TRAFİK SİMÜLASYON TEKNİKLERİ

Transkript

1 TRAFİK SİMÜLASYON TEKNİKLERİ 2. HAFTA Doç. Dr. Haka GÜLER ( )

2 1. TRAFİK AKIM PARAMETRELERİ Üç öeml rafk akım parameres vardır: Hacm veya akım oraı, Hız, Yoğuluk. 2. KESİNTİSİZ AKIM HACİM E AKIM ORANI Hacm (olume): erle br zama aralığıda br yolda veya şere br okada geçe oplam araç sayısıa hacm adı verlr. Trafk hacm yıllık, gülük, saalk veya dakkalk peryolarda fade edleblr. Akım oraı (Flow Rae): Br saade az br zama aralığıda br yolda veya şerde geçe araçları eşdeğer saalk oraıdır. Bu zama aralığı geelde 15 dakka olarak alıır. Hacm ve akım oraı arasıdak farkı blmek öemldr. Hacm bell br zama aralığıda br okada geçe veya ahm edle oplam araç sayısıdır. Akım oraı 1 saalk zama aralığıda daha az br sürede br okada geçe araç sayısıı eşdeğer saalk oraıdır. 15 dakkalık br peryoda 100 araç hacm belrlemşse akım oraı: 100/0.25saa veya 400 araç/saa olarak hesaplaır. Hacm ve akım oraı 15 dakkalık dlmlerde 4 ae hacmde göserleblr. Bu değeler 1000, 1200, 1100 ve 1000 araç olarak ölçüleblr. Toplam hacm değer 4300 araçır. 15 dakkalık peryoda maksmum akım, akım oraı 1200 araç/0.25saa veya 4800 araç/saa. Pk akım oraları özellkle kapase aalzlerde çok öemldr. Pk akım oraı ve saalk akım değerlerde pk saalk fakör değer elde edlr (PHF). PHF = Saalk Hacm / Pk Akım Oraı (ayı saa dlm çde) Şaye 15 dakkalık peryo kullaılırsa, PHF 4x 15 PHF= Pk saa fakör = Saalk hacm (araç/saa) 15=Pk 15 dakka süresce geçe hacm pk saalk değer (Araç/15 dakka) PHF bldğ zama, v PHF v= Pk 15 dakkalık dlmde akım oraı (Araç/saa) = Pk saalk akım (Araç/saa), PHF= Pk saa fakör PHF le lgl kurallar: PHF 1.0 2

3 PHF 0.25 (Pk 15 dakka çde üm araçlar) PHF ı 1.0 değere yakı olması her 15 dakkalık peryolarda uarlı br akım olduğuu göserr. PHF değer rafk hacmdek değşkelğ göserr. PHF ü yol kapasesyle br lşks yokur. HIZ Hız, rafk servs kales belrlemesde öeml br parameredr. Şehrlerarası k şerl br yolu, keç yolları, örüü kesmler vb. yolları servs düzey hızla belrler. Hız klomere/saa csde fade edlr. L S 1 1 L 1 L a S= Oralama seyaha hızı (km/sa) L=Yol uzuluğu (km), = Gözlee seyaha süreler, 1 1 a =L yolu boyuca oralama seyaha süres (saa) Seyaha süres, rafk sıkışıklığı veya dğer sebeplerde kayaklaa durma ve duraklamaları da çermekedr. Trafk akımıda kullaıla dğer hızlar aşağıda verlmşr: a) Oralama şleme hızı b) Oralama sehaya hızı c) Mesafeye bağlı oralama hız d) Zamaa bağlı oralama hız e) Serbes akım hızı Zamaa bağlı oralama hız TMS d Bu hızlar radarla esp edlrler. Mesafeye bağlı oralama hız SMS d xd Bu hızlar seyaha süresyle esp edlrler. Oralama şleme hızı, d r xd r r d: Seyaha edle mesafe 3

4 : Gözlem sayısı :. aracı hızı :. aracı sehaya süres r:. aracı şleme süres İşleme sürese geckme süreler dahl edlmez. Zamaa bağlı oralama hız le mesafeye bağlı oralama hız arasıdak lşk: 2 SSMS TMS SMS SMS S 2 SMS : Mesafeye bağlı oralama hızı öreklem varyası S 2 SMS ( or 1 ) 2 Zamaa bağlı oralama hız ve mesafeye bağlı orala hız arasıdak lşk aşağıdak grafke göserlmşr. Mesafeye bağlı oralama hız, SSMS (km/sa) Zamaa bağlı oralama hız, S TMS (km/sa) Şekl 1. Zamaa bağlı oralam hız ve Mesafeye bağlı oralama hız 4

5 Örek: Tablo 1. Hız ölçümler Hızlar 1.Araç 2.Araç 3.Araç 4.Araç 5.Araç Toplam Oralama aryas Sehaya süres (s) (142+11) İşleme süres (s) Geckme süres (s) Oralama sehaya hızı (km/sa) 1.9x3600/153 Oralama şleme hızı (km/sa) 1.9x3600/142 Kesm uzuluğu=1.9km Zamaa bağlı oralama hız = 256/5=51.2km/sa Mesafeye bağlı oralama hız = 5x1.9/686 = 49.8km/sa Korol: /49.8=51.7km/sa =51.2km/sa Örek: Aşağıdak abloda verleler kullaarak seeler hesaplayıız. Tablo 2. Hız ölçümler Hızlar 1.Araç 2.Araç 3.Araç 4.Araç 5.Araç Toplam Oralama aryas Sehaya süres (s) İşleme süres (s) Geckme süres (s) Oralama sehaya hızı (km/sa)? Oralama şleme hızı (km/sa) Gözlem sayısı= 5 Ade Kesm uzuluğu= 3.3 km Zamaa bağlı oralama hız =? km/sa Mesafeye bağlı oralama hız =? km/sa Korol:? km/sa Hız lmler belrlemes Yasal olarak hız lmler belrler, Bell kesmlerde hız lmler koulur, Ölçüm yoluyla hız lmler belrleeblr Ölçüm yoluyla hız lmler belrlemesde %85 c hız değer maksmum hız olarak belrler. Bu yöemde: Sürücüler büyük çoğuluğuu %85 c hızda: Tedbrl gkler, Br kaza semedkler, 5

6 arış okasıa bu hızla e kısa sürede varacakları, kabul edlr. %85 c hızı esp edlmesde sask yöemlerde yararlaılır. İsele bölgede hız ölçümler yapıldıka sora hızları frekasları kümülaf olarak aşağıdak grafğe şler: Şekl 2. %85 c hızı esp edlmes Örek: Br yol kesmde 749 aracı hızları esp edlerek kayı alıa alımışır. Bu bölgede maksmum hız %85 c hız değer le esp edlecekr. Yüzde kaç aracı hızı ve yüzde kac araça hızlı yüzde maksmum hız olarak alımalıdır? 0.85 x 749 = 637 aracı yapmış olduğu hız değer (1-0.85)x749 = 112 aracı hızıda daha düşük hız değer Örek: Br karayoluda hız lmler %85 c hız değer esas alıarak esp edlecekr. Yapıla gözlemlerde araçları hız değerler esp edlmş ve kayı alıa alımışır. Bu karayoluda hız lm belrleyz. Gözlee hızlar: 40, 45, 50, 55, 60, 65, 70, 75, 80, 60, 60, 65, 65, 70, 70, 70, 70, 75, 75, 75, 80. 6

7 Çözüm Hızlar Frekas % Kümülaf (f) Kümülaf (% f) Toplam Hız (%85 c) = 83 km/sa YOĞUNLUK Belrl br zamada br yolu veya şerd bell br uzuluğuda bulua araç (veya yaya) sayısıa yoğuluk adı verlr. Yoğuluk araç/km veya pc/km (Brm araç/km) olarak göserlr. Yoğuluğu doğruda ölçülmes çok zordur. Aşağıdak eşlk kullaılarak yoğuluk hesaplaablr: D S : Akım oraı (Araç/saa) S: Oralama sehayahızı (km/sa) D: Yoğuluk (Araç/km) Örek: Akım oraı 1000 araç/saa, oralama seyaha hızı 50 km/sa se 7

8 1000 D 20 araç/km 50 TAKIP SÜRESİ E TAKİP ARALIĞI (Headway ad Spacg) Takp aralığı rafk akımı çde bulua k aracı ayı okasıda ölçüle mesafedr (Ö ampo, arka dgl vb.). Takp süres k aracı br yolda veya şerde ayı okada geçklerde, araçları ayı okasıda ölçülerek bulua aradak zama farkıa demekedr. Takp süres ve akp mesafes mkroskobk paramerelerdr. Yoğuluk ve akım oraı se makroskobk paramerelerdr. Takp mesafes mere olarak ölçülür ve hava fooğrafları kullaılaraak karmaşık ekklerle belrler. Takp süres se kroomere kullaılarak ölçüleblr. Yoğuluk (araç/km)=1000/aralık(m/araç) Takp süres (s/araç)=takp mesafes(m/araç)/hız(m/s) Akım oraı (araç/saa)=3600/takp Mesafes (s/araç) Şekl 3. Takp süres ve mesaf Örek: Aşağıda br yol kesmde geçe 8 aracı ara mesafeler zama csde belrleerek ablolaşırılmışır. Oralama ara mesafey zama csde hesaplayıız. Tablo 3. Ara mesafe ölçümler Araç No Geçş saa Ara mesafe (Zama: Saye) Oralama ara mesafe: h or h s 7 8

9 h or (h max h 1 m ) s 7 Takp Mesafes ve Akım Arasıdak İlşk Takp mesafes: Saye/Araç Akım Oraı: Araç / Zama Dolayısıyla Akım Oraı Takp Mesafes ersdr: q 1 h av Örek: Br karayoluda oralama akm mesafes 7.38 s se yolu akım oraıı hesaplayıız. q 1 h av arac / s 0.136*3600=488 arac/saa Maksmum akım oraı esp edlmes Maksmum akım oraı karayoluda hareke ede araçları akp mesafese bağlıdır. Takp süres sürücüler reaksyo süreler le doğru oraılıdır. Reaksyo süres kş özellklere bağlı olarak değşmekle beraber geelde 1 sayede azdır. Reaksyo süres rafk durumua bağlı olarak 0.5 le 4 saye arası değşr. Acak freleme reaksyo süres yaklaşık olarak 2.5 sayedr. Ülkede ülkeye değşmekle beraber araç akp aralıklarıda 2 saye kuralı ya da 3 saye kuralı bulumakadır. Sürücüler ödek aracı akp ederke bu ara mesafe süres bırakırlar. 3 saye akp aralığı esas alıdığıda: Maksmum akım oraı = 3600 x 1/3 = 1200 araç/saa Ooyolları şer başıa gerçek kapaseler araç/araç/şer olarak değşmekedr. Aşağıdak abloda çeşl yollarda ölçüle şer başıa maksmum akım oraı değerler verlmşr: 9

10 Tablo 4. Akım ora değerler Örek: Akım oraı 2250 araç/saa olması durumuda akp mesafes hesaplayıız. q 1 h av h=3600x1/2250 = 1.6 saye 10