Ulaştırma İstatistikleri için Sözlük

Transkript

1 Ulaştırma İstatistikleri için Sözlük Ulaştırma İstatistiklerine ilişkin Sekreteryalar arası Çalışma Grubu tarafından Hazırlanmıştır. Üçüncü Basım..

2 TEŞEKKÜR Bu basım Miroslav N. Jovanovic (UNECE), Mario Barreto (ECMT) ve Hans Strelow (Eurostat) dan oluşan Sekreteryalar arası Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır. Farklı bölümlerle ilgili olarak uluslararası ve sivil toplum örgütlerinin çeşitli ulusal uzmanlarıyla görüşmeler yapılmıştır. Revizyon sürecinin farklı aşamaları, Ulaştırma İstatistiklerine ilişkin UNECE Çalışma Grubunun üyeleri tarafından gözden geçirilmiş ve onaylanmıştır (WP.6). Revize edilen Demiryolları Taşımacılığı bölümünün hazırlanma sürecinin farklı aşamalarında oldukça büyük katkılarda bulunan ve desteklerinden ötürü teşekkürü borç bildiğimiz Gilles Gardiol (UIC), Erik Grib (Danimarka İstatistik) ve Lars Sjöberg (Banverket İsveç) in görüşleri alınmıştır. Demiryolları taşımacılığıyla ilgili bölüm üzerinde yapılan revizyonlar, Eurostat tarafından Ekim 2002 tarihinde Lüksembourg da düzenlenen Demiryolları Çalışma Grubunda tartışılmıştır. Tamamen revize edilen Denizcilik bölümü Ulusal yetkililerin desteğiyle Eurostat tarafından hazırlanmıştır. Richard Butchart (Artemis Bilgi Yönetim) en çok destek alınan danışman olmuştur. Revizyonlar, Ocak 2003 tarihinde Lüksembourg da düzenlenen Denizcilik Çalışma Grubunda onaylanmıştır. Araştırmalar, koordinasyonun sağlanması ve dilbilimsel revizyonlar Susanna Garavana Aktipis (Eurostat) tarafından gerçekleştirilmiştir.

3 İÇİNDEKİLER Sayfa Giriş 5 A. Demiryolu Taşımacılığı 7 I. Altyapı 9 II. Taşıma Ekipmanları (Taşıtlar) 12 III. İşletmeler, ekonomik performans ve istihdam 17 IV. Trafik 20 V. Taşıma ölçümü 22 VI. Enerji tüketimi 27 B. Yol Taşımacılığı 29 I. Alta yapı 31 II. Taşıma Ekipmanları (Taşıtlar) 32 III. İşletmeler, ekonomik performans ve istihdam 37 IV. Trafik 40 V. Taşıma ölçümü 42 VI. Enerji tüketimi 45 VII. Yol kazaları 47 C. Karada (ülkenin iç kısımlarında) Su yoluyla yapılan Taşımacılık 51 I. Altyapı 53 II. Taşıma Ekipmanları (Tekne, gemi) 54 III. İşletmeler, ekonomik performans ve istihdam 57 IV. Trafik 59 V. Taşıma ölçümü 61 VI. Enerji tüketimi 65 D. Petrol Boru Hattı Taşımacılığı 67 I/II. Alt yapı /Taşıma ekipmanları 69 III. İşletmeler, ekonomik performans ve istihdam 69 IV/V. Trafik/ Taşıma ölçümü 72 VI. Enerji tüketimi 74 E. Deniz Taşımacılığı 77 I. Alta yapı 79 II. Taşıma Ekipmanları (Tekne/gemi) 82 III. İşletmeler, ekonomik performans ve istihdam 86 IV. Trafik 91 V. Taşıma ölçümü 93 VI. Enerji tüketimi 99

4 F. Çeşitli Taşımacılık Türleri 101 I. Giriş 103 II. Ekipmanlar 104 İndeks 107

5 GİRİŞ Taşımacılık İstatistiklerine ilişkin Sözlük ilk defa 1994 yılında UNECE, ECMT ve Eurostat ın ortak soru kağıdı aracılığıyla gerçekleştirdiği taşımacılıkla ilgili veri toplama işlemi sırasında üye devletleri desteklemek amacıyla yayınlanmıştır. Sözlüğün bu üçüncü basımı, taşımacılıkla ilgili istatistikleri uluslar arası düzeyde uyumlaştırmak amacıyla tutarlı bir şekilde çalışan üç organizasyonun sekreteryalar arası çalışma gruplarının gerçekleştirdiği işlemlerle- değerli işbirliğinin bir sonucudur. Sözlük 533 tanım içermekte ve taşımacılıkla ilgili istatistiklerde yer alanlarla ilgili referansları temsil etmektedir. Burada yer alan tanımlarda açıklananlar izlenilerek, verilerin kalitesinin ve karşılaştırılabilirlik niteliklerinin iyileştirilmesi bağlamında önemli kaktılar sağlanacaktır. Tamamen revize edilen Demiryolu Bölümü, mevcut demiryolu piyasasındaki durum üzerinde yapılan karmaşık bir araştırma sürecinin ve uzmanlar arasında yapılan uzun süreli tartışmaların bir ürünüdür. Denizcilikle ilgili bölüm de tamamen revize edilmiş ve önemli ölçüde genişletilmiştir. Bütün revizyonlarda, Avrupa nın yasaları ve ilgili uluslar arası organizasyonların (uluslar arası demiryolları birliği ve uluslar arası denizcilik organizasyonu ve diğerleri gibi) kullandıkları tanımlar dikkate alınmıştır. Karayolu bölümüne, yol güvenliğiyle ilgili tamamen yeni bir bölüm ve taşıma ekipmanlarıyla ilgili dört yeni madde eklenmiştir. İngilizce, Fransızca ve Rusça versiyonları Avrupa Birliğinde kullanılan diğer dillerde izleyecektir. Gelecekte sözlüğe eklemek üzere demiryolu kazaları istatistikleri, su yolu ve boru hattı taşımacılığı istatistikleri ve taşımacılığın çevresel etkileriyle ilgili istatistiklere ilişkin terminolojiyle bağlantılı olarak IWG bağlamında çalışmalara devam edilecektir. Taşımacılıkla ilgili istatistik sözlüğünün üçüncü basımı üç organizasyonun web sayfalarının ana sayfalarından elde edilebilecektir (aşağıya bakınız). Bu yayınla ilgili her türlü bilgi için, lütfen aşağıda belirtilen adreslerle irtibat kurunuz: BİRLEŞMİŞ MİLLETLER AVRUPA EKONOMİK KOMİSYONU (UNECE) Miroslav N. Jovanovic, Palais des Nations, CH-1211 Ceneva 10 Internet: AVRUPA ULAŞTIRMA BAKANLARI KONFERANSI (ECMT) Mario Barreto, 2/4 rue Louis David, F Paris Internet: EUROSTAT Hans Strelow, Taşımacılık İstatistikleri Birimi, L-2920 Lüksembourg Internet: Uyarı: Bazı durumlarda tanımların altında italik harflerle verilen ifadeler, ülkelerin soru kağıtlarını doldururken yardımcı olmak amacıyla koydukları açıklayıcı notlardır; söz konusu italik kısımlar tanımların bir parçası değildir.

6 DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞI

7 Aksi belirtilmediği sürece, metro ve hafif raylı taşımacılık kapsama dahil değildir. Tramvaylar, karayolu bölümünde kapsama alınmıştır. A.I. ALT YAPI A.I-01. Demiryolu Sadece demiryolu araçlarının kullanımı için raylardan yapılan hat. Söz konusu hat, taşımacılığın yapılabilmesi için donatılan yerin bir bölümüdür. A.I-02. Metro Yüksek trafik volümünü kaldıracak kapasitede, kendine özgü yol hakları olan, bir çok trenden oluşan, çabuk bir şekilde hızlanabilen ve trenlerin yüksek frekansta ve yüksek platformlu bir yolda hareket etmesi için detaylı bir sinyal sistemi olan ve yolcu taşımacılığı için kullanılan elektrikli bir demir yoludur. yüksek hızlı, tramvay ve dar raylarla karşılaştırıldığında ortaya çıkan durumu ifade eder ve kısa mesafelerde yaklaşık km/h, uzak mesafelerde ise km/h anlamına gelir. Metro nun İngilizce deki diğer kullanımları Subway, Metropolitan railway ya da underground dur. A.I-03. Dar (Hafif) Raylar Genellikle elektrik gücüyle çalışan ve sabit ikili ray hatları üzerinde hareket eden tek trenli ya da kısa trenli araçların kullanıldığı yolcu taşımacılığı için kullanılan bir demir yoludur. Durak,/durma mesafesi genellikle m den azdır. Metrolarla karşılaştırıldığında, dar raylar daha hafif malzemeden yapılmış ve daha düşük trafik volümleri için tasarlanmıştır; genellikle daha düşük hızda çalışır. Bazı durumlarda dar raylarla tramvaylar arasında kesin bir ayrım yapabilmek zordur; tramvaylar genellikle yol trafiğinden ayrı değildir, dar raylar ise diğer sistemlerden ayrı olabilir. A.I-04. Demiryolu ağı Belirli bir alanda bulunan bütün demiryolları. Yol ya da su uzantıları, stok taşımacılığı vagon taşıyan römorklar ya da feribotlar aracılığıyla bu yollar üzerinden yapısal dahi buna dahil değildir. Sadece turistik amaçlar doğrultusunda kullanılan hatlar, sadece taş ocaklarına ya da diğer endüstriyel ya da tarımsal faaliyetlere hizmet vermek üzere yapılan ve kamu trafiğine açık olmayan demiryolları gibi kapsama dahil değildir. A.I-05. Ray Üzerinde demiryolu araçlarının çalıştığı bir çift ray.

8 A.I-06 Ray Açıklığı Bir çift rayın arasındaki uzaklık ray başlarının iç kenarları arasından ölçülür. Aşağıda belirtilen ray açıklıkları kullanılır: Standart açıklık: m Geniş açıklık: m (Örnek, Finlandiya) m (Örnek, İrlanda) m (Örnek, Portekiz) Dar açıklık: 0.60 m, 0.70 m, 0.75 m, 0.76 m, m, 0.90 m, m. Geniş açıklığa İngilizce de Broad gauge (Bu da geniş açıklık anlamına gelir) da denilir. A.I-07 Ray yükleme açıklığı Tüneller ve ray kenarında bulunan engeller hesaba katıldığında, bir demir yolu aracının ve yüklerinin geçebileceği profil. UIC tarafından kabul edilen 3 uluslar arası açıklık vardır: AÇIKLIK A: Ray üzerinden toplam yükseklik 3.85 m ve ray eksenin her iki yanından 1.28 m. AÇIKLIK B: Ray üzerinden toplam yükseklik 4.08 m ve ray eksenin her iki yanından 1.28 m. AÇIKLIK C: Ray üzerinden toplam yükseklik 4.65 m ve ray eksenin her iki yanından 1.45 m. Diğer önemli bir açıklık ise, toplan yüksekliğin ray üzerinde 4.18 m ve ray ekseninin her iki yanından 1.36 m olan B + AÇIKLIKTIR. Daha genel bir açıdan bakacak olursak, ray ağları tarafından kabul edilen daha birçok açıklık oranı mevcuttur. A.I-08. İşlem rayları Tarifelerde yolcu ya da eşya taşınmasına yönelik varış ve ayrılış noktaları olarak belirtilen istasyon ya da yerler arasındaki trenler için tasarlanan bir uçtan diğer uca sürekliliği sağlayan bir raydır. A.I-09. Elektrikli ray Elektrik direncini oluşturmak üzere yukarı kısma bir tramvay teli yerleştirilerek ya da iletken bir ray takılarak kullanılan raydır. A.I-10 Yan hatlar İşlem raylarını ikiye ayıran raylardır.

9 Yan hatların uzunluğu, söz konusu yan hatlar altyapı yöneticisi tarafından idare ediliyorsa ray uzunluğuna dahil edilir, özel yan hatlar ise bu kapsama girmez. A.I-11. Özel Yan Hatlar Altyapı yöneticisi tarafından idare edilmeyen ancak aşağıda belirtilenlerin sağlanabilmesi için bir altyapının rayına bağlanan ray ya da raylar dizinidir: a) demiryolu taahhütleri ya da destekleyici işlevler gerekli faaliyetleri gerçekleştirebilir. b) Endüstriyel, sanayi ya da liman kuruluşlarına ya da kuruluş gruplarına aktarmaya gerek kalmaksızın raylarla hizmet edilebilir. A.I-12. Hat İki nokta arasında bir yol oluşturan bitişik bir ya da daha fazla işlem rayı. Bir ağ bölümünün yan yana çalışan iki ya da daha fazla hattı birleştirdiği durumlarda, rayların her birinin tahsis edildiği yol kadar ray vardır. A.I-13. Tayin edilen Yüksek hız Hattı Genellikle trafiğin hızlı bir şekilde akması için tayin edilen ve ana segmanlara ilişkin hızın 250 km/saat ya da daha fazla olduğu bir hattır. Yüksek hız hatları, özellikle üzerlerinde yapılmasına izin verilen hız oranında yerel koşulların da dikkate alındığı şehir merkezleri istasyonları olan kavşaklar olmak üzere, bağlantı hatlarını da içerebilir. A.I-14. Geliştirilmiş yüksek hız hattı Ana segmanlar için trafiğin 200 km/saat hızında akmasını sağlamak üzere geliştirilen geleneksel bir hattır. Bunlar, özellikle topografik ya da şehir planlamasıyla ilgili kısıtlamalardan dolayı kendine özgü özellikleri olan ve üzerlerinde yapılan hızın duruma göre ayarlanması gereken yüksek hız hatlarını içerir. A.I-15. İşlem gören hatların uzunluğu Yolcu, eşya ya da her ikisinin taşıması için kullanılan hatların toplam uzunluğu. Bir hattın birçok demir yolu birimi tarafından eş zamanlı olarak işletildiği durumlarda, söz konusu hat bir kez sayılacaktır. A.I-16. Elektrikli hat Bir ya da daha fazla elektrikli işlem rayı olan hattır. İstasyonlara bitişik olan ve sadece vagon ya da katarı bir hattan başka bir hatta geçirmek için elektrik verilen ve elektrikli olmayan hat bölümleri elektrikli olmayan hat olarak sayılacaktır.

10 A.I-17. Elektrik gücünün çeşitleri Aşağıda belirtilen elektrik akımı türleri kullanılmaktadır: -- AC Volt, 50 Hz Volt, 16 2/3 Hz -- DC Volt Volt 750 Volt 660 Volt 630 Volt A.I-18. Maksimum işlem hızı Alt yapının teknik özellikleri de dikkate alınarak ticari hizmet için izin verilen en yüksek hız.

11 A.II. TAŞIMA EKİPMANLARI (ARAÇ-TAŞIT) A.II-01. Demiryolu aracı Sadece raylar üzerinde çalışan, kendi gücüyle (traksiyon araçları) ya da başka bir araç tarafından çekilen (yolcu vagonları, ray treylerleri, karavan ve vagonlar) mobil ekipmanlardır. Aşağıda belirtilen araçlar, bir demir yolu birimi için istatistiğe dahil edilmiştir: a) Demiryolu birimine ait olan ve birim tarafından kiralanan, tamir yapılmasını bekleyen ya da çalışır durumdayken depoya kaldırılan ya da çalışır durumda olmayan ve söz konusu birimin kullanımına verilen yabancı araçlar ve birime ait olan ancak geçici bir süre için yurt dışında çalışan araçlar da dahil olmak üzere bütün demir yolu araçları. b) Özel şahıslara ait olan vagonlar; demiryolu birimine ait olmayan ancak belirli koşullar altında demir yolu birimi tarafından üçüncü taraflara kiralanan ve özel şahıs vagonları olarak işletilen vagonlarla birlikte birim adına çalıştırılma yetkisi olan vagonlar. Bir demiryolu birimine ilişkin istatistikler, birimin kullanımında olmayan araçları kapsamaz, örneğin; a) Demiryolu ağında dolaşan yabancı araçlar ya da demiryolu birimine ait olmayan araçlar. b) Diğer demiryolu birimlerine kiralanan ya da diğer demiryolu birimlerinin kullanımında olan araçlar. c) Sadece servis taşımacılığı için ayrılan ya da satılması planlanan araçlar. A.II-02. Yüksek hızlı demiryolu aracı Yüksek hız hatları üzerinde en az 250 km/saat hızında çalışması için tasarlanan bir demiryolu aracıdır. Yerel koşullara göre, bazı segmanlarda dolaşım hızı daha düşük olabilir. A.II-03. Eğimli alanlarda kullanılan yüksek hızlı demir yolu aracı 200 km/saat hızında ya da eğimli yüksek hız hatları üzerinde çalıştırılmak üzere tasarlanan eğim sistemli bir demiryolu aracıdır. Yerel koşullara göre, bazı segmanlarda dolaşım hızı daha düşük olabilir. A.II-04. Geleneksel yüksek hızlı demiryolu aracı Yüksek hız hatları üzerinde çalıştırılmak üzere tasarlanmayan ancak maksimum dolaşım hızı yaklaşık 200 km/saat olan her türlü demiryolu aracıdır. A.II-05. Tren seti Ayrılamayan otoray(lar) ve otoray treyleri ya da lokomotiflerin ve yolcu otoray araçlarının oluşturduğu bloktur.

12 Teknik açıdan ayrılabilen ama genellikle aynı konfigürasyonda tutulan tren setleri de dahildir. Bir tren seti başka bir sete bağlanabilir. Bazı durumlarda traksiyon (gerilim) tren seti boyunca dağıtılır. A.II-06. Çekici Araç Ana bir iticisi ve motoru olan ya da sadece motoru olan ve sadece diğer araçları ( lokomotif ) çekmek ya da hem diğer araçları çekmek hem de yolcu ve/ya da eşya ( otoray ) taşımak üzere tasarlanan bir araçtır. A.II-07. Lokomotif 110 kw gücü olan ve yukarıdaki çekme kancasının üzerinde ana bir itici ve motor bulunan ya da sadece motorlu olan ve demiryolu araçlarını çekmek üzere kullanılan çekici bir demiryolu aracıdır. Dar raylarda kullanılan motorlu traktörler bu kapsamda değildir. A.II-08. Dar raylarda kullanılan motorlu traktör Çekim kancasında 110 kw Dan daha az güce sahip olan çekici bir demiryolu aracıdır. Genellikle vagon ya da katarları bir hattan başka bir hatta geçirmek için ya da iş trenleri ve kısa mesafeli ya da düşük tonajlı terminal hizmetlerinde kullanılır. A.II-09. Buharlı lokomotif İster silindir ister türbinle çalıştırılsın, kullanılan yakıt türüne bakılmaksızın güç kaynağı olarak buharın kullanıldığı lokomotiftir. A.II-10. Elektrikli lokomotif Bir ya da daha fazla elektrikli motoru olan ve akımı baş üstünden yukarıdan olan tellerden ya da iletken raylardan ya da lokomotifin üzerinde taşıdığı akümülatörlerden alan bir lokomotiftir. Yukarıda bulunana telden ya da iletken raydan akım elde edilemediği durumlarda elektrikli motora akım sağlamak amacıyla bir motorla donatılan (dizel ya da diğer) bir lokomotif elektrikli lokomotif olarak sınıflandırılır. A.II-11. Dizel lokomotif Ne tür bir transmisyon tesisatı olduğuna bakılmaksızın, temel güç kaynağı dizel motor olan lokomotiftir. Bununla beraber, gücü yukarıda bulunan telden ya da iletken bir raydan türetecek şekilde tasarlanan dizel-elektrikli lokomotifler elektrikli lokomotif olarak sınıflandırılır.

13 A.II-12. Otoray Yolcu ya da eşyaların raylar üzerinden taşınması için yapılan motorlu bir çekici demiryolu aracıdır. Çeşitli lokomotif kategorilerinin (elektrikli, dizel) tanımı otoraylar için de geçerlidir. Otoraylardan ve otoray treylerlerinden oluşan bir blok aşağıda belirtildiği şekilde adlandırılabilir: Modular ise, çoklu (multiple) birimler Sabit ise, tren seti. Motorlu araç istatistiklerinde, ayrılamayan bir dizinde bulunan her bir otoray ayrı sayılır; yolcu araçları ve eşya taşıma araçlarına ilişkin istatistiklerde, yolcu ya da eşya taşımak üzere eklenen her birim (vagon, vs.) sayılır. A.II-13. Yolcu taşıyan demiryolu aracı Özellikle bavul, paket, posta, vs. için ayrılan bir ya da daha fazla kompartımanı ya da yeri olan ve yolcu taşımacılığında kullanılan demiryolu aracıdır. Bu araçlar yataklı (uyumak için) araçlar, salonlu araçlar, yemekli araçlar ve ambulans araçları gibi özle araçları da içerir. Yolcu taşımak üzere kullanılan ayrılamayan bir dizinin her bir ayrı aracı yolcu taşıyan demiryolu aracı olarak sayılır. Yolcu taşımacılığı için tasarlandıkları taktirde, otoraylar da bu kapsama dahil edilir. A.II-14. Otoray Treyleri (römorku) Bir ya da daha fazla otorayla birleştirilen çekici olmayan ve yolcu taşımacılığında kullanılan demiryolu aracıdır. Bir otoray tarafından çekilse dahi, eşya taşımacılığında kullanılan araçlara vagon denilir. A.II-15. Yolcu Vagonu Otoray ya da otoray treyleri dışında yolcu taşımacılığında kullanılan demiryolu aracıdır. A.II-16. Oturak ve yatak sayısı Söz konusu hizmeti verirken, yolcu aracında kullanıma sunulabilecek oturak ve yatak sayısı. Yemekli yolcu vagonlarındaki ve büfeli kompartımanlardaki oturaklar buna dahil değildir. A.II-17. Ayakta durulabilecek yerlerin sayısı Söz konusu hizmeti verirken, yolcu araçlarında ayakta durulmasına izin verilen yerlerin sayısı.

14 A.II-18. Furgon (yük kamyoneti) Yolcu ya da eşya taşımacılığında kullanılan trenin bir bölümünü oluşturan ve trende çalışanlar tarafından kullanılan ve gerek duyulduğunda bavul, paket, bisiklet, vs. gibi eşyaların taşındığı çekici olmayan bir demiryolu aracıdır. Bir ya da daha fazla yolcu kompartımanı olan araçlar, furgon olarak değil demiryolunda yolcu taşımacılığı için kullanılan araçlar olarak kabul edilmelidir. Demiryolu birimlerine ait olan posta furgonları, yolcu kompartımanları olmadığı taktirde furgon sınıflandırmasına dahil edilir. A.II-19. Vagon Genellikle eşya taşımacılığında kullanılması planlanan demiryolu aracıdır. Sadece eşya taşımacılığı için birleştirilen otoraylar ve otoray treylerleri (römorkları) buna dahildir. A.II-20. Demiryolu birimine ait olan vagon Bir demiryolu biriminin sahip olduğu her türlü vagon. Özel şahıslara (ya da kurumlara) ait vagonlar bu kapsama girmez. A.II-21. Özel şahıslara (ya da kurumlara) ait vagonlar Bir demiryolu birimine ait olmayan ancak belirtilen koşullar altında demiryolu biriminin kullanımına sunulan (kullanma yetkisi verilen) vagon ya da bir demiryolu birimi tarafından üçüncü taraflara kiralanan vagondur. A.II-22. Kapalı Vagon Kapalı yapısı (her tarafı ve tavanı katı cisimlerle kapatılmıştır) ve içinde taşınan eşyaları güvenli bir şekilde korumasıyla (muhtemelen asma kilit ve mühürlemeyle) özellik kazanan vagondur. Açılan tavanı olan, yalıtımlı, ısıtmalı ve soğutmalı vagonlar dahil değildir. A.II-23. Yalıtımlı vagon Isının vagon içi ve dışı arasında değiştirilmesini sağlayan yalıtıcı duvar, kapı, zemin ve tavandan oluşan kapalı bir vagon, toplam ısı transferi katsayısı (K katsayısı) ekipmanın aşağıda belirtilen kategorilerinden herhangi birine tayin edilmesine olanak sağlayacak şekilde sınırlı olabilir: I N = Normal düzeyde yalıtılan ekipman 0.7 W/m 2 0 C ye eşit ya da daha az olan bir K katsayısıyla karakterize olmuştur.

15 I R = Oldukça fazla yalıtımlı ekipman W/m 2 0 C ye eşit ya da daha az olan bir K katsayısıyla karakterize olmuştur. A.II-24. Soğutmalı vagon Mekanik ya da emme birimi dışında bir soğutma kaynağı (tuz eklenerek ya da eklenmeyerek kullanılan doğal buz; azami erime kabiliyeti olan levhalar; süblimleşme kontrolünün yapıldığı ya da yapılmadığı kuru buz; buharlaşma kontrolünün yapıldığı ya da yapılmadığı sıvı gazlar; vs.) kullanan yalıtımlı vagondur. Böyle bir vagon, dışarıda ortalama C sıcaklığı olduğunda, boş birim içindeki ısıyı aşağıda belirtilen oranlara düşürme ve bu şekilde tutma kapasitesine sahiptir: - Sınıf A durumunda, maksimum C de; - Sınıf B durumunda, maksimum C de; - Sınıf C durumunda, maksimum C de; ve - Sınıf D durumunda, maksimum 0 0 C de, Bunları gerekli soğutucu ve tesisatın yardımıyla gerçekleştirir. A.II-25. Mekanik olarak soğutulan vagon Kendi soğutma aparatı olan ya da bu tür bir aparatı olan diğer taşıma ekipmanlarını (mekanik kompresör, emme birimi, vs.) kullanan yalıtımlı vagondur. Böyle bir vagon, dışarıda ortalama C sıcaklığı olduğunda, boş birim içindeki ısıyı aşağıda belirtilen, aşağıda verilen üç sınıf için tanımlanan standarda uygun olarak arzu edilen +1 de tutulmasıdır, oranlara düşürme ve bu şekilde tutma kapasitesine sahiptir: Sınıf A: C ve 0 0 C arasında +1 in seçilebileceği bir soğutma aparatına bağlı olan mekanik olarak soğutulan vagon. Sınıf B: C ve C arasında +1 in seçilebileceği bir soğutma aparatına bağlı olan mekanik olarak soğutulan vagon. Sınıf C: C ve C arasında +1 in seçilebileceği bir soğutma aparatına bağlı olan mekanik olarak soğutulan vagon. A.II-26. Isıtmalı Vagon Isı üreten bir aparata bağlı olan yalıtımlı vagon. Böyle bir vagon, iki sınıfa ilişkin olarak belirtilen ortalama dış ısılarda boş birimin iç ısısını 12 saatten az olmamak şartıyla kaynağın yenilenmesine gerek kalmaksızın C nin altına düşmeyecek şekilde yükseltme kapasitesine sahiptir: Sınıf A: Dış ısının ortalama C olduğu durumlarda kullanılan ısıtmalı ekipman; ve, Sınıf B: Dış ısının ortalama C olduğu durumlarda kullanılan ısıtmalı ekipman.

16 A.II-27. Yüksek kenarlı vagon Tavanı olmayan ve kenarları 60 cm den yüksek olan vagon. A.II-28. Düz vagon Tavanı ya da kenarları olmayan vagon ya da tavanı olmayan ancak kenarları 60 cm den daha az olan vagon ya da kayar payandalı normal ya da özel tip vagon. Konteynır, trampa birimlerini taşımak için tasarlanan vagonlar ya da eşya araçları buna dahil değildir. A.II-29. Tank vagonu Sıvı ya da gazların toplu halde taşınması için tasarlanan vagon. A.II-30. Silo vagon Çimento, un, alçı, vs. gibi toz ürünlerin toplu halde taşınması için tasarlanan vagonlar. A.II-31. Birden çok taşıma türü için kullanılan vagon Birden fazla taşıma biriminin (ITUlar) ya da eşya taşımakta kullanılan diğer yol araçlarının nakliyesi için yapılan ya da donatılan vagon. (F.II-10 la aynı). A.II-32. Vagonun taşıma kapasitesi Vagonun taşıma kapasitesi, taşımasına izin verilen maksimum ağırlıktır. A.III. İŞLETMELER, EOKONOMİK PERFORMANS VE İSTİHDAM A.III-01 Demiryolu birimi Daha çok demiryolu işletmecisi, bir altyapı yöneticisi ya da entegre bir şirket şeklinde işlev gören özel ya da kamu sektörüne ait her türlü birim. Temel faaliyet alanı demiryollarıyla ilgili olmayan bir birim, demiryolu piyasasında marjinal olmayan bir payı var ise dahil edilmelidir. Sadece demiryollarına ilişkin faaliyetler bildirilmelidir. A.III-02. Demiryolu İşletmesi Eşya ve/ya da yolcuların demiryolu ile taşınması bağlamında hizmet veren özel ya da kamu sektörüne ait her türlü işletme. Traksiyon satan/sağlayan bütün işletmeler dahildir. Tarihi buhar demiryolları gibi daha çok yerel turistik hizmetler işletmeler olan liman ve demiryolu işletmeleri de dahil olmak üzere, tamamen ya da büyük çoğunlukla endüstriyel ve benzer kurulumlar içinde işlev gören demiryolu işletmeleri dahil değildir. Bazı durumlarda demiryolu operatörü ifadesi kullanılır.

17 A.III-03. Altyapı yöneticisi Daha çok demiryolu altyapısının kurulmasından ve sürdürülmesinden ve kontrol ve güvenlik sitemlerinin çalıştırılmasından sorumlu olan özel ya da kamu sektörüne ait her türlü birim. Bir altyapı yöneticisi diğer bir demiryolu birimine şu görevleri verebilir: demiryolu altyapısının korunması ve kontrol ve güvenlik sistemlerinin çalıştırılması. A.III-04. Entegre şirket Aynı zamanda bir altyapı yöneticisi olan demiryolu işletmesi A.III-05. İstihdam Belirli bir dönem boyunca bir demiryolu biriminde çalışan kişilerin ve birimin dışında çalışan ancak birime ait olan ve ücreti birim tarafından ödenen kişilerin ortalama sayısı. İstatistikler, (demiryolu operasyonunun, yenilemenin, yeni yapımların, yol ve sevkıyat hizmetlerinin, elektrik üretiminin, otel ve restoranların, vs.) bütün temel ve yardımcı faaliyetlerini gerçekleştiren bütün tam zamanlı çalışanları içermelidir. A.III-06. İstihdam türleri Dikkate alınan temel istihdam kategorileri aşağıda verilmiştir: -- Genel idare Merkezi ve bölgesel yönetim personelini (ör; finansman, yasal, şahsi, vs.) ve yönetim kurulunu içerir. Uzman departmanlarının yönetim personeli (operasyonlar ve trafik, traksiyon ve demiryolu araçları, yol ve işler), dahil değildir, ancak bu hizmetlere ilişkin istatistiklerde hesaba katılırlar. -- Operasyonlar ve trafik İstasyon personeli (kontrol ve güvenlik sistemlerinin çalıştırılmasından sorumlu personel hariç), tren görevlileri (çekici birimlerin personeli hariç) ve ilgili merkezi ve bölgesel ofislerin personeli. Turizm ve reklam dahildir. -- Çekme ve demiryolu araçları Çekici birimlerin görevlileri, çalışma gruplarının çalışanları, denetleme personeli ve ilgili merkezi ve bölgesel ofislerin personeli. -- Yol ve işler Sürekli yol bakımından ve denetlemesinden sorumlu personel (kontrol ve güvenlik sistemlerinin çalıştırılmasından sorumlu personel dahil).

18 -- Diğer operasyonlar Yol ve eşya taşıma hizmetleri, sevkıyat hizmetleri, elektrik güç istasyonları, otellerde, vs. görevli personel. A.III-07. İş Hacmi (Ciro) Bir demiryolu birimi tarafından inceleme altındaki dönem boyunca kesilen toplam fatura miktarı. Bu, üçüncü taraflara sağlanan mal ya da hizmetlerin piyasa satışlarıyla ilgilidir. Ciro, birim tarafından müşterileriyle karşılıklı olarak fatura edilen KDV hariç olmak üzere, birim tarafından fatura edilen mal ve hizmetlerle ilgili her türlü vergi ve harcı içerir. Fiyatlarda yapılan indirimler, geri iadeler ve indirimler ile geri iade edilen paketlerin değeri düşülmeli, ancak nakit indirimler düşülmemelidir. Ciro, sabit varlıkların satışını içermez. Kamu dairelerinden alınan operasyon sübvansiyonları da dahil değildir. A.III-08. Gelirler (kazançlar) Demiryolu biriminin hesabına kredi olarak giren ve parasal birim olarak ifade edilen miktarlar. A.III-09. Gelir (kazanç) türleri Dikkate alınan temel gelir kategorileri aşağıda verilmiştir: -- Taşıma işlemlerinden elde edilen gelir Bu kategori, eşya ve yolcu trafiği gelirlerini içerir. -- Devlet ya da diğer kamu dairelerinden alınan miktarlar Bu kategori, tazminat alacaklarını ve diğer sübvansiyonları içerir. -- Diğer gelirler Bu kategori, taşıma faaliyetleriyle ilgili olmayan gelirleri içerir, örneğin; finansal gelirler, vs. A.III-10 Masraflar Bir demiryolu birimi tarafından bir operasyon ya da hizmetle ya da operasyon ve hizmetler diziniyle bağlantılı olarak harcadığı mevcut kaynak miktarıdır. A.III-11. Masraf Türleri Dikkate alınan başlıca masraf türleri aşağıda verilmiştir: -- İş gücü (işçi) masrafları Aktif personelin maaş ve aylıkları ile emekli aylıkları, çeşitli sosyal ödemeler, vs. dahildir.

19 -- Materyal ve hizmet masrafları Üçüncü taraflarca sağlanan diğer materyal ve hizmet satın alımlarını içerir, ancak traksiyon amaçları doğrultusunda yapılan enerji tüketimi masraflarını içermez. -- Enerji tüketimi masrafları Traksiyon amaçları doğrultusunda kullanılan enerji miktarına tahsis edilen miktarlar dahildir. -- Vergiler -- Finansal ödemeler -- Diğer masraflar Amortisman ve sunumlara, vs. tahsis edilen miktarlar dahildir. A.III-12. Katma Değer Bir demiryolu biriminin brüt çıktısı (satışlar ya da alacaklar ve diğer gelir artı envanter değişimi) eksi ara tüketiminin değeri. Bir ülkedeki bütün demiryolu birimlerinin yerel üretiminin katma değeri, o ülkenin gayri safi milli hasılasına katkılarına eşittir. Bütün demiryolu birimlerinin bir ülkenin sabit brüt sermaye oluşumuna katkısı, maddi yatırımların toplamından satın alım ile arsa satışı arasındaki farkın çıkarılması sonucunda elde edilen miktara eşittir. A.III-14. Altyapı üzerine yapılan yatırım harcamaları Yeniden yapılanma, yenileme ve altyapı üzerinde yapılan büyük tamirler de dahil olmak üzere, mevcut altyapının yeniden yapılması ve genişletilmesi üzerine yapılan harcamalar. Altyapı, demiryolu araçlarının aksine arsaları, sürekli yol inşaatlarını, binaları, köprüleri ve tünelleri, taşınamayan tesisatları ve bunlara bağlı kurulumları (sinyaller, telekomünikasyonlar, elektrik alt istasyonları, vs.) içerir. A.III-15. Demiryolu araçları üzerine yapılan yatırım harcamaları Yeni demiryolu araçlarının satın alınması için yapılan harcamalar. A.III-16. Altyapı üzerine yapılan bakım harcamaları (giderleri) Altyapıyı çalışır konumda tutmak için yapılan harcamalar. A.III-17. Demiryolu araçlarının bakım giderleri Demiryolu araçlarını çalışır durumda tutmak için yapılan harcamalar.

20 A.IV. TRAFİK A.IV-01. Demiryolu Trafiği Bir demiryolu aracının hatlar üzerinde yaptığı her türlü hareket. Bir demiryolu aracının diğer bir araç üzerinde taşındığı durumlarda, taşımayı yapan aracın hareketi (aktif mod) dikkate alınır. A.IV-02. Bir hattan başka bir hatta geçilmesi Bir ray aracının ya da ray araçları dizininin bir demiryolu istasyonunun içine ya da diğer demiryolu kurulumlarının içine (depo, atölye, manevra istasyonu, vs.) soma işlemidir. A.IV-03. Ulusal topraklar üzerindeki demiryolu trafiği Araçların tescilli oldukları ülkeye bakılmaksızın, demiryolu araçlarının bir ulusal toprak sınırları içindeki her türlü hareketi. A.IV-04. Demiryolu aracının yolculuğu Bir demiryolu aracının belirli bir kalkış noktasından bir varış noktasına kadar olan her türlü hareketi. Bir yolculuk birçok bölüm ya da aşamaya ayrılabilir. A.IV-05. Tren Bir ya da daha fazla lokomotif ya da otoray tarafından çekilen bir ya da daha fazla demiryolu aracı ya da belirli bir kalkış noktası ile belirli bir varış noktası arasında çalışan tek bir otoray. Tek başına giden lokomotif tren kabul edilmez. A.IV-06 Tren Türleri Dikkate alınan başlıca kategoriler aşağıda belirtilmiştir: -- Eşya treni: bir ya da daha fazla vagondan oluşan ve muhtemelen boş ya da yüklü bir kamyoneti olan eşya taşımada kullanılan tren. -- Yolcu treni: bir ya da daha fazla yolcu taşıma aracı olan ve muhtemelen boş ya da yüklü bir kamyoneti olan yolcu taşımada kullanılan tren. -- Karışık tren: yolcu taşıma araçları ve vagonlardan oluşan tren. -- Diğer trenler: ticari bir trafiği olmayan sadece demiryolu biriminin istekleri doğrultusunda kullanılan trenler. A.IV-07. Tren-kilometre Bir trenin bir kilometre üzerinde yaptığı hareketi temsil eden ölçüm birimi. Kapsama alınacak mesafe, gerçekte trenin yol aldığı mesafedir.

21 A.IV-08. Çekici araç-kilometre Aktif bir çekici aracın bir kilometre üzerinde yaptığı hareketi temsil eden ölçüm birimi. Yüksüz giden çekici araçlar dahildir. Hat değiştirme hareketleri dahil değildir. A.IV-10. Teklif edilen ton-kilometre Öncelikle bir kilometre üzerinde vermesi gereken hizmetleri gerçekleştirirken bir vagon içindeki bir tonun hareketini temsil eden ölçüm birimi. Dikkate alınması gereken mesafe, trenin gerçekte kat ettiği mesafedir. Hat değiştirme ve diğer benzer işlemler dahil değildir. A.IV-11. Vagon-kilometre Dolu ya da boş bir vagonun bir kilometrelik bir mesafedeki her türlü hareketini temsil eden ölçüm birimi. Dikkate alınması gereken mesafe, trenin gerçekte kat ettiği mesafedir. Hat değiştirme ve diğer benzer işlemler dahil değildir. Vagonun kime ait olduğuna bakılmaksızın, bütün vagon yolculukları dahildir. A.IV-12. Teklif edilen oturak-kilometre Öncelikle bir kilometre üzerinde vermesi gereken hizmetleri gerçekleştirirken bir yolcu aracında bulunan bir oturağın hareketini temsil eden ölçüm birimi. Dikkate alınması gereken mesafe, trenin gerçekte kat ettiği mesafedir. Hat değiştirme ve diğer benzer işlemler dahil değildir. A.IV-13. Brüt brüt ton taşınan kilometre Çekici aracın ağırlığı da dahil olmak üzere, demiryolu aracının bir tonunun bir kilometrelik mesafedeki hareketini temsil eden ölçüm birimi. Şu belirtilenlerin ağırlıkları dahildir: çekici birim, çekilen demiryolu aracı ve yükü. Yolcular ve onların eşyaları (bavul, vs.) dahil değildir. Hat değiştirme ve diğer benzer işlemler dahil değildir. A.IV-14. Brüt ton taşınan kilometre Çekilen aracın (ve otorayların) ve içindekilerin bir tonunun bir kilometrelik mesafedeki hareketini temsil eden ölçüm birimi. Otorayın ağırlığı dahildir, lokomotiflerin ağırlığı ise dahil değildir. Yolcular ve onların eşyaları (bavul, vs.) dahil değildir. Hat değiştirme ve diğer benzer işlemler dahil değildir.

22 A.V. TAŞIMA ÖLÇÜMÜ A.V-01. Demiryolu taşımacılığı Belirli bir demiryolu ağı üzerinde bir demiryolu aracı kullanılarak yapılan her türlü eşya ve/ya da yolcu taşımacılığı. Bir demiryolu aracının diğer bir araç üzerinde taşındığı durumlarda, taşımayı yapan aracın hareketi (aktif mod) dikkate alınır. A.V-02. Demiryolu taşımacılığının türleri Başlıca kategoriler aşağıda belirtilmiştir: -- kazanç getiren demiryolu taşımacılığı: ödeme karşılığında dışarıdan bir taraf için yapılan taşımadır. -- Demiryolunun hizmet gereği yaptığı taşımacılık: Söz konusu taşıma işlemi kazanç getirsin ya da getirmesin demiryolu birimi tarafından iç gereksinimleri karşılamak üzere yapılan taşımadır. A.V-03. Ulusal Demiryolu Taşımacılığı Demiryolu araçlarının tescil olduğu ülkenin hangisi olduğuna bakılmaksızın, aynı ülke içindeki iki yer arasında (yükleme yeri ve boşaltma yeri) yapılan demiryolu taşımacılığı. İkinci bir ülke üzerinden yapılan geçişleri içerebilir. A.V-04. Uluslar arası Demiryolu Taşımacılığı İki farklı ülkedeki iki yer arasında (yükleme yeri ve boşaltma yeri) yapılan demiryolu taşımacılığı. Bir ya da daha fazla ülke üzerinden yapılan geçişleri içerebilir. A.V 05 Demiryolu Taşımacılığı Söz konusu ülkenin dışındaki iki yer arasında (bir yükleme yeri ve bir boşaltma/indirme yeri). Bir ülke sınırında malların bir demiryolu aracından indirilip diğer bir nakliye aracına yüklenmesiyle gerçekleştirilen taşıma işlemleri bu kapsama dahil edilmez. A.V-06. Demiryolu Yolcuları Mürettebat üyeleri dışında demiryolu yolculuğu yapan herkes. Sadece demiryolu ile çalıştırılan feribot ya da otobüsle yolculuk yapan yolcular bu kapsama dahil edilmez.

23 A.V-07. Ücretini ödeyen demiryolu yolcusu Ücretini ödediği bir bileti olan yolcular. A.V-08. Demiryolu yolcusu kilometre Bir demiryolu yolcusunun bir kilometre mesafede taşınmasını temsil eden ölçüm birimidir. Hesaba katılacak mesafe, söz konusu yolcuların ilgili ağ üzerinden gerçekte kat ettikleri mesafe olmalıdır. Eğer bu mümkün değil ise, ücreti ödenen ya da tahminen belirlenen mesafe dikkate alınacaktır. A.V-09. Demiryolunu kullanarak yolculuk eden yolcuların yolculuk amacı Yolculuğun yapılma nedenleri: - Çalışma ve eğitim (ev-iş/okul arası gidip gelme) - İş - Tatiller (gezi) - Diğer (alış-veriş, eğlence, aile) A.V-10. Demiryolu aracına binen yolcu Ulaşım amacıyla bir demir yolu aracına binen yolcu. Demiryolu taahhüdüne bakılmaksızın, bir demiryolu aracından diğerine transfer edilen bir yolcu inme/binme yapmış sayılmaz. Transfer sırasında başka bir ulaşım metodu kullanıldığında, bu durum bir demir yolu aracından inme ve ardından başka bir demiryolu aracına binme olarak kabul edilir. A.V-11. Demiryolu Aracından İnen Yolcu Ulaşımı tamamlandıktan sonra demiryolu aracından inen yolcu. Bir demiryolu aracından doğrudan diğer bir demiryolu aracına transfer edilen bir yolcu araçtan indirilmiş sayılmaz. Transfer sırasında başka bir ulaşım modu kullanılırsa, bu bir demiryolu aracından inildiği anlamına gelir. A. V 12. Demiryolu yolcularının Gezisi Demiryolu ile taşınan yolcuların araca binme ve inme yerleri arasındaki kombinasyon. A.V-13. Araca binme yeri Demiryolu yolcularının ulaşım amacıyla demiryolu aracına bindikleri yer. Bir demiryolu aracından doğrudan diğer bir demiryolu aracına transfer edilen bir yolcu araçtan indirilmiş sayılmaz.

24 Transfer sırasında başka bir ulaşım modu kullanılırsa, bu bir demiryolu aracından inildiği anlamına gelir. A.V-14. Araçtan inme yeri Demiryolu yolcularının ulaşım tamamlandıktan sonra araçtan indikleri yer. Bir demiryolu aracından doğrudan diğer bir demiryolu aracına transfer edilen bir yolcu araçtan indirilmiş sayılmaz. Transfer sırasında başka bir ulaşım modu kullanılırsa, bu bir demiryolu aracından inildiği anlamına gelir. A.V-15. Demiryolu üzerinden taşınan mallar Demiryolu araçlarıyla taşınan her türlü mal. Bu konteynırlar, paletler ve demiryolu ile taşınan yol malları gibi bütün paket ve ekipmanları içerir. A.V-16. Sevkıyat Yürürlükte olan yönetmelik ya da tariflere göre aynı taşıma belgesi kapsamında taşınan malların toplanması. A.V-17. Sevkıyat Türleri Temel kategoriler aşağıda verilmiştir: A.V-18. Ağırlık - Tam tren yükü: aynı gönderici tarafından aynı istasyondan aynı anda taşınan bir ya da daha fazla vagon yükünden oluşan ve tren kompozisyonunda herhangi bir değişiklik yapılmaksızın aynı hedef noktaya iletilen sevkıyat. - Tam vagon yükü: Toplam yükleme kapasitesi kullanılsın ya da kullanılmasın ayrı bir vagonun kullanılmasını gerektiren malların sevkıyatı. - Küçükler: Ayrı bir vagonun kullanılmasını gerekli kılmayan her türlü sevkıyat. Dikkate alınması gereken ağırlık malların brüt ağırlığıdır. Bu malların ağırlığını, bütün paketleri ve konteynırların dara ağırlığını, içinde mal olan paletleri ve demiryolu ile taşınan bütün yol mallarını içerir. Dara ağırlığı çıkarıldığında, elde edilen ağırlık brüt ağırlıktır. A.V-19. Demiryoluna göre ton-kilometre Demiryolu ile bir tonluk bir birimin bir kilometre uzaklığa taşınmasını temsil eden mal taşımacılığı ölçüm birimidir.

25 Kapsama alınacak uzaklık aslında söz konusu ağ üzerinde gidilecek mesafedir. Eğer bu söz konusu değil ise, ücret ödenen ya da tahmini olarak hesaplanan uzaklık (mesafe) hesaba katılmalıdır. A.V-20. Demiryolu ile taşınan mal kategorileri Demiryolu ile taşınan mal kategorileri kullanımda olan taşımacılık istatistiklerinde kullanılan uluslar arası terminolojide yer alan ve Eurostat, ECMT ya da UNECE tarafından onaylananlardır. A.V-21. Tehlikeli Mallar Demiryolu ile taşınan tehlikeli mal sınıfları, Demiryolu ile Tehlikeli Mal Taşımacılığına (RID) ilişkin Uluslar arası Yönetmelikte tanımlananlardır. A.V-22. Yüklenen Mallar Demiryolu aracına yerleştirilen ve demiryolu ile sevkıyatı yapılan mallar. A.V-23. Araçtan indirilen mallar Demiryolu ile taşındıktan sonra demiryolu aracından indirilen (boşaltılan) mallar. A.V-24. Demiryolundan yüklenen (dışarı giden) uluslar arası mal taşımacılığı İletimin yapıldığı ülkedeki yükleme yeri ile malların indirileceği başka bir ülke arasında demiryolu ile taşınan mallar. Transit olarak taşınan mallar buna dahil değildir. Bir demiryolu ağı üzerinde yüklenen ve yabancı bir ağa feribot ile taşınan vagonlar dahildir. A.V-25. Demiryolundan indirilen (içeri gelen) uluslar arası mal taşımacılığı Yabancı bir ülkedeki yükleme yeri ile iletimin yapılacağı ülkedeki indirme yeri arasında demiryolu ile taşınan mallar. Transit olarak taşınan mallar buna dahil değildir. Bir demiryolu ağı üzerinde yüklenen ve yabancı bir ağa feribot ile taşınan vagonlar dahildir. A.V-26. Demiryolu ile transit olarak taşınan mallar İletimin yapıldığı ülkeden bu ülke dışında iki yer arasında (yükleme/boşaltma yerleri) demiryolu ile taşınan mallar. Feribot için iletimin yapıldığı ağa giren ve çıkan vagonlar dahildir. A.V-27. Malların taşındığı demiryolu bağlantısı Demiryolu ile taşınan malların yükleme ve boşaltma yerlerinin kombinasyonu.

26 A.V-28. Yükleme yeri Malların taşınacağı demiryolu aracına yüklendiği yer. A.V-29. Malların indirildiği (boşaltıldığı) yer Malların taşındığı demiryolu aracından indirildiği (boşaltıldığı) yer. A.VI. ENERJİ TÜKETİMİ A.VI-01. Demiryolu taşımacılığı ile tüketilen enerji Çekme gücüyle çalışan araçların, tren servislerinin ve tesislerinin (ısınma, klima, aydınlatma ) nihai enerji tüketimi. A.VI-02. Yağ eşitliği tonu (TOE) Enerji tüketiminin ölçüm birimi: 1 TOE = TJ. Uluslar arası Enerji Acentesinin 1991 yılı için kabul ettiği dönüştürme faktörleri aşağıda verilmiştir: - Motor benzini Gaz / dizel benzin Ağır yakıt yağı Sıvı petrol gazı Doğal gaz IEA nın elektrik için kullandığı dönüştürme faktörü : 1 TWh = Mtoe. A.VI-03. Jul Enerji tükeitminin ölçüm birimi: 1 terajul = J = 2.78 x 10 5 kwh, 1 terajul = TOE. A.VI-04. Motor Benzini (petrol) Uçaklardakiler hariç olmak üzere içten yanmalı motorlarda kullanılan hafif hidrokarbon yağı. Motor benzini 35 C ile 215 C arasında damıtılır ve yeterince yüksek oktan sayısına ulaşıncaya kadar ( 80 RON) aromatik fraksiyon uygulanır. Kalorifik değer: 44.8 TJ/1 000 t.

27 A.VI-05. Gaz / Dizel benzin (damıtılmış yakıt yağı) Ham yağın atmosferik damıtımından elde edilen en düşük fraksiyon sonucunda oluşan benzin. A.VI-06. Ağır Yakıt yağı (artık) Damıtım artığını oluşturan ağır yağ. A.VI-07. Sıvı petrol gazları (LPG) Sadece ham benzinin damıtılması sonucunda elde edilen parafin serilerinin hafif hidrokarbonları. A.VI-08. Sert Kömür Külsüz durumda kj/kg (5 700 kcal) brüt kalorifik değeri olan siyah, doğal organik fosil parçasıdır, nem oranı 30 C ısı elde edilecek yoğunluktadır, %96 oranında göreli hava nemindedir. A.VI-09. Kahverengi kömür Linyit Brüt kalorifik değeri kj/kg (5 700 kcal/kg) den daha az olan aglomerasyonsuz kömür. A.VI-10. Elektrik Gücü Hidro-elektrik, jeotermal, nükleer ve konvansiyonel termal güç istasyonlarında üretilen enerjidir. Kalorifik elektrik değeriyle (3.6 TJ/GWh) ile ölçülen, pompalama istasyonlarında üretilen enerji buna dahil değildir. Pompalama istasyonu, pompa kullanılarak doldurulan bir depoya sahip olan bir güç istasyonudur.

28 B KARAYOLU TAŞIMACILIĞI

29 B.I ALT YAPI B.I-01. Karayolu Öncelikli olarak kendi tekerlekleri üzerinde giden yol araçlarının kullanımı için olan, kamu trafiğine açık, ray ya da hava kayışları yerine stabilize bir zeminin kullanıldığı iletim hattı. B.I.-02. Karayolu Ağı Belirli bir alandaki bütün yollar. B.I-03. Karayolu Kategorisi Yol ağının a) yapım, bakım ve işletiminden sorumlu idareye; b) tasarım standartlarına ya da c) yola erişimine izin verilen kullanıcılara göre sınıflandırması. B.I-04. Otoban Özellikle motorlu araçların trafiği için yapılan yollardır, özellikleri aşağıda belirtilmiştir: (a) bir birinden ayrı iki yönlü trafik akışının sağlandığı yollar. (b) Herhangi bir yol, demiryolu ya da tramvay ya da yaya yoluyla kesişmez. (c) Özel olarak otoban şeklinde işaretlenmiştir ve belirli kategorilerdeki karayolu araçları için ayrılmıştır. B.I-05. Şehir Yolu Özellikle işaretli giriş ve çıkışları olan bir alanın sınırları içindeki yol. B.I-06. E Yolu Uluslar arası E ağı, 15 Kasım 1975 tarihinden Cenevre de yapılan Uluslar arası Anayollara ilişkin Avrupa Anlaşmasında açıklanan bir referans yollar sisteminden oluşur. B.I-07. Yük Taşımaya Ayrılmış Yol Karayolu motorlu araçları için tasarlanan yol kısmıdır; yol yüzeyinin alt ya da üst katmanları için omuz oluşturan yol kısımları ile karayolu araçlarının sirkülasyonu için ayrılan karayolunun bir parçası değildir; park yapılmaz. Yük taşıma yolunun genişliği yolun eksenine dikey olarak ölçülür. B.I-08. Şerit Bir yük taşıma yolunu boylamasına ayıran şeritlerdir, yol işaretleriyle işaretlenmiş ya da işaretlenmemiş olabilir. B.I-09. Tramvay Tramvayların kullanımı için tasarlanmış iki raydan oluşan iletim hattıdır.

30 B.II. TAŞIMA EKİPMANLARI (ARAÇLAR) B.II-01. Yol Aracı Tekerlek üzerinde giden ve karayolunda kullanımı amaçlanan araçtır. B.II-02. Karayolu Araçları Stoku Bir ülkede belirli bir tarihte tescil olan ve kamu trafiğine açık yollarda kullanımı için lisans verilen karayolu araçları. B.II-03. Ulusal karayolu aracı İletimin yapıldığı ülkede tescilli olan ve kayıtlı bir plaka taşıyan karayolu araçları. B.II-04. Yabancı yol aracı İletimin yapıldığı ülkenin dışındaki bir ülkede tescilli olan ve söz konusu yabancı ülkenin plakasını taşıyan araç. B.II-05. Karayolu motorlu araçları Karayolunda çalışan genellikle insan ya da mal taşınan ve bir motor ile işlev gören karayolu aracı. B.II-06. Yolcu Aracı Sadece bir ya da daha fazla insanı taşımak için tasarlanan bir araç. B.II-07. Bisiklet İki ya da daha fazla tekerleği olan, pedal sistemiyle kas gücü ile çalıştırılan araç. B.II-08. Yolcu taşıyan motorlu araç Sadece bir ya da daha fazla insanı taşımak için tasarlanan bir araç. B.II-09. Yolcu taşıyan motorlu araç türleri Bu araçlar, motorun kullandığı enerji türüne göre sınıflandırılır, başlıcaları aşağıda belirtilmiştir: - Benzin - Dizel - Gaz - Elektrik - Diğer

31 B.II-10. Küçük Motorlu Bisiklet (Mobilet) İki ya da üç tekerlekli olan, silindir kapasitesi 50 cc (3.05 cu.in) den az bir motor takılan yol aracı. B.II-11. Motosiklet İki tekerlekli, yanında oturacak kabini olan ya da olmayan türde, motor trotineti olan ya da yüksüz 400 kg. yi geçmeyen yol aracı. Silindir kapasitesi 50 cc ya da daha fazladır. B.II-12. Yolcu Arabası Motosikletin dışındaki, dokuz kişiden fazla olmamak şartıyla yolcu taşımak için tasarlanan motorlu araç. Bu nedenle, yolcu arabası ifadesi on kişiden daha kişilik yeri olması şartıyla mikro arabaları, taksileri ve kiralık yolcu arabalarını kapsar. Bu kategoride pik-uplar da yer alabilir. B.II-13. Karavan Yolcu taşımacılığı için kullanılmayan ve bir yolcu arabası ile çekilecek şekilde tasarlanan araçtır. Bu nedenle, karavan ifadesi daha çok eğlence için tasarlanan karayolu araçlarını içerir. B.II-14. Motorlu yolcu otobüsü ya da otobüs Dokuzdan fazla kişi oturacak şekilde tasarlanan motorlu yolcu aracı. İstatistikler, 9 dan (şoför dahil) fazla kişi oturacak şekilde tasarlanan minibüsleri de bu kategoriye dahil eder. B.II-15. Troleybüs Ray üzerinde gitmeyen ancak elektrik iletkenlerine bağlı olan, dokuzdan fazla (şoför dahil) kişinin oturabileceği şekilde tasarlanan yolcu aracı. Bu ifade, bazı durumlarda troleybüs bazı durumlarda ise otobüs olarak kullanılan (çünkü bağımsız motorları vardır) araçları kapsar. B.II-16. Tramvay (sokak arabası) Ray üzerinde giden, elektrik iletkenlere bağlı olan ya da dizel motorla çalışan dokuzdan fazla (şoför dahil) yolcu taşıyabilen yolcu aracı.

32 B.II-17. Motorlu yolcu otobüslerindeki, otobüslerdeki ve troleybüslerdeki koltuk/yatak sayısı Araç amaçlandığı şekilde hizmet verirken kullanıma sunulan şoför koltuğu dahil koltuk/yatak sayısı. Şüphe durumunda, mevcut olan en yüksek koltuk/yatak sayısı hesaba katılmalıdır. B.II-18. Mal taşımacılığında kullanılan karayolu aracı Özellikle mal taşımacılığı için tasarlanan karayolu aracıdır. Hem yolcu hem de mal taşımacılığı için tasarlanan araçlar birincil amaçlarına bağlı olarak yolcu araçları ya da mal taşıma araçları arasında sınıflandırılmalıdır, bu sınıflandırmada hangi kategoriye dahil edilecekleri aracın teknik özellikleri ya da vergi kategorisine göre belirlenir. B.II-19. Mal taşımacılığında kullanılan araçların gövde türleri Mal taşımacılığında kullanılan araçların üst yapılarına göre sınıflandırılması. Mal taşımacılığında kullanılan araçların aşağıda verilen gövde türleri dikkate alınır: - Normal açılış kutusu (1) - Kapaklı - düz - Devirme tertibatı (2) - Tanker (2) - katı hacim - sıvı hacim - Isı kontrollü kutu (4) - Diğer kapalı kutu (5) - İskelet konteynır ve gövdesi değiştirilebilen taşıyıcı (6) - Hayvan taşıyıcısı (7) - diğerleri (8) B.II-20. Mal taşımacılığında kullanılan motorlu yol aracı Mal taşımacılığında kullanılmak üzere tasarlanan tek motorlu yol araçları (kamyon) ya da yine mal taşımacılığında kullanılmak üzere kombine edilen bir çift araç (örneğin, römorklu kamyon ya da yarım römorklu traktör ya da römorklu ya da römorksuz traktör). B.II-21. Kamyon Sadece mal taşımacılığı için tasarlanmış motorlu yol aracı. Bu kategori, brüt ağırlığı kg. den fazla olmayan ve mal taşımacılığında kullanılmak üzere tasarlanan motorlu araçlar olan minibüsleri de içerir.

33 B.II-22. Yol Traktörü Bu motorlu araç sadece motorlu olarak çalıştırılamayan diğer yol araçlarını çekmek için tasarlanmıştır (daha çok yarı römorkları çekmek için) Tarımda kullanılan traktörler hariç. B-II-23. Tarımda kullanılan Traktörler Kamuya açık trafikte kullanılmasına izin verilen ya da verilmeyen sadece tarımda kullanılmak üzere tasarlanan motorlu araç. B.II-24. Römork Motorlu bir araç tarafından çekilecek şekilde tasarlanan mal taşımak üzere kullanılan yol aracı. Bu kategoriye tarımda kullanılan römorklar ve karavanlar dahil değildir. B.II-25. Tarımda Kullanılan Römork Motorlu bir araç tarafından çekilecek şekilde tasarlanan ve sadece tarımsal amaçlar doğrultusunda kullanılan römorktur. B.II-26. Yarı Römork Ön ekseni olmayan, bir aracın parçası olacak ve yüklü kısmının ağırlığı yol traktörünün üzerinde olacak şekilde tasarlanan mal taşımak için kullanılan araç. B.II-27. Bağlantılı Araç Bir yarı römorka bağlanan yol traktörü. B.II-28. Yol Treni Römorka bağlanan ve mal taşımak için kullanılan yol aracı. Birden fazla römorkun takıldığı bağlantılı araç dahildir. B.II-29. Özel amaçlı yol aracı Yol ya da mal taşımacılığı dışındaki amaçlar doğrultusunda kullanılmak üzere tasarlanan yol aracı. Bu kategori itfaiye arabalarını, ambulansları, vinçleri, buldozerleri, film radyo ve TV programlarının kaydı için kullanılan araçları, mobil kütüphane araçlarını, öekicileri içerir.

34 B.II-30. Yük Kapasitesi Aracın tescil edildiği ülkedeki yetkili dairenin taşınmasına izin verdiği maksimum mal ağırlığı. B.II-31. Brüt araç ağırlığı (Yasal olarak izin verilen maksimum ağırlık) Tescilin yapıldığı ülkedeki yetkili dairenin izin verdiği aracın durağan olduğu ya da yola çıkmaya hazır vaziyette olduğu durumda yükü de dahil olmak üzere toplam ağırlığı. Bu aynı zamanda şoförün ve taşınan bütün kişilerin ağırlığını da içerir. B.II-32. Yol aracının yaşı Tescili yapan ülkeye bakılmaksızın, aracın tescil edilmesinden sonra geçen zaman. B.II-33. Silindir Kapasitesi Tescilin yapıldığı ülkedeki yetkili daire tarafından onaylanan motor silindir kapasitesi. B.II-34. Yüksüz Araç Ağırlığı Tescilin yapıldığı ülkedeki yetkili daire tarafından onaylanan yüksüz araç ağırlığı. B.II-35. Motor Enerjisi Tescilin yapıldığı ülkedeki yetkili daire tarafından onaylandığı şekliyle aracın kullanabileceği temel motor enerjisi türü. B.II-36. Alternatif Yakıt Geleneksel yakıtlar, benzin ve dizelin dışındaki motor enerjisi türü. Alternatif yakıtlar elektrik, LPG, doğal gaz, alkol, alkol ve diğer yakıtların karışımlarını, hidrojen, bioyakıtları, vs. içerir. B.III. İŞLETMELER, EKONOMİK PERFORMANS VE İSTİHDAM B.III-01. Kiralama ya da ücret karşılığında yapılan taşımacılık Üçüncü taraflar adına ücret karşılığında insan ve mal taşınması. B.III-02. Kendi hesabına taşımacılık Kiralama ya da ücret karşılığında olmayan taşımacılık/ulaşım.