ANTALYA/BELEK TE DENİZ KAPLUMBAĞASI Caretta caretta (L., 1758) YAŞAM ALANLARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANTALYA/BELEK TE DENİZ KAPLUMBAĞASI Caretta caretta (L., 1758) YAŞAM ALANLARI"

Transkript

1 EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) ANTALYA/BELEK TE DENİZ KAPLUMBAĞASI Caretta caretta (L., 1758) YAŞAM ALANLARI Kerem Yekta ATATUNÇ Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı Bilim Dalı Kodu: Sunuş Tarihi: 08/05/2007 Tez Danışmanı : Prof. Dr. Murat KAYA Bornova-İZMİR

2

3 KABUL VE ONAY SAYFASI Kerem Yekta ATATUNÇ tarafından Yüksek Lisans Tezi olarak sunulan ANTALYA/BELEK TE DENİZ KAPLUMBAĞASI Caretta caretta (L., 1758) YAŞAM ALANLARI başlıklı bu çalışma E.Ü. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği ile E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Eğitim ve Öğretim Yönergesi nin ilgili hükümleri uyarınca tarafımızdan değerlendirilerek savunmaya değer bulunmuş ve 08/05/2007 tarihinde yapılan tez savunma sınavında aday oybirliği ile başarılı bulunmuştur. Jüri Üyeleri : İmza Jüri Başkanı : Prof. Dr. Murat KAYA Raportör Üye : Prof. Dr. Ertan TAŞKAVAK Üye : Prof. Dr. Ali KARA

4

5 V ÖZET Batıdaki Aksu Nehri ile doğudaki Acısu Çayı arasında kalan 16.0 km'lik alanda 2006 yılı üreme döneminde, Caretta caretta'ya ait 234 yuva saptanmıştır. Belek Bölgesi'nde yuvalamaların bölgesel dağılımı açısından en önemli alanların Beşgöz-Asteria ve Aksu-Beşgöz arasında kalan bölgeler; yuva yoğunluğu açısından en önemli alanın ise Aksu- Beşgöz arasında kalan bölge olduğu belirlenmiştir. Belek bölgesinde çalışma alanının tamamı için 2006 yılında toplam yuvaya göre predasyona uğrayan yuva oranı %30,8 ve gene toplam yuvaya göre yavru çıkışı olan yuva oranı %87,2 olarak saptanmıştır. Bölgedeki yuvalardan yavru başarısını etkileyen en önemli doğal kaynaklı faktörün tilki predasyonu, insan kaynaklı yavru çıkış ve başarısını etkileyen olumsuz faktörlerin ise şemsiye-şezlong, kumsaldaki araç kullanımı ve çardak gibi yapılarla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Turizm tesisleri, ikincil konutlar ve araç trafiğinden kaynaklanan yapay ışıklar, bölgelerdeki yoğunluk durumlarına göre yuvalamaların bölgesel dağılımını etkilediği gibi yuvalardan çıkmış yavruların deniz yerine yanlış yöne gitmelerine neden olmaktadır. Yapay ışıklar nedeniyle yanlış yöne yönelmiş yavrularda, direkt denize yönelmiş yavrulara oranla ölümlerin arttığı saptanmıştır.

6

7 VII ABSTRACT During the reproductive cycle in the year of 2006, in an area that rests between the Aksu river in the west and the Acısu stream in the east that covers 16 km., 234 Caretta caretta nests have been identified. Regions between Beşgöz-Asteria and Aksu-Beşgöz were regarded as the most significant, in terms of regional distribution of nestings, while the region between Aksu-Beşgöz was regarded to be the most important, in terms of nest density. Covering the whole study area in Belek region, the ratio of nests which predation occured was %30,8 and the ratio of nests that hatchling emergence ocured was %87,2, in The natural factors affecting the survival of offspring were determined to be predatory foxes, and factors caused by humans negatively affecting survival were umbrellas, day beds, use of utilities on the beach and pergolas. Touristic facilities, secondary residences and artificial light caused by traffic, depending on their severity in a region, not only affect the regional distribution of the nests but also cause the newborn litter to head for wrong directions instead of the sea. It has been determined that the ratio of casualties regarding litter which headed for the wrong directions due to artificial lighting, is higher compared to others that headed for the sea.

8

9 IX TEŞEKKÜR Gösterdiği sabır ve verdiği destekler için danışmanım Sayın Prof.Dr. Murat KAYA ya Tez çalışmamda yaptıkları yardımlardan dolayı Sayın Prof.Dr. Ertan TAŞKAVAK ve Dr. Ali Fuat CANBOLAT a, Belek Deniz Kaplumbağalarını Araştırma Projesi kapsamında gerekli teknik ve lojistik olanakları sağlayan Ekolojik Araştırmalar Derneği ve Belek Turizm Yatırımcılar Birliği ne, Çalışma için gerekli verilerin toplanmasında emeği geçen Ekolojik Araştırmalar Derneği Belek Bölgesi Proje Asistanı Sayın Hasan Ali YILMAZ a ve değerli proje ekibine, Tez yazımı safhasında desteğini esirgemeyen ve en sıkıntılı anlarımda bilgisayar konusundaki engin bilgileriyle beni kurtaran ve tüm stres ve gerginliklerimi göğüsleyen sevgili dostum Haydar METİN E, Tezimi yazmak için geldiğim Ankara da bana evini açan ve oğlu gibi bakan sevgili teyzem Tansel SÜ ye ve her şeyden öte; beni büyüten, okutan ve ideallerim uğruna uzattığım eğitim hayatım boyunca sabreden ve bu uğurda kendilerine verdiğim tüm sıkıntılara göğüs geren çok sevdiğim AİLEME teşekkürü borç bilirim.

10

11 XI İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET... V ABSTRACT... VII TEŞEKKÜR...IX İÇİNDEKİLER...XI ÇİZELGELER DİZİNİ... XV SİMGELER VE KISALTMALAR... XVII 1. GİRİŞ ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ CARETTA CARETTA HAKKINDA GENEL BİLGİLER ÇALIŞMA SAHASININ GENEL ÖZELLİKLERİ Belek Turizm Merkezi İkinci konutlar Günübirlik alanlar ve çardaklar ALT BÖLGELER Aksu Nehri-Beşgöz Çayı (1.)-1.2 km Beşgöz Çayı-Asteria (2.)-3.5 km Asteria-Belpark (3.1)-6.0 km Belpark-Acısu (3.2)-5.3 km SAHA ÇALIŞMASI BULGULAR SONUÇ VE TARTIŞMA KAYNAKLAR DİZİNİ ÖZGEÇMİŞ... 47

12

13 ŞEKİLLER DİZİNİ XIII Sayfa ŞEKİL 3.1 PREDASYONA UĞRAYAN C. CARETTA YUVALARININ BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI...26 ŞEKİL 3.2 YAVRU ÇIKIŞI OLAN C. CARETTA YUVALARININ BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI...27 ŞEKİL 3.3 TAMAMEN BOZULMUŞ C. CARETTA YUVALARININ BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI...28 ŞEKİL 3.4 TÜM KUMSAL'DA CARETTA CARETTA YUVALARINA BIRAKILAN YUMURTADAN DENİZE ULAŞAN YAVRUYA KADAR GÖZLENEN GELİŞİM...29 ŞEKİL 4.1 C. CARETTA AYLIK İZ-YUVA DAĞILIMI...35 ŞEKİL 4.2 BÖLGELERE GÖRE C. CARETTA YUVALARININ TAMAMEN BOZULMA DURUMU...38 U ŞEKİL 4.3 BÖLGELERE GÖRE C. CARETTA YUVALARININ TAMAMEN BOZULMA DURUMU...39 U

14

15 XV ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa ÇİZELGE 2.1 BELEK BÖLGESİNDE HAZİRAN, TEMMUZ VE AĞUSTOS AYLARINA AİT METEOROLOJİK VERİLER (ORTALAMA OLARAK) ÇİZELGE 3.1 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE C. CARETTA YUVASIZ (İZ) VE YUVALI ÇIKIŞLARININ DÖNEMLERE GÖRE DAĞILIMI VE % ORANLARI...19 ÇİZELGE 3.2 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE BÖLGELERE GÖRE DEVAMLI ISLAK ALAN (DIA) VE YARI ISLAK ALAN (YIA) UZUNLUKLARI (M)...20 ÇİZELGE 3.3 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE C. CARETTA YUVASIZ (İZ) VE YUVALI ÇIKIŞLARININ BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI VE % ORANLARI...20 ÇİZELGE 3.4 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE BÖLGELERE GÖRE C. CARETTA İZ VE YUVA YOĞUNLUKLARI...21 ÇİZELGE 3.5 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE C. CARETTA YUVASIZ (İZ) VE YUVALI ÇIKIŞLARININ DENİZDEN UZAKLIĞA GÖRE DAĞILIMI VE % ORANLARI...22 ÇİZELGE 3.6 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE C. CARETTA YUVASIZ (İZ) VE YUVALI ÇIKIŞLARININ BÖLGELERE GÖRE DENİZDEN UZAKLIK ORTALAMALARI (M)...23 ÇİZELGE 3.7 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE KONTROL AÇIŞI YAPILAN C.CARETTA YUVALARINDAKİ YUVA DERİNLİK VE ÇAPLARI (CM)...24 ÇİZELGE 3.8 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE C. CARETTA YUVALARINDAKİ KULUÇKA BÜYÜKLÜĞÜ VE KULUÇKA SÜRESİ ÇİZELGE 3.9 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE BÖLGELERE GÖRE C. CARETTA YUVALARINDAKİ PREDASYON, YAVRU ÇIKIŞI VE BOZULMA DURUMLARI...26 ÇİZELGE 3.10 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE KAFESLENMİŞ YUVALARA AİT BİLGİLER ÇİZELGE 3.11 BELEK TURİZM BÖLGESİNDE 2006 YILINDA BÖLGELERE GÖRE, CARETTA CARETTA YUVALARINA BIRAKILAN YUMURTALARDAN DENİZ GİDEN YAVRUYA KADAR GELİŞİMİN İSTATİSTİKSEL HESAPLAMASI...30 ÇİZELGE 4.1 BELEK KUMSALI'NDA 2006 YILINDAKİ C. CARETTA YUVA YOĞUNLUKLARININ DAHA ÖNCEKİ YILLARDAKİ YUVA YOĞUNLUKLARI İLE...32

16

17 XVII SİMGELER VE KISALTMALAR AEP BETUYAB CITES DIA IUCN TED UNEP YIA Akdeniz Eylem Planı Belek Turizm Yatırımcılar Birliği Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme Devamlı Islak Alan Uluslararası Doğal Hayatı Koruma Birliği Kaplumbağa Dışlayıcı Aygıt Birleşmiş Milletler Çevre Programı Yarı Islak Alan

18

19 1 1. GİRİŞ Dünya denizlerinde yaşayan deniz kaplumbağası türlerinin hepsi yayılış alanlarının tamamında veya önemli bir bölümünde nesli yok olma tehlikesinde olan "Tehlike Altındaki Türler" ya da yakın gelecekte muhtemelen tehlike altında olacak "Tehdit Altındaki Türler" kategorisinde bulunmaktadır. Uluslararası Doğal Hayatı Koruma Birliği (IUCN) tarafından yayınlanan kırmızı listede Türkiye'nin Akdeniz sahillerinde düzenli olarak yuva yapan iki türden Chelonia mydas "tehlikede" (EN A2bd), Caretta caretta ise "tehlikede" (EN A1abd) olan hayvanlar olarak tanımlanmaktadır (IUCN, 2006), çünkü bu tür deniz kaplumbağalarının populasyonları, insan aktivitelerinin bir sonucu olarak farklı derecelerde büyük oranda azalmıştır. Deniz kaplumbağalarının neslinin devamı, öncelikle üremek için kullandıkları kumsalların, çiftleşme, beslenme, kışlama ve göç alanlarının doğal durumlarında korunabilmesine bağlıdır. Bu durumda deniz kaplumbağalarının korunması yalın bir tür koruması olmaktan çıkmakta, karasal ve denizel habitatların kesiştiği kıyı ekosisteminin korunabilmesiyle mümkün olabilmektedir. Kıyı ekosistemini olumsuz etkileyebilecek her türlü faaliyet diğer canlı türlerine olduğu gibi deniz kaplumbağalarına da zarar verecektir. Deniz kaplumbağalarının etleri insan tüketiminde evrensel kıymet görmüş, yumurtaları besin olarak veya afrodizyak özelliğine sahip olduğuna inanılarak yenilmiş, yağları kozmetiklerde, kabukları süs eşyaları veya gözlük çerçeveleri yapımında kullanılmıştır. Kaplumbağaların büyük oranlarda katledilmesi ve yuvalarının yağmalanması, populasyonlarının azalmasında baş sebep olarak kalmıştır. Çoğu yuvalama alanları, kıyı alanlarına insan populasyonlarının yavaş yavaş tecavüzüyle birer birer kaybolmuştur. Deniz kaplumbağası populasyonlarındaki bir diğer azalma, kişisel veya ticari amaçlarla kontrolsüz avcılık ve balıkçılık faaliyetlerindeki tesadüfi ölümler nedeniyle meydana gelmiştir. Türk Hükümeti imzalamış olduğu çeşitli uluslararası sözleşmelerle deniz kaplumbağaları ve üreme alanlarının korunmasında yasal sorumluluk üstlenmiştir. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) gözetiminde yürütülen çalışmalarla, 1975 yılında 16 Akdeniz ülkesi tarafından Akdeniz Eylem

20 2 Planı (AEP) adı altında Akdeniz'in korunması için bir eylem planı prensip olarak onaylanmıştır yılında ise Avrupa Topluluğu ile birlikte aynı ülkeler tarafından Barselona'da Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) imzalanarak AEP'ına yasal boyut getirilmiştir. 1982'de bu ülkeler tehlikedeki Akdeniz bitki ve hayvanları ile bunların yaşam alanlarının korunmasını hedefleyen ve Barcelona Sözleşmesi'nin eki protokollerinden olan "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol"ü imzaladılar. Türkiye'de 1988 yılında yürürlüğe girmiş olan bu protokol sonrasında aralarında Dalyan ve Patara'nın da bulunduğu önemli bazı deniz kaplumbağası üreme alanları " Özel Çevre Koruma Bölgesi" ilan edilmiştir. AEP'e taraf olan ülkelerce 1989 yılında "Akdeniz'deki Deniz Kaplumbağalarının Korunması İçin Eylem Planı" adı altında bir eylem planı kabul edilerek yürürlüğe girmiş ve deniz kaplumbağalarının korunması için uygulamada dikkate alınması gereken öncelikler şu başlıklar halinde sıralanmıştır; Yuvalama ve kışlama alanlarının korunması ve yönetimi, Tesadüfi yakalanmaların en aza indirilmesi ve bu nedenle ortaya çıkacak kullanımların yasaklanması, Yeni yuvalama alanlarının araştırılması, Türlerin yuvalama alanlarının araştırılması, Türlerin davranışı hakkında daha fazla bilgi edinilmesi. Avrupa Doğal Hayatı ve Doğal Ortamların Korunmasına ilişkin "Bern Sözleşmesi", Avrupa Ekonomik Topluluğu ve 19 ülke tarafından 1982'de imzalanmış ve bu sözleşme Türkiye'de 1984 yılında yürürlüğe girmiştir. Sözleşmeyi imzalayan taraflar, doğal flora ve aralarında deniz kaplumbağalarının da bulunduğu fauna populasyonlarını korumak ve göçmen olarak gelen tehlike altındaki türler de dahil olmak üzere tüm hayvanların korunmasına ilişkin özel bir çaba sarf etmekle yükümlüdür. Barcelona Sözleşmesi ve eki Protokoller ile Bern Sözleşmesi Türk Hükümeti tarafından da imzalanmıştır. T.C. Anayasası'nın antlaşmalarla ilgili 90. maddesi uyarınca "usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletler arası antlaşmalar kanun hükmündedir". Dolayısıyla taraf olduğumuz diğer antlaşma ve protokoller gibi bu sözleşmeler de ulusal mevzuatımızın bir parçasıdır.

21 Caretta caretta ve Chelonia mydas Akdeniz kıyılarında düzenli olarak yuvalayan iki tür deniz kaplumbağasıdır. Dermochelys coriacea, Eretmochelys imbricata ve Lepidochelys kempii ise Akdeniz havzasında gözlenen ancak düzenli yuvalamaları saptanamamış diğer deniz kaplumbağalarıdır. Akdeniz deki Caretta caretta'nın önemli yuvalama alanları Yunanistan ve Türkiye'de, düşük oranda da Kıbrıs'ta bulunmakta, Chelonia mydas yuvalamaları ise esas olarak Türkiye'nin doğu Akdeniz sahillerinde gerçekleşmektedir. Bu nedenle Türkiye, Akdeniz'deki deniz kaplumbağası populasyonlarının geleceği için önemli bir sorumluluk taşımaktadır. Türkiye'nin Akdeniz kıyı kuşağı tarihi ve doğal zenginlikleriyle haklı bir üne kavuşmuş, bununla birlikte kıyı bölgelerindeki hızlı nüfus artışı ile bölgenin canlı ve cansız kaynakları üzerindeki baskı da artmıştır. Son yıllarda giderek gelişen turizm ile ortaya çıkan yoğun yapılaşma, insanların kıyı bölgelerindeki aşırı yığılması, kötü arazi kullanımı, endüstriyel veya tarımsal kaynaklı kirleticilerin denize ulaşması kıyı habitatlarının ve ekosistemlerinin farklı ölçeklerde bozulması sonucunu doğurmuştur. Türkiye'nin Akdeniz sahillerinde yuva yapan deniz kaplumbağaları ile ilgili daha önceleri çok az olan araştırmalar son yıllarda artış göstermiştir. Hathaway (1972) tarafından yapılan ilk yayında Caretta caretta ve Chelonia mydas'ın büyük olasılıkla Türkiye'yi ziyaret ettikleri belirtilmektedir. Başoğlu (1973) İzmir bölgesinden iki ve Köyceğiz'den bir sırt kabuğu bulunduğu ve bunların C. caretta'ya ait olduğunu ifade etmekle birlikte fazla bilgi vermemektedir. Başoğlu ve Baran (1982), E.Ü. Sistematik Zooloji Kürsüsü koleksiyonlarında bulunan deniz kaplumbağası (C. caretta) hakkında bilgi vermektedirler. Geldiay ve Koray (1982), Geldiay et al. (1982), Geldiay (1983, 1984), Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında yaşayan deniz kaplumbağalarının (C. caretta ve C. mydas) populasyonları ve korunmaları ile ilgili araştırmalar yapmışlardır. 3

22 4 Baran ve Kasparek (1989) ve Baran (1990), deniz kaplumbağalarının Türkiye kıyılarındaki önemli yuva yapma yerlerini ve bölgelerdeki sorunları saptamışlardır. Canbolat (1990, 1991, 1997, 2001c), Erk'akan ve Canbolat (1990) ve Erk'akan (1993) Dalyan Kumsalındaki, Yerli (1990) Patara Kumsalındaki, Canbolat (1999) Dalyan ve Patara kumsallarındaki Kaska (1993) Kızılot ve Patara Kumsallarındaki, Baran et al. (1991) Mersin- Kazanlı bölgesindeki, Baran vd. (1992) Dalyan, Patara, Kumluca, Kızılot, Anamur ve Kazanlı Kumsallarındaki, Piggelen and Strijbosch (1993) Göksu Deltası'ndaki, Türkozan ve Baran (1996) Fethiye Kumsalı'ndaki, Baran vd. (1996, 1997) ve Canbolat (2000a; 2000b; 2000c, 2001a; 2001b, 2002a; 2002b, 2003), Belek bölgesindeki, Selin İnşaat (2004, 2005) Dalyan, Fethiye, Patara, Belek ve Göksu Deltası ndaki, Yerli ve Canbolat (1998 a, b) ile Yerli ve diğ. (1998) ise tüm Akdeniz kıyısı boyunca deniz kaplumbağası yuvalama alanlarında düzenli araştırmalar gerçekleştirmişlerdir Türkozan vd.. (2003) Dalyan,Fethiye, Patara, Belek ve Kizilot bölgelerindeki yuvalama ve predasyonları incelemişlerdir. Ayrıca bazı yayınlarda, çarpık yapılaşma ve aşırı kum alımının Türkiye'nin Akdeniz kıyı kuşağındaki kıyı dengesi ve deniz kaplumbağalarına olumsuz etkileri (Ozaner, 1991) ile Türkiye deniz kaplumbağalarının biyoloji ve korunmaları üzerine bilgilere (Atatür, 1992) yer verilmiştir.

23 5 2. ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ 2.1. Caretta caretta Hakkında Genel Bilgiler Bugün dünyada yaşayan sekiz tür deniz kaplumbağası (Dermochelys coriacea, Eretmochelys imbricata, Lepidochelys kempii, Lepidochelys olivacea, Chelonia mydas, Chelonia agassizi, Natator depressus, Caretta caretta) vardır. Bu türlerden, Caretta caretta, Chelonia mydas, Dermochelys coriacea, Eretmochelys imbricata ve Lepidochelys kempii olmak üzere beşi Akdeniz'de bulunmaktadır. Ancak Akdeniz'de düzenli olarak yuvalayan türler Caretta caretta ve Chelonia mydas'tır (Groombridge, 1990). C. caretta ergin bireylerinde karapaks (sırt kabuğu) oval şekilli ve arkaya doğru daralmış, cm boyunda ve cm genişliğindedir. Baş oldukça büyük ve üçgenimsidir. Genel renklenme dorsalde kırmızımsı-kahverengi, ventralde kremsi-sarı şeklindedir. Diğer deniz kaplumbağalarından ayırt edici özellikleri ise şunlardır; sağlam bir kabuk, gözler ile burun delikleri arasında kalmış iki çift prefrontal plak (bazı bireylerde bu plakların ortasında beşinci bir plak olabilir), karapaksta beş çift kostal plak, plastronda karapaksla bağlantılı ve geniş üç çift inframarjinal plak, her bir üyede iki tırnak ve tipik olarak kahverengimsi-kırmızı renklenmedir. C. caretta Atlantik, Pasifik ve Hint Okyanusunun ılıman ve subtropikal sularındaki haliç, lagün, koy ve kıyıya yakın denizlerde dağılım gösterir. En büyük yuvalama alanları Umman'ın Masirah Adası'dır (Ross and Barwani, 1982). Oldukça önemli oranda populasyonu barındıran diğer bir yuvalama alanı ise Florida'da bulunmaktadır (Dodd, 1988). Akdeniz'deki önemli yuvalama alanları Yunanistan ve Türkiye sahillerindedir. Bunlara oranla çok düşük ancak yine de önemli bir populasyona Kıbrıs'ta rastlanmaktadır. Tunus'ta yuvalama çok nadir, İsrail'de ise daha da azdır. Zaman zaman Lampedusa (İtalya), Sicilya ve hatta Sardunya'da da yuvalama olmaktadır. Mısır ve Libya için ise veriler yetersizdir (Groombridge, 1990). Türkiye'deki C. caretta yuvalama alanları, Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye, Patara, Kumluca, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa, Anamur, Göksu Deltası'dır (Baran and Kasparek, 1989). Göksu Deltası nın batısında kalan yuvalama kumsalları da Chelonia mydas yuvalama kumsallarıdır. Bu kumsallarda

24 6 diğer türe ait yuvalamalar da az miktarda görülmekle beraber yoğunluk açısından yüksek olan tür kumsalın tanımlanmasında belirleyici olmuştur. C. caretta biseksüeldir ve eşeysel dimorfizm erginlerde görülür. Eşeyler arasındaki büyüklük dimorfizmi hakkında çelişkili bilgiler mevcuttur. Ancak ergin erkekler dişilerden daha uzun kuyruğa (3:1), daha uzun geriye doğru kıvrılmış tırnaklara sahiptir. Yavru, genç ve ergin öncesi bireylerde morfolojik tetkiklerle eşey ayrımı yapabilmek mümkün değildir (Dodd, 1988; Nelson, 1988). Caldwell (1962) ve Uchida (1967)'ya göre esaret altında yetiştirilen C. caretta'nın eşeysel olgunluğa ulaşma süresi 6-7 yıl olarak tahmin edilmektedir (Nelson, 1988). Serbest olarak doğada yaşayan bireyler için eşeysel olgunluk yaşı Mendonca (1981)'ya göre yıl; Zug et al. (1983)'a göre yıl; Frazer (1983)'a göre 22 yıl; Frazer and Ehrhart (1985)'a göre eğrilerden elde edilen bilgilerle yıl olarak tahmin edilmektedir (Nelson, 1988). C. caretta'nın çiftleşmesi yuvalama başlangıcından bir kaç hafta önce yuvalama plajı yakınları veya özel toplanma alanlarında meydana gelebilir. Birbirine sıkıca sarılmış çiftler çoğunlukla yüzeyde görünmekle birlikte su altında birleşmeler de rapor edilmiştir (Limpus 1985'e göre Dodd, 1988). Yuvalama sezonu genellikle kuzey yarı kürede Mayıs-Ağustos, güney yarı kürede ise Ekim-Mart ayları arasını kapsar. Yumurtlama çoğunlukla gece meydana gelir. Yumurtlamak için kumsala yaklaşan dişi zaman zaman başını yukarı kaldırır ve kumsalı gözetler. Bu dönemde dişi dışardan gelecek uyarılara karşı çok hassastır ve rahatsız edildiğinde geri döner. Daha sonra kumsala doğru tırmanan dişi yumurtlayabileceği bir alan aramaya başlar. Bazı durumlarda yuvalamadan veya denize dönmeden önce önemli mesafeleri kat edebilir, karapakslarını gizleyebilecekleri sığ ve geri tarafta daha derin gövde çukuru açabilirler, ön üyeler yuva açma olayında pek görev yapmazlarken, arka üyeler karşılıklı iş görür. Yumurta çukuru açılırken arka üyelerden birincisi çukurdan kumu çıkarırken, diğeri yuvadan çıkartılmış olan kumu bölgeden uzaklaştırır. Ardışık olarak devam eden bu işlemden sonra yumurta çukuru açılmış olur. Bunu takiben yumurtlama işlemi başlar. Yumurtalar bir bir bırakılabileceği gibi, ikili, üçlü veya dörtlü gruplar şeklinde de bırakılabilir. Yumurta bırakma başlangıcına kadar oldukça duyarlı olan dişi, yumurta bırakma anında uyarılardan daha az etkilenir.

25 Yumurtaların bırakılmasından sonra arka üyeler kullanılarak yuvadan çıkartılmış nemli kum ile yumurtaların üzeri örtülür ve kum sıkıştırılır. Daha sonra ise dişi birey öne doğru ilerlerken ön üyeler arkaya doğru kum atarak yuva çukuru gizlenir. Bu işlemin tamamlanmasını takiben dişi birey hızlı bir şekilde denize döner (Dodd, 1988; Nelson, 1988). Dişi bireylerin kumsala çıkışlarının bazıları yuva ile sonuçlanabileceği (yuvalı çıkış-yuva) gibi, bazıları da yuva ile sonuçlanmayabilir (yuvasız çıkış-yalancı çıkış). Bu tip çıkışların değerlendirilmesi kumsalın yuvalama açısından uygunluğu ve çevresel faktörler hakkında önemli ipuçları verebilir. Deniz kaplumbağaları aynı yuvalama sezonunda birden fazla yuvalama yapabilirler. Aynı sezonda iki yuvalama arasında geçen zaman yaklaşık iki haftadır. Ayrıca deniz kaplumbağaları genel olarak 2-3 yılda bir yuvalama yaparlar (Dodd, 1988; Nelson, 1988). Yeni yumurtlamış C. caretta yumurtaları genellikle küresel, beyaz, yumuşak, mukusla kaplı ve ping-pong topu büyüklüğündedir (yaklaşık 40 mm çapında ve 40 gr ağırlığında). Ayrıca yumurtalar arasında küçük, oval şekilli veya ikili yumurtalara da rastlanılabilir. Yuvalara bırakılan yumurta sayısı yaklaşık 100, bunların kuluçka süresi ise 1,5 2 aydır (Dodd, 1988; Nelson, 1988). Yumurta predasyonları tilki, köpek, domuz, rakun, kum yengeçleri v.s. tarafından yapılabilir. Rüzgar erozyonu, dalga erozyonu, kum alımı, araç trafiği yumurta fazında ölümlere neden olabilecek diğer faktörlerdir. Yavrular yumurta kabuklarını kırdıktan sonra karapakslarının düzelmesi için yuva içinde 26 saate kadar hareketsiz kalırlar, yuvayı terk etme ise yumurtadan çıktıktan 1 7 gün (ortalama 2,5 gün) sonra yavruların birbirine yardımıyla yüzeye doğru tırmanmalarıyla gerçekleşir (Demmer, 1981 ve Miller, 1982'ye göre Dodd, 1988). Yavruların yuvadan çıkışları çoğunlukla kum yüzey sıcaklığının düştüğü gece saatlerinde meydana gelir. Yuvadaki bütün yavrular aynı zamanda çıkmayabilir, bu durumda takip eden gecelerde de gruplar halinde yavru çıkışı devam eder. Yuvadan çıkmış yavrular ufuk aydınlığını kullanarak denize doğru yönelirler. Bu durumda plaj gerisinde var olan herhangi bir ışık kaynağı yavruların yönlerini şaşırmalarına ve ölümlerine neden olabilir. Denize ulaşan yavrular "yüzme çılgınlığı" denen ve yaklaşık 20 saat süren bir dönemde durmaksızın yüzerler (Salmon and Wyneken, 1987). 7

26 8 Yavru mortalitesinin yuvadan çıkıştan sonra ve yüzmenin ilk birkaç gününde fazla olduğu kabul edilir. Yengeçler, tilkiler, köpekler, rakunlar yakın kıyı balıkları ve köpek balıkları en önemli predatörleridir. Doğal predatörlerinin yanı sıra yavrular, kumsal ışıklandırmaları ile yanlış yönelmeler sonucunda ilave mortalite kaynaklarına maruz kalabilmektedir (Dodd, 1988). Doğal ortamda yaşayan C. caretta için belgelenmiş ömür uzunluğu tahmini yoktur. Ancak Frazer, (1983) ergin dişilerin üretimsel hayat sürelerini 32 yıl, eşeysel olgunluğa ulaşma sürelerini yıl (Frazer, 1986) olarak tahmin etmiştir. Bu şartlarda maksimum ömür uzunluğunun yıl olabileceği (Dodd, 1988) belirtilmiştir. Yavru ve genç C. caretta yüzeyde akıntı çizgilerinde toplanan makroplanktonik av üzerinde beslenir (Carr, 1987). Ergin bireyler özellikle yumuşakçalar üzerinden beslenen bir karnivordur. Geniş bir kafa ve oldukça gelişmiş çene kasları ve kuvvetli gagalarıyla sert kabuklu avlarını parçalamak için iyi uyum yapmıştır. Çoğunlukla ılık ve subtropikal bölgelerde yuvaladıklarından, C. caretta'nın üreme habitatları ve kışlama alanları arasında göç ettikleri sanılır, erkek göçleri hakkında çok az şey bilinir. C. caretta'da grup göçü bilinmemektedir. Yıl boyunca açık deniz sularında kalabilirler, Florida'da bazı bireylerin dipleri çamurlu kanallara girdikleri belirlenmiştir. Bazı populasyonlar ise yıl boyunca yuvalama kumsallarının yakınında yaşarlar ve yuvalama dönemleri arasında çatlak ve delikleri mesken edinebilirler. C. caretta'nın klasik anlamda "sürüler" oluşturduğuna dair herhangi bir gösterge yoktur. Bununla beraber, denizde ya da yuvalama kumsallarının yakınında lokal yoğunlaşma oluşturabilirler (Dodd, 1988). C. caretta'nın erkekleri hakkındaki bilgilerin azlığından dolayı populasyonlarının cinsiyet oranı tam olarak bilinmemektedir. Populasyonların yaş kompozisyonu ve boyut kompozisyonu hakkında da kapsamlı bir bilgi yoktur. Ayrıca Henwood (1987) populasyonda kompozisyonların her sezonda değiştiğini ve böylece populasyonun büyüklüğü hakkında bilgi edinmenin karmaşık hale geldiğini belirtmiştir. Populasyon yapısı ve cinsiyet oranı hakkındaki eksik bilgiler ile deniz kaplumbağalarının yaşadığı biyolojik populasyonun sınırlarının tam bilinmemesinden dolayı populasyon bolluk ve yoğunluğu hakkında tahmin yapabilmek zorlaşmaktadır. Bununla birlikte yuvalama

27 kumsallarına gelen dişilerin direk sayımı veya yuva sayılarıyla bazı tahminler yapılmaktadır. C. caretta'nın üretkenlik oranlarına etki eden faktörler bölgesel olarak değişkenlik göstermektedir ve populasyon içinde önemli oranlarda varyasyonlar söz konusudur. Bu varyasyonlar belirli sahillerdeki üretkenlik durumunun belirlenmesini engeller. Aşırı yağmurlar, rüzgar erozyonu, dalga erozyonu, sıcaklık gibi baskın genel çevresel faktörler üretkenliği etkiler. Beslenme bölgelerindeki besin miktarı ve kalitesi de değişik sayılarda yumurtlamada etkili faktörlerdir. Kumun kimyasal yapısı, nemlilik, sıcaklık, gaz değişimi, predatörler yuvadaki yavru başarısını etkiler. Yumurtlama sahillerindeki insanların varlığı, ziyaretçilerin olması, çevredeki ışık kaynakları yuvalama yapmak için kumsala çıkmış dişileri rahatsız eder ve denize dönmelerine neden olabilir (Dodd, 1988). C. caretta yavruları, kum yengeçleri, köpek balıkları, predatör kemikli balıklar ile tilki, köpek, rakun gibi memelilere yem olmaktadır. Çeşitli kuşlar da gündüz saatlerinde yavruları avlarlar. Hastalık, şiddetli açlık ve soğuk sersemliği şüphesiz ölümlere sebep olabilmektedir. Ancak belirli populasyonlar üzerindeki etkileri bilinmemektedir. Katran, yağ artığı, plastik atıklarının yutulmasından da ölümler meydana gelebilmektedir. Genç, ergin öncesi ve ergin bireyler ise özellikle köpek balıkları tarafından avlanırlar. Ayrıca bu gruplar katran ve plastik yutmaktan ölür veya yaralanırlar. Ayrıca bot çarpmaları, bilinçli avlanmalar ve çeşitli ağlara takılmalar da ölüme neden olan diğer faktörlerdir. C. caretta Avustralya, Güney Afrika ve ABD'de korunmaktadır. Balıkçılık endüstrisinin birinci avı olmasa da kimi ülkelerde avlanırlar. İnsanların çoğu beğenilmemiş tadından dolayı etini yemezler. Ancak Hindistan, Madagaskar, Mozambik kıyılarında yaşayan insanlar tarafından hala tüketilmektedir. Her ne kadar C. caretta, Chelonia mydas, Eretmochelys imbriicata, Lepidochelys kempii ve Lepidochelys olivacea'ya göre eti, kabuğu ve derisi bakımından değerli olmasalar da yumurtaları dünyanın birçok yerinde tüketilir. Mozambik, Madagaskar ve Umman kıyı şeritlerinde olduğu gibi C. caretta yumurtalarının protein amaçlı kullanılması populasyonlarının gerilemesine neden olmuştur. C. caretta'nın da içinde bulunduğu deniz kaplumbağaları, bu türlerin durumları ve önemi kavrandıkça yakalanmalarını ve satışlarını 9

28 10 yasaklayan, habitatlarının korunmasını sağlayacak kanunlarla korunmaya çalışılmıştır. C. caretta Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) Ek 1'de listelenmiştir. Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu birçok ülke bu antlaşmayı imzalamıştır. Bu listede yer alan türlerin gelir elde etmek amacıyla herhangi bir şekilde satışı yasaklanmıştır. Göç eden türler konferansı hazırlıklarında uluslararası korumanın şart olduğu Ek 2 listesinde yer almışlardır. IUCN ise bu türü "tehdit altında" türler arasında sınıflandırmıştır. Her ne kadar bazı düzenleyici kanunlarla koruma altına alınmış olsada, bazı bölgelerdeki yetersiz veya isteksiz güvenlik güçleri ve ülkelerin ekonomik seviyelerindeki farklılıklar C. caretta ve diğer deniz kaplumbağalarının korunmasında yeterli olamamakta ve tedbirlerin uygulanmasını güçleştirmektedir. C. caretta'nın neslini devam ettirebilmesi için bütün önemli yuvalama, beslenme, göç ve kışlarını geçirdikleri habitatların üzerinde önemle durulması ve biyolojik verilere dayalı korumaların uygulanması zorunlu olmuştur. Deniz kaplumbağalarının korunması için farklı bölgelerde farklı koruma ve yönetim alternatifleri (Mrosovsky, 1983; Dodd, 1988) uygulanmaktadır. C. caretta'nın derisi ve kabuğu için fazla talep yoktur ve uluslararası ticareti de yoğun değildir. Yumurta ve eti ise genellikle lokal olarak tüketilmektedir. CITES uygulamaları uluslararası ticareti engellemede başarılı olabilecektir. Uluslararası ticaret değişik derecelerde başarıyla yasalar tarafından durdurulmuştur. Örneğin, ABD ve Avustralya'da yumurta tüketimi bu sayede durmuştur. Fakat kaçak avlanma devam etmektedir. Kolombiya, Madagaskar ve Mozambik'de ise yumurtalar hala toplanılmaktadır. Koruma kanunlarının olmadığı bölgelerde ise kanunların çıkarılması ve uygulanması türün devamlılığı için zorunlu görünmektedir. Türün korunması ve olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için dikkat edilebilecek hususlar ve uygulanabilecek yöntemler mevcuttur. Dişilerin üretkenlikteki önemi ve yumurtlama anlarında çok hassas olmaları nedeniyle plaja gelen dişilerin rahatsızlıklardan arındırılmaları gerekmektedir. Bu, yumurtlama mevsiminde insan aktivitesinin en aza indirilmesi ve yavruların yollarını bulabilmeleri için yapay ışıklandırmaların minimuma çekilmesiyle gerçekleşebilir. Yuvalar ve dişiler sahillere giren araçlardan da korunmalıdır. Çünkü bunlar kumu

29 sıkıştırabilirler veya yavruların içinden çıkamayacakları izler bırakabilirler. Ayrıca bu araçların gece kullanılması da dişilerin bu sahillere gelmesini engelleyebilirler. Plaj temizlemede kullanılan ağır mekanize temizleme araçları, yumurtlama plajlarında yumurtlama mevsiminde kullanılmamalı veya zarar vermeyecek boyutlarda işletilmelidir. Yumurtalar üzerindeki kaçak avcılığın, predasyonun ve erozyonun yüksek olduğu bölgelerde yeni yapılmış yuvalar, korunmuş kuluçkalıklara taşınabilir, buralarda açılan yuvalara tekrar gömülür ya da nemli plaj kumu ile doldurulmuş kutularda inkübasyona bırakılabilir. Bu tip uygulamaların yapılacağı durumlarda, yöntemin taşıdığı bazı risklerden dolayı dikkatli planlama yapılması ve yürütülmesi zorunluluğu vardır. Deniz kaplumbağalarının korunmasında kullanılan bir başka metot da yavruları ilk dönemlerinde yüksek olan predasyonlardan korunabileceği büyüklüğe kadar ulaştırmaktadır. Konu ile ilgili araştırıcılar tarafından habitat korunmasından sonra bu metodun kullanılması gerektiği savunulmaktadır. Bu yöntem özellikle Chelonia mydas, Eretmochelys imbricata, Lepidochelys kempii populasyonlarını arttırmak için dünyanın değişik yerlerinde kullanılmıştır. Yavru kaplumbağaların korunması için; yavru kaplumbağalar üzerindeki predasyonun azaltılması, plaj ışıklandırmalarından kaynaklanan yanlış yönelmelerin önlenmesi, kirleticilerin ve besin olarak nitelendirebilecekleri plastiklerin denize ulaşmasının engellenmesi gereklidir. Balıkçılıkta kullanılan ağlarla tesadüfi yakalanmaların ve ölümlerin yüksek olduğu bölgelerde "Kaplumbağa Dışlayıcı Aygıt (TED)" ların kullanılması balıkçılıktan kaynaklanan ölümleri azaltacak bir yöntemdir. Bu yöntem özellikle ABD'de balıkçılıktan kaynaklanan ölümlerin yüksek olduğu bölgelerde kullanılmış, ergin ve ergin öncesi yaşlardaki kaplumbağaların kurtulmasını sağlamıştır. Çalışma sahası ve alt bölgeleri için gerekli görülen tavsiyeler yada yukarıda bahsedilen dikkat edilmesi gereken hususlar veya uygulanması gereken yöntemler Tartışma ve Sonuç bölümünde sunulmuştur. Bu çalışma 2006 üreme sezonunda Antalya/Belek kumsalında C caretta türünün yuvalama durumunun güncellenmesi ve türün bölgedeki 11

30 12 varlığını olumsuz etkileyebilecek unsurların tespit edilmesi ve çözüm önerileri sunulması amacıyla gerçekleştirilmiştir Çalışma Sahasının Genel Özellikleri Araştırma alanı Antalya İli Serik İlçesi sınırları içerisinde kalmaktadır. Çalışma alanı, batıdaki Aksu Nehri ile doğudaki Acısu arasında kalan yaklaşık 16 km'lik alandan oluşmaktadır. Antalya İli yüzölçümünün büyük bir bölümünü dik; çok dik ve sarp eğimli araziler oluşturmakta olup, bu arazilerin büyük çoğunluğu orman ve funda örtüsü altında bulunmaktadır. Serik İlçesi nin arazi varlığı 132,981 hektardır.bu oran il yüzölçümünün %6,4 üdür. Ormanlık alanlar il yüzölçümünün %34,8 ini kaplamaktadır ve ha alana yayılmışlardır. Tarım 423,246 ha alana yayılmış olup, il yüzölçümünün %20,5 luk kısmını teşkil eder (Yerli ve Canbolat, 1998b). Serik ilçesi, ağırlıklı toprak grubu kırmızı Akdeniz toprağıdır. Arazi kullanma şeklinin dağılımı orman arazisi yoğunluklu olarak belirlenmiştir. Arazi sınıfları ve eğim gruplarına göre kullanma şekline bakıldığında VII. sınıf arazi kullanma kabiliyeti ve orman arazisinin yoğunlukta olduğu görülmektedir. Arazilerin tarımsal potansiyele göre sınıflandırılmasına bakıldığında 1. derece önemde tarım arazilerinin yoğunluk teşkil ettiği görülmektedir (Yerli ve Canbolat, 1998b). Çalışma alanının (Serik Meteoroloji İstasyonu verilerine göre) Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarındaki 10 ( ) yılık ortalama % nisbi nem, toplam yağış m 3 ve ortalama sıcaklık ( C) değerleri ile yıllık ortalama % nisbi nem, yıllık toplam yağış ve yıllık ortalama sıcaklık değerleri Çizelge 2.1 de verilmiştir.

31 13 Çizelge 2.1 Belek Bölgesinde Haziran, Temmuz ve Ağustos Aylarına Ait Meteorolojik Veriler (Ortalama olarak). Haziran Temmuz Ağustos Yıllık Nem (%) 59,9 57,7 60,6 65,2 Yağış (m 3 ) 4,1 2,2 1,3 908,9 Sıcaklık ( C) 25,6 28,6 28,2 18,3 Bölgede yapılan çalışmalarda, 140'ı kuş olmak üzere yaklaşık 200 tür omurgalı fauna elemanı ile 580 civarında flora elemanı saptanmıştır (Alten and Aydemir, 1998; Sümbül et al., 1998). Belek bölgesi, içerdiği 28 endemik bitki türü (Sümbül and Göktürk, 1996) ile sadece bölgeye özgü olan Pyrus serikensis (Serik Armudu), bölgenin simgesi haline gelmiş Tyto alba (Peçeli Baykuş) (Alten and Aydemir, 1998) ve koruma altına alınmış Caretta caretta gibi türler için önemli bir alan özelliği taşımaktadır Belek Turizm Merkezi Antalya İli Belek Turizm Merkezi gün ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu Kararı ile Turizm Merkezi olarak tespit edilmiştir. Daha sonra 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu ve bu kanunun 8. maddesine istinaden çıkarılan "Kamu Arazisinin Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik" hükümlerine uygun olarak arazi tahsis işlemleri yapılmıştır. Belek Turizm Merkezinde 12 tanesi yatırımda olan 47 adet tesis bulunmaktadır. Bir çoğu 5 yıldızlı otel ve 1. sınıf tatil köyüdür. 5'i yatırım safhasında 5'i işletmede olan 10 adet golf sahası bulunmaktadır. Yeni verilen tahsisler de bitirildiğinde bölgede 36 adet otel ve tatil köyü, 10 adet golf sahası ve 1 adet turizm kompleksinden oluşan ortalama 45 bin yatak kapasiteli bir turizm merkezi olacaktır (BETUYAB, 2006, sözlü görüşme). BETUYAB, Belek Turizm Merkezi'ndeki alt yapı ve sorunlarının Devlet-Özel Sektör işbirliği ile çözülmesi amacıyla 1989 yılında Belek'teki yatırımcılar tarafından kurulmuştur. Anonim şirket statüsündeki birliğin şu an itibariyle ortak sayısı 42'dir. Alt yapı ve üst

32 14 yapının tamamlanmasından sonra BETUYAB temelde üç ana görevi üstlenmiştir. Bunlar tanıtım, zararlılarla mücadele ve çevre faaliyetleri olarak belirlenmiştir (BETUYAB, 2006, sözlü görüşme) İkinci konutlar Turizmin gelişimi ile beraber buna paralel olarak yörede ikinci konut yapımları da hızlanmıştır. İkinci konut alanları genellikle Asteria- Acısu arasındaki Turizm Tesislerinin gerisinde kalan alanda bulunmaktadır. Asteria-Acısu arasındaki ormanlık alanını gerisinde 1990 yılında yapımına başlanılan site inşaatlarının yaklaşık 9 bin civarında olacağı planlanmaktadır (DHKD-WWF, 1996) Günübirlik alanlar ve çardaklar Bölgede Aksu-Beşgöz arasında kalan alan tamamen yöre halkının kullanımında olan çardaklarla dolmuştur. Asteria-Acısu arasında ise günübirlik kullanımlara ayrılmış alanlar bulunmaktadır Alt Bölgeler Toplam 29,5 km'lik uzunluğa sahip Belek bölgesinde çalışma alanı olarak seçilmiş 16 km'lik alan (Belek Turizm Bölgesi) bölgelerin kullanımları, topoğrafik durumları ve fiziksel ayıranları dikkate alınarak 4 alt bölgeye ayrılarak incelenmiş ve bu bölgeler ayrı numaralarla kodlanmıştır. Bu alt bölgeler sırasıyla; Aksu Nehri-Beşgöz Çayı (1.)-1.2 km Aksu Nehri ile Beşgöz Çayı arasındaki (1. AK-BG bölgesi) alan çardakların yoğun olarak bulunduğu alandır ve bu kumsalın uzunluğu 1.2 km'dir Beşgöz Çayı-Asteria (2.)-3.5 km Beşgöz Çayı ile Club Asteria arasındaki (2. BG-AS bölgesi) alan hiç bir yapılaşmanın bulunmadığı boş bir alandır ve bu kumsalın uzunluğu 3.5 km'dir Asteria-Belpark (3.1)-6.0 km 3.1 AS-BP bölgesi ise turizm tesisleri ile günübirlik alanların bulunduğu bölgedir. Bu bölgede Club Asteria'dan Kaya Select Hotel'e kadar uzanan alanda turizm tesisleri (Bu tesisler sırasıyla; Club Asteria,

33 Club Megasaray, Adora Golf Resort Hotel, Tatbeach Golf Hotel, IC Hotel s Santai, MLC Sirene Ctiy, Sirene Golf Hotel, Kempinski The Dome, Kaya Belek Hotel, Kaya Select Hotel) yer almaktadır. Bu kumsal 2,2 km dir. Kaya Otel'den Otium Hotel Zeynep'e kadar uzanan kumsal Kadriye Belediye'sine ait günübirlik kullanım alanıdır. Bu kumsalın uzunluğu 0,6 km dir. Otium Hotel Zeynep'ten MLC Water World (eski Belpark)'e kadar ki kumsalda turizm tesisleri (Bu tesisler sırasıyla; Otium Hotel Zeynep, Club Justiniano Hotel, Altis Golf Hotel, Papillion Belvil Hotel, Asteria Bellis Resort, Attaleia Holiday Village, Calista Luxury Resort, Sürtür Turizm, Cornelia Golf, Susesi Resort Hotel, Ela Quality Resort, MLC Water World) yer almaktadır. Bu kumsalın uzunluğuda 3,2 km dir Belpark-Acısu (3.2)-5.3 km 3.2 BP-AC bölgesinde de turizm tesisleri ve günübirlik alanlar bulunmaktadır. Bu bölgede MLC Water World den Serik Kamping e kadar uzanan alanda turizm tesisleri (Bu tesisler sırasıyla; MLC Water World, Belconti Resort Hotel, Limak Arcadia Golf Hotel, Paloma Grida Village, Club Alibey, Spice Hotel, Adam&Eve Hotel, Papillon Golf Hotel, Club Voyage Belek Select, Serik Kamping) yer almaktadır. Bu kumsal 3,1 km uzunluğundadır. Serik Kamping'ten Hotel Sillyum'a kadar uzanan kumsal Serik Belediye'sine ait günübirlik kullanım alanıdır ve uzunluğu 0,6 km dir. Hotel Sillyum'dan Cesar s Temple'a kadar uzanan alanda turizm tesisleri (Bu tesisler sırasıyla; Hotel Sillyum, Cornelia Deluxe Hotel, Papillon Ayscha Hotel, Maritim Pine Beach Resort, Maritim Pine Beach Club, Limak Atlantis Golf Hotel, Gloria Verde Hotel, Papillon Zeugma Hotel, Rixos Premium, Cesar s Temple) yer almaktadır ve uzunluğu 1,6 km dir Saha Çalışması Belek Bölgesindeki Caretta caretta ile ilgili alan çalışmaları, kumsalın tamamı için kişiden, ÖÇKB dışında kalan Belek Turizm Bölgesi için ise ortalama 16 kişiden oluşan ekiple, ergin bireylerin kumsala çıkışları ile yavru çıkış dönemleri dikkate alınarak 19 Mayıs Eylül 2006 tarihleri arasında yürütülmüştür. Bu dönem içerisinde çalışmalar, 19 Mayıs 16 Haziran tarihleri arasında ortalama 4

34 16 kişi tarafından, 16 Haziran 25 Eylül tarihleri arasında ise 16 kişi tarafından yürütülmüştür. Bu dönemlerdeki gündüz çalışmalarında veri toplama işlemi, saatleri arasında alt bölgelerin ikişer kişilik ekiplerce taranmasıyla gerçekleştirilmiştir. Alandan toplanmış veriler değerlendirilirken, kumsalda meydana gelen olayların daha iyi ortaya konabilmesi için zaman, bölge ve denizden uzaklık olmak üzere üç temel değişken kullanılmıştır. Denizden karaya doğru dikey olarak kum yüksekliği, dalga etkisi, devamlı yıkanan alan, nemlilik ve sıcaklıkta değişiklikler meydana gelmektedir. Bu faktörlerin deniz kaplumbağalarını nasıl etkilediklerini ortaya çıkarabilmek amacıyla beşer metre aralıklarla kumsal dikey olarak bölümlere ayrılmıştır. Kumsal deniz sınırından geriye doğru üç kısımda ele alınmıştır. Bunlar; deniz sınırından başlayıp dalga etkisiyle sürekli yıkanan Devamlı Islak Alan (DIA), DIA üst sınırından başlayıp gelgit etkisiyle yakın zamanda etkilenmiş hafif nemli kumdan oluşan Yarı Islak Alan (YIA) ve ve YIA nın üst sınırından başlayıp devam eden ve kumun nispeten daha kuru olduğu Devamlı Kuru Alan (DKA) dır. Yumurta bırakmayla sonuçlanmış ergin birey çıkışları "Yuva-Yuvalı Çıkış", yumurta bırakmayla sonuçlanmamış ergin birey çıkışları ise "Yuvasız Çıkış-İz" olarak değerlendirilmiştir. Bu araştırma sırasında, alan çalışmaları öncesi hazırlanmış ergin-yuva ve iz formları kullanılmıştır. Yuvalı veya yuvasız ergin birey çıkışları, saatleri arasında yapılabildiği gibi saatleri arasında da yapılabilmektedir. Bu zaman periyotları iki farklı güne ait olmasına rağmen, çıkabilecek karışıklıkları önlemek için arasında yapılan çıkışlar da bir önceki gün yapılmış gibi değerlendirilmiştir. Predasyon ve yavru çıkış tarihlerinde de aynı şekilde değerlendirme yapılmıştır. Sabah saatleri arasında yapılan alan çalışmalarında ergin birey çıkışlarının yuva ile sonuçlanıp-sonuçlanmadığı, bu çıkışların tarihleri, denize olan uzaklıkları, DIA (Devamlı Islak Alan) ve YIA (Yarı Islak Alan) uzaklık ve konumları ile kumsal üzerinde bırakılan izlerin tipleri ve şekilleri formlara günlük olarak kaydedilmiştir.

35 Yuvaların tespitinde yumurta bırakılıp kapatılmış olan alandaki kum yumuşaklığı nispet alındığından cm lik şişler kullanılmıştır. Mesafe ile ilgili ölçümler ise şerit metreler yardımıyla yapılmıştır. Sabah çalışmaları sırasında tüm yuvaların birebir kayıtları yapılmıştır. Bu çalışmalar sırasında ergin bireylerin yuvalarını tespit için yuva yüzeyindeki ilk yumurtalar görününceye kadar yuva yüzeyindeki kum 10 cm çapındaki genişlikte açılarak elle alınmış, yuva sıcaklık ve nemliliğinde değişiklikler olmaması için yuva yüzeyi, çıkartılan kum ile tekrar kapatılmıştır. Tespit edilmiş yuvalar kum yüzeyine ve kumun altına konulan ve üzerinde yuva tarih ve numaraları bulunan çubuklarla işaretlenmiş ve Küresel Konumlama cihazlarıyla yerleri kaydedilmiştir. Ergin yuvalama zamanında saptanamamış ancak yuva olma olasılığı bulunan izler de benzer şekilde işaretlenerek daha sonraki predasyonlar veya yavru çıkışı zamanında kontrol edilmiştir. Belek'teki turizm tesisleri önündeki yuvaların insan kullanımlarından dolayı zarar görmemeleri için bu yuvalar Prizma Kafeslerle kafeslenmiştir. Kafeslenerek yerleri belirlenmiş bu yuvaların herhangi bir şekilde zarar görmemesi için de bu yuva ve kafeslerin bulunduğu tesis güvenlik sorumluları bilgilendirilmiş ve yavru çıkış dönemine kadar güvenlik altında tutulmaları sağlanmıştır. Ergin bireylerin yuvalarına bıraktıkları yumurtalar iki farklı yöntemle sayılmaktadır. Bunlardan birincisi ergin bireyin yumurta bırakması anında yapılan sayım (Direkt Sayım Yöntemi), diğeri ise yavru çıkışları sonrasında yuvaların kontrol için açılmasında yapılan sayımdır (İndirekt Sayım Yöntemi). Bu çalışmada ise ikinci yöntem kullanılmıştır. Sabah yapılan arazi çalışmalarında kumsalda daha önce yapılmış bütün yuvalar kontrol edilmiştir. Predasyona uğramış bir yuva bulunmuş ise hangi yuvanın predasyona uğradığı, predasyonun tarihi, predasyonda tahrip edilmiş yumurta sayısı ve yuvada yumurta kalıp-kalmadığı belirlendikten sonra yuva tekrar kapatılmıştır. Predasyona uğramış bir yuvadaki, predasyonda tahrip edilmiş yumurta sayısı, predasyon sonrası yuva etrafındaki kabukların sayılması ile tespit edilmiştir. Bu amaçla yuva yakınında bulunan tahrip edilmiş yumurtalar öncelikle nispeten sağlam ve bütünlüğünü koruyanlar olmak üzere sayılmış daha ufak yumurta kabuğu parçaları ise bir bütün yumurtaya tekabül edecek kümelere ayrılmış bu kümeler sayılmıştır. Predatör türün tespiti kumdaki 17

36 18 ayak izleri, varsa dışkı örneği ve yuvanın kazılış ve tahrip ediliş biçimine bakarak yapılmıştır. Yüksek predasyonun bulunduğu alanlarda, predasyona karşı yüzey kafesleri kullanılmıştır. Bu kafesler yumurtaların bulunduğu alanda kum seviyesinin yaklaşık 10 cm altına yerleştirilerek insanların dışardan görmeleri engellenmiştir. Yavru çıkış zamanında sabah yapılan alan çalışmalarıyla, yavruların kum üzerinde bıraktıkları izlerden faydalanılarak hangi yuvalardan yavru çıkışı olduğu tespit edilmiştir. Yavru çıkışlarının hangi günde gerçekleştiği, yuvaların ağzında kalan (ölü ve canlı) yavru sayıları, yuvadan çıkan, denize ulaşan ve ulaşamayan yavru sayıları ile denize ulaşamayan yavru ve predatör izlerinin takibiyle yavruların ölüm nedenleri ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Yavru çıkışlarının tamamlanmasından belli bir süre sonra yuvalar kontrol amacıyla açılmış ve yuva içinde kalan (ölü ve canlı) yavru sayıları, yumurtadan çıkmış yavru sayıları (yavru çıkışı olmuş boş yumurta kabukları), bozulmuş yumurta (döllenmemiş yada döllenmiş ama embriyo gelişimi belirli safhada durmuş) sayıları ve bunların embriyonik gelişme durumları belirlenmiştir. Kontrol açışları sırasında yavru çıkışı olmuş yumurta kabuklarının sayılmasıyla hangi yuvadan kaç tane yavrunun çıktığı saptanmış ve yavru çıkışları zamanında yavru izlerinin kullanılmasıyla elde edilen verilerle karşılaştırılmıştır. Bölgeyi kullanan kişilerinin deniz kaplumbağaları ve korunmaları konusunda bilinçlendirilmesi ve bilgilendirmesi amacıyla Danışma Masaları açılmıştır. Ayrıca Belek'teki turizm tesis yönetici ve ilgili personeline eğitim seminerleri verilmiştir.

37 19 3. BULGULAR Belek'te batıdaki Aksu Nehri ile doğudaki Acısu Çayı arasında kalan bölgede, 2006 yılı için Caretta caretta'ya ait 202 si yuvasız çıkış, 234 ü yuva olmak üzere toplam 436 çıkış kaydedilmiştir. Toplam çıkışlara göre yuvasız çıkış oranı %46,3 iken yuva oranı ise %53,7 olarak bulunmuştur. Bu 234 yuvanın 72 si bir veya birkaç defa predasyona uğramış ve gene bu 234 yuvanın 204 ünde yavru çıkışı gözlenmiştir. Belek Turizm Bölgesinde 2006 yılı Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarındaki Caretta caretta yuvasız çıkış sayıları sırasıyla 5, 78, 111 ve 8; yuva sayıları ise Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları için 4, 144, 83 ve 3 adet olarak belirlenmiştir (Çizelge 3.1). Bölgede deniz kaplumbağalarının yuvalamalarının en yoğun görüldüğü aylar Haziran (%61,5) ve Temmuz (%35,5) aylarıdır. Çizelge 3.1 Belek Turizm Bölgesinde C. caretta yuvasız (iz) ve yuvalı çıkışlarının dönemlere göre dağılımı ve % oranları YUVASIZ (İZ) ÇIKIŞ YUVALI ÇIKIŞ TOPLAM ÇIKIŞ DÖNEMLER FREKANS % ORAN FREKANS % ORAN FREKANS % ORAN MAYIS 5 55,6 4 44, ,0 % ORAN 2,5 1,7 2,1 HAZİRAN 78 35, , ,0 % ORAN 38,6 61,5 50,9 TEMMUZ , , ,0 % ORAN 55,0 35,5 44,5 AĞUSTOS 8 72,7 3 27, ,0 % ORAN 4,0 1,3 2,5 TOPLAM , , ,0 % ORAN 100,0 100,0 100,0 Belek'te batıdaki Aksu Nehri ile doğudaki Acısu Çayı arasında kalan yaklaşık 16 km'lik kumsal alan, farklı özellikler içermesi nedeniyle 4 alt bölgeye ayrılmıştır. Bu alt bölgeler için dalga etkisiyle devamlı yıkanan DIA ve dalga etkisinin arttığı dönemlerde zaman saman ıslanan YIA uzunlukları Çizelge 3.2'de verilmiştir. Buna göre Belek'te 2006 yılında bölgelere göre ortalama DIA uzunluğu 4,7-5,4 m, DIA+YIA uzunluğu ise 11,1-12,5 m arasında değişmektedir.

38 20 Çizelge 3.2 Belek Turizm Bölgesinde bölgelere göre devamlı ıslak alan (DIA) ve yarı ıslak alan (YIA) uzunlukları (m). 1. AK-BG 2. BG-AS 3.1. AS-BP 3.2. BP-AC DIA DIA+YIA DIA DIA+YIA DIA DIA+YIA DIA DIA+YIA n (Örnek Sayısı) X (Ortalama) 5,3 12,1 5,4 12,5 4,7 12,0 4,8 11,1 SX (Standart Hata) 0,3 0,5 0,2 0,3 0,3 0,7 0,4 0,7 Minimum 0,0 3,0 1,5 4,5 1,1 5,4 0,7 3,1 Maksimum 15,8 27,0 16,0 51,1 11,2 28,8 17,3 31,1 S (Standart Sapma) 2,7 4,6 2,3 4,8 2,2 5,8 3,4 5,5 S^2 (Varyans) 7,2 20,8 5,2 23,0 4,8 33,9 11,8 29,9 Güven Sınırı (<µ) 4,8 11,3 5,1 11,9 4,3 10,8 4,0 9,9 Güven Sınırı (µ<) 5,8 12,9 5,7 13,1 5,1 13,2 5,5 12,3 Belek'te 2006 yılında Aksu-Beşgöz (1. AK-BG), Beşgöz-Asteria (2. BG-AS), Asteria-Belpark (3.1. AS-BP) ve Belpark-Acısu (3.2. BP-AC) arasında kalan bölgelerdeki yuvasız çıkış sayıları sırasıyla 40, 100, 38 ve 24; yuva sayıları ise 54, 107, 30 ve 43 adet olarak belirlenmiştir (Çizelge 3.3). Yuvalamaların %45,7'si Beşgöz-Asteria, %23,1 u Aksu-Beşgöz, %18,4'i Belpark-Acısu ve %12,8'si Asteria-Belpark arasında gerçekleşmiştir. Çizelge 3.3 Belek Turizm Bölgesinde C. caretta yuvasız (iz) ve yuvalı çıkışlarının bölgelere göre dağılımı ve % oranları YUVASIZ (İZ) ÇIKIŞ YUVALI ÇIKIŞ TOPLAM ÇIKIŞ BÖLGELER FREKANS % ORAN FREKANS % ORAN FREKANS % ORAN 1. AKSU-BEŞGÖZ 40 42, , ,0 % ORAN 19,8 23,1 21,6 2. BEŞGÖZ-ASTERİA , , ,0 % ORAN 49,5 45,7 47, ASTERİA-BELPARK (TOP.) 38 55, , ,0 % ORAN 18,8 12,8 15, BELPARK-ACISU (TOP.) 24 35, , ,0 % ORAN 11,9 18,4 15,4 TOPLAM , , ,0 % ORAN 100,0 100,0 100,0

39 Belek'te 2006 yılında Aksu-Beşgöz, Beşgöz-Asteria, Asteria- Belpark ve Belpark-Acısu, arasında kalan bölgelerdeki yuvasız çıkış yoğunluğu (km'ye düşen iz sayısı) sırasıyla 33,3, 28,6, 6,3 ve 4,5; yuva yoğunluğu (km'ye düşen yuva sayısı) ise 45,0, 30,6, 5,0 ve 8,1 adet olarak saptanmıştır (Çizelge 3.4). Buna göre yuvalı çıkışların en yoğun olarak Aksu-Beşgöz arasında gerçekleştiği görülmektedir. Çizelge 3.4 Belek Turizm Bölgesinde bölgelere göre C. caretta iz ve yuva yoğunlukları KUMSAL YUVASIZ (İZ) YUVASIZ (İZ) BÖLGELER UZUNLUĞU (km) ÇIKIŞ SAYISI ÇIKIŞ YOĞUNLUĞU 1. AKSU-BEŞGÖZ 1, ,3 2. BEŞGÖZ-ASTERİA 3, , ASTERİA-BELPARK (TOP.) 6,0 38 6, BELPARK-ACISU (TOP.) 5,3 24 4,5 TOPLAM 16, ,6 KUMSAL YUVALI YUVALI BÖLGELER UZUNLUĞU (km) ÇIKIŞ SAYISI ÇIKIŞ YOĞUNLUĞU 1. AKSU-BEŞGÖZ 1, ,0 2. BEŞGÖZ-ASTERİA 3, , ASTERİA-BELPARK (TOP.) 6,0 30 5, BELPARK-ACISU (TOP.) 5,3 43 8,1 TOPLAM 16, ,6 KUMSAL TOPLAM TOPLAM BÖLGELER UZUNLUĞU (km) ÇIKIŞ SAYISI ÇIKIŞ YOĞUNLUĞU 1. AKSU-BEŞGÖZ 1, ,3 2. BEŞGÖZ-ASTERİA 3, , ASTERİA-BELPARK (TOP.) 6, , BELPARK-ACISU (TOP.) 5, ,6 TOPLAM 16, ,3 21 Denizden uzaklığa göre 2006 yılında yuvasız çıkışlar ile yuvaların dağılımları Çizelge 3.5'da sunulmuştur. Ergin birey yuvaları Aksu- Beşgöz, Beşgöz-Asteria, Asteria-Belpark ve Belpark-Acısu arasında kalan bölgelerde ortalama 21,8 m, 21,1 m, 19,8 m ve 20,4 m'dir (Çizelge 3.6).

ÖZET. Fethiye Kumsalında 2012 yılı alan çalışmalarında üç adet C.caretta ergin dişi bireyi markalanmış ve bunlardan bir adedi tekrar gözlenmiştir.

ÖZET. Fethiye Kumsalında 2012 yılı alan çalışmalarında üç adet C.caretta ergin dişi bireyi markalanmış ve bunlardan bir adedi tekrar gözlenmiştir. T.C. ÇEVRE ve ŞEHĐRCĐLĐK BAKANLIĞI TABĐAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ FETHĐYE GÖCEK ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESĐ TÜR VE HABĐTAT ĐZLEME PROJESĐ KAPSAMINDA FETHĐYE KUMSAL ALANLARINDA DENĐZ KAPLUMBAĞALARI

Detaylı

T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi Tür ve Habitat İzleme Projesi Kapsamında Patara Kumsal Alanında Deniz Kaplumbağaları (Caretta

Detaylı

YEŞİL DENİZ KAPLUMBAĞASININ KORUNMASI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ BROŞÜR TR 2017 AKYATAN2016 NIN YOLCULUĞU

YEŞİL DENİZ KAPLUMBAĞASININ KORUNMASI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ BROŞÜR TR 2017 AKYATAN2016 NIN YOLCULUĞU YEŞİL DENİZ KAPLUMBAĞASININ KORUNMASI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ BROŞÜR TR 2017 AKYATAN2016 NIN AKYATAN2016 NIN GÖÇ ROTASI* Cenk Oruç / WWF-Türkiye Cenk Oruç / WWF-Türkiye *18 Temmuz-11 Kasım 2016 tarihleri

Detaylı

Bostanlık Koyu Kumsalı nda (Phaselis/Antalya) Caretta caretta (Linnaeus, 1758) Populasyonları Hakkında İlk Bulgular

Bostanlık Koyu Kumsalı nda (Phaselis/Antalya) Caretta caretta (Linnaeus, 1758) Populasyonları Hakkında İlk Bulgular journal.phaselis.org Volume I (2015) Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi Journal of Interdisciplinary Mediterranean Studies Bostanlık Koyu Kumsalı nda (Phaselis/Antalya) Caretta caretta (Linnaeus,

Detaylı

Kıyı Sistemi. Hava Deniz Kara

Kıyı Sistemi. Hava Deniz Kara Kıyı Mühendisliği Kıyı Sistemi Hava Deniz Kara Kıyı Alanı DÜNYA %29 Kara %71 Su DALGALAR RUZGAR GELGIT YOGUNLUK FARKLILAŞMASI TÜRKİYE 10 960 km ülke sınır uzunluğu 8 333 km kıyı şeridi uzunluğu Ülke nüfusunun

Detaylı

T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÖZEL ÇEVRE VE KORUMA KURUMU BAŞKANLIĞI

T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÖZEL ÇEVRE VE KORUMA KURUMU BAŞKANLIĞI T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÖZEL ÇEVRE VE KORUMA KURUMU BAŞKANLIĞI KÖYCEĞİZ-DALYAN ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ- DALYAN (İZTUZU) KUMSALI DENİZ KAPLUMBAĞALARI (CARETTA CARETTA, CHELONIA MYDAS) VE NİL KAPLUMBAĞASI

Detaylı

HAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ

HAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ HAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ HAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ HAMAMBÖCEKLERİ Ordo (Takım): Blattoptera (Hamam böcekleri) Vücutları kahverengi tonlarında, yassı ve ovaldir. Antenler çoğunlukla

Detaylı

EGZOTİK EVCİL HAYVANLAR

EGZOTİK EVCİL HAYVANLAR EGZOTİK EVCİL HAYVANLAR BİYOLOJİLERİ, BAKIMLARI, BESLENMELERİ VE HASTALIKLARI Yard. Doç. Dr. Serdal UĞURLU İ. Ü. Veteriner Fakültesi Histoloji & Embriyoloji Anabilim Dalı NOBEL TIP KİTABEVLERİ 2013 Nobel

Detaylı

Chelonia mydas (L. 1758) ve Caretta caretta (L. 1758)'nýn Kazanlý Kumsalý'ndaki Üreme Baþarýsý

Chelonia mydas (L. 1758) ve Caretta caretta (L. 1758)'nýn Kazanlý Kumsalý'ndaki Üreme Baþarýsý Chelonia mydas (L. 1758) ve Caretta caretta (L. 1758)'nýn Kazanlý Kumsalý'ndaki Üreme Baþarýsý 15, 58, 28-32 2006 Çaðlayan ELMAZ, Mustafa KALAY Mersin Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Yeniþehir Kampusu,

Detaylı

Deniz Kaplumbağaları Yeşil Kaplumbağa (Chelonia mydas) Sini Kaplumbağası (Caretta caretta)

Deniz Kaplumbağaları Yeşil Kaplumbağa (Chelonia mydas) Sini Kaplumbağası (Caretta caretta) Deniz Kaplumbağaları Denizkaplumbağaları yaklaşık 95 milyon yıldan beri dünyamızda yaşamaktadırlar. Ataları, yıllar önce, dinozorların yaşadığı devirde deniz ortamına geçmiş dev kara kaplumbağalarıdır.

Detaylı

T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ANTALYA İL ÇEVRE ve ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ANTALYA İL ÇEVRE ve ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ANTALYA İL ÇEVRE ve ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ Antalya İli, Kale - Demre Kumsalı Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta, Chelonia mydas) Ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis)

Detaylı

Kıyı turizmi. Kıyı turizminin gelişiminde etkili olan etmenler; İklim Kıyı jeomorfolojisi Bitki örtüsü Beşeri etmenler

Kıyı turizmi. Kıyı turizminin gelişiminde etkili olan etmenler; İklim Kıyı jeomorfolojisi Bitki örtüsü Beşeri etmenler Kıyı turizmi Kıyı turizmi denizden çok çeşitli rekreasyonel faaliyetlerle büyük ölçüde yararlanan ve konaklama, ağırlama gibi hizmetleri kıyıya bağlı bir turizm çeşididir. Kıyı turizminin gelişiminde etkili

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

SULAK ALANLAR VE GÖKSU DELTASI

SULAK ALANLAR VE GÖKSU DELTASI 2010 Projelerimiz Yumurtalık lagünleri yönetim planı Akyatan ve Tuzla lagünleri y.p. Seyhan deltasında küresel iklim değişikliğine bağlı deniz seviyesi yükselmesine uyum pr. Göksu deltası habitat ve tür

Detaylı

SUGÖZÜ KUMSALLARI NDAKĠ (CEYHAN-ADANA) YEġĠL KAPLUMBAĞA (Chelonia mydas L., 1758) YUVALARINDA METABOLĠK ISINMANIN BELĠRLENMESĠ

SUGÖZÜ KUMSALLARI NDAKĠ (CEYHAN-ADANA) YEġĠL KAPLUMBAĞA (Chelonia mydas L., 1758) YUVALARINDA METABOLĠK ISINMANIN BELĠRLENMESĠ T.C. ORDU ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ SUGÖZÜ KUMSALLARI NDAKĠ (CEYHAN-ADANA) YEġĠL KAPLUMBAĞA (Chelonia mydas L., 1758) YUVALARINDA METABOLĠK ISINMANIN BELĠRLENMESĠ FATMA BETÜL ÖNDER YÜKSEK LĠSANS

Detaylı

2005 Üreme Sezonunda Alata Kumsalı na (Mersin) Yuva Yapan Chelonia mydas ve Caretta caretta Populasyonlarının Araştırılması

2005 Üreme Sezonunda Alata Kumsalı na (Mersin) Yuva Yapan Chelonia mydas ve Caretta caretta Populasyonlarının Araştırılması 187 Ergene ve diğ. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2009 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2009 Cilt/Volume 26, Sayı/Issue 3: 187-196 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ 2005

Detaylı

MERSİN, DAVULTEPE YUVALAMA KUMSALINDAKİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI

MERSİN, DAVULTEPE YUVALAMA KUMSALINDAKİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI MERSİN, DAVULTEPE YUVALAMA KUMSALINDAKİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI [Chelonia mydas (LINNAEUS, 1758) VE Caretta caretta (LINNAEUS, 1758)] POPULASYONLARININ BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ MAHMUT ERGENE MERSİN

Detaylı

Demre (Kale) Kumsalı nda Yuva Yapan Caretta caretta Populasyonunun Araştırılması*

Demre (Kale) Kumsalı nda Yuva Yapan Caretta caretta Populasyonunun Araştırılması* E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2007 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2007 Cilt/Volume 24, Sayı/Issue (3-4): 239 246 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Demre (Kale) Kumsalı

Detaylı

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tuzlu su ve tatlı su biyomları olmak üzere iki kısımda incelenir.

Detaylı

KARPAZ BÖLGESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ

KARPAZ BÖLGESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ KARPAZ BÖLGESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ PROJE RAPORU 2013 HAZIRLAYAN Salahi Kusetoğulları ÇEVRE KORUMA DAİRESİ İÇİNDİKİLER SAYFA 1.GİRİŞ 3 2.GENEL BİLGİ 4 3. MATERYAL VE METOD 5 4.

Detaylı

YEŞİL KAPLUMBAĞALARDA (Chelonia mydas, L., 1758) ERGİN MORFOLOJİSİNİN YUVA, YUMURTA VE YAVRU MORFOLOJİLERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI ÖMÜR ÖZKAN

YEŞİL KAPLUMBAĞALARDA (Chelonia mydas, L., 1758) ERGİN MORFOLOJİSİNİN YUVA, YUMURTA VE YAVRU MORFOLOJİLERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI ÖMÜR ÖZKAN T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YEŞİL KAPLUMBAĞALARDA (Chelonia mydas, L., 1758) ERGİN MORFOLOJİSİNİN YUVA, YUMURTA VE YAVRU MORFOLOJİLERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI ÖMÜR ÖZKAN YÜKSEK LİSANS

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları

Detaylı

KARPAZ BÖLGESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ

KARPAZ BÖLGESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ KARPAZ BÖLGESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ PROJE RAPORU 2016 HAZIRLAYAN Salahi Kusetoğulları ÇEVRE KORUMA DAİRESİ İÇİNDİKİLER SAYFA 1.GİRİŞ 3 2.GENEL BİLGİ 4 3. MATERYAL VE METOD 5 4.

Detaylı

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ

MEVZUAT BİLGİLENDİRME SERVİSİ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Gümrükler Genel Müdürlüğü Sayı :20117910/170.05.01 Konu :Su Kaplumbağaları İthalatı 25.11.2014 / 4145467 DAĞITIM İlgi :10.10.2011 tarihli ve 6051 sayılı yazımız. İlgide

Detaylı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı JEOLOJİK OSEONOGRAFİ Genelde çok karmaşık bir yapıya sahip olan okyanus ve deniz

Detaylı

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010 ÇIRALI DA DENİZ KAPLUMBAĞASI ARAŞTIRMA VE KORUMA ÇALIŞMALARI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ. Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010 Çıralı, Maden

Detaylı

DEN Z KAPLUMBA ALARI SEMPOZYUMU

DEN Z KAPLUMBA ALARI SEMPOZYUMU B R NC ULUSAL DEN Z KAPLUMBA ALARI SEMPOZYUMU B LD R LER K TABI 4-5 Aral k 2003, stanbul MAVA Fonu ve Garanti Bankas n destekleriyle bas lm t r. Dalaman Kumsal la) Deniz Kaplumba alar n n Üreme Biyolojisi

Detaylı

Doğaya Gereksinimimiz Var

Doğaya Gereksinimimiz Var Biyolojik Çeşitlilik Ana Tema Önerilen Süre Kazanımlar Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Yöntem ve Teknikler Araç ve Gereçler Biyolojik çeşitlilik, doğanın zenginliğidir. -2 ders saati Biyolojik çeşitliliğin

Detaylı

BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI YÖNETİMİ

BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI YÖNETİMİ BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI YÖNETİMİ PROF.DR.LALE BALAS GAZİ ÜNİVERSİTESİ DENİZ VE SU BİLİMLERİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DÜNYA %29 Kara %71 Su RUZGAR TÜRKİYE GELGIT DALGALAR YOGUNLUK FARKLILAŞMASI 10

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ankara Ülke Ekonomisinde Etkili Olan Faktörler Tarih Doğal Kaynaklar Coğrafi yer Büyüklük Arazi şekilleri

Detaylı

Nihai Rapor. Kasım Kuş Araştırmaları Derneği İktisadi İşletmesi

Nihai Rapor. Kasım Kuş Araştırmaları Derneği İktisadi İşletmesi Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi, Dalyan (İztuzu) Kumsal Alanında Deniz Kaplumbağası (Caretta Caretta, Chelonıa Mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trıonyx Trıunguıs) Popülasyonlarının Korunması ve İzlenmesi

Detaylı

BALIK ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

BALIK ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ BALIK ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ İÇERİK BİYOLOJİK KALİTE ELEMENTİ: BALIK TS-EN 14011 SU KALİTESİ-ELEKTRİKLE BALIK NUMUNESİ ALMA TS EN 14757 SU KALİTESİ DEĞİŞEN GÖZ AÇIKLIKLI SIK ÖRGÜLÜ AĞLARLA BALIK NUMUNESİ

Detaylı

FLORA, FAUNA TÜRLERİ VE YABAN KUŞLARININ KORUNMASI TÜZÜĞÜ

FLORA, FAUNA TÜRLERİ VE YABAN KUŞLARININ KORUNMASI TÜZÜĞÜ FLORA, FAUNA TÜRLERİ VE YABAN KUŞLARININ KORUNMASI TÜZÜĞÜ (13.2.2014 R.G. 33 EK III A.E. 99 Sayılı Tüzük) ÇEVRE YASASI (18/2012 ve 30/2014 Sayılı Yasalar) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu,

Detaylı

2-TUZ GÖLÜ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ. Nesli Tehdit ve Tehlike Altında Olan Tür ve Habitatların Korunması Peygamber Çiçeği.

2-TUZ GÖLÜ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ. Nesli Tehdit ve Tehlike Altında Olan Tür ve Habitatların Korunması Peygamber Çiçeği. - GÖLBAŞI ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ 00 NA KADAR GERÇEKLEŞTİRİLEN Çevre Eğitimi Yerel Yönetimler 99-Sürekli Eymir ve Mogan Göllerinin Korunmasına Yönelik Jeoloji ve Hidrojeoloji İncelemesi Anadolu Botanik

Detaylı

Rüzgar Enerji Santralleri ve Karasal Memeli Faunası

Rüzgar Enerji Santralleri ve Karasal Memeli Faunası 6. Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi, 01-02 Kasım 2017, JW Marriott, Ankara Rüzgar Enerji Santralleri ve Karasal Memeli Faunası Dr. Yasin İLEMİN Yaban Hayatı Uzmanı Öğretim Görevlisi Muğla Sıtkı Koçman

Detaylı

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI 2013-YL-019

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI 2013-YL-019 ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI 2013-YL-019 BAZI BİYOTİK VE ABİYOTİK FAKTÖRLERİN AKYATAN KUMSALI NDAKİ Chelonia mydas TÜRÜ DENİZ KAPLUMBAĞASI YAVRULARININ YUMURTADAN

Detaylı

BİYOLOG TANIM. Canlı türlerinin tanımlanması, sınıflandırılması, yaşamı ve evrimini etkileyen koşullar üzerinde araştırma yapan kişidir.

BİYOLOG TANIM. Canlı türlerinin tanımlanması, sınıflandırılması, yaşamı ve evrimini etkileyen koşullar üzerinde araştırma yapan kişidir. TANIM Canlı türlerinin tanımlanması, sınıflandırılması, yaşamı ve evrimini etkileyen koşullar üzerinde araştırma yapan kişidir. A- GÖREVLER Biyologların görevleri araştırmacı ve uygulamacı olmalarına göre

Detaylı

Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma

Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma Yaban Kuşlarının Korunması Direktifi 2009/147/EC İçerik Kuş Direktifi Ön DEA raporu Rapor sonrası yapılanlar İstişare Süreci

Detaylı

AVRUPA TOPLULUĞU PEGASO PROJESİ

AVRUPA TOPLULUĞU PEGASO PROJESİ AVRUPA TOPLULUĞU PEGASO PROJESİ 20 Şubat 2013 KÖYCEĞİZ - DALYAN ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ ALAN ÇALIŞMALARI AKDENİZ KIYI VAKFI Tanım BARSELONA SÖZLEŞMESİ 16 Şubat 1976 da, Barselona da Akdeniz ülkeleri

Detaylı

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1

ÇAKÜ Orman Fakültesi Havza Yönetimi ABD 1 Uymanız gereken zorunluluklar ÇEVRE KORUMA Dr. Semih EDİŞ Uymanız gereken zorunluluklar Neden bu dersteyiz? Orman Mühendisi adayı olarak çevre konusunda bilgi sahibi olmak Merak etmek Mezun olmak için

Detaylı

Bu alanlar, Akdeniz deki tekil deniz dağlarını simgelemektedir. Deniz dağları aynı zamanda önerilen bir çok deniz koruma alanı bölgesini içermektedir.

Bu alanlar, Akdeniz deki tekil deniz dağlarını simgelemektedir. Deniz dağları aynı zamanda önerilen bir çok deniz koruma alanı bölgesini içermektedir. 1. Alboran Denizi Alboran Denizi, Akdeniz in sıcak suları ile Atlas Okyanusu nun soğuk sularının buluşma noktasıdır ve bir çok balık, balina ve yunusun göç rotası üzerinde yer alır. Alboran Denizi, deniz

Detaylı

Fezalar Eğitim Kurumları MSO 2013. Matematik ve Fen Bilgisi Olimpiyatı 6. SINIF AÇIKLAMALAR. Bu soru kitapçığında, çoktan seçmeli 40 soru vardır.

Fezalar Eğitim Kurumları MSO 2013. Matematik ve Fen Bilgisi Olimpiyatı 6. SINIF AÇIKLAMALAR. Bu soru kitapçığında, çoktan seçmeli 40 soru vardır. GROUP A M S O Fezalar Eğitim Kurumları Matematik ve Fen Bilgisi Olimpiyatı (23 ŞUBAT 2013, CUMARTESİ) 2 0 1 3 6. SINIF AÇIKLAMALAR Bu soru kitapçığında, çoktan seçmeli 40 soru vardır. Matematik bölümünün

Detaylı

2009 ERKEN REZERVASYON FIRSATLARI. İLGİLİ İNDİRİM FIRSATLARI 08.06.2009 AKŞAMINA KADAR YAPILAN SEZON REZERVASYONLARINDA GEÇERLİDİR.

2009 ERKEN REZERVASYON FIRSATLARI. İLGİLİ İNDİRİM FIRSATLARI 08.06.2009 AKŞAMINA KADAR YAPILAN SEZON REZERVASYONLARINDA GEÇERLİDİR. 1 İLGİLİ İNDİRİM FIRSATLARI 08.06.2009 AKŞAMINA KADAR YAPILAN REZERVASYONLARINDA GEÇERLİDİR. NAKİT/CASH LERDE İRİM VARDIR. WORLD ile 500 TL ve üzeri tüm taksitli işlemlerde 1 ay ekstre erteleme (04.06

Detaylı

PROJE SONUÇ RAPORU. Pamukkale Bilim Merkezi Derneği Danışmanlık ve Organizasyon Đktisadi Đşletmesi. Raporu Hazırlayan

PROJE SONUÇ RAPORU. Pamukkale Bilim Merkezi Derneği Danışmanlık ve Organizasyon Đktisadi Đşletmesi. Raporu Hazırlayan T.C. ÇEVRE ve ŞEHĐRCĐLĐK BAKANLIĞI TABĐAT AT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KÖYCEĞĐZ-DALYAN ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESĐ TÜR VE HABĐTAT ĐZLEME PROJESĐ KAPSAMINDA KÖYCEĞĐZ-DALYAN KUMSAL ALANINDA DENĐZ

Detaylı

Davultepe 100. Yıl Kumsalı nda (Mersin) Deniz Kaplumbağası Yuvalama Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir Ön Çalışma

Davultepe 100. Yıl Kumsalı nda (Mersin) Deniz Kaplumbağası Yuvalama Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir Ön Çalışma E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2010 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2010 Cilt/Volume 27, Sayı/Issue 1: 7-13 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Davultepe 100. Yıl Kumsalı

Detaylı

DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce

DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce İNGİLTERE DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce DİNİ: Hıristiyanlık PARA BİRİMİ: Sterlin 1.

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

Atoller (mercan adaları) ve Resifler

Atoller (mercan adaları) ve Resifler Atoller (mercan adaları) ve Resifler Atol, hayatlarını sıcak denizlerde devam ettiren ve mercan ismi verilen deniz hayvanları iskeletlerinin artıklarının yığılması sonucu meydana gelen birikim şekilleridir.

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Tanıtım Ve Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Tanıtım Ve Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Tanıtım Ve Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü SAYI : B.18.0.DMP.0.00.02.010.01.../09/2007 KONU : Doğa Turları G E N E L G

Detaylı

Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım

Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım Denizlerimiz ve kıyılarımız canlı çeşitliliği bakımından çok zengin yerler. Ancak günümüzde bu çeşitlilik azalma tehlikesiyle karşı karşıya. Bunun birçok nedeni

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi,

Detaylı

ÇIRALI DENİZ KAPLUMBAĞASI YUVALAMA KUMSALI, TEKİROVA, BEYCİK, MADEN VE BONCUK KOYLARI ALAN ÇALIŞMASI RAPORU 2005

ÇIRALI DENİZ KAPLUMBAĞASI YUVALAMA KUMSALI, TEKİROVA, BEYCİK, MADEN VE BONCUK KOYLARI ALAN ÇALIŞMASI RAPORU 2005 ÇIRALI DENİZ KAPLUMBAĞASI YUVALAMA KUMSALI, TEKİROVA, BEYCİK, MADEN VE BONCUK KOYLARI ALAN ÇALIŞMASI RAPORU 2005 Ulupınar Çevre Koruma, Geliştirme ve İşletme Kooperatifi Antalya 2005 ÇIRALI DENİZ KAPLUMBAĞASI

Detaylı

Tarımsal Meteoroloji. Prof. Dr. F. Kemal SÖNMEZ 23 EKİM 2013

Tarımsal Meteoroloji. Prof. Dr. F. Kemal SÖNMEZ 23 EKİM 2013 Tarımsal Meteoroloji Prof. Dr. F. Kemal SÖNMEZ 2 EKİM 201 Prof. Dr. Mustafa Özgürel ve Öğr. Gör. Gülay Pamuk Mengü tarafından yazılan Tarımsal Meteoroloji kitabından faydalanılmıştır. Hava ve İklim ile

Detaylı

Phaselis, Bostanlık Koyu Kumsalı nda Yuva Yapan Caretta caretta (Linnaeus, 1758) Populasyonlarının 2015 Üreme Sezonunda İzlenmesi

Phaselis, Bostanlık Koyu Kumsalı nda Yuva Yapan Caretta caretta (Linnaeus, 1758) Populasyonlarının 2015 Üreme Sezonunda İzlenmesi e-issn: 2149-7826 journal.phaselis.org Volume II (2016) Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi Journal of Interdisciplinary Mediterranean Studies Phaselis, Bostanlık Koyu Kumsalı nda Yuva Yapan

Detaylı

RES Projelerinin Değerlendirilmesinde Yer Seçiminin Önemi ve Dikkate Alınacak Ekolojik Parametreler

RES Projelerinin Değerlendirilmesinde Yer Seçiminin Önemi ve Dikkate Alınacak Ekolojik Parametreler RES Projelerinin Değerlendirilmesinde Yer Seçiminin Önemi ve Dikkate Alınacak Ekolojik Parametreler Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi 5-6 Kasım 2014 İstanbul Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölüm Başkanı

Detaylı

Türkiye'deki en iyi 10 elit otel. Otelpuan.com tarafından yazıldı Cumartesi, 01 Ağustos 2009 14:13

Türkiye'deki en iyi 10 elit otel. Otelpuan.com tarafından yazıldı Cumartesi, 01 Ağustos 2009 14:13 Türkiye'de tatilde seçici ve lüksü tercih edenler için mimarisinden konaklama seçeneklerine kadar ihtişamı yaşatan Elit Oteller de bulunuyor. Bu oteller, 24 saat boyunca yüksek kalitede, kusursuz hizmet

Detaylı

Marmara Kıyıları Hassas Alan Yönetimi

Marmara Kıyıları Hassas Alan Yönetimi Marmara Kıyıları Hassas Alan Yönetimi Huri EYÜBOĞLU Şub. Müd. huri.eyuboglu@csb.gov.tr İSTANBUL SUNUM İÇERİĞİ SINHA PROJESİ Türkiye Kıyılarında Kentsel Atıksu Yönetimi: Sıcak Nokta ve Hassas Alanların

Detaylı

Çevre ve Orman Bakanlığından SULAK ALANLARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarihi : 17/05/2005 Resmi Gazete Sayısı : 25818 BİRİNCİ BÖLÜM : Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 - Bu Yönetmeliğin

Detaylı

Fonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER

Fonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyonlar Fonksiyon tanımı Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyona uygulanacak Silvikültürel MÜDAHALELER 2) ETÇAP Planlarının Düzenlenmesine

Detaylı

ÇEVRE VE DOĞA KORUMAYLA İLGİLİ ULUSAL VE

ÇEVRE VE DOĞA KORUMAYLA İLGİLİ ULUSAL VE TÜRKİYE NİN TARAF OLDUĞU ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER ÇEVRE VE DOĞA KORUMAYLA İLGİLİ ULUSAL VE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER DERS 5 TÜRKİYE NİN TARAF OLDUĞU ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 1-Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ

DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ DENİZ KAPLUMBAĞALARI İZLEME VE KORUMA PROJESİ PROJE RAPORU 2011 HAZIRLAYAN Hasibe Kusetoğulları ÇEVRE KORUMA DAİRESİ TURİZM, ÇEVRE VE KÜLTÜR BAKANLIĞI İÇİNDİKİLER SAYFA 1.GİRİŞ 3 2.GENEL BİLGİ 4 3. MATERYAL

Detaylı

ALABALIK ATIKSU. GRi SU. Yolun Sonu. Suyun Sonu DOSYA : SU VE KENTLEŞME ARITMA SİSTEMLERİ NE KADAR EKOLOJİK ARITMA ÇAMURU SORUNU SUDA GERİKAZANIM:

ALABALIK ATIKSU. GRi SU. Yolun Sonu. Suyun Sonu DOSYA : SU VE KENTLEŞME ARITMA SİSTEMLERİ NE KADAR EKOLOJİK ARITMA ÇAMURU SORUNU SUDA GERİKAZANIM: A DAN Z YE EKOLOJİK ANALİZ YIL : 2015 SAYI : 2 FİYATI : 10 TL ALABALIK EKOSİSTEMİN KAYIP CANLILARI DOSYA : ATIKSU Suyun Sonu Yolun Sonu! SU VE KENTLEŞME ARITMA SİSTEMLERİ NE KADAR EKOLOJİK ARITMA ÇAMURU

Detaylı

Alanın Gelişimi ile İlgili Kriterler

Alanın Gelişimi ile İlgili Kriterler KORUNAN ALANLAR Korunan alanlar incelenip, değerlendirilirken ve ilan edilirken yalnız alanın yeri ile ilgili ve ekolojik kriterler değil, onların yanında tarih, kültürel ya da bilimsel değerleri de dikkate

Detaylı

GÖKSU DELTASI KIYI YÖNETİMİNİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ ÖZET

GÖKSU DELTASI KIYI YÖNETİMİNİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ ÖZET 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu 197 GÖKSU DELTASI KIYI YÖNETİMİNİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ Sibel MERİÇ Jeoloji Yüksek Mühendisi Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Ankara,TÜRKİYE sibelozilcan@gmail.com Seçkin

Detaylı

ÇEVRE POLİTİKAMIZ MONTEBELLO RESORT HOTEL

ÇEVRE POLİTİKAMIZ MONTEBELLO RESORT HOTEL ÇEVRE POLİTİKAMIZ MONTEBELLO RESORT HOTEL olarak SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE kavramı temelinden yola çıkarak tüm faaliyetlerimizden dolayı meydana gelen çevresel etkileri minimize etmek ve çevrenin korunmasına

Detaylı

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010 AKYATAN DA DENİZ KAPLUMBAĞASI ARAŞTIRMA VE KORUMA ÇALIŞMALARI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ. Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010 Tuzla, Akyatan,

Detaylı

HAMSİ AVCILIĞI ve BAKANLIK UYGULAMALARI. Vahdettin KÜRÜM

HAMSİ AVCILIĞI ve BAKANLIK UYGULAMALARI. Vahdettin KÜRÜM HAMSİ AVCILIĞI ve BAKANLIK UYGULAMALARI Vahdettin KÜRÜM Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara. Su Ürünleri Hizmetleri Dairesi Başkanı Giriş Karadeniz de avlanan balıklar

Detaylı

GENEL RODENT KONTROLÜ VE TARLA FARELERİ İLE MÜCADELE

GENEL RODENT KONTROLÜ VE TARLA FARELERİ İLE MÜCADELE GENEL RODENT KONTROLÜ VE TARLA FARELERİ İLE MÜCADELE A. GENEL RODENT KONTROLÜ Kemirgenler olarak tabir edilen rodentler, üreme ve canlı kalma gücü çok yüksek, depo, ambar, tarla vb gibi uygun yerlerde

Detaylı

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi 2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik

Detaylı

POYRAZ HES CEVRE YONETIM PLANI (ENVIRONMENTAL MANAGEMENT PLAN)

POYRAZ HES CEVRE YONETIM PLANI (ENVIRONMENTAL MANAGEMENT PLAN) POYRAZ HES CEVRE YONETIM PLANI (ENVIRONMENTAL MANAGEMENT PLAN) YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJELERİ İÇİN GENEL BAKIŞ AÇISI KÜÇÜK ÖLÇEKLİ HİDROELEKTRİK SANTRAL AZALTMA PLANI Safha Konu Azaltım Ölçümü İnşaat Safhası

Detaylı

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle

Detaylı

AKDENİZ EYLEM PLANI SEKRETARYASI (AEP)

AKDENİZ EYLEM PLANI SEKRETARYASI (AEP) AKDENİZ EYLEM PLANI SEKRETARYASI (AEP) Türkçe Adı Akdeniz Eylem Planı Sekretaryası (AEP) İngilizce Adı Secretariat on Mediterrenaen Action Plan (MAP) Logo Resmi İnternet Sitesi http://www.unepmap.org Kuruluş

Detaylı

Voyage ve Maxx Royal tesisleri için her türlü taleplerinizde mutlaka acente destek departmanına dönmeyi unutmayınız

Voyage ve Maxx Royal tesisleri için her türlü taleplerinizde mutlaka acente destek departmanına dönmeyi unutmayınız 04.07.2016 1 Voyage ve Maxx Royal tesisleri için her türlü taleplerinizde mutlaka acente destek departmanına dönmeyi unutmayınız VOYAGE BELEK ve VOYAGE SORGUN 0-12 Yaş 2 Çocuk ücretsizdir. MAXX ROYAL BELEK

Detaylı

YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ

YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 91 Eylül 2013 YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ 2013 YILI AĞUSTOS AYI YAĞIŞ RAPORU GENEL DURUM : Yağışlar genel olarak normalinden ve geçen yıl Ağustos

Detaylı

HATAY IN ANTİK ÇAĞDAN BERİ KONUKLARI: DENİZ KAPLUMBAĞALARI

HATAY IN ANTİK ÇAĞDAN BERİ KONUKLARI: DENİZ KAPLUMBAĞALARI HATAY IN ANTİK ÇAĞDAN BERİ KONUKLARI: DENİZ KAPLUMBAĞALARI Şükran YALÇIN-ÖZDİLEK Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi OFMA Bölümü Biyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı 17100 Çanakkale yalcin.ozdilek@gmail.com

Detaylı

BATI İÇEL KIYI KESİMİ - MERSİN MELLEÇ TURİZM MERKEZİ 1/ ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU

BATI İÇEL KIYI KESİMİ - MERSİN MELLEÇ TURİZM MERKEZİ 1/ ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU 1 BATI İÇEL KIYI KESİMİ - MERSİN MELLEÇ TURİZM MERKEZİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU Mersin ili 321 km sahil şeridi ile Türkiye'nin önemli bir sahil kentleri arasında

Detaylı

Turizmin çevresel etkileri

Turizmin çevresel etkileri Turizmin çevresel etkileri Turizmde Kaynaklar TURİZM Doğal Kaynaklar Beşeri Kaynaklar Tarihsel Kaynaklar Kültürel Kaynaklar Diğer Kaynaklar ÇEVRE Çevre kavramı Çevre sözcüğü evrensel bir nitelik taşımakla

Detaylı

DOĞU AKDENİZ ATMOSFERİNDE SÜLFAT SEVİYELERİNİ ETKİLEYEN KAYNAK BÖLGELERİNİN BELİRLENMESİ

DOĞU AKDENİZ ATMOSFERİNDE SÜLFAT SEVİYELERİNİ ETKİLEYEN KAYNAK BÖLGELERİNİN BELİRLENMESİ DOĞU AKDENİZ ATMOSFERİNDE SÜLFAT SEVİYELERİNİ ETKİLEYEN KAYNAK BÖLGELERİNİN BELİRLENMESİ Zeynep MALKAZ 1, Seda ASLAN KILAVUZ 2, R. Fikret YIKMAZ 3,, Zuhal AKYÜREK 4, Gürdal TUNCEL 1 1 : Ortadoğu Teknik

Detaylı

TÜRKİYE Su Ürünleri Üretimi

TÜRKİYE Su Ürünleri Üretimi AKDENİZ GENEL BALIKÇILIK KOMİSYONU TOPLANTISI HOŞ GELDİNİZ TÜRKİYE Su Ürünleri Üretimi Yıllar Avcılık Yetiştiricilik Toplam (Ton) Miktar Oran Miktar Oran Ton % Ton % 2002 566.682 90,3 61.195 9,7 627.847

Detaylı

Antalya / Boğazkent Mahmuzlu Kızkuşu (Vanellus spinosus) Populasyonu Üzerine Araştırmalar

Antalya / Boğazkent Mahmuzlu Kızkuşu (Vanellus spinosus) Populasyonu Üzerine Araştırmalar Antalya / Boğazkent Mahmuzlu Kızkuşu (Vanellus spinosus) Populasyonu Üzerine Araştırmalar Research on the population of Spur-winged Labwing in Boğazkent/Antalya Leyla ÖZKAN, Prof. Dr. Ali ERDOĞAN, Araş.Gör.

Detaylı

SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU

SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU PLANLAMA ALANININ KONUMU: Planlama Alanı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesinde Aydın ili,sultanhisar ilçesi

Detaylı

T.C. ORDU ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

T.C. ORDU ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ T.C. ORDU ÜNĠVERSĠTESĠ FEN BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ SUGÖZÜ KUMSALLARI NDAKĠ (CEYHAN ADANA) YEġĠL KAPLUMBAĞA (Chelonia mydas L., 1758) YUVALARINDA SICAKLIĞIN YUVA PARAMETRELERĠ, YAVRU AĞIRLIKLARI VE CĠNSĠYETLERĠ

Detaylı

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ: TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872

Detaylı

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI Hydrau-Tech Inc. 33 W. Drake Road, Suite 40 Fort Collins, CO, 80526 tarafından hazırlanmıştır

Detaylı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı OKYANUSLARDA OLUŞAN SEDİMANTASYON OLAYI Okyanus ve denizlerin çok dik olan veya şiddetli

Detaylı

Hedef 1: KAPASİTE GELİŞTİRME

Hedef 1: KAPASİTE GELİŞTİRME Proje, Küresel Çevre Fonu (GEF) mali desteğiyle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Gıda Tarım ve Hayvancılık

Detaylı

Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS

Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS PEYZAJ EKOLOJİSİNDE TEMEL PRENSİPLER Peyzaj ekolojisinde 7 önemli ana prensipten söz edilebilir. Bunlardan ilk ikisi peyzajın strüktürüne odaklanmaktadır.

Detaylı

A. Caretta caretta (Adi Deniz Kaplumbağası)

A. Caretta caretta (Adi Deniz Kaplumbağası) A. Caretta caretta (Adi Deniz Kaplumbağası) Caretta caretta (Adi Deniz Kaplumbağası) Yetişkin Büyüklüğü 96-114 cm Ağırlığı 113-182 kg Beslenme Alışkanlığı Etçil; deniz omurgasızları Dağılım Alanı Bir Yuvadaki

Detaylı

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİK BİRİMLER *Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Ekolojik birimlerin küçükten büyüye doğru sıralaması: Ekoloji

Detaylı

AKDENİZ DENİZ KAPLUMBAĞALARININ KORUNMASI İÇİN EYLEM PLANI

AKDENİZ DENİZ KAPLUMBAĞALARININ KORUNMASI İÇİN EYLEM PLANI AKDENİZ DENİZ KAPLUMBAĞALARININ KORUNMASI İÇİN EYLEM PLANI Akdeniz Deniz Kaplumbağalarının Korunması için Eylem Planı Not: Bu dökümanda kullanılan gösterimler ve materyallerin sunumunun hiç bir parçası,

Detaylı

DEN Z KAPLUMBA ALARI SEMPOZYUMU

DEN Z KAPLUMBA ALARI SEMPOZYUMU B R NC ULUSAL DEN Z KAPLUMBA ALARI SEMPOZYUMU B LD R LER K TABI 4-5 Aral k 2003, stanbul MAVA Fonu ve Garanti Bankas n destekleriyle bas lm t r. Dalaman Kumsal as (Caretta caretta) Yavrular n Ç k cakl

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını

Detaylı

VII. KIYILAR. Prof.Dr.Kadir Dirik Ders Notları

VII. KIYILAR. Prof.Dr.Kadir Dirik Ders Notları VII. KIYILAR 1 VII. KIYILAR KIYI KANUNU Kanun No: 3621 Kabul Tarihi: 04/04/1990 (17 Nisan 1990 tarih ve 20495 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.) Kıyı çizgisi: Deniz, tabii ve suni göl ve akarsularda,

Detaylı

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını

Detaylı

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4 Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM/DEĞİŞİM/GELİŞİM Bir prosestir. Yeryüzünde, yaşamın ilk formundan bugüne kadarki büyük değişimi karakterize eder. Genlerdeki

Detaylı

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4 Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM/DEĞİŞİM/GELİŞİM Bir prosestir. Yeryüzünde, yaşamın ilk formundan bugüne kadarki büyük değişimi karakterize eder. Genlerdeki

Detaylı

101 PARE KAPLUMBAĞA SORUSU. Bu bölüm Prof.Dr. Yakup Kaska tarafından hazırlanmıştır.

101 PARE KAPLUMBAĞA SORUSU. Bu bölüm Prof.Dr. Yakup Kaska tarafından hazırlanmıştır. DENİZHANE İSTANBUL BOĞAZI 101 PARE KAPLUMBAĞA SORUSU Bu bölüm Prof.Dr. Yakup Kaska tarafından hazırlanmıştır. Bu bölümün amacı akademik çalışmalar dışında olan ancak deniz kaplumbağa koruma çalışmalarına

Detaylı

Tablo 4- Türkiye`de Yıllara Göre Turunçgil Üretimi (Bin ton)

Tablo 4- Türkiye`de Yıllara Göre Turunçgil Üretimi (Bin ton) NARENCİYE DOSYASI Kökeni Güneydoğu Asya olan turunçgillerin, çağdaş anlamda üretimi 19. yüzyılda ABD`de başlamış ve hızla yayılmıştır. Turunçgil yetiştiriciliği dünyada 40 derece kuzey enlemi ile 40 derece

Detaylı