Düzce Girişimcilik Raporu

Transkript

1 d 2013 Düzce Girişimcilik Raporu Sektörel Raporlar Serisi VII Düzce Girişimcilik Ekosistemi Panoraması marka-101 HP

2 GİRİŞİMCİLİK: Girişimcilik ve Tanımları: Girişimcilik; yeni bir malın yada servisin üretimi, yeni bir üretim metodunun geliştirilmesi, yeni bir pazarın bulunması, pazarlama koşullarının iyileştirilmesi, yeni bir hammadde kaynağının bulunması gibi faktörleri kapsamaktadır. Girişimcilik, kişilerin bazı riskler alarak, bir iş fikrini hayata geçirme, var olan işe yönelik yenilik yapma süreçlerinin tümünü kapsar. Girişimcinin iş fikri talebe dayalı bir mal veya hizmet ihtiyacını doyurmaya yöneliktir. Girişimcilerin belli başlı çeşitli özellikleri sıralanırsa; Organizasyon becerisine sahip olma Atıl kaynakları değerlendirme Risk alma Fırsatları görebilme ve değerlendirebilme İhtiyatlı araştırmalar yapmaktan ziyade dinamik olma Yenilikçi-Yaratıcı değer yaratma Oyunun kurallarını baştan yazma 1 Kararlı olma Gözlem kabiliyeti yüksek Çok yönlü bağımsız düşünebilen ve etkili karar veren, Kendine güvenen,özgüveni yüksek olan gibi çeşitli özellikler sıralanabilir. Bu nitelikler mutlak olmayıp, gözlenmiş girişimcilerin bazı temel nitelikleri olarak ön plana çıkmıştır. Girişimcilik büyük kısmı doğuştan gelen bir özellik olup, kısmen de kişinin yaşam sürecinde kazanılan ve zenginleştirilen bir olgudur. Özellikleri yukarıda sayılan girişimciler, bu özelliklerin tümünü aynı anda taşıyabilecekleri gibi, belli-başlı birkaçını belirgin bir şekilde yansıtabilirler. 1 Yrd. Doç. Dr. Esra Yüksel ACI, 2

3 Girişimcilik kültürünün oluşmasında çevresel faktörlerin oldukça büyük önemi bulunmaktadır. Ülkemizde Ekonomik faaliyetlerin yüksek olduğu Marmara, Ege gibi bölgelerde tarım ve sanayide oldukça büyük fırsatlar olması, ailelerden gelen bir üretim ve ticaret kültürünün bulunması 3.nesil kişileri de üretim-hizmet sektörlerine yatırım yapmaya teşvik etmektedir. Girişimcilik serbest piyasaya dayalı olan bir ekonomide kendi başına öneminin yanında, rekabetçiliği de arttırarak ya da yeni bir rekabet alanı ve sektör yaratarak ekonomiye ciddi katkılar sağlar. Kendi işinin sahibi olmasının getirdiği avantajla işini severek yapan,verimli çalışan, tüketicinin istekleri ve beklentilerini karşılamak bilinciyle harekete geçen girişimci, içinde bulunduğu rekabet ortamında, elindeki kaynakları etkin ve verimli kullanmak zorunda kalacaktır. Oluşturulan yeni rekabet ortamında, diğer firmalar da girişimin kalitesine-niteliğine uyum sağlama zorunluluğunu hissedecek, uluslararası alanda rekabet gücü yüksek bir ekonomik yapıya kavuşulacaktır. Girişimci ekonomi sahasına girip üretim yaparak ekonomideki çıktı miktarını arttırmak yolu ile endüstriyi büyütecek, sermaye birikimi ile de yeni yatırımlar yapacak, yeni istihdam oluşturacak, bununla beraber sermayenin tabanı genişletecek ve toplumsal refahın oluşmasına katkıda bulunacaktır. Türkiye de Girişimciliğin Mevcut Durumu: Ülkemiz, önceki yıllara nazaran 2000 li yıllarla birlikte kırılgan olan ekonomisini sağlamlaştırmış, 2008 de başlayıp 2009 da dünyayı çok kötü etkileyen küresel krizde ABD, Avrupa ülkelerine nazaran daha az etkilenmiş, bu durum, girişimcileri cesaretlendiren bir ortam oluşturmuştur. Girişimcilik hususu, bilindiği üzere Türkiye de bölgeden bölgeye bile farklılık göstermektedir. İklim, bitki örtüsü, coğrafi şekilleri, yetişen ürünler, bölgede bulunan sanayi kuruluşları, ulaştırma-nakliyenin kavşak noktalarında olup olmama özelliklerine göre ülke genelinde girişimcilik hem kişisel yetenek, hem kültür hem de iş yapma kapasitesi ve kalitesi anlamında farklılaşmaktadır. 3

4 Girişimcilikle ilgili yapılan birçok çalışmada, girişimciliğin Kültür kavramı ile beraber kullanıldığı görülmektedir. Kültür ile çok yönlü ilişkide bulunan böylesi bir olgunun, tabiatıyla içinde yeşerdiği ortamlarda kültürel özelliklerden etkilenmesi ve ekonomik kültürle iç içe olması sık karşılaşılan bir durumdur. Ancak günümüzde ekonomik kültürle bağlantısı kadar, girişimin içinde filizlendiği ekonomik ortama meydan okuyan nitelikte olması da girişimciliğin bir o kadar önemsenmesi gereken bir boyutudur. Nitekim Dünya daki ve yerel düzeyde ülkemizdeki başarılı girişim örneklerine bakıldığında; çoğu girişimin bu meydan okumayla başarılı olduğu kendilerine çokça referans yapıldığı görülecektir. Girişimciliğin gelişmesindeki bazı faktörler Türkiye nin içinde bulunduğu şartların olgun olup olmadığı ile doğrudan bağlantılıdır. Bu nedenle, Girişimcilik Kültürünün Yayılması ve Devlet tarafından hem sahiplenilmesi hem de desteklenmesi ülke kalkınmasının daha dengeli ve sürdürülebilir olması anlamında önem taşımaktadır. Girişimciliğin ülke genelinden daha dar anlamıyla coğrafi bölgelerdeki dayanak sektörlerine bakıldığında, Doğu-Güneydoğu illerimizde hayvancılık şeklinde bireysel örgütlenen kırsal nüfusta az sayıda hayvan besleme ile başlayan girişimcilik örnekleri yoğun şekilde bulunmaktadır. İran, Irak ve Suriye sınırına yakın illerimizdeki bazı kişiler de sınır ticareti yaparak sınırda olmanın verdiği avantajları değerlendirmektedir. Marmara bölgesinin sanayi üssü olması, bu bölgedeki girişimlerin de bununla doğrudan bağlantılı veya destekleyici sektörlerde girişim yapılmasına neden olmaktadır. Bu iki örnek girişimcilik ve kültür bağlantısının küçük bir özeti olarak gösterilebilir. Girişimcilik, bireysel ve yerel inisiyatifin güçlü olmasıyla doğrudan ilişkilidir. Yerelde, girişimci potansiyelinin tespiti ve bunun etkin bir şekilde harekete geçirilerek etkin örneklerin-modellerin oluşturulmasında yerel örgütlenme ve koordinasyona çok önem verilmesi gerekmektedir. Ancak bundan daha önemlisi ülkenin merkezi düzeydeki karar alıcılarının ve kamu politikasının bu alanla ilgili izleyeceği politikalardır. Ülkemiz özeline bakıldığında günümüz şartlarında etkin sayılabilecek modellerin geliştirildiği/geliştirilmelerine devam edildiği görülmektedir. Ancak bunların etkin bir şekilde tanıtılamaması ve bugüne kadar erişimlerinin önündeki bürokratik işleyiş mekanizmaları, zaten girişimcilerin büyük çoğunluğunun erişmekte güçlük çektiği kaynağa erişememeleri 4

5 sonucu, girişimcilerin başarılı örnek oluşturması noktasındaki en büyük engel olarak değerlendirilebilir. Girişimcilere Destek Sağlayan Kurumlar: Türkiye de girişimcilerin doğrudan faydalanabildiği destek veren birkaç kurum bulunmaktadır. Kalkınma Ajansları, KOSGEB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TÜBİTAK, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, gibi kurumlar halihazırda KOBİ ler ve Girişimcilere oldukça önemli destek sağlamaktadırlar. Bu kurumlar ve sağladıkları desteklerin modellerine özetle incelediğimizde karşımıza şöyle bir tablo çıkacaktır; Bu kurumların en önemlisi KOSGEB dir. Gerek teşkilatlanması gerek destek modellemesi, gerekse de tecrübesi ve uzman personeli ile KOSGEB bu alanda mevcut durumda en bilinen kurumdur. KOSGEB in geçmiş dönemlerde başarılı bir şekilde uyguladığı ve çok iyi başarı örnekleriyle sonuçlanan Girişimcilik Desteği modelinin, yeni KOSGEB destekleri içerisinde güçlendirilerek devamının sağlanması, halihazırda en etkin girişimci destek programı olduğu söylenebilir. Destek, özellikle tekno-yoğun sektörlerin ön plana alındığı ayrıca üretim yapacak ve istihdam sağlayacak girişimlerin desteklenmede öncelikli olması üzerine tasarlanmıştır. Başarılı iş fikirlerinin, bürokratik olarak çok fazla işleme gerek duyulmadan uygulamaya geçirilmesi imkanı sağlanan bu destek modelinde; işini kuran girişimciye başlangıç sermayesi olarak TL, alınacak makine, teçhizat ve ofis donanımları için (onbin) TL, gerçekleşen işletme giderlerine yönelik geri ödemesiz olarak (onikibin) TL olmak üzere toplamda geri ödemesiz TL ye kadar destek sağlanmaktadır. Bunlara ek olarak, desteğin başlangıç tarihinden itibaren 24 (yirmidört) ay içinde satın alınacak, makine ve teçhizat için teminat karşılığı geri ödemeli olarak verilen TL üst limitli faizsiz ve 2 yıl geri ödemesiz kredi imkanı da sağlanmaktadır. Kredili bu tutarla birlikte toplamda TL lik üst limitten girişim fikri olanların destek sağlama imkanı bulunmaktadır. KOSGEB in aynı anda 3 desteğinden faydalanma imkanı sunduğu göz önüne alınırsa bu işletme kurulması sonrasında projelendirilen iş fikirleri ile lirayı aşan bir destek sağlanabilmesi mümkündür. 5

6 KOSGEB in ilgili kuruluşu olduğu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından son yıllarda uygulamaya geçirilen Teknogirişim Sermayesi, Ar-Ge, Bilişim ve Teknoloji alanında iş fikri olan başarılı gençlerin başvuru yapabileceği büyük meblağlı denebilecek bir diğer destektir Sayılı Kanun kapsamında sağlanan Teknogirişim Sermaye Desteği ile yeni ve yenilikçi iş fikirleri olan genç girişimcilerin, bu iş fikirlerini katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmeleri için çekirdek sermaye sağlanarak desteklenmesi amaçlanmaktadır. Programa üniversitelerin örgün öğrenim veren, herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 5 yıl önce almış gerçek kişiler başvurabilmektedir. Programa yılda bir kez ve ilgili idare tarafından duyurulacak tarihlerde başvuru yapılabilir. Destekleme süresi 12 ay olup, desteklenmesine karar verilen iş fikirlerinin giderlerine uygulanan en fazla destek miktarı TL olup teminat alınmaksızın ve hibe olarak verilecektir. Bunun yanı sıra yine aynı bakanlığın Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile yatırımcıya sağlanan sestek ve suafiyetler başlığında girişimcilere ve nitelikli girişimci olarak adlandırılabilecek öğretim üyelerine TEKNOPARK alanlarında muafiyet yoluyla çeşitli destekler sağlanmaktadır. AR-GE, teknoloji üzerine iş fikri olan girişimcilerin bu imkandan faydalanabilmektedir. Bunlar; Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım ve AR-GE'ye dayalı üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları tarihine kadar vergiden müstesnadır. Bu süre içerisinde münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri de katma değer vergisinden müstesnadır. Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır. 6

7 Öğretim Üyelerine sağlanan avantajlar ise şunlardır: Bölgede görevlendirilen öğretim üyelerinin Bölgede elde edecekleri gelirler üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur. Öğretim elemanları Üniversite Yönetim Kurulunun izni ile yaptıkları araştırmaların sonuçlarını ticarileştirmek amacı ile bu Bölgelerde şirket kurabilir, kurulu bir şirkete ortak olabilir ve / veya bu şirketlerin yönetiminde görev alabilirler. Bir diğer destek sağlayıcı kurum olarak Dış Ticaret Müsteşarlığı ve altında yer alan ihracatçı birliklerinin de genel olarak işletmelere ancak özellikle KOBİ ler/girişimcilere çok önemli olanaklar sunmaktadır. Ar-Ge Yardımları, Pazar Araştırma, Yurtiçi-Yurtdışı fuar katılımları, Eğitim ve Danışmanlık Yardımı, Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi, İstihdam Yardımı, Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi, Markalaşma gibi çeşitli başlıklarla Dış Ticaret Müsteşarlığı nın da oldukça büyük oranlarda ve meblağlarda nitelikli destekleri bulunmaktadır. Tarım gerçeği tüm ülkelerin olduğu gibi ülkemiz açısından da son derece stratejik öneme sahip bir alandır. Bu gerçeğin bir yansıması olarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından tarım sektörüne yönelik ciddi katkılar yapılmaya çalışılmaktadır. Bu denli stratejik olan bir alana sunulan bu katkılar incelendiğinde ise; Alan Bazlı Destekler başlığında; Mazot Gübre ve Toprak Analizi Desteği Organik Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları Desteği Alternatif Ürün Desteği Fındık Üreticilerine Alan Bazlı Gelir Desteği ve Alternatif Ürüne Geçen Üreticilere Telafi Edici Ödeme, Fark Ödemesi Desteği, Hayvancılık Destekleri, Kırsal Kalkınma Destekleri, Tarım Sigortası Destekleri, Faiz İndirimli Tarımsal Krediler, AR-GE Destekleri ve Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler gibi birçok başlıkta kurgulanmış destekler de özellikle tarım ve hayvancılık üzerine yatırım düşüncesi olan Girişimcilerin faydalanabileceği iyi destek modelleridir. 7

8 Ayrıca, yine Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı nın Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı olarak adlandırılan ve çeşitli dönemlerde çağrı usulü yöntemi ile açılan çeşitli destekler de bulunmaktadır. Hibe şeklindeki bu desteklerin dışında, yeniden bir yapılanma sürecine giren ve sermayesi arttırılarak etkinliğinin arttırılması hedeflenen Kredi Garanti Fonu (KGF) ise girişimcilerin bu hibe desteklerin yanında uygun şartlarla yararlanabilecekleri bir diğer yapıdır. Yeni ve küçük işletmelerin banka kredisine ulaşması çok güçlü bir teminatı gerekli kılmaktadır.öte yandan KOBİ'lerin uzun vadeli kredi kullanmalarında da bankaca talep edilen yüksek teminatlar önemli bir engel olarak ortaya çıkmaktadır.bunun dışında KOBİ'lerin işlerini büyütürken mevcut kredi limitlerinin artırılmasında bankaca talep edilen ek teminatlar çoğu kez işletme ve banka arasında çözülmesi gereken bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. KGF, KOBİ lere verdiği kefalet ve üstlendiği risk ile bu işletmelerin daha çok banka kredisi kullanabilmelerini sağlamakta, uzun vadeli ve uygun maliyetli kredilerden küçük işletmelerimizin de yararlanmasını mümkün hale getirmektedir. Bu sayede girişimcilik teşvik edilmekte, KOBİ'ler lehine ek bir kredilendirme yaratılarak ekonomik büyüme ve kalkınmaya katkı sağlanmaktadır. KGF kefaletlerinde genç ve kadın girişimciliğin geliştirilmesi temel amaçtır. Yenilikçi yatırımların gerçekleştirilmesi, ileri teknoloji içeren küçük girişimler, ihracatın desteklenmesi, istihdam artışı sağlayacak yatırımlar ve bölgesel kalkınma amaçlı yatırımlar KGF kefaletlerinde öncelikli olarak değerlendirilen konulardır. Desteklerin Planlanması-Kalkınma Ajansları ve Bir Gelecek Perspektifi: Kurumların destek modellemeleri yaparken şüphesiz kendi geçmişleri ve toplumun beklentilerinin yanında Dünya daki modeller de göz önüne alınmış, kurumların kendi geçmiş tecrübeleri ile bu unsurlar harmanlanarak yukarıda sayılan modeller ortaya çıkmıştır. Yukarıda değinilen destek modelleri günümüze kadar birçok girişimcinin ve işletmenin yararlandığı ve başarılı sonuçlar aldığı destekler olmuşlardır. Merkezi düzeyde kurgulanmış bu desteklerin girişimciler açısından etkin olduğu ifade edilebilir. Ancak yerelin özellikleri dikkate çok da alınmadan merkezi düzeyde bu desteklerin kurgulanmasının, eksik bir yönünün olması da kaçınılmazdır. Girişimciliğin kültür/çevre ile bu denli ilişkili olduğu ve bunlardan etkilendiği bir durumda, şüphesiz ki çevrenin/kültürün özellikleri dikkate alınarak başkaca destek 8

9 modellerinin yapılandırılması bugüne kadar var olan yukarıdaki desteklerin de eksik yönünü kapatabilecek bir noktadır. Tam da bu noktada Kalkınma Ajanslarının önemi oldukça büyüktür. Kalkınma Ajanları yerelin bir ekonomik özeti niteliğindeki yapısıyla, yerelin gereksinimlerini en iyi tespit edebilecek kurumlardır. Mevcut durumunun analizi sonucu hangi tür sektörlerin bölgelerinde var olduğunu, bunların tamamlayıcı ya da ara kademelerinde boşlukların olup olmadığı, varsa bunların ne şekilde giderilebileceği, giderilme yönteminin kendi öz kaynaklarına dayanarak mı olacağı ya da bölge dışı unsurlarla mı giderilmesi gerektiği analizlerinin yapılması sonucu, en iyi girişim desteğinin kurgulayabilecek yapıdır. Bu yapı, hem bütçesinin imkanları oranında desteklenmesi gereken girişimlerin özelliklerine göre destek sağlayarak girişimciliği yerel düzeyde teşvik edici, hem de hazırlayacağı detaylı geribildirimlerin merkezi düzeyde dikkate alınarak, merkezi kurumların bu analizlere dayalı modellemeleri gidilmesini tetikleyici olarak bir ekonomik dönüşümü sağlayabilecek özelliktedir. Bu yapıların bugünkü mevcut haliyle belirtilen dönüşümleri sağlaması biraz zaman alacaksa da, önümüzdeki dönemlerde güçlendirilmiş kurumsal yapıları,yetkileri ve bütçeleri ile bunu kolaylıkla gerçekleştirebileceklerdir. Kurumların yerel yapılarıyla eşgüdüm içerisinde olması ve koordinasyon görevlerini etkin şekilde yapmalarına olanak sağlanması durumunda bu süre daha da kısalabilecektir. Doğu Marmara Bölgesi ve Girişimcilik Ekosistemi: Doğu Marmara Türkiye nin ekonomik yapısının belkemiği sektörleri ve mevcut durumu ile oldukça önemli bir bölgedir. Gerek sağlam bir temelde yükselen, gerekse de zaman içinde bu temeli daha da sağlamlaştıran bölge bugün, dış ticarette ülkenin İstanbul dan sonraki en etkin bölgesidir. Kocaeli ilinin sanayi olarak anılması ve bu ilde doyma noktasına varmış sanayi sektörünün bölgesinin giderek doğusuna kaydırılması yıllardır süregelen bir gelişmedir. Bölge sanayisi, geleneksel metotlara ve emek yoğun iş yapılması kültürüne değil özellikle büyük çaplı işletmelerde yüksek teknolojiye dayalı bir üretim söz konusudur. Yüksek teknolojiye dayalı üretim, büyük işletmelerin tedarikçisi ve yan sanayi durumunda olan KOBİ lerin de ileri teknolojiye dayalı üretim yapmalarını zorunlu kılmaktadır. Teknolojiye dayalı üretim yapabilmek için nitelikli işgücüne ve bunu üretim araçları ile harekete geçirecek girişimcilere ihtiyaç duyulmaktadır. Doğu Marmara bölgesi bu alanda 9

10 ülkenin önde gelen bölgelerindendir. Sanayisinin bu denli önemli hale gelmesinde şüphesiz ki ana sanayiyi besleyen doğru anlamdaki girişimlerin büyük payı bulunmaktadır. Kalkınma kavramının süreklilik arz eden boyutu dikkate alındığında, bugüne kadar süregelen bu durumun daha da iyileştirilmesi/geliştirilmesi için var olan potansiyelin azami ölçüde etkinleştirilmesi gerekir. Bu hem bölgedeki refahın hem de genel ülke refahının dolaylı sağlanması için gereklidir. Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yılında belirlenen makro hedeflere ulaşmada Doğu Marmara nın katkısı çok önemli olacaktır. Cumhuriyetimizin 100. Kuruluş yılında belirlenen hedeflere ulaşmak ve bölgede girişimciliğin geliştirilmesi için, bölgenin ve illerin iyi analiz edilmesi gerekmektedir.. Bilindiği üzere; girişimcilik sürdürülebilir karlılığın amaçlandığı bir ekonomik faaliyet karakteridir. Dolayısıyla, girişimcilik, rasyonel yatırımların sistemli bir şekilde aşama aşama hayata geçirilmesi ve bu durumun devam ettirilebilmesi sürecini kapsamaktadır. Kocaeli ve Sakarya da sanayi yoğun girişimcilik kültürü daha baskınken, Yalova da çiçekçilik, gayrimenkul işlemlerine yönelik girişimcilik karakteri daha yaygın görülmektedir. Bolu, kümes hayvancılığının Türkiye deki merkezi olduğu ve büyük ve küçük baş hayvancılığa da uygun olduğu için hayvancılık ve tarım uygulamalarında fırsatlar daha da fazla olabilmektedir. TEM Ankara yolu üzerinde olması Bolulu müteşebbislerin iç pazarlara ulaşım yaşamamasını sağlamaktadır. sorunu Düzce deki Mevcut Durum: Düzce Doğu Marmara Bölgesi nin sosyo-ekonomik durum açısından en alt sıradaki ili konumundadır. Ekonomisinin temeli tarıma dayalı iken özellikle 1999 depremi sonrasında sanayinin ağırlığı giderek artmıştır. Bugün hala tarımın önemi çok büyüktür. Özellikle ilçelerde ve kırsal kesimlerde Tarım neredeyse temel ekonomik faaliyet olup birçok hanenin temel geçim kaynağı durumundadır. Sanayi sektörü, 2 OSB si olan Düzce il merkezinde ise en önemli sektör olarak ön plandadır. Düzce 1. Organize Sanayi Bölgesi, 1996 yılında 173 Hektar alana kurulmuş ve üzerinde 63 adet sanayi parseli planlanmıştır.düzce 2. Organize Sanayi Bölgesi 'nin 2004 yılında yer seçim çalışmaları tamamlanmış, 2005 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 10

11 tarafından tescil işlemleri tamamlanarak 81 Hektar alana kurulmuş ve 10 adet sanayi parseli yatırımcılara tahsis edilmiştir. Deprem sonrasında tahrip olan Düzce, il yapılarak yaralarını daha erken sarması amaçlanmıştır. Ancak, ekonomik aktivitenin depremden sonra yavaşlaması, hatta bölge dışına verilen göçle azalması sonrasında devlet, teşvik politikası sayesinde Düzce yi cazip, avantajlı bir il durumuna getirmek istemiştir. 2 OSB %100 doluluk seviyesini yakalamıştır. Bu noktada, OSB dışındaki yerlerde faaliyet göstermek isteyen çok sayıda firma bulunmaktadır. Coğrafi özellikleri ve iklim yapısından dolayı tarıma oldukça elverişli toprakları bulunan Düzce de, geniş kapsamlı tarım ve hayvancılık uygulamalarında, Melen Havzasının İSKİ nin İstanbul a su sağlayan ana havzalarından olmasından dolayı korumaya alınması nedeniyle çeşitli sıkıntılar yaşanmaktadır. Düzceli olup tarım-hayvancılığa yönelmek isteyen bazı girişimciler, mevzuatın kendisine geniş yetkiler verdiği İSKİ nin koruma kalkanından dolayı, amaçladıkları çeşitli yatırımları yapamamakta, düşündükleri işlerini kuramamaktadır. Geçmişte bazı alanlarda yapılması düşünülen çeşitli yatırımlar yine İSKİ nin mevzuatına ya da ÇED raporlarına takılmış, bu nedenle yapılamamış, yapım aşamasına geçen çeşitli projeler ise durdurulmuştur. Sanayi yatırımı için uygun arazi arayan yatırımcıların karşısına da aynı İSKİ Çevre Mevzuat engeli çıkmaktadır. Doğaldır ki çevreyi ilgilendiren ve 15 milyon kişiye su sağlayacak bir nehrin havzasının koruma altına alınabilir, ancak bu yapılırken havzayı içinde barındıran ilin ekonomisini düşünmek de önemli bir husustur. Bu durum Düzce de yapılması muhtemel olan önemli yatırımları engellediği gibi bu yatırımların besleyeceği girişimcilik ortamını da bir yönüyle sekteye uğratmaktadır. Düzce, geniş bir ovaya düzensiz şekilde parça parça kurulmuş köylerden, mahallelerden oluşmaktadır. Düzce nin insanlarının bir araya geldiği, alışverişini yaptığı Düzce Merkez çok küçük bir alanda bulunmaktadır. Ekonomik dinamizmine göre daha geniş alana yayılma imkanı olan bir şehir, şehir ve şehir merkezi planlamalarında yaşanan sıkıntılardan ötürü küçük bir alana hapsolmuş izlenimi vermektedir. Bu durumun bir yansıması olarak, şehir merkezi büyüyememekte, merkezin etrafında çok fazla sayıda yeni iş yerleri açılamamaktadır. Kiraların yüksek olması esnaf mahiyetindeki veya küçük imalatçı şeklinde faaliyet gösteren kişilerin şehir merkezinde girişimcilik adına faaliyette bulunmasını ciddi şekilde engellemektedir. 11

12 Düzce de Girişimcilik Faaliyetlerinin Genç Girişimciler, Kadın Girişimciler ve farklı iş kollarına geçmek isteyen İş Erbabı Girişimciler olarak 3 bölüme ayrılabileceği mülahaza edilmektedir. Her yıl düzenli bir fındık geliri elde eden, mısır yetiştiren, sığır besiciliği yapan kişilere yönelik tarım ve hayvancılık odaklı bir genişlemeye gidilebilir. Bu kapsamda, kendilerine meyve ağaçlandırması konusunda ciddi bilgilendirmeler yapıldığı takdirde fındık ekili düz arazilere, en azından katma değeri daha yüksek, birçok sanayide de hammadde olarak kullanılabilen meyveler, bitkiler ekilebilecektir. Düzce de yaşayan insanlar, Düzce nin yerlisi ve il dışından görevleri nedeniyle Düzce ye gelen kişiler olarak ikiye ayrılmaktadır. Memuriyet, Üniversite, iş amaçlı İl dışından Düzce ye gelen insanlar gayrimenkul almalarını gerektiren bir durum olmadığı sürece çoğunlukla Kalıcı Konutlar, Memursen Konutları, Beyköy Metek Toki Konutları gibi Toplu konut bölgelerinde kalmakta ve bu insanlar ücretli çalışan olmalarından dolayı girişimcilik konularına ilgi göstermemektedirler. Girişimcilik ortamı anlamında, bu nedenlerden ötürü Düzce de çok verimli bir ortam olduğu söylenememekle birlikte, hizmet sektöründe, özellikle Düzce deki sosyal etkileşim mekanlarını arttırıcı girişim faaliyetlerinin artma potansiyeli bulunmaktadır. Ancak bunun için toplu taşımada da ciddi iyileştirmeler yapılmalı ki, şehir merkezinde belirli bir saatten sonra da insanlar evlerine rahat ulaşabileceklerini bilebilsinler. Düzce yaz mevsiminde 3 ay gece 23:00 lere kadar belirli bir yoğunluk yaşarken, diğer mevsimlerde 19:00 sularında şehir merkezinin boşaldığı görülmektedir. Şehir merkezinde işi bulunan çalışanlar, toplu konutlara veya yakın köylerine gitmek için erkenden işlerini bitirip, evlerine dönmektedir. Bu durum doğal olarak iş kapasitesini, hizmet sektörünün ekonomik canlılığını ve karlılığını düşüren bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Düzceli kadınlar özellikle ev hanımları aile bütçesine katkı yapmak istemektedir. Asgari ücretle çalışan insan sayısının fazla olduğu Düzce de kadınlar genellikle el becerilerinin değerlendirileceği mekanlar oluşturmak istemektedir. Bu çerçevede, butik tarzı küçük işletmelerin kendi el emeklerinin tüketicilere sunulması anlamında önemli işlev göreceği düşünülmektedir. Binbir Emek pazarı olarak adlandırılan ve TRT yapımı İpsiz Recep Filminin çekildiği mekan Düzceli kadınların bu anlamda el işlerini pazarlayabildikleri bir mekan 12

13 durumundadır. Ancak, nüfus yoğunluklu şehir merkezine mesafesinden dolayı 4-5 aylık mevsimsel yoğunluk haricinde çok fazla ekonomik etkinliğinin bulunmadığı gözlemlenmiştir. Ancak, çeşitli tanıtıcı, yönlendirici faaliyetlerle, bu mekan hem Düzceliler için, hem de il dışından gelen ziyaretçiler için daha da geliştirilebilecek bir ekonomik faaliyet merkezi olabilecektir. Kadınların Düzce deki sosyal statülerini gerçek anlamda arttıracak projelerin bireysel olarak gelmesi beklenmeden, çeşitli kanallar kullanılarak kadınların belirli bir sistem içerisinde girişimcilik alt yapısı edinmesi gerekmektedir. Bilindiği gibi, bir iş kurma fikri ile yola çıkan birçok insan, iş ilerledikçe hesap dahi edemediği maliyetlerin işletmenin üstüne bindiğini görmekte ve pişmanlık belirtileri göstermektedir. Bu çerçevede, özellikle el becerisini ticarete aktaracak olan kadınların ticari sistemin nasıl işlediğine dair bilgilendirilmeleri önem taşımaktadır. Finansman için bankacılık faaliyetleri, çeşitli meslek kuruluşlarına üyelik maliyeti, iş geliştirme için destek veren kuruluşlardan uygun destek modelinin seçilme süreci, pazarlama stratejileri, muhasebenin doğru tutulması, vergi cezaları ve benzeri masraf kalemlerine girilmemesine yönelik önleyici davranışların geliştirilmesi, işçilerle ilişkiler, ürün kalitesini attırmak, sunulan ürünün içeriğini geliştirmek vb. olarak sıralanabilir. Çünkü önemli olan bir işletmenin iş hayatına adım atması değil, işletmenin iş hayatında kalıcı olabilmesidir. Bunun için kişiler iş düşüncelerini hayata geçirirken ekonomik olarak analizlerini iyi yapmalıdır. Sonuç ve Öneriler: Sonuç olarak girişimcilik kavramı etraflıca ele alınması ve analiz edilmesi gereken bir olgudur. Girişimcilik, insanın doğuştan gelen bir yetisidir. Bu özellik doğru yönlendirmelerle etkinleştirilebilecek ve doğru yatırımların yapmasına olanak sağlayacak biçimde desteklendiğinde ülke kalkınmasında çok önemli işlev görecektir. Özü insan olan her şey, çevresinden etkilenir. Girişimci denilen kavramın temelinde insan yattığına göre bu olgunun çevreden bağımsız olması mümkün değildir. Bu kadar önemli olan ve çevreden doğrudan bağlantısı olan bir olgunun nasıl geliştireceği ve yönlendirileceği? sorusuna verilecek cevap ve bu cevap sonucunda yapılacak ya da yapılmayacak olan politikalar girişimciliğin başarısında doğrudan sorumlu olacaktır. Geliştirilmesi hem makro alanda hem de yereldeki idari inisiyatiflerde buna atfedilecek önemle ilgilidir. Doğu Marmara 13

14 Bölgesi ülkenin girişimci potansiyeli en üst düzeyde olan bölgelerindendir. Bunu yaşama geçirecek politikalar ve destekler, girişimciliğin geliştirilmesinde önemli rol oynayacaktır. Bu konuda sağlanacak destekler ve var olan desteklerin koordineli olarak belirlenmiş bir politikaya dayalı tahsisi girişimcilik olgusunun bir yönüyle hayat kaynağı olacaktır. Düzce ili içinde yer aldığı ekonomik bölgenin olumlu sonuçlarını kısa sürede hissetmiş ve hissetmeye de devam edecektir. Bölge geneli ve il özelinde yapılacak analizler sonucu belirlenecek politikalar ve tahsis edilecek kaynakların doğru şekilde yapılması sonucunda sahip olunan potansiyelin çok olumlu sonuçlar vereceği düşünülmektedir. Genel bir değerlendirme sonucunda bölgemizde ve ilimizde oluşturulabilecek bir politika referansı olarak düşünülen çeşitli başlıklar ve öneriler geliştirilmiştir. Bunlar maddeler halinde aşağıda sunulmuştur. Bunların da dikkate alınarak etraflıca değerlendirilmesi sonucunda geliştirilecek politikaların, yeni girişimciler yaratmasına ve yapılacak girişimler sonucu özelde ilimiz ve bölgemiz, genelde ise ülkemiz adına verimli sonuçlar doğuracağı temennisindeyiz. Öneriler: Büyük firmaların girişimcilerle buluşturacak platformların oluşturulması, Girişimcilerde kalite bilincinin yükseltilmesi, Sürekli Eğitim Merkezleri kurularak iş kurulması sonrasında da izlenmesi, yönlendirilmesi, Girişimci meclisleri kurulması, var olanlar arasındaki ilişkilerin/işbirliğinin geliştirilmesi, KOSGEB, Ajans vb. kamu kurum ve kuruluşlarında girişimci masaları kurulması ve bu çerçevede Girişim Yapılacak sektördeki mevcut durumun, avantaj ve risklerin girişimciyle açıkça paylaşılması, kendisini nasıl bir iş ortamının beklediğinin tasvir edilmesi, Kamu ve meslek odaları gibi birimlerin alım işlemlerinde mümkün mertebede girişimcilerden alım yapılması, 14

15 Girişimci kafeler kurularak girişimcilerin bu ortamlarda bir araya gelmesi, okul niteliği kazandırılması, başarılı girişimcilerin bu alanlara davet edilerek girişimcilerle buluşturulması Kurum/kuruluşlarda girişimcilerin ihtiyaç duyabileceği kaynakların derlenip sunulması, Ajans desteklerinin girişimciliği destekleyici olması bu amaçla; İŞKUR,KOSGEB, Odalar ve işadamları dernekleri ile işbirliği içinde, İl mesleki Eğitim Kurulunun da araştırmalar/analizler yaptırılması, ihtiyaca yönelik destekler kurgulanması, Girişimcilerin yurtdışı ilişkilerin geliştirilmesi, Sektörel girişimciliği destekleyecek destek planlamalarının yapılması, ara kademelerde var olan ihtiyacı bölge öz kaynaklarını harekete geçirecek şekilde tespit edilerek bu kademelerdeki ihtiyacın yine yerel girişimciler kanalıyla doldurulmaya çalışılması. Örneğin Bilişim vadisin de ilgili girişimcilerin desteklenmesi. Bunun tespit edilerek bölgedeki ihtiyaç duyulan veri bankalarının oluşturulması, Üniversitelerde girişimci kulüpleri kurulması, var olanlar arasında işbirliği geliştirilerek yereldeki bütün girişimcilerle ihtiyaç duyulacak işbirliğinin sağlanması. Bu kulüplere, girişimcilere destek sağlayan kurum/kuruluşlar vb nitelikteki ulusal/uluslararası birimlerin tanıtımının yapılması, Yatırım düşüncesinde olan sektörlerle ilgili destekleyici ya da risk unsuru içeren durumlarda tedbir alıcı önlemler alınması amacıyla veri bankalarının kurulması, bu amaçla bütün ilgili kuruluşlarla işbirliğinin gerçekleştirilmesi, Girişimci danışmanlığının kurulması. Mevzuat ve ihtiyaç duyulabilecek diğer konularda danışmanlık/yönlendirme yapılması, Girişimcilerde staj imkanlarının sağlanması, verilecek eğitimlerin uygulamalı olması, Girişimci ödüllerinin verilmesi, Birbiriyle ilgili işkolunda tamamlayıcı veya benzer nitelikteki girişimcilerin ortaklık yapmaya yönlendirilmesi, ve bu ortaklığı destekleyecek desteklerin kurgulanması, Girişimci çalıştayları düzenlenmesi. Kurum ve kuruluşların davet edilerek, akademisyenler ve uzmanlar önderliğinde girişimcilik potansiyelinin harekete geçirilmesi için faaliyetler düzenlenmesi, 15