T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

Transkript

1 T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ TEK ABONELİ YEREL ANTEN TESİSATI ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ ANTEN TESİSATININ KURULMASI Keşif Maliyet Hesabı Form Doldurma Teknik Şartname Özel Şartname Teklif Mektubu Yerel Anten Sistemleri Yerel Anten Elemanları Antenler Yerel Anten Yükselteçleri Anten Kabloları Kablo Kanalları Katalog Okuma Kullanılacak Malzemelerin Ölçümü Yerel Anten Bağlantıları Matkapların Kullanılması Matkap Ucu Tipleri Yerel Anten Tesisatının Projelendirilmesi Anten Tesisatında Kullanılan Semboller Bir Aboneli Anten Tesisatı Kolon Şeması...31 UYGULAMA FAALİYETİ...32 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME...33 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...34 ÖĞRENME FAALİYETİ ANTEN VE TELEVİZYON AYARLARININ YAPILMASI Anten Ayarının Yapılması Televizyon Menüsünün Kullanılması Televizyon Uzaktan Kumandasının Tanıtılması Menü Sistemi...37 UYGULAMA FAALİYETİ...46 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME...47 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...48 MODÜL DEĞERLENDİRME...49 CEVAP ANAHTARLARI...51 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...52 KAYNAKÇA...53 i

4 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 523EO0150 Elektrik Elektronik Teknolojisi Haberleşme Sistemleri Tek Aboneli Yerel Anten Tesisatı Tek aboneli anten tesisatının montajını, tesisatın kurulması için gerekli malzemeleri tanıtan, anten ve televizyon ayarlarını içeren öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI 1. Alan ortak modülleri tamamlamış olmak. 2. Aydınlatma Projeleri modülünü tamamlamış olmak. Tek aboneli yerel anten tesisatını projelendirip kurmak. Genel Amaç Bu modül ile rüzgarsız ve yağışsız bir havada elektrik tesisatı genel şartnamesine uygun tek aboneli yerel anten tesisatını kurabileceksiniz. Amaçlar 1. Tek aboneli yerel anten tesisatında kullanılacak malzemeleri tanımak, bu malzemelerin sağlamlık kontrollerini yapabilmek ve gerekli olan bağlantıları yaparak Elektrik Tesisatı Genel Şartnamesi ne uygun tek aboneli yerel anten tesisatı kurabileceksiniz. 2. Direk montajı yapılan antenin ince ayarını yaptıktan sonra, yerelden tüm yayınları televizyon kanalına kaydedip izleyicinin net görüntü almasını sağlayabileceksiniz. Ortam: Elektrik el ve ölçü aletlerinin bulunduğu atölye. Donanım: Anten, anten yükselteci, koaksiyel kablo, kablo kanalı, televizyon, metre, hesap makinesi, ilgili formlar, çizim araç ve gereçleri, çizim masası, multimetre, matkap, dübel, çelik dübel. ii

5 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Modülde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra, verilen ölçme araçları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Modül sonunda öğretmeniniz tarafından teorik ve pratik performansınızı tespit etmek amacıyla size ölçme teknikleri uygulanacak, modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve beceriler ölçülerek değerlendirilecektir. iii

6 iv

7 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Elektrikçilik; risk dolu, dikkat ve bilgi birikimi gerektiren bir meslek dalıdır. Düşük işçilik ve kalitesiz malzeme kullanımının maliyeti; yalnızca yılını bulmadan ortaya çıkan teknik sorunlarla sınırlı kalmaz. Bazen can kaybına, bazen de milyonluk teknik teçhizat ve aletlerin bozulmasına yol açar. Böyle sonuçların işin ehil olmayan insanlara yaptırılmasından kaynaklandığı unutulmamalıdır. Bu nedenle bu alanda yetişmiş teknik elemana ihtiyaç vardır. Teknik eleman, yapacağı işte uzman ve vicdani sorumluluk sahibi olmalıdır. Ülkemizde 1968 yılında yayın hayatına giren televizyonlar, hızla gelişim göstermiştir. Tek kanal televizyon yayınları artık çok kanal olarak hizmet vermeye başlamıştır. Günümüzde yayınlar elektromanyetik dalgalar şeklinde izleyiciye ulaştırılmaktadır. Kaliteli yayın izleyebilmek, iyi bir anten tesisatı ile mümkündür. Sizler bu modülle; teknik şartnamelere uygun malzeme seçimini, kullanılacak malzemelerin özelliklerini, yerel anten tesisatının montajını ve sonrasında televizyon kanal ayarlarını yapmayı öğreneceksiniz. 1

8 2

9 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Tek aboneli yerel anten tesisatında kullanılacak malzemeleri tanımak, bu malzemelerin sağlamlık kontrollerini yapabilmek ve gerekli olan bağlantıları yaparak Elektrik Tesisatı Genel Şartnamesi ne uygun tek aboneli yerel anten tesisatı kurabileceksiniz. ARAŞTIRMA 1.1. Keşif Evinizdeki anten tesisatını ve bu tesisatta kullanılmış olan malzemeleri inceleyiniz. 1. ANTEN TESİSATININ KURULMASI Yer seçiminde ilk yapılacak iş, antenin kurulacağı yerden yayın alınması istenen vericinin (veya vericilerin) ne yönde olduğunun ve bunların görülüp görülmediğinin tespit edilmesidir. Eğer verici antenler görülüyorsa yüksek direğe veya binanın en yüksek yerine çıkmaya gerek yoktur. Bu sebeple antenin kurulabileceği en uygun yer rahatça monte edilebileceği ve gerektiğinde kolayca ulaşılabilecek yerdir. Eğer yüksek binalar veya tepeler yüzünden verici anten görülmüyorsa yapılacak iş, bir görüntülü alan ölçme aleti, bu yoksa portatif TV alıcısı ile küçük bir anten alarak binanın damında en iyi ve en yüksek seviyede görüntü alınan yeri tespit etmektir. Anten tesisatının değerlendirilmelidir. kurulacağı yer proje üzerinde veya yerinde incelenerek Maliyet Hesabı Herhangi bir iş yapılmadan önce o iş için işi yaptıracak olan kurum ya da kişiye bir fiyat bildirilir. Bu fiyata teklif fiyatı denir. Teklif fiyatı belirlenirken aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. Malzeme Listesi: Tesisin yapımında kullanılan gereçlerin tamamının hazırlanan projeden yararlanarak listelenmesi ve özelliklerinin belirtilmesidir. Malzeme Fiyatı: Belirlenen malzeme listesinin fiyatlandırılmasıdır. Elektrik elektronik malzeme satan mağazalardan fiyatlar öğrenilerek malzeme fiyatı belirlenir. Fiyatlar belirlenirken ödeme şekli önemlidir. 3

10 İşçilik: Emeğin değerlendirilmesi, çalışanların çalışma süresindeki ücretlerini kapsar. İşçilikler her yıl için Bayındırlık Bakanlığınca belirlenir. Ayrıca teknisyenlik hizmetleri içinde ücret Elektrik teknisyenleri ve esnaf odası tarafından her yıl yeniden belirlenerek üyelerine duyurulur. İşletme Giderleri: İşletmenin her türlü giderini (Kira, ısınma, haberleşme, sekreterlik hizmeti vb.) kapsar. Bu giderlerin senelik toplamının, işin yapım süresi oranı, işletme gideri olarak alınır. Amortisman: İşin yapımında kullanılacak olan elemanların yıpranma oranları da amortisman gideri olarak belirlenir. Kâr: Maliyet fiyatları üzerine konulan ve işletmeye kalan kazanca kâr denir. Malzeme fiyatı toplamı kâr oranının tabanını teşkil eder. Kâr oranları % olarak meslek odalarınca her yıl belirlenir. Maliyet: Malzeme Fiyatı+İşçilik+İşletme Giderleri+Amortisman Teklif fiyatı: Maliyet+ Kâr Teklif fiyatı belirlenirken ciddi bir çalışma yapılmalıdır. Yapılacak işten kâr edileceği gibi zarar da edilebilir veya hazırlanan teklif bedelinin yüksek olması nedeni ile müşteri tarafından iş de verilmeyebilir Form Doldurma Elektrik tesisatçısı işe başlamadan önce ve işi bitirdikten sonra form doldurup ilgili kuruma vermelidir. Ayrıca muayene formu hazırlayarak tesisatın ilgili yetkililerce denetlenmesini sağlamalıdır. Bu formlar ilgili kurumlardan matbu şeklinde temin edilebilir Teknik Şartname Yapılacak olan her bir tesisat ya da projenin ilgili kurumlarca çıkarılmış olan bir şartnamesi vardır. Anten tesisatı içinde Bayındırlık Bakanlığı Genel Teknik Şartnamesi geçerlidir. Bir aboneli yerel anten tesisatı için gerekli olan ilgili şartname bilgileri aşağıda verilmiştir. Tesisatın yapımında bu şartname göz önünde bulundurulmalıdır. Kapsam VHF-UHF ve uydu anten ortak TV sistemi Hava, kablolu TV, uydu, merkezi video ve FM radyo yayınlarının, TV-Radyo prizlerine istenen kalitede ulaştırılması sistemini kapsar. 4

11 Sistem TV-Radyo prizi koyulan yerlere TV, radyo ve video yayını yapılabilmesi için aşağıda belirtilen ünitelerden projesindeki verilere göre gerekli görülen üniteler; sayılarına göre tespit edilerek sistem tesis edilecektir. Antenler (UHF-VHF, uydu) Merkez ünite (Receiver, decoder, stereo modülatör, video, audio, VCD, uydu sinyal alıcıları vb.) Cihaz dolabı Amplifikatörler (ana hat, dağıtım) Kablolar Dağıtıcı ve bölücüler Prizler Konnektörler Genel Özellikler TV dağıtım şebekesi yayın merkezinde işlem uygulanmış TV programlarının, VHF-UHF ( MHz) bandında TV prizlerine istenen kalitede ulaşması sağlanacak şekilde projelendirilecek ve uygulanacaktır. Dağıtım sistemini oluşturacak, dağıtım elemanlarının hepsi standartlara uygun olacaktır. Dağıtım şebekesinde ayrılan kollar var ise kollar birbirini etkilemeyecek şekilde yalıtılacaktır. Dağıtım kuvvetlendiricileri standartlara uygun, gürültüsü az, TV prizlerinde istenen sinyal düzeyi elde edilecek şekilde olacak ve sistemde olanaklar ölçüsünde arka arkaya kuvvetlendirici bağlanmasından kaçınılacaktır. Sistemde, programların yayın frekansları göz önüne alınarak gerekli ekran ve zayıflama özelliklerine sahip, 75 ohm luk koaksiyel kablolar kullanılacaktır. Yayın merkezinde işlem uygulanmış TV programları çıkışı, birleştirilmiş tek kablo haline geldikten sonra sistemdeki tüm yayınlar TV alıcılarına min. 65 dbuv-max. 84 dbuv sinyal seviyesi olacak şekilde dağıtılacaktır. Kurulacak sistem, Türk Telekom Kablolu TV Sistemi ne uygun olacaktır. Sistemin sağlıklı çalışabilmesi, montajın ve servisin kolayca yapılabilmesi açısından kablo bağlantılarında uygun özellikte (F tipi vb.) konnektör ve bağlantı elemanları kullanılacaktır. Sistemde kullanılan malzemeler, ileri ve geri yönde sinyal göndermeye, ileri yön için MHz, geri yön için 4-65 MHz bant genişliğine uygun olacaktır. Şebekede kullanılan her türlü dağıtıcı ve bölücülerin açık kalan uçları 75 ohm terminaller ile kapatılacaktır. İdarece istenmesi durumunda merkeze 1 adet geniş bandlı MHz FM anteni ve amplifikatörü takılarak prizlere FM yayını yapılacaktır. Uydu yayınlarının alımında sadece demodülatör, modülatör tipi birleşik cihazlar kullanılacaktır. İleride, mevcut TV yayınlarının stereo olarak yayınlanması ihtimaline karşı tüm birleşik cihazlar stereo olacaktır. 5

12 Sistem, aynı anda değişik dillerde yayını yapılan programları TV prizlerine iletebilecek özellikte olacaktır. Her bir kanal yayını için gerekli olan cihazlar, bağımsız olarak VAc-50 Hz beslenmeye uygun olacak, herhangi bir arıza durumunda sadece bir kanal devre dışı kalacak, diğer kanallar etkilenmeyecektir. Tüm cihazlar 19 standardında dolap içine monte edilecek tipte olacak, dolap termostat kontrollü fan ile soğutulacaktır. Sistemin merkezi modüler olacak ve her kanal birbirini etkilemeden servis için sökülüp takılabilecektir. Merkez cihazları kontrollü olup fonksiyonları (girişçıkış kanalı, filtre devreleri vb.) programlanabilir olacak, seçilen uydu kanalları gerekli görüldüğü anda programlanarak değiştirilebilecektir. Dolap içine monte edilecek tüm cihazlar, kızaklar üzerine monte edilecek, bakım sırasında kolayca kızaktan alınabilecek ve cihazlardan yapılan ayarlar kolay kontrol edilebilen tipte olacaktır. Her bir kanal yayını için gerekli olan cihazların RF çıkış seviyesi dijital olarak ayarlanabilecek, IF filtreler dar ve geniş band olarak programlanabilecek ve resim kalitesine göre uygun olan band genişliği seçilebilir olacaktır. Kullanılacak analog yayınların ileride dijital yayına geçmesi istendiğinde modülatör kullanılabilmeli, sadece receiver ilave edildiğinde sistem çalışabilir olacaktır. Televizyon kanallarının iletiminde PAL B/G sistemi kullanılacaktır. Sistemin empedansı 75 ohm olacaktır. Yayın merkezini teşkil eden cihazlar en son teknolojiye uygun üretilmiş, tekyanband çalışabilen cihazlardan olacaktır. Uydu alıcı cihazların giriş frekansları MHz aralığında olacaktır. Uydu alıcılar 3,7-4,2 GHz (C bandı) ve 10,7-12,75 GHz (KU bandı) yayınlarını da almaya uygun olacaktır. Uydu sinyal işlemcileri üzerinden, RF çıkış kanalı veya frekansı, IF giriş frekansı, RF çıkış seviyesi, video polaritesi, IF band genişliği, ses band genişliği, ses taşıyıcı frekans, dekoder seçimi, mono/stereo/dual ses seçimi, giriş ve çıkış frekansı, ayarlamaları yapılabilir olacaktır. Amplifikatörler (Yükselteçler) Ana hat amplifikatörleri Projesinde ana hatlar var ise bu hatlarda kullanılacak olup düşük gürültülü, yüksek çıkış seviyeli, profesyonel tip olacaktır. Sistemde kullanılacak olan ana hat amplifikatörleri, değişiklik yapılmasına gerek olmadan Türk Telekom Kablolu TV Şebekesi ne bağlanabilecek şekilde, ileri yönde MHz, geri yönde 4-65 MHz dağıtım yapabilecek özellikte ve ihtiyaçlara göre uygun modül takılmasına imkan tanıyacaktır. Amplifikatörlerin giriş ünitesinde ayarlanabilir ekolayzır bulunacaktır. Projesindeki kanal sayısı da göz önüne alınarak çıkış sinyal seviyesi ayarlanabilir tipte olacaktır. Ana hatta kullanılacak amplifikatörün hattan beslenecek tipte olması halinde kablo bağlantılarında besleme şartlarına uygun özellikte konnektörler 6

13 Antenler kullanılacak, hattan beslenmeyenlerde ise F tipi konnektörler kullanılacak ve besleme gerilimi de VAc-50 Hz olacaktır. Amplifikatör, tüm elektromanyetik etkilere karşı ekranlı, su geçirmez, metal bir haznenin içinde ve modüler yapıda olacaktır. Dağıtım amplifikatörleri Dağıtım amplifikatörleri, beslenecek priz sayısı ile mesafeye ve projesindeki kanal sayısına uygun seviyede çıkış sağlayacak özellikte olacaktır. Dağıtım amplifikatörleri VAc-50 Hz besleme geriliminde, ileri yönde MHz, geri yönde 4-65 MHz dağıtım yapabilecek özellikte olacaktır. Kablo bağlantılarında F tipi vb. konnektörler kullanılacaktır. Dağıtım amplifikatörlerinden beslenen tüm TV prizlerindeki alt ve üst frekanstaki seviye değerleri min. 65 dbuv, max. 84 dbuv arasında olacaktır. Dağıtım amplifikatörlerinin çıkış sinyal seviyesi ayarlanabilir tipte olacaktır. Merkezi dağıtım amplifikatöründe 2 adet UHF, 1 adet VHF ve 1 adet FM anten girişi olacaktır. UHF Antenler UHF antenlerin frekans aralığı MHz (21-69 nu lu kanallar) olacaktır. Empedansı 75 ohm, rüzgâra karşı dayanıklılığı yüksek olacaktır. Anteni oluşturan elemanların sayısı projesine ve bulunduğu bölgenin özelliğine göre seçilecek, eleman sayısının çok olmasına dikkat edilecektir. VHF Antenler VHF antenlerin frekans aralığı MHz (5-12 nu lu kanallar) olacaktır. Empedansı 75 ohm, rüzgâra karşı dayanıklılığı yüksek olacaktır. Anteni oluşturan elemanların sayısı projesine ve bulunduğu bölgenin özelliğine göre seçilecek, eleman sayısı en az 10 adet olacaktır. Dağıtıcı ve bölücüler Dağıtıcı (splitter) ve bölücüler (tap-off), projesine göre sistemin dağılımına uygun olarak seçilecek, konnektör bağlantıları ve izolasyonları şebekede kullanılacak kablolara uyumlu olacaktır. Yayının bina içi dağıtımında bölücüler (tap-off) kullanılacak ve böylece aboneler arasında maksimum izolasyon sağlanmış olacaktır. Abone içi dağıtımında dağıtıcı (splitter) kullanılacaktır. Dağıtıcı ve bölücülerin herhangi bir ucundaki arıza diğer uçları etkilemeyecektir. Bütün dağıtıcı ve bölücüler MHz band genişliğini geçirecek özellikte olacaktır. 7

14 Prizler Kablolar Prizler geri dönüşü destekleyen interaktif yapıda olacaktır. Prizlerin TV ve radyo için ayrı çıkış uçları bulunacaktır. Prizler, radyo ucundan MHz, TV ucundan 4-65 MHz ve MHz frekansları geçirecek özellikte olacaktır. Sistemde kullanılacak TV-radyo prizleri, profesyonel tip ve metal muhafazalı olacaktır. Dâhili ve harici kablolardaki iletkenler, saf bakır veya gümüş kaplı bakır olacaktır. Dâhili ve harici koaksiyel kablolar, düşük kayıplı ve yaşlanmaya karşı dayanıklı olacaktır. Dış hatlarda, harici şartlara uygun kablo kullanılacaktır. Erişilebilir durumda olan kablolar, kemirici hayvanların verebileceği zararlara karşı korumalı olacaktır. Tüm kabloların empedansı 75 ohm olacaktır. Bina içi ve dışı dağıtımında kullanılacak kablolar, projesinde belirtilen tipe uygun olacaktır. Konnektörler Ana hat bağlantılarında kullanılan cihazlara uygun nitelikte konnektör kullanılacaktır. Konnektörler, dâhili dağıtımlarda kullanılan kablolara uyumlu özellikte olacaktır Özel Şartname İşin yapımından önce işveren ile işi yapanın özel isteklerini kapsayan yazılı anlaşmadır. İşin yapım süresi, ödeme şekli, kullanılacak malzemelerin niteliği, anlaşmazlıklarda yetkili mahkemenin belirtilmesi, tazminat gibi maddeleri kapsar. Aşağıda örnek bir özel şartname belgesi düzenlenmiştir. 8

15 ÖZEL ŞARTNAME 1 Tesisatta kullanılacak koaksiyel kablo...olacaktır. 2 Kullanılacak olan anten prizi ve anteni.markanın..serisi olacaktır. 3 Tesisin kabulü sırasında oluşabilecek arızalar yüklenici tarafından giderilecektir. 4 Tesisin yapım süresi.iş günüdür. Zamanında bitirilmediğinde günlük..ytl gecikme tazminatı tesisatçının alacağından kesilecektir. 5 Tesis yıl boyunca garanti kapsamında olacaktır. Bu süre içerisinde onarım için yapılan harcamalar tesisatçı tarafından karşılanacaktır. 6 Tesisin bedeli YTL dir..ytl peşin geri kalanı iş bitiminden.gün sonra ödenecektir. 7 Tesisatın yapımı için gerekli olan her türlü takım ve malzeme tesisatçı tarafından temin edilecektir. 8 Tesisatçı, tesisi ölüm, sürekli hastalık gibi olağandışı bir sebep dışında başka bir firmaya ya da birine devredemez. 9 Tesisin kurumu aşamasında oluşacak maddi zararlar (Çatıda kiremit kırılması vb.) tesisatçı tarafından ödenecektir. 10 Anlaşmazlık durumunda..mahkemeleri yetkili kılınmıştır. Yüklenici (Adı ve Soyadı) İmza İşveren (Adı ve Soyadı) imza Teklif Mektubu Tesisatçı, keşif işlemi bittikten sonra maliyet kalemlerini hesaplayıp işverene bir teklif mektubu hazırlamalıdır. bu mektup antetli ve size ulaşılabilecek bilgileri üzerinde taşımalıdır. Aşağıda örnek bir teklif mektubu hazırlanmıştır. 9

16 Firma Adı: ******/ İNŞAAT Teklif NO : TK00075 Yetkilisi : ************** Teklif Tarihi : Adresi : DEVREK Teklif Saati : 13:26:08 Stok Miktar Tutarı Stok Cinsi Birimi Fiyatı Kodu ı (YTL) ST00664 KABLO KANALI METR 25 0,25 6,25 E ST00629 SAS 59 ANTEN KABLOSU METRE ,50 ST00628 UHF/VHF KOMBİNE ADET 1 25,00 25,00 ANTEN ST00678 YÜKSELTEÇ TK ADET 1 16,25 16,25 ST00878 İŞÇİLİK BEDELİ DAİRE 1 35,00 35,00 Ara Toplam KDV % 0 0,00 İskonto 0,00 Genel Toplam 90, Yerel Anten Sistemleri Yerel anten sistemleri alıcı ve vericiden oluşan bir bütündür. Alıcı olarak antenler kullanılır. Antenlerin topladıkları elektromanyetik sinyaller kuvvetlendirilerek koaksiyel kablo ile alıcılara (Radyo-Televizyon) gönderilir. Vericiler, elektromanyetik dalgaları antenden yayın yolu ile göndermek üzere yüksek frekanslı enerji üreten elektronik cihazlardır. Vericiler kullanış amaçlarına göre değişik çıkış güçlerine sahip olabilir ve aynı zamanda R-F'lı enerjiyi göndermek için çeşitli gönderme metotları kullanabilirler. Vericinin temel görevi, antene belirli bir frekansta güç sağlamak ve bu şekilde elde edilen elektromanyetik dalgalarla bilgiyi iletmektir. Elektromanyetik dalgaları yayımı iki şekilde gerçekleşir. Bu yayım şekillerine göre vericiler iki grupta toplanır: 1. Devamlı dalga (CW) vericileri 2. Modüleli devamlı dalga (MCW) vericileri 10

17 Devamlı dalga (CW) vericilerinde modülatör kullanılmaz. Vericinin işareti mors işaretine göre gönderilir. Bu iş yalnız R-F'lı işareti kesip bırakmakla gerçekleştirilir.modüleli devamlı dalga (MCW) vericilerinde gönderilmek istenen bilgi ya da işaret, kullanılacak modülasyon şekline göre R-F'lı enerji üzerine bindirilmek suretiyle yayılır. Modüleli devamlı dalga vericileri (MCW), modülasyon şekillerine göre iki gruba ayrılırlar: Genlik (Amplitüd) modülasyonlu vericiler Çift yanband tam taşıyıcılı vericiler Tek yanbandı bastırılmış (S.S.B.) vericiler Çift yanbandı bastırılmış vericiler Çift yanbandı azaltılmış vericiler Tek yanband tam taşıyıcılı vericiler Açısal modülasyonlu vericiler: Frekans modülasyonlu (F-M) vericiler Faz modülasyonlu vericiler Pals modülasyonlu vericiler Genel olarak pratikte en çok kullanılan vericiler üç grupta toplanabilir: Çift yanband tam taşıyıcılı (A-M) vericiler Tek yanbandı bastırılmış (S.S.B.) vericiler Frekans modülasyonlu (F-M) vericiler Resim 1.1: 250 Wattlık televizyon vericisi ve anteni Frekans Spektrumundaki Diğer Yayın Vericileri Alçak frekanslardan en yüksek frekanslara kadar bütün frekansları kapsayan frekans spektrumu Şekil 1.1'de görülmektedir. Frekans spektrumunda, çeşitli amaçlara göre değişik modülasyon metotları kullanılarak yapılan vericiler ve alıcı-verici esasına göre çalışan sistemler mevcuttur. Frekans spektrumundaki dağılışlarına göre vericiler üç grupta toplanabilir: 11

18 VHF vericileri UHF vericileri 3. Mikro dalga vericileri VHF ve UHF vericilerine, TV vericileri; mikro dalga vericilerine de radar ve su altı sonar cihazları örnek verilebilir. Şekil 1.1: Çeşitli yayın frekanslarının frekans spektrumundaki dağılışı Ayrıca alıcı-verici esasına göre çalışan sistemler, telsiz vericileri adı altına toplanmıştır. Telsiz vericileri gurubunda şu sistemler mevcuttur: Radyo-link (R/L) sistemleri Kuranportör (K/P) sistemleri Multipleks sistemleri 1.3. Yerel Anten Elemanları Yerel anten tesisatlarının amacı; yerel vericilerden elektromanyetik dalga şeklinde gelen yayını izleyiciye ulaştırarak izleyicinin net bir yayın almasını sağlamaktır. Bu tesisatlarda aşağıdaki elemanlar kullanılır: Elektromanyetik dalga sinyallerini toplayan anten Anten tarafından toplanan sinyalleri kuvvetlendirmek için yükselteç ve güç kaynağı 12

19 Sinyalleri alıcıya (Televizyona) ulaştırmak için koaksiyel kablo Daire içinde dağıtım için anten prizi Priz ve TV bağlantıları için BNJ jak Sıva üstü tesisat için kablo kanalı Antenler Anten, enerjiyi elektromanyetik dalgalar şeklinde yayan veya alan bir iletken sistemidir. Elektromanyetik dalgalar halindeki enerji, elektronik cihazlar tarafından meydana getirilip transmisyon hatları vasıtasıyla bir antene beslenir. Anten bu enerjiyi Km/sn hızla uzaya yayar. Alıcı antenleri yapılan dalgaların yolu üzerine yerleştirildiği zaman elektromanyetik dalgaların bir kısmını emer, transmisyon hatları ile alıcıya gönderir. İyi bir haberleşme esas olarak vericinin gücüne, verici ile alıcı arasındaki uzaklığa ve alıcının duyarlılığına bağlıdır. Bununla beraber gönderme ve alma noktaları arasındaki arazi durumu ile atmosferin enerjiyi gideceği yere iletme kabiliyeti, gönderilen frekansa bağlıdır. Antenin verimli çalışabilmesi için yayınlanacak frekansla rezonans halinde olması gerekir. Rezonanslı antenler büyük duran akım ve gerilim dalgalarına sahip olduğundan küçük güçlerde bile en kuvvetli alanları meydana getirir. Antenin kurulduğu yerde elektromanyetik dalgayı yansıtan veya yok eden bir engel bulunmamalıdır. Antenin uzaya yaydığı elektromanyetik dalga sakin suya atılan taşın meydana getirdiği dalgalar gibi uzaya yayılır. Açık uçlu, dörtte bir dalga transmisyon hattı iki yana doğru açıldığında yarım dalga anteni oluşturur. Transmisyon hattındaki akım ve gerilim bağlantıları yarım dalga uzunluğundaki anten içinde geçerlidir. Antenin her iki tarafındaki elektrik yükleri, aynı elektrik yüküyle yüklü olduklarından birbirlerini itmiş ve kendi aralarında devrelerini tamamlamışlardır. Fakat elektriksel kutuplar bu kez de aynıdır. Sinüs dalgası şeklinde değişen enerji sıfır noktasına yaklaşmaktadır. Anten de hemen hemen boşalmıştır. Elektrik alanları meydana getirerek yayılırlar. Antenden ayrılan elektromanyetik dalganın frekansı ne olursa olsun saniyede Km/sn hız ile boşlukta ilerler ve alıcı antenine ulaşır. Elektromanyetik dalga uzaya yayılır yayılmaz hemen arkasından sinüs dalgası şeklinde değişen radyo frekanslı enerji, bir öncekine göre ters kutuplu elektriki alan meydana getirmiştir. Elektrik yüklerinin birbirlerini itmeleri, kendi aralarında devrelerini tamamlamaları, zıt elektrik kutuplarının birbirlerini itmeleri boşlukta yayılmaları şeklinde aynı olaylar vericinin frekansına bağlı olarak tekrar eder. Boşlukta ilerlerken elektrik alanını kendisi ile aynı fazda; fakat yüzeyine dik bir yüzey üzerinde bir manyetik alanın takip ettiği ve bu iki alanın kendilerinin meydana getirdiği yüzeye dik bir yüzey üzerinde hareket ederler. Vericinin yayın yönü sağ el kaidesi ile bulunur. Sağ el kaidesinde başparmak, işaret parmağı ve orta parmak birbirine dik olarak tutulursa, başparmak elektrik alanının, işaret parmağı manyetik alanı ve orta parmak yayın yönlerini gösterir. Anten; verici tarafından yayılan elektromanyetik sinyalleri toplayarak televizyonun ses ve görüntü üretmesini sağlar. Bugün yaygın olarak kullanılan yayın, TV vericileri ile yapılan yayındır. En önemli mahsuru, alıcı antenlerin verici anteni görme zorunluluğudur. Yerel vericilerden yayılan sinyalleri almak için çatı antenleri kullanılır. Bunlar alüminyum profilden yapılan anten gövdesine eleman adı verilen yuvarlak alüminyum çubukların sıralanmasıyla elde edilir. Daha fazla sinyal toplanması için eleman sayıları

20 e kadar artırılabilir. Piyasada bulunan TV antenleri VHF, UHF, birleşik VHF/UHF olmak üzere üç çeşittir. Ayrıca antenin arka kısmında reflektör (yansıtıcı) ve orta kısmında, dedektör (dipol) bulunur. Antenin çubuklarına da direktor denir. Anten kablosu, anten üzerinde bulunan izole plastik tutucu içerisindeki buata bağlanır. Şekil 1.2: Anteni oluşturan elemanlar Antenler ile alınan TV işaretlerini bozan üç ana etken vardır. Bunlar: Gürültü Resmin üzerinde rastgele oynayan küçük noktacıklar şeklinde kendini gösterir. Buna halk arasında karıncalanma, kumlanma veya karlanma denir. TV anten kuvvetlendiricisi kullanarak giderilir. TV anten kuvvetlendiricisi TV alıcısının yanına değil antenin yanına konur. Yansıma TV ekranında birden fazla görüntünün üst üste çakılmasıdır. Buna gölge veya hayalet görüntü adı verilir. Gölgeleri yok etmenin tek pratik yolu anten yerinin ve doğrultusunun uygun seçilmesidir. Dar huzme açılı ve arkadan gelen sinyalleri fazla bastıran antenler kullanıldığında gölgeler azalacaktır. Bu tür antenler yüksek kazançlı eleman sayısı fazla olan antenlerdir. 14

21 Karışma Başka bir TV, radyo veya telsiz vericisinin sinyali seçilmiş olan istasyonun sinyaline karışırsa, karışan sinyalin cinsine ve şiddetine göre resimde ve seste bozulma olur. Karışmanın en aza indirilmesi için TV anteninin telsiz antenlerinden mümkün olduğu kadar uzağa konması veya sistemin girişine yüksek geçiren telsiz süzgeci koyulmalıdır. Resim 1.2: Çanak çatı anteni Resim 1.3 :VHF/ UHF kombine anten Resim 1.4: VHF anten Anten Direğinin Montajı ve Kabloların Bağlanması Normal şartlarda 3-6 metre arası, l parmak galvanizli su boruları direk olarak kullanılır. Direğin ve üzerindeki antenlerin etkisi altında kalabileceği rüzgâr yükü göz önüne alınarak en az üç gergi teli kullanılmalıdır. Anten iniş kablosu, anten direği içinden veya çatıdan doğrudan bina içine en kısa yoldan sokulmalı, bina dışında kalan kısmı rüzgârdan sallanmayacak şekilde en fazla 1metre aralıklarla tutturulmalıdır. Kullanılacak anten, uygun vericiye yönlendirildikten sonra kelepçesi vasıtasıyla direğe sıkıca tutturulmalı ve rüzgâr vb. sebeplerle yön değiştirmemesi sağlanmalıdır. Eğer birden fazla anten aynı direğe bağlanacaksa iki anten arasında en az 80 cm mesafe olmalıdır. Anten direği topraklanmalıdır. Topraklama kalın bir kablo ile dik ve en kısa yoldan yapılmalıdır. 15

22 Yerel Anten Yükselteçleri Bazı bölgeler konumu nedeniyle TV vericilerini görmeyebilir ya da uzakta bulunabilir. Bunun sonucunda TV anteni yapılan yayının sinyalini yeterli alamaz ve televizyon da net bir görüntü olmaz. Bu nedenle antenden alınan sinyalleri güçlendirmek için anten yükselteçleri kullanılır. Anten yükselteçleri; antenden gelen VHF ve UHF yayınlarının sinyallerini yükselterek televizyona veren cihazlardır. Anten yükselticileri; yükseltici ve güç kaynağı olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Yükseltici antenin konsoluna monte edilirken güç kaynağı da televizyonun yanına konur. Güç kaynağının fişi televizyon izleneceği zaman 220 Volt AC prize takılmalıdır Bağlantı Şekilleri Resim 1.5: Yükselteç ve güç kaynağı Yükselteçlerin devreye bağlanmasının en büyük amacı, zayıf sinyalleri güçlendirerek televizyonun daha net görüntü almasını sağlamaktır.yükselteçler anten direğine bir kelepçeyle monte edilir. Yükselteçlerin beslemesi, televizyonun yanına koyulan bir güç kaynağı ile yapılır. Yükselteç Yükselteç klemens kutusunda üç adet bağlantı yeri vardır. Bunlardan ikisi antendeki UHF ve VHF bağlantı kutusuna; diğeri de televizyonun yanında bulunan güç kaynağına gider. Aşağıdaki şekilde yükselteç klemens bağlantı şeması gösterilmiştir. 16

23 Güç Kaynağı Şekil 1.3: Yükselteç klemens bağlantı şeması Güç kaynağında iki adet bağlantı yeri vardır. Bunlardan birine antenin yanında bulunan yükselteçten gelen koaksiyel kablo bağlanır. Diğerine de televizyona giden koaksiyel kablo bağlanır. Güç kaynağının içinde 2*12 Volt sekonder çıkışlı transformatör vardır. Bu transformatör elektronik devrelerin beslemesini yapar. Güç kaynağının fişi prize takılmadığı durumlarda televizyon yayınları karıncalı alır. Aşağıdaki şekilde güç kaynağının klemens bağlantı şeması gösterilmiştir. Şekil 1.4: Güç kaynağı klemens bağlantı şeması DİKKAT Bağlantılar RG-6 75 Ohm Koaksiyel kablo ile yapılacaktır. BNC Jak Güç kaynağından gelen koaksiyel kabloyu televizyona bağlamak için BNJ jaklar kullanılır. BNJ jaklar dişi ve erkek jak olarak iki çeşit imal edilir. Televizyon için erkek jak gereklidir. Aşağıdaki şekilde jak bağlantı şeması verilmiştir. 17

24 Şekil 1.5: BNJ Jak bağlantı şeması Elektronik cihazlardaki sinyal iletim dağıtımına görev yapan jaklar, tek kutuplu sinyal yuvasına ve şase topraklama bağlantısına sahiptir. Elektromanyetik sinyal iletimi, kablonun (Cu) bakır iletken kısmı ile yapılır. Bu uç, jakın da sinyal iletim kısmı olan PE izolasyon maddesi ile kaplı yuvaya takılır ve üzerinde vidayla sıkıştırılarak bağlantı yapılır. Koaksiyel kablonun örgülü kısmı jakın gövdesi ile irtibatlı tutucu kelepçe ile bağlanarak hattın şase toprak kutbunu oluşturur (Şekil 1.5). Normal fiş gibi BNC jak bağlantılarında da kutupların birbirleri ile temas etmemesine dikkat edilmelidir. Anten Prizi Resim1.6: Tv dişi ve erkek BNJ jaklar Anten tesisatları daire içine çekildiğinde kullanıcı, televizyonunu değişik yerlerde izlemek isteyebilir. Kullanıcının bu isteğini karşılayabilmek için daire içine birbirine paralel bağlanarak anten prizi konur. Kullanıcı istediği prizden gerekli bağlantıları yaparak televizyon yayınlarını izleyebilir. Piyasada değişik kalite ve özellikte anten prizleri vardır. Anten prizlerinin koaksiyel kablo bağlantı uçları dışında kalan temas ve dış yüzeyleri yalıtkandır. Gövdesi üzerinde akım taşıyan iletken kısımları ve parçaları sert bakırdan veya bakır alaşımlı sert malzemelerden, gövdeleri ise porselenden veya bakalitten yapıltır. Koaksiyel kablo klemens bağlantısında orta uç ile dış çeperlerin birbirine temas etmemesi gerekir. Koaksiyel kabloda ek yapmayınız. Ek yapmak zorunda kalırsanız bağlantıları lehimleyerek orta uç ile dış çeperleri birbirinden yalıtınız. 18

25 Resim 1.7: Anten prizi Anten Kabloları Verici istasyonlarından yayılan ve anten vasıtasıyla alınan elektromanyetik dalgaları TV alıcısına ulaştıran kablolara anten kabloları denir. Antenlerde kullanılan kablo, empedansı 75 Ohm olan koaksiyel kablodur. Anten kablosu olarak bilinen bu kablonun orta kısmında üzeri yalıtılmış canlı uç bulunur. Canlı ucun üzerinde bakır veya alüminyum folyodan ekran şeridi sarılmıştır. Bunun üzerinde de hasır şeklinde örülmüş, kalay kaplı bakır veya bakır siper vardır. Siperin üzerinde ise dış kılıf vardır. Koaksiyel kablolar düşük güçteki sinyallerin iletilmesi için imal edilmiştir. Çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Değişik tipleri mevcuttur. Koaksiyel kablo tipleri RG kodları vardır. Aşağıda piyasada ses ve görüntü iletiminde yaygın olarak kullanılan kabloların; kullanım alanları, yapısı ve teknik özellikleri verilmiştir. RG-6/4-4 koaksiyel kablo Bina içi CATV-CCTV sistemlerinde ve düşük zayıflama istenen uydu sistemlerinde bağlantı kablosu olarak kullanılır. Kablo Yapısı 1 - İletken: 1.0 mmø elektrolıtık mono bakır 2 - Yalıtkan: 4.70 ø köpük pe 3 1.ekran: al-pes bant ekran (%100 kapama) 4 2.ekran: kalaylı bakır tellerden örgü (% 60 kapama) 5 - Dışkılıf: 7.0 ø pvc kompaund beyaz 6 - Toplam ağırlık: 52 kg 7 - Standart boy: 100/500/1000/2000 m 19

26 Teknik Özellikler 1 - Yalıtım direnci : 2000 mω km 2 - Efektif kapasite : 57 pf/m 3 - Yayılma hızı : % Çalışma voltajı : 1.3 Kv 5 - Test voltajı (50hz) : 3.0 Kv 6 - Bükülme çapı: 20x d mm 7 - Çalışma sıcaklığı : -40ºc~+70ºc 8 - Empedans: 75±3 ω RG-6/4-6 Koaksiyel kablo Bina içi CATV-CCTV sistemlerinde ve düşük zayıflama istenen uydu sistemlerinde bağlantı kablosu olarak kullanır. Kablo Yapısı 1 - İletken: 1.0 Mmø Elektrolitik Mono Bakır 2 - Yalıtkan: 4.70 Ø Köpük Pe 3 1.Ekran: Cu-Pes Bant Ekran (%100 Kapama) 4 2.Ekran: Elektrolitik Bakır Tellerden Örgü (% 60 Kapama) 5 - Dışkılıf: 7.0 Ø Pvc Kompaund Sıyah/Yesıl 6 - Toplam Ağırlık: 56 Kg 7 - Standart Boy: 100/500/1000/2000 Mt Teknik Özellikler 1 - Yalıtım Direnci: 2000 Mω Km 2 - Efektif Kapasite: 57 Pf/M 3 - Yayılma Hızı : % Çalışma Voltajı: 1.3 Kv 5 - Test Voltajı (50hz) : 3.0 Kv. 6 - Bükülme Çapı: 20x D Mm 7 - Çalışma Sıcaklığı : -40ºc~+70ºc 8 - Empedans: 75±3 Ω RG-11AU Koaksiyel Kablo Düşük zayıflama istenen anten sistemlerinde, çalgı aleti ve cihazlarda bağlantı kablosu olarak kullanılır. 20

27 Kablo Yapısı 1 - İletken: 7x0.40 mmø elektrolitik bükülü bakır 2 - Yalıtkan: 7.25 ø solıd polietilen 3 - Ekran: elektrolitik bakır tellerden örgü (%95 kapama) 4 Dış kılıf: ø pvc siyah 5 - Toplam ağırlık: 150 kg 6 - Standart boy: 100/500/1000 Teknik Özellikler 1 - Yalıtım direnci: 2000 m ω km 2 - Efektif kapasite: 67 pf/m 3 - Yayılma hızı : % Çalışma voltajı: 5.0 kv. 5 - Test voltajı (50hz) : 8.0 kv. 6 - Bükülme çapı: 10x d mm 7 - Çalışma sıcaklığı : -40ºc~+70ºc 8 - Empedans: 75±3 ω RG-59/U-4 Koaksiyel kablo Bina içi CATV-CCTV sistemlerinde ve düşük zayıflama istenen uydu sistemlerinde bağlantı kablosu olarak kullanılır. Kablo Yapısı 1 - İletken: 0.80 mmø elektrolıtık mono bakır 2 - Yalıtkan: 3.70 ø köpük pe 3 1.ekran: al-pes bant ekran (%100 kapama) 4 2.ekran: kalaylı bakır tellerden örgü (% 60 kapama) 5 - Dış kılıf: 5.80 ø pvc kompaund beyaz 6 - Toplam agırlık: 41 kg 7 - Standart boy: 100/500/1000/2000 m Teknik Özellikler 1 - Yalıtım direnci: 2000 mω km 2 - Efektıf kapasite: 57 pf/m 3 - Yayılma hızı: 78 % 4 - Çalışma voltajı: 1.1 kv. 5 - Test voltajı (50hz) : 2.5 kv. 6 - Bükülme çapı: 15x d mm 7 - Çalışma sıcaklığı : -40ºc~+70ºc 8 - Empedans: 75±3 ω 21

28 RG-11/U-4 Koaksiyel Kablo Bina içi CATV-CCTV sistemlerinde ve düşük zayıflama istenen uydu sistemlerinde bağlantı kablosu olarak kullanılır. Kablo Yapısı 1 - İletken: 1.63 mmø elektrolitik mono bakır 2 - Yalıtkan: 7.25 ø köpük pe 3 1.ekran: al-pes bant ekran (%100 kapama) 4 2.ekran: kalaylı bakır tellerden örgü (% 60 kapama) 5 - Dış kılıf: ø pvc kompaund sıyah/kırmızı 6 - Toplam ağırlık: 103 kg 7 - Standart boy: 100/500/1000/2000 mt Teknik Özellikler 1 - Yalıtım direnci: 2000 m ω km 2 - Efektif kapasite: 57 pf/m 3 - Yayılma hızı : % Çalışma voltajı: 2.0 kv. 5 - Test voltajı (50hz) : 5.0 kv. 6 - Bükülme çapı: 20x d mm 7 - Çalışma sıcaklığı : -40ºc~+70ºc 8 - Empedans: 75±3 ω Anten Kablosunun Bağlantıya Hazırlanması Anten kablosunun bağlantı işlemleri çok önemlidir. Bağlantı yapıldığında canlı uç tabir edilen orta uç ile şase birbirine değmemelidir. Ayrıca kablo açılırken şasedeki örgülü tellerin kesilmemesi gerekir. Aşağıdaki şekilde kablo açma işlemi adım adım gösterilmiştir. İşlem sırasını takip ediniz. Şekil 1.6: Koaksiel kablonun bağlantıya hazırlanması işlemi 22

29 a işlemi: Kablo dış kılıfı iç örgü tellerine zarar vermeyecek şekilde maket bıçağıyla (gretuar) 17 mm aşağıdan işaretlenir. b işlemi: Maket bıçağıyla işaretlenip kesilen dış kılıf çıkartılır. c işlemi: Örgüler geriye kıvrılacak şekilde ayrıştırılır. ç işlemi: Örgüler geriye kıvrılır. 7 mm aşağıdan iç plastik kaplama maket bıçağıyla işaretlenir. d işlemi: Maket bıçağıyla işaretlenip kesilen iç plastik kılıf çıkartılır Anten Kablosunda Meydana Gelen Arızalar ve Sonuçları Genelde anten tesisatlarında UHF ve VHF antenlerin bir arada bulunduğu kombine antenler kullanılır. Tesisatta kullanılan anten kablosunda herhangi bir kısa devre varsa televizyon UHF yayınlarını alırken VHF yayınlarını almaz. Anten kablosunda kopukluk varsa durum tam tersidir. Yani VHF yayınları varken UHF yayınları yoktur Kablo Kanalları Kablo taşıma (kanal) sistemleri; kabloların dağıtım, taşınma ve korunmasında kolaylık ve ekonomik çözümler getirmiştir. Anten tesisatlarında sıva altı tesisatı uygulanmayan yerlerde PVC kablo kanalları kullanılır. Korozyona dayanıklı kablo kanalları değişik boy ve ebatta delikli-deliksiz olarak imal edilir. Ayrıca bu kanalların bağlantı elemanları da mevcuttur. Aşağıda kablo kanalları ve bağlantı elemanlarına ait örnekler verilmiştir. Resim1.8: Değişik ölçülerde kablo kanalı Resim 1.9: Delikli ve renkli kablo kanalı 23

30 Resim1.10: T ve L ek Resim 1.11: Sonlama kapağı ve kanal eki Bayındırlık Bakanlığı Genel Teknik Şartnamesi Tesisatta kullanılacak olan Kablo kanalları ile ilgili teknik şartnamenin ilgili kısımları aşağıda verilmiştir. PVC Kanallar Kanallar idarenin seçeceği tipte dayanıklı plastik malzemeden, renk seçeneği ve birleştirme aksesuarlarına sahip olacak, idarenin belirlemesi halinde kuvvetli ve zayıf akım için bölmeli veya ayrı ayrı döşenebilecektir. Alev almaz ve dielektrik özelliğine, yandığı zaman ortama yaydığı zehirli gaz insan sağlığına zarar vermeyecek düzeyde, üzerine çeşitli tiplerde priz ve jakların montajına müsait olacaktır. Dönüş, T kol, dirsek, her nevi aksesuarları bulunan kanallar seçilecek ve kullanılacaktır. Kanal ve aksesuarların üretiminde birbirine uygunluğu sağlanmış olacaktır. Kanalların döşenmesinde mutlaka dübel kullanılacak, kanalı kastırmamak amacıyla, dübeller kanal boyunca çapraz olacak şekilde ve bu işlem duvarın durumuna göre sık aralıklarla yapılacaktır. Kanallar; her türlü geliş, bağlantı, giriş, köşe noktalarında, kabloların açıkta kalmasına ve dışarıdan müdahale edilmesine engel olacak şekilde, gerekli bağlantı ve elemanlarına (fittings) sahip olacaktır. 24

31 Kablo kanallarının montajında, kanal üzerinde deformasyon, esneme ve fiziksel açıklığa neden olunmayacak, kanal kapakları ve bağlantı elemanları, uygun bir yöntem ile sıkıca tespit edilecektir. Kanal kapağı, kablo ekleme veya çıkarma için açılıp kapatıldığında, mekanik zayıflamaya yer vermeyecek bir yapıya sahip olacaktır. Taşıma ve dağıtma kanalları, yeterli kalınlıkta ve dış darbelere dayanıklı olacaktır. PVC kanalların, zorunluluk gerektirmesi halinde idarece uygun görülen yerlerde, bunların yerine kabloları daha iyi koruma altına alacak şekilde altyapı malzemeleri kullanılabilecektir Katalog Okuma Bir üretici; ürünlerini belli bir düzen içinde sıralamak, yerini belirtmek ve aranan teknik özelliklerin kolayca bulunmasını sağlamak amacıyla, bir sistem dâhilinde hazırlanan kart (fiş) topluluğuna veya listeye katalog denir. Bu kataloglar malzemenin tüm teknik özellikleri, uygulama devreleri, kullanım alanları, fiyat ve muadili gibi birçok bilgiyi içerir Okurken Dikkat Edilecek Noktalar Bir devrede kullanılacak malzemeler özenle seçilmelidir. Gerekli malzemelerin seçilememesi halinde devre normal çalışmasını yapamayacağı gibi diğer malzemelerinde bozulmasına ve devrenin zarar görmesine sebebiyet verebilir. Her katalog bilgisi detay bakımından birbirinin aynı değildir. Bazı kataloglar gereken Temel bilgileri verirken bazıları daha detaylı bilgi vermektedir. Bu sebeple kataloglardan en verimli şekilde faydalanmak için belirli noktalara dikkat etmemiz gerekmektedir. Bunlar; Kullanılacak malzemenin hangi firmalar tarafından üretildiğini bilmek Hangi malzeme kullanılacaksa o malzemenin katalogunu taramak, Katalogların belirli bir yazım standardına göre oluştuğunu unutmamak, Her üretici firmanın ayrı bir malzeme ismi verebileceğinden aradığın malzemenin ne gibi özellikleri olabileceğini önceden bilebilmek, Her ülkeye göre farklı bir kodlama çeşidi olabileceğini unutmamak, Üretilen malzemenin hangi standart taşıdığına dikkat etmek olarak sayılabilir. 25

32 Ürün Tanımı 75 OHM KOAKSİYEL KABLOLAR 75 Ohm geniş bantlı dağıtım; kablo-tv ve uydu-tv anten sistemleri için İç İletken Çapı Dış Kılıf Çapı Dış Kılıf Türü Yalıtkan Folyo tipi PROTEL Teslimat Belden kod no. H PVC Katı PE 3 hafta H LSNH Katı PE 3 hafta RG PVC Katı PE 3 hafta H PVC Azot enjeksiyonlu PE 3 hafta H PVC Katı PE 3 hafta H PVC Azot enjeksiyonlu PE AL-PET-AL 3 hafta H LSNH Azot enjeksiyonlu PE AL-PET-AL 3 hafta H PVC Azot enjeksiyonlu PE AL-PET-AL 3 hafta H PVC Katı PE Cu 3 hafta COAX PVC Katı PE Cu 3 hafta COAX PE Katı PE Cu 3 hafta H 114A PVC Katı PE AL-PET-AL 3 hafta H 114B PVC Katı PE AL-PET-AL 3 hafta H LSNH Azot enjeksiyonlu PE AL-PET-AL 3 hafta H PE Azot enjeksiyonlu PE AL-PET-AL 3 hafta H PVC Azot enjeksiyonlu PE AL-PET-AL 3 hafta H PVC Azot enjeksiyonlu PE Cu 3 hafta Ürün kodlarının üzerlerini tıklayarak orijinal İngilizce prospektüsleri dosyası olarak indirebilirsiniz. Kısaltmalar: Azot enjeksiyonle PE, azotlu köpüklü iç yalıtkan teknolojisini belirtir. Fiziksel köpük (physical foam) diye de adlandırılır. Yüksek üretim teknolojisi gerektiren bir işlemdir, sadece herhangi bir malzeme kullanımıyla elde edilemez. Daha fazla bilgi için tıklayınız. Bütün Belden 75 Ohm koaksiyal kablolar bakır iç iletkenlidir. AL-PET-AL çift taraflı alüminyum folyonun, Cu bakır folyonun kısaltmasıdır. Tablo 1.1: Örnek bir koaksiyel kablo katalogu 26

33 1.4. Kullanılacak Malzemelerin Ölçümü Anten tesisatlarında kullanılacak elektrik ve elektronik malzemenin ölçümünde AVOmetreler kullanılır. AVOmetreler ile anten tesisatında gerilim, direnç ölçümü ve kopukluk kontrolü yapılır. Piyasada dijital ve analog olmak üzere iki çeşit satılır. AVOmetreler Resim 1.12: Dijital (multimetre) ve analog avometreler Ampermetre, voltmetre ve ohmmetrenin bir gövde içinde birleştirilmesiyle üretilmiş ölçü aletine AVOmetre denir. Analog ya da dijital yapılı olarak üretilen ve en yaygın kullanım alanına sahip olan bu aygıt ile DA gerilim, AA gerilim, DA akım, AA akım ve direnç ölçüm yapılabilir. AVOmetrelerin geliştirilmiş olan modeline ise multimetre denir. Multimetreler ilave olarak, diyot, transistör kazancı, frekans, kondansatör kapasitesi, sesli kısa devre kontrolü (buzzer), sıcaklık ölçümü vb. ölçümünü de yapabilir. Analog ölçü aletlerinde değer, skala üzerindeki ibre aracılığıyla belirlenir. Ölçü aletinin gösterdiği değerin doğru olarak okunabilmesi için skaladaki taksimat (bölüntü) çizgileri çok ince çizilir. Akım, gerilim, direnç gibi değerleri ölçmek için çoklu skala kullanılır. Bu tip aygıtlarla ölçme yaparken önce kademe komütatörünün (Ölçülecek değeri ve sınırlarını seçer.) konumuna bakılır. Örneğin; komütatör DA volt konumundaysa, skaladan DA Volt ölçmek için hazırlanmış bölüntüler belirlendikten sonra değer okuması 27

34 yapılır. Dijital AVOmetreler ise ölçtükleri değeri display'lerinde (gösterge) gösteren, iç yapılarında elektronik elemanlar bulunan ölçü aletleridir. Dijital elektronik alanında ortaya çıkan gelişmeler bu tip ölçü aletlerinin ucuzlayıp yaygınlaşmasını sağlamıştır. Dijital AVOmetrelerin analog ölçü aletleri gibi skalası ve ibresi olmadığından ölçülen değer direkt olarak göstergeden okunur. Bu da kullanıcıya okuma kolaylılığı sağladığı gibi analog AVOmetrelerdeki okuma hatalarını da büyük ölçüde ortadan kaldırır. AVOmetre ile doğru gerilim (DA) veya alternatif gerilim ölçmek için gerek analog gerekse dijital AVOmetre gerilimi ölçülecek alıcıya ya da kablo uçlarına paralel olarak bağlanır, komütatör ölçme kademesinde en yüksek değere alınır. Dijital AVOmetrede değer direk olarak göstergeden okunabilir Skalada görülen değer tam olarak anlaşılamıyorsa komütatör bir alt kademeye getirilir. Kablo kopukluklarını veya kısa devreleri tespit etmek için AVOmetrenin OHM kademesi kullanılır. Bunun için komütatör OHM kademesine getirilir. Kabloda bir kopukluk söz konusu ise ölçü aletinin ibresi hiç hareket etmeyecektir. Bu sonsuz direnç olarak kendini gösterir. Dijital ölçü aletinde ise ekranda 1 olarak görülür. Kabloda kopukluk yoksa ya da herhangi bir noktada kısa devre söz konusu ise ölçü aletinden yaklaşık sıfır (0) direnç okunur. Kablo testleri ölçü aletinin buzzer (sesli ölçüm) kademesinde de yapılabilir. Kabloda kopukluk varsa ses duyulmayacaktır. Kablo sağlam ya da kısa devre söz konusu ise ölçü aletinden ses duyulacaktır Yerel Anten Bağlantıları Yerel anten tesisatında anten direğinin yeri tespit edildikten sonra sabitlenmesi önemlidir. Direk ya kullanılmayan bir bacaya sarma kelepçeyle, ya duvara saplama kelepçeyle ya da düz tavana çelik dübelle yanlardan gergi teli ile tutturularak sabitlenir. Anten kablosu ise sıva altı tesisatı yoksa sıva üstünden döşenmesi gerekir. Sıva üstü çalışmalarında kablonun dış etkenlerden korunması ve ortam estetiğinin bozulmaması için kablo kanalları kullanılır. Montaj işlemlerinde elektrik-elektronik teknisyeninin en fazla ihtiyaç duyduğu araç ve gereçlerden bir tanesi de matkaptır. Aşağıda matkap özellikleri verilmiştir Matkapların Kullanılması Metalde Rahat Çalışma Düzgün ve parlak metaller üzerinde delik açarken matkap ucu kolaylıkla kayar ve deliği istediğiniz yerde değil başka yerde açarsınız. Bunun olmaması için metalde küçük bir delik açınız. Normal olarak bu gibi durumlarda bir ucu çekiçle vurmaya elverişli genişlikte bir ucu da sivri bir zımba kullanılır. Bu küçük deliğe matkap ucunu yerleştirerek istediğiniz deliği açınız. Çok sert malzemede delik açmadan önce ince bir matkap ucuyla bir kılavuz 28

35 delik açınız, sonra da istediğiniz kalınlıkta matkap ucunu takarak gerekli büyüklükteki deliği açınız. Aletin Doğru Tutulması Darbeli matkabı daima düzgün tutunuz ve duvar veya iş parçasına dik olarak bastırınız. Eğer ek tutamakla çalışırsanız işinizi daha kolay yaparsınız; çünkü ek tutamak sayesinde aletinizi daha iyi kontrol edebilirsiniz. Delme açısı kontrol tertibatı ile delme işleri daha da kolay yapılır. Bu tertibatı iş parçası üzerine yerleştiriniz ve örneğin, duvara tam dik olarak deliniz. Eğer eğik ve açılı delmek istiyorsanız bu da mümkündür: Delme açısı kontrol tertibatı 15 dereceye kadar ayarlanabilir Matkap Ucu Tipleri Resim 1.13: Matkabın özelliklerinin gösterilmesi En tanınan matkap uçları görünüşleri ve biçimleri bakımından helezonik matkap uçları olarak bilinir. Bunlar ikiye ayrılır; HSS (Yüksek performanslı hızlı kesme çeliği) matkap uçları ve taş delme uçları. Ahşap, plastik ve alüminyum gibi yumuşak malzemeler için W tipinde (yumuşak) matkap uçları kullanılır; çelik ve diğer sert malzemeler için ise N tipi (normal) veya H tipi (sert) HSS matkap uçları kullanılır. Taş delme uçlarının kesici uçlarında bir sert metal plaket vardır ve darbeli delme(beton delme) işlerinde kullanılır. Özel işler için daha birçok çeşit matkap ucu tipi vardır. Buat uçları veya delik açma testereleri 25 mm çaptan itibaren büyük çaplı deliklerin açılmasında kullanılır. Kademeli matkap uçları gömme başlı vidalar için oluklar da açar. Fayans delme uçları düz, kaygan ve kırılgan malzemelerin delinmesinde kullanılır. Aşağıda matkap uçları ile ilgili örnekler verilmiştir. Resim 1.14: HSS yüksek hız çeliği, N, uç açısı 118, çap toleransı h8, sağ kesme yönlü matkap ucu 29

36 Resim 1.15: Çeşitli matkap uçları 1.6. Yerel Anten Tesisatının Projelendirilmesi Aydınlatma projeleri modülünde proje çizimleri hakkında geniş bilgi verilmiştir. Bu modülü inceleyerek mimari projenin incelenmesi ve elektriki projenin çizimi hakkında yeterli bilgi edininiz Anten Tesisatında Kullanılan Semboller Elektrik- Elektronik dalında devreler ve tesisler şemalar ile ifade edilir. Şemalarda kullanılacak elemanlar sembollerle gösterilir. Malzemenin sembol ile gösterilmesindeki amaç; kolay çizim ve açık anlam getirmesidir. Mesleki çalışmalarda semboller, ülkelerin endüstriyel çalışmalarını koordine eden yetkili kurumlar tarafından araştırma ve uygulamaların sonuçları ile tespit edilir. Ülkemizde de standartlaşma çalışmalarını Türk Standartları Enstitüsü (TSE) yapmaktadır. Aşağıdaki tabloda anten tesisatlarında kullanılan semboller verilmiştir. SEMBOL ANLAMI SEMBOL ANLAMI Koaksiyel kablo Besleme ünitesi (Güç kaynağı) Anten prizi TV Anteni Anten (radyo) Radyo 30

37 Düşey Anten Anten Topraklaması Halka (Çerçeve) Anten Televizyon Dairesel Anten Kuvvetlendirici (Ampfilikatör) Bir Aboneli Anten Tesisatı Kolon Şeması Şekil 1.7: Bir aboneli anten tesisatı blok şeması 31