Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi ve Türkiye

Transkript

1 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi ve Türkiye Dr.Đskender Sayek Dr.Đskender Sayek Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı 6. Dahili-Cerrahi Yoğun Bakım Kongresi Konya 2009

2 Bu konuşma ile ilgili olarak endüstri veya başka hiçbir kurum ile çıkar çakışmam /çatışmam yoktur.

3 Neler söyleyeceğim Tıp eğitimi ve sorunları Uzmanlık eğitimi ve güncel gelişmeler Yoğun bakım uzmanlık eğitimi Evrensel uygulamalar Türkiye modeli nasıl olabilir?

4 Tıp eğitimi tıp fakültesine girişle başlayan ve emekliliğe kadar süren yaşam boyu bir eğitimdir Amacı toplum sağlığını en yüksek düzeyde tutacak iyi hekim yetiştirmektir Kök hücre olarak yetişmek

5 Tıp Bilimi / Eğitimi Sorunları Bilginin aşırı artması Aşırı teknoloji bağımlılığı Sağlık alanında metalaşma Toplumda eşitsizliklerin derinleşmesi Sağlık politikaları ile eşgüdümün olmaması Kurumlar ve eğiticiler arasındaki heterojenlik Đnternasyonalizasyon : Serbest dolaşım

6 1990 lar: TIPTA OLUMSUZLUKLAR ON YILI (Walt AJ) Mulder DS Surgery 130,531,2001 Tıp eğitimi: Düzensizliğin sürekliliği (Disarray) Đlgisiz toplum: Humanizma kaybı (Disaffected) Moralsiz asistan: Hizmet - eğitim (Disspirited) Đşlevsiz hükümetler: Finansal kaynakların azaltılması (Disfunctional) Plansız uzmanlaşma / parçalanma : (Disorganized) Cesareti kırılmış eğitici: cerrahi eğitime değer verilmemesi (Discouraged) Karanlık on yıl (Disenchantment)

7 Tıp Eğitimi Mezuniyet Öncesi Mezuniyet Sonrası Sürekli Tıp Eğitimi / Tıp Eğitimi Tıp Eğitimi Sürekli Mesleki Gelişim Temel Eğitim Uzmanlık Eğitimi Yaşam Boyu Eğitim Trioloji

8 Tıp Eğitiminde Kullanılan Geleneksel Modeller Disiplin temelli eğitim Sistem temelli eğitim Probleme dayalı eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Topluma dayalı eğitim Çıktı temelli eğitim Güncel

9 Tıpta Uzmanlık Eğitimi DAVRANIŞ BECERĐ BĐLGĐ YÖNETĐM

10 Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Taraflar Eğiten Eğitilen Kurum

11 Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Taraflar Eğiten Eğitilen Kurum TOPLUM

12 Güncel Tıpta Uzmanlık Eğitimi Formal olan ve olmayan kısımlar içeren gelişim içinde olan yönelim Tanımlanmış eğitici ve eğitim ünitesi Yakın izlem (supervision) Klinik görevler ile eğitsel etkinlikler arasında denge: Görev yaparken öğrenme Eğitim için ayrılmış zaman Tanımlanmış çıktılar

13 Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar Eğitim kaynaklarında sınırlamalar, Eğitim kademeleri arasında kopukluk Sağlık hizmetlerindeki değişim, Tıp bilgisinin sürekli artması, Aşırı uzmanlaşma : Eğitimin daha spesifik bir ortamda yürütülmesi (Dördüncü basamak düzey) Toyota BD Surg Neurol 2005; 64:383

14 Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar Avrupa Çalışma Zamanı Direktifi ile haftalık çalışma süresinin düşürülmesi Eğiticilerin seçimi ve eğitimi ile ilgili nitelik sorunları Performans ve çıktıların değerlendirilmesi Harden RM Emerg Med J 2006, 23:

15 Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Eğilimler Çıktı temelli eğitim Simulatörlerin ve e-öğrenmenin kullanımı Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme, portfolyo ve kendini değerlendirme Eğiticiler eğitimi ve en iyi kanıt tıp eğitimi Harden RM Emerg Med J 2006, 23:

16 Çıktı Temelli Eğitim 40 yılda gelişmiştir 1950 lerde kurallar ve hedeflere göre planlanmıştır 1980 lerde çıktı (sonuç) için yapılan organizasyon / ulaşılmak istenen çıktı için yapılan kuramsal etkinlikler (Spady) Öğrencilerin eğitim sonundaki kazanımlarına göre yapılan eğitim Lai NM, Ramesh JC Singapore Med J 2006: 47:1053

17 Çıktı Temelli Eğitim: Öncesi hazırlık Tam öğrenme Değerlendirme / disiplinler arası çıktılar Çıktı Temelli Eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Kriter tanımlı eğitim

18 Çıktı Temelli Eğitim : Özellikleri Açıkça tanımlanmış ve yayınlanmış eğitim sonunda kazanılması gerekli öğrenme çıktıların geliştirilmesi Öğrenme çıktılarının kazanılması için müfredat, öğrenme stratejisi ve öğrenme olanaklarının belirlenmesi Öğrenme çıktılarına göre ölçme-değerlendirme yöntemleri ile sonuca ulaşılmasının değerlendirmesi Eğitilenlerin zenginleştirilmesi + Harden RM Med Teacher 2002,24:117

19 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Önemli zorlukları olan bir eğitim alanı Hızlı durum / hasta değişimi Kritik hasta bakımında gerekli bilginin derinliği ve genişliği Zaman kısıtlılığı herşeyin öğretilmesini zorlaştırmaktadır. Peets AD ve ark Crit Care 2008:12;121

20 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Tıp eğitimindeki paradigma değişimi Geleneksel tıpta uzmanlık eğitimi Belli bir alanda çalışmaya yönelik müfredat ACGME / ACCME Çıktı temelli yaklaşım Gereksinim belirlemesi Yeterliliğe dayalı eğitim Dorman T ve ark Crit Care Med 2004:32;263

21 Uzmanlık Eğitiminde Yeterlilikler / Öğrenim çıktıları 1. Tıbbi bilgi 2. Hasta bakımı 3. Hizmet temelli öğrenme ve gelişme 4. Sistem temelli hizmet 5. Đletişim becerileri 6. Profesyonellik ACGME

22 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi : ACGME Đlkeleri Uygun gözetim altında yeterli sayıda kritik hasta bakımını sağlama Yapılandırılmış didatik eğitim programı Alanda araştırma projesi geliştirme ve yönetme Yoğun bakımda liderlik ve yönetim yetkinliği

23 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Kritik hasta bakımı Yoğun bakım kavramının geliştirilmesi Uygulama sonuç/ çıktıların iyileştirilmesi Yoğun bakım ünitelerinin uygun kullanımı Dorman T ve ark Crit Care Med 2004:32;263

24 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Kritik hasta bakımı Yoğun bakım kavramının geliştirilmesi Uygulama sonuç/ çıktıların iyileştirilmesi Yoğun bakım ünitelerinin uygun kullanımı Bilişsel (Cognitive) Pratik uygulamalar Teknik Dorman T ve ark Crit Care Med 2004:32;263

25 Yönetsel Hedefler YB politikalarını değerlendirebilme Kritik hasta triajını sağlama YB da hasta hizmet sunumunu iyileştirmek için program geliştirme Hasta güvenliği/hata azaltma Kalite iyileştirme süreçlerini kullanma Hasta memnuniyetini sağlamak süreçleri yaratma Sağlık çalışanları ile iyi ilişkilerde olmak YB eğitimi için beceriler geliştirmek

26 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Hasta Kritik (Ağır) hasta Travma hastası Ortam Yoğun bakımcı (Đntensivist) Multiprofesyonel ekip Hekim / Hemşire adanmış liderliği Hasta odaklı yaklaşım Kanıta dayalı protokol, rehber ve standartların kullanımı Hizmet niteliğinin sürekli izlenmesi: Sonuç değerlendirilmesi Ekip hizmeti anlayışı Uygulamaların iyileştirilmesi Hasta, hasta ailesi ve karar vericilerin bilgilendirilmesi

27 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Eğitim programı yapılandırılmış olmalıdır. Karar verme süreçlerinde paylaşım Yoğun bakım yönetimi eğitimi Pratik uygulamalarla ilgili eğitim sürekliliği

28 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Eğitim programı yapılandırılmış olmalıdır. Didatik eğitim programı Klinik Araştırma Yönetim Crowley WC, Rothenberg DM Crit Care Med 2007;35:S117

29 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi : Erişkin/Çocuk kritik hasta hizmeti Resusitasyon Hastanın transferi için yeterli Klinik Hedefler stabilizasyon Mekanik ventilasyon CPR : Eğiticiliği Şok tedavisi MOF: Önleme ve tedavisi Elektrolit/asit baz dengesi: Tanım/tedavi/monitorizasyon Sedasyon ve ağrı yönetimi Đnvazif/non-invazif monitorizasyon Enfeksiyon kontrolü Uygulama rehberlerine uygun maliyet etkin tedavi YB Hemşireliği uygun becerilerin kullanımının sağlanması Karmaşık YB durumlarda konsültasyon Etik ilkeler Đletişim becerileri Hasta / Hasta yakınları ve Dorman T ve ark Crit Care Med 2004:32;263 sağlık çalışanlarına destek

30 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi : Araştırma ve Yönetsel Hedefler Araştırma : YB ile ilgili temel bilimler ve klinik bilimler ile ilgili çalışmalrı değerlendirebilme, planlama ve yürütebilme Dorman T ve ark Crit Care Med 2004:32;263

31 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi Eğitim programı yapılandırılmış olmalıdır. Yoğun Bakım Uzmanı 1.Ölçülebilir ileri bilgi sahibi olmalı 2.Belli becerileri Didatik eğitim öğrenmiş programı ve uygulamış olmalı 3.Karar verme yetisine sahip olmalı 4.Multiprofesyonel ekip liderliği yetisi 5.Kritik Klinik hasta bakımı Araştırma için gerekli Yönetim davranış becerilerine sahip olmalı

32 Yoğun Bakım Eğitimi : ABD Anestezi Dahiliye Pediatri Cerrahi Süre 1 yıl 2 yıl 2 yıl 1 yıl + Göğüs + Araştırma Süre 1 yıl 1 yıl Yoğun Bakım Eğitimi : Kanada Pediatri hariç 2 yıllık tek eğitim programı Grenvik A, Pinsky RP Crit Care Clin 2009;25:239

33 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi: Avrupa Đspanya : Anadal / 5 yıllık eğitim Anestezi, iç hastalıkları, pediatri ve cerrahi rotasyonu ATUB (UEMS) : Anestezi, kalp cerrahisi, kardiyoloji, iç hastalıkları, nöroloji, nöroşirurji, pediatri, göğüs hastalıkları, cerrahi sonrası ESICM : 2 yıllık eğitim sonrası yeterlik belgesi CoBaTrice ve WFSICM : Avrupa da yoğun bakım uzmanlık eğitimi yeterliliğe dayalı eğitim programı Grenvik A, Pinsky MR Crit Care Clin 2009;25:239 Besso J ve ark Crit Care Med 2006:22:539 Barrett H, Bion JF Intens Care Med 2005:31;553

34 CoBatrice 12 Alan A B C D E F GH I J K L M Resusitasyon ve akut hastanın ilk tedavisi Değerlendirme, inceleme, monitorizasyon ve veri yorumlanması Hastalıkların tanı ve tedavisi Terapötik girişimler/ organ destek tedavileri Pratik Peri-operatif bakım Süreklik, konfor ve iyileşme Yaşam sonu bakım Pediatrik bakım Transport Hasta güvenliği ve sistem yönetimi Profesyonelizm CoBaTrice

35 A B C D E F CoBaTRice 12 Alan Resusitasyon ve akut hastanın ilk tedavisi Değerlendirme, inceleme, monitorizasyon ve veri yorumlanması Hastalıkların tanı ve tedavisi Terapötik girişimler/ organ destek tedavileri Pratik Peri-operatif bakım Süreklik, konfor ve iyileşme GH 108 I Yaşam sonu yetkinlik bakım başlığı J Pediatrik bakım K L M Transport Hasta güvenliği ve sistem yönetimi Profesyonelizm CoBaTrice

36 CoBaTRice : Inten Care Med 2009:35;1575 Avrupa ülkeleri arasında yoğun bakım uzmanlık eğitimi açısında gerek pedagojik yapılanma, gerekse süreçler ve kalite güvencesi açısından önemli farklılıklar vardır. Ulusal eğitim kurumları kalite güvencesi için ortak standartlar belirlemeli ve ülke gereksinimlerini karşılayacak eğitici desteğini sağlamalıdır. Buna karşın AB yoğun bakım alanını multidisipliner bir alan olarak görerek harmonizasyonu sağlamalıdır.

37 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi : Türkiye Yandal : 3 yıllık eğitim süresi Anestezi, Đç hastalıkları, Pediatri, Göğüs hastalıkları, Cerrahi, Nöroloji ve Đnfeksiyon hastalıkları

38 Yoğun Bakım Uzmanlık Eğitimi : Türkiye Model Önerisi Pediatri hariç Ortak Program Çekirdek Müfredat Yetkinlikler tanımlanmalı Yeterliliğe Dayalı/Çıktı Temelli Eğitim Rotasyonlar: Anestezi, Đç Hastalıkları, Göğüs hastalıkları, Acil tıp, Cerrahi, Pediatri, Nöroloji

39 Sonuç Yoğun bakımın özellikleri unutlumamalı Yoğun bakımın multidisipliner bir alan olduğu unutulmamalı Eğitim düzenlemesi güncel eğitim metodolojilerine göre uyumlu yapılmalı Türkiye için ortak bir eğitim programı düzenlenmeli

40 Teşekkür ederim

41