Zirve&Üniversitesi& Sanat&ve&İletişim&Hakemli&Dergisi& ZİRV7E&Ekim&2015&Sayı:&1&& & & Uluslararası İletişim ve Reuters Haber Ajansı

Transkript

1 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 Uluslararası İletişim ve Reuters Haber Ajansı Javanshir GADIMOV 1 ÖZ İletişim insan tarihi ile başlayan olgu ve süreç olmakla birlikte, yazının bulunması, matbaanın icadı ve son yüzyılda da iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile de kitle iletişimi ve uluslararası iletişim boyutları öne çıkmıştır. İleti ya da haberin aktarılması süreci olan iletişimin uluslararası iletişim boyutunda da haber ajansları önemli görevi üstlenmiştir. Basın endüstrisinde özel bir yere sahip olan haber ajanslarının yaklaşık 160 yıllık geçmişi bulunurken, uluslararası haber ajansları denildiğinde ise en çok üç haber ajansı akla gelmektedir. Bunlardan biri de Reuters Haber Ajansı dır. Bu çalışmada da bir telgraf şirketi olarak borsa bilgileri satmakla işe başlayan Reuters in uluslararası kitle iletişim aracı ve çok uluslu bir şirkete dönüşme süreci incelenmiştir. Reuters örneğinde bir ajansın hangi aşamalardan geçerek uluslararası iletişimin vazgeçilmez parçası olabildiği sorusuna cevap aranmıştır. Anahtar Kelimeler: İletişim, uluslararası iletişim, haber ajansları, Reuters 1 Yrd. Doç. Dr., Zirve Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü, javanshir.gadimov@zirve.edu.tr 50

2 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 Giriş İletişim, insan ile başlayan bir süreçtir. İlk insanlardan bu yana iletişim hep var olurken, önce sesli iletişim ile başlayan bu olgu daha sonra mağara duvarlarına resimlerin çizilmesi ile şekilsel iletişim, yazının keşfi ile de artık yazılı iletişime geçilmiştir. Matbaanın icadı ile ise artık basım hızlanmış, gazeteler ortaya çıkmış ve artık kitle iletişim çağı başlamıştır. Günümüzde ise iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile artık uluslararası iletişim de uluslar ve toplumlar arası vazgeçilmez konuma gelmiştir. Birkaç asır önce mektupla, güvercinlerle, atlı kuryelerle sağlanan iletişim, günümüzde teknolojinin sunduğu imkanlarla telefon, internet, uydular ve diğer iletişim araçları ile daha da hızlanmıştır. Bu hızlılık aynı zamanda aktarılan bilginin artmasına ve enformasyon toplumunun ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bireyler, toplumlar, uluslar, artık uluslararası iletişime her zamankinden daha fazla ihtiyaç duymakta ve dünyanın bir köşesinde yaşanan ani borsa dalgalanması, yaşanan deprem ve seçimler çok uzak bölgeleri de etkilemektedir. Bunun sonucu küreselleşen dünya uluslararası bilgi akışına daha fazla önem vermekte, hatta bu bilgiler günümüzde hayatımızın bir parçası haline gelmiştir. Uluslararası iletişim denildiğinde ilk akla gelen uluslararası bilgi akışı olup, bunun da en önemli kısmı uluslararası kitle iletişim araçları tarafından sağlanmaktadır. Uluslararası kitle iletişim araçlarının en iyi örneğini ise haber ajansları oluşturmaktadır. Günümüzde uluslararası alanda hem gelişmiş haber toplama ağına sahip, hem de dünya genelinde haber dağıtım ağına sahip üç önemli haber ajansından bahsedebiliriz. Bu haber ajansları yaklaşık 160 yıllık geçmişe sahip Reuters, Associated Press (AP) ve Agence France-Presse (AFP) haber ajanslarıdır. Uluslararası iletişimde haber akışının önemli bir kısmı da bu ajanslar aracılığıyla yapılmakta ve bu ajansların haber ve haber materyallerini kullanmayan büyük medya kuruluşu da düşünülememektedir. Kuruluşu 1851 e dayanan Reuters haber ajansı, günümüze kadar gelmiş ve başarılı bir uluslararası haber ajansı olarak görülmektedir. Bu çalışmada bir kitle iletişim aracının hangi aşamalardan geçerek uluslararası iletişimde yerini aldığı, uluslararası iletişim aracı olmak için bir kuruluşun hangi özelliklere sahip olması gerektiği ve bu konuma gelene kadar haber ajansı Reuters in karşılaştığı zorluklar ve attığım adımlar incelenmiştir. 51

3 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 Çalışmada kaynak ve belge tarama yöntemi ile uluslararası iletişimde haber ajanslarının yeri ve önemi incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca Reuters in kuruluşundan bu yana tarihindeki önemli gelişmeler, değişimler ve yapılanmalar incelenecek olup, bir haber ajansının uluslararası iletişimde yerini alması için geçirdiği evreler sorusuna cevap aranmıştır. nelerdir İletişim Kavramı ve Uluslararası İletişim İletişim insanla başlayan bir olgu ve süreç olmakla birlikte, iletişim biliminin bütün alanlarla ilişkisi bulunmaktadır. Onun için her disiplin iletişimi kendi perspektifinden yorumlayarak, tanımlayabilmektedir. Ancak en başta iletişim insanlar için bir gereksinim olup, iletişim araçları geliştikçe iletişim yöntemleri de gelişmiştir. İletişim sözcüğü iletmek sözcüğünden türetilmiş olup, yıl öncesine kadar da bu sözcük yerine Arapça kökenli haber sözcüğünden türetilen haberleşme sözcüğü kullanılmaktaydı. Haberleşme ise kişiler arasında haber niteliği olan bilgi, tutum ve davranışların aktarılmasını ifade etmektedir. Ancak haberleşme sözcüğünün giderek anlamının daraltılması sonucu daha kapsamlı iletişim sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır (Aziz, 2010, s. 24). Türk Dil Kurumu iletişim sözcüğünün 1) Duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılması, bildirişim, haberleşme, komünikasyon, 2) Telefon, telgraf, televizyon, radyo vb. araçlardan yararlanarak yürütülen bilgi alışverişi, bildirişim, haberleşme, muhabere, komünikasyon 2 şeklinde açıklamaktadır. İletişim olgu ve sürecinin ana unsuru bilginin aktarımı ile ilgili olup, bu da daha çok haberleşme ile gerçekleştirilmektedir. Bu haberleşme kişiler, gruplar, toplumlar arasında olabileceği gibi, uluslararası iletişim şeklinde de yapılabilmektedir. İletişim sözcüğünün İngilizce karşılığı communication olup, bu da Latince kökenli bir kelimedir. Latince "commun" yani halk, topluluk kökünden türetilmiş bir kavram olan communication bilgi ve düşüncelerin değiş tokuşu anlamına gelmektedir. İletişim ve kitle iletişim bir mesaj, ileti ve bilgi alışverişi süreci olarak değerlendirilmektedir (Soydan Alpaslan, 2014, s. 55). 2 Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu İnternet Sitesi, (Erişim: Erişim tarihi: 1 Aralık 2014). 52

4 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 İnsanların toplumsallaşmasının bir yansıması olarak ortaya çıkan iletişim, bugün doğa kadar eski bir geçmişe sahiptir. Günümüzde artık bir bilim dalı olan iletişim kısaca bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre pek çok etkinlik iletişim sayılacaktır (Çağlar Kılıç, 2009, s. 3). Örneğin iki insanın konuşması iletişim sayılabileceği gibi, ABD merkezli AP haber ajansının bir bilgiyi toplayarak, Türkiye de bir televizyona ulaştırması da iletişim olarak kabul edilmektedir. İletişim bireyler arasında olabileceği gibi, farklı kurumlar, ülkeler (diplomasi) arasında da yaşanabilmektedir. Bu da iletişimin farklı boyutlarda da yaşandığını göstermektedir. İletişimin boyutları bireysel ve toplumsal olmak üzere iki temel kategoriye ayrılmaktadır. Buna göre iletişim en mikro düzeyden en makro düzeye doğru sıralandığında içe dönük iletişim ya da kişinin kendi kendisiyle iletişimi (intrapersonel communication), kişilerarası (interpersonel) iletişim, grup iletişimi, örgüt iletişimi gibi kategoriler bireysel düzeydeki boyutları kapsamaktadır. Kitle iletişimi, uluslararası iletişim, kültürlerarası iletişim gibi boyutlar toplumsal iletişim kapsamına girmektedir (Güngör, 2013, s. 49). Kitle iletişim araçları ile yapılan iletişim ise toplumsal iletişim kapsamına girmekte ve burada daha geniş kitleleri kapsayan iletişim söz konusu olmaktadır. Medyanın geniş kitlelere haber ulaştırması toplumsal iletişime örnek olarak gösterilebilir. Toplumsal iletişim daha çok iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile günümüzdeki hızlı halini almıştır. İletişim bir düzeyi olan kitle iletişim denildiğinde genellikle kitle iletişim araçlarıyla gerçekleştirilen iletişim anlaşılmaktadır. Kitle iletişimin daha geniş kapsamlı hali ise uluslararası iletişimdir. Uluslararası iletişim, ulusal sınırların üstünde işleyen iletişimsel bir boyuttur. Kitle iletişim araçlarıyla kuşatılmış günümüz dünyasında uluslararası iletişimin etki alanı hızla genişlemektedir. Uluslararası diplomatik ilişkiler, anlaşmalar, sözleşmeler, politik ve ekonomik etkileşim, savaşlar ve barışlar bu iletişim kapsamındadır (Güngör, 2013, s. 51). Uluslararası iletişim yaklaşık son 60 yılda bir çok iletişim çalışmasına konu edilmiş ve uluslararası iletişimle ilgili genel varsayımlar dört kategoride toplanmıştır. Birincisi olumlu bakış olan, uluslararası iletişimin ulusları ve insanları bir araya getirerek etkileşimi artırdığı ve uluslararası organizasyonları da topluma yardımcı bir 53

5 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 güç olduğu yaklaşımıdır. İkincisi uluslararası iletişim politik bir yönlendirme aracı olduğu, üçüncüsü ise bilginin uluslararası ekonomik bir güç kaynağı olduğu görüşüdür. Dördüncüsü ise politik bir güç yaklaşımıdır ki, buna göre uluslararası kitle iletişim araçlarını elinde bulunduran ülkelerde gücün merkezileşmesi sağlanmaktadır (Önür, 2002, s ). Uluslararası iletişim boyutu kapsamında sayılan diplomatik ilişkiler, anlaşmalar, sözleşmeler, politik ve ekonomik etkileşim, savaşlar ve barışlar aslında haber değeri taşıyan önemli olaylar ve gelişmeler sayılmakta ve bir ülke ya da bölgede yaşanan böyle bir olay dünyanın diğer bölgesi ve ülkesinde haberdar olma gereksinimini ortaya çıkarmaktadır. Her bir ulus ya da ülke dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan diplomatik gelişmeler, ekonomik etkileşimler ya da savaş ve barıştan haber edinerek kendi politikasını belirlemekte ve çıkarlarını savunacak yolu buna göre belirlemektedir. Dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan olaylarla ilgili bilgi toplayarak onu habere dönüştürmek ve gereksinim duyan kitleye ulaştırma işini ise uluslararası kitle iletişim araçları olan uluslararası haber ajansları üstlenmektedir. Haber Ajanslarının Doğusu Haber ajansları toplumun sosyo-ekonomik gelişimi ve habere olan talep sonucu ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren devreye giren haber ajansları, basın endüstrisinde ayrı bir bölüm oluşturmuştur. İlk haber ajansı Fransa da işadamı Charles- Louis Havas tarafından 1835 yılında kurulan Havas haber ajansıdır. Havas ajansının ilk müşterini ise basından çok diplomatlar, bankerler oluşturmuştur (Tokgöz, 2000, s. 141). Charles-Louis Havas ın Fransa da haber ajanslarını temelinin oluşturmasından sonra Avrupa da başka haber ajansları ortaya çıkmıştır. Avrupa ülkelerinden Almanya da 1848 de Berlin de Bernhard Wolff tarafından Wolff Ajansı kurulmuştur. Paul Julius Reuter ise İngiltere nin başkenti Londra da 1851 yılında günümüzdeki Reuters haber ajansının temelini atmıştır. Bu ajansların kurucuları Wolff ve Reuter, her ikisi de Charles-Louis Havas ın dünyada kurulan ilk haber ajansında çalışmış ve ayrıldıktan sonra gittikleri yerlerde kendi ajanslarını kurmuşlardır. Avrupa da ilk haber ajansları arasında Havas, Wolff ve Reuter in ajansları görünürken, bu ajanslar aynı zamanda bir birinin rakibine de dönüşmüştür. Dünya 54

6 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 genelinde haber toplama işi dönemin teknolojisi ile hem zor, hem de masraflı olduğu için bu üç ajans kendi aralarında işbirliği yaparak, yetki alanları oluşturmuş, hem haberlerin toplanacağı bölgeler, hem de haberlerin pazarlanacağı bölgeler bu ajanslar arasında bölüşülmüştür. Havas, Fransa İmparatorluğu toprakları, İtalya, İspanya, Portekiz ve Güney Amerika bölgesini alırken, Reuter ise İngiliz İmparatorluğu ile Uzak Doğu bölgelerini almıştır. Wolff un alanı ise Almanya, İskandinavya ve Rusya olarak belirlenmiştir. Osmanlı toprakları, Mısır ve Belçika ise Havas-Reuter in ortak alanı sayılmıştır (Girgin, 2002, s. 17). Haber ajanslarının ortaya çıktığı yıllarda Avrupa da Havas-Wolff-Reuter ajansları dikkat çekerken, Atlantik ötesinde ise AP haber ajansını görmekteyiz. AP nin temelleri New York merkezli New York Sun, Herald, Courier and Enquirer, Journal of Commerce ve Express gazetelerinin sahiplerinin 1846 yılındaki toplantısında atılmıştı. Bu ortak girişimin amacı ülkenin güney sınırından Meksika savaşı ile ilgili haberlerin kuzeye daha hızlı ulaştırılması olmuştur. Ayrıca haberlerin iletilmesinde oluşan yüksek telgraf giderinin gazeteler tarafından ortak karşılanarak, gazete başına düşen masrafın azaltılması da amaçlanmıştır. AP, ABD gazetelerinin ortak girişimi olmakla, dünyada kâr amacı gütmeden kurulan ilk haber ajansıdır. AP bu kooperatif tipi yapısını günümüzde de korumakta, ajans yine üye gazeteler tarafından ortak yönetilmektedir. Bununla AP nin Avrupa daki Havas, Wolff ve Reuter in ajanslardan farklı bir amaçla kurulduğu görülmektedir. Günümüzde dünyada çok sayıda haber ajansı olmakla birlikte, uluslararası iletişim alanında söz sahibi olan üç haber ajansından bahsedebiliriz. Bunlar ilk kurulan Havas ajansının devamı olarak kabul edilen Fransız AFP, AP ve Reuters haber ajanslarıdır. Uluslararası haber ajansları olarak kabul edilen bu ajanslar, uluslararası haber akışının önemli bir bölümünü yönlendirmektedir. Bu ajanslara abone olmayan ya da bu ajansların haberlerini kullanmayan önemli kitle iletişim araçları ise düşünülememektedir. 55

7 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 Reuter in Şirketinden Çok Uluslu Thomson Reuters e Günümüzde çok uluslu kitle iletişim ve enformasyon şirketi Thomson Reuters in bir parçası olan Reuters ajansı, 1851 yılında Londra da Paul Julius Reuter tarafından kurulmuştur. Reuters, Londra ya gelene kadar Berlin de yayıncılık işleriyle uğraşmış ve Paris te de Havas ın ajansında çevirmen olarak çalışmıştır. Borsa ve finans işini iyi öğrenen Reuter, Londra da ajansın temellerini atarak öncelikle borsa bilgileri satmayı amaçlamıştır. Reuter, Londra Borsası ile Avrupa daki borsa bilgilerini sağlamak karşılığında Londra Borsası fiyatlarını alma anlaşması yapmıştır. Reuter bununla Londra borsa bilgilerini alarak Paris teki şirketlere satmaya başlamıştır de İngiltere vatandaşı olan Reuter e İngiltere Dışişleri Bakanlığı, bakanlığa Hindistan dan gelen telgrafların kopyalarını elde etme imtiyazı vermiştir. Bununla Reuter, ekonomi dışında haberleri geçme imkanına da kavuşmuştur (Gadimov, 2014, s. 49). Reuter, ajansında ilk olarak borsa bilgileri ve fiyatlarını satmakla işe başlamış ve bunun sonucu da hedef kitlesi bu bilgilere gereksinim duyan ticari kuruluşlar ve iş adamları olmuştur. Borsa bilgilerini ilk başlarda ticari bilgiler takip ederken, Reuters ajansı finans ve ticari bilgileri, bu bilgilere ihtiyaç duyan şirketlere satmakta ve hizmet vermekteydi. Bu da bir haber ve bilginin artık gözle görülür ölçüde ekonomik değer sağlayan bir meta haline gelmesinin en açık örneğidir. Reuter in ajansı büyümeye devam ederken, ilk gazete müşterisi ise 1858 de London Morning Advertiser gazetesi oldu. Reuters günümüzdeki çok uluslu şirket halini alana kadar bir dizi değişimden geçmiştir. İlk değişim Julius Reuter in 1865 de şirketi yeniden yapılandırarak, Reuter s Telegram Company (Reuter in Telgraf Şirketi) adı ile limited şirkete dönüştürmesi ile başlamıştır (Czarniawska, 2011, s ). Şirketin sermayesi ise 250 bin İngiliz sterlini olarak belirlenirken, 10 bin hissenin her birinin değeri 25 İngiliz sterlini şeklinde belirlenmiştir. 3 Reuters, Avrupa'da telgrafın yaygınlaşmasıyla gerçek bir haber ajansı niteliğine kavuşmuştur Atlas Okyanusu hattıyla Amerika'ya, 1872'de Uzak Doğu'ya, 1874'de Güney Amerika'ya ulaşmıştır (Gönenç, 2004, s. 210). Ajans haber toplama 3 Monographs (III), International Commision fort he Study of Communication Problems, UNESCO nun İnternet Sitesi, (Erişim adresi: Erişim tarihi: 1 Aralık 2014). 56

8 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 bölgelerini genişletirken, aynı şekilde haber ulaştırdığı kurum ve kitle iletişim araçları da artmıştır. Ajansın kurucusu Julius Reuter 1899 da ölürken, yönetimi ajansın faaliyetlerini Hindistan, Avustralya, Yeni Zelanda ve Uzak Doğu ya kadar genişleten oğlu Herbert Reuter e bırakmıştır. Herbert Reuter de 1915 te ölürken, Reuters in tarihinde artık bir sayfa kapanmış, bu tarihten itibaren ajans artık bir ailenin mülkiyeti olmaktan çıkmıştır. Ajansın ismi 1916 yılının sonunda İskoçya Union Bank ın yardımıyla Reuters Limited şeklinde değiştirilerek, özel bir şirket halini almıştır. Ajansta farklı servisler, 1941 yılına kadar müdür olan Roderick Jones tarafından yeninden organize edilmiştir. Roderick Jones, Mayıs 1925 te İngiliz gazetelerine bir davet göndererek, ajansın hisselerinin büyük çoğunluğunu almalarını teklif etmiştir (Gadimov, 2014, s. 50). Reuters ajansının tarihinde iki önemli değişim yaşanmıştır. Birincisi 1925 yılından sonra İngiliz gazeteler birliklerinin ajansın hisselerini alması ile Reuters in bir basın ortaklığı haline gelmesidir. Roderick Jones un teklifi sonrası 1925 te İngiltere de yerel gazeteleri temsil eden Press Association ajansın hisselerinin büyük bir bölümünü almış, 1941 de ise bu ortaklığa hisselerin yarısını alan Londra daki ulusal gazeteleri temsil eden Newspaper Proprietors' Association katılmıştır. Artık bu tarihten Reuters ajansı gazetelerin ve basının ortak bir şirketi haline gelmiştir. İngiliz medya kuruluşlarının Reuters ajansındaki ortaklığına 1947 de Avustralya ve Yeni Zelanda basını da katılmıştır. Bu tarihte artık Reuters in hissedarları arasında Avustralya basınını temsil eden Australian Associated Press ve Yeni Zelanda gazetelerini temsil eden New Zealand Press Association yer almıştır. Bunun sonucu Reuters, İngiltere de kayıtlı limited şirket şeklini almıştır (Czarniawska, 2011, s. 13). Bu değişim sonrası Reuters in gelişimi ve büyümesi daha da artmış ve habercilik, ajansçılık ve iletişim teknolojileri alanında bir çok yeniliğe imza atmıştır. Artık Reuters gerçek bir uluslararası haber ajansı konumuna yükselmiştir. Reuters in tarihindeki ikinci köklü değişikliği ise 2002 yılında yaşadığı kriz ve ekonomik sıkıntılar zamanında yapılmıştır. Ajansı bu sıkıntıları atlatmak ve şirketin kârını yükseltmek için bir dizi girişimde bulunmuş ve bunlar arasında farklı dönemlerde toplamında 2 binden fazla çalışanı işten çıkarmak da yer almıştır. Ancak bu tedbirler sonuç vermezken, Reuters 2007 yılında Kanada merkezli firma The Thomson Corporation ile değeri 17,2 milyar dolar olan şirket birleştirme anlaşması yapmıştır. Bu 57

9 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 şirket evliliğinin sonucu yeni şirketin de adı Thomson Reuters olarak değiştirilmiştir (Gadimov, 2014, s. 53). Bugün İngiltere merkezli Reuters Haber Ajansı, Reuters Group olarak çok uluslu kitle iletişim ve enformasyon şirketi Thomson Reuters in bünyesinde şirketin habercilik ayağı olarak faaliyet göstermektedir. Ajansın dünyanın 200 noktasında yaklaşık muhabiri bulunmaktadır. 4 Yaklaşık 160 yıllık geçmişe sahip Reuters Haber Ajansı, uluslararası iletişimin vazgeçilmez parçası olarak yerini korumaktadır. Sonuç İletişim insan tarihi ile başlayan olgu ve süreç olmakla birlikte, yazının bulunması, matbaanın icadı ve son yüzyılda da iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile de kitle iletişimi ve uluslararası iletişim boyutlarına ulaşmıştır. İleti ya da haberin aktarılma süreci olan iletişimin uluslararası iletişim boyutunda da haber ajansları önemli görevi üstlenmiştir. Haber ajansları basın tarihinde 1835 yılında kurulan Havas ajansı ile yerini almış ve kitle iletişim alanında ve basın endüstrisinde farklı bir bölüm oluşturmuştur. İlk haber ajansları Havas ve Reuters kâr amaçlı şirketler olarak kurulmuştur. Uluslararası iletişim alanında önemli bir yere sahip haber ajansları ve özellikle uluslararası haber ajansları AFP, AP ve Reuters günümüzde basın için önemli bilgi, haber ve haber materyalin kaynağı haline gelmiştir. Bu ajanslar arasında Reuters kendine has geçmişi ve geçirdiği değişimler ile farklı bir yere sahiptir. Reuters in diğer uluslararası ajanslar AP ve AFP den farkı günümüzde çok uluslu bir şirket haline gelmesidir. AP kooperatif yapısını günümüzde de korurken, AFP ise İkinci Dünya Savaşı nın bitmesinden sonra kamu kuruluşu biçimini almıştır. Reuters ise kuruluş yeri ve habercilik merkezi Londra olan ancak yaptığı şirket ortaklığı ile Kanada merkezli Thomson şirketi bünyesinde yer alan ve çok geniş kapsamda haber ve enformasyon üreten bir şirket halini almıştır. Bu çalışmada iş adamı Reuter tarafından kurulan bir telgraf şirketi Reuters in nasıl günümüzde uluslararası iletişimin vazgeçilmezi olan çok uluslu şirkete dönüşmesi incelenmiştir. Reuters in bu başarısının aslında genişlerken farklı basın kuruluşlarını da 4 Reuters News Agency, Thomson Reuters Şirketi İnternet Sitesi, (Erişim adresi: Erişim tarihi: 1 Aralık 2014). 58

10 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 kendine ortak etmesinden kaynaklandığını görmekteyiz. Özellikle 1925 te İngiliz basın birliklerinin hisseleri alması ve 2008 yılında da Thomson ile birleşmesi şirketin büyümesi, ekonomik sıkıntıları atlatması ve büyümesine yol açmıştır. Günümüzde uluslararası haber ajansları olan AFP, AP ve Reuters küçük bir ajans olarak işe başlarken, bugün dünya genelinde haber toplama ağına sahip ve dünyanın farklı bölgelerine haber ve bilgi ulaştıran ajanslara dönüşmüştür. Ancak iletişim teknolojilerine ayak uyduramayan ya da artan haberleşme giderlerini karşılamayan ajanslar ise küçülmüş ya da habercilik alanından silinmiştir. Sonuç olarak Reuters haber ajansının ilk önce dönemin borsa bilgileri satarak işe başladığı daha sonra ise çok geniş sahalara yayıldığı görülmektedir. Ancak genişledikçe artan giderleri ise basın ortaklığı ve şirket birleşmesi yoluyla gidermiş ve günümüzdeki konumuna ulaşmıştır. 59

11 ZirveÜniversitesi SanatveİletişimHakemliDergisi ZİRV7EEkim2015Sayı:1 Kaynakça Aziz, A. (2010). İletişime Giriş (3. Basım ed.). İstanbul: Hiperlink Yayınları. Czarniawska, B. (2011). Cyberfactories: How News Agencies Produce News. Cheltenham: Edward Elgar Pub. Çağlar, İ., Kılıç, S. (2009). Genel İletişim (2. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Gönenç, Ö. (2004). Dünya Medyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları. Güngör, N. (2013). İletişim: Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi. Gadimov, J. (2014). Sovyetler Birliği nin Çöküşünden Sonra Rusya ve Türk Cumhuriyetlerinde Haber Ajansları. İstanbul: (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Girgin, A. (2002). Uluslararası İletişim: Haber Ajansları ve A.A. İstanbul: DER Yayınları. Soydan, E., Alpaslan, N. (2014). Medyanın Doğal Afetlerdeki İşlevi. İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi (7), Önür, N. (2002). Küreselleşen Dünyada İletişim ve Toplum. Ankara: Alp Yayınları. Türk Dil Kurumu. (2014). Güncel Türkçe Sözlük. (Erişim tarihi: 1 Aralık, 2014, Erişim adresi: Türk Dil Kurumu: Thomson Reuters. (2014). Reuters News Agency. (Erişim tarihi: 1 Aralık 2014, Erişim adresi: Thomson Reuters: Tokgöz, O. (2000). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi. UNESCO. Monographs (III). International Commision fort he Study of Communication Problems. Paris: UNESCO. 60