FOTOGRAMETRİ - II Uçuş Planı ve İlgili Problemler

Transkript

1 FOTOGRAMETRİ - II Uçuş Planı ve İlgili Problemler Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ FOTOGRAMETRİ ANABİLİM DALI SUNULARI

2 Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği Fotoğraf ölçeği d = Arazideki uzunluk d = Fotoğraftaki uzunluk M r 1 m r d d ' m r d d Bir hava fotoğrafının arazide kapladığı alan S = Hava fotoğrafının bir kenarının arazideki karşılığı s = Hava fotoğrafının bir kenarının uzunluğu F r Sxs m s 2 r Örnek: s = 23 cm

3 Hava fotoğrafı ile fotoğraf ölçeği arasındaki ilişki M r 1 m r d d ' c h c = Kamera odak uzaklığı h = uçuş yüksekliği M r c H H m r H H c Şekil 1: Fotoğraf ölçeği H = Deniz yüzeyinden itibaren uçuş yüksekliği H = Arazi yüksekliği (Arazi, tam düz ve yatay varsayıldığında)

4 Yükseklik farkının ölçeğe etkisi m r ( P ) h h c m r ( Q ) h c Şekil 2: Yükseklik farkının ölçeğe etkisi

5 Bindirmeler, baz ve kolonlar arası uzaklık Kolon: Uçağın bir çizgi boyunca çekmiş olduğu fotoğraflar topluluğu. Blok: Birden fazla paralel kolondan oluşan fotoğraflar topluluğu. Bindirme alanı: Komşu fotoğrafların birbirlerini örten ortak bölgeleri. Boyuna (ileri) bindirme oranı (p): Bir kolonda ardı ardına gelen iki fotoğrafın ortak alanıdır. Enine (yan) bindirme oranı (q): Yan yana iki kolonun ortak alanıdır. Bindirme oranları % ile ifade edilir Şekil 4: Hava fotoğraflarının çekimi B = Baz uzaklığı A = Kolonlar arası uzaklık

6 Baz boyuna bindirme ilişkisi B baz uzaklığına karşılık gelen fotoğraf üzerindeki b uzaklığı için; b=s(1-p) (p=boyuna bindirme oranı) Eşitliğin her iki tarafı m r ile çarpılırsa, B=m r s(1-p) elde edilir. B yerine A, p yerine de q yazarak enine bindirme baz ilişkisi elde edilir. a=s(1-q) A=m r s(1-q) (q=enine bindirme oranı) (p=%60 = 0.60, q = %20-30 = alınır) Şekil 6: Baz boyuna bindirme ilişkisi

7 Model alanı ve model sayısı Aynı kolonda çekilmiş ve ortak alanı bulunan iki fotoğrafın ortak alanına stereomodel alanı yada kısaca model alanı denir. n m =n r -1= l b /B n m =bir kolondaki model sayısı Bir proje alanındaki kolon sayısı, alanın uçuş doğrultusuna dik olan l a kenarına ve kolonlar arası A uzaklığına bağlı olarak; n k = l a /A n k =proje alanındaki kolon sayısı Proje alanı düzgün bir dikdörtgen biçiminde ise bloktaki model sayısı; N m = n k. n m Proje alanı birden fazla düzgün bloklara ayrılıyorsa model sayısı bu şekilde bulunabilir. Bloktaki fotoğraf sayısı ise; N r = n k. n r = N m + n k olur.

8 Net model alanı Net model alanı boyuna ve enine bindirmeler dikkate alınarak bulunur. Bu alanın kısa kenarı baz uzunluğuna (B), uzun kenarı da kolonlar arası uzaklığa (A) eşittir. Net model alanı: F m =AxB veya F m =m r2 s 2 (1-p)(1-q) Net model alanı yardımıyla proje alanı F olan bir alandaki model sayısı: N m =F/F m Şekil 7: Net model alanı

9 Problemler - 1 Uzunluklar Hava Fotoğrafı (cm) Harita (cm) (1/5000) d1 d2 d d d d4 d3 d

10 Problemler - 2 m r h c M r 1 m r

11 Problemler - 3 Fotoğraf ölçeği biliniyorken, araziden ve denizden itibaren uçuş yüksekliğinin bulunması Denizden yüksekliği 650 m olan bir proje alanında, 15/23 lük bir kamera ile 1/14000 ölçeğinde fotoğraf çekilecektir. Araziden ve deniz yüzeyinden uçuş yüksekliklerini bulunuz. h m c r x 0.15 = 2100 m H = h + H = = 2750 m H = 2750 m = 9022 ft

12 Problemler - 4 Yükseklik farklarının ölçeğe etkisi 15/23 lük bir kamera ile çekilen ölçekli fotoğraflarda, ortalama araziden 120m lik bir yükseklik farkı, ölçeğin ne kadar değişmesine neden olur? h m c r x 0.15 = 2400 m m r h c h c = /0.15 = 15200

13 Problemler - 5

14 Problemler - 6 Paralel kolonlar arası uzaklığın (A) bulunması 30/23 lük bir kamera ile çekilecek 1/4000 ölçekli fotoğraflarda yan (enine) bindirme oranı%30 olacağına göre paralel kolonlar arasındaki uzaklığı (A) hesaplayınız. A = m r s (1-q) = 4000 x 0.23 x (1-0.30) = 644 m

15 Problemler - 7

16 Problemler - 8

17 Problemler km 7km

18 Problemler - 10

19 Problemler - 11

20 UÇUŞ PLANLARI Fotoğrafı çekilecek bölge için önceden hazırlanan plana göre uçuş yapılır. Bu planlama sonunda uçuş çizgileri ve uçuş yükseklikleri proje alanının uygun ölçekli haritası üzerine çizilir. Planların yapılabilmesi için önce kamera ve fotoğraf ölçeğinin belirlenmesi gerekir. Bu iki parametre de çekilecek fotoğrafın amacına göre belirlenir. Uçuş planlarının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için amaca uygun uçağın seçilmesi gerekir. Bu doğrultuda ülkenin coğrafik yapısı ve yapılacak projeler göz önünde bulundurularak seçilir. Büyük ölçekli haritalarda ve kadastral çalışmalarda maksimum uçuş yüksekliği 4 km ye kadar dakikada ulaşabilen uçaklar tercih edilir. Uçağın hızı bu durumda V= km/h olmalıdır. Küçük ölçekli çalışmalarda uçuş yüksekliği 8-10 km ye kadar dakikada ulaşabilen ve hızı V= km/h olan uçaklar seçilir.

21 UÇUŞ PLANLARI Uçuş doğrultusunun seçiminde şu faktörler göz önünde bulundurulur; Arazinin engebe durumu (arazi topoğrafyası) Proje alanının konumu (deniz kenarında oluşu, komşu ülkenin sınırlarına yakınlığı gibi) Proje alanının biçimi (yol etüdü vb. çalışma geçki boyunca fotoğraf çekimi) Önceden bilinebiliyorsa proje alanında fotoğraf çekim zamanındaki etkin rüzgarların tespiti Tersine bir engel yoksa uçuş çizgileri kuzey-güney yada doğu-batı yönünde paralel çizgiler yönündedir. Arazi düzgün biçimde yükseliyorsa, uçuş çizgilerinin yükseklikleri de basamak basamak arttırılabilir ya da azaltılabilir. Fotoğraf çekiminde boyuna bindirme oranı(p), klasik harita üretiminde % 60 yada %80; enine bindirme oranı(q) ise % 20, % 25 yada % 30 gibi bir oran alınabilir.

22 UÇUŞ PLANLARI Çekim için gerekli koşullar; Bulutsuz ve güneşli bir hava olması gerekir Kar örtüsü olmaması gerekir Geniş yapraklı ağaçların çok yoğun olduğu alanlarda, yaprakların oluşmadığı yada yaprak döküldüğü mevsimlerde çekim yapılmalıdır. Güneşin yükseklik açısı 30 o den büyük olmamalıdır.

23 UÇUŞ PLANLARI İŞLEM ADIMLARI: 1. Fotoğrafı çekilecek bölgenin çizili olduğu 1/25000 ölçekli paftası temin edilir. 2. Projenin amacı, bölgenin durumu, gereksinimler ve standartlar değerlendirilerek kamera ve fotoğraf ölçeğine karar verilir. 3. Fotoğraf ölçeğine ve enine bindirme oranına bağlı olarak kolonlar arası arası mesafe hesaplanır. 4. Fotoğraf ölçeği, fotoğraf boyutu ve boyuna bindirme oranına bağlı olarak uçuş bazı hesaplanır. 5. Kolon sayıları, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yönlerinde arazinin enine uzunluğu, kolonlar arası uzunluk ve fotoğraf boyutunun arazideki boyutuna göre hesaplanır.

24 UÇUŞ PLANLARI İŞLEM ADIMLARI: 6. Her kolondaki fotoğraf sayısı, arazinin boyuna uzunluğu ve baz uzunluğuna bağlı olarak Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yönleri için ayrı ayrı hesaplanır. 7. Uçuş yüksekliği, kamera sabiti ve fotoğraf ölçeğine bağlı olarak hesaplanır. 8. Tüm bloktaki fotoğraf sayısı, kolon sayıları ve her kolondaki fotoğraf sayılarına bağlı olarak Doğu-Batı ve Kuzey-Güney yönlerinde ayrı ayrı hesaplanır. 9. İki fotoğraf çekimi arasındaki süre uçağın hızıve baz uzunluğuna bağlıolarak saniye biriminde hesaplanır.

25 UÇUŞ PLANLARI