HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 22 Aralık 2008 / 49 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem Müdür +90 (212) izlem.erdem@isbank.c om.tr Figen Yılmaz Müd. Yrd. +90 (212) figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) goksun.sat@isbank.com.tr Neden Önemli FED Politika Faizleri Federal Açık Piyasa Komitesi, yılda sekiz kez toplanarak FED in para politikasını belirliyor. Bu toplantılarda açıklanan faiz oranı, küresel piyasalardaki diğer tüm faiz oranları için de bir gösterge niteliği taşıyor. Faiz oranlarının bilinen şekilde ekonomik faaliyetleri ve tüketimi etkilemesinin ötesinde, dünyadaki en büyük ithalatçı olması nedeniyle ABD deki tüketim eğilimi de küresel ekonominin performansını doğrudan belirliyor. Dünyadaki finansal sermayenin yönü açısından da belirleyici olan ABD faiz oranları, fon akışına duyarlı değişkenler olan döviz kurları, tahvil bono faizleri ve borsalar üzerinde de etkisini gösteriyor. Bu nedenle diğer ülkelerin merkez bankaları da para politikalarını belirlerken, FED faiz oranını dikkate almak zorunda kalıyorlar. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta piyasalarda öne çıkan gelişmeler, yurt dışında FED ve BOJ toplantıları ile yurt içinde TCMB nin beklentilerin üzerinde gerçekleşen faiz indirim kararı oldu. ABD Merkez Bankası (FED) faizleri %1 den %0 0,25 aralığına düşürdü. FED den yapılan açıklamada kredi koşullarının oldukça sıkı olduğu ve işgücü piyasaları, tüketim ve yatırım harcamaları ile sınai üretimin olumsuz bir görünüm sergilemeye devam ettiği belirtildi. Geçen hafta ABD de açıklanan veriler ekonomik faaliyette yavaşlama işaretleri vermeye devam ediyor. ABD de sanayi üretimi Ekim ayındaki %1,5 luk yükselişin ardından Kasım da %0,6 geriledi. Kasım ayı yeni ev başlangıçları verisi 625 bin ile beklentilerin oldukça altında açıklanırken, tüketici fiyat enflasyonu (CPI) da %1,3 olan beklentilerin çok üzerinde, %1,7 lik rekor düşüş kaydetti. Kaygı yaratan bir diğer veri açıklaması da Avrupa dan geldi. İngiltere de işsizlik oranı Kasım da son 10 yılın en yüksek seviyesi olan%6 ya yükseldi. Bunun yanında, Avrupa Komisyonu, gelecek yıl AB ülkelerinin büyümesinde keskin bir düşüş yaşanacağını tahmin ediyor. Japonya Merkez Bankası (BOJ) kısa vadeli faiz oranlarını %0,1 e düşürerek FED faizlerinin altına indirdi. Çin de sanayi üretimi Kasım da sadece %5,4 büyüdü. Güney Kore nin bankacılık sistemine $15 milyarlık fon sunacağı açıklandı. Dolar, FED in faiz indirim kararının da etkisiyle Yen karşısında son 13 yılın, Euro karşısında ise son 3 ayın en düşük seviyesine geriledi. İngiltere Merkez Bankası (BOE) nin daha keskin faiz indirimlerine devam edeceği beklentileri ile hükümetin sıfır faiz politikasının mümkün olabileceği yönündeki açıklamaları paralelinde zayıflayan Sterlin, 0,9556 ile Euro karşısında en düşük seviyesine geriledi. OPEC bugüne kadarki en büyük üretim kesintisini gerçekleştirerek günlük üretimi 2,2 milyon varil azaltmasına karşın, petrol fiyatlarındaki düşüşe engel olamadı. Petrol fiyatları $/varil 37 nin altına inerek son 4,5 yılın en düşük seviyesine geriledi. Petrol fiyatlarında yaşanan sert düşüşlerin sürmesi durumunda OPEC in üretimi azaltmaya devam etmesi bekleniyor. ABD otomotiv sektörüne yapılacak yardım netlik kazandı. ABD hükümetinden yapılan açıklamada, otomotiv sektörüne $17,4 milyara kadar fon kullandıracağı ve GM ile Chrysler ın fona hemen erişim sağlayabileceği belirtildi. Öte yandan, Oyak Renault, Ford, Tofaş ve otomotiv yedek parça ve aksesuar üretimi yapan Bosch, siparişlerdeki düşüş paralelinde belli dönemlerde üretime ara vereceklerini açıkladı. Uluslararası finans sektörünün önde gelen kuruluşlarından Morgan Stanley 4. çeyrekte $2,2 milyar, Goldman Sachs $2,12 milyar zarar açıkladı. TCMB borçlanma faizini %16,25 ten %15 e, borç verme faizini ise %18,75 ten %17,50 ye indirdi. Toplantı sonrası yapılan açıklamada, ekonomik yavaşlamanın derinleştiğine ilişkin veriler ile küresel ekonomik krizin iç ve dış talep üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekildi. Talepteki gerilemenin yanı sıra, petrol ve diğer emtia fiyatlarındaki gelişmelerin enflasyonu olumlu yönde etkilemeyi sürdürmesini bekledikleri ifade edildi. Cari açık Ekim de bir önceki yılın aynı ayına göre %18,4 düşerek $2,6 milyar olarak gerçekleşti. Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü, 2009 da GSMH nin %2 nin altında büyümesini, işsizliğin ve fakir insan sayısının artmasını beklediklerini söyledi. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamada IMF ile yapılması planlanan anlaşmanın çerçevesini belirlemeye yönelik çalışmaların yapıldığı belirtildi. KAPANIŞ VERİLERİ (19 Aralık) İMKB 100 : / $ : 1,3916 USD : 1,5084 $ / : 89,73 EURO : 2,1198 Petrol ($/varil) : 40,58 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %17,15 Altın ($/ons) : 836,85

2 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 12.Ara 19.Ara Değişim İMKB %5,09 İMKB %6,17 Sınai %1,64 Hizmetler %0,67 Mali %8,91 Hacim (milyon YTL) Ara 15.Ara 16.Ara 17.Ara 18.Ara 19.Ara İMKB Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB 100 Endeksi Hazine nin Ocak ayında Türkiye ye gelecek IMF heyeti ile ilgili açıklamasının ardından IMF ile kısa süreli bir stand by anlaşması yapılması ihtimalinin artması ve TCMB nin faiz indirimi, geçen hafta hisse senedi piyasalarını olumlu etkiledi. FED in 75 puanlık faiz indirimi ve otomotiv şirketlerinin kurtarılması ile ilgili koşulların netleşmesi de yurtdışı piyasalarda yükselişlere neden oldu. İMKB 100 endeksi, yurtdışı piyasalara paralel olarak %5,09 değer kazandı ve haftayı seviyesinden kapattı. Noel nedeniyle yurtdışı piyasalarda beklenen düşük hacimli seyrin İMKB ye de yansıyacağı ve endekste bu hafta ciddi ve kalıcı hareketlenmeler yaşanmayacağı düşüncesindeyiz. Tahvil Bono Piyasaları TAHVİL BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 12.Ara 19.Ara (Puan) TRT230610T13 18,42 17,15 1,27 TRT140410T16 18,68 17,40 1,28 TRT040209T13 18,51 17,13 1,38 TRT130110T10 18,78 17,38 1,40 TRT050809T16 18,71 17,28 1,43 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 126,75 127,90 %0,91 %15,00 %14,00 %13,00 %12,00 %11,00 %10,00 %9,00 %8,00 %7,00 %6,00 Ara.07 Beklenen Reel Faiz (%) Şub.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 %8,14 Ara.08 Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta tahvil bono faizleri, yurt içi ve yurt dışı piyasalarda oluşan olumlu havanın etkisiyle geriledi. FED faiz kararının küresel piyasalara olumlu yansımalarının yanı sıra, TCMB nin faizleri beklentilerin üzerinde indirmesi piyasalardaki güveni artırdı. IMF ile yapılması planlanan anlaşmada önemli ilerlemeler kaydedildiği yönündeki açıklamalar da piyasalardaki olumlu havayı destekledi. 23 Haziran 2010 vadeli tahvilin faizi haftalık bazda %1,27 düşüş kaydederek %17,15 e geriledi. ABD de önemli veri açıklamalarının bulunduğu bu hafta, tahvil bono piyasasında düşük hacimli bir seyir izleneceğini ve faizlerin %16,50 17,50 bandında hareket edeceğini düşünüyoruz. 2

3 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 12.Ara 19.Ara Değişim Dolar (¹) 1,5580 1,5084 %3,18 Euro (¹) 2,0760 2,1198 %2,11 Sepet (²) 3,1565 3,1406 %0,50 /$ Paritesi (³) 1,3372 1,3916 %4,07 $/Yen Paritesi (³) 91,10 89,73 %1,50 (¹) 15:30ʹda açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. / $ $ / 1, , , , , ,15 90 / $ $ / FED in 75 baz puanlık faiz indirimi ve Avrupa Merkez Bankası yetkililerinin Ocak ayında faizlerin değiştirilmeden bırakılması gerektiği yönündeki açıklamalarına bağlı olarak Dolar, Euro ve Yen karşısında değer kaybetti. Yen ise Japonya Merkez Bankası nın faizleri %0,1 seviyesine indiren kararına rağmen gücünü geçen hafta da korudu. YTL ise değer kaybeden Dolar karşısında güçlenirken, Euro ya göre değer kaybetti. IMF ile anlaşmanın belirsizliğini korumasının baskı altında tuttuğu YTL nin değeri sepet bazında yatay seyretti. Noel tatilleri nedeniyle döviz piyasalarının yılbaşına kadar sakin seyretmesini bekliyoruz. Eurobond Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM VIX Endeksi Değişim 12.Ara 19.Ara (Puan) EMBI+ Endeks 368,62 387,10 18,48 Spread Türkiye Endeks 254,23 274,72 20,49 Spread Kaynak: JP Morgan Ara.07 Şub.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 44,93 Ara.08 FED in beklentilerin üzerinde açıklanan faiz indiriminin yanı sıra otomotiv sektörüne yönlendirilecek kredilerle ilgili gelişmelerin olumlu etkisiyle risk primleri geriledi. TCMB den gelecek faiz indiriminin fiyatlanması da hafta içinde Türk eurotahvillerinin risk primlerinin gerilemesinde etkili oldu. Gelişmekte olan ülkelerin risk primleri 34 baz puan, Türkiye nin risk primi ise 76 baz puan gerileyerek sırasıyla 706 ve 551 puana indi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi, geçen hafta bulunduğu 54,28 seviyesinden 44,93 e geriledi. 3

4 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons 836, $/varil 40,58 Geçtiğimiz hafta altın fiyatları %2 artarak $/ons 836,85 düzeyine yükseldi. Bunda, FED in faiz indirim kararı ve paralelinde Dolar da yaşanan değer kaybı etkili olurken, petrol fiyatlarının gerilemeye devam etmesi de değerli metallere olan talebi artırdı. Geçtiğimiz hafta petrol fiyatları, küresel durgunluğa bağlı olarak petrol talebinin azalacağı yönündeki beklentiler paralelinde geriledi. OPEC in günlük üretim kapasitesini azaltacağını açıklaması dahi fiyattaki düşüşe engel olamazken, petrol fiyatları $37 ın altına inerek son 4,5 yılın en düşük seviyesini gördü. Brent türü petrolün spot fiyatı haftayı %8,7 düşüşle $/varil 40,58 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 22 Aralık TÜİK Kasım Ayı Kurulan ve Kapanan Şirketler TCMB Aralık Ayı II. Dönem Beklenti Anketi Hazine Kasım Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı Hazine Kasım Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku 23 Aralık ABD III. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: %0,5) ABD Kasım Ayı Yeni Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: 420 Bin Adet) ABD Kasım Ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: Milyon) Euro Alanı Ekim Ayı Ödemeler Dengesi 24 Aralık Kültür ve Turizm Bakanlığı Kasım Ayı Giriş Çıkış Yapan Ziyaretçiler ABD Kasım Ayı Kişisel Gelir (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,0) ABD Kasım Ayı Kişisel Tüketim Harcamaları (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,7) ABD Kasım Ayı Dayanıklı Tüketim Malı Siparişleri (Piyasa Beklentisi: %3,0) 26 Aralık Hazine İç Borç Ödemesi (YTL179 Milyon) 4

5 Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5