banka Konut Kredilerinde Baflar ve Performans: TBS Örne i OSMAN SOYSAL BDDK

Transkript

1 Konut Kredilerinde Baflar ve Performans: TBS Örne i OSMAN SOYSAL BDDK Osman Soysal 1981 y l nda Mu la da do du y l nda Orta Do u Teknik Üniversitesi ktisat Bölümü nden mezun olduktan sonra aç lan yar flma s nav n kazanarak 2004 y l nda Bankac l k Düzenleme ve Denetleme Kurumu nda Bankalar Yeminli Murak p Yard mc s olarak göreve bafllad y l nda Bankalar Yeminli Murak b olan Soysal, halen bu görevini sürdürmektedir. Döviz üzerinden yap lan ifllemlerin yüksekli i devalüasyon olgusunu sürekli canl tutmaktad r. Devalüasyonun bankalar üzerinde biri do rudan di eri dolayl olmak üzere iki temel etkisinden söz etmek mümkündür. Bunlardan do rudan olan ; bankalar n yabanc para pozisyonuna ba l olarak kendi bilançolar üzerinde oluflturdu u etkilerdir. Di eri ise bankalar n kredi kulland rd klar flirketlerin bilançolar ndaki geliflmeler yoluyla bankalara s çrayan etkidir. 1. Girifl Temel fonksiyonu ekonomide fon fazlas olandan fon ihtiyac olana aktar m mekanizmas n yürütmek olan bankalar yerine getirdikleri görevin do as gere i di er iflletmelere k yasla aç k pozisyon olgusuna daha aflinad rlar. Aç k pozisyondan bahsedildi inde de ilk olarak akla bankalar gelmektedir. Bankalar n döviz üzerinden fon toplayabilme ve kredi kulland rabilme ifllemleri döviz kuru hareketlerinden kaynaklanan riskleri de beraberinde getirmektedir. Mevduat toplama gibi özel bir yetkisi olan bankalar yükümlülüklerini her an yerine getirecek döviz likiditesine sahip olmal, mali yap - lar n kur hareketlerine karfl etkin bir flekilde korumal d rlar. Bu sebeple bankalar döviz ifllemlerinde bir tak m k s tlara tabi tutulmufllard r. Döviz üzerinden yap lan ifllemlerin yüksekli i devalüasyon olgusunu sürekli canl tutmaktad r. Devalüasyonun bankalar üzerinde biri do rudan di eri dolayl olmak üzere iki temel etkisinden söz etmek mümkündür. Bunlardan do rudan olan ; bankalar n yabanc para pozisyonuna ba l olarak kendi bilançolar üzerinde oluflturdu u etkilerdir. Di eri ise bankalar n kredi kulland rd klar flirketlerin bilançolar ndaki geliflmeler yoluyla bankalara s çrayan etkidir. Geliflmekte olan ülkelerin bankac l k sistemleri incelendi inde bilanço yap s ndaki bozukluk özellikle dikkati çekmektedir. Söz konusu bilançolarda pasifte mevduat n hem vade yap s k sa, hem de döviz cinsinden ifllemlerin pay yüksektir. Aktifte ise aksine kredilerin vade yap s uzun, yerel para cinsi ifllemler daha yüksek orandad r. Yaflanan devalüasyonlar, bankac l k sistemini hem kur riskinden hem de faiz riskinden kaynaklanan etkiler nedeniyle olumsuz etkileyebilecektir. Söz konusu durum geliflmekte olan ülkelerde mevduat n çok k sa vadeli olmas sebebiyle likidite riskini de içermektedir. Ancak son 3 y ll k dönem incelendi inde Türk Bankac l k Sistemi nin (TBS) geçmiflte edindi i tecrübelerin de katk s yla özellikle tüketici kredilerinden kaynaklanan risklerini yönetmede etkin bir mekanizma kullanarak çok baflar l olduklar görülmektedir. 2. Bankalarda Aç k Pozisyon Riski ve 2001 Krizi Tecrübesi Ülke paras n n di er ülke paralar karfl s nda de er kaybetmesi durumunda, herhangi bir bankan n pozisyon aç olmasa bile sermaye rasyosu yerel paran n de er kayb ndan olumsuz etkilenmekte ve düflmektedir (Mitsuhiro, 1991). Türki- 6 ACTIVE, OCAK-fiUBAT 2009

2 1994 y l n n bafl nda üst üste üç devalüasyonla bafllayan ve 5 Nisan kararlar n n al nmas na sebep olan finansal kriz ve bu dönemde Türk bankalar n n döviz pozisyon aç nedeniyle u rad klar zarar sonucu, döviz pozisyonu konusunun önemi anlafl lmaya bafllanm flt r. Kriz sonras döviz pozisyonuna iliflkin bir tak m önlemler al nmaya çal fl lsa da, s k önlemler al nmad ndan üstelik kur riski için sigorta fleklinde alg lanan sabit kur rejimine geçilmesiyle birlikte bankalar için pozisyon aç p para kazanma politikas vazgeçilmez hale gelmifltir. OCAK-fiUBAT 2009, ACTIVE 7

3 Krizde çok ac bir tecrübe yaflayan bankalar, ald klar dersle krizden sonraki dönemde pozisyon açarak para kazanman n en karl oldu u dönemlerde bile temkinli hareket etmifllerdir. Di er taraftan bilanço d fl araçlar n etkin bir flekilde kullan lmaya bafllamas yla bilanço içi pozisyon açma e ilimi yine artm flt r. Bu konudaki de iflimin özellikle 2005 y l bafl ndan itibaren bafllad görülmektedir. ye Bankalar Birli i verilerine göre, 2000 y - l sonunda 104,3 trilyon TL toplam aktifi, 36,7 trilyon TL yabanc para aktifi ve 5,5 trilyon TL özkayna olan bankac l k sisteminin kur riskine karfl sermayesini koruyabilmek için 1,9 trilyon TL yabanc para pozisyon fazlas tutmas gerekirken, bu dönemde 11,6 trilyon TL yabanc para pozisyon aç mevcuttur (Kaplan, 2002). Bu tablo da Türk bankalar n n krize hangi flartlar içinde girdi ini, tehlikenin fark nda olunmas na ra men cesaretli ad mlar at larak riskleri bertaraf edici önlemler al nmad takdirde sonuçlar n n çok a r olaca n ortaya koymaktad r. 90 l y llar incelendi inde Türk bankalar n n döviz pozisyon aç ile bankac l k yapt klar ve karl l klar n büyük ölçüde bu politika üzerine oturttuklar görülmektedir y l n n bafl nda üst üste üç devalüasyonla bafllayan ve 5 Nisan kararlar n n al nmas na sebep olan finansal kriz ve bu dönemde Türk bankalar n n döviz pozisyon aç nedeniyle u rad klar zarar sonucu, döviz pozisyonu konusunun önemi anlafl lmaya bafllanm flt r. Kriz sonras döviz pozisyonuna iliflkin bir tak m önlemler al nmaya çal fl lsa da, s k önlemler al nmad ndan üstelik kur riski için sigorta fleklinde alg lanan sabit kur rejimine geçilmesiyle birlikte bankalar için pozisyon aç p para kazanma politikas vazgeçilmez hale gelmifltir. Konunun ciddiyeti ancak 2001 y l nda yaflanan krizle anlafl labilmifltir. Krizin etkilerinin fliddetli olmas n n nedeni; bankalar n varl k ve yükümlülükleri aras ndaki vade uyumsuzlu unun artmas ve yabanc para pozisyon aç klar n n oldukça yüksek düzeylere ulaflmas d r y l nda tüm bankac l k sisteminin kambiyo zarar yaklafl k 7 katrilyon TL olarak hesaplanmaktad r Kaynak: TBB Grafik 1: TBS nin Döviz Pozisyonunun Özkaynaklar na Oran n n Geliflimi Türkiye de Yabanc Para Pozisyonu Düzenlemeleri Yabanc para net genel pozisyonu, döviz cinsinden toplam varl klar ndan döviz cinsinden toplam yükümlülüklerin ç kar lmas suretiyle hesaplanmaktad r. Fark pozitif ise yabanc para pozisyon fazlas ndan, negatif ise yabanc para pozisyon aç ndan söz edilmektedir. Rasyonun hesaplanmas nda döviz varl klar aras nda; bankalar n, yurtd fl flubelerine iliflkin hesaplar da dahil olmak üzere tüm yabanc para aktif hesaplar, dövize endeksli varl klar ile vadeli döviz al m taahhütleri, döviz yükümlülükleri olarak ise say lan ifllemler cinsinden yükümlülükler s ralanm flt r. Türkiye de ilk olarak Yabanc Para Net Genel Pozisyonu / Sermaye Taban Standart Rasyosu na iliflkin 1 Mart 1995 tarihinde yürürlü e giren s n rlama ile bankalar n yabanc para cinsinden olan varl k ve yükümlülükleri aras ndaki ilgi ve dengenin kurulmas ve döviz pozisyonunun sermaye tabanlar ile uyumlu bir seviyede olmas amaçlanm flt r. Söz konusu düzenlemeyle rasyo %50 olarak belirlenmifltir y l nda yap lan de ifliklik ile rasyo %50 den %30 a indirilmifltir da ise rasyo %30 dan %20 ye düflürülmüfl ve uyum sa lanmas için bankalara iki ayl k geçifl süresi tan nm flt r. Düzenlemede rasyonun belirtilen azami s n r n n afl lmas durumunda bir tak m yapt r mlar da öngörülmüfltür. Döviz pozisyon aç ile çal flan bankac - l k sektörünün kur riski 1995 y l ndan itibaren kontrol alt na al nmaya çal fl lm fl ve s - n rlama giderek kat laflt r lm flt r. Ancak özellikle 1998 y l ndan itibaren vadeli döviz al m-sat m ifllemlerinin serbest b rak lmas bilanço d fl ifllemler arac l ile bankalar n Döviz Pozisyonu/Özkaynak (%) s n rlardan kaç nma imkan na kavuflmalar n sa lad ndan elefltirilere maruz kalm flt r. Yap lan düzenlemelerin etkisinin görülebildi i bankac l k sisteminin döviz pozisyonu rasyosunun geliflimi yukar daki grafikte sunulmufltur. Bilanço içi yabanc para pasiflerden yabanc para aktiflerin ç kar lmas yla ulafl lan döviz pozisyonunun özkaynaklara oran incelendi inde 1990 öncesi pozisyon fazlas yla çal flan bankac l k sektörünün bu tarihten itibaren pozisyon açmaya bafllad pozisyon aç n n 1998 y l ndan itibaren artarak 1999 da oran n %362 ye ulaflt görülmektedir y l nda bir miktar gerileme görülse de bankac l k sektörü krize yüksek oranda döviz pozisyon aç ile girmifltir. Bilanço d fl vadeli döviz al m-sat m ifllemlerini de kapsayan yabanc para net genel pozisyonu hesaplan rken; yurtiçi-yurtd fl, bilanço içi-bilanço d fl hesap ayr m yap lmaks z n tüm hesaplar dikkate al nmaktad r. Özellikle hesaplamada dövize endeksli varl klar n da dikkate al nmas rasyonun kur riskini tam olarak yans tmad yönünde de erlendirmelere neden olmufltur. Di er taraftan bankalar kriz öncesi dönemde özellikle ifltiraklerini kullanarak kur risklerini gizleme yoluna gitmifllerdir. Yabanc para pozisyonunun konsolide bazda hesaplanmas na iliflkin düzenleme 2000 y l n n Haziran ay nda yürürlü e girse de henüz etkilerini hissettirmeden ülke krize sürüklenmifl ve Türk bankalar yüksek aç k pozisyonla yakaland klar krizden ciddi oranda etkilenmifllerdir. 4. Riskten Korunan Türk Bankac l k Sektörü Çeflitli ülkelerde yaflanan krizler incelen- 8 ACTIVE, OCAK-fiUBAT 2009

4 Milyon YTL di inde, özellikle geliflmekte olan ülkelerde krizlerin bankac l k sektörü temelli oldu u gözlenmektedir y l ndan sonra IMF ye üye olan 181 ülkeden 133 ünde bankac l k krizi yaflam flt r (Kaplan, 2002) Asya krizini yaratan ve bu ülkelerin yabanc para pozisyon aç klar n n büyümesine sebep olan geliflmelerden birisi 90 l y llarda Asya ülkelerine özellikle yabanc ticari bankalardan büyük miktarda kredi kulland r lm fl olmas d r (Chang ve Velasco, 1998). K sa vadeli olarak döviz üzerinden kulland r lan söz konusu krediler bankalar taraf ndan yerel paraya çevrilerek katma de er yaratmayan sektörlere kulland r lm fl, kredi geri ödemelerinde yaflanan aksakl klar krizin büyümesinde büyük etki yaratm flt r. Bunun yan nda yabanc para cinsinden ifllemlerdeki uyumsuzluk 1982 fiili ve 1995 Meksika krizlerinin de sebebi olarak kabul edilmektedir (Chang ve Velasco, 1998). Yukar da say lan çeflitli ülkelerde yaflanan örneklerde görüldü ü üzere bankac l k krizlerinin ç kmas nda ve etkilerinin büyümesinde aç k pozisyon riskinin önemli bir etkisi olmufltur. Türkiye de benzer flekilde 2001 y l nda yaflanan krizin etkilerinin fliddetinde bankalar n döviz pozisyon aç klar n n önemli etkisi olmufltur. Grafik 2: Bankalar n Yabanc Para Pozisyonunun Geliflimi Haz.03 Ara.03 Haz.04 Ara.04 Haz.05 Ara.05 Haz.06 Ara.06 Haz.07 Ara.07 Haz.08 Bilanço içi pozisyon Bilanço d fl pozisyon Yabanc para net genel pozisyonu Kaynak: BDDK Krizde çok ac bir tecrübe yaflayan bankalar, ald klar dersle krizden sonraki dönemde pozisyon açarak para kazanman n en karl oldu u dönemlerde bile temkinli hareket etmifllerdir. Di er taraftan bilanço d fl araçlar n etkin bir flekilde kullan lmaya bafllamas yla bilanço içi pozisyon açma e ilimi yine artm flt r. Bu konudaki de iflimin özellikle 2005 y - l bafl ndan itibaren bafllad görülmektedir. Son üç y ll k dönemde bankalar n bilanço içi pozisyon aç klar n n bilanço d fl ifllemlerle kapat ld gözlemlense de, bilanço d fl ifllemlerin BDDK taraf ndan s k denetim alt nda tutulmas net pozisyonun gerçe i yans tt n göstermektedir. Esasen bankalar n gerek uygulamada gerekse yasal düzenlemeler bak m ndan bilanço içi pozisyon açmalar n n önünde bir engel bulunmamaktad r. Önemli olan pozisyonun iyi yönetilebilmesi, muvazaal olarak nitelendirilebilecek ifllemlere baflvurulmamas d r. Türk bankac l k sektöründe 2008 y l Haziran ay itibariyle yaklafl k 17 milyar YTL bilanço içi aç k ayn tutardaki bilanço d fl fazla ile kapat lmaktad r. Bu tarih itibariyle yabanc para pozisyonu s f ra Son üç y ll k dönemde bankalar n bilanço içi pozisyon aç klar n n bilanço d fl ifllemlerle kapat ld gözlemlense de, bilanço d fl ifllemlerin BDDK taraf ndan s k denetim alt nda tutulmas net pozisyonun gerçe i yans tt n göstermektedir. Esasen bankalar n gerek uygulamada gerekse yasal düzenlemeler bak m ndan bilanço içi pozisyon açmalar n n önünde bir engel bulunmamaktad r. Önemli olan pozisyonun iyi yönetilebilmesidir. yak n seviyededir. Bilanço d fl ifllemler bankalarca büyük ölçüde yurtd fl bankalarla gerçeklefltirilen türev ifllemlerden oluflmaktad r. Türk bankalar türev ifllemleri etkin bir flekilde kullanarak kur riskinden korunma konusunda çok mesafe kat etmifllerdir. Türk bankalar kriz döneminde kur riski aç s nda çok önemli bir tecrübe yaflam flt r. Kur riski alarak yabanc para sendikasyon, seküritizasyon kredileri vb. yollarla ucuz kaynak temin edip YTL cinsinden yüksek faizli kredi ve menkul k ymetlere plasmanda bulunman n riskten korunulmad takdirde nelere mal olaca sektör taraf ndan çok iyi anlafl lm flt r. Türkiye de 2001 krizinin sonras nda OCAK-fiUBAT 2009, ACTIVE 9

5 1999 da uygulamaya konan enflasyonla mücadele program sona ermifltir. fiubat krizinden sonra 15 May s 2001 tarihinde aç klanan ve Güçlü Ekonomiye Geçifl Program olarak adland r lan yeni bir program yürürlü e konmufl, döviz ç pas n n yerine dalgal kura dayanan bir para program benimsenmifltir. Bu programla birlikte Türk ekonomisinin yap - sal sorunlar oldu u kabul edilerek bu sorunlar n üstesinden gelinmeden kal c büyümenin sa lanamayaca ve enflasyonist süreçten ç k lamayaca kabul edilmifltir. Para politikas olarak 2005 y l sonuna kadar örtülü enflasyon hedeflemesi, 2006 y l n n Konut kredilerindeki art fl n beraberinde getirdi i risklerden korunma mekanizmas incelendi inde sa lanan yüksek hacimli ve uzun vadeli fonlar n, gerçeklefltirilen CRS ifllemleri ile TP kayna a çevrildi i görülmektedir. Swap ifllemlerinin genel karakteristi i, TP baca na bankalarca y lda bir olmak üzere sabit faiz ödenmesi buna karfl l k YP baca için 3 ayda bir de iflken faiz sa lanmas d r. Dolay s yla, gerçeklefltirilen swap ifllemleri için ayn anda hem kur riski, hem de faiz riski hedge edilmifl olmaktad r. bafl ndan itibaren de enflasyon hedefi uygulamas na geçilmifltir. Kriz sonras yürütülen çal flmalar sonucu ekonomi h zl bir toparlanma sürecine girmifltir krizi sonras veriler incelendi inde iki temel de iflken, iflsizlik ve cari denge d - fl ndaki göstergelerin olumlu bir seyir izledi i görülmektedir. Bu dönemde son otuz y ld r Türkiye nin en önemli sorunu olarak dikkati çeken enflasyon kontrol alt na al nabilmifl, iç ve d fl borç stokunun milli gelire oran da düflmüfltür. Bütün bu geliflmeler Türkiye ekonomisine olan güveni de art rm fl ve yabanc yat r m bankalar di er geliflmekte olan ülkelere göre reel getirisinin yüksek olmas n n da etkisiyle 2005 y l n n bafl ndan itibaren Türkiye ile ilgili yeni borçlanma enstrümanlar ihraç etmeye bafllam flt r. 4. Konut Kredilerinden Kaynaklanan Risklerden Korunma Mekanizmas Türk bankac l k sektöründe TP tasarruf mevduat ile fonlama k sa vadeli bir yap ya sahip oldu u için büyük bölümü konut kredilerinden oluflan uzun vadeli sabit faizli TP kredi portföyleri uzun vadeli sabit faizli swap ifllemleriyle fonlanarak rayiç de er riskinden korunulmas amaçlanm fl hatta baz bankalar riskten korunma muhasebesi uygulamas na geçmeyi tercih etmifltir. Bankac l k sektörünün yurtd fl banka, kurulufl ve fonlardan temin etti i sendikasyon ve seküritizasyon kredilerinin toplam pasifler içerisindeki a rl mevduatla karfl laflt r ld nda sa lad - maliyet ve likidite avantajlar sebebiyle giderek artm flt r. Ayn dönemde bankalar n konut, tafl t ve tüketici kredilerindeki art fl büyük ölçüde, yurtd fl kaynaklardan sa lanan sendikasyon ve seküritizasyon kredileri ile fonlanm flt r. Konut kredilerindeki art fl n beraberinde getirdi i risklerden korunma mekanizmas incelendi inde sa lanan yüksek hacimli ve orta-uzun vadeli fonlar n, gerçeklefltirilen Cross Currency Swap ifllemleri ile TP kayna a çevrildi i görülmektedir. Söz konusu swap ifllemlerinin genel karakteristi i, TP baca na bankalarca y lda bir olmak üzere sabit faiz ödenmesi buna karfl l k YP baca için 3 ayda bir (Libor+spread) de iflken faiz sa lanmas d r. Ayr ca anapara tutar nda kurlar n de ifliminden kaynaklanan bir azalma oldu unda azalan tutar kadar daha anapara depo (margin call) yap lmaktad r. Dolay s yla, gerçeklefltirilen swap ifllemleri için ayn anda hem kur riski, hem de faiz riski hedge edilmifl olmaktad r. Böylelikle Türk bankalar kulland sendikasyon ve seküritizasyon kredilerine ödedi i 3 ayda bir de iflken faizi yapt swap ifllemlerinden elde etti i yine 3 ayda bir de iflken faiz ile karfl lamaktad r. fllemin yabanc para baca bu flekilde ifllemektedir. Di er taraftan bankalar swap ifllemlerinden elde etti i YTL yi konut kredileri baflta olmak üzere tafl t ve tüketici kredilerine plase etmektedir. Bu kredilerin kulland r m ndan sa lanan sabit faiz ise swap ifllemleri nedeniyle y lda bir yap lmas gereken TP faiz ödemesinde kullan lmaktad r. Mekanizman n iflleyifline bak ld - nda bankalar n faiz ve kur riskinden bu flekilde korunmufl oldu u anlafl lmaktad r. Bu iflleyiflte bankalar ifllemler aras nda kalan faiz spreadinden de riski düflük standart bir faiz geliri elde etmektedir. Söz konusu ifllemler anlafl lmas n n kolaylaflt r lmas amac yla afla- da flematize edilmifltir. 10 ACTIVE, OCAK-fiUBAT 2009

6 TP Sabit Faiz Ödemesi fiema1 Konut, Tafl t ve Tüketici Kredisi Müflterileri Xbank A.fi. Swap ile YP depo (verilen) TP Sabit Faiz Ödemesi TP Tahvil hrac Mil. USD Yurtd fl nda Yerleflik Küçük Yat r mc Mart 05 TP Kredi Kulland r m Xbank A.fi.YP Sendikasyon Kulland r m Yurtd fl Bankalar YP De iflken Faiz Ödemesi Swap ile TP depo (al nan) YP De iflken Faiz Ödemesi TP Tahvil Tutar Grafik:3 Yabanc Bankalarca YTL Cinsinden hraç Edilen Tahvillerin Geliflimi Haziran 05 Kaynak: Reuters Eylül 05 Aral k 06 Mart 06 Haziran 06 Eylül 06 Aral k 06 Mart 07 Haziran 07 Eylül 07 Aral k 07 Mart 08 Haziran 08 Eylül 08 Bankalar sendikasyon ve seküritizasyon kredilerinden sa lad YP kayna Cross Currency Swap ifllemleri ile yurtd fl bankalara aktarmakta, karfl l nda ald TP yi ise konut kredileri baflta olmak üzere tafl t ve tüketici kredilerine plase etmektedir. Yap lan swap ifllemlerinde de iflken faiz al n p sabit faiz ödemesi yap lmaktad r. Böylelikle faiz riski bertaraf edilmekte, sendikasyon kredilerinin anapara ödemesi swap iflleminin vadesiyle uyumlu tutuldu undan kur riski de bertaraf edilmifl olmaktad r. Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus swap ifllemlerinde yurtd fl bankalar n spotta TP kayna nas l temin ettikleridir. Söz konusu TP kaynak halihaz rda yurtd fl piyasalarda ifllem gören YTL cinsinden ç kar lm fl tahvillerdir. Yabanc bankalarca YTL cinsinden ihraç edilen tahvillerin büyüklü ünün y llar itibariyle geliflimi afla daki grafikte sunulmaktad r. Bahse konu tahvilleri yurtd fl çeflitli yat - r m bankalar ihraç etmektedir. Dünya Bankas 'na ba l Uluslararas Yeniden Yap lanma ve Kalk nma Bankas n n (IBRD) 24 Aral k 2004 tarihinde gerçeklefltirdi i 5 y ll k yüzde 15 kupon ödemeli 70 milyon YTL tutar ndaki tahvil ihrac ndan bu yana, bu enstrüman ihraç eden kurumlar n say s giderek artm fl, sadece Avrupa da de il carry trade amac yla Japonya da bile YTL cinsi borçlanma enstrümanlar ihraç edilmifltir. Son olarak 2008 y - l n n Eylül ay itibariyle yap lan ihraçlar n toplam büyüklü ü 16,7 milyar USD ye ulaflm flt r. Tahvilleri sat n alanlar ise yüksek getiri sa lamas nedeniyle yurtd fl nda yerleflik küçük yat r mc lard r. Söz konusu küçük yat r mc lar yayg n olarak Belçikal Diflçiler ya da Norveçli Bal kç lar fleklinde adland - r lmaktad r. Dolay s yla as l risk söz konusu küçük yat r mc lar üzerinde kalmaktad r. Anlafl ld üzere bu sistemin döngüsü YTL cinsinden ihraç edilen söz konusu tahvillerin ihrac n n devam n gerektirmektedir. Dolay s yla, piyasalarda gerçekleflen dalgalanmalar ve ekonomik konjonktürde gerçekleflen çeflitli sorunlar sonucu kurlar n yükselmesi vadede bahse konu küçük yat r mc lar n eline daha az döviz geçmesine neden olabilecek ve bu durum söz konusu tahvillere yeniden talep olmas n da olumsuz yönde etkileyebilecektir. Sonuç olarak, konut kredilerinin yan s ra di er uzun vadeli ve sabit faizli tüketici kredileri portföyünde bir büyüme sa lanabilmesinin yan s ra ayn nitelikteki mevcut portföyün de sa l kl bir flekilde fonlanabilmesi, bankalar n mevcut aktif-pasif yönetim stratejisi çerçevesinde swap faizlerinin de uygun olmas na ba l olarak Cross Currency Swap ifllemlerinin yap labilmesini gerektirmektedir. Daha önce de ifade edildi i gibi swap piyasas n n derinli i yurtd fl nda ihraç edilen tahvillerin yenilenmesine ba l olarak de iflecektir. Yurtd fl nda ihraç edilen tahvillerin yenilenmemesi halinde swap ifllemler yenilenemeyecek, yenilenseler dahi faiz oranlar daha yüksek buna karfl l k vadeleri daha k sa olabilecektir. Bu çerçevede, Türk bankalar - n n mevcut uluslararas ekonomik konjonktürü de dikkate alarak önümüzdeki dönemde uzun vadeli ve sabit faizli konut ve di er tüketici kredileri kulland r mlar nda temkinli hareket etmesi; aktif (uzun vadeli sabit faizli konut ve di er tüketici kredileri) ve pasif (k sa vadeli ve de iflken faizli yabanc kaynaklar) uyumunun sa lanmas n kapsam nda politikalar n flekillendirmeleri olacakt r. do ru KAYNAKÇA 1. MITSUHIRO, F. (1991), Exchange Rate Movements and 2004 den yana, YTL cinsinden tahvilleri ihraç eden kurumlar n say s giderek artm fl, sadece Avrupa da de il carry trade amac yla Japonya da bile YTL cinsi borçlanma enstrümanlar ihraç edilmifltir y l n n Eylül ay itibariyle yap lan ihraçlar n toplam büyüklü ü 16,7 milyar USD ye ulaflm flt r. Yüksek getiri sa lamas nedeniyle tahvilleri sat n alanlar yayg n olarak Belçikal Diflçiler ya da Norveçli Bal kç lar fleklinde adland r lan yurtd fl nda yerleflik küçük yat r mc lard r. Capital-Asset Ratio of Banks: On the Concept of Structural Positions, BOJ Monetary and Economic Studies, Vol, 9 No,2 September KAPLAN, C. (2002), Bankac l k Sektörünün Yabanc Para Pozisyon Aç : Türkiye Örne i, TCMB Araflt rma Genel Müdürlü ü, Haziran UYGUR E.(2001) 2000 Kas m ve 2001 fiubat Üzerine De erlendirmeler, Mülkiye, CHANG R., VELASCO A. (1998), The Asian Liquidity Crisis, Federal Reserve Bank of Atlanta, Working Paper: 98-11, July OCAK-fiUBAT 2009, ACTIVE 11