SORU 3 Senyoraj geliri nedir? Şekil yardımıyla açıklayınız. Uzun dönemde bütçe açıklarını senyoraj geliriyle finanse etmek mümkün müdür?

Transkript

1 İKTİSAT-MALİYE SORU 1 Tam rekabetçi bir firma monopolcu bir firma olursa fiyat, üretim miktarı, tüketici ve üretici fazlasındaki değişmeleri şekil yardımıyla gösteriniz. SORU 2 Ricardocu denklik nedir? SORU 3 Senyoraj geliri nedir? Şekil yardımıyla açıklayınız. Uzun dönemde bütçe açıklarını senyoraj geliriyle finanse etmek mümkün müdür? SORU 4 Tam rekabet ve monopol piyasasının karşılaştırılması? SORU 5 Marshall Lerner koşulu, devalüasyon ve dış ticarette küçük ülke avantajı nedir? SORU 6 Aşağıdaki terimleri açıklayınız. a)gayri safi kalkınma b)muhafaza fiyatı c)talebin çapraz esnekliği d)euro dolar piyasası SORU 7 Kayıt dışı ekonomi kavramını açıklayınız? Kayıt dışı ekonominin ortaya çıkma nedenleri ve kayıt dışı ekonominin ölçülmesi yöntemlerini anlatınız. SORU 8 Enflasyon hedeflemesi kavramını açıklayınız? Enflasyon hedeflemesinin ön koşullarını, avantajlarını ve dezavantajlarını anlatınız? SORU 9 Sweezy moelini (dirsekli talep eğrisi) şekil yardımıyla açıklayınız? SORU 10 Ekonomi bilginize dayanarak aşağıdaki kavramları açıklayınız : a- Okun yasası b- İktisadi hoşnutsuzluk endeksi c- Pareto optimumu d- Faiz arbitrajı e- Talebin çapraz esnekliği SORU 11 Gelirin yeniden dağılımı (ikincil dağıtım) nedir? Gelirin yeniden dağılımı için ne gibi politikalar izlenir? SORU 12 Depresyonla mücadelede kamu harcamaları ve vergi politikalarını karşılaştırmalı olarak anlatınız? SORU 13 Dış borçlanma ne zaman yapılır? Şekilleri nelerdir? SORU 14 Otomatik stabilizatörleri anlatınız.

2 SORU 15 Bütçe esnekliği nedir? Son yıllarda ülkemizin bütçe esnekliğinin azaldığı yönündeki görüşler neye dayanır? SORU 16 Aşağıdaki terimleri açıklayınız. Telafi edici bütçe Tahkim Vergi harcaması Ayırma kuramı SORU 17 Vergilenebilir kapasite nedir, nelerden etkilenir? SORU 18 Maliye bilginize göre aşağıdaki kavramları açıklayınız. a- Verginin Reddi b- Verginin ikame etkisi c- Laffer eğrisi d- Varginin amortismanı e- Konsolide bütçe SORU 19 Philips eğrisini grafik yardımıyla açıklayınız? SORU 20 Currency board (para kurulu) ve Free floating (serbest fiyatlandırma) 'i açıklayınız? SORU 21 Consumption(Tüketimin) (C)'in Milli Gelir (Y) üzerindeki etkisini açıklayınız? SORU 22 Crowding Out'u açıklayınız? SORU 23 Devlet borç stokunun sermaye piyasası üzerindeki etkilerini açıklayınız? SORU 24 Bütçede genellik ne demektir.? Bu konuda Türkiye'deki eksiklikleri belirtiniz? SORU 25 Vergiden kaçınma'yı açıklayınız? SORU 26 Aşağıdaki kavramları açıklayınız. a- Kara para b- Konsolide bütçe açığı c- Telafi edici bütçe d- Maliyet enflasyonu SORU 27 Bütçenin denetlenmesini açıklayın? SORU 28 Vergi borcunu sona erdiren nedenler nelerdir açıklayınız? SORU 29 Stagflasyonla mücadelede maliye politikasının rolünü açıklayın? SORU 30 Aşağıdaki kavramları açıklayın? a- Konversiyon b- Katma bütçe c- Verile emri

3 d- Tersine artan oranlılık e- İstisna SORU 31 Tarife dışı araçlar nelerdir? Açıklayın. İthalat kotaları ile gümrük tarifelerini karşılaştırınız. SORU 32 Bilanço açığı nedir? Ödemeler bilançosunu bir tablo halinde yazınız Otonom ve denkleştirici politikaları açıklayın? SORU 33 Aşağıdaki kavramları açıklayın? a- Pareto optimumu b- Ödemeler bilançosu c- Likidite tuzağı d- Talebin gelir esnekliği SORU 34 Monopollerin sakıncalarını, şekil yardımı ile açıklayınız. SORU 35 Tam rekabet ve monopollü rekabet piyasalarının özellikleri nelerdir. Uzun dönemde tam rekabet ile monopollü rekabet arasındaki farklar nelerdir? SORU 36 GSMH yi oluşturan kalemleri açıklayınız. SORU 37 Ödemeler Bilançosunu oluşturan kalemleri alt alta sıralayınız. SORU 38 Kasım ve Şubat Krizlerinin çıkış sebeplerini sıralayınız. SORU 39 Aşağıdakileri kısaca tanımlayınız a) Piyasa Fiyatı Faktör Fiyatı b) Gelir-harcama gecikmesi(robertson gecikmesi) c) Sendikasyon Kredisi d) Milli Hasıla Sosyal Hasıla SORU 40 Dolaylı vergilerin gelir ve kaynak dağılımı üzerindeki etkileri nelerdir? SORU 41 Bütçesi sürekli açık veren, enflasyon ve işsizlik oranı yüksek olan bir ülkede bütçe açığını kapatmak için başvurulabilecek kaynaklar nelerdir? SORU 42 a)verginin gelir ve ikame etkileri? b)denk bütçe? c)faiz dışı fazla? d)yatırım carileri SORU 43 Katma Bütçe, özerk ve özel bütçeyi ana hatlarıyla anlatınız? SORU 44 Vergi idaresince verilen vergi ceza çeşitlerini anlatın ve ceza tutarlarını belirtiniz? SORU 45 Para politikası nedir? Araçları nelerdir? Enflasyonla ve deflasyonla mücadelede para politikasının etkinliği nasıldır?

4 SORU 46 Ödeme gücüne gore vergilendirme araçları nelerdir? Türkiyede uygulanışını anlatınız? SORU 47 Maliye politika araclarını anlatınız? Uygulamadaki engellerden ve de aksaklıklardan bahsediniz? SORU 48 Aşağıdaki kavramları açıklayınız? a-düşük mal b-ölçeğe göre azalan getiri c-üretimde dışsallık d-okun yasası e-beklentilere gore genişletilmis Phillips eğrisi SORU 49 Yatırım faiz esnekliği sıfır, para talebi faiz esnekliği sonsuz iken kamu harcamalrdaki artışın etkisini IS-LM modelinde inceleyiniz? SORU 50 Tam rekabetçi bir firmanın kapatma noktasını şekil yardımı ile gösteriniz. SORU 51 Bütçe açığının azalmasının toplam talep-arza etkisin şekil yardımıyla açıklayın. SORU 52 Para arzındaki artışın faizler üzerinde etkisini, beklenen enflasyon ve gelir etkisinin (likidite) ikame etkisini bastırdığı durumu tartışınız? SORU 53 Heteredoks ve Ortodoks poltikaları anlatınız. SORU 54 Cournot dengesini açıklayınız. SORU 55 Helsinki sürecinden sonra Türkiye AB ilişkileri. SORU 56 Tam Rekabette zarar ve aşırı kar elde eden firmanın durumunu şekille açıklayınız. SORU 57 Keynesyen modelde çoğaltan mekanizmasının anafikrini sayısal bir öernekle açıklayınız. SORU 58 Para politikasının araçları ve amaçlarını açıklayınız. SORU 59 İşsizlik çeşitleri nelerdir? Ekonmide tam istihdam hedefine ulaşmak niçin önemlidir? SORU 60 Kamu borçlarının sürdürülebilirliğini tartışınız. SORU 61 IMF'nin amaçları nelerdir? SORU 62 Verimli-Verimsiz giderler ayrımı yapıp, kamu gelirleri açısından önemini açıklayınız.

5 SORU 63 Bütçenin açıklığı ve anlaşılırlığı ilkesini açıklayınız. SORU 64 Enflasyonunu gelir dağılımı üzerindeki etkileri nelerdir. SORU 65 Muhasebenin temel kavramlarını yazınız. Dönemsellik kavramını açıklayınız. SORU 66 Envanter kavramını açıklayınız. SORU 67 İşsizlik çeşitlerini yazınız. SORU 68 Üretim faktörlerini yazınız. SORU 69 Para politikası araçlarını yazınız. SORU 70 Azgelişmiş ülkelerde iktisadi kalkınma hızını sınırlayan konuları yazınız. SORU 71 Enflasyonla mücadele stratejilerini yazınız. SORU 72 Maliye politikasının amaçlarını yazınız. SORU 73 Vergi İlkelerini yazınız. SORU 74 Aşağıdaki kavramları açıklayınız. a) Verginin kanuniliği b) Program bütçe c) Vergiden kaçınma SORU 75 Veraset ve intikal vergisinin lehinde ve aleyhindeki görüşler nelerdir? SORU 76 Enflasyonla mücadelede güdülen amaçlar nelerdir, bu amaçların gerçekleştirilmesinde vergi politikasından nasıl yararlanılır? SORU 77 KDV nin konusunu ve mükellefini belirterek, söz konusu vergiyi, vergide adalet ilkesi yönünden değerlendiriniz. SORU 78 Makro ekonomik amaç ve araçlar nelerdir ve aralarındaki çelişkileri anlatınız. SORU 79 Vergilemede beyan esasının önemi nedir? SORU 80 Devlet Borçlarının konsolidasyonunu açıklayınız. SORU 81 Bütçenin yasama organınca denetimini açıklayınız. SORU 82 Devlet borçlanmasının gelir dağılımı üzerindeki etkilerini çeşitli yönlerden inceleyiniz.

6 SORU 83 GSMH dan harcanabilir gelire ulaşmak amacıyla indirilecek kalemler nelerdir, açıklayınız? SORU 84 Aşagıdaki kavramları açıklayınız a)nominal döviz kuru, reel döviz kuru b)hızlandıran c)senyoraj karı, enflasyon vergisi SORU 85 Serbest piyasa ekonomisinde, a)üretim faktörleri fiyatları nasıl oluşur? b)üretim faktörlerine yönelik talep artışının ve üretim faktörleri talep eğrisinin negatif eğimli olmasının nedenleri nelerdir? c)üretim faktörleri arzının artması nasıl olur, faktör arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedenleri nelerdir? SORU 86.Keynesci ve Monetarist görüşlere göre; a)para arzındaki değişikliklerin nominal gelir üzerindeki etkisini, b)para arzı ve talebindeki değişikliklerin öngörülebilirliğini, c)iktisadi politikanın oluşturulmasını karşılaştırmalı olarak açıklayınız. EVDE BAK SORU 87 Depresyon dönemlerinde olması gereken kamu harcama politikası nedir? SORU 88 Az gelişmiş ülkelerde dış ticaretin iktisadi kalkınmanın finansmanındaki rolünü açıklayınız. SORU 89 a) enflasyonist ortamda boçlanma politikasının başarısı neye bağlı ve nasıl olmalı? b) gelir dağılımını belirleyen unsurları sırala ve kısaca açıklayınız. SORU 90 Aşağıdakileri tanımlayınız. a)tam mükellef-dar mükellef b)fonsiyonel gelir dağılımı c)egzersiz-jestiyon usulü d)milli bütçe kuramı e)vergi tarifesi-vergi matrahı f)resen tarh SORU 91 Tam rekabetten monopole geçmenin sakıncalarını açıklayınız. SORU 92 Dış ticare politikası nedir?araçları ve amaçlarını yazınız.amaçlarından hangisi az gelişmiş ülkelerde önemildir. SORU 93 Tam rekabet piyasasında tek fiyatın sonuçları nelerdir?

7 SORU 94 Devalüasyonun dış ödemeler dengesi dışındaki ekonomik etkileri nelerdir? SORU 95 Aşağıdaki kavramları açıklayınız. a) Risk sermayesi b) Forward piyasası c) Talebin gelir esnekiliği d) Açık piyasa işlemleri e) Çoklu kur sistemini kısaca açıklaynız. SORU 96 Keynezyen ve Monetarist görüşlere göre toplam talebi etkileyen faktörler nelerdir? Her iki görüşün ortak ve farklı yanlarını açıklayınız. SORU 97 Keynezyen ve Monetarist görüşlere göre, kamu harcamalarındaki bir artışın ekonomik etkileri nelrdir? SORU 98 Türk genel bütçe sistemiyle ilgili olarak; a) Bütçe giderlerinin tahmin edilmesi ve yapılması sürecini kısaca açıklayınız. b) Bütçe ile verilen ödeneklerin yetmemesi halinde bütçenin uygulanması aşamasında yapılan işlemleri kısaca belirtiniz. c) Türkiyede gider bütçelerinin sürekli olarak aşılmasının (başlangıç ödenekleri ile gerçekleşmeler arasındaki sapmaların) nedenleri konusundaki görünüşünüzü açıklayınız SORU 99 Mali, iktisadi,sosyal ve idari vergileme ilkelerini sayınız. Küreselleşmenin, devletlerin vergileme kapasitesinde yarattığı sorunlar ile vergileme ilkelerine etkisini açıklayınız. SORU 100 Maliye politikasının amaçları arasındaki uyumsuzlukları kısaca açıklayınız. SORU 101 Maliye politikası aracı olarak; a) Borçlanmanın fonksiyonunu belirtiniz. b) Borçlanma stratejisini etkileyen unsurları ( vade, faiz oranı, iç-dış borç tercihi, tercihte rol oynayan unsurlar açısından) Türkiye nin izlediği borçlanma politikasını da göz önüne alarak belirtiniz SORU 102 Vergi istisnası, kamu iktisadi kuruluşu, hazine açığı, vergi sorumlusu, Tobin vergisi, para kurulu (currency board), sürünen pariteler (crawling peg), konsolide bütçe, dalgalı borçlar ve Marshall' ın gelir dağılımı kuramı kavramlarını kısaca açıklayınız.

8 SORU 103 Özelleştirmelerin iktisadi ve mali amaçlarını sayınız. Türkiye deki özelleştirme girişimlerinin etkinliğini bu amaçlar doğrultusunda değerlendirerek mevcut sorunları belirtiniz. SORU 104 Aşağıdaki kavramları açıklayınız: a)king Kanunu b)çarpan-hızlandıran c)değer Paradoksu d)likidite Tuzağı SORU 105 Klasiklerin emek piyasası ve istihdam hakkında görüşlerini anlatın. SORU 106 Otonom ve uyarılmış tüketimi şekil yardımı ile anlatınız. SORU 107 Monopolün etkinlik ve kaynak dağılımı üzerindeki etkileri nelerdir? SORU 108 Aşağıdaki kavramları açıklayınız. a)vergi Amortismanı b)vergi muafiyeti c)konsolide Bütçe d)konversiyon e)bütçe çarpanı f)katma bütçe g)mücbir sebepler nelerdir? SORU 109 Kamu harcamalarındaki artışla ilgili olarak Wagner ve Peacock-Wiseman ın görüşlerini açıklayınız. SORU 110 Parafiskal geliri tanımlayınız. SORU 111 Piyasa Aksaklığı ve Hükümet Aksaklığı nedir? Karşılaştırınız. SORU 112 Kamusal malların genel denge modeli içinde optimal miktarları Samuelson ın çözümüne göre nasıl belirlenir? SORU 113 Hazinenin Merkez Bankası ndan borçlanmasını kısaca açıklayınız. Bu tür bir borçlanma ne tür sorunlar yaratır? Son yapılan düzenlemeler hangi yöndedir?

9 SORU 114 Devlet bütçesinin denetim türlerini ve bütçe sürecinin değişik aşamalarında ortaya çıkan denetim faaliyetlerini yazınız. SORU 115 Dolaylı ve dolaysız vergileri ekonomik etkinlik açısından değerlendiriniz. Türkiye deki uygulama hangi yöndedir? SORU 116 a) Fiyat değişikliklerinde (artış / eksiliş) genellikle neden gelir etkisi ikame etkisinden daha küçük olur? b) Teknolojik olanaklar ile üretim olanakları eğrisi sınırı nasıl çizilebilir.bu eğri neden negatiftir ve içbükeydir açıklayınız. SORU 117 Fiyat farlılaştırması yapılabilen bir monopolün iki piyasa için üretim denklemi: Q1 = 500 5P1 Q2 = 300 2P2 Monopol için maliyet denklemi : C = Q + 0,05Q ve Q = Q1 + Q2 Monopol için i)optimal arz miktarı ii)her iki piyasa için fiyatlar iii)toplam üretim miktarı, toplam maliyet (TC) ve toplam kârı bulunuz. SORU 118 Paranın miktar teoremine göre; para arzı %8 arttırılırsa, a.fiyatlar genel düzeyi hangi yönde, nasıl değişir, neden? b.aynı anda paranın dolaşım hızı da %24 düşürülürse ne olur, neden? c.istihdam düzeyi artarsa nasıl bir etki ortaya çıkar SORU 119 Şubat 2001 e kadar olan ekonomik program ile Şubat 2001 den sonraki ekonomik programı araçları, amaçları ve işleyişi bakımından mukayese ediniz. SORU 120 Otomatik stabilizatörler nelerdir? SORU 121 Tam rekabet piyasasının özellikleri nelerdir? SORU 122 Milli gelir nedir? Hesaplama yöntemlerini yazınız? SORU 123 Kronik enflasyonun geçerli olduğu ve sermaye hareketliliğinin tam olduğu bir ekonomide, kamu harcamalarının iç borçlanma ve para arz ederek finans etme olasalığı da var ise,

10 a)kamu harcamalarının borçlanma yoluyla finanse edildiği durumu, b) Kamu harcamalarının para arz ederek finanse edildiği durumunu, finansal piyasalar üzerindeki etkisini açıklayınız SORU 124 Neo-klasik analizde enflasyon oranı ile faiz oranı arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz. SORU 125 Döviz kuru sistemleri nelerdir. Sermaye hareketliğinin tam olduğu bir ülkede döviz kurunun bir çıpa (anchor) olarak kullanılmasının sonuçlarını Mundell-Fleming modeli çerçevesinde değerlendiriniz. SORU 126 Bazı iktisatçıların gelişmekte olan ülkelerin izledikleri ihracata yönelik büyüme modeli tercihlerini, fakirleştirici büyüme olarak nitelendirmenin nedenleri nelerdir? Bu tezi ortaya atan İktisatçıların görüşlerini kullanarak tartışınız. SORU 127 Türkiye de yurtiçi havayolu taşımacılığı hangi piyasa türü için bir örnektir. Bu piyasada yer alan firmanın kısa dönem dengesini şekil yardımı ile açıklayınız. SORU 128 Fiyat endeksi ne demektir? Makro İktisat politikaları belirlenirken hangi fiyat endeksleri kullanılmaktadır? Sıralayarak açıklayınız. SORU129 Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) ile Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) arasındaki farklılığı açıklayınız. Bu iki milli gelirin birbirinden çok farklı olmasının nedenleri neler olabilir? Açıklayınız SORU 130 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme (BDDK) ile Sermaye Piyasası Kurulunun (SPK) görevlerini ve yetkilerini düşünerek, bu iki kurumun finansal sistem üzerindeki denetleme işlevinin önemini açıklayınız. SORU 131 Kamu giderlerinin fonksiyonel ayrımını açıklayınız. Kamu hizmetleri ve giderlerinin planlanması bakımından önemini tartışınız. SORU 132 Enflasyonla mücadele açısından, arzı artırıcı kamu giderlerinin niteliklerini inceleyiniz, günümüzdeki geçerliliğini ve önemini tartışınız. SORU 133 Kurumlar vergisi kanununa göre örtülü sermaye ve örtülü kazanç uygulamaları ne demektir? Koşullarını belirtiniz ve uygulanabilirliğini inceleyiniz SORU 134 KDV de yer alan indirim sisteminin ; gerek KDV ve gerekse gelir vergisi ile kurumlar vergisi açısından oto kontrol özelliğini tartışınız. SORU 135 Bütçede genellik ilkesini açıklayınız ve günümüzde bütçe uygulaması açısından önemini tartışınız. SORU 136 Bütçenin uygulanması bakımından, kamu giderlerinin idari aşamada denetimini açıklayınız ve etkinlik açısından önemini tartışınız. SORU 137 Borç yükünü açıklayınız, borç yükünün yaşayan ve gelecek kuşaklar açısından olabilecek etkilerini tartışınız.

11 SORU 138 Aşağıdaki Kavramları Açıklayınız. a)lorenz Eğrisi b)mali Sürüklenme c)ödemeler Bilançosu SORU 139 Talep esnekliğiyle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. a)talep esnekliği nedir. b)talep esnekliğini etkileyen faktörler nelerdir. c)talep esnekliğinin yansıma üzerindeki etkilerini anlatınız. SORU 140 Döviz kurunu tanımla, dalgalı kur sistemini ve sakıncalarını anlat. SORU 141 Tam rekabet piyasasında kısa dönem kar maksimizasyonunu, toplam ve marjinal egriler yardımıyla ayrı ayrı acıkla. SORU 142 Dirsekli talep egrisini anlat. SORU 143 Asagıdakileri tanımlayınız. a)gizli maliyet-fırsat maliyeti b)kıyı bankacılıgı c) Üretimde dışsallık ve negatif dıssal ekonomiler SORU 144 Kara para aklama yöntemleri nelerdir? SORU 145 Emisyon hangi ölçüler içerisinde güvenilir bir kamu geliridir? SORU 146 Şahsi gelir vergisinin, gelir dagılımı üzerindeki etkileri nelerdir? SORU 147 Kamu giderlerinin carpan ve hızlandıran etkilerini anlatın. SORU 148 Bütcede giderlerin denetimi hangi yollarla yapılmaktadır? SORU 149 Aşağıdaki kavramları açıklayınız.. a) Verginin amortismanı b) Wagner kanunu c) Çifte vergi d) Parafiskal gelirler SORU 150 Borçlanmanın bütçe üzerindeki etkilerini yazınız. SORU 151 Hazinenin modern fonksiyonlarını yazarak bononun gelir yaratma etkisini anlatınız. SORU 152Vergi yükü, Gayri safi vergi yükü, safi vergi yükü kavramlarını açıklayınız. SORU 153 Devletin iç veya dış borçlanmaya gitmesinin nedenleri NELERDİR? SORU 154 A) Tahakkuk zaman aşımı, tahsil zaman aşımı B) Özerk bütçe, verginin tarafsızlığı C) Vergilendirilebilir kapasite

12 D) Konsolidasyon ve konversiyon nedir SORU 155 Marshal_Lerner teorisi ve devalüasyon nedir? SORU 156 Mundel-Fleming (IS_LM) de maiye ve para politikası NEDİR? SORU 157 Mastrich sonrası süreci anlatınız. SORU 158 Gelir etkisi-ikame etkisi ve giffen paradoksunu şekille anlatınız. SORU 159 A) oligopol B)Politika karması C)Forfaiting D) Arbitraj kavramlarını tanımlayınız. SORU 160 Tam rekabette uzun dönem endüstri dengesini anlatınız. SORU 161 Dış ticaret politikası araçları nelerdir. SORU 162 Verginin yansımasını anlatınız. SORU 163 Kaydi para nedir Maliye politikasından nasıl etkilenir SORU 164 Ricardonun bölüşüm teorisini anlatınız? SORU 165 Para politikası araçları nelerdir? SORU 166 Para politikası araçları nelerdir? SORU 167 Tam rekabet piyasasının özellikleri nelerdir? Eksik rekabet piyasalarının isimlerini yazın. SORU 168 Reel GSYİH nedir, nasıl hesaplanır.? SORU 169 Aşağıdaki kavramları açıklayın. a)dolarizasyon b)laffer Eğrisi c)revalüasyon d)talep Fonksiyonu e)king Kanunu SORU 170 Gelirin unsurları nedir? SORU 171 Kurumlar vergisinin mükellefleri, konusu, beyanname verilme zamanı ve verginin ödenme zamanını açıklayınız. SORU 172 Bütçenin ilkeleri nelerdir? SORU 173 Bütçe açığı, temel bütçe açığı, tam istihdam bütçe açığı, devresel bütçe açığı kavramlarını açıklayınız ve bütçe açıklarıyla ilgili iyimser Ricardocu yaklaşımı anlatınız.

13 SORU 174 Ekonomide iki finansal varlık olsun. Para ve Bono. Paranın beklenen getirisi sıfır, bononun beklenen getirisi pozitif veya negatif olabilmektedir. Bu durumda bireylerin hangi koşullarda portföylerinde para bulunduracaklarını açıklayınız. SORU 175 Merkez Bankası gelecekte düşük enflasyon politikası uygulayacağını bugünden açıklıyor. Karar birimlerinin otoritelere güveni tam. Eğer gelecekte Merkez Bankası bu politikaya uymaz ise enflasyon, reel ücretler ve istihdam nasıl etkilenecektir? Tartışınız. SORU 'li ve 90'lı yıllarda Türkiye'de kredi faiz oranlarının yüksek düzeyde seyretmesi kredi kullanımlarını ve yatırımları nasıl etkilemiştir anlatınız. SORU 177 Enflasyon ile Senyoraj gelirleri arasındaki ilişkiyi şekil yardımıyla açıklayınız. Bütçe açıklarını uzun dönemde senyoraj gelirleri ile finanse etmek mümkünmüdür? Açıklayınız. SORU 178 A) Nominal çıpa (Çapa/ Anchor) ne demektir? Nominal Çıpa olarak belirlenebilecek başlıca değişkenleri açıklayınız. B) yıllarında krizden sonra terkedilen ekonomik istikrar programının çıpası nedir? Açıklayınız. C) Bugün uygulanan ekonomik istikrar programında hangi değişken çıpa olarak belirlenmiştir anlatınız. SORU 179 Bir firma fiyatını arttırınca hasılatı azalıyor. Nasıl bir politika izlemeli? SORU 180 Üretim faktörlerinin marjinal verimliliği ve ölçeğe göre getiri kavramlarının açıklanması ve aralarındaki ilişkinin değerlendirilmesi. SORU 181 Paranın fonksiyonları ve bu konudaki farklı görüşlerin genel makroekonomik dengeyle ilgili sonuçları. SORU 182 Bireysel talep eğrisi ile toplam talep eğrisinin farkları. SORU 183 Küreselleşmenin kültürel, ekonomik ve siyasi etkilerini ülkemiz örneğinde tartışınız. SORU 184 Son yıllardaki gelişmeler ışığında BM'nin geleceğini tartışınız. SORU 185 a) Bölgelerarası eşitsizliklerin nedenleri b) istihdam niteliği ve niceliği. SORU 186 Reel milli gelir, cari mili gelir, senyoraj ve enflasyonu tanımla. Enflasyonist bir ortamda senyoraj ve mili gelir arasındaki ilişki, iktisadi büyümeye etkisi nedir? SORU 187 Avrupa'nın EURO para birimini kullanmaya başlamasının Türkiye ekonomisi üzerine etkileri nelerdir? SORU 188 Bütçenin genelliği ilkesi nedir?

14 SORU 189 Kamusal mal nedir? Özellikleri nelerdir? SORU 190 Safi artış ve kaynak teorisi nedir? SORU 191 Yönetimin fonksiyonları nelerdir? SORU 192 Alacak devir hızının yüksek olması ne anlama gelir? SORU 193 Likidite oranları SORU 194 Verginin alındığı kaynaklara göre sınıflandırmasını yapınız.gelir ve kurumlar vergisini mükellef ve oranı açısından karşılaştırınız. SORU 195 Vergi aslını ve vergi cezasını sona erdiren sebepleri yazınız. Tarhiyat öncesi uzlaşmayı anlatınız. SORU 196 Bütçe uygulama sonucunda yapılan denetimi anlatınız. SORU 197 Maliye politikasının etkinliğini phillips eğrisine göre anlatınız. SORU 198 Aşağıdaki kavramları açıklayınız. a)üretici artığı b)pareto optimumu c) karşılanmış faiz paritesi d) yatırım içsel olması SORU 199 Üretimin en düşük maliyetle gerçekleştirilmesini şekil yardımıyla anlatınız ve genişleme yolunu tanımlayınız. SORU 200 Para talebinin azaldığı, yani aynı gelir ve faiz düzeyinde elde tutulmak istenen para miktarının azaldığı durumda, a)keynesin yatay arz eğrisine göre fiyat ve çıktı nasıl etkilenir? b)klasiklerin düşüncelerine göre fiyat ve çıktı nasıl etkilenir? SORU 201 Pigou etkisi ne demektir? SORU 202 Keynesyen düşünceye göre İktisat politikası ile fiyatları artırmadan çıktıyı artırmak mümkün müdür? Neden?Şekil yardımı ile anlatınız. SORU 203 a)ödünç verilebilir fonlar teorisini anlatınız. b)para arzının içselliği ve dışsallığını anlatınız. SORU 204 Gümrük Birliğinin ticaret yaratıcı ve ticaret saptırıcı etkilerini anlatınız. SORU 205 Para çarpanı nedir? SORU 206 Türkiye ile ilgili aşağıdaki şıkları yaklaşık rakam ve yaklaşık oranlarla cevaplandırınız a.)ihracat ne kadardır

15 b.)dış Ticaret hacmi ve GSMH ne kadardır c.)ihracatın sektörel dağılımı nasıldır d.)dış Ticaret haddi ne demektir ve Türkiyenin durumu e.)son yıllarda dış ticaret haddinin yönü nasıldır. SORU 207 Getiri eğrisi nedir? Şeklini çizerek biçimini ve eğimini belirleyen faktörleri dilerseniz bir öernek de vererek anlatınız. SORU 208 Klasik Miktar Kuramının Cambridge Yaklaşımında a.)para miktarı yarı yarıya azaltılırsa milli gelir nasıl etkileniz şekille anlatınız. b.)kapsanmamış Faiz Haddi Paritesi ve kapsanmış faiz haddi paritesi nedir.kapalı ekonomi için risk priminin etkili olup olmadığını ve bu pariteleri değerlendiriniz SORU 209 Uluslar arası İktisattaki Satınalma Gücü Paritesi kavramını açıklayınız. SORU 210 MB nin temel amacı nedir? Bu amaç için mevcut durumda temel olarak hangi para politikası rejimi uygulanıyor? Bu politikanın ön koşulları nelerdir? SORU 211 Özel tertip iç borçlanma senetleri SORU 212 Program Kredisi SORU 213 Gelir ve harcama politikalarının verimlilik üzerine etkilerini tartışınız. SORU 214 Vergi yetkisinin sınırlanmasını AB çerçevesinde ve anayasa hükümlerini baz alarak tartışınız. SORU 215 Çifte vergileme nedir? SORU 216 Erdemli mal nedir? SORU 217 Mali anestezi, asimetrik enformasyon,oylama paradoksu kavramlarını açıklayınız. SORU 218 Dünya ticaretine yön veren uluslararası kurum ve kuruluşlar nelerdir?küreselleşmeyle bu kurum ve kuruluşların rolleri nasıl değişmiştir anlatınız. SORU 219 Dünya ticareti içinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin paylarından bahsediniz.dünya ticaretindeki mevcut trendlerden bahsederek,geleceğe yönelik tahminlerinizi anlatınız. SORU 220 Üçlü acmaz nedir aciklayiniz. Turkiye neden sabit kur-para politikasi-serbest sermaye hareketleri politikasindan serbest kur-para politikasi-serbest sermaye

16 hareketleri politikasina gecmistir. Son yillardaki Turkiye ekonomisini de goz onunde bulundurarak degerlendiriniz. SORU 221 Devletler bazen fazla terim urunlerini denize dokerler ya da yakarlar. Turkiye fazla findigi denize dokerse ureticilerin olumlu etkilenecegi dusunulmektedir. Bu sav ileri surulurken findigin arz ve talep esneklikleri icin ne gibi varsayimlar yapilmistir. Boyle bir durumda findik ureticilerinin gelirleri nasil etkilenir? Ayrica hukumet taban fiyat belirlerse ureticilerin gelirleri nasil etkilenir? Aciklayiniz. SORU 228 Dolayli ve dolaysiz vergi nedir? Ulkemizde vergiler icerisinde hangisi daha fazladir ve bunun ekonomiye etkileri nedir? SORU 229 Enflasyonist bir ekonomi nin ozellikleri nelerdir? Bu ekonomide devlet nasil bir maliye politikasi izlemelidir ve kullanacagi maliye politikasi araclari neler olacaktir? Aciklayiniz. SORU 230 Keynesyen ve Monetarist okulların paranın dolanım hızı hakkındaki görüşlerini ve teoriden çıkan politika sonuçlarını açıklayınız? SORU 231 Bir ekonomide büyüme hızının artırılması için maliye politikası mı yoksa para politikası mı uygulanmalıdır? Gerekçelerini açıklayınız? SORU 232 "Dış ticaret birbirine eş ülkeler arasında ve karşılaştırmalı üstünlükleri içermeyen mallarla yapılmaktadır" bu görüşe katılıyormusunuz? Gerekçelerinizi yazınız? Eğer cevabınız "evet" ise bu teorinin adını yazıp bir örnek ile açıklayınız? SORU 1 Tam rekabetçi bir firma monopolcu bir firma olursa fiyat, üretim miktarı, tüketici ve üretici fazlasındaki değişmeleri şekil yardımıyla gösteriniz. Tekel, yakın ikamesi bulunmayan bir mal veya hizmetin tek satıcısının bulunması durumuna ve bu tek satıcıya verilen addır. Belirli bir malın bir tek satıcısının olması durumu, tam rekabetteki endüstri kavramına benzetilebilir. Endüstri, tam rekabet şartlarında aynı malı üreten bütün firmaların toplamına verilen isimdir. Endüstri içindeki her firma ayrı bir karar birimidir. Firma endüstri arzının ve piyasa talebinin belirlediği fiyat seviyesini veri olarak kabul eder ve kendisine en yüksek karı sağlayacak üretim hacmini tespit eder. Tekelde ise ayrı ayrı firmalar yerine bir tek firma söz konusudur. Tam rekabette firmaların karşı karşıya olduğu piyasa talep eğrisi, tekelde bu tek firmanın karşı karşıya kaldığı talep eğrisidir. Dolayısıyla tek firma, tam rekabet piyasasındaki tek firma gibi, fiyatı veri olarak kabul etmek zorunda değildir. Tekelci firmanın kararları malın piyasa fiyatını etkilemektedir. Başka bir deyişle fiyatı belirleyen, tek firmanın arzı ile piyasa talebi ya da toplam taleptir. Tekelci firmanın karını maksimize eden üretim ya da arz miktarı ile piyasa talebinin eşitlendiği noktada, piyasa denge fiyatı oluşmaktadır.

17 Tekelci firmanın karını maksimize eden denge üretim ya da arz düzeyini, yine marjinal maliyet-marjinal gelir eşitliği belirlemektedir. Firma hangi piyasaya mal arz ederse etsin, maliyet yapısı değişmeyecektir. Buna göre monopolcü firmanın dengesi Şekil-3 yardımıyla anlaşılabilir. Şekilden de görüleceği üzere, monopolcü firmanın denge üretim ya da arz düzeyini MM (Marjinal Maliyet) ve MH (Marjinal Hasıla) eğrilerinin kesişme noktası D belirlemektedir (MM=MH). Buna göre kar maksimizasyonunu sağlayan, satış miktarı OA dır. Birim başına fiyat, (A) dan çıkılan dikin talep doğrusunu kestiği (E) noktası ile belirlenir. Yani firmanın karını maksimize eden (OA) arz miktarının tümü (AE) veya (OP) fiyatında talep edilecek, yani satılacaktır. Toplam gelir, satış miktarı (OA) ile fiyatın (OP) çarpımına, yani (OAEP) dikdörtgeninin alanına eşittir. Üretim (OA) kadar iken ortalama maliyet (AB) ya da (OF) kadar olacağına göre, firmanın yüklendiği toplam maliyet de (OA)x(OF) ye, yani (OABF) dikdörtgeninin alanına eşittir. Toplam kar ise (OAEP) dikdörtgeninin alanı ile (OABF) dikdörtgeninin alanı arasındaki farka, yani (FBEP) dikdörtgeninin alanına eşit olmaktadır. (OP) fiyatı monopol piyasasında arz ve talebi birbirine eşitlediğine göre, piyasa dengesi de firma dengesi ile birlikte belirlenmiş olur. Şekil-3: Monopolcü Firmanın Dengesi Tekel altında durum yukarıdaki gibi iken, rekabet altında tüketicilerin mal ve hizmetlere ödedikleri fiyat, malın üreticilere maliyetinden (girişimcileri sektöre yatırım yapmaya güdüleyecek kadar kar dahil) az da olsa düşüktür. Bu nedenle tüketiciler birçok malı değerinden daha düşük fiyattan satın almış olurlar. Fakat tekel durumunda tüketiciler lehine olan bu ekstra değer tekelcinin eline geçer. Bu durumu rakamsal bir örnekle daha da açalım. Örneğin bir kutu aspirinin 1 liradan satılması durumunda 200 adet, 10 liradan satılması durumunda da 100 adet alıcı bulabileceğini varsayalım. Karını maksimize etmek isteyen bir tekel, 1 lira maliyetli aspirini 10 liradan satarak kutu başına 9 lira kar edecektir. Görüleceği üzere, hem maldan 100 kişinin daha yararlanması engellenmiş hem de malı satın alan 100 kişi tam rekabet koşullarında oluşacak fiyatın üzerinde bir bedel ödemiştir. Aspirin alamayan 100 kişi onun yerine daha pahalı veya daha kalitesiz ürünler almak durumunda kalacaktır. Bu sebeple, tekelci fiyatlar; gelir dağılımını, ekonominin tümü üzerindeki dengeleri, ekonomik kaynakların doğru alanlara dağılımını ve teşebbüslerin güdülerini olumsuz yönde etkilediklerinden, sosyal olarak arzu edilmeyen piyasa durumunu yansıtırlar 1. Tekelci fiyat uygulanması, üretim sonucu ortaya çıkan katma değerin büyük bir kısmının tüketiciden üreticiye transferi sonucunu doğurur. Tüketicilerin piyasanın rekabetçi olması durumunda elde edecekleri ilave değer, tekel sahiplerine geçer ve bu da gelir dağılımını olumsuz yönde etkiler. Ayrıca, oluşan yüksek tekelci fiyat nedeniyle özel sektörde talep düşmesi yaşanır ve bu durgunluğa sebep olur. Durgunluktan ise yine tasarruf eğilimi, teşebbüs sahiplerine kıyasla düşük olan tüketiciler zarar görür. Durgunluk dönemlerinde tekelciler rekabetçi piyasalarda faaliyet gösterenlere kıyasla daha yavaş fiyat düşürme eğilimindedirler. 1 POSNER, Richard A., a.g.e., s. 4.

18 Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, tekelci fiyat uygulandığında elde edilen üretici ve tüketici rantı toplamı, rekabet ortamında oluşan toplamdan düşüktür. Buradan da yaratılan katma değer kimde kalırsa kalsın, tekelci firmalarca yaratılan katma değerin her zaman rekabetçi firmalarca yaratılandan düşük olacağı anlaşılmalıdır. Yukarıda geçen iktisadi rant terimi ile, nadir veya hiç bulunmayan bir üretim kaynağı sebebiyle elde edilen değer ifade edilmektedir. Bir kişinin evini, zamanla kalabalıklaşan şehir nüfusu nedeniyle artan emlak fiyatlarını göz önüne alarak, aldığı fiyatın üstünde satması sonucu elde ettiği ilave değer iktisadi ranta iyi bir örnektir. Tekelci rantına gelince bu rant, yakınından su kaynağı geçtiği için verimli hale gelen bir arazide olduğu gibi niteliği veya içeriği gereği değerlenen bir maddenin değer artışını ifade etmek gibi toplumsal bir amacı olmayıp, tamamen suni ve piyasanın maliyet ile talep yapısından kaynaklanan ve bu sebeple arzu edilmeyen bir ranttır 2. Yenilik yapma güdüsü açısından konu değerlendirildiğinde ise, tekelci firmanın yenilik için AR-GE faaliyeti yapmasının kolay olduğu görülür. Çünkü bunun için ayırabileceği kaynağı mevcuttur. Rekabetçi firmanın ise, eğer sonucunda kendisine gerçekten rekabet avantajı sağlayacağına inanıyorsa, özellikle sermaye piyasaları gelişmiş ülkelerde yenilik yapmak amacıyla, kaynak bulması zor olmayacaktır. Fakat bu açıdan önemli olan, rekabetçi firmanın yenilik yapma konusunda daha seçici ve rasyonel olacağıdır. Bu sebeple rekabetçi firmalarda AR-GE faaliyetlerinin üretim aşamasına geçiş oranı tekelci firmalara kıyasla daha fazla, bir başka deyişle AR-GE faaliyetlerinin daha verimli olduğu söylenebilir. Ancak AT&T gibi tekellerin dünyanın en büyük AR-GE laboratuarlarına (Bell Laboratories) sahip olduğunu ve çoğu teknolojinin bu laboratuarlarda geliştirildiğini de belirtmek gerekir 3. Tekeller hakkında yapılan bir başka eleştiri ise, tekelin asıl faaliyet gösterdiği piyasada elde ettiği tekelci karı kullanarak, rekabetçi bir piyasada maliyetlerinin altında yıkıcı fiyatlandırma yoluyla rakiplerini pazar dışına itme olasılığının bulunmasıdır. Bu tehlike, özellikle piyasaya girişin zor olduğu durumlarda geçerlidir. Çünkü piyasaya giriş kolay ve sabit maliyetler düşükse tekelci firma, fiyatını tekelci fiyata yükselttiği anda piyasaya daha düşük fiyatlardan ürün sunmak üzere yeni firmaların girişi söz konusu olacaktır 4. Ancak, tekelci fiyat ile rekabetçi fiyatın karşılaştırılması o kadar kolay değildir. Çünkü günümüzde birçok oligopol piyasa olduğundan, gerçek anlamda rekabetçi fiyatın tespitini yapmak güçtür. Çünkü, birkaç firmanın pazarı paylaştığı oligopol piyasalarda teşebbüsler fiyat rekabetine girmek istemeyebilirler. Ayrıca, piyasaya girişin zor olduğu oligopol piyasalarda fiyat savaşlarının oluşması daha zordur. Bu sebeple, günümüzde piyasaların çoğunluğunda, uygulanan fiyatın tekelci fiyat ile rekabetçi fiyat arasında yer aldığı söylenebilir. Birden fazla aktörün söz konusu olduğu oligopol piyasalar rekabet otoriteleri tarafından sıkı bir şekilde denetlenirken, tekellerin daha ayrıntılı ve sıkı bir denetime tabi tutulması tutarlı bir davranış olacaktır 5. İktisadi regülasyon ikiye ayrılır. Bunlardan ilki doğal tekellerin regülasyonu iken diğeri potansiyel olarak rekabetçi olan pazarların regülasyonudur 6. Fakat, doğal tekellerin regülasyonu iktisadi regülasyonun ortaya çıkış sebebi ve en saf kullanıldığı alan olduğundan, regüle edilmesinin mutlaka gerekli olduğu genel olarak kabul gören doğal tekellerin nasıl regüle edildiğinin anlaşılması, diğer iktisadi regülasyon türlerinin kavranmasını kolaylaştıracaktır. 2 POSNER, Richard A., a.g.e., s POSNER, Richard A., a.g.e., s POSNER, Richard A., a.g.e., s POSNER, Richard A., a.g.e., s VISCUSI, W. Kip/VERNON, John M./HARRINGTON Joseph E., a.g.e., s. 346.

19 SORU 2 Ricardocu denklik nedir?

20

21

22

23

24 SORU 3 Senyoraj geliri nedir? Şekil yardımıyla açıklayınız. Uzun dönemde bütçe açıklarını senyoraj geliriyle finanse etmek mümkün müdür? Hastalığın tanımı Kamu harcamalarının vergilerin yanısıra para basma yoluyla finanse edilmesi durumunda ortaya çıkan bir ekonomik hastalık türüdür. Devletin para basması neticesinde tedavüldeki para hacmi genişleyerek enflasyona neden olur. Enflasyon ise mal ve hizmetlerin fiyatını artırdığından halkın satın alma gücünü azaltır. Bir başka ifadeyle enflasyon sonrasında enflasyon öncesine göre paranın satın alma gücü azalmış olur. Enflasyonun reel gelirler üzerindeki bu olumsuz etkisine enflasyon vergisi adı verilmektedir. Gerçekten de senyoraj yoluyla devlet bir tür gizli vergi uygulamış olmaktadır. Hastalığın ortaya çıktığı alanlar Merkez bankası bağımsızlığının tam olarak sağlanamamış olduğu tüm ülkelerde devlet senyoraj yetkisini keyfi olarak kullanarak enflasyon vergisi adı verilen hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Hastalığın nedenleri Hükümetlerin para basma yetkisini elinde bulunduran merkez bankası üzerinde baskı ve müdahalelerinin sözkonusu olması, Merkez bankalarının para arzını ne şekilde ve hangi kurallar çerçevesinde artıracaklarına ilişkin anayasal ve yasal düzenlemelerin mevcut olmaması vs. Hastalığın tedavisi