BARLA BELDESİ TASARIM RAPORU (REHBERİ)

Transkript

1 KÜLTÜREL TURİZM POTANSİYELİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE GELENEKSEL KIRSAL KİMLİĞİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ BARLA BELDESİ TASARIM RAPORU (REHBERİ) ORİGAMİ MİMARLIK ISPARTA UYAR İNŞAAT İNŞAAT MALZEMELERİ MÜH. MİM. EĞİT. EML. REK. BİLG. TİC. VE SANAYİ LTD. ŞTİ ISPARTA, 2016

2 İçindekiler Önsöz 1. GİRİŞ AMAÇ VE HEDEFLER KAPSAM VE YAKLAŞIM REHBERİN KULLANILMASI PROJE GENEL YAKLAŞIMI İLKESEL TASARIM KARARLARI ALT-SİSTEM ÇÖZÜMLEMELERİ Akslar, Meydanlar ve Odaklar Ulaşım Kararları ve Akışkanlık Açık ve Yeşil Alanlar Kurgusu İŞLEVSEL TASARIM BÖLGELERİ AÇIK ALAN SİSTEMİNE İLİŞKİN ESASLAR ULAŞIM YOLLARINA İLİŞKİN ESASLAR Genel Esaslar Tasarım Esasları Yol Standartları Taşıt Yolları Otopark Alanları Yaya Yolları ve Kaldırımlar Gezi Güzergahları ve Sokak Sağlıklaştırması Yaya Geçitleri ve Kavşaklar Bisiklet Yolları ve Parkurlar Açık Alanlarda Rampalar Açık Alanlarda Merdivenler Yollarda Bitkilendirme Altyapı Elemanları Donatı Elemanları YEŞİL ALANLARA İLİŞKİN ESASLAR Genel Esaslar Tasarım Esasları Park ve Rekreatif Alanları Çocuk (Oyun) Bahçeleri Semt Spor ve Oyun Alanları Piknik ve Mesire Alanları Ağaçlandırılacak Alanlar Peyzaj Düzenlemeleri Yeşil Alanlarda Yollar KENT MEYDANLARINA İLİŞKİN ESASLAR Genel Esaslar Tasarım Esasları KENT MOBİLYALARINA İLİŞKİN ESASLAR Genel Kararlar Tasarım Esasları Sınırlayıcılar Oturma Birimleri Aydınlatma Elemanları... 1

3 Çöp Kutuları Posta Kutuları Bitki Kasaları ve Çiçeklikler İşaret ve Bilgi Levhaları Telefon veya Kioks Kabinleri Çocuk Oyun Elemanları Satış Birimleri Numara ve Tanıtım Tabelaları Su Ögeleri Halka Açık Tuvaletler Üst Örgü Ögeleri Trafo ve Teknik Panolar GELİŞME ALANLARINA İLİŞKİN ESASLAR KONUT GELİŞME ALANLARI Genel Esaslar Vaziyet Planı Esasları Emsal Değerleri Bina Yüksekliği Yapı Yüksekliği Cephe Mesafeleri Yapının Konumlandırılması Yapının Kotlandırılması Bahçe Tesviyelendirmesi Bina Girişleri ve Rampalar Otopark Düzenlemeleri Kontrol Kulübeleri Müştemilatlar Peyzaj Düzenlemeleri Bahçe Duvarları ve Çitler İstinat Duvarları Aydınlatma ve Flama Direkleri Bina Giriş Saçakları Numaralandırma ve İsim Tabelası Bina Posta Kutuları Yapılaşma Esasları Cepheler Cephe Biçimlenmesi Çatıların Biçimlenmesi Çatı Meyili ve Mahya Yüksekliği Merdiven evi, Asansör, Işıklık, Duman Hava Bacaları vb. Çıkıntılar Çatı Katında Düzenlenecek ( Güvercinlik) Pencereler Çatı Kaplaması Oluklar Çatı Terasları Bacalar Saçaklar KONUT + TİCARET ALANLARI Genel Esaslar Vaziyet Planı Esasları Yapılaşma Esasları KONUT ÖNCELİKLİ PANSİYON ALANLARI... 2

4 Genel Esaslar Vaziyet Planı Esasları Yapılaşma Esasları SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİS ALANLARI Genel Esaslar Vaziyet Planı Esasları Yapılaşma Esasları TEKNİK ALTYAPI ALANLARI Genel Esaslar Vaziyet Planı Esasları Yapılaşma Esasları DİĞER ALANLAR TB 1: TARİHİ DOKU BÖLGESİ TASARIM ESASLARI GENEL ESASLAR MEVCUT YAPI YAPILAŞMA ESASLARI Tescilli Yapılar Dokuya Uyumlu Yapılar Dokuya Uyumsuz Yapılar YENİ YAPI YAPILAŞMA ESASLARI Genel Esaslar Vaziyet Planı Esasları Emsal Değerleri Bina Yüksekliği Yapı Yüksekliği Bahçe Mesafesi Yapı Konumlandırılması Yapı Kotlandırılması Bahçe Tesviyelendirilmesi Bina Girişleri ve Rampalar Bahçe Duvarları ve Çitler İstinat Duvarları Aydınlatma ve Flama Direkleri Giriş Saçağı Numaralandırma ve İsim Tabelası Posta Kutuları Yapılaşma Esasları Cephe Kapalı Çıkmalar / Cumbalar Açık Çıkmalar, Teraslar (Balkonlar) Zemin Kat Terasları Balkon ve Teras Girintileri Cephe Kaplamları ve Rengi Pencereler Bina Dış Kapıları Balkon Korkulukları Cephe Süslemeleri ( Kat silmeleri ve Bina köşe çıtaları) Cephe Aydınlatma Çatılar Çatı Meyili Mahya Yüksekliği Merdiven evi, Asansör, Işıklık, Hava Bacaları, Çıkıntılar Çatı Katında Düzenlenecek (Güvercinlik) Pencereler... 3

5 Çatı Kaplaması Oluklar Çatı Terasları Bacalar Saçaklar GEZİ GÜZERGÂHLARI TB 2: KÜLTÜR MERKEZİNE İLİŞKİN TASARIM ESASLARI GENEL ESASLAR VAZİYET PLANI ESASLARI Bahçe Duvarları, Çitler, Korkuluklar İstinat Duvarları Bahçe Aydınlatma, Flama Direkleri YAPILAŞMA ESASLARI Genel Esaslar Malzeme, Doku, Renk Pencereler Balkon ve Teras Korkulukları Cephe Süslemeleri ( Kat silmeleri ve Bina köşe çıtaları) Cephe Aydınlatma Çatı Oluklar Saçaklar TB 3: SATIŞ BİRİMLERİNE İLİŞKİN TASARIM ESASLARI GENEL ESASLAR VAZİYET PLANI ESASLARI Bahçe Duvarları Çiti ve Korkuluğu İstinat Duvarları Bahçe Aydınlatma, Flama Direkleri YAPILAŞMA ESASLARI Genel Esaslar Malzeme,Doku İş yeri Vitrinleri Cephe Süslemeleri (Kat Silmeleri ve Bina Köşe Çıtaları) Cephe Aydınlatma Çatılar Oluklar Saçaklar TB 4: KONAKLAMA ALANINA İLİŞKİN TASARIM ESASLARI GENEL ESASLAR VAZİYET PLANI ESASLARI Parsel Büyüklüğü Parsel Derinliği Yapı Emsali Bina Yüksekliği Yapı Yüksekliği Yapı Çekme Mesafeleri Yapının Konumlandırılması Yapının Kotlandırılması Bahçe tesviyelendirilmesi... 4

6 Bina Girişleri ve Rampalar Otopark Düzenlemeleri Kontrol Kulübeleri Müştemilatlar Peyzaj Düzenlemeleri Bahçe Duvarları ve Çiti İstinat Duvarları Bahçe Aydınlatma, Flama Direkleri Giriş Saçağı Numaralandırma ve İsim Tabelası Posta Kutuları YAPILAŞMA ESASLARI Cephe Genel Esaslar Cephe Biçimlenmesi Kapalı Çıkmalar Açık Çıkmalar Balkon ve Teras Girintileri Malzeme ve Doku Pencereler Bina Dış Kapısı Balkon Korkulukları Cephe Süslemeleri (Kat silmeleri ve Bina Köşe Çıtaları vb.) Çatı Genel Esaslar Çatı Meyili Mahya Yüksekliği Merdiven Evi, Asansör, Işıklık, Duman Hava Bacaları vb. Çıkıntıları Çatı Katında Düzenlenecek (Güvercinlik) Pencereler Çatı Kaplaması Oluklar Çatı Terasları Bacalar Saçaklar TB 5: TAŞINMA ALANINA İLİŞKİN TASARIM ESASLARI GENEL ESASLAR VAZİYET PLANI ESASLARI Parsel Büyüklüğü Emsal Bina Yüksekliği Yapı Yüksekliği Çekme Mesafeleri Yapının Parsele Konumlandırılması Yapı Kotlandırılması Bahçe Tesviyelendirilmesi Bina Girişleri ve Rampaları Bahçe Duvarları ve Çiti İstinat Duvarları Bahçe Aydınlatma, Güvenlik Kamerası, Bayrak Flama Direkleri Giriş Saçağı Bina Numara ve İsim Tabelası Posta Kutuları... 5

7 9.3. YAPILAŞMA ESASLARI Genel Esaslar Cephe Kaplamaları ve Rengi Pencereler Bina Dış Kapıları Balkon Korkulukları Cephe Süslemeleri (Kat Silmeleri ve Bina Köşe Çıtaları) Cephe Aydınlatma Çatı Genel Esaslar Çatı Meyili Mahya Yüksekliği Merdiven Evi, Asansör, Işıklık, Duman ve Hava Bacaları vb. Çıkıntılar Çatı Katında Düzenlenecek ( Güvercinlik) Pencereler Çatı Kaplaması Oluklar Çatı Terasları Bacalar Saçaklar... SONUÇ VE ÖNERİLER... Kaynaklar... Listeler... Ekler... 6

8 1. Giriş Barla yerleşim alanında kültürel turizm potansiyelinin geliştirilmesi, geleneksel doku ve yöresel mimari özelliklerinin korunması ve kırsal kimliğinin güçlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen Mekânsal Tasarım Projeleri Üretilmesi ve Tasarım Rehberi Hazırlanması kapsamında yapılan çalışmanın amacı, hedefleri, kapsamı, genel yaklaşımı ve rehberin kullanılmasına ilişkin hususlar bu bölümde aktarılmıştır AMAÇ VE HEDEFLER Ülkemizde son yetmiş yılda kırsal yerleşmelerde büyük değişimler izlenmiştir. Teknolojik gelişmeler ile birlikte tarımın ticarileşmesi ve özellikle kentsel alanlara verilen göçler kırsal yerleşimleri derinden etkilemiştir (BİB, 2010). Son yirmi yılda ise; tarımın küresel ekonominin bir parçası haline gelmesiyle birlikte, bazı kırsal yerleşimler yöresel doku ve mimari özelliklerini kaybetmeye doğru hızla değişirken bazıları daha yavaş bir değişim süreci yaşamışlardır. Bazıları terk edilirken bazıları göç almakta ve artan nüfusla birlikte kırsal yerleşim alanları büyümektedir. Kırsal yerleşmeler; yerel üretimleri, doğanın ve yerel kültürün bir parçası olan peyzaj değerleri ve kültürel yapıları ile doğa-doku-yaşam sacayağının güçlü bir şekilde kurulduğu yaşam alanlarıdır. Son yıllarda yaşanan toplumsal ve ekonomik değişimlere paralel olarak kırsal yerleşmeler özgün dokularını ve mimari zenginliklerini giderek kaybetmektedir. Ancak doğal peyzaj değerleri, yöresel doku ve mimari özellikleri ile yaşam biçimi arasında denge sağlandığı ölçüde kırsal yerleşmelerin devamlılığından söz edilebilir. Bu anlamda kırsal yerleşmelerin bugünkü ihtiyaçlarını da gözeterek, toplumsal ve ekonomik yaşantısı ile yöresel 7

9 doku ve mimari özellikleri arasında zaman içinde kurulan denge ve uyumda devamlılığının sağlanması önemlidir. Diğer bir ifadeyle, kırsal yerleşme kimliğinin güçlendirilmesi için yöresel doku ve mimari özelliklerinin korunmasına yönelik planlama ve mekânsal tasarım yaklaşımlarının geliştirilmesi gereklidir. Ulusal ölçekte; yeni kırsal planlama ve tasarım yaklaşımlarının gerekliliği gündeme gelmiştir. Özellikle kırsal yerleşmelerin mekânsal boyutuyla ele alınması konusu üzerinde durulmuştur. Bu anlamda 2010 yılında yürürlüğe giren Ulusal Kırsal Kalkınma Planı nda kırsal yerleşmelerle ilgili olarak geliştirilen stratejik amaçlardan biri; Kırsal Alan Fiziki Altyapı Hizmetlerinin Geliştirilmesi ve Yaşam Kalitesinin Arttırılması olarak belirlenmiştir. Planda daha sonra belirlenen stratejik amaçlar ile ilgili alt-başlıklar (öncelikler, tedbirler, faaliyetler, alt-faaliyetler) açıklanmıştır. Kırsal yerleşmelerin mekânsal boyutuyla ilgili alt-başlıklar; kırsal yerleşmelerin geliştirilmesi ve korunması, sağlıklı, güvenli, düzenli ve yöresel mimariye uygun yapılaşmaların yaygınlaştırılması olarak belirlenmiştir. Yöresel mimari özellikleriyle öne çıkan kırsal yerleşmeler için faaliyet kısmı; betonlaşma ve tek tipte yapılaşmayı önlemek amacıyla yerel malzemenin kullanıldığı, yöresel iklim koşullarına ve yöre halkının yaşam biçimine uygun ve günümüz ihtiyaçlarına rasyonel çözümler sunan mekânsal ve mimari tasarım projelerin üretimi ile yapı kültürünün devamlılığının sağlanması olarak tanımlanmıştır. Alt-faaliyeti alanı ise; yöresel mimari özelliklerin belirlenmesine ilişkin usul ve esasların ortaya konulduğu tasarım rehberlerinin il düzeyinde hazırlanması olarak açıklanmıştır. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi ve Planı na uyumlu olarak Isparta İli genelinde sosyal, ekonomik ve mekânsal çözümlemelerin yapılabilmesi amacıyla Kırsal Kalkınma Planı ( ) hazırlanmıştır yılında yürürlüğe giren planda; kırsal yerleşmelerde ekonominin çeşitlendirilmesi, altyapı hizmetlerinin geliştirilmesi ve yöresel mimari dokunun korunmasına yönelik faaliyet alanları belirlenmiştir. Bu kapsamda, kırsal çevrenin korunmasına sağlamak amacıyla Isparta İli, Eğirdir İlçesi Barla Kırsal Kalkınma Projesi öncülüğünde bir eylem planı belirlenmiş ve bu çalışma 2015 yılında İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği tarafından desteklenmiştir. Barla Kırsal Kalkınma Projesi Eylem Planı nın temel amacı; Beldenin tarihi, kültürel ve manevi değerlerin tanıtımını sağlayarak ziyaretçi sayısının artırılması, kültürel miras ve inanç turizmi potansiyelinin geliştirilmesi, yöresel doku ve mimari özelliklerine uygun mekânsal planlama ve tasarım projeleri üreterek kırsal kimliğin güçlendirilmesi olarak belirlenmiştir. Bu çalışmanın stratejik eksenleri ise; Kırsal kimliğin bir parçası olan geleneksel doku ve mimari özellikleri ile birlikte toplumsal, ekonomik ve mekânsal değişimin etkilerini tanımlamak, 8

10 Geleneksel kırsal dokunun korunması amacıyla planlamaya esas olacak yerleşme bütünü ve tasarım bölgelerine ilişkin esasları geliştirmek, Geleneksel kırsal kimliğinin korunması ile mekânsal karakterini güçlendirerek devamlılığını sağlamak amacıyla tasarım rehberi hazırlamaktır. Çalışma kapsamında ele alınan Barla kırsal yerleşme alanı, kendi özgün koşulları içinde değerlendirilmiştir. Proje alanında yapılan detaylı morfolojik ve tipolojik analizler neticesinde geliştirilen genel ilkesel tasarım kararları kapsamında hem belde bütününe hem de karakter bölgelerine yönelik tasarım projeleri ve ayrıntılı yapılaşma esasları geliştirilmiştir. Çalışmayı Barla kırsalını anlamak, tarihi ve kültürel değerlerini korumak ve yaşatılarak kullanılmasını sağlamak için geliştirilen yere özgü bir tasarımlar toplamı olarak değerlendirmek daha doğru olacaktır. Çalışmanın uygulanabilirliği ve devamlılığı sağlanması amacıyla Barla Beldesinin tarihi ve kültürel değerlerinin özellikle yerel halk ve ziyaretçiler tarafından yeniden keşfedilmesi ve sahiplenilmesi, yerel halk ve kurumlar ile sivil toplum kuruluşlarının birlikte çalışma potansiyellerini geliştirmesi önemli bir konudur. Rehber, bu kaygıları da dikkate alarak, Barla kırsal alanının planlanmasına esas olacak biçimde yerleşme ölçeğinden yapı ölçeğine kadar uygulamaya yönelik önerileri içermektedir KAPSAM VE YAKLAŞIM Ülkemiz planlama sistemi içinde kırsal alan planlaması ve tasarımına ilişkin ilke ve esasları açıklayan bir mevzuat yer almamaktadır. Ancak birçok yasa ve yönetmelik içinde kırsal yerleşmeleri ilgilendiren hükümler bulunmaktadır (BİB, 2010). İlgili mevzuat içinde kırsal yerleşmelerde fiziksel koşulları belirleyen en önemli Yasa; 3194 sayılı İmar Kanunu dur. Bu Yasa kapsamında hazırlanan Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği planı bulunmayan kırsal alanlarda, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği ise, Barla da olduğu gibi, planı bulunan kırsal yerleşmelerde geçerlidir yılında belediye tüzel kişiliği kazanan Barla Beldesi, 30 Mart 2014 tarihinde köye dönüştürülmüştür. Belde belediyesi döneminde Barla nın imar planı tekniği ile hazırlanan ve fiziki yapıya odaklanan planları, daha çok gelişme alanlarının tespiti ve donatıların eklenmesi ile sınırlı kalmıştır. Beldenin geleneksel kırsal karakterinin sürdürülmesi, tarihi ve kültürel miras değerlerinin korunması gibi konularda hedeflenen düzeylerde geliştirilememiş ve yetersiz kalmıştır. Ayrıca ülkemiz planlama sisteminde bu yerleşmeler için ayrı bir mevzuat geliştirilmemiş olması nedeniyle; içerdikleri geleneksel yapılar, meydanlar ve sokaklarla bütünleşik özgün mimari dokuların büyük oranda yitirilmesi riski hissedilir derecede artmıştır. 9

11 Mevzuat sistemine ilk defa 2013 yılında 3194 İmar Kanunu nun 8/ğ maddesine eklenen bir hüküm ile köy tasarım rehberleri girmiştir. Bu madde kapsamında; yerleşme ve yapılaşma özellikleri, mimari doku ve karakteri, gelişme düzey ve potansiyeli açısından önem arz eden köylerde, bu özellikleri korumak, geliştirmek ve yaşatmak amacıyla muhtarlık katılımıyla ilgili idarelerce köy tasarım rehberleri hazırlanabileceği hükme bağlanmıştır. Ayrıca 2014 yılında yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği nde ise; kentsel ölçekte tasarım rehberleri tanımlanmıştır. Yönetmelik in 30/7 maddesinde kentsel tasarım rehberleri için yapılan tanımda; köy tasarım rehberleri için de geçerli olan önemli bazı hususlara vurgu yapılmıştır. Özellikle rehberin hazırlanması öncesinde bir kentsel tasarım projesi olmasının gerekliliği belirtilmiştir. Bu proje doğrultusunda mekânın imge, anlam ve kimlik kazanmasını, estetik ve sanat değerinin yükseltilmesini, yapıların bir uyum içerisinde ve bütünlük oluşturacak şekilde düzenlenmesini amaçlayan ve mekânsal planlama sistematiği içerisinde uygulamaya yönelik kılavuz ve tavsiye niteliğinde kararları içeren tasarım rehberi hazırlanacağı hükme bağlanmıştır. Tasarım Rehberi; imar planların bir eki ya da tamamlayıcısı değil, çalışma alanının geleneksel dokusu ve yöresel mimari özelliklerinin nasıl devam ettirilmesi gerektiği hususunda yol gösterici bir belge olarak kabul edilmiştir. Bu anlamda Barla Tasarım Rehberi hazırlama sürecinde; rehberin yerleşme bütününde yapılacak her türlü mekân düzenlemeleri ve yapılaşma koşulları için kapsayıcı ve yönlendirici bir uygulama kılavuzu olması hedeflenmiştir. Rehberin hazırlanması öncesinde, mevzuat gereği, bir kentsel tasarım projesi olması gerekmektedir. Dolayısıyla Barla Kırsal Kalkınma Projesi Eylem Planı nda bu hususa yer verilmiştir. Barla Kırsal Kalkınma Projesi Eylem Planı kapsamında geliştirilen Mekânsal Tasarım Projesi Çalışması ve Sunumu başlıklı proje; yerleşme alanın biçimlendirilme sürecini yönlendiren ve bu sürece rehberlik eden bir çalışma olarak ele alınmıştır. Hem yerleşme alanı genelini hem de karakteristik bölgeleri kapsayan mekânsal tasarım projelerinin hazırlanması ve sunumu bir süreç olarak tasarlanmıştır. Mekânsal tasarım çalışması beş (5) aşamalı bir çalışma takvimi içinde yapılmıştır. Bu sürecin ilk aşamasında; Eylül 2015 tarihinde Isparta Valiliği nin organizasyonu ve Başbakanlık Tanıtım Fonu katkıları ile Kültürel Miras ve İmar Boyutuyla Isparta ve Barla nın Geleceği adı altında, çok geniş katılımlı (farklı alanlarda uzmanlar, kamu kurumları ve özel sektör temsilcileri, STK lar ve yerel halkın katılımıyla) bir çalıştay yapılmıştır. Özellikle halkın ve STK ların katılımı önemli bir kentsel tasarım politikasıdır. Yuvarlak masa toplantıları, çevrimiçi forumlar ve çalıştaylar gibi eylemler, tasarım politikasının geliştirilmesine önemli katkılar sağlamıştır. Çalıştay sonucunda Barla nın gelişme eksenleri, sorunları ve çözüm önerileri tespit edilmiştir. Sürecin ikinci aşamasında; çalıştayda belirlenen stratejik eksenlere ve tasarım önerilerine göre amaç ve hedefler belirlenmiştir. Çalıştay sonucunda; Barla 10

12 Beldesinde Kültürel Turizm Potansiyelinin Geliştirilmesi ve Geleneksel Kırsal Kimliğinin Devamlılığının Sağlanması başlıklı bir stratejik hedef belirlenmiştir. Sürecin ikinci aşamasında; çalıştayda belirlenen ortak stratejik hedefler de dikkate alınarak, Barla yerleşme alanında kırsal doku analizleri ve yöresel mimari özellikleri ile detaylı alan araştırmaları yapılmıştır. Alanda geleneksel kırsal morfolojik doku ve yöresel mimari tipolojik analizler olmak üzere detaylı çalışmalar yapılmıştır. Beldeye ilişkin coğrafik, tarihi, kültürel, demografik, ekonomik, sosyal ve çevresel araştırmalarından sonra altlıkların hazırlanması, çizim ve belgeleme işlerinin yapılması, içerik tartışmaları ve rapor hazırlama işleri gerçekleştirilmiştir. Tasarım sürecinin üçüncü aşamasında; çalıştay, analizler ve alan araştırması bulgularına göre proje genel yaklaşımı tanımlanmıştır. Yerleşme alanı bütününe ilişkin geliştirilen ilkesel tasarım kararları doğrultusunda, kavramsal tasarım planı hazırlanmıştır. Kavramsal plan kapsamında, proje alanının geneline ilişkin ilkesel tasarım kararlarına bağlı kalarak, akslar, meydanlar ve odaklar, ulaşım kararları ve akışkanlık, açık ve yeşil alanlar kurgusu ve işlevsel tasarım bölgeleri gibi alt-sistem tasarım çözümlemeleri yapılmıştır. Bu süreç aşamasında, 1/5000 ilkesel (mekânsal) tasarım planı üretilmiştir. Ayrıca yerleşme alanı bütününde tüm arazi etüdleri detaylı bir şekilde tekrar gözden geçirilmiş, veriler güncelleştirilmiş ve ilkesel tasarım kararları yeniden değerlendirilmiştir. Ayrıca sürecinin bu aşamasında, proje alanının büyüklüğü ile doğal ve yapay ayrımlar da dikkate alınarak, yerleşme alanı iki ana bölüme ayrılmıştır. Buna göre; geleneksel yerleşme dokusu, kültür ve ticaret merkezleri, turizm alanları ve sosyalkültürel tesisleri ile yaklaşık 100 hektarlık alan batı bölgesini oluşturmuştur. Bu alan genelinde 1/5000 ölçekli kavramsal tasarım planı üretilmiş ve ayrıca 1/1000 ölçekli ve noktasal olarak 1/100 ölçekli ayrıntılı, uygulamaya yönelik mekânsal tasarım projeleri hazırlanmıştır. Yaklaşık 150 hektarlık doğu bölgesi ise; kavramsal tasarım planı kapsamında beldenin gelişme alanları olarak planlanmıştır. Bu bölgede detaylı mekân düzenlemeleri üretilmemiştir. Ancak bölge bütününde geliştirilen tüm ilkesel tasarım kararları sürdürülen planlama çalışmalarına temel oluşturmuştur. Sürecin dördüncü aşamasında; proje genel yaklaşımı aşamasında belirlenen tasarım kararları çerçevesinde; proje alanında beş (5) karakteristik tasarım bölgesi belirlenmiş ve bu bölgelere ilişkin tasarım esasları geliştirilmiştir. Bu bölgelerde yürütülen tasarım çalışmalarında; geleneksel yerleşme dokusu, kültür merkezi, kent meydanı, ticaret alanları, ulaşım ve otopark alanları, yeşil ve rekreatif alanlar, sosyal ve kültürel donatılar, hizmet yapıları, kodlandırma ve konumlandırma, altyapı, arazi kullanımı ve noktasal kararlar üzerinde yoğunlaşılmıştır. Çalışma sırasında alanın doğal, topografik ve mekânsal yapısı ile geleneksel dokusunun korunabilmesi için ticari, kültürel ve turizm aktivitelerinin sağlıklı biçimde devamının sağlanması amaçlanarak yaya yolu, bisiklet yolu, taşıt yolu, otopark, otobüs ulaşımı, taksi ve füniküler gibi ulaşım mekanizmaları üzerinde durulmuştur. 11

13 Çalışmanın son aşamasında ise; yapılan tüm çalışmaları kapsayan uygulamaya yönelik ayrıntılı bir Barla Beldesi Tasarım Rehberi oluşturulmuştur. Rehberin, çalışma sürecinde öngörülemeyen detaylarda kararlar üretilerek, yöresel mimari özellikler kapsamında daha nitelikli mekânların üretilmesine dair yol gösterici bir belge olması hedeflenmiştir. Ayrıca Rehberin ilgili idarenin el kitabı olması, yeni yapı yapacak, binasını sağlamlaştıracak, onaracak veya restore edecek yerel halkın başvuru dokümanı olması hedeflenmiştir. Ayrıca planlama ve tasarım süreçleri tamamlandıktan sonra uygulama çalışmalarına ışık tutacak öneriler yapılmıştır REHBERİN KULLANILMASI Barla Tasarım Rehberi; beldeye özgü kırsal yerleşme dokusunun karakteristik, mimari ve doğal peyzaj özellikleri ile birlikte tarihi ve kültürel değerlerinin korunması ve yaşatılarak kullanılması hedefiyle hazırlanmıştır. Yerleşme bütününe yönelik genel yaklaşım ilkeleri ve gelişme alanlarına ilişkin tasarım esasları doğrultusunda yeni yapılacak veya yenilenecek yapılara, mevcut yerleşme dokuyla uyumlu yapılaşma esaslarının gösterilmesi amacıyla hazırlanan ve görsel anlatımlarla desteklenen bir dokümandır. Ayrıca belirlenen karakter bölgelerine ilişkin vaziyet planı ve yapılaşma esaslarını görsel anlatımlarla destekleyen bir imar kodları belgesidir. Bu anlamda, bu tasarım rehberi, Barla bütününe ve belirlenen beş (5) adet tasarım alanlarına özgü tüm planlar ve projeleri ile bir bütündür. Çalışmanın Giriş kısmında, Barla beldesine ilişkin mekânsal tasarım çalışmaları ile tasarım rehberinin sunumu hakkında genel açıklamalar yapıldıktan sonra, amaç ve hedefler, kapsam ve genel yaklaşım ile birlikte rehberin kullanılmasına ilişkin hususlar ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Barla Tasarım Rehberi; genelde üç (3) ana bölümden ve kentsel (mekânsal) tasarım projelerinden oluşmaktadır. Çalışmanın Analiz ve Araştırma Çalışmaları başlıklı ilk bölümünde; Barla Beldesine İlişkin Temel Bilgiler, Geleneksel Kırsal Dokunun Morfolojik Analizleri ve Geleneksel Kırsal Konut Mimarisi Özellikleri hakkında detaylı bilgiler aktarılmaktadır. Analiz, araştırma ve alan çalışmaları kapsamında; Barla beldesinin coğrafi konumu ve yakınlık, tarihi ve kültürel gelişimi, nüfusu ve sosyo-kültürel yapısı, ekonomik faaliyetlerinin çeşitliliği, çevresel peyzaj ve görsel değerleri belirlenmektedir. Bu bölümün Geleneksel Doku ve Yöresel Mimari Özellikleri başlıklı analizler kısmında; proje alanı bütününde, geleneksel doku ölçeğinde, yapı adası ölçeğinde ve yapı ölçeğinde olmak üzere dört (4) alt-başlık altında yapılan çalışmalar aktarılmaktadır. Barla yerleşme alanı geneline ilişkin mülkiyet yapısı, alan kullanımı, karakter bölgeleri, yapılaşma ve yerleşik çevre özellikleri, yapılaşma yoğunluğu ve emsal değerleri, açık alan sistemi ve büyüklükleri ile birlikte ortak yaşam mekânları ve bağlantı sistemine dair morfolojik analizler ilk bölümde sunulmaktadır. 12

14 Geleneksel doku ölçeğinde; şekil-zemin analizi, sokak dokusu, taşıt-yaya akışları, akslar, odaklar ve meydanlar, erişilebilirlik ve görünebilirlik örüntüleri, tarihi, doğal ve kültürel değerleri, cephe siluetleri ve görünümler analiz edilmektedir. Yapı adası ölçeğinde; yapı adası formu ve erişim deseni, doluluk ve boşluk oranları, açık ve kapalı alan kullanımları, parsel biçimlenişi ve büyüklükleri analiz yapılmaktadır. Yapı ölçeğinde; yöresel mimari özellikleri kapsamında yapıların parsel yerleşimi, plan tipleri, mekân organizasyonu, cephe düzeni, malzeme özellikleri ve yapım tekniği ele alınmıştır. Bölüm sonunda; yapılan tüm analiz ve araştırma çalışmalarına ilişkin bulgular özetlenmiş ve Isparta Valiliğince düzenlenen çalıştay sonuçlarıyla birlikte Barla kırsalının değişme eğilimleri, sorunları ve potansiyelleri değerlendirilmiştir. Tasarım Rehberinin ikinci bölümünde; morfolojik ve tipolojik analizler, alan araştırmaları ve çalıştay sonuçları birlikte dikkate alınarak, Barla ya dair belirlenen ortak vizyon doğrultusunda amaç ve hedefleri de içeren proje genel yaklaşımı ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Barla yerleşme alanı bütününe dair yol gösterici ilkesel tasarım kararları tanımlandıktan sonra; alt-sistem çözümlemeleri (akslar, meydanlar ve odaklar, ulaşım kararları ve akışkanlık, açık ve yeşil alanlar kurgusu başlıkları altında) yapılarak genel tasarım kararları ayrıntı bir şekilde detaylandırılmakta ve beş (5) adet işlevsel tasarım bölgeleri tanımlanmıştır. Rehberin ikinci bölümünde ayrıca; Barla bütününe yönelik açık alanlara ilişkin esaslar (ulaşım yollarına ilişkin esaslar, gezi güzergâhlarına ilişkin esaslar, yeşil alanlara ilişkin esaslar, kent meydanlarına ilişkin esaslar ve kent mobilyalarına ilişkin esaslar) ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Bu bölümde ayrıca; tasarım bölgeleri dışında kalan ve Barla Gelişme Alanları olarak adlandırılan bölgeye ilişkin tasarım esasları tanımlanmıştır. Barla Gelişme Alanı nda bulunan ve son yirmi yılda yapılan yapıların, genelde, herhangi biri mimari özgünlük taşımadıkları tespit edilmiştir. Bu anlamda bakıldığında, Barla Gelişme Alanı ayrı bir mekânsal tasarım bölgesi olarak tanımlanmamıştır. Bölümün sonunda ise; Barla bütününde yer alan tüm sosyokültürel donatı alanları ile teknik altyapı alanlarına ilişkin esaslar verilmiştir. Barla Tasarım Rehberi nin üçüncü ve son bölümünde; mekânsal tasarım çalışma alanı genelinde belirlenen beş (5) adet bölgeye ilişkin tasarım esasları (TB1: Geleneksel Doku Bölgesi, TB2: Kültür Merkezi Bölgesi, TB3: Satış Birimleri Bölgesi, TB4: Konaklama Bölgesi, TB5: Taşınma Alanı), ayrı bölümler altında ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Her bir tasarım bölgesi için anahtar bir renk belirlenmiştir. Her bir tasarım bölgesine yönelik öncelikle genel kararlar tanımlanmıştır. Daha sonra, vaziyet planı esasları ile özel yapılaşma koşulları detaylı olarak açıklanmıştır. 13

15 Bölüm A Yerleşme Alanı Tasarım Esasları 14

16 2. Proje Genel Yaklaşımı Isparta Kırsal Kalkınma Planı ( ) kapsamında kırsal kalkınma hamlesi, ilk olarak, taşıdığı kültürel miras değerleri, inanç ve ekolojik turizm potansiyelleri ile dikkat çeken, ziyaretçi sayısı yılda üç yüz binlere ulaşan, 2014 yılında belediye tüzel kişiliğinden köye dönüşen Barla dan başlatılmıştır. Bu anlamda, Barla kırsalına ilişkin katılımcı ve geniş kapsamlı stratejik hedeflerin belirlenmesi amacıyla Kültürel Miras ve İmar Boyutuyla Isparta ve Barla nın Geleceği çalıştayı düzenlenmiştir. Proje genel yaklaşımı; çalıştayda alınan kararlar doğrultusunda geliştirilmiştir İLKESEL TASARIM KARARLARI Isparta nın Eğirdir ilçesine bağlı bir belde olan Barla günümüzde yaklaşık 400 haneli ve 252 hektar büyüklükte planlama ve tasarım alanına bir kırsal yerleşmedir. Organik sokak dokusu, varlığını sürdüren geleneksel yerleşme dokusu ve süregelen toplumsal yapısıyla özgün kent ve mimari karakterini büyük ölçüde koruyan bir Göller Bölgesi beldesidir. Barla Dağı eteklerinde göle doğru uzanan bir tepede konumlanmıştır. Eğirdir i göl kenarından Uluborlu ya bağlayan ulaşım yolu güzergâhı üzerinde ve Eğirdir kent merkezinin 23 km kuzeybatısında yer alır. Barla beldesi, yakın çevresinde ve hatta içinde bulunan tarım alanları ve su kaynakları sayesinde yerleşme yeri olarak çok uygun koşullar içermektedir. Kendi iç dinamikleri ile yaşamayı varlığını sürdürmeyi başarmış, sahip olduğu zengin doğal, tarihi ve kültürel değerleriyle bölgesel ölçekteki sayılı mekânlarından biridir. Bu nitelikleriyle bir bütün olarak günümüze ulaşan bu beldenin, geleceğe özenle ulaştırılması gereken bir özgün mekânsal yapı olarak karşımızda durmaktadır. 15

17 Göller bölgesinin coğrafi, tarihi ve kültürel değerleri, geleneksel kırsal dokusu ve yöresel mimari özelliklerine yansımıştır. Alanın yakın çevresinde yer alan potansiyellere karşılık tasarım alanı içinde çeşitli sorunlar da saptanmıştır. Barla için geliştirilen ilkesel planın amacı; beldenin geleneksel kırsal doku ve yöresel mimari özellikleriyle karakteristik bölgeleri arasında mekânsal süreklilik sağlamak ve böylece beldenin fiziksel ve sosyal açıdan gelişimine yön vermektir. Bu anlamda Barla genelinde, kırsal karakteri ve yöresel mimari özelliklerine uyum göstermeyen, geleneksel dokudan tamamen kopuk gelişmeler olduğu tespit edilmiştir. Tarihi dokudan ve yöresel mimari değerlerden tamamen kopuk gelişmelerin, yakın gelecekte kültürel turizm faaliyetlerinin geliştirilmesi ile geleneksel kırsal doku üzerinde de bir baskı oluşturacağı söylenebilir. Bu baskı, dokudaki nitelikli, tarihi özellik gösteren, alanın yöresel mimari özelliklerini yansıtan yapıların yıkılıp yerine geleneksel dokuya uyumsuz yapıların yapılması sürecine işaret etmektedir. Bu anlamda mekânsal tasarım projelerini beldenin bütünü üzerinden geliştirmek esas alınmıştır. Proje ile parsel ölçeğine kadar inen müdahale önerileri geliştirilmiş olmakla birlikte bu parseller bir bütün içinde değerlendirilmiştir. Eylül 2015 yılında düzenlenen çalıştayda belirlenen stratejik hedefler; Barla nın Kültürel Turizm Potansiyelinin Geliştirilmesi ve Geleneksel Kırsal Kimliğinin Güçlendirilmesi olarak olmuştur. Bu stratejik hedefleri gerçekleştirmek için belirlenen stratejik eksenler ise; kırsal kesimin gelir düzeyinin ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi amacına yönelen, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması ve geliştirilmesi hedefini gözeten, geleneksel doku ve yöresel mimari özellikleri olarak oluşturulmuş ve detaylı şekilde stratejik öncelikler tanımlanmıştır. Çalışma alanı, temelde birbiri ile kesişen turizm ve kültürel kullanımlar ile ortak yaşam alanların oluşturduğu omurgalar ve odaklar üzerinden kurgulanmıştır. Topografyanın yükselerek proje alanını iki ayrı bölüme ayırması bir avantaj olarak değerlendirilmiş, karayolu bağlantısından kuzeyde köy merkezine doğru uzanan ve yerleşmenin sırtını oluşturan çizgisel koridor, giriş omurgası olarak tanımlanmıştır. Proje alanını ikiye bölen bu giriş koridorunun orta noktasında, sosyal ve kültürel altyapı alanlarının kesişim bölgesinde; merkez odak kurgulanmıştır. Bu odaktan tarihi Çeşnigir Meydanı na yönelen cadde; merkez aks olarak tanımlanmıştır. Ayrıca köy merkez odağından, doğu-batı yönünde uzanan ana akslarla proje alanı dört bölgeye ayrılmıştır. Her yönden algılanabilir ve erişilebilir köy merkez odağı yakınında köy pazar alanı, köy meydanı, küçük bir otogar, bazı ticari ve kültürel kullanım ile birlikte konut, turizm, sosyal ve kültürel tesis alanları geliştirilmiştir. 16

18 2.2. ALT-SİSTEM ÇÖZÜMLEMELERİ Proje alanı bütününe yönelik tanımlanan ilkesel tasarım kararlarının daha ayrıntı biçimde geliştirilmesi ve yerleşme dokusu üst-biçiminin daha güçlendirilmesi amacıyla aşağıdaki başlıklar altında alt-sistem çözümlemeleri kurgulanmıştır Akslar, Meydanlar ve Odaklar Proje alanında yer alan, köyün merkez koridoru ile örtüşen giriş omurgası, alan bütününde belirlenen meydanlar ve odaklara karşılık gelir. Karakter bölgeleri içinde yapısal ve birbirine eklemlenen ve alanın gündelik yaşam içinde ticari, rekreatif, sosyal ve kültürel kullanımlara karşılık gelen donatı alanları yer alacaktır. Alanın giriş omurgası, mevcut yerleşme dokusunda yine benzer kullanımın olduğu bir merkez aks olarak kullanılacaktır. Bu aksın kenarlarında yeşil koridorlar planlanacak, yöresel doku ve mimari özelliklerini yansıtan yeni yapılar ile desteklenerek yenilenecek ve bölgenin pazaryeri alışkanlıklarının sürdürüldüğü yeni mekân düzenlemeleri ile yeniden canlandırılacaktır. Pazaryeri ve köy meydan olarak kurgulanan bu ana odak aynı zamanda hem alan bütününe hem de karakter bölgelerine hizmet verecektir. Köy girişinden kent içi bulvar kavşağına kadar uzanan alanın batısı konut öncelikli pansiyon ve konaklama alanları olarak kurgulanırken, bu koridorun doğusunda konut kullanımları öngörülmüştür. Konut kullanım alanları, yeni gelişme bölgelerini de içine alarak giriş koridorunun doğusunda da uzanım gösterir. Bu bölgelerde; alt ve üst kot kullanımlarında çeşitlilik öngörülmemiş, ağırlıklı olarak konut kullanım alanlarının yer aldığı bir doku hedeflenmiştir. Ayrıca giriş omurgası batısında kalan bölge; kültür ve turizm omurgası olarak görülebilir. Bu omurganın geleneksel dokuyla birleştiği alanda; bir ana meydan, meydanı besleyen kültür merkezi ve cami, geleneksel el sanatları gibi yapılarla kültür ve turizm omurgasının kalbini oluşturur. Bu omurga kuzeyde yüksek eğitim alanı ve batısında dere yatağı boyunca uzanan doğal yaşam ve tarih parkı ile sınırlanır. Güney ve güney doğu yönlerinde ise; butik otel alanları ve devre mülk alanları ile bütünleşen turizm merkezi ile sonlandırılır. Alanın kültür ve turizm omurgası mevcut geleneksel kırsal doku ve yöresel mimari özelliklerini yansıtan yeni mekân düzenlemelerinin birbiriyle bağlandığı, yaya ve bisiklet kullanımı öncelikli, açık ve yeşil alanlarla destekli, yakın çevresinde oluşturulan geniş yollarla alt ve üst kotlardan taşıtla ulaşılabilen bir mekânsal diziye karşılık gelir. Proje alanının kuzey bölgesinde; sivil toplum kuruluşları (STK) taşınma alanı olarak adlandırılan sosyal ve kültürel tesis alanları yer almıştır. Bu bölge, geleneksel doku üzerinden sağlanan mekânsal bağlantılarla tasarım bütününe 17

19 eklemlenmiştir. Kültür ve turizm omurgasının uç odağı olarak ele alınmıştır. Bu bölgenin yüksek eğitim alanı ve kabristanlık meydanı ve camisi arasında Çamdağı Aksı olarak tanımlanan yeşil koridorla canlanacağı düşünülmüştür. Ayrıca bu omurgayı tarihi odaklar Ak Mescit Meydanı, Baş Mahalle Meydanı, Pazar Mahallesi Meydanı, Köy Pazarı Meydanı ve Çeşnigir Paşa Meydanı üzerinden Kültür Merkezi Meydanı ile ilişkilendirerek geleneksel dokunun canlanması hedeflenmiştir Ulaşım Kararları ve Akışkanlık Barla Dağının eteğinde göle doğru dik uzanan tepenin tam sırtından geçen mevcut ulaşım arteri, beldenin ana ulaşım omurgasını oluşturmuş ve planda Giriş Omurgası olarak tanımlanmıştır. Beldenin güney girişinden kuzey çıkışına kadar uzanan bu ana omurgasının yaklaşık orta noktasında, çalıştayda belirlenen talepler doğrultusunda yeni köy merkezi ve meydanı gelişme eğilimi göstermiştir. Bu merkezi noktadan tepenin oldukça eğimli batı ve doğu yamaçlarına doğru uzanan erişim koridorları yerleşme alanını dört (4) ana bölgeye ayırmıştır. Kentin üst-biçim kurgusunda; proje alanının merkezi alana uzanan ana bağlantısı, mevcut imar planına uyarak, yerleşme dokusunun giriş omurgası olarak tanımlanan ana arter (sırt koridoru) üzerinden gerçekleşmektedir. Ana girişin TEDAŞ kavşağında bulvar kavşağı düzenlenmiş ve bu kavşağın batısından geleneksel dokunun çeperinde konumlanan kültürel merkezi meydanı ile doğusundan kuzeye doğru yönelerek Çamdağı Aksı alan bütününde birbirine bağlanmıştır. Barla yerleşme alanını dört temel bölge olarak tanımlayan bu bağlantı, 25 metrelik geniş kaldırımlı ve bisiklet yolları bağlantılı olarak kullanıcı dostu bir kent içi bulvara dönüştürülmüştür. Bu bulvar, aynı zamanda tanımlanan dört temel bölgenin birbirleri ile mekânsal bağlantılarını da sağlamaktadır. Proje alanının satış birimleri ile küçük kabristanlık alanlarının sınırını teşkil eden kent içi trafik yolu genişletilerek Doğal Yaşam ve Tarih Parkına bağlantı sağlayan 20 metrelik geniş kaldırımlı, kontrollü ve tek yönlü taşıt yoluna dönüştürülmüştür. Böylece kültürel merkezi meydanının çeperinde kurgulanan otopark ve otobüs durakları ile kullanıcılar tarafından Cennet Bahçesi olarak tanımlanan rekreatif alanın dere kenarında uzanan ulaşım çevre bağlantısı ile güçlendirilmiştir. Alanın güney çeperlerinden kültürel merkezi meydanına uzanan bölge, doğal yaşam ve tarihi park koridoru ile belde merkez aksı arasında paralel uzanan caddeler ve sokaklar ile konaklama birimlerinin yer alacağı (butik oteller ve devre mülk yapılarını kapsayan) alt-bölgede yeni yapı adaları oluşturulmuştur. Kent içi caddeler ve sokaklar aynı zamanda yaya erişimleri ve bisiklet yolları ile bütünleştirilmiştir. Alan bütününde kent içi bulvarlar, 20 ve 25 metrelik genişliğe sahip yollardır. Kent içi caddeler 15 ve 17 metrelik genişliğe sahipken, karakteristik bölgelere servis 18

20 veren kent içi sokaklar ise 10 ve 12 metrelik yollar olarak kurgulanmıştır. Ayrıca ulaşım kurgusu, topografik yapı ile de uyum sağlayacak biçimde ele alınmıştır. Gelişme Alanları olarak tanımlanan bölge; mümkün oldukça mevcut yerleşme dokusunu tahrip etmeden konut, ticaret, sosyal, kültürel ve teknik altyapı kullanım alanlarının yer aldığı bir düzende kurgulanmıştır. İki katlı yapılaşma koşullarının belirlendiği gelişme alanlarında; diğer bölgelerde olduğu gibi, genel otopark alanları kavramsal tasarım planında belirlenmiş ve ayrıca kent içi cadde ve sokak plan ve kesitleri ile birlikte yol boyu otopark alanları geliştirilmiştir. Kültürel Merkezi Meydandan Dereye kadar uzanan alanda, geleneksel doku siluetleri dikkate alınarak, ekolojik mimari yapım teknikleriyle yılda üç yüz bine ulaşan ziyaretçiler için yaklaşık 250 araçlık kapalı otopark ve 20 otobüs park alanı yerleştirilmiştir. Tasarım alanı içinde oluşturulan ulaşım kademelenmesi; taşıt ulaşım sistemin (bulvarlar, caddeler ve sokaklar), yaya yolları (engelli izleri dâhil) ve bisiklet yolları (parkurlar ve akülü engelli araç izleri dâhil) ile bağlantıları süreklilik oluşturacak biçimde ele alınmıştır. Alan ulaşım ve erişim kararları alınırken mevcut ada büyüklükleri, adalar arası yaya erişimleri, uygun mesafelerde ağaçlandırılmış erişim koridorları gibi konular dikkate alınmıştır. Giriş koridorunun doğusunda gelişme alanları olarak tanımlanan bölgede; genelde konut adaları, küçük ticaret alanlarının bulunduğu konut adaları, mevcut imar planlarında belirlenen büyüklüklerde planlanmıştır. Konut gelişme alanlarındaki yapı adaları, topografyanın gerektirdiği yükseklikler temel alınarak tasarlanmış ve kotlara uyumlu bir şekilde yerleşmeleri sağlanmıştır. Adalar arasında sokaklarla kesişen yaya aksları kullanılmıştır. Geleneksel dokunun yoğun olarak yer aldığı bölgede, mevcut dokuda izlenebilen ana akslardan sadece yerel halkın kullanımına açık yaya erişimi ve bisiklet kullanımı öncelikli taşıt ulaşımına izin verilmiştir. Bu bölge, alt ve üst kotlarından da tarihi doku içine yaya erişimlerinin sağlandığı, açık ve yeşil alanlar ile desteklenen ortak yaşam mekânlar sistematiğinin kurgulandığı bir kültürel turizm bölgesidir. Aynı zamanda güney kuzey yönünde kurgulanmış yaya öncelikli aksları ile bölge, kültürel merkezi meydanı, köy meydanı gibi diğer yaşam alanlarına eklemlenir Açık ve Yeşil Alanlar Kurgusu Tasarım alanı içinde, çeperlerinde bulunan bağlar, bahçeler ve tarım alanları hariç, tescilli dört adet ağaç ve çoğunlukla ziyaret edilen Cennet Bahçesi ile birlikte büyük ve küçük kabristanlık bölgeleri dışında yoğun yeşil doku bulunmamaktadır. Bu anlamda, hem açık ortak kullanım alanlarının hem de konut gelişme alanları yakın çevresinin yeşil omurgalar ve park alanları ile desteklenmesi gerekmektedir. 19

21 Satış birimleri bölgesiyle bütünlük sergileyen, tarihi dokunun bulunduğu kültürel ve turizm koridoru arasında konumlanan Cennet Bahçesi genişletilerek içinde farklı rekreatif aktiviteler ve kültürel kullanımların da yer aldığı bir açık alan müzesine dönüştürülecektir. Bu alan doğal yaşam ve tarih parkı ile bütünleştirilerek kentin güney batı çeperleri yeşil alanlar içinde su omurgası ile desteklenerek doğa, tarih ve aktivite gezi turları ve güzergâhları olarak güçlendirilecektir. Ayrıca kültürel merkez bölgesinin üst kısmındaki yapılaşmamış alan, kültür parkına dönüştürülerek meydan, müze ve cami ile birlikte bütünleşmesi sağlanacaktır. Açık ve yeşil alanlar stratejisi, konut gelişme alanları ve çevresi yaşam alanlarından başlamak üzere ilkesel tasarım kurgusunun temelini oluşturan ticaret, kültürel merkez ve turizm koridorunun yapılaşma biçimlerine, doğa, tarih ve aktivite gezi güzergâhlarına, yaya yollarının tasarımına ve çeperlerdeki sınır bölgelerinin yoğun yeşil kuşaklar ile kullanımına kadar çeşitli ölçeklerde detaylandırılmıştır. Yeşil alanlar, komşuluk birimi ölçeğinde belirlenen ve birbirleriyle ilişkilendirilen spor ve dinlenme alanları, çocuk bahçeleri gibi çeşitli kullanımlarla desteklenmiştir. Barla Giriş Kavşağı ile TEDAŞ Kavşağı arasında tasarlanan Giriş Omurgası çeperlerinde yeşil koridorlar önerilmiştir. Bu koridorlarla birlikte gelişme alanları ve konaklama bölgesinde bulunan ticaret, sosyal ve kültürel donatı alanları arasında yeşil kuşaklar oluşturulmuştur. Ayrıca bu yeşil koridorlar ve kuşakların, yeni köy merkezi ve meydanı ile mekânsal bağlantıları sağlanmıştır. Enerji Nakil Hattı nın yer altına alınması veya başka uygun bir koridora taşınması önerilmiştir. Bu hat, hem tasarım alanlarıyla birleştiği bir rekreatif alana dönüştürerek mevcut doğal yaşam ve tarih parkına bağlanması planlanmıştır. Bu yeşil bağlantı, ana ulaşım arteri ile de tasarımda desteklenmiştir. Proje alanında tasarlanan parklar, rekreatif alanlar ve toplanma alanları piknik, günübirlik gezinti ve dinlenme, açık alan etkinlikleri gibi ihtiyaçları karşılayacak, bölgeyi kültürel bir çekim merkezi haline getirecektir İŞLEVSEL TASARIM BÖLGELERİ Proje alanı beş (5) ayrı karakter bölgesi altında tasarlanmıştır. Bu bölgeler; Tarihi Doku Bölgesi (TB1), Kültürel Merkez Bölgesi (TB2), Satış Birimleri Bölgesi (TB3), Konaklama Bölgesi (TB4) ve Taşınma Bölgesi (TB5) olarak tanımlanmıştır. Tarihi Doku Bölgesi (TB1); tescilli çeşmeleri, çınar ağaçları, köprüleri, camileri ve geleneksel konut dokusuna uyumlu sivil mimari yapıları içeren, doğal, tarihi ve kültürel önem arz eden bir bölgedir. Kültürel turizm omurgası ile mekansal bağlantısı güçlendirilen bölgede; geleneksel kırsal yerleşme dokusunun korunması ve yaşatılarak kullanılması temel prensip olarak kabul edilmiştir. Tarihi ve kültürel değerlere sahip geleneksel-kırsal yerleşme dokusu içerisinde yaklaşık 278 yapı bulunmaktadır. Tescilli çeşmeler, köprüler ve camiler dışında kalan bu yapıların 20

22 çoğunluğu (yaklaşık 100 yapı) tarihi, kültürel ve mimari özgünlük değerleriyle geleneksel kırsal yerleşme dokusuna uyumlu oldukları belirlenmiştir. Tekil olarak bu yapıların tamamının restore edilmeleri önerilmekte ve yapı adaların, gabarilerin ve oluşturdukları sokak dokusunun korunması temel ilke olarak benimsenmiştir. Tarihi (geleneksel) doku alanının yüksek eğimli batı yamacından geçen dere ve yakın çevresinde bulunan çevresel peyzaj ve kültürel değerlerin önemsenmesi ve kültürel yapıların temizlenmesi ile birlikte yerleşme alanının önemli bir rekreatif koridoru olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bölge içindeki dokuya uyumsuz yüksek katlı yapıların kaldırılması, dokuya uyumlu yapıların restore edilmesi, ortak yaşam mekânların rehabilite edilmesi, sokak sağlıklaştırma projelerinin geliştirilmesi ile önemli bir kültürel odak olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca dokuya uyumsuz yöresel mimari özellikleri tahrip eden, herhangi mimari bir özgünlük taşımayan ve mevcut yükseklikleriyle doku siluetini olumsuz etkileyen yapılar da tespit edilmiştir. Mimari bir özgünlük taşamayan ve dokuya uyumsuz tüm yapıların rehber kapsamında kaldırılması ve bu yapıların bulunduğu sokak dokuları ve gabarileri korunarak geleneksel kırsal mekânın yeniden üretilmesi benimsenmiştir. Dokuya uyumsuz yapılar dışında, bölge içerisinde bulunan tüm yapıların korunması temel ilke olarak belirlenmiştir. Ancak tüm yapıların oluşturdukları sokak dokuları ve gabarileri korunarak özgün kentsel mekânın yeniden üretilmesi hedeflenmiştir. Kültürel Merkez Bölgesi (TB2); geleneksel tarihi doku bölgesinin güney girişinde konumlanan çevresel peyzaj değerleri dikkate alınarak yeniden üretilecek bir mekândır. Tarihi doku bölgesi girişinde mevcut olan ve genişletilecek, müze, cami, geleneksel el sanatları atölyeleri ile desteklenecek kültürel bir odaktır. Burada yapılacak müze yapısı, arazinin eğimli olmasından da faydalanarak zemin altında ve ekolojik mimarlık ilkeleri kapsamında tasarlanacaktır. Merkez Camisi, taş ve ahşap malzemeleri kullanılarak geleneksel yöresel mimari özelliklerle yapılacaktır. Bu bölge; Barla beldenin giriş omurgası üzerinde tanımlanan köy meydanı ve pazaryeri bölgesiyle geniş bir yaya koridoruyla mekansal bağlantısı kurulacaktır. Satış Birimleri Bölgesi (TB3); kültürel merkez bölgesi ile cennet bahçesi arasında lineer olarak tanımlanan bir bölgedir. Bu bölgenin zemin ve zemin üstü kotlarında ticaret öncelikli kullanımların yer aldığı ve üst kotlarda yaya koridorları ve dinlenme alanlarıyla desteklendiği ve ticaret yapılarının 1-2 kat arasında değişiklik gösteren bir yoğunluğa sahip olacaktır. Bu alan, küçük kabristanlık alanı ile sınırlanan ana arterden çevrenin algılanmasını engellemeyecek yüksekliklerde ele alınacaktır. Bu bölge; kültürel merkez meydanı, kültür parkı, küçük kabristanlık alanı, cennet bahçesi rekreatif alanı, doğal yaşam ve tarih parkı, kültür ve turizm koridoru alanlarda yapılan mekân düzenlemelerinin ticaret odağı olarak değerlendirilmiştir. Konaklama Bölgesi (TB4); beldenin kültür ve turizm omurgası olarak geliştirilmiştir. Bu bölge ve yakın çevresinde zemin altı ve zemin üstü kotlarındaki kullanımlarda dâhil 3 katlı yapılara yer verilmiştir. Bu alanlarda cadde kullanımı ve kotlu ilişki 21

23 çözümleri de yapılmıştır. Topografya eğimleri de dikkate alındığında; önerilen yüksekliklerdeki bu konaklama bölgesi, hem yoğunluğun dengeli biçimde dağıtılması açısından hem de mevcut ölçeği yakalaması açısından tercih edilmiştir. Taşınma Bölgesi (TB5); kültürel turizm koridorunun kuzey uçunda, Çamdağı koridoru çeperinde, peyzaj ve görsel değerleri yüksek alanda tasarlanmıştır. Geleneksel kırsal yerleşme dokusunda ve yakın çevresinde yer alan Sivil Toplum Kuruluşlarına ait yüksek katlı yapıların kaldırılması ve STK ların taşınma bölgesinde konumlanması planlanmıştır. Ayrıca bu bölgede misafirhaneler geliştirilecektir. Tarihi doku içerisinde bulunan STK lar ve yerel halk yer değiştirirken mağduriyet yaşamamalarına sebebiyet vermeden gerçekleştirilmesi önemsenmelidir. Bu anlamda, proje alanı içinde öncelikli olarak yapılaşmamış alanların uygulanması hedeflenmiştir. Diğer bir ifadeyle kademeli bir dönüşüm önerilmektedir. Tasarım bölgeleri; Barla beldesi geneline yönelik geliştirilen kavramsal tasarım planı kapsamından işlevsel alan dağılımları ve birbirleriyle mekânsal bağlantıları göz önüne alınarak belirlenmiştir. Bu bölgeler için detaylı mekânsal tasarım projeleri geliştirilmiştir li yıllardan bu yana yürürlükte olan mevcut imar planı incelendiğinde; bir özgün mekânsal yapı olarak geleneksel doku ve yöresel mimari değerleri korumaya yönelik ilkelerin geliştirilmediği, mevcut parsel, sokak ve yapı dokusu ile uyumsuz yeni yapılaşma koşullarının önerildiği, taşıt trafiğini özendirici bir yaklaşım içerdiği, vb. gibi sorunlar tespit edilmiştir. Mevcut imar planında tespit edilen mekânsal olumsuzluklar ve Isparta Valiliğince düzenlenen geniş katılımlı çalıştayda yapılan toplumsal, ekonomik ve mekânsal öneriler de dikkate alınarak, Barla tasarım Projesi ve bu proje kapsamında tasarım rehberi hazırlanmıştır. Bu bölgeler yeşil koridorlar ve kuşaklarla birbirleriyle bağlantıları sağlanarak mekânsal bütünleşmenin kendi kendine yeten, beldeyi besleyen ve beldeden de gerektiğinde beslenen sürdürülebilir bir yapıda olması hedeflenmiştir. Belde özelinde, üst-ölçek yerleşme biçimi veya makro planlama ölçeğinde sürdürülebilirlik iki eksende ele alınmıştır. İlk eksen, akıllı ya da duyarlı yerleşme (smart settlement) yaklaşımıdır. Bu kapsamda yerel halkın yaşam kalitelerinin mümkün olan en üst düzeye çıkarılması amaçlanmıştır. Diğer eksen ise, kompakt yerleşme (compact settlement) yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, akıllı yerleşme içeriğinin yanında fiziksel çevrenin bütünselliğine dönüktür. Bu eksenlerin etkileri ise; ekoloji ve çevresel boyu, sosyal boyut, ekonomik boyut ve enerji kullanımı altında değerlendirilmiştir. 22