Đngiltere nin. ince taneli kil ve kalker karışı tir. Bu ürüne su ve kum katıld. ldığında ve zamanla

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Đngiltere nin. ince taneli kil ve kalker karışı tir. Bu ürüne su ve kum katıld. ldığında ve zamanla"

Transkript

1 ÇĐMENTOLAR

2 Tarihçe 1824 yılında, y Đngiltere nin nin Leeds kentinde, Joseph Aspdin isimli bir duvarcı ustası hazırlad rladığı ince taneli kil ve kalker karışı ışımını pişirerek irerek ve daha sonra da öğüterek bağlay layıcı bir ürün n elde etmiştir. tir. Bu ürüne su ve kum katıld ldığında ve zamanla sertleşme olduğunda, unda, ortaya malzemenin Đngiltere nin nin Portland adasından elde edilen yapı taşlar larını andırd rdığını gören Joseph Aspdin, elde ettiği i bu bağlay layıcı için in portland çimentosu adı altında patent almış ıştır.

3 Tarihçe Joseph Aspdin tarafından üretilen bağlay layıcı, üretim sırass rasında yeterince yüksek y sıcakls caklıklarda klarda pişirilmedi irilmediği i için i in bugün n kullanılmakta lmakta olan portland çimentosunun özelliklerine tamamen sahip olamamış ıştır. Kil ve kalker karışı ışımlı hammaddenin yeterince yüksek y sıcakls caklıklara klara kadar pişirilip irilip öğütülmesi sonucu çimento elde edilmesi ilk olarak 1835 yılında y Isaac Charles Johnson isimli bir Đngiliz tarafından gerçekle ekleştirilmiştir. tir.

4 Tarihçe Yüksek sıcakls caklıklarda klarda pişirilmeleri irilmeleri gerektiği için, in, başlang langıçta portland çimentoları pahalı idiler yılında y Frederic Ramsone döner d fırını bularak bu sorunu çözm zmüştür yılında y Joseph Aspdin in portland çimentosu adı altında patent aldığı hidrolik bağlay layıcı,, daha sonraki yıllarda y büyük b gelişmeler göstermekle g birlikte portland ismi aynen korunmuştur ve Türkiye T dahil bütün ülkelerde bu isim kullanılmaktad lmaktadır

5 Portland Çimentosu Üretimi Portland çimentosu, killi ve kalkerli hammaddelerin uygun oranlarda ( ( %20%30 %30 kil, %70 %80 kalker) karış ıştırılıp p döner d fırınlarda f 1400 o C pişirilmesiyle irilmesiyle oluşan klinkere az miktarda ( ( %3%6) %6) alçıta taşı katılıp öğütülerek elde edilen suda erimeyip katıla laşan an hidrolik bir bağlay layıcıdır. Çimento su ve kumla karış ıştırılırsa rsa harç,, kumsu çakıl l veya mıcırla m karış ıştırılırsa rsa beton elde edilmektedir

6 Portland Çimentosunun Üretim Aşamaları Ana madde analizleri Karışı ışım m sağlanmas lanması Karışı ışımın n pişirilip irilip klinker eldesi Klinkerlerin soğutulma ve depolanması Paketlenme, piyasaya sürüms

7

8 Ana maddelerin Analizi Birbirine karış ıştırılacak kil ve kalker miktarları belirlenir. Kalkerli malzemeler ağıa ğırlıklarının büyük k bir kısmk smını kaybederler. 1 ton PÇP elde edebilmek için i in yaklaşı şık k 1.6 ton hammadde kullanılmal lmalıdır. Belirlenen oranlarda kil ve kalker karış ıştırılarak homojen bir karışı ışım m elde edilir.

9 Karışı ışımın n sağlanmas lanması Homojen karışı ışım m eldesinde başlıca iki metot vardır. r. Yaş metot (kil su havuzlarında bekletilir, kalkerle birlikte ıslak değirmenlerde öğütülür.). Kuru metot (kalker ve kil kuru öğütücülerde toz haline getirilir). Ana malzeme yumuşaksa yaş metot, sert ise kuru metot kullanılmas lması uygundur. Yaş metotlu karışı ışımın n kontrolü daha kolaydır. Ancak karışı ışımın n içerisinde i %35 oranında nda su bulunduğu için, in, pişirme irme işlemi i için i in daha çok enerji gerekmekte ve daha pahalı olmaktadır. Günümüzde G bu yüzden y daha çok kuru yöntemler y tercih edilmektedir. Yaş metodun yakıt sarfiyatı,, kuru metodun yaklaşı şık k iki katı kadardır. r. Kuru metotta karışı ışımın n istenen homojenlikte yapılmas lması güçtür. Oluşacak toz nedeniyle çevreye daha çok zarar verir. Fakat yakıt t tasarrufu sağlar.

10 Karışı ışımın n pişirilmesi irilmesi Homojen karışı ışım m (farin), klinker üretimi için in hammaddelerin pişirildi irildiği, i, eğik e olarak yerleştirilmi tirilmiş içi i boş bir silindir şeklinde olan döner d fırına f gönderilir. g Yaklaşı şık k %3 %4 eğime e sahip çelik fırının f n içi i i ateş tuğlas lası ile kaplıdır. Kendi ekseni etrafında saatte devir yapar. Fırınlar F yaş yöntemlerde m, kuru yöntemde y 4050m uzunluğundad undadır. Fırın F n içi çapları 24 m arasındad ndadır.

11 Karışı ışımın n pişirilmesi irilmesi Fırına girecek hammadde karışı ışımı,, fırının f üst ucundan konmaktadır. Fırındaki F sıcakls caklık fırının n alt ucundan püskp skürtülen yakıtla sağlan lanır. Yakıt t olarak fueloil ve doğalgaz kullanılabilmekle labilmekle beraber, son yıllarda y ekonomik nedenlerle, daha çok toz kömürden yararlanılmaktad lmaktadır.

12 Karışı ışımın n pişirilmesi irilmesi KĐL+KALKER Fırın çapı: 26 m Boy/çap (kuru):15 Boy/çap (yaş):30 Eğim: %3%4 100 o C o C o C ISITMA KLĐNKER

13 Fırındaki reaksiyonlar Önce, fırının f üst kısmk smında 100 o C civarında hammaddelerde bulunan serbest su buharlaşı şır o C sıcakls caklıkta kta killi maddeler oksitlere ayrışı ışır. Hammaddelerin içerisinde i bir miktarmgco 3 (magnezyum karbonat) bulunduğu u taktirde o C de bu madde ayrış ışarak MgO (magnezyum oksit) haline dönüşür d 900 o C civarında kalker taşı (CaCO 3 ) da içerisindeki i CO 2 den kurtularak kireç (CaO) haline dönüşür. d

14 Fırındaki reaksiyonlar o C arasında kireç,, silis ve alümin arasında kimyasal reaksiyonlar başlar o C arasında, oksitlerin eriyik haline dönüşmeye d başlamas lamasından sonra, 1280 o C ve daha yüksek y sıcakls caklıklarda klarda çimento bileşenleri enleri meydana gelir. Yaklaşı şık k olarak o C sıcaklıkta kta pişirildikten irildikten sonra çimentoyu oluşturan bileşenlerle, enlerle, başlı başı şına değişik ik bir ürün olan klinker elde edilir.

15 Karışı ışımın n pişirilmesi irilmesi Kireç,, alümin, demir oksit ve silis bileşimli imli hammaddelerin uygun oranda karış ıştırılıp p yüksek y sıcaklıkta kta ( o C) pişirilmeleri irilmeleri sonucunda elde edilen ürüne klinker denir. Klinker, yaklaşı şık k olarak mm çapında, pürüzlp zlü ve gözenekli g yüzeye sahip, sert ve yuvarlak şekildedir. Karakteristik olarak, parlak ve yeşilimsi ilimsikoyu gri (veya grisiyah) renktedir. 1 kg klinker üretmek için i in yaş sistem fırınlarında nda Kcal enerji gerekirken, bu miktar kuru sistem fırınlarında nda Kcal seviyesine düşmektedir. d KLINKER

16

17 Klinkerin soğutulma ve öğütülmesi Klinker hava akımı olan döner soğutuculara gönderilir. Klinker suyla reaksiyon yapmaz ve bağlay layıcı özelliği i yoktur. Klinker ancak ince şekilde öğütüldükten sonra bağlay layıcılık k kazanır. r.öğütülme işlemi esnasında nda klinkere bir miktar (%3%6 %6 oranında) nda) alçıta taşı katılır. Bunun nedeni ; çimentonun katıla laşmasında (prizinde) alçıta taşının geciktirici rol oynamasıdır. ALÇI TAŞI

18 Klinkerin soğutulma ve öğütülmesi Alçıta taşı, çimentonun su ile birleşmesi sonucunda göstereceği i hızlh zlı katıla laşmayı yavaşlatarak kontrol eder. Aksi halde, çimento çok hızlh zlı katıla laşır r ve betonu rahatça a yerine yerleştirme olanağı ortadan kalkar. Ayrıca bu çok hızlh zlı katıla laşma, çimentonun kimyasal reaksiyonları sonucunda bağlay layıcı özellik sağlayan kalsiyum silikathidrat (CSH) ürünlerinin sağlıkl klı gelişmelerini önler. Alçıta taşı ve klinker birlikte çelik bilyelerle öğütülerek, boyutları 1200 µm arasında olan çimento elde edilir. Çimento tanelerinin büyük b çoğunluğu u 2030 µm çapındadır. (µ:( : mikron, µm: mikrometre, µ=µm, 1 µ = cm = 1010 m)

19 Depolanma Öğütülen çimento silolara gönderilir. g Silolarda açık a olarak veya 50 kg lık kağı ğıt t torbalar halinde piyasaya sunulur. Portland çimentosu torbalı olarak ambalajlanmış halde veya dökme d çimento olarak taşı şımada, çimento özelliğini ini bozmayan ve kaybına neden olmayan özel çimento araçlar ları ile taşı şınmalıdır. Kullanım m yerine giden çimento en fazla 75 o C olmalıdır. Portland çimentosu nem almayacak, dağı ğılmayacak, özelliklerini değiştirip bozabilecek maddelerle karışı ışıp kirlenmeyecek biçimde imde uygun yerlerde depolanmalı, üst üste en fazla 12 sıra s dizilmelidir. Çimentoların n 4 aydan fazla bekletilmemeleri gerekmektedir.

20

21 Çimentoyu oluşturan Oksitler Oksitler isimler Gösterim Miktar(%) CaO Sönmemiş kireç C 6367 SiO 2 Silika S 2025 Al 2 O 3 Alumina A 59 Fe 2 O 3 Demir oksit F 26 MgO Na 2 O K 2 O SO 3 Magnezyum oksit Soda Potasyum oksit Sülfirik anhidridi CaO Kire Kireç taşı şından SiO 2 Al 2 O 3 Kilden Fe 2 O 3 Kilde saf olmayan bileşimden imden SO 3 Alçıdan M N K Ś

22 Çimentonun ana bileşenleri enleri Kilin ve kalkerin ayrış ışmasıyla oluşan oksitler asit ve bazik durumlarına göre g birbiriyle birleşerek erek Portland çimentosunun ana bileşenlerini enlerini oluştururlar. Đsim Tri Kalcium Silikat Di Kalcium Silikat Tri Kalcium Aluminat Tetra Kalcium Alumino Ferrit Kimyasal Formül 3CaO.SiO 2 2CaO.SiO 2 3CaO.Al 2 O 3 4CaO.Al 2 O 3.Fe 2 O 3 Gösterim C 3 S C 2 S C 3 A C 4 AF

23 Ana Bileşen en Özellikleri C 3 S C 2 S C 3 A C 4 AF (hidratasyon) hızı Đlk hafta hızlı sonra yavaş Đlk hafta yavaş Sonra hızlı Hızlı Hızlı Bağlayıcılık Kuvvetli Kuvvetli Zayıf Zayıf Hidratasyon ısısı Orta Düşük Yüksek Yüksek Kimyasal dayanıklılık Düşük iyi Kötü Đyi

24 Çimentonun ana bileşenleri enleri Çimento ana bileşenleri enleri oranlarının çimento özellikleri üzerine çok büyük b k etkileri vardır. r. Çimento içerisindeki i olası bileşen en oranlarının tayininde başlıca 3 yöntem y kullanılmaktad lmaktadır. 1.) XışıX ışını kırılma yöntemiy 2.) Optik ve elektron mikroskopla inceleme yöntemi 3.) Hesap yöntemiy

25 Kullanılan lan Varsayımlar hesap yöntemiy ntemi en çok ve en kolay şekilde kullanılır. Çimentodaki bileşenlerin enlerin oranı Bogue denklemleri ile elde edilebilmektedir. Basit ve popüler olan bu yöntem y ancak bazı varsayımlar ile kullanılabilmektedir. labilmektedir. Bu varsayımlar şunlardır. r. 1) Ana bileşen en oluşumuna umuna yol açan a an kimyasal reaksiyonlar denge halindedir. 2) Kalsiyum silikat bileşenleri enleri (C 3 S & C 2 S gibi) saf haldedir. Hammadde içerisinde i az miktarda bulunan maddeler ihmal edilmektedir. 3) Tüm m oksitler ana bileşim im oluşumunda umunda yer almaktadır.

26 Bogue Denklemleri Bu varsayımlarla, çimento ana bileşenlerinin enlerinin oranlarının n tayininde kullanılan lan Bogue denklemleri aşağıdaki gibidir. %C 3 S=4.071(%C)7.6(%S) 7.6(%S)6.718(%A) 6.718(%A)1.43(%F) 1.43(%F) 2.852(%Ś) %C 2 S=2.867(%S)0.7544(%C 3 S) %C 3 A=2.650(%A)1.692(%F) %C 4 AF=3.043(%F)

27 Çimentonun ana bileşenleri enleri Örnek: Klinkerdeki oksit yüzdeleri y şöyledir. CaO=64.9% SiO 2 =22.2% Al 2 O 3 =5.8% Fe 2 O 3 =3.1% MgO=4% P.Çimento ana bileşenleri enleri oranlarını Boque formülü kullanarak bulunuz. C 3 S=4.071* * * * *3.1=52.1% C 2 S=2.876* *52.1=24.5% C 3 A=2.65* *3.1=10.1% C 4 AF=3.043*3.1=9.4%

28 Çimentonun ana bileşenleri enleri Oksitlerdeki değişimin imin, ana bileşimi imi üzerindeki etkisini görmek g için i in CaO 63.9% & SiO 2 de 23.2% oalrak değiştirelim. Diğerleri aynı kalsın. C 3 S=40.4%, C 2 S=36.2%, C 3 A=10%,C 4 AF=9.4% C 3 S 52.1% 40.4% değişir. ir. C 2 S 24.5% 36.2% değişir. ir. CaO & SiO 2 deki 1% değişim im C 3 S & C 2 S içeriğinde inde 10% dan fazla bir değişim im oluşturmaktad turmaktadır. r.

29 TS 19 a göre g koşullar Ülkemizde üretilen portland çimentoları TS 19 a a göre, g kimyasal bileşim im bakımından aşağıdaki koşullar ulları sağlamal lamalıdır. Bileşen en % En çok Kükürt trioksit (SO 3 ) 3.5 Magnezyum oksit (MgO) 5.0 Kızdırma kaybı 4.0 Çözünmeyen kalınt ntı 1.5 Klorür r miktarı 0.1

30 Çimento TürleriT Portland Çimentoları normal ve katkılı olarak ikiye ayrılır. r. Dayanımlar mlarına göre g bu çimentolar

31 Portland Çimentosu Portland çimentoları, klinkerle az miktarda (%3%6) %6) alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen katkısız çimentolardır. r. Bu çimentolar 28 günlg nlük basınç dayanımlar mlarına göre g PÇP 32.5, PÇP 42.5 ve PÇP 52.5 olmak üzere 3 tiptir.

32 Portland Cüruflu C Çimento Portland Cüruflu C Çimento, klinkerle cüruf c ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesiyle elde edilen çimentolardır. r. Bu çimentolar içerdikleri i katkı miktarlarına göre g 2 sınıfa s ayrılırlar. rlar. Kütlece %6%20 %20 arasında cüruf c içerenler i A sınıfı, Kütlece %21%35 %35 arasında cüruf c içerenler i B sınıfıdır. s Portland Cüruflu C Çimentolar 28 günlg nlük k basınç dayanımlar mlarına göre g PCÇ 32.5, PCÇ 32.5R, PCÇ 42.5, PCÇ 42.5R, PCÇ 52.5 ve PCÇ 52.5R olmak üzere 6 tiptir.

33 Portland Cüruflu C Çimento Çimento üretiminde kil yerine kullanıld ldığı gibi, beton üretiminde de agrega yerine kullanılabilir. labilir.özellikleri Đlk günlerde g mekanik dayanımlar mları PÇ göre düşüktür. Soğuk havalarda kullanılmaya lmaya elverişli li değildir. Kimyasal etkilere dayanıkl klılığıığı fazladır. Düşük k hidratasyon ısıları vardır. r. Baraj inşaatlar aatları için in uygundur. Maliyetleri düşüktd ktür. Geçirimsiz beton yapımına uygundur.

34 Portland Silika Füme F Çimento Portland silika füme f çimento, klinkerle kütlece en fazla %10 oranında nda silika fümef ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Bu çimento Avrupa standardlarından ndan yeni alınan bir çimento çeşididir. Tek bir sınıfı vardır. r. Portland silika füme f çimento 28 günlük k basınç dayanımına na göre g PSFÇ 32.5 olmak üzere tek tiptir.

35 Katkılı Çimento Katkılı çimento, klinkerle en fazla %19 oranında nda puzolanik maddenin ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Tek bir sınıfıs mevcuttur. Katkılı çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g KÇK 32.5 olmak üzere tek tiptir.

36 Katkılı Çimento Katkılı çimento ile traslı çimento arasındaki fark klinkere katılacak puzolan miktarının n farklı olmasıdır. Katkılı çimento, normal portland çimentosunun kullanıld ldığı amaçlarla kullanılabilir. labilir. Aslında bu çimentoyu puzolan takviyeli portland çimentosu olarak da tanımlayabilmek mümkündür. Katkı olarak kullanılan lan puzolan miktarı %10%15 %15 (en çok %19) olduğundan undan puzolanik madde etkisi ile ilk günlerde g dayanım kazanma hızındaki h yavaşlık k ve hidratasyon ısısındaki azalma çok belirgin bir şekilde kendisini göstermemektedir.

37 Traslı Çimento Traslı çimento, klinkerle %20%40 %40 arasında trasın n ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Bu çimentonun tek bir sınıfıs mevcuttur. Traslı çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g TÇ 32.5 olmak üzere tek tiptir.

38 Traslı çimentoların n normal portland çimentolarına na göre g üstünlükleri Traslı Çimento Kimyasal mukavemette önemli bir artış vardır. r. Traslı çimentolarda hidratasyon sırass rasında açığa çıkan ısı miktarı daha azdır. Bu yüzden, y bu çimentolar baraj inşaat aatında ve benzeri kütle beton işlerinde i kullanılmaya lmaya elverişlidir. lidir. Traslı çimentoların n kullanılmas lması halinde geçirimlili irimliliği i daha az olan harç ve beton imal edilebilir. Puzolanların çimentoya katılmas lması ile bağlay layıcı maddelerim maliyetinde önemli bir azalma sağlan lanır.

39 Traslı çimentoların n normal portland çimentolarına na göre g olumsuz yanları Traslı çimentolar soğuk havada kullanılmaya lmaya elverişli li değildir. Traslı çimento kullanılarak larak imal edilen betonlarda gerekli muhafaza şartlarının n daha uzun süre s uygulanması gerekir. Puzolanların çimentoya karış ıştırılmasıyla, ilk günlerde mekanik mukavemette artış yavaş olmaktadır. Ancak nihai mukavemet bakımından önemli bir fark yoktur.

40 Uçucu KüllK llü Çimento Uçucu küllk llü çimento, klinkerle kütlece k %10 %30 arasında uçucu u ucu külün k n az miktarda alçıta taşı ile öğütülmesi sonucunda elde edilen çimentodur. Tek bir sınıfıs mevcuttur. Uçucu U küllü çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre UKÇ 32.5 olmak üzere tek tiptir.sülfata dayanıkl klılık, k, geçirimsizlik, düşük d hidratasyon,ısısı gibi olumlu özellikleri vardır. r.

41 Portland Kalkerli Çimento Portland kalkerli çimento, klinkerle kalkerin ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Đçerdiği i kalker miktarına göre g 2 sınıfa s ayrılır. r. Kütlece %6%20 %20 arasında kalker içerenler i A sınıfı, s Kütlece %21%35 %35 arasında kalker içerenler i B sınıfıdır. s Portland kalkerli çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g PLÇ 32.5, PLÇ 32.5R, PLÇ 42.5, PLÇ 42.5R, PLÇ 52.5, PLÇ 52.5R olmak üzere 6 tiptir.

42 Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento, klinkerle puzolanik veya hidrolik maddelerin ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Đçerdiği i toplam katkı maddesinin miktarına göre g 2 sınıfa s ayrılır. r. Kütlece %6%20 %20 arasında katkı maddesi içerenler A sınıfı, s Kütlece %21%35 %35 arasında katkı maddesi içerenler B sınıfıdır. s Portland kompoze çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g PKÇ 32.5, PKÇ 32.5R, PKÇ 42.5, PKÇ 42.5R, PKÇ 52.5, PKÇ 52.5R olmak üzere 6 tiptir.

43 Cüruflu Çimento (Yüksek Fırın n Cüruf C Çimentosu) Cüruflu çimento, klinkerle kütlece k %20%80 %80 arasında granüle yüksek y fırın f n cürufu c ve az miktarda alçıta taşının n birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Tek bir sınıfıs mevcuttur. Cüruflu çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g CÇC 32.5 ve CÇC 42.5 olmak üzere iki tiptir.

44 Cüruflu Çimento (Yüksek Fırın n Cüruf C Çimentosu) Yüksek fırın f n cüruf c çimentoları ile aynı incelikteki portland çimentosunun özellikleri arasındaki fark, yüksek y fırın f n cüruf c çimentosunun üretiminde kullanılan lan katkı malzemesinin (cürufun) miktarına bağlıdır. Yüksek fırın f n cüruf c çimentoları,, içerisindeki i cüruf miktarına bağlı olarak, aşağıa ğıdaki özellikleri gösterirler. g

45 Cüruflu Çimento (Yüksek Fırın n Cüruf C Çimentosu) Deniz suyu ve diğer sülfatls lfatlı ortamlara karşı portland çimentosundan daha dayanıkl klıdır. Đlk günlerdeki g dayanım m kazanma hızıh portland çimentosuna göre g daha azdır. Hidratasyon ısısı portland çimentosundan daha azdır.

46 Puzolanik Çimento Puzolanik çimento, klinkerle puzolanik maddelerin ve az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Đçerdiği toplam katkı maddesinin miktarına göre g 2 sınıfa s ayrılır. r. Kütlece %11%35 %35 arasında puzolanik madde içerenler i A sınıfı, s Kütlece %36%55 %55 arasında puzolanik madde içerenler i B sınıfıdır. s Puzolanik çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre PZÇ 32.5, PZÇ 32.5R, PZÇ 42.5, PZÇ 42.5R, PZÇ 52.5, PZÇ 52.5R olmak üzere 6 tiptir.

47 Kompoze Çimento Kompoze çimento klinkerle, cüruf c ve puzolanik maddelerin az miktarda alçıta taşı katılarak birlikte öğütülmesi sonucunda elde edilen çimentodur. Đçerdiği i toplam katkı maddesinin miktarına göre g 2 sınıfa s ayrılır. r. Kütlece toplam katkı miktarı %36%60 %60 arasında olanlar A sınıfı, s Kütlece toplam katkı miktarı %61%80 %80 arasında olanlar B sınıfıdır. s Kompoze çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre KZÇ 32.5, KZÇ 32.5R, KZÇ 42.5, KZÇ 42.5R, KZÇ 52.5, KZÇ 52.5R olmak üzere 6 tiptir.

48 Beyaz Çimento Renk verici oksitler içermeyen i ya da çok az oranda içeren hammaddeler kullanılarak larak üretilen katkısız çimentodur. Basınç dayanımlar mları,, Türk T Standardlarında portland çimentosunun basınç dayanımlar mları ile aynı değerlerle erlerle sınırlands rlandırılmıştır. Beyaz portland çimentosu daha çok, dekoratif amaçlı beton işleri, i trafikteki ışık k yansımas masının n daha iyi olabilmesi için i in beyaz renkli beton işleri i ve değişik ik renkler katılarak elde edilen renkli beton işlerinde i kullanılır. Çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g BPÇ 32.5 ve BPÇ 42.5 olmak üzere iki sınıfts ftır.

49 Beyaz Çimento Beyaz portland çimentosu ile normal portland çimentosu arasında, basınç dayanımı,, hacim genleşmesi ve incelik (özg( zgül l yüzey) y gibi fiziksel özellikler bakımından hiçbir fark yoktur. Kimyasal özellikler olarak fark ise şöyledir. % olarak ağıa ğırlıkça a en çok bileşenler enler : normal P.Ç. beyaz P.Ç. MgO SO Çözünmeyen kalınt ntı Kızdırma kaybı 4.0 5

50 Sülfatlara Dayanıkl klı Çimento Sülfatlara dayanıkl klı çimento, C3A miktarı en fazla %5 olan ve C4AF+2C3A miktarı en fazla %25 olan klinkerle az miktarda alçıta taşının birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Sülfatlara dayanıkl klı çimento ile yapılan betonlar, portland çimentosu ile yapılan betonlara göre, g deniz suyu, sülfatls lfatlı suların bulunduğu u zeminler ve diğer sülfatls lfatlı ortamlarda daha büyük b k dayanıkl klılık k göstermektedir. g

51 Süper Sülfat S Çimentosu Süper sülfat s çimentosu, kütlece k en az %65 oranında nda yüksek y fırın f n cürufu c ile kalsiyum sülfat ve az miktarda portland çimentosu klinkeri veya portland çimentosunun birlikte öğütülmesi ile elde edilen çimentodur. Süper S sülfat çimentosu tek bir sınıfts ftır. Bu çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre SSÇ 32.5 olmak üzere tek tiptir.

52 Süper Sülfat S Çimentosu Süper sülfat s çimentosu sertleşmi miş betonda genleşmelere ve dolayısıyla yla yıpranmalara y yol açabilecek abilecek sodyum sülfat s ve kalsiyum sülfat s etkilerine karşı oldukça a dayanıkl klıdır. Yüksek Y fırın f cüruflu çimentolara göre g daha az hidratasyon ısısına ve daha yüksek y sülfat s dayanıkl klılığına sahiptir. Süper S sülfat çimentosu ile yapılan betonlarda su/çimento oranı 0.5 ten az olmamalıdır. Bu çimentoların n inceliği 4000 cm 2 /gr dır. Süper sülfat s çimentosu, deniz yapılar ları,, sülfatls lfatlı ortamlara maruz temeller, kanalizasyonlar gibi yerlerde kullanılacak lacak betonlar ile kütle k betonlarında nda kullanılmaktad lmaktadır.

53 Harç Çimentosu Harç çimentosu, ağıa ğırlıkça a en az %40 portland çimentosu klinkeri ile en çok %60 puzolanik madde karışı ışımının n küçük üçük k bir miktar alçıta taşı ile birlikte öğütülmesiyle elde edilir Bu çimento 28 günlg nlük k basınç dayanımına na göre g HÇH 16 olmak üzere tek tiptir. Diğer çimentolarda priz başlama ve sona erme süreleri 1 ve 10 saat iken harç çimentosunda bu süreler 1 ve 24 saattir. Harç çimentosunun dayanım kazanma hızıh yavaştır. TS 22 Harç Çimentosu Standardı na na göre g 7 ve 28 günlg nlük k basınç dayanımlar mları, sırasıyla, 10 N/mm 2 (100 kg/cm 2 ) ve 16 N/mm 2 (160 kg/cm 2 ) olmalıdır.

54 DĐĞER ÇĐMENTO ÇEŞĐTLERĐ Alüminli Çimentolar : Đlkel maddesi boksit ve kalkerdir. Bu iki malzeme fırında f ergiyinceye kadar pişirilir. irilir. Boksitin içerisinde i %50 den fazla alümin (Al2O3) bulunduğu u için i in bu çimentoların alümin yüzdesi y %30 dan fazladır. Bileşimleri imleri yaklaşı şık k olarak aşağıa ğıdaki gibidir. Bileşen en adı Miktarı(%) Al 2 O CaO 3542 Fe 2 O SiO 2 410

55 Alüminli çimentoların özellikleri 1.) Mekanik mukavemetleri çok hızlh zlı artar. Normal şartlar altında 1 günlg nlük k mukavemeti, normal portland çimentosunun 8 aylık mukavemetine eşittir. e 2.) Gerek priz ve gerekse sertleşme esnasında nda çok büyük b k hidratasyon ısısı oluşur. ur. Bu yüzden y baraj ve kütle k beton inşaatlar aatlarında kullanılmamal lmamalıdır. 3.) Ca(OH) 2 nin oluşmamas maması ve diğer bazı nedenlerden dolayı kimyasal etkilere karşı son derece dayanıkl klıdır. 4.) Alüminli çimentolar, hidratasyon için i in ağırlıklarının n %40 ı kadar suya ihtiyaç duyarlar.

56 Alüminli çimentoların özellikleri 5.) Priz başlama ve priz sona erme süreleri s bakımında portland çimentosu ile aralarında bir fark yoktur. 6.) Başka bağlay layıcı maddelerle karış ıştırıldığında kendi özelliklerinin büyük b k bir kısmk smını kaybeder. 7.) Genellikle kimyasal etkilerin çok olduğu u ve kütle betonu gerektirmeyen, çok çabuk yapılmas lması gereken inşaatlarda kullanılır. Normal betonarme inşaatlarda kullanılmaz. lmaz.

57 Renkli Çimentolar: Beyaz çimentoya %1%5 %5 arasında daha çok metal oksitlerden oluşan katkı maddelerinin eklenmesiyle elde edilir. Bu amaçla şu oksitler kullanılır. Kırmızı içinin : Demir oksit Yeşil içini in : Krom oksit Siyah içini in : Magnetik demir oksit Beyaz için i in : Titan oksit Mavi içini in : Lazurite (Na 4 Al 3 Si 3 O 12 S) Sarı için in : Demir oksit hidrate

58 Genişleyen Çimentolar Genişleyen malzeme jips, boksit ve tebeşirin oluşturdu turduğu u karışı ışımın n pişirilmesiyle irilmesiyle elde edilir. Su ile temasa geçince bu bileşenler enler sülfo alüminat hidrat meydana getirirler. Bu madde çimento hamurunun genişlemesine neden olur. Stablizer olarak yüksek y fırın f n cürufu c kullanılır. Yüksek fırın f n cürufu c yavaşça a sülfats lfatı alarak genleşmeyi durdurur. Genellikle 8208 kısım k sülfo alüminat klinkeri, 100 kısım k m portland çimentosu ve 15 kısım k stablizer kullanılır. Bu çimentolarda genleşme, rötreyi dengeler.daha çok dolgu işlerinde i ve makine ankrajı gibi işlerde i kullanılır.

59 Hidrofob (su sevmez) Çimentolar Bu çimentolar, rutubete karşı dayanıkl klı olması amacıyla, klinkere hidrofob bir eleman eklenip öğütülmesi ile elde edilir. Bu amaçla stearik asit kullanılmaktad lmaktadır. Suyla kolay ıslanmadıkların n bu çimentoları uzun süre karış ıştırmak gerekir.

60 Türk standartlarında Çimentolar (TS 19) TS 19 Üç gruptur. P.Ç günlg nlük min.. basınç dayanımı 32.5 MPa P.Ç P.Ç Özel Çimentolar: TS 20 Cüruflu çimento TS 21 Beyaz Portland Çimento TS22 Harç çimentosu TS 26 Traslı Çimento TS 640 Uçucu küllk llü çimentolar

61 A D I Đşareti K S D P Q U W T L Portland Çimentosu PÇ 100 Portland Cüruflu Çimento PCÇ/A PCÇ/B Portland SilikaFüme Çimento PSFÇ Katkılı Çimento KÇ Traslı Çimento TÇ Uçucu Küllü Çimento UKÇ Portland Kalkerli Çimento PLÇ/A PLÇ/B Portland Kompoze Çimento PKÇ/A PKÇ/B Cüruflu Çimento CÇ Puzolanik Çimento PZÇ/A PZÇ/B Kompoze Çimento KZÇ/A KZÇ/B Beyaz Çimento BPÇ 100 Erken Dayanımı Yüksek Çimento EYÇ 100 Sülfatlara Dayanıklı Çimento SDÇ 100 Süper Sülfat Çimentosu SSÇ 35 Harç Çimentosu HÇ 40

62 TS EN 1971 CEM Çimentolar CEM I Portland çimento CEM II Portland kompozit çimento CEM III Portland fırın letiyeli çimento CEM IV Puzolonik Çimento CEM V Kompozit çimento 27 farklı çimento

63 TS EN 1971 CEM Çimentolar : Bağlanma özelliği i kalsiyumsilikat silikat hidratasyonundan kaynaklanmalı Reactive C + Reactive S > 50% Kilinker, major and minor mineral karışı ışımları Klinker + Major + Minor = 100% (kütle)+ alçı Major > Kütlenin K 5% Minor kütlenin 5%

64 TS EN mineral Karışı ışımları K : Klinker S : Y.Fırın n cürufuc D : Silika dumanı P : Doğal puzolan Q : Pişirilmi irilmiş dogal puzolan V : Uçucu U kül k F sınıf s W : uçucu u ucu kül k C sınıfs T : Pişirilmi irilmiş şist L : kireç taşı (organik bileşim im < 0.5%) LL : kireç taşı (organik bileşim< im< 0.2%)

65 TS EN bileşimler imler A : Mineral karışı ışımları miktarı düşük B : Mineral karışı ışımları miktarı > A C : Mineral karışı ışımları miktarı > B

66 TS EN Bileşimler imler CEM I : Portland Çimentoları 95100% K + 05% 0 diğer

67 TS EN Bileşimleri imleri CEM II : Portland Kompozit Çimentoları CEM II/AS S : Portland Fırın F n Cürufu C çimentoları 8094% K + 620% 6 S + 05% 0 Minor CEM II/BS S : Portland Fırın F n cürufu c çimentoları 6579% K % S + 05% 0 Minor CEM II/BP P : Portland Puzolonik Çimento 6579% K % P + 05% 0 Minor CEM II/AV V : Portland Uçucu U külk 8094% K + 620% 6 V + 05% 0 Minor

68 TS EN Bileşim im CEM III : Portland Y. Fırın Cürufu CEM III/A : Portland Y.Fırın n Cürufu C Çimentoları 3564% K % 65% S + 05% 0 Minor CEM III/B : Portland Y.Fırın n Cürufu C Çimentoları 2034% K % S + 05% 0 Minor CEM III/C : Portland Y.Fırın n Cürufu C Çimentoları 519% K % S + 05% 0 Minor

69 TS EN Bileşimler imler CEM IV : Puzolonik Çimento CEM IV/A : Puzolonik Çimento 6589% K % (D,P,Q,V,W) + 05% 0 M CEM IV/B : Puzolonik Çimento 4564% K % (D,P,Q,V,W) + 05% 0 M

70 TS EN Bileşimler imler CEM V : Kompozit çimento CEM V/A : kompozit çimento 4064% K % S % (P,Q,V) + 05% 0 M CEM V/B : kompozit çimento 2038% K % S % (P,Q,V) + 05% 0 M

71 ÇĐMENTOLARIN KULLANILDIKLARI YERLER PÇ 32.5 ve KÇK 32.5 : Hidratasyon ısısının n ve sülfat s etkisinin özel dikkat gerektirmediği i her türlt rlü beton yapımında; genel amaç için. in. PÇ 42.5 ve PÇP 52.5 : Yüksek dayanıml mlı beton istenildiği i veya ilk dayanımı yüksek beton yapımında. CÇ 32.5 ve CÇC 42.5 : Kütle beton işlerindeki i inşaatlarda, deniz suyu ve zararlı sulara maruz sahalarda.

72 ÇĐMENTOLARIN KULLANILDIKLARI YERLER BPÇ 32.5 ve BPÇ 42.5 : BPÇ 32.5 tipi çimento PÇP 32.5 ve KÇK 32.5 tip çimentoların kullanıld ldıkları her yerde kullanılabilir labilir ise de daha çok suni taş,, sıva, s mozaik ve renk olarak mimari dekorasyonun gerektirdiği beton işlerinde i veya renk verici katkı maddeleriyle elde edilen renkli beton yapımında kullanılır. BPÇ 42.5 ve PÇP 42.5 arasında da benzer yorum yapılabilir.

73 ÇĐMENTOLARIN KULLANILDIKLARI YERLER TÇ 32.5 ve UKÇ 32.5 : Temeller, istinat duvarları,, barajlar gibi hidratasyon ısısı hızının n az olması gerekli kütle k betonu işlerinde. SSÇ 32.5 ve SDÇ 32.5 : Aşırı sülfatlara maruz beton işlerinde. i HÇ 16 : Harç yapımında veya çimento dayanımının n diğer çimento tiplerinde olduğu kadar ön n planda olmadığı işlerde.

74 Çimentonun Özellikleri Çimento Đnceliği Çimento inceliği, i, toz çimento tanelerinin ortalama boyutunu ifade eder. Đnceliğin in yüksek olması, çimento tanelerinin daha küçük üçük boyutlara sahip olacak şekilde üretildiğini ini gösterir. Toz çimento tanelerinin çapı 1200 µm arasında değişiklik iklik gösterir. g Büyük B çoğunluk 2030 µm m arasındad ndadır.

75 Çimentonun Özellikleri Hidratasyon olayının n gelişebilmesine ebilmesine bağlay layıcılık özelliğinin inin artması için in çimentolarda inceliğin saptanması gerekir. Çimento inceliği i başlıca 2 değişik ik şekilde ifade edilmektedir

76 Çimento Đnceliği 1.) Özgül l yüzey y (cm 2 /gr olarak) : Blaine aleti kullanarak ve hava geçirgenli irgenliği i prensibine göre g 1 gr çimento numunesindeki tanelerin toplam yüzeyi y cm 2 cinsinden belirlenir. Blaine aleti ile özgül l yüzey y tayini diğer yöntemlere göre g daha güvenilir g sonuçlar verdiğinden inden incelik tayininde en çok kullanılan lan yöntemdir. y

77 Blaine

78 Çimento Đnceliği 2.) Elek üstünde kalan miktar (%) : Çimento standartlarında belirtilen büyüklb klükte kte göz g z açıkla klıkl eleklerden elendikten sonra, bu elekler üzerinde kalan miktar (ağı ğırlık k olarak %) bulunur. 100 gramlık k numune ilk olarak 900 lik elekten elenir ve üzerinde kalan miktar belirlenir. Daha sonra 4700 lik elekte eleme yapılır r ve üzerine kalan miktar belirlenir. 1. elekte kalan malzeme miktarı çimentonun 0.11`den, 2. elekte kalan malzeme miktarı da çimentonun 0.14 ünden küçük üçük k olması aranır. r. Türkiye de üretilen değişik ik tip çimentolarda, özgül yüzey olarak aranan en düşük d k incelik cm 2 /gr dır.

79 Çimento Đnceliği Đncelik beton dayanımını arttırır Çimentoyu ıslatmak için i in gerekli su artar Taneler inceldikçe e daha büyük b ısı artar.

80 Çimentonun Prizi Priz, bağlay layıcı maddelerin katıla laşması veya plastik şekil değişimi imi yapma yeteneğini kaybetmesidir. Priz başlama süresi, s çimento ve suyun birleştirildi tirildiği i zaman ile, çimento hamurunun fiziksel değişiklik iklik göstererek g katıla laşmaya (plastikliğini ini kaybetmeye) başlad ladığı zaman arasında geçen en süredir. s Prizin sona erme süresi, s çimento ve suyun birleştirildi tirildiği i zaman ile, çimento hamurunun katıla laştığı (sertleşmenin başlad ladığı) ) zaman arasındaki süredir. s

81 Çimentoların n Priz Sürelerine S Etki Eden Faktörler Şunlardır 1.) SıcaklS caklık k : Sıcak ortamlarda hidratasyon arttığı ığından priz süresi s kısaltk saltır. SıcaklS caklığın düşmesi ile priz süresi s uzar. 2.) Karış ıştırma Suyu Miktarı : Çimentonun fazla su ile yoğrulmas rulması,, priz süresini uzatır. Çimentonun mekanik ve fiziksel özelliklerini olumsuz yönde y etkiler. 3.) Rutubet : Prizin başlamas lamasını geciktirir. Priz süresini s uzatır. Đleride daha geniş bahsedilecektir.

82 Çimentonun Prizi Normal portland çimentolarında nda prizin 1 saatten önce başlamamas lamaması,, 10 saatten önce tamamlanması istenir. Çimentoların n priz süreleri s Vicat iğnesi yöntemiyle belirlenir. Bu deneyin esası şöyle özetlenebilir. Özel hazırlanm rlanmış standart çimento harcı,, standart bir kap içine i ine düzgd zgün bir şekilde yerleştirildikten sonra Vicat iğnesi denilen standart bir iğne i belirli yükseklikten y üzerine düşürülür. d r.

83 Vicat Đğnesi Batma miktarları ölçülür. Önceleri çok batan iğne, i sonraları çok az batar ve belirli süre sonra hiç batmaz. Đğne ucunun kalıbın tabanından ndan 35 mm uzaklıkta kta olması halinde, priz başlam lamış demektir. Đğne 1 mm battığı zaman ise priz sona ermiştir.

84 Yalancı Priz Çimentonun su ile birleşmesiyle bazen ortaya çıkan anormal ve vaktinden önce, ani katıla laşma olayına yalancı priz denir. Yalancı priz, betonun karılma işleminden i birkaç dakika sonra (yaklaşı şık k 5 dakika içerisinde) i meydana gelmektedir. Bu olay esnasında nda çimentoda önemli miktarda hidratasyon ısısı ortaya çıkmaz. Betonun karılma işlemine i devam edildiği i taktirde bu priz giderilerek beton karışı ışımı normal duruma getirilir; dayanım m kaybı olmaz.

85 Yalancı prizin nedenleri 1.) Alçıta taşı : Klinkerin öğütülmesi aşamasa amasında eklenen alçıta taşının n (CaSO 4 2H2O), suyunun bir kısmını veya tamamını kaybederek piyasa alçısı haline geçmesidir. Çimento su ile birleşti tiğinde inde çimentonun erken katıla laşmasına neden olur. 2.) Alkaliler (Na 2 O, K 2 O) : Çimento içerisinde i bulunan alkalilerin havadan CO 2 alarak karbonatlaşmas ması ve daha sonra çimentonun hidratasyonu sırass rasında açığa ığa çıkan sönds ndürülmüş kireç ile reaksiyona girerek kalsiyum karbonatlara dönüşmesi ve katıla laşma yaratmasıdır. r.

86 Çimentonun yalancı priz yapmasının sakıncalar ncaları 1.) Pompa ile nakledilen betonlar yalancı priz yaptığı taktirde pompayı tıkayabilir. 2.) Karış ıştırıldıktan kısa k bir süre s sonra meydana gelen katıla laşma, betonda kıvamk vamın çok çabuk azalması şeklinde kendini gösterir. g Eğer E olayın yalancı priz olduğu u fark edilmez ve kıvamdaki k azalma su eklenerek giderilecek olursa, suyun artması betonun mukavemetinin düşmesine d neden olur.

87 Ani Priz C 3 A bileşeni eni alçı taşı şıyla dengelenmemişse suyun reaksiyonundan büyük b k miktarda hidratasyon ısısı açığa çıkar. Ani priz ile yalancı priz arasındaki fark Çimentonun ani priz yaptığı bir beton karışı ışımının, n, dayanım m kaybına uğramaksu ramaksızın plastik durumuna dönebilmesi d mümkm mkün değildir. Ancak yalancı prizde, betonun karılma işlemine i devam edilerek bu priz giderilir ve beton karışı ışımı normal duruma getirilir. Yani dayanım m kaybı olmaz.

88 Çimentonun Hidratasyonu Çimentoyu çimento ana bileşenlerinin enlerinin su ile yapmış olduğu u kimyasal reaksiyona hidratasyon denir. Hidratasyon olayının n iki önemli özelliği i vardır. r. 1.) Çimento, klinker halinde iken hiçbir reaksiyon yapmaz. Çimentonun hidratasyon yapabilmesi için i in çok ince bir şekilde (ortalama 2030 mikron) öğütülmesi gerekir. 2.) Hidratasyon zamanın n bir fonksiyonudur. Yani hidratasyon zamanla artar. Bu nedenle mukavemet zamana bağlı olarak değişir. ir. Çimento için i in esas mukavemet değeri eri 28 günlg nlük k iken ulaşmış olduğu mukavemet değeridir. eridir.

89 Cisimlerdeki su 1.) Serbest su : Cismin boşluklar luklarında yerleşmi miş olan sudur. Cismi kuru bir yerde tutmak veya ısıtmak suretiyle cisimden uzaklaştırılabilir. labilir. 2.) Adsorpsiyon suyu : Cismin yüzeyi y tarafından tutulan sudur. Bu suyun cisimle kimyasal bir bağı yoktur. 3.) Hidratasyon veya kristalleşme suyu : Su molekülü cismin molekülünün n teşkilinde yer alır. Herhangi bir şekilde suyun cisimden ayrılmas lması ile cismin fiziksel yapısı tamamen bozulur. Çimento ana bileşenlerin enlerin su ile yaptıklar kları reaksiyon sonunda meydana gelen hidrate elemanlarda su bu şekilde bulunmaktadır.

90 Cisimlerdeki su 4.) Bünye B (teşekk ekkül) suyu : Bu halde su, cisim içinde i inde molekül l halinde yani H 2 O halinde bulunmaktadır. Su cismin bünyesine b girmiştir. Bu suyun cisimden uzaklaştırılmas lması halinde cismin bünyesi b tamamen değişir. ir. Buna en iyi örnek kaolinitin durumudur. Kaolinit [Al 2 Si 2 O 5 (OH) 4 ] 500 o C de suyunu kaybettiğinde, inde, kaolinit molekülü ayrışı ışım yaparak alümin ve silis birbirinden ayrılır. r.

91 Hidratasyon ısısı Çimentonun hidratasyon ısısı, çimentonun belirli bir sıcakls caklık k koşulunda hidratasyona başlay layıp, hidratasyon sonuna kadar açığa ığa çıkardığı ısı miktarıdır. r. Hidratasyon ısısı kalori/gram (cal( cal/g) veya Joule/gram (J/g) birimleriyle ifade edilir. (1 cal/gr = J/g) Portland çimentolarının n hidratasyon ısısı yaklaşı şık olarak cal/g arasındad ndadır.

92 Hidratasyon ısısı Hidratasyon ekzotermik (dış ışarıya ısı veren) davranışı pek çok sakıncal ncalı durum yaratabilir. Özellikle barajlar gibi büyük b k kütle k betonlarının dökümünde, işi gereği i hızlh zlı beton üretmek gerekmektedir. Buda sorun olmaktadır.b r.büyük kütle betonlarında nda içi sıcaklık k yükselir, y hava ile temasta bulunan dışd kısım m soğur ve büzülür. b Büyük k kütle k ise dışd kısmın n büzülmesini b önler, sonuçta beton çatlar. Hidratasyon ısısının n yol açtığı bu olayların n nedeni termik rötrer tre denilen olaydır.

93 Ana Bileşenlerinin enlerinin Hidratasyon Isılar ları. Bileşen en 48 saatte çıkan ısı T.ısı (cal/g) C 3 S C 2 S C 3 A C 4 AF Çimentolar hidratasyon ısıları bakımından Alüminli çimentolar Yüksek dayanıml mlı çimentolar Normal Portland çimentoları Cüruf çimentoları

94 Portland Çimentosu Hidratasyon Isılar ları. portland çimentolarının n hidratasyon ısıları,, belirli bir tipteki çimentoyu oluşturan bileşenlerin enlerin oranlarına na göre g değişir. ir. Literatüre re göre, g tipik bir portland çimentosunun 3 gün g n ve sonundaki hidratasyon ısıları aşağıdaki formüllerle J/g cinsinden (1 cal/g = J/g) hesaplanabilir. H 3gün = 240 %C 3 S + 50 %C 2 S %C 3 A %C 4 AF

95 W ç V Çimento özgül l ağıa ğırlığı Flesk içerisine i hacmi ölçülüp benzin konur. Benzin çimentoda priz yapmaz. 10 gramlık çimento numunesi yavaş bir şekilde Fleskin içine i ine doldurulur. 122 saat dinlendirilir. Iyice dibe çökmesi beklenir. Benzinin ilk hacmi V1, çimento konduktan sonra okunan hacim V2 olsun. δ = 10/(V2V1) V1) V 2 V 1

96 Çimentoların n Mekanik Dayanımlar mları Çimento ve su karışı ışımına çimento hamuru denir. Çimento, su ve kumun oluşturdu turduğu karşı şım çimento harcı dır. MEKANĐK K DAYANIM 7 ve 28 günlg nlük çimento numuneleri üzerinde yapılan deneyler çimento kalitesini belirle. Çimento torbaları üzerinde yazılan (PÇ,32.5, PÇ 42.5, PÇP 52.5) değerleri erleri çimento harcının n 28 günlg nlük k basınç dayanımlar mlarıdır. r.

97 Çimentoların n Mekanik a) zamana, Mukavemeti b) çimento özelliklerine ve c) ortam şartlarına bağlı olarak değişir. ir.

98 Zaman Çimentonun mukavemeti hidratasyona bağlı olarak zamanla artar kg/cm zaman (gün)

99 Çimento Özellikleri 1.) Đncelik : Çimentonun inceliğinin inin artması ile mukavemet kazanması hızlanır. Çünk nkü hidratasyon daha hızlh zlı olur. Ancak, inceliğin artması pratik olarak çimentoların n nihai mukavemetlerinde bir artış meydana getirmez. 2.) Çimentonun kimyasal bileşimi imi : C 3 S ve C 3 A bileşenleri enleri su ile daha hızlh zlı reaksiyona girerler. Bu da mukavemetin hızlh zlı artmasına neden olur. C 2 S nin hidratasyonu ise oldukça yavaştır.

100 Ortam Şartları (Sıcakl caklık) k) Sıcaklık k artışı ile mukavemet daha hızlh zlı artar. Sıcaklığın n düşmesi d halinde mukavemet kazanma hızıh da düşer. d Yeterince ince öğütülmemiş,, C 3 S ve C 3 A gibi hidratasyon hızıh yüksek bileşenleri enleri az olan bir çimento, mukavemet bakımından sıcakls caklık k düşmesinde d fazla zarar görür. g r. Düşük D k sıcakls caklıktan ktan (soğuktan) zarar görme sırass rasına göre g çimentolar Alüminli çimento (soğuktan en az zarar gören g çimento) Yüksek mukavemetli portland çimentosu Đlk mukavemeti yüksek y portland çimentosu Normal portland çimentosu Letiye çimentoları (soğuktan en fazla zarar gören g çimento)

101 Ortam Koşullar ulları (Rutubet) Betonun üretildiği i ortamda havanın n rutubetinin düşük k olması buharlaşmay mayı hızlandırır. r. Buharlaşman manın n hızlanmash zlanması ile sürekli s su kaybından dolayı hidratasyon için i in gerekli su bulunamaz ve böylece mukavemet artış hızı yavaşlar veya durur. Havada rutubet derecesi düşükld klüğü betonun ayrış ışmasına da neden olur.beton yaklaşı şık k 2 hafta süreyle rutubetli tutulmalıdır. Đyi muhafaza edilen beton, normal betondan iki kat daha yüksek y mukavemet kazanabilir.

102 Çimento Dayanımlar mları Direk ÇEKME (ÇEKME( DAYANIMI): Çimentoların n basınç dayanımlar mlarını saptamak için in 1 birim çimento, 3 birim kum, 0.5 birim su karış ıştırılır. r. P P σ t =P/1in 2 1 1

103

104 Eğilme Dayanımı (Eğilmede Çekme dayanımı): Eğilme Dayanımında nda 4x4x16 cm ayrıtl tlı prizma şekinde hazırlanan örnekler iki mesnet üzerinde yerleştirilerek ortadan P yüküy etkisinde kırılır. k r.

105 Eğilme Dayanımı (Eğilmede Çekme dayanımı): P 4 cm 4 cm L P/2 C P/4 P/2 σf=(m*c)/i=[pl/4].[h/2]/[bh 3 /12]=[1.5PL]/bh 2 M:maksimum moment I:Atalet momenti C:Tarafsız z eksenin kenar life uzaklığı

106 Basınç Deneyi Eğilme dayanımında nda kırılan k numuneler kullanılabilir. labilir. 4x4 cm boyutlar gereklidir. Tek eksenli dayanım m ile gerilme belirlenir. P 4 cm 4 cm 4 cm P σ c =P/A σ c =P/A A=4x4

107

108 Çimentoların n Rötresi R (büzülmesi) Çimento su ile karış ıştırıldıktan sonra, hidratasyonun başlamas laması ile çimento hamuru hacminde bir azalma meydana gelir. Harç içine ine konan suyun buharlaşmas ması sonucu rötre r oluşur. ur. Rötreye Etki Eden Faktörler 1.) Çimento ile ilgili faktörler a.) Đncelik : Đnceliğin in artması rötreyi artırır. r. b.) Çimentonun kimyasal bileşimi imi : CaO, MgO ve SO 3 gibi genişletici maddelerin fazla miktarlarda bulunması halinde rötre r azalır. Diğer taraftan, içerisinde az miktarda alçıta taşı (CaSO 4 2H 2 O) bulunan çimentolar fazla miktarda rötre r yaparlar.

109 Çimentoların n Rötresi R (büzülmesi) 2.) Ortam şartlarının n etkisi a.) Rutubet : Havanın n rutubetinin düşük d k olması buharlaşmay mayı kolaylaştırd rdığından rötreyi r artırır. r. b.) SıcaklS caklık k : SıcaklS caklığın n yüksek y olması halinde fazla miktarda buharlaşma olur. Bunun sonucunda da rötre r artar. 3.) Çimentonun dozajı arttıkça a rötre r artar. 4.) Buharlaşmay mayı kolaylaştıran her sebep rötreyi r artırır. r.

110 Rötre Çeşitleri 1.) Hidrolik Rötre R (Kuruma Rötresi) R : Üretimi izleyen gün n başlar ve ay süreyle s yavaşlayarak devam edebilir. Sertleşmi miş çimento hamuru jel yapıdad dadır. Kılcal K boşluklar lukları dolduran jelin buharlaşmas masıyla hacimsel azalım görülmektedir. Đlginç olan, büzülmenin b herhangi bir dışd yük altında olmamasıdır. 2.) Termik Rötre R : Prizi sona eren ve sertleşmeye başlayan betonda, hidratasyon ısısının n tüm t m kütleyi k ısıtmaya yetecek şekilde artmaması sonucu kütle k soğumakta ve termik rötre r adı verilen olay meydana gelmektedir. Bir iki gün n içinde i inde ortaya çıkan bu olay, özellikle baraj gibi kütle k betonlarında nda önemli sorunlar yaratabilir. Đç kısımdaki beton yavaş,, dışd kısımdaki beton hızlh zlı soğur. Betonda çekme gerilmeleri oluşur, ur, beton çatlar. Termik rötre r çatlakları geniş ve derin olur.

111 Rötre Çeşitleri 3.) Bünyesel B Rötre R : Kaçınılmaz bir olaydır. Hidratasyon sonucu toplam mutlak hacimde meydana gelen büzülmedir. b Örneğin c m 3 çimentoya e m 3 su katılıp p karış ıştırılırsa, rsa, kimyasal reaksiyon sonucu elde edilecek hidrate ürünün hacmi h ise; h < ( c + e ) olacaktır. Burada c, e ve h mutlak hacimdir.

112 Rötre Çeşitleri 4.) Erken Rötre R (Plastik Rötre) R : Plastik rötre r çatlakları geniş yüzey alanlı tüm m betonlarda özellikle yazın çok sık s k rastlanan değişik ik boy ve derinlikteki rasgele dağı ğılmış çatlaklardır. r. Genelde çatlak yapı güvenliği i açısından a önemli sorun çıkmaz. Betonların iri agrega taneleri dibe çökmeye, çimentonun flokülle lleşmesi (bir araya toplanması) ) sonucu kusulan su ise yüzeye y çıkmaya başlar. Yüzeyde Y biriken su hızla buharlaştığı taktirde şiddetli bir büzülme b meydana gelir. Đç kısımlar ise bu büzülmeyi b takip edemeyince yüzeyde y oluşan çekme gerilmeleri yüzeysel çatlaklara yol açar. a ar. Plastik rötre r nedeniyle donatılar ların n ve iri agregaların n alt yüzeylerinde y aderans yeteneği i azalır.

113 Rötre Çeşitleri 5.) Karbonatlaşma Rötresi R : Priz ve sertleşme aşamasında ortamda mevcut CO 2 gazlarının beton bünyesine b difüzyon yapmaları sonucu, içi yapıda bazı karboal alüminatların oluştu tuğu saptanmış ıştır. Bu olayın n sonucu bir büzülme b meydana geldiği i gözlenmig zlenmiştir.rutubetin çok yüksek olduğu u ortamlarda CO 2 difüzyonu oluşmaz.

114 ρ= L o L L o t Rötre Çimento Rötresinin R Ölçülmesi Boyutları cm olan prizma şeklindeki kalıba, hazırlanan çimento hamuru yerleştirilir. Rutubetli bir ortamda 24 saat bekletilir. Daha sonra prizini tamamen yapmış olan ve böylelikle b katıla laşmış prizma şeklindeki numune kalıptan çıkarılır. r. Lo boyu hassas bir şekilde ölçülür. Daha sonra rutubeti daha düşük k bir yere götürülerek g burada t gün g n bekletilir. (Genel olarak %50 rutubet, 20 oc sıcaklık) k) t gün g bekletilen numunenin boyu Lt olarak hassas bir şekilde ölçülür. Buna göre g t günün g n sonunda rötre; r [lolt]/lo olarak hesaplanır.

115 Rötrenin Zararları 1.) Betonda çatlakların n oluşmas ması : sakıncalar şunlardır. r. a.) Betonun, başta çekme olmak üzere mekanik mukavemeti azalır. b.) Betonun geçirimlili irimliliği i artar. Bunun sonucunda betonun, kimyasal etkilere ve dona dayanıkl klılığıığı azalır. Donatının n paslanması kolaylaşı şır. 2.) Donatıda ek gerilmelerin oluşmas ması : Bu ek gerilmeleri karşı şılamak için i in donatı kesitinin artırılmas lması gerekir.

116 Rötrenin Etkilerini Azaltmak Đçin Alınacak Önlemler 1.) Betonda gereğinden fazla çimento kullanılmamal lmamalıdır. 2.) Çok ince çimento kullanılmamal lmamalıdır. 3.) Rötresi az olan çimento kullanılmal lmalıdır. 4.) Gereğinden fazla su kullanılmamal lmamalıdır. 5.) Beton, döküldd ldükten sonra bir veya iki hafta süreyle s sürekli s nemli tutulmalıdır.

117 Rötrenin Etkilerini Azaltmak Đçin Alınacak Önlemler 6) Betonarme yapılarda gereğinden fazla donatı bulundurulmamalı (donatı miktarı artarsa, rötreden dolayı betondaki çekme gerilmeleri artar) ve donatı mümkün n olduğu u kadar simetrik yerleştirilmelidir. 7) Prizi çabuklaştırmak için i in kullanılan lan katkı maddeleri genellikle rötreyi r artırır. r. Bu yüzden, y beton katkı maddelerini kullanmadan önce bunların n rötreyi r hangi oranda artırd rdığı ve meydana gelecek rötrenin r ne gibi zararlar verebileceği i incelenmelidir.

118 Hacim Genleşmesi Deneyi (TS 24) : Çimentoların n içinde i inde bulunan zararlı maddeler doğrudan doğruya hacim sabitliğini ini bozan, sönmemiş kireç (CaO) ve magnezyum oksit (MgO) ve kükürt k trioksit (SO 3 ) tir. Bunların su ile yaptıklar kları reaksiyon sonucu önemli bir hacim artışı meydana gelir. Bu hacim artışı yıllarca sürüp, s yapıda çatlaklar ve hasar oluşturabilir.

119 Çimentoların n kimyasal dayanıkl klılığıığı Çimento içindeki i indeki zararlı maddeleri Le Chatelier deneyi ile saptayabiliriz. Bu deneyde 30 mm çaplı yarık k bir silindir ve kenarlara bağlı 150 mm uzunluğundaki undaki iğnelerden i ibarettir. Pirinç silindir bir cam üzerine konulup, içine i ine normal harç doldurulur. Üst yüzey y düzeltildikten d sonra, cam levha ile kapatılır r ve üstüne bir ağıa ğırlık k konur. Bu durumda iğnenin i iki ucu arasındaki uzaklık ölçülür. Kalıp, 24 saat su içinde i inde tutulduktan sonra, aynı uzaklık k tekrar ölçülür. Aradaki fark CaO varlığı ığını gösterir.

120 Le Chatelier 4 saat kaynar su içinde i inde kalan kalıp çıkarılarak, tekrar iğne i uçlaru ları arası uzaklık ölçülür. Aradaki fark MgO varlığı ığını gösterir. Ölçülen uzaklıklar klar sırasıyla a, b ve c ise, (ba) 4 mm (CaO için), i in), (ca) 10 mm (MgO için) i in) olmalıdır.

SUUDİ ARABİSTAN DAMAD BARAJINDA UÇUCU KÜL YERİNE PUZOLANİK MADDE OLARAK TAŞ UNU KULLANIMI VE PROJE EKONOMİSİNE ETKİSİ

SUUDİ ARABİSTAN DAMAD BARAJINDA UÇUCU KÜL YERİNE PUZOLANİK MADDE OLARAK TAŞ UNU KULLANIMI VE PROJE EKONOMİSİNE ETKİSİ SUUDİ ARABİSTAN DAMAD BARAJINDA UÇUCU KÜL YERİNE PUZOLANİK MADDE OLARAK TAŞ UNU KULLANIMI VE PROJE EKONOMİSİNE ETKİSİ Sunan: Nejat Demirörs İnş. Müh. DAMAD BARAJI Damad barajının kesin projesi 1987 yılında

Detaylı

NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR

NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi TUĞLA Tanım Kil, killi toprak ile tuğla ve

Detaylı

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Döküm, sıvı haldeki akıcı olan malzemelerin, üretilmek istenen parçanın biçiminde bir boşluğa sahip olan kalıplara dökülerek katılaştırıldığı bir üretim yöntemidir.

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin

Detaylı

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ (TEK EKSENLİ EĞİLME DENEYİ) ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR. AHMET TEMÜGAN DERS ASİSTANI ARŞ.GÖR. FATİH KAYA

Detaylı

BÖLÜM 6. ÇATLAKLAR VE DERZLER

BÖLÜM 6. ÇATLAKLAR VE DERZLER 6.1 ÇATLAKLAR BÖLÜM 6. ÇATLAKLAR VE DERZLER Zemin betonundaki şekil değiştirme betonun çekme şekil değiştirme kapasitesini aşarsa beton çatlar. Bazı çatlaklar önemsizken bazıları döşeme kullanıcısı için

Detaylı

Sinterleme. İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir.

Sinterleme. İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir. Sinterleme? İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir. Sinterleme Mikroyapı Gelişimi Özellikler! Sinterlemenin

Detaylı

MasterFlow 920 AN (Eski Adı Masterflow 920 SF)

MasterFlow 920 AN (Eski Adı Masterflow 920 SF) TANIMI MasterFlow 920 AN, metakrilat esaslı, iki bileşenli, yüksek performanslı, stiren içermeyen, özel bir tabanca ile kolaylıkla uygulanan, macun kıvamında ankraj ve montaj malzemesidir. STANDARTLAR

Detaylı

YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ

YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ Genel: Derz sözcüğü bir sistemi oluşturan parçaların birleştirildiği, yapıştırıldığı çizgi şeklindeki bölümleri tanımlar. Derzler dar ya da geniş, yatay ya

Detaylı

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER Farklı malzemelerin üstün özelliklerini aynı malzemede toplamak amacıyla iki veya daha fazla ana malzeme grubuna ait malzemelerin bir araya getirilmesi ile elde

Detaylı

KIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI

KIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI MALZEME KUSURLARI Deformasyonda Birinci Özelliğe Sahip Hatalar: A. Noktasal Hatalar: Kafes düzeninin çok küçük bölgelerindeki (1-2 atom boyutu) bozukluğa verilen addır. Bunlar ; 1. Boşluklar : Kafeslerde

Detaylı

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ*

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ* STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ* Yaşar BĐÇER1 - M.Şükrü YILDIRIM - Cengiz YILDIZ Fırat Üniversitesi ÖZET Son yıllarda gerek enerji talebi ve maliyetleri,

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama

Detaylı

MasterFlow 916 AN. Polyester Esaslı, Ankraj Harcı. Tanımı

MasterFlow 916 AN. Polyester Esaslı, Ankraj Harcı. Tanımı Polyester Esaslı, Ankraj Harcı Tanımı MasterFlow 916 AN, polyester esaslı, iki bileșenli, özel bir tabanca ile kolaylıkla uygulanan, macun kıvamında ankraj ve montaj malzemesidir. Test & Standartlar n

Detaylı

1 SUDA SERTLİK ve CO2 TAYİNİ 1.SUDA SERTLİK TAYİNİ Suyun sertliği kavramı ile kalsiyum (Ca +2 ) ve magnezyum (Mg +2 ) iyonlarının toplamı anlaşılır ve 1 litre suyun içerdiği Ca ve Mg iyonlarının kalsiyum

Detaylı

Taşıyıcı Sistem Elemanları

Taşıyıcı Sistem Elemanları BETONARME BİNALARDA OLUŞAN YAPI HASAR BİÇİMLERİ Bu çalışmanın amacı betonarme binaların taşıyıcı sistemlerinde meydana gelen hasarlar ve bu hasarların nedenleri tanıtılacaktır. Yapılarda hasarın belirtisi

Detaylı

Bu konuda cevap verilecek sorular?

Bu konuda cevap verilecek sorular? MANYETİK ALAN Bu konuda cevap verilecek sorular? 1. Manyetik alan nedir? 2. Maddeler manyetik özelliklerine göre nasıl sınıflandırılır? 3. Manyetik alanın varlığı nasıl anlaşılır? 4. Mıknatısın manyetik

Detaylı

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7 İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer

Detaylı

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ (Ders Notu) Manyetik Özellikler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR MANYETİK ÖZELLİK Giriş Bazı malzemelerde mevcut manyetik kutup çiftleri, elektriksel kutuplara benzer şekilde, çevredeki

Detaylı

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Karbonlu çeliklerden normal olarak sağlanamayan kendine has özellikleri sağlayabilmek amacıyla, bir veya birden fazla alaşım elementi ilave etmek suretiyle

Detaylı

E P O T A P E. EPOTAPE Su tutucu bant

E P O T A P E. EPOTAPE Su tutucu bant ÜRÜN TANIMI PVC Sututucu Bantlar,esas polimer madde olarak yüksek K de erli Polivinil Klorür(PVC) reçinesi ile çe itii katalizörler (Plastifyanlar), stablizatörler, antioksidanlar, yüksek kalite de erleri

Detaylı

UCRETE DP UYGULAMA YÖNTEMİ

UCRETE DP UYGULAMA YÖNTEMİ TANIMI UCRETE DP, poliüretan esaslı reçinelerin özel katkı ve kimyasallar ile modifikasyonu sonucu elde edilen, reçinelere özel dolgu ilavesi ile oluşturulan, ıslak ve kuru ortamlarda kullanılmak için

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

YAPI MALZEMESİ PUZOLANLAR

YAPI MALZEMESİ PUZOLANLAR PUZOLANLAR İçinde fazla miktarda kolloidal elemanlar, özellikle aktif silis içeren maddelerdir. Puzolanların tek başına bağlayıcı özelliği ya çok azdır yada hiç yoktur. Ancak başka bir bağlayıcı ile örneğin

Detaylı

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ i AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ TRAKTÖR AKS MİLİNİN YORULMA ANALİZİ MUSTAFA PERÇİN 120712010 YALÇIN DEMİRER 120712021 DANIŞMAN PROF. DR. SÜLEYMAN TAŞGETİREN Afyon

Detaylı

PROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ. PROJE EKĠBĠ Süleyman SÖNMEZ Ercan AKÇAY Serkan DOĞAN. PROJE DANIġMANLARI

PROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ. PROJE EKĠBĠ Süleyman SÖNMEZ Ercan AKÇAY Serkan DOĞAN. PROJE DANIġMANLARI TÜBĠTAK-BĠDEB LĠSE ÖĞRETMENLERĠ (FĠZĠK, KĠMYA, BĠYOLOJĠ VE MATEMATĠK) PROJE DANIġMANLIĞI EĞĠTĠMĠ ÇALIġTAYLARI LĠSE-1 (ÇALIġTAY 2011) FĠZĠK GRUP SES-2011 PROJE ADI DOĞAL ÇEVRECĠ SEBZE-MEYVE KURUTMA SĠSTEMĠ

Detaylı

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ Canan TAŞDEMİR(*) ÖZET Hafif betonlara kıyasla daha yüksek basınç dayanımına, özellikle daha yüksek elastisite modülüne sahip yarı hafif betonların

Detaylı

Basit Kafes Sistemler

Basit Kafes Sistemler YAPISAL ANALİZ 1 Basit Kafes Sistemler Kafes sistemler uç noktalarından birleştirilmiş narin elemanlardan oluşan yapılardır. Bu narin elemanlar, yapısal sistemlerde sıklıkla kullanılan ahşap gergi elemanları

Detaylı

SU YAPILARI. Su Alma Yapıları. 5.Hafta. Doç.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr

SU YAPILARI. Su Alma Yapıları. 5.Hafta. Doç.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr SU YAPILARI 5.Hafta Su Alma Yapıları Doç.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Su alma yapısı nedir? Akarsu ya da baraj gölünden suyu alıp iletim sistemlerine veren yapılara su alma yapısı denir. Su

Detaylı

MasterFlow 4800. Metal Agregalı, Ultra Yüksek Dayanımlı Grout Harcı UYGULAMA YÖNTEMİ TANIMI

MasterFlow 4800. Metal Agregalı, Ultra Yüksek Dayanımlı Grout Harcı UYGULAMA YÖNTEMİ TANIMI TANIMI MasterFlow 4800, tek bileşenli çimento esaslı, metal agrega içeren, büzülme yapmayan, oldukça yüksek dayanımlı grout harcıdır. Çok yüksek erken ve nihai dayanıma sahiptir. MasterFlow 4800, suyla

Detaylı

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI PVD Kaplama Kaplama yöntemleri kaplama malzemesinin bulunduğu fiziksel durum göz önüne alındığında; katı halden yapılan kaplamalar, çözeltiden yapılan kaplamalar, sıvı ya

Detaylı

Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır. SAPLAMA KAYNAĞI Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Arkın metalleri ergitme özelliğinden yararlanarak

Detaylı

TS 11222 DEN TS EN 206 YA GEÇİŞLE GELEN DEĞİŞİKLİKLER

TS 11222 DEN TS EN 206 YA GEÇİŞLE GELEN DEĞİŞİKLİKLER TS 11222 DEN TS EN 206 YA GEÇİŞLE GELEN DEĞİŞİKLİKLER Tümer Akakın Türkiye Hazır Beton Birliği Giriş TS 11222 Standardı Şubat 1994 de kabul edilmiştir ve Türkiye de Beton konusunu doğrudan kapsayan ilk

Detaylı

Eğitim modülü 2. Isı yalıtımı - temel bilgiler

Eğitim modülü 2. Isı yalıtımı - temel bilgiler Eğitim modülü 2 Isı yalıtımı - temel bilgiler Dış cephe yalıtım sistemlerine dış etkiler Güneş Gerilmeler = (Çekme-/Basınç-) kuvvetleri Sıcaklık,,,,,,,, Yağmur Yalıtım Yalıtım sistemlerinin faydaları ve

Detaylı

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr ARAŞTIRMA RAPORU (Kod No: 2012.03.08.XX.XX.XX) Raporu İsteyen : Raporu Hazırlayanlar: Prof. Dr. Bilgehan Ögel Tel: 0.312.210 41 24 e-posta: bogel@metu.edu.tr : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33

Detaylı

Reynolds Sayısı ve Akış Rejimleri

Reynolds Sayısı ve Akış Rejimleri 1. Genel Bilgi Bazı akışlar oldukça çalkantılıyken bazıları düzgün ve düzenlidir. Düzgün akım çizgileriyle belirtilen çok düzenli akış hareketine laminer akış denir. Düşük hızlarda yağ gibi yüksek viskoziteli

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır. SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması

Detaylı

FINDIĞIN HASAT,HARMAN VE DEPOLANMASI

FINDIĞIN HASAT,HARMAN VE DEPOLANMASI FINDIĞIN HASAT,HARMAN VE DEPOLANMASI Hasat: Hasata başlamadan önce fındık bahçelerinde genel bir temizlik yapılmalıdır.bölgenin yağışlı olması ve buna bağlı olarakta yabancı ot ve dikenlerin bol ve hızlı

Detaylı

Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma

Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma SERAMİK MALZEMELER Seramikler Metal veya yarı metallerin metal olmayan elementlerle yaptığı bileşiklere Seramik denir. Kimyasal açıdan inorganik özellik taşırlar. Atomlar arası bağlar; iyonik, kovalent

Detaylı

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ 5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ KONULAR 1. Kumanda Devreleri 2. Doğru Akım Motorları Kumanda Devreleri 3. Alternatif Akım Motorları Kumanda Devreleri GİRİŞ Otomatik kumanda devrelerinde motorun

Detaylı

ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER

ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi alçı dekorasyon ve kartonpiyer yapma araçlarından biri değildir? A) Mala

Detaylı

Yapı malzemeleri; kireç, harç, beton ve dekoratif yapı malzemeleri olan cam, seramik, boya gibi maddelerden oluşur.

Yapı malzemeleri; kireç, harç, beton ve dekoratif yapı malzemeleri olan cam, seramik, boya gibi maddelerden oluşur. YAPI MALZEMELERİ Yapı malzemeleri; kireç, harç, beton ve dekoratif yapı malzemeleri olan cam, seramik, boya gibi maddelerden oluşur. Kireç Bağlayıcı maddelerden en eski bilineni kireçtir. Kireç, kireç

Detaylı

ZEMİNLERDE TANE DAĞILIMI VE ANALİZİ

ZEMİNLERDE TANE DAĞILIMI VE ANALİZİ ZEMİNLERDE TANE DAĞILIMI VE ANALİZİ ELEK ANALİZİ Zemin malzemelerin tane boyu dağılımı, iyi derecelenmiş ve iyi derecelenmemiş olarak tanımlanır. Sedimantolojideki tanımlama ile mühendislikteki tanımlamaların

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.

Detaylı

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet BOYA FİLTRASYON BESLEYİCİ SİSTEMLERİ OCAK VE POTA ASTARLARI METALURJIK VE DÖKÜM KONTROL SISTEMLERI REÇİNELER POTALAR INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI Kolay astarlama Yüksek

Detaylı

Genel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü

Genel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR. Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Genel Kimya BÖLÜM 8: GAZLAR Yrd. Doç. Dr. Mustafa SERTÇELİK Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Gaz Basıncı ve Ölçülmesi Barometre: açık hava basıncını ölçmeye yarayan alet Manometre: kapalı

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

fırça, rulo, cırcır vasıtasıyla elyafa yedirilir. Maliyeti en düşük

fırça, rulo, cırcır vasıtasıyla elyafa yedirilir. Maliyeti en düşük Bu yazımızda daha önce sözünü ettiğimiz kompozit materyallerin uygulamasına değineceğiz. Laminasyon denilen işlem, elyaf ve reçinenin bir araya getirilerek kompozit materyale dönüşmesine verilen isimdir.

Detaylı

BÖLÜM-6 VAKUMLAMA (TAHLĠYE)

BÖLÜM-6 VAKUMLAMA (TAHLĠYE) BÖLÜM-6 VAKUMLAMA (TAHLĠYE) 6.1 TERĠMLER VE TANIMLAR Vakum: Atmosfer basıncının (14.7 psi) altındaki basınçlar, 0 ile 30 ıskalalı inç civa sütunu ile gösterilir. Vakumlama: Soğutma sisteminden hava ve

Detaylı

NOVACRETE Kİ MYASALİNİN ZEMİ N O ZELLİ KLERİ NE ETKİ Sİ Nİ N ARAŞTİRİLMASİNA İ Lİ ŞKİ N LABORATUVAR DENEYLERİ RAPORU

NOVACRETE Kİ MYASALİNİN ZEMİ N O ZELLİ KLERİ NE ETKİ Sİ Nİ N ARAŞTİRİLMASİNA İ Lİ ŞKİ N LABORATUVAR DENEYLERİ RAPORU YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İNŞAAT FAKÜLTESİ - İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ NOVACRETE Kİ MYASALİNİN ZEMİ N O ZELLİ KLERİ NE ETKİ Sİ Nİ N ARAŞTİRİLMASİNA İ Lİ ŞKİ N LABORATUVAR DENEYLERİ RAPORU (25.06.2012)

Detaylı

JAKLI SİSTEM YERALTI ÇÖP KONTEYNER ŞARTNAMESİ

JAKLI SİSTEM YERALTI ÇÖP KONTEYNER ŞARTNAMESİ JAKLI SİSTEM YERALTI ÇÖP KONTEYNER ŞARTNAMESİ 1- Yeraltı konteyner sistemine sıkıştırmalı çöp aracından alınan jaklı hortumla konteyner sistemine bağlantı yapılıp manuel kumanda ile çalışması sağlanacaktır.

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI

II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI 1 Güç Kaynağı AC Motor DC Motor Diesel Motor Otto Motor GÜÇ AKIŞI M i, ω i Güç transmisyon sistemi M 0, ω 0 F 0, v 0 Makina (doğrusal veya dairesel hareket) Mekanik

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır.

4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır. 4. KOLON ŞEMASI VE BORU ÇAPI HESABI Tesisatı oluşturan kazan, kollektörler, borular,,vanalar, ısıtıcılar,genleşme deposu ile diğer donanım ve armatürlerin tümünün düşey görünüşünü iki boyutlu olarak gösteren

Detaylı

Basın Bülteni. Marmaray Projesinde Rota Teknik İmzası BD235 23.06.2014

Basın Bülteni. Marmaray Projesinde Rota Teknik İmzası BD235 23.06.2014 Marmaray Projesinde Rota Teknik İmzası Bosch Rexroth ana bayisi Rota Teknik A.Ş. ile Japon TAISEI ve ANEL firmasının ortak olarak geliştirdiği Marmaray Tünel Havalandırma Elektropnömatik Kontrol Sistemi

Detaylı

Geleceğe Açılan Teknolojik Kapı, TAGEM

Geleceğe Açılan Teknolojik Kapı, TAGEM HAKKIMIZDA Kuruluşu 1997 yılına dayanan ABS SU ARITMA TEKNOLOJİLERİ ve 2001 yılında Almanya nın Berlin şehrinde kurulan TEMKAR WASSER BEHANDLUNG GmbH firmalarının teknolojik güç birliği ile TEKNOLOJİ ARAŞTIRMA

Detaylı

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

Detaylı

1 2 3 4 5 Olumsuz Hava Ko ullar nda Üretilen Astana shim Nehri Köprüsü Öngermeli Prekast Kiri lerdeki Beton Kalitesi Selahattin DÜZBASAN n aat Mühendisi Ilgaz n aat Tic. Ltd. ti. Piyade Sokak No:13 Çankaya

Detaylı

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 1. KARE VİDA AÇMA

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 1. KARE VİDA AÇMA ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Kare vida çekme işlemlerini yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Kare vidaların kullanım alanları hakkında bilgi toplayınız. 1. KARE VİDA AÇMA Diş dolusu ve diş boşluğu

Detaylı

3- Kayan Filament Teorisi

3- Kayan Filament Teorisi 3- Kayan Filament Teorisi Madde 1. Giriş Bir kas hücresi kasıldığı zaman, ince filamentler kalınların üzerinden kayar ve sarkomer kısalır. Madde 2. Amaçlar İnce ve kalın filamentlerin moleküler yapı ve

Detaylı

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe

Detaylı

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır. SOLUNUM SİSTEMİ Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden karşılanır. Hücre içerisinde besinlerden enerjinin üretilebilmesi için,

Detaylı

DENEY 5 SOĞUTMA KULESİ PERFORMANSININ BELİRLENMESİ

DENEY 5 SOĞUTMA KULESİ PERFORMANSININ BELİRLENMESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM 410 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI II DENEY 5 SOĞUTMA KULESİ PERFORMANSININ BELİRLENMESİ 1. AMAÇ Soğutma kulesi performansının

Detaylı

ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ

ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ Arazide bir yapı temeli veya toprak dolgu altında kalacak, veya herhangi bir başka yüklemeye maruz kalacak zemin tabakalarının gerilme-şekil değiştirme davranışlarını

Detaylı

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ. 2. ŞASİ ÖLÇÜM SİSTEMLERİ 2.1. Teleskopik Ölçüm Cetvelleri

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ. 2. ŞASİ ÖLÇÜM SİSTEMLERİ 2.1. Teleskopik Ölçüm Cetvelleri ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Firma kataloglarındaki değerleri referans alarak ve şasi yapısındaki yüzeysel bozukluklara dikkat ederek şasinin ölçümünü yapabilecektir. ARAŞTIRMA Sanayide

Detaylı

TOBB ETÜ LİSANSÜSTÜ BURSLU ÖĞRENCİ YÖNERGESİ* (*)13.04.2011 Tarih ve S-2011-10 sayılı Senato oturumunun 4 nolu Kararı ile Kabul edilmiştir.

TOBB ETÜ LİSANSÜSTÜ BURSLU ÖĞRENCİ YÖNERGESİ* (*)13.04.2011 Tarih ve S-2011-10 sayılı Senato oturumunun 4 nolu Kararı ile Kabul edilmiştir. TOBB ETÜ LİSANSÜSTÜ BURSLU ÖĞRENCİ YÖNERGESİ* (*)13.04.2011 Tarih ve S-2011-10 sayılı Senato oturumunun 4 nolu Kararı ile Kabul edilmiştir. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak Amaç MADDE 1 - (1) Bu yönergenin

Detaylı

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polikarbonat (PC) www.sakarya.edu.tr

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polikarbonat (PC) www.sakarya.edu.tr Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Polimer Malzemeler Polikarbonat (PC) Polikarbonatlar, termoplastiklerin özel bir grubudur. İşlenmesi, kalıplanması ve ısıl olarak şekillendirilmesi

Detaylı

GÜVENLİK BİLGİ FORMU (DAP DİAMONYUM FOSFAT)

GÜVENLİK BİLGİ FORMU (DAP DİAMONYUM FOSFAT) 1. MADDE / MÜHTAHZARIN TANIMI Diamonyum Fosfat (DAP), : 67/548/EEC Direktiflerine göre zararlı sınıfında değildir. 2.İNSAN SAĞLIĞI Deriyle Temasta Gözle temasta Yutulduğunda Uzun Süreli Etkileri : Gübreler

Detaylı

ENDÜSTRİYEL CAM VE SERAMİK TEKNİKERİ

ENDÜSTRİYEL CAM VE SERAMİK TEKNİKERİ TANIM Her türlü geleneksel seramikler (vitrifiye, refrakter, cam, tuğlakiremit, emaye, çini, çimento vb) ve ileri teknoloji seramikleri (yapısal ve fonksiyonel, elektronik, optik, uçak ve otomotiv, biyoseramik

Detaylı

ISININ YAYILMA YOLLARI

ISININ YAYILMA YOLLARI ISININ YAYILMA YOLLARI ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI ISININ YAYILMA YOLLARI Bulunduğu ortama göre sıcaklığı fazla (yüksek) olan her madde çevresine ısı aktarır, yayar. Masa, insan, ateş, buz, su kendisinden

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları 11/22/2014 İçerik Bağlama Elemanlarının Sınıflandırılması Şekil Bağlı bağlama elemanlarının hesabı Kuvvet

Detaylı

DENEY Kum Kalıba Döküm ve Besleyici Hesabı 4 Doç.Dr. Ahmet ÖZEL, Yrd.Doç.Dr. Mustafa AKÇİL, Yrd.Doç.Dr. Serdar ASLAN DENEYE HESAP MAKİNASI İLE GELİNİZ

DENEY Kum Kalıba Döküm ve Besleyici Hesabı 4 Doç.Dr. Ahmet ÖZEL, Yrd.Doç.Dr. Mustafa AKÇİL, Yrd.Doç.Dr. Serdar ASLAN DENEYE HESAP MAKİNASI İLE GELİNİZ DENEY NO Kum Kalıba Döküm ve Besleyici Hesabı 4 Doç.Dr. Ahme ÖZEL, Yrd.Doç.Dr. Musafa AKÇİL, Yrd.Doç.Dr. Serdar ASLAN DENEYE HESAP MAKİNASI İLE GELİNİZ Deney aşamaları Tahmini süre (dak) 1) Ön bilgi kısa

Detaylı

Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi ÇİMENTO KALİTE KONTROL PARAMETRELERİ VE BETON ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi ÇİMENTO KALİTE KONTROL PARAMETRELERİ VE BETON ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi ÇİMENTO KALİTE KONTROL PARAMETRELERİ VE BETON ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çimento Kalite Kontrol Parametreleri Yeni Çimento Standartları - TS EN 197-1 : Genel Çimentolar-

Detaylı

MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 9.HAFTA

MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 9.HAFTA MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 9.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2016 SUPAP SİSTEMLERİ 1. KÜLBÜTOR MEKANİZMASI Eksantrik milinden aldığı hareketle silindirlerde emme ve egzoz zamanlarının

Detaylı

Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013

Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013 Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013 Ünitelerin fiziksel yerleşimi Arıtma ünitelerinin, Bağlantı kanallarının, Yol ve park alanlarının, Yönetim binasının, Bakım ve onarım kısımları vb dikkatle ele alınmalıdır.

Detaylı

Öncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum. Gümrük Ve Ticaret Bakanı Sn. Nurettin CANİKLİ nin Kredi Kefalet Kooperatifleri Ortaklarının Borçlarının Yapılandırılması Basın Toplantısı 24 Eylül 2014 Saat:11.00 - ANKARA Kredi Kefalet Kooperatiflerinin

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi

Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi FOTOGRAMETRİ I Fotogrametrik Temeller Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ JDF329 Fotogrametri I Ders Notu 2015-2016 Öğretim Yılı Güz Dönemi Tanımlar Metrik Kameralar Mercek Kusurları

Detaylı

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının bağlantıları kontrol edilir. Güz ve Bahar dönemindeki

Detaylı

PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ

PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ PLASTİK EXTRÜZYON NEDİR? EXTRÜZYONLA İŞLEME TEKNİĞİ EXTRÜZYON Uzunlukları belli olmayan,fakat kesitleri sabit olan levha,film,boru,çubuk gibi yarı mamullerin işlendiği

Detaylı

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler

Detaylı

BETONARME KARKAS SİSTEMLER

BETONARME KARKAS SİSTEMLER BETONARME KARKAS SİSTEMLER 2. BÖLÜM TEMELLER 1 BÖLÜM 2 TEMELLER Kolon ve perdeler vasıtası ile gelen yapı yüklerini zemine aktaran yapı elemanlarına TEMEL denir. Zeminin kazılıp, sıkıştırılmasından ve

Detaylı

KYM454 KĠMYA MÜHENDSĠLĠĞĠ LAB-111 ATOMĠZER DENEYĠ

KYM454 KĠMYA MÜHENDSĠLĠĞĠ LAB-111 ATOMĠZER DENEYĠ KYM454 KĠMYA MÜHENDSĠLĠĞĠ LAB-111 ATOMĠZER DENEYĠ PÜSKÜRTMELĠ KURUTMA (Spray Drying) 1. Deneyin amacı ve temel prensipler 2. Deney sisteminin fotoğrafları ve teknik resmi 3. Deney yöntemi 4. Deney sisteminin

Detaylı

TUĞLA VE KİREMİT RAPORU

TUĞLA VE KİREMİT RAPORU TUĞLA VE KİREMİT RAPORU Her türlü iklim koşuluna dayanıklı olan tuğla-kiremit, yaklaşık 6000 yıllık geçmişi ile kendini kanıtlamış, tamamen doğal ve sağlıklı yapı malzemeleridir. Topraktan (kilden) üretilmeleri

Detaylı

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme Mak-204 Üretim Yöntemleri II Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Üretim Yöntemleri 1

Detaylı

Evrak Ekle. Kurum İçi Giden Evrak Ekleme. Kırmızı renker; doldurulması zorunlu alanları ifade etmektedir. İleri Geri tarihli işlem yapılamamaktadır.

Evrak Ekle. Kurum İçi Giden Evrak Ekleme. Kırmızı renker; doldurulması zorunlu alanları ifade etmektedir. İleri Geri tarihli işlem yapılamamaktadır. Evrak Ekle Kurum İçi Giden Evrak Ekleme Kırmızı renker; doldurulması zorunlu alanları ifade etmektedir. İleri Geri tarihli işlem yapılamamaktadır. İçyazı No sistem tarafından otomatik verilmekte, müdahale

Detaylı

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ 6. Hafta Oda Akustiği Sesin Oda İçerisinde Yayınımı Akustik olarak sesin odada yayınımı için, sesin dalga boyunun hacmin boyutlarına göre oldukça küçük olması gerekmektedir.

Detaylı

Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı. ALES / Đlkbahar / Sayısal II / 22 Nisan 2007. Matematik Soruları ve Çözümleri

Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı. ALES / Đlkbahar / Sayısal II / 22 Nisan 2007. Matematik Soruları ve Çözümleri Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı ALES / Đlkbahar / Sayısal II / Nisan 007 Matematik Soruları ve Çözümleri 1. 3,15 sayısının aşağıdaki sayılardan hangisiyle çarpımının sonucu bir tam

Detaylı

6 MADDE VE ÖZELL KLER

6 MADDE VE ÖZELL KLER 6 MADDE VE ÖZELL KLER TERMOD NAM K MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER MODEL SORU 2 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER 1. Birbirine temasdaki iki cisimden s cakl büyük olan s verir, küçük olan s al r. ki cisim bir

Detaylı

SİRKÜLER 2009 / 32. 1- İşsizlik Ödeneği Almakta Olan İşsizleri İşe Alan İşverenlere Yönelik Sigorta Primi Desteği

SİRKÜLER 2009 / 32. 1- İşsizlik Ödeneği Almakta Olan İşsizleri İşe Alan İşverenlere Yönelik Sigorta Primi Desteği KONU SİRKÜLER 2009 / 32 Sigorta Primi Desteklerine Yönelik Yeni Düzenlemeler (5921 Sayılı Kanun) Genel Olarak İşsizlikle mücadeleye yönelik bir yasal düzenleme olarak nitelendirilebilecek olan 5921 Sayılı

Detaylı

Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği

Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği Dursun Yıldız SPD Başkanı 2 Nisan 2016 Giriş Gelişmenin ve karşı duruşun, doğuya karşı batının, kuzey kıyısına karşı güney kıyısının, Afrika ya karşı

Detaylı

ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI

ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI Çelik yapılarda, kullanılan üç farklı birleşim elemanı vardır. Bunlar; 1. Perçinli birleşimler, 2. Cıvatalı (Bulonlu) birleşimleri. 3. Kaynaklı birleşimler 2 1 1. PERÇİNLİ

Detaylı

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENELGE (2015/50) Bu Genelge, 25.05.2015

Detaylı

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI 1 Rassal Değişken Bir deney ya da gözlemin şansa bağlı sonucu bir değişkenin aldığı değer olarak düşünülürse, olasılık ve istatistikte böyle bir

Detaylı

BETONARME BĠR OKULUN DEPREM GÜÇLENDĠRMESĠNĠN STA4-CAD PROGRAMI ĠLE ARAġTIRILMASI: ISPARTA-SELAHATTĠN SEÇKĠN ĠLKÖĞRETĠM OKULU ÖRNEĞĠ

BETONARME BĠR OKULUN DEPREM GÜÇLENDĠRMESĠNĠN STA4-CAD PROGRAMI ĠLE ARAġTIRILMASI: ISPARTA-SELAHATTĠN SEÇKĠN ĠLKÖĞRETĠM OKULU ÖRNEĞĠ MYO-ÖS 2010- Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu 21-22 EKİM 2010-DÜZCE BETONARME BĠR OKULUN DEPREM GÜÇLENDĠRMESĠNĠN STA4-CAD PROGRAMI ĠLE ARAġTIRILMASI: ISPARTA-SELAHATTĠN SEÇKĠN ĠLKÖĞRETĠM

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI TOZ ÜRETİM TEKNİKLER KLERİ DERS NOTLARI YRD. DOÇ.. DR. ATİLLA EVCİN 1 Kimyasal İndirgenme Toz üretiminde ana kimyasal işlemleri metal oksit, karbonatlar, nitratlar veya halojenli (VIIA Grubu F, CI, Br

Detaylı

Yüksek Performanslı betonlar

Yüksek Performanslı betonlar Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐNDE ÖZEL KONULAR -5- Doç. Dr. Halit YAZICI Yüksek Performanslı betonlar http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ 4 YÜKSEK PERFORANSLI BETON

Detaylı