olması da tarımsal üretimi etkileyecektir. Bu sebeplerden dolayı kırsaldaki kopuun belli bir sınırda tutulması gerekmektedir. Bu hususta (Dinler, 2008: 123), kentlerin bölgeler arasında dengeli daılımını salamak için, toplam nüfusun belli bir oranını kırda tutmak gerekir. Bir baka deyile, kırsal nüfusla kentsel nüfus arasında belli bir oran saptayarak, bu ideal oranı korumaya yönelik bir politika izlenmelidir, eklinde durumu ifade etmektedir. Bu yüzden henüz nüfusumuzun belli bir oranı kırlarda yaamakta iken, bu nüfusu orada tutmak için kırsal alanların ekonomisini canlandıracak kalkınma çalımaları hayata geçirilmelidir. te bu noktada çalıma amacı olarak tarım topraı az olan kırsal yerlemelerde yöreye ekonomik katkısı en fazla olacak uraı tespit etmek olarak belirlediimiz çalıma konusuna örnek alan olarak Tortum Çayı Havzası seçilmitir. Sahada yürütülen ekonomik faaliyetler incelenerek bunlar içerisinde kalkınmaya katkısı olabileceini düündüümüz ceviz yetitiriciliinin sahadaki mevcut durumunu tespit edilmi, ürünün üretim, deerlendirme ve pazarlama esnasında karılaılan sorunlar ortaya koyularak bunlara çözüm önerileri gelitirilmeye çalıılmıtır. Çalımada, cevizin aratırma sahasında yetitirilen ürünler içerisinde pazar sıkıntısı en az olan ürünlerden birisi olduu tespit edilmitir. Kabuklu yapısı ve kısa sürede bozulmaması gibi sebeplerden dolayı saklanabilen ürün bu yönüyle çiftçiye risk oluturmamakta, hasadının kıa yakın olması ve ilenmesinin kı mevsiminde yapılabilmesi de uzun kı mevsiminde yöre çiftçisi için ekonomik bir ura olduu görülmektedir. Aratırma sahası için eer uygun ceviz türleri belirlenir ve ilkbahar geç donlarından olumsuz etkilenmesi önlenirse iç tüketime yönelik olan yetitiricilik ticari tarım eklini alacaktır. Ayrıca cevizin sahada önemli bir alan kaplayan ve hiçbir ürün ile deerlendirilmeyen tepelik alanlarda yetiebilmesi bu alanın deerlendirilmesinde ve çiftçiye ekonomik katkısı bakımından önemlidir.tüm bu sebeplerden dolayı ceviz yetitiricilii yöre için iyi bir gelir getirici faaliyet olarak önerilebilir. KAYNAKÇA ANONM (1966).Köy Envanter Etütlerine Göre Erzurum,Ankara: Köy leri Bakanlı Yayınları: 40. ATALAY, brahim, TETK, Mehmet, YILMAZ, Özer(1985). Kuzey Dou Anadolu nun Ekosistemleri, Ankara: Ormancılık Ar. Enst. Yay. Teknik Bült. Serisi, No: 141. ÇELEBOLU, Gültekin, FERHATOLU, Yavuz,UFUK, Sabahattin (1993). Yerli ve Yabancı Ceviz Çeitleri Seçim Pojesi, Yalova: Bilimsel Aratırma ve nceleme Yay. No: 15, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Aratırma Enstitüsü. DOANAY, Hayati(1997).Türkiye Beeri Corafyası, stanbul: Milli Eitim Bakanlıı Yayınları:2982 Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 877 Eitim Dizisi: 10. DNLER, Zeynel (2008).Tarım Ekonomisi, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları. DURMU, Esen(2001).Türkiye Meyve Üretim Yörelerinin Belirlenmesi Konusunda Bir Deneme, Yüksek Lisans Tezi, Elazı: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. DURMU, Esen ve YT, Ali(2003). Türkiye nin Meyve Üretim Yöreleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, s GERAY, Cevat (2011). Dünden Bugüne Kırsal Gelime Politikaları, Ankara: Phoenix Yayınevi

10 KARADENZ, Turan(2007). Standart Ceviz Yetitiriciliinin Önemi Ve Cevizin Ekonomisi,8. AYBASTI-KABATA KURULTAYI Dün, Bugün ve Yarın Sürecinde Yörenin Ekolojik ve Endüstriyel Kalkınma Potansiyeli ve Stratejileri,Ankara: Aybastı- Kabata Kurultayı Yayınları No: 9, s KARAKUZULU, Zerrin(2002). Karacabey Tarım letmesinin Ekonomik Corafya Açısından ncelenmesi, 29. Corafya Meslek Haftası, Bildiriler, s KODAY, Saliha ve ERHAN, Kübra(2009). Tortum Çayı Vadisinde Yer Alan Belediye Örgütlü Yerlemeler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 13, S. 2, s TOLUNAY, Ahmet ve AKYOL, Ayhan(2006). Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve Tanımlar, Süleyman Demirel Üni. Orman Fakültesi Dergisi, S. 2, s TÜMERTEKN, Erol(1973). Yerleme Planlaması ehir-köy likileri, stanbul Üniversitesi Corafya Enstitüsü Dergisi,Cilt 10, Sayı18-19, s YÜCEL, Talip (1980). Meyvecilik Bilgisi, stanbul: nkılap ve Aka Kitapevleri. YILDIZ, D., Nalan (2006).Tortum Çayı Havzasının Uygun Alan Kullanımlarının CBS le Belirlenmesi, Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. YILMAZ, Osman(1991). Tortum Çayı Havzasının Beeri ve Ekonomik Corafyası, Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü