TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ (TKY) SEMİNERİ MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI KONYA VALİLİĞİ ÖZEL YENİ 5 BOYUT ÖZEL EĞİTİMVE REHABİLİTASYON MERKEZİ

Transkript

1 TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ (TKY) SEMİNERİ MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI KONYA VALİLİĞİ ÖZEL YENİ 5 BOYUT ÖZEL EĞİTİMVE REHABİLİTASYON MERKEZİ 1

2 En mühim ve feyizli işlerimiz; milli eğitim işleridir. Milli eğitim işlerinde mutlaka başarılı olmak lazımdır. Bir milletin gerçek kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum olarak yaşatır ya da köleliğe ve yoksulluğa iter. M. Kemal ATATÜRK 2

3 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMA YÖNERGESİ Tebliğler Dergisi: 2506 Tarih: Kasım TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMASI İLE İLGİLİ TEMEL İLKELER 1. TKY uygulamaları bir plan ve proje dahilinde gerçekleştirilir. 2. Eğitim hizmetinden yararlananların memnuniyetini sağlayacak önlemler alınır. 3. TKY uygulamalarının her aşamasında ilgili tarafların gönül ve beyin gücü ile katılımı sağlanarak, ekip çalışması ön planda tutulur. 3

4 4. Kaynaklar etkili ve verimli kullanılır. 5. Ölçülemeyen hizmet geliştirilemez anlayışından hareketle hedeflere ulaşma düzeyi sürekli ölçülür. 6. Sistem, sürekli sorgulanarak geliştirilir ve iyileştirilir. 7. Personelin sürekli eğitimi kurumsallaştırılarak niteliği yükseltilir ve hizmet sunumunda mükemmelliğin yakalanması sağlanır. 8. Personelin tüm potansiyelini kullanabileceği çalışma ortamı sağlanır. 4

5 9. Çağın ve çevrenin sürekli değişimi göz önünde bulundurularak, öğrenen birey, öğrenen organizasyon anlayışı planlı bir şekilde kurumsallaştırılır. 10. Çalışanlara problemin bir parçası olmak yerine, çözümün bir parçası olunması anlayışı benimsetilir. 11. Hizmetlerin sunumunda iş görenlere kalitenin geliştirilmesinin bütün personelin işi olduğu anlayış ve yaklaşımı benimsetilir. 12. Gelişmenin, değişmeyle mümkün olacağının herkes tarafından bilinmesi sağlanır. 13. Kurumsal ve bireysel amaçlar arasında denge sağlanarak, çalışanların iş doyumu göz önünde bulundurulur. 5

6 TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 1. TKY NİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ NEDİR? TKY, 1900 yıllarında başlayan kalite kavramının algılanması ve uygulanmasındaki gelişmelerle ve bu doğrultuda yönetim tekniklerinin farklılaşmasıyla ortaya çıkan bir anlayıştır. TKY en ekonomik düzeyde tam bir müşteri tatminini sağlayacak ürün ve hizmet üretebilmek için bir organizasyondaki çeşitli grupların kalite geliştirme ve kaliteyi koruma çabalarının bütünleştirilmesi için etkili bir sistemdir. TKY bir kurumdaki iç ve dış müşteri beklentilerinin karşılanmasını amaç edinen, çalışanların bilgilendirilip yetkilendirilmesini ve takım çalışmaları ile tüm süreçlerin sürekli olarak iyileştirilmesini hedefleyen bir yönetim biçimidir. TKY anlayışı; geleneksel ve çağdaş tüm teori ve uygulamaların tarihsel gelişim süreci içinde ulaştıkları pragmatik ve bütüncül bir görüşe dayanır. 6

7 TKY, insanı merkeze alan bir yönetim felsefesidir. Çünkü irade sahibi, bilen kavrayan, benliğinin şuurunda, ideal varlık alanında düşünebilen, istediği gibi kavrayabilen, seçebilen, sorunların üstüne giden ve düşünme ürünlerini değerlendirip yorumlayan bir varlık olarak insanın bunu hak ettiği düşünülmektedir. İnsan kaynaklarının ve problem çözme tekniklerinin etkili bir şekilde kullanılması ancak TKY benimsemiş yöneticilerin oluşturacağı yeni yönetim sürecine, çağdaş ve demokratik örgüt yapısına bağlıdır. TKY, örgütün tüm birimlerinde kaliteyi yükseltmeyi hedefler. TKY sürekli daha iyinin arandığı sona ermeyen bir değişim sürecidir. Amacı örgüt üyelerinin ve dış müşterinin beklentilerini karşılayabilecek bir yönetim sistemini ve kurum kültürünü yerleştirmektir. Bu sonuca ulaşmak için örgütte var olması ve yönetimin öncülük etmesi gereken koşullar ise; gelişme ve yaratıcılık için tüm çalışanların yönetim süreçlerine katılımı, problem çözme ve karar verme tekniklerinin sistematik bir biçimde kullanılmasıdır. 7

8 Bu anlamda kalite her şeyden önce saygı ve nezaket işidir. Bu saygı üç seviyede gerçekleşir: 1. Kurum dışında vatandaşlara saygı, 2. Kurum içinde herkesin geliştirme ve iyileştirme faaliyetlerine yaptığı katkıya saygı, 3. Çalışma grupları içinde iş görenlerin yararlı faaliyetlerinden dolayı kendilerine saygı. TKY; Yönetimde bir düşünce devrimidir, Takım çalışmasıdır, Yöneticilerden çalışanlara kadar herkesin tüm süreçlere katılımını esas alır, Gerçeklerle yönetimdir, İnsan başarısını ve yaratıcılığını önemser, Müşterinin yönlendirdiği bir yönetim anlayışıdır. Eğitimle başlar, eğitimle devam eder. Kaliteli ürün ve hizmet sağlamak bir araçtır. Örgüt ve onun çevresinin yaşam standardını yükseltmektir. 8

9 Eğitime ilişkin yeni bakış açıları geliştirmek durumundayız. TKY nin önerdiği etkili örgütsel yapı kurum sistemini geliştirecek ve bu gelişimi sürekli kılacak dinamikleri beraberinde taşımaktadır. Kurumları reformların uygulandığı, öğretmenlere yeni öğretim yöntemlerinin sunulduğu, kurum üyelerinin değişime uyum sağladığı, öğretim süreçlerinin denetlendiği, eğitim uzmanlarının yer aldığı kurumlara dönüştürmek gereklidir. Aynı zamanda otoriter yapının ötesinde, eğitim sistemimize verimlilik ve etkinlik kazandıracak yaklaşımları izlemek önem taşımaktadır. Wilson ve Dawis (1996) eğitime yeni bir paradigma getirerek, eğitim kalitesi için şu beş önemli koşulu önerirler; 1. Toplam Kalite Yönetimi, 2. İşbirliği çalışmaları, 3. Yetkilendirilmiş öğretmen, 4. Öğretim programının bilimselliği, 5. Öğretim teknolojilerinin kullanımı. 9

10 TKY nin; T si ; Toplam mı; örgütte çalışan bütün insanların katılımını, yapılan işlerin bütün yönlerini, müşterilerin ve sunulan ürünün hepsini anlatmaktadır. K sı ; Kalite yi; yani müşterinin veya vatandaşın beklediği hizmeti ve beklentilerini aşan üretimi anlatmaktadır. Y si ; Yönetim i; yani yönetimin her konuda örnek olması, örgüt çapında katılımcı ve liderci bir yönetimin sergilenmesini anlatmaktadır. 10

11 2. TKY nin FELSEFESİ TKY nin dayandığı felsefe; sürekli gelişmedir. Bu felsefeye göre tüm çalışanlar sürekli iyileştirme çabalarına katılmalıdırlar. Sürekli Gelişme felsefesi Deming tarafından ortaya atılmıştır. Sürekli Gelişme Felsefesinin Dinamik Döngüsü (PUKÖ) Planla Uygula Kontrol et Önlem al (Düzelt) Sürekli iyileştirme; sadece ürün ve hizmetin iyileştirilmesi değil, örgütteki tüm süreçlerin, tüm çalışanların geliştirilmesidir. Ürün, hizmet ve sürecin iyileştirilmesi amacıyla sıfır hata kavramı; örgütteki çalışanlar için de sürekli eğitim kavramı geliştirilmiştir. 11

12 Sıfır hata kavramı; üretim veya hizmet esnasında tanımlanabilen hatanın kaynağını bulmayı, yok etmek üzere çözümler üretmeyi, aynı hatanın oluşmasını engellemeyi tanımlar. Sürekli eğitim ise; çalışanların bilgi ve beceri düzeylerinin geliştirilmesine dayalı bir süreçtir. Bu konuda eğitim programları planlanmalı, eğitimin çalışanlara kazandırılması istenen özellikler tanımlanmalı ve gerekli eğitim kaynağı sağlanmalıdır. TKY nin yönetim düşüncesine yaptığı en büyük katkılardan birisi yönetimde sürekli gelişme (KAİZEN) ilkesidir. Sürekli gelişmeyi sağlayabilmek için 3 temel şartın yerine getirilmesi gerekir: 1. Mevcut durumu yetersiz bulmak, 2. İnsan faktörünü geliştirmek, 3. Problem çözme tekniklerini yaygın biçimde kullanmak. 12

13 İki günü eşit olan zarardadır. Müşteri velinimetimizdir. Devam ederek değişmek, değişerek devam etmek Bu veciz sözler; sürekli gelişmenin TKY deki işlevsel ifadesidir. Yönetimin temel görevi sistemi geliştirmektir. 13

14 TKY ye ilişkin Kavramlar Vizyon Misyon Hedefler Empati Sinerji Sıfır Hata Topluma etki Hizmet Strateji (Stratejik Yönetim) 14

15 Vizyon: Uzun vadede ulaşılmak istenen yer ve durumu, ilerlenecek yönü gösterir. Örgüte ilişkin düşlenen bir geleceği tasarlayabilme, geliştirebilme ve paylaşabilmedir. Gerçekleri, rüyaları, fırsatları kurgulayarak gelecek yaratabilmek, riske girebilmektir. Vizyon; ulaşılmak istenen yer, hedeftir. Vizyon; bir örgütün değerlerini; içinde bulunduğu durumu, ulaşmak istediği hedefleri belirleyen ve çalışanları ortak bir amaç etrafında bütünleştirerek geleceğe yönlendiren bir süreçtir. Vizyon; geleceğin resmidir. Sadece kim olmak istediğimizi değil, aynı zamanda nerede olmak istediğimizi ve bunu nasıl gerçekleştireceğimizi de gösterir. Herkesin birey olarak vizyonu olduğu gibi kurumların da vizyonu olmak zorundadır. 15

16 ÖZEL YENİ 5.BOYUT ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZİNİN VİZYONU 1-Milli değerleri benimsemiş, toplumla barışık, evrensel değerlerin bilincinde, 2-Bilimsel düşünebilen, 3-Bilgiyi üreten ve bilgiyi paylaşan, 4-Bilgiye hızla ulaşan ve onu kullanan, 5-Motivasyonu yüksek, girişimci, 6-Kendine güveni olan ve kendini gerçekleştirmeye inanan, 7-Öğrenmeyi öğrenmiş ve yeni bilgileri öğrenmeye istekli, 8-Takım çalışması anlayışına açık, 16

17 9-Tolerans sahibi, 10-Problem çözme ve karar verme becerisi gelişmiş, 11-Risk alabilen, 12-Sürekli gelişmeyi yaşam biçimi haline getirmiş, 13-Kendisine, ailesine, milletine, tarihine ve insanlığa karşı sorumluluklarının bilincinde olan, 14-Soyut kavramlarla düşünen, ancak sağlıklı veri tabanları oluşturarak verilerle karar veren, 15-Potansiyelini keşfeden ve bu potansiyelini tam kullanabilen; kişilikli, adil, sabırlı, yetenekli, kendisi ve çevresi ile barışık, İnsanlar olarak yetiştirmek hedefimizdir. 17

18 MİSYON : Kuruluşun var oluş amacı doğrultusunda üstlendiği rol. Misyon; var olma sebebimizdir. ÖZEL YENİ 5.BOYUT ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZİNİN MİSYONU Verimli Çalışan Bir Kurum; a) Karar alma süreci hızlı, b) Daha az kaynakla, daha fazla ve kaliteli hizmet üreten c) Sürekli gelişmeyi hedefleyen ve daha iyi olma anlayış ve gayreti içinde olan bir yaklaşımı benimseyen, d) Hizmet ve sürece odaklı bir kurum. 18

19 2. Sevilen Bir Kurum; a) Çalışanın memnun olduğu, b) Hizmet alanın memnun olduğu, c) Güvenilir ve tutarlı, d) Lider ve yol gösteren, e) Müşteri odaklı (halkla bütünleşmiş) bir kurum. 3. Aktif Bir Kurum; a) Sorunları ortaya çıkmadan tespit edebilen bir kurum, b) Modern yönetim teknik ve yöntemlerini iyi kullanan bilgi kurumu, c) Kişilere değil, işe odaklı bir kurum, d) Cezalandırıcı değil, önleyici ve yol gösterici bir anlayışı benimseyen bir kurum, e) Vizyonu olan bir kurum. 19

20 4. Çağdaş Bir Kurum; a) 2000 li yılların Türkiye sine yakışan bir kurum, b) Teknolojiyi süratle ve en verimli şekilde eğitim öğretim çalışmalarına yansıtan bir kurum, c) Teknolojiden her alanda etkin ve verimli yararlanan bir kurum, d) Çağdaş yönetim tekniklerini kullanan ve yenilerini geliştiren bir kurum, e) Araştırmacı bir kurum, f) Süreçlerini sürekli sorgulayarak günün şartlarına göre kendini yenileyen bir kurum. 5. Etkin Çalışan Bir Kurum; a) Strateji ve politika üretimine katkı sağlayan; Bakanlığa öneri sunan bir kurum, b) Sistemin ve standartlarının geliştirilmesine katkıda bulunan bir kurum, c) Gerçekçi bir planlama yapan kurum, d) Etkin denetim yapan bir kurum, e) Zamana ve ihtiyaca göre biçimlenerek hizmet sunan bir kurum. 20

21 6. Toplam Kalite Yönetimi felsefesine inanmış ve bu felsefeyi kurumu ve bağlı tüm birimlerde uygulamaya gönül vermiş bir kurum. 21

22 HEDEFLER: Amacımıza ulaşmak için yapmak istediğimiz ölçülebilir faaliyetlerdir. EMPATİ: Kendini karşıdaki kişinin yerine koyabilmek, onların beklenti, duygu ve düşüncelerini anlayabilmek, karşıdaki insanın gözüyle olaylara bakabilmek. SİNERJİ: Her bireyin harcadığı enerjinin toplamından daha büyük olarak ortaya çıkan enerjidir. Takım çalışması sinerjiyi ortaya çıkarır. SIFIR HATA: Tanımlanabilen hatanın kaynağının bulunup, bertaraf edilerek bir daha aynı hatanın olmamasını sağlamak ve işi ilk seferde doğru olarak yapmak düşüncesine dayanır. 22

23 TOPLUMA ETKİ: Talep ve hizmet kalitesi ile yaşam kalitesi arasında kurulan ilişkidir. HİZMET : Bir iyileştirme ve hizmet sürecinin sonunda ortaya çıkan amaç. STRATEJİ : (STRATEJİK YÖNETİM) : Giderek artan rekabet ve bunun getirdiği fırsatlar, tehlikeler ve riskleri önceden öngörebilmek ve doğru strateji seçimi yapabilmek. 23

24 4. TKY NİN GENEL AMAÇLARI --Sürekli iyileşme ve gelişmenin sağlanması. İşlem zamanlarının kısaltılması, Savurganlığın önlenmesi, Verimliliğin arttırılması, Kalitenin arttırılması, Maliyetin düşürülmesi, 24

25 5. TKY NİN TEMEL İLKELERİ Sürekli iyileştirme, Müşteri odaklılık, Herkesin katılımı, Liderlik, Tedarikçilerle işbirliği, Toplumsal sorumluluk, Sürekli eğitim, öğrenen organizasyon. 25

26 Sürekli İyileştirme (PUKÖ) Planla Uygula Kontrol Et Önlem Al PLANLA ÖNLEM AL UYGULA KONTROL ET 26

27 PUKÖ Sürekli iyileştirme; bir başka ifade ile değişim ve iyileştirmenin gerekliliği şu ihtiyaçlardan kaynaklanmaktadır: a) Mevcut durumu yetersiz bulmak, b) İnsan kaynaklarını geliştirmek, c) Problem çözme tekniklerini yaygın bir şekilde kullanmak, d) Sinerji yaratmak. 27

28 Müşteri Odaklılık Müşteri; herhangi bir kişi veya kuruluşun uğraştığı faaliyetlerin sonucunu kullananlardır. Toplam Kalite Yönetiminde ürün veya hizmetten yararlananlar, odak noktadadır. Eğitim-Öğretim açısından baktığımızda okullarımızın esas müşterileri öncelikle öğrenciler ve velilerdir. Öğretmen-Öğrenci takımları okul yöneticilerinin müşterileridir. Bu süreç, yukarıya doğru devam eder. TKY de iki tür müşteri kavramı vardır: 1. İç Müşteri: Kurumda çalışan her eleman, kurumun iç müşterisidir. Bu durum, doğal olarak bir çalışanın ürettiği mal veya hizmeti kullanan bir başka elemanı müşteri olarak görmesi anlamına gelir. 2. Dış Müşteri : Üretilen mal veya hizmeti kullanan veya tüketenlerdir. 28

29 Herkesin katılımı Bir kurumun çalışanlarının potansiyelinin tam olarak yaşama geçirilmesi için paylaşılan değerler ile bir güven ve yetkilendirme kültürünün olması gerekir. Böyle bir ortam herkesin katılımını sağlar. Bir kurumun hedeflerine ulaşabilmesi için çalışanlarının, kurumun ortak hedefleri etrafında bütünleşmesi gerekir. Çalışanların katılımını sağlayabilmek için kurumda; 1. Paylaşılan ortak değerlerin, 2. Karşılıklı güvenin, 3. Yetkilendirmenin olması gerekir. 29

30 TKY ye katılımın yararları; Olumlu tavırlar ve yüksek moral, En iyi elemanın kuruma kazandırılması, Bilgi birikiminin paylaşılması, Çalışanlara öğrenme ve yeni beceriler geliştirme fırsatlarını sağlar. Başarı; hem kendi gelişimimiz hem de çevremizdeki kişilerin gelişimi için sürekli ilerlemeyi amaçladığı zaman gerçekleşebilir. Eğitimciler; yaptıkları işlerin kendileri, iş arkadaşları, öğrencileri, aileleri ve çevrenin başarı kapasitesini arttırmaya yönelik olması gerektiğine inanmıyorlarsa kalite felsefesinin ve bu felsefeye geçisin başarı şansı azalacaktır. 30

31 Liderlik Bir birimin liderinin davranışları; birim içinde amacın berraklığını, birliğini sağlar ve hem birimin hem de çalışanların mükemmelliğe erişebilecekleri ortamı yaratır. TKY; insanları yönetmek değil, insanlarla birlikte yönetmektir. TKY de liderliğin yararları Çalışanların kararlılık ve etkinliklerinin en üst düzeye çıkarılması, Birimin yönünün açıkça bilinmesi, Müşteri önünde saygın bir konum, Tüm faaliyetlerin yapılandırılmış ve sistematik bir süreç içinde, birim çapında uyumlu ve yaygın bir biçimde yürütülmesi. 31

32 YÖNETİCİ LİDER KAPALI OFİS AÇIK OFİS MASA BAŞINDA TALİMAT YERİNDE İNCELEME CEZALANDIRMA ONURLANDIRMA SUÇLAMA BİRLİKTE ÇÖZÜM ARAMA TALİMATLAR YOL GÖSTERME SORUMLU TUTMA YETKİLENDİRME GÖRÜŞ ALMAMA KARARLARA KATILMA UYGULATILAN SİSTEMLER UYGULANAN SİSTEMLER 32

33 TEDARİKÇİLERLE İŞ BİRLİĞİ; TKY de tedarikçiler; süreç ve üretimde kuruma her türlü olanağı sağlayan bireyler ve oluşumlardır. Bunlar bir yönü ile tedarikçi, bir yönü ile de müşteridirler. Örneğin öğrenciler; kendilerinin sürekli gelişimini yönlendirci ve destekleyici olarak gereken ortam ve hizmetleri sağlayan öğretmen, yönetici ve diğer hizmetlilerin müşterileri olurken; okulda, evde ve toplumdaki sürekli gelişmelerine yönelik tutarlı çaba ve gayretlerin tedarikçileridir. Tedarikçilerle iş birliği, Toplumsal sorumluluk, Sürekli eğitim, Öğrenen organizasyon, İyileştirme fırsatları belirlenir ve yararlanmak için gerekenler yapılır. 33

34 TOPLUMSAL SORUMLULUK İlk aşamada yasa ve yönetmeliklerden doğan yükümlülükler iyi anlaşılıp uygulanmakta, daha sonraki adımda topluma aktif katılım ve toplumun beklentilerinin ölçülüp gerekli önlemlerin alınması, toplumsal sorumluluk sürecinde önemli adımlar olarak yer almaktadır. 34

35 SÜREKLİ EĞİTİM, ÖĞRENEN ORGANİZASYON: Sürekli iyileştirme, her çalışan tarafından benimsenmiş bir araçtır. Başarılı yenilik ve iyileştirme, çalışanları kuruluş çapında örgütler ve bütünlük sağlar. Birimin performansı; a) Bilgi birikimi, b) Sürekli öğrenme, c) Yenilikçilik ve iyileştirme kültürü içinde yönetilir ve paylaşılırsa en üst noktaya çıkar. Sürekli öğrenmenin başlıca yararları: Kurumsal çeviklik, Maliyetlerde azalma, Fırsatların görülmesi, Performansın en iyi düzeye çıkarılması, 35

36 ÖRGÜT KÜLTÜRÜ İnsanı yaratmak başarıyı getirir, insanı kullanmak ise başarıyı azaltır (İshikawa) sözünün TKY de anlamı şu gerçeği açıklamaktadır: İnsanın önündeki engelleri kaldırırsak, onun zihinsel güç ve duygusal tatmin aracılığıyla fikir üretme, sorunları çözme ve hedef belirleme özgürlüğünü kendisine sağlayarak yaratıcılıklarını kullanmak ve başarılı olmalarını sağlamak, yönetimde kalite anlayışının özüdür. TKY katılımcılık ve yaratıcılık gerektirir. Bu nedenle örgütün tüm üyelerinin bir uyum içinde çalışmaları zorunludur. Kalite sistemlerini insanlar geliştirir. Yönetim çalışanlara liderlik eder, hedef gösterir, olanak sağlar, görevleri tanımlar. Hedeflere ulaşma ve başarılı sonuçlar elde edilmesi belirli kalite sistemlerini geliştirmekle ve liderin yaratacağı takım şuuruyla ve örgütte üretkenlik için gerekli koşulların sağlanmasıyla mümkündür. 36

37 Günümüzde değişen üretim biçimleri; kurumların yönetim sistemlerinde de yeni yaklaşımları kullanmalarını zorunlu hale getirmiştir. Çünkü klasik yönetim yaklaşımıyla bilgi çağının teknolojik gelişmelerin gereklerini yerine getirmek ve müşterilerin istediği kalitedeki üretimi gerçekleştirmek mümkün değildir. Değişen bu çevresel koşullar, özellikler insan unsurunun baskın olduğu örgütlerde TKY uygulamalarının her geçen gün önem kazanmasını sağlamaktadır. TKY, bu yönetim yaklaşımındaki üst düzey yöneticilerin önemi göz önüne alındığında; yöneticilerin bu ihtiyacı karşılayacak özelliklere sahip olmaları gerektiği sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle TKY ile ilgili çalışmalarda öncelikle üst düzey yöneticilerin destekleri ön plana çıkmaktadır. Üst düzey yöneticilerin TKY ye destekleri gösterdikleri yönetsel davranışlar ve bu yaklaşıma ne derece uygun olup olmadığı önemlidir. 37

38 Eğitim, problemleri çözen zekaları yetiştirmektir. Toplam Kalite Yönetimi; demokratik bir anlayışla bilimsel aklın iş birliğidir. Kaliteli bir yönetim; kaliteli (bilgili, yetenekli) insanlarla mümkündür. Başarı; zannedildiği gibi çok çalışmakla değil, daha akıllı çalışmakla sağlanabilir. TKY; insanı problemlerin kaynağı olarak görmez, problemlerin çözümünün bir ögesi olarak değerlendirir. 38

39 Günümüzde örgütlerin değişimi yakalayabilmesi için sadece müşteriye odaklanmaları veya örgüt kültürünü yeni değerlere açmaları yeterli değildir. Kalite bilincine sahip, bu değişimi kavrayabilecek yeni yönetim anlayışıyla yapılandırılmaları örgüt ve insan doğasını bu anlayışlarla yeniden değerlendirmeleri gerekmektedir. TKY uygulamalarında önemli yeri olan liderlik fonksiyonları şunlardır: 1. Paylaşılmış bir görev anlayışı ve vizyon yönetmek, 2. Karşılıklı etkileşime dayanan örgütsel bir yapı tasarlamak, 3. İnsanlar arasındaki etkileşimi yönetmek, 4. Çalışanlara yetki vermek, 5. Karar alma gücünü paylaşmak, 6. İnsan kaynaklarını geliştirmek, 7. Öğrenen örgüt yaratmak. 39

40 Bir örgütte TKY anlayışı yukarıda belirtilen fonksiyonlar sonunda, güçlü bir yönetim anlayışına dönüşmekte, hümanist ve üretken bir hayat felsefesi olarak ortaya çıkmaktadır. Bir örgütte TKY stratejisinin geliştirilmesi ve bu stratejinin hayata geçirilmesi kültürel bir dönüşümü gerektirir. TKY için gerekli olan katılımcılık, etkili yönetim uygulamaları ile desteklenerek güçlendirilmeli ve çalışanların görevlerine ve örgüte karşı geliştirmeleri gereken davranışsal dönüşüm sağlanmalıdır. TKY düşüncesindeki; 1. Sürekli iyileştirme, 2. Sorunların analizi ve çözümü, 3. Takım kurma, 4. Hedef belirleme, 5. Hedeflere göre yönetim, 6. Kalite sağlama görevlerinin tüm örgüt fonksiyonlarına yayılımı ancak tüm personelin katılımı ile gerçekleşebilir. Katılma isteğinin yaratılması ve güçlendirilmesi ise üst yönetimin görevidir. 40

41 TKY yaklaşımı, sadece üretilen ürünün veya hizmetin değil, bir bütün olarak yönetim kalitesini ve verimliliği artırmayı amaçlar. Bu yaklaşımla yönetimin tüm süreçlerinin verimli olmasını ve bilimselliğe dayanmasını sağlamak, iç ve dış müşterilerin beklentilerini belirlemek ve ihtiyaçları istenen sürede, ekonomik ve istenen şekilde karşılamak gibi bir görev anlayışı ve yönetim tavrı benimsenmelidir. TKY yaklaşımının, özellikle örgüt yapısını etkileyen ilkeleri ve yeni modelin getirdiği değişiklikleri şu şekilde sıralayabiliriz: - Kuruluş stratejisi tüm çalışanlar açısından somutlaştırılmalı, - Örgüt kültürü değişmeli (müşteri odaklı, çalışanların katılımı sağlanmalı, takım çalışması, güven ve işbirliğine dayalı bir çalışma ortamı sağlanarak başarı ödüllendirilmeli ) - İnsan gücü harekete geçirilmeli, teknolojiden yararlanılmalı, çalışanların verimi artırılmalı, 41

42 - Yeni iletişim kanalları geliştirilmeli ve eğitim ön plana çıkmalı, - İnsan faktöründen kaynaklanan hatalar eğitim ve motivasyon yolu ile yok edilmeli, - Takım çalışması geliştirilmeli, - Çalışanların mesleki nitelikleri geliştirilmeli, - Yönetim, karar almada çalışanlarla paylaşmalı, - Çalışanlar sürekli öğrenmeye ve başarılı olmaya özendirilmeli, - Yöneticiler, çalışanlara yol gösteren, çabalarını koordine eden, onları destekleyen, değer ve inançlarını etkileyip güçlendiren konumda olmalılar. 42

43 Eğitimde Toplam kalite; Eğitim, bireyin yaşantılarının yeniden örgütlenmesi ya da yenilenmesidir. Eğitim; insanın kalıtımla getirdiği temel ihtiyaçlarını, güçlerini ve duygularını yönlendiren, bunları en üst düzeye ulaştıran faaliyetler dizisidir. Bireye çevresinde olan değişimleri karşılayabilecek ve var olan durumları değiştirecek biçimde yeni davranışlar kazandırma sürecidir. Eğitimin kalitesi, büyük ölçüde güncel eğitim reformları ile ilgilidir. Eğitim reformları günümüzde okula dayalı yönetim, okul özerkliği (yerel yönetimler) ve eğitim örgütleri Toplam Kalite Yönetimi doğrultusunda yeniden yapılandırma kavramlarıyla özdeşleşmektedir. 43

44 TKY; eğitimde bütün paydaşların (eğitim çalışanları, öğrenciler,aileler..vb.) belli oranda eğitimde karar alma sürecine aktif bir şekilde katıldığı, sürekli iyileştirme ile artan müşteri tatminin karakterize ettiği bir yönetim yaklaşımını eğitim sistemine hakim kılma sürecidir. 21. yüzyıl, insanı hiç bir hatayı kaldıramayacak derecede hassas ve her bir insanın sahip olduğu özellikleri çerçevesinde ayrı bir dünya olduğu inancındadır. 21. yüzyıl eğitim kurumlarının ise, küreselleşen dünyaya katkı sağlayan, vizyonlarını çok iyi oluşturup insan israfına yol açmayan ve geleceğe yönelmiş kurumlar olması gerekmektedir. 44

45 Eğitimin temel özelliği, insanlar arasındaki etkileşimin kalitesiyle doğru orantılıdır. Bu açıdan eğitimde kalite tasnifi yapıldığında görülebilecek özellikler : Akademik Kalite: Öğretim, araştırma, Yönetim Kalitesi: Süreç, sistem, prosedür, bilgi akışı, Liderlik ve İlişki Kalitesi: Öğrencilerle, çevreyle, aile ile, öğretmelerle ilişkiler; bu ilişkilerdeki hassasiyet, ilkeler ve iş birliği, hizmet sunumu. 45

46 Eğitimde Toplam Kalite Uygulamalarının yararları; 1. TKY teknikleri; öğrenci, öğretmen ve diğer çalışanların kalite geliştirmeye aktif katılımlarını sağlar, 2. Çağdaş öğretim yöntemleri kullanılarak öğrencilerin öz güveni, motivasyonu, aktif katılım ve yaratıcılığı artar, 3. Öğretmenin sınıf içindeki rolü değişime uğrar, 4. İç ve dış müşterinin memnuniyeti artar, 5. Öğrenciler, düşünme ve isteklerinin yaşama geçirildiğini ve kendilerine değer verildiğini görürler, 46

47 6. Kurum içinde çift yönlü iletişim kanalları açık hale gelir, 7. Tüm katılanların bilgilendirilmesi geri bildirim sürecini kısaltır, 8. Müşteri ihtiyacına ağırlık verilmesi katılımı sağlar, 9. Öğrenciler sorumluluk almaya ve bilinçli olmaya yatkın olurlar, 10. Ölçme ve değerlendirme daha hassas yapılır ve kalite artar. 47

48 Eğitimde TKY yi Sağlamanın Yolları; Bilgi vermek yerine bilgiyi paylaşmak, Öğrenciyi araştırmaya sevk etmek, Başarısızlığı yargılayan değil, araştıran bir öğretmen profili çizmek, Saygı ve sevgiye dayalı eğitim. Öğretim Ortamında Uygulanabilen TKY İlkeleri ; Öğrenciye yönelik olma, Eğitimin kaliteye dayandığına dair güven oluşturma, Eğitimci ve öğrencinin birlikte sürekli iyileştirme çabası, Korkudan uzak, teşvik edici ortam, Ekip çalışması, Engelleri aşmak için iletişim kullanılması, Verilerle somut düşünme. 48

49 EĞİTİMDE KALİTE UYGULAMALARI Müşteri odaklı Olmak Değişime Hazırlıklı Olmak Takım Çalışması Grup veya Örgüt Vizyonuna Sahip Olmak Sürekli Gelişme ve Kalite İyileştirmek Verilerin Sistematik Toplanması ve Kullanılması Dış Kaynaklardan Bilgi Aramak Eleştiriyi; yaratıcılığı ve gelişmeyi Körükleyici Bir Araç Olarak Algılamak Yetki ve Sorumluluğu ve Görev Bilincine Sahip Bireyler GELENEKSEL EĞİTİM Ağırlığın Kurallara Verilmesi Değişime Tepki Bireyselcilik Bireysel Amaçlara Erişmeye Çalışmak Gelişime Önem Vermemek Önseziye Göre Karar Verme Sadece İç Bilgi Kaynaklarına Dayanmak Eleştiriye Yıkıcı Anlamlar Yüklemek Görev Süreçlerinde ve 49 Komutaya Güvenen Bireyler

50 Hedeflerle ve Verilerle Yönetim; Neler Ölçülür? a) Müşteri memnuniyeti, b) Çalışanların memnuniyeti, c) Toplum üzerindeki etki, d) İletişimin etkinliği, e) Sonuçlar- hedefler, f) Öz değerlendirme, g) Kalite maliyeti. Kalite Neden Ölçülmelidir? 1. Kalite soyut bir kavram olmaktan çıkar, ölçülebilir hale gelir, 2. Mevcut kaynakların kullanımı geliştirilir, 3. Değişiklikleri izlemek için bir ölçüt elde edilir, 4. Kalite ve kurum amaçlarıyla uyum sağlanır, 5. Kalitenin üst yönetimde konuşulması ve sürekli gündemde kalması sağlanır, 6. İşin her seferinde doğru yapılması gereği vurgulanır, 7. Kalitenin gelişmesi için bir ölçüt sağlanır. 50

51 GİRDİLER SONUÇLAR Çalışanlar %9 Müşteri ile İlgili Sonuçlar %20 Liderlik %10 Politika ve Strateji %8 Süreçler %14 Çalışanlarla İlgili Sonuçlar %9 Temel Performans Sonuçları %15 İşbirlikleri ve Kaynaklar %9 Toplumla İlgili Sonuçlar %6 YENİLİKÇİLİK ve ÖĞRENME 51

52 TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ EĞİTİME NASIL UYGULANABİLİR? Günümüzde çağdaş yönetim teorilerinin etki ettiği örgütlerin başında eğitim kurumlarının geldiğini biliyoruz. Çağdaş yönetim teorilerinin eğitim sistemlerine etkisi sonucunda, eğitim yönetiminde çok konuşulan ve üzerinde durulan bir kavramdan söz edilmektedir: Kalite Okulu. Tüm insanlığın ortak mal ve ihtiyacı olan eğitimin her geçen gün daha iyiye götürülmesinin zorunlu olduğu günümüzde, okullarımızın kalite okulu olması ile istenen seviyeye çıkabileceğine inanılmaktadır. Gelişmiş ülkelerin de önemli sorunlarından biri olan eğitimin, kaliteli okulların geliştirilip çoğaltılması ile gelişebileceğine inanılmaktadır. Amerikalı bir eğitimci (W.Glasser), özellikle kalite ve kalite okulu kavramları üzerinde durarak, eğitimin ve okulların geliştirilebileceğini savunmaktadır.kalite okulu ve TKY yaklaşımının eğitim sisteminde nasıl uygulanabileceği üzerinde durulmaktadır. Bir kalite okulunun amacı; eğitimin, öğrenimimizin, hayatımıza kalite katığını anladığımız süreç olduğunu anlamamamıza yardım etmek olmalıdır. 52

53 Kaliteli okulda öğrenci, öğretmen ve diğer çalışanların belli bir zamanda bağımsız veya birlikte, başarabildiklerinin en iyisi ortaya çıkarılmaya çalışılır. Bu okulda, eğitim; öğretmen, öğrenci ve yöneticilerin hayatına kalite kattığını anladığımız bir süreç olarak değerlendirilir. Okullarda keyifle öğrenmenin olmadığı durumlarda, öğrencilerin moralinin düşük olacağı açıktır. Bir şeyin keyifli olup olmadığına okulun en önemli müşterisi olan öğrencinin karar vermesi doğaldır. Eğer öğrenci, okulda somurtkan bir hayat sürüyorsa, bu okulda kalite den söz etmek güçtür. Aynı şekilde, terör estiren bir yönetici ya da öğretmenin bulunduğu okulda da kalite yi yakalamak bir hayli zor, hatta imkansızdır. Kalite okulunda, öğrenciyi, öğretmeni ya da diğer personeli suçlamanın öğretimi iyileştirmesi yönünde hiçbir fayda sağlamadığı, suçlananların sorumluluk almalarını engellediği, problemin gerçek sebeplerinin araştırılmasını zorlaştırdığına inanılmaktadır. Kalite okulunda suçlama değil, takdir etmenin eğitimin iyileştirilmesinde etkin olduğu konusunda önemli bir inanç vardır. 53

54 Glasser, kalite okulunu tanımlarken, öğrenci ve öğretmenlerin görüşlerine dayanarak şu noktalar üzerinde durmaktadır: Kalite okulunun öğrencileri, okulla ilgili şu görüşleri dile getirmektedirler: - Kurumu seviyorum; her gün okula gitmeyi dört gözle bekliyorum. - Kurumda öğrendiğim bilgilerin benim için faydalı olduğuna inanıyorum. - Daha önce hiç yapmadığım kadar iyi Kurumçalışması yapıyorum. Kalite Kurumu öğretmenleri de şu görüşleri ortaya koyuyorlar: - Bu Kurumda arkadaşça bir ortam olduğundan Kurumu seviyorum, kimse bana baskı yapmıyor, ben de kimseye baskı yapmak zorunda kalmıyorum. - Bu Kurumda bana profesyonel gözü ile bakılmakta, bundan dolayı da öğrencilerimi en iyi yetiştirecek tarzda yüreklendiriliyorum. - Bu Kurumda artık disiplin olayları nı düşünmüyorum; çünkü sınıfımda böyle bir şey kalmadı. 54

55 - Bu kurumda öğrencileri değerlendirmenin amacı, öğretmenin kendi kalitesi nin değerlendirilmesidir. Öğrencilerin değerlendirilmesi işlemlerinin temel amacı da onların kalitesinin değerlendirilmesidir; başarılarının yoklanması değildir. Bu kurumda sınavlar, işe yaramaz bir biçimde kullanılmadığından hem öğretmenlerin, hem de öğrencilerin başarı ve mutlulukları artıyor. Görüldüğü gibi, öğretmenler öğrencilere üstten bakmak yerine onlarla arkadaş olan, onların gelişmelerine yardım eden, gelişimleri için onları destekleyen, ders aktarıcı olmaktan çok, öğrenmelerine yardım eden, performanslarını değerlendirirken onları yargılamadan, özendirerek değerlendiren, öğretimi sadece sınıfın dört duvarı arasında kabul etmeyen, sınavları kendi kalitesinin seviyesini öğrenmek üzere kullanan bir anlayışa sahiptir. Aynı anlayış kurum yönetimi için de söz konusudur. Kurum yönetimi, bütün öğretmenlerin kalitesini artırmak için kurumda bir işbirliği ortamının tesis edilmesine özen gösterir. 55

56 Böylece kurum yönetimi, patronca yönetim sergilemek yerine liderce bir yönetim anlayışı sergileyerek öğretmenlerinin tümünün başarılı olmasına rehberlik eder. Böyle bir anlayışın hakim olduğu kurumda Toplam Kalite Yönetimi yaklaşımının egemen olduğu söylenebilir. Nitekim Bostling in TKY nin eğitimde uygulanışı olarak ileri sürdüğü şu görüşler, yukarıdaki ifadeleri teyit etmektedir. Toplam kalite adı verilen felsefe ve bunun uygulanması; eğitimcileri kendilerini yargılayıcıdan çok destekleyici, aktarıcıdan çok yönlendirici ve rehber, sınıf duvarları arasında soyutlanmış çalışmalardan çok, aileler, öğrenciler, yöneticiler öğretmenler, işyerleri ve bütün toplumla birlikte çalışanlar olarak görmelerine yardım etmektedir. Kalite kurumu ya da çağdaş kurumdaki tüm bu yeni davranışların gelişmesinde en önemli görevin kurum yöneticisinde olduğu görülmektedir. Kurum yöneticisi, öğretim liderliği fonksiyonunu etkin bir şekilde kullanarak, kurumda kalitenin gelişmesine ön ayak olmakla yükümlüdür. Yukarıda öğretmen ve öğrencilerin görüşleri olarak ortaya konulan düşünceler, kalite okulunda öğretmen ve öğrencilerin, hatta yöneticilerin birbiriyle arkadaş olduğunu ortaya koymaktadır. 56

57 Müşteri velinimetimizdir atasözünün kültürümüzde yer almış olması, bizim kurumlarımızda da yukarıda ortaya konan düşüncelere uygun bir ortamın kolaylıkla tesis edilebileceği inancını güçlendirmektedir. Kurum, öğrenciler için vardır. Öğretmen de öğrenciler için olmalıdır; öğrenci öğretmen için değil. Eğitimin merkezinde öğrenci olmalıdır. Merkezinde öğrencinin olmadığı kurumlarda öğretmenin başarılı olması hemen hemen imkânsızdır. Kalite kurumunda, eğitimin odağında öğrenci ve onun öğrenme isteği olduğundan; Deming, eğitimin amacını, pozitifleri artırarak, negatifleri azaltmak, böylece öğrencilerin öğrenme heyecan ve isteklerini korumak biçiminde açıklamaktadır. Kurum, tümüyle öğrencinin öğrenme, öğretenin de öğretme keyfinin korunmasına yardımcı olduğu sürece kalite okulu olabilir. 57

58 Kalite Okulu Nasıl Bir Okuldur? Kaliteli kurumda, kaliteye birinci derecede önem verilir. Kalite güvencesi kurum sistemini geliştirmiş ve geliştirmeyi sürdürüyor olmalıdır. Kalitenin gerçek karakteristiği, müşterinin istediği veya beklediği kalite özelliği olup, bu özellik öğrencinin adam olması nı sağlayan, hayattan örneklerin sunulduğu yaşantılarda ortaya çıkar. Veli, çocuğunu kuruma adam olsun diye gönderirken, kurum da çocuğun adam olmasını sağlayacak mutlu ve keyifli bir kurum hayatı sunarak, çocuğun gerçek hayatı öğrenmesine yardımcı olmaktadır. Kalite okulunda, kalite, ihtiyaçlara uygunluğun ölçüsü olarak değerlendirilmekte ve en temel ihtiyaç olan öğrencinin bireysel ve toplumsal gelişiminin keyifli bir ortamda ortaya çıkmasına imkân tanınmaktadır. Kaliteli kurumda öğretmen, öğrencilerle arkadaş olup, sadece öğrencilerin öğrenmesine ve gelişmesine yardımcı olmakta, ona öğrenmenin yollarını göstermekte, yakalayabileceğine inanarak, her türlü imkândan faydalanmak suretiyle kendini geliştirmenin zevkini tatmaktadır. Öğretmen, öğrencileri ile sıkı bir işbirliği geliştirmekle kaliteyi yakalamanın peşindedir. 58

59 Okul müdürü; öğretmen, öğrenci ve diğer çalışanlarla arkadaşça bir yönetim sergilemektedir. Okul müdürü, kaliteyi tek başına değil, bütün örgüt çalışanları ve öğrencilerle birlikte yakalayabileceğine inandığı için, düzenli aralıklarla okulda kaliteyi geliştirecek sistemleri konuşup tartıştırmaktadır. Her sınıf öğretmeni ve ilgili müdür yardımcıları, haftanın belli günleri bir araya gelip, sitemdeki hataları, hataların kaynaklarını, tekrarlanmaması için alınması gereken tedbirleri öğretmenlere ve ilgili kişilere nasıl bir eğitim verebileceği hususlarını görüşüp karara bağlamaktadır. Bu yöndeki uygulamalar, belli aralıklarla okul müdürünün de içinde bulunacağı toplantılarda değerlendirilmekte ve gereken tedbirler alınmaktadır. Kalite olgusu, okul yönetiminin öğretim liderliği rolü çerçevesinde, tüm okul çalışanları ile öğrencilerine aşılanmakta ve sık sık yapılan çeşitli eğitim etkinlikleri ile (panel, seminer, konferans, vb.) günlük yaşantıya sokulmaktadır. 59

60 Okul çalışanları ve öğrenciler, kalite çalışmaları ile kaliteli ürün ve hizmet vermekten onur duymaktadırlar. Örgüt çalışanları, işlerini sürdürürken, bir taraftan belli parametrelerin istatistiklerini tutarken, diğer taraftan olağandışı durumları hemen tespit edip, gerekli tedbirleri ya kendileri almakta ya da yönetime aldırmaktadırlar. Öğretmenler ve okul yöneticileri (müdür, müdür yardımcıları) grup çalışmalarını düzenli olarak sürdürmekte, bu çalışmalarda beyin fırtınası, sebep-sonuç analizi ve diğer kantitatif tekniklerini bilinçli bir biçimde kullanmaktadırlar. Kalite okulunda sınıf içi ve sınıflar arası sorunları belirlemek ve çözüme kavuşturmak için ortak çalışma ekipleri kurulmuş, iletişim ve koordinasyon güçlendirilmiştir. Okul yönetimi, okuldaki tüm faaliyetleri (eğitim, öğretim, çevre ilişkileri, vb.) hedeflerle yönetim tekniğini kullanarak, tüm insan kaynaklarının okulun planlanmasına katılmasını sağlamaktadır. 60

61 Kalite kurumu müdürü; kurumun patronu değil, lider yöneticisi veya orkestra şefi rolündeki rehberi konumundadır. Başka bir anlatımla, kalite kurumunda yönetici antrenör, örgütün tüm çalışanları ile öğrenciler de oyunculardır. Kurum müdürünün görevi, bir araya gelmiş olan bu oyuncuların bir arada oynamasını sağlamaktır. Kurum müdürü makamında oturarak talimatlar dağıtmaz, kurumun bütün mekânlarında görülür ve talimatlarını ilgililerin görüşlerini dikkate alarak, ilkeler biçiminde ortaya koyar ve uygulamaları takip eder. Kurum müdürü için mevzuat sadece liderce yönetimin sürdürülmesi ve kurum sisteminin gelişmesinde bir kılavuzluk yapan araçtır; bekçiliği yapılması gereken standart bir metin değildir 61

62 İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ 62