ÜNİTE 1 Microsoft Windows Server 2003 İşletim Sistemi

Transkript

1 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ K İ T A P L A R I ÜNİTE 1 Microsoft Windows Server 2003 İşletim Sistemi Konu 1: Microsoft Windows Server 2003 ün Yenilikleri Konu 2: Microsoft Windows Server 2003 Ailesi Konu 3: Windows Server 2003 Yenilikleri (Özet) Konu 4: Small Business Server (SBS) 2003 Konu 5: Windows Server 2003 Öncesi Konu 6: Windows NT Konu 7: Windows XP Konu 8:.NET İle İlişkisi Konu 9: Internet Information Server (IIS) 6.0 Konu 10: Sunucu Rolleri Konu 11: Teknik Özellikler Konu 12: Yönetim Araçları Konu 13: SUS Terimler Özet Gözden Geçirme Sınava Hazırlık İçin İngilizce Sorular Soru Yanıtları Kaynaklar Bu bölümü tamamlayan okuyucu; Windows Server 2003 işletim sistemini özelliklerini sayabilir. Windows Server 2003 ün teknik özelliklerini ve farklı Edition larını (paketlerini) bilir. Windows Server 2003 ün yanı sıra, Windows 2000 nden gelen özellikleri de bilir. Windows Server 2003 sunucusunun üstlenebileceği rolleri sayabilir. Windows Server 2003 ün yeniliklerini sayabilir.

2 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 18 Konu 1: Windows Server 2003 ün Yenilikleri Şekil 1.1: Windows Server 2003 ün yenilikleri» Windows Server 2003 Network leri daha iyi ve kolay yönetmek için geliştirilen yeni teknolojilere sahiptir.» Sertifika sınavları ve gerçek yaşam gereksinimleriyle karşılaşıldığında bu yeni özellikleri iyi bilmeniz gerekir!» Genel olarak bakıldığında Windows Server 2003 Windows 2000 e bir upgrade niteliği taşır. Bununla birlikte, yeni yetenekler, iyileştirmeler ve güvenlikteki gelişmeler son derece önemlidir. Microsoft Windows Server 2003, Microsoft Windows 2000 in yeni (gelişmiş) versiyonu şeklinde tasarlanmış bir işletim sistemi dir. Microsoft Windows 2003 Server işletim sistemi birçok üründen oluşan bir işletim sistemi ailesidir. Bu aile server (sunucu) ürünlerden oluşur. Windows 2000'de olduğu gibi, Windows 2000 Professional gibi bir client (istemci) işletim sistemine sahip değildir. Windows Server 2003, gelecek nesil server işletim sistemini ifade etmektedir. İçerdiği yeni teknolojiler ve güvenlik özellikleriyle günümüz iş dünyasının gereksinim duyduğu servisleri ve alt yapıyı sağlar. Windows Server 2003'ün yeniliklerini şu şekilde açıklamaya başlayalım:.net Framework.NET uygulamalarının çalıştırılmasını sağlayan çalışma zamanı artık Windows Server 2003 üzerinde yerleşik olarak var. Böylece,.NET uygulamaları Windows Server 2003 üzerinde doğrunda çalışabilir. IIS 6.0 Yeni Internet Information Server (IIS). Özellikle XML tabanlı yapılandırma ve sitelerin güvenli biçimde çalıştırılmasını sağlayan özelliklere sahiptir. Shadow Copy/Restore Kullanıcı verilerinin yedeklenmesi ve gerektiğinde belgenin istenilen sürümünün geri yüklenmesini sağlayan gelişmiş bir yedekleme sistemi. UDDI servisleri Kurumların kendi UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) servislerini çalıştırabilmelerine olanak tanıyan bir özelliktir. Uygulama geliştiriciler organizasyon içindeki Web Servislerini bulabilirler.

3 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 19» XML Web Services Özellikle yazılım ve dağıtık uygulamalar dünyasında bir devrim olan XML Web Servislerinin tasarımı ve kullanımı için yardımcı olur. EMS (Emergency Management Services) İşletim sisteminin çökmesi durumunda uzaktan kontrol edilebilmesini sağlar. ASR (Automated System Recovery) Boot etmeyen sistemin açılması için kurtarma teknikleri uygular. F2 tuşuna basılarak sistemin açılış sırasında ASR ile boot etmesi sağlanır. Komut Satırından (Command Line) Yönetim command shell olarak bilinen komut satırı ortamı, kullanıcının işletim sistemiyle doğrudan iletişim kurmasını sağlar. Windows server işletim sistemi Cmd.exe olarak bilinen komut satırına sahiptir. Grafik ekran olmayan (karakter tabanlı) bu ortamda yalnızca karakter tabanlı çalışan komutlar ve programlar kullanılır. Windows Server 2003, yeni komut satırı programlarıyla bu tarz çalışmaya daha fazla önem vermektedir. Active Directory Windows 2000 için tasarlanan Active Directory, Windows Server 2003'de daha geliştirilmiş. Yeni gruplama ve yönetim stratejilerine, ayrıca tasarım olanaklarına sahip olmuştur. Active Directory de forest modları, domain modları (FSMO'lar) yeniden düzenlenmiştir. Bu düzeyler Functional Level olarak adlandırılır. Group Policy Grup Policy yönetiminde yeni bir yönetim aracı (GPMC), ayrıca RSoP gibi kullanıcıların hangi grup politikalarından etkilendiğini gösteren önemli bir araca sahiptir. DFS (Distributed File System) Yeni özellikleriyle dağıtılmış dosya yönetim sistemi. Fiziksel olarak farklı konumlardaki dosyaları mantıksal olarak bir dizin altında toplayarak paylaşımların daha kolay kullanılmasını ve yönetilmesini sağlar. EFS (Encryption File Systems) Dosyaların şifrelenmesini sağlayan şifreleme sistemidir. Kullanıcılar tarafından olarak kolayca kullanılır. RIS (Remote Installation Services) Uzaktan otomatik kurulumda yeni özellikler ve kolaylıklar. Windows 2000'de yalnızca Windows 2000 Professional'ın kurulması için çalışan RIS, Windows Server 2003 de Windows Server 2003 server larında kurulumunda kullanılabilir. Cluster Teknolojileri Sekiz noda kadar gerçekleştirilebilen Server Cluster, otuz iki noda kadar gerçekleştirilebilen NLB (Network Load Balancing) cluster teknolojilerine sahiptir. IPv6 Sekiz oktetli yeni IPv6 adresleri desteklenir. IPv6, IPv4 adresleme sisteminin geliştirilmiş bir versiyonudur. Adres sayısı artırılmış, başlık formatı basitleştirilmiş, güvenlik ve otomatik konfigürasyon seçenekleri eklenmiştir. FE80:1234:FCAB:0020:0A10:10DE:FCFC:FCFC

4 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 20 Konu 2: Microsoft Windows Server 2003 Ailesi Şekil 1.2: Windows Server 2003 Ailesi üyeleri» Windows işletim sistemleri, ölçeklenebilme (scalable) amacına uygun olarak tasarlanmış farklı paketlere sahiptir.» Windows 2000 deneyimi olan kurumların Server 2003 e geçmeleri kolay olmakla birlikte, Windows NT dünyası Server 2003 e tamamen yabancıdır. Ancak NT'den de Windows Server 2003'e geçmek için tipik senaryolar mevcuttur.» Her bir ürünün destekleyebildiği donanım özelliklerini ve yeteneklerini iyi bilmek gerekir. Microsoft Windows 2003 Server işletim sistemi birçok üründen oluşan bir işletim sistemi ailesidir. Bu nedenle orijinal dokümanlarda Windows Server 2003 Ailesi ya da Windows Server 2003 Family olarak söz edilir. Server ailesinin üyelerine bakalım: Windows Server 2003 Server ailesinin dört üyesi vardır: Windows Server 2003, Standard Edition Orta ve büyük kurumların gereksinimlerini karşılamak için geliştirilmiş bir server işletim sistemidir. Temel dosya ve yazıcı paylaşımını, Web server görevini, Terminal Server vb. iletişim ve network olanaklarına sahiptir. Active Directory ile domain kurulumunu ve yönetimini destekler. Aile içinde en yaygın kullanılanıdır. Windows Server 2003, Enterprise Edition Daha büyük kurumlar için geliştirilmiş, daha büyük donanım ve uygulama gereksinimlerini destekleyen ve clustering (kümeleme) çözümü sağlayan bir sürümdür. 32-bit ve 64-bit sürümleri olan bu işletim sistemi güvenlik ve performans gereksinimi için tercih edilir. Windows Server 2003, Datacenter Edition Kritik görevler için geliştirilmiş üst bir server işletim sistemidir. Kesintisiz çalışmak, büyük donanım özelliklerine destek vermek için tercih edilir. Datacenter programı içinde dağıtılır. 32-bit ve 64-bit sürümleri vardır. Windows Server 2003, Web Edition.NET uygulamalarını barındırmak üzere geliştirilmiş, kısıtlı yetenekleri olan bir server işletim sistemidir. İlk defa Windows Server 2003 içinde geliştirilmiştir. Intranet lerde uygun bir Web server olarak kullanılabilir.

5 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 21 Windows Server 2003 Standard Edition Şekil 1.3: Windows Server 2003 Ailesi üyeleri ve client (istemci) bilgisayarlar» Windows Server 2003, Standard Edition küçük ve orta büyüklükte şirketlere directory, dosya, yazdırma, uygulama, multimedya ve Web servislerini sağlayabilen sağlam ve çok yönlü bir server. Windows Server 2003 Standard Edition, küçük ve orta büyüklükteki şirketlerde kullanılabilecek bir işletim sistemidir. Şirket network lerini güvenli bir şekilde yönetebilecek ve gerekli donanımı destekleyebilecek özelliklere sahiptir. 2 CPU. Active Directory ile domain tasarımı sağlar. Dosya ve yazıcı paylaşımını destekler. Güvenli Internet bağlantısı sağlar. Uzaktan yönetim ve Terminal Servis uygulamalarını destekler. En fazla 4 gigabayt (GB) belleği destekler. Gelişmiş network özelliklerine sahiptir: Internet Authentication Service (IAS), Network Bridge, Internet Connection Sharing (ICS). vb. DNS, DHCP, IIS, Terminal Server, Active Directory, network servisleri vb. teknik özelliklere sahiptir. Kerberos,PKI (Public Key Infrastructure) gibi güvenlik alt yapısı. Eksikleri: Server Cluster teknolojisi ve büyük donanım özelliklerine destek verememesi diyebiliriz. Itanium desteği yok. Fazlası: Ayrıca bu ürünün Türkçe sürümünü de bulmak mümkündür (ilgilenenlere duyurulur).

6 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 22 Windows Server 2003 Enterprise Edition Şekil 1.4: Windows Server 2003 ile clustering teknikleri» Enterprise Edition orta ve büyük ölçekli şirketler için güçlü bir sunucu platformu oluşturmak amacıyla tasarlanmıştır. Windows Server 2003, Enterprise Edition orta ve büyük ölçekli şirketler için güçlü bir sunucu (server) platformu oluşturmak amacıyla tasarlanmıştır. Server uygulamaları, XML Web servisleri ve altyapı tasarımı için önerilen bir işletim sistemidir. Yüksek güvenilirlik, güvenlik ve performans sağlar. Enterprise Edition, veritabanı yönetimi ve elektronik ticaret gibi büyük ticari işleri gibi kesintisiz işlemleri yerine getirmek içindir. Bu tür alanlarda sistemin sürekli çalışması gerekir. Enterprise Edition, Windows Server 2003, Standard Edition içindeki bütün özelliklere sahiptir. Ayrıca kullanılabilirlik (süreklilik) ve ölçeklenebilirlik bakımından daha gelişmiştir.» Data Pipe firmasının clustering çözümü sitesinden incelenebilir. 4-node clustering Enterprise Edition ın özellikleri: 32 GB RAM desteği vardır, 64 GB a yükselebilir. Sekiz işlemciye (CPU) kadar destek: Simetrik Çoklu işlemci desteği (SMP): Windows Server 2003, Enterprise Edition sunucuları sekiz işlemciye kadar destekler. Cluster servisi: Server clusterları önemli uygulamalar, mesaj sistemleri ve genel ticari işlemler için yüksek dayanıklılık sağlar. Sekiz- node clustering desteği var. 64-bit desteği: Windows Server 2003, Enterprise Edition da hem 32-bit hem de 64-bit desteği vardır. 64-bit sürüm, özellikle yüksek bellek ve hesaplama gereksinimi olan uygulamalar için geliştirilmiştir. CAD/CAM uygulamaları örnek verilebilir. Microsoft Metadirectory Services desteği: Microsoft Metadirectory Services (MMS) şirketlerin birden çok dizin sisteminin (Directory services) birleştirmesini sağlar. Hot Add Memory: Hot Add Memory özelliği ile çalışırken bilgisayara bellek eklemek ve uygulamalar için kullanılabilir hale getirmek mümkündür. Bu özellikler ayrıca Windows Server 2003, Datacenter Edition da da vardır.

7 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 23 Windows Server 2003 Enterprise Edition Şekil 1.5: Windows Server 2003 Ailesi üyeleri ve client (istemci) bilgisayarlar» Büyük server lara gereksinim duyulduğunda Enterprise Server özellikleri ve performansı değerlendirilebilir.» Microsoft.com, Casestudies sitesinde belli şirketlerin networklerinde Kullandıkları Windows Server 2003 paketlerini görebilirsiniz. Terminal Services Session Directory: Yük dengeleme özelliğidir. Kullanıcıların bağlanmış sunucuya yeniden bağlanmasını sağlar. NUMA (Non-Uniform Memory Architecture) Desteği: Çok işlemcili donanımlarda gelişmiş bellek yönetimi sağlar. NUMA(Non-Uniform Memory Architecture) Desteği Non-Uniform Memory Access ya da Non- Uniform Memory Architecture (NUMA) bellek yönetimiyle ilgili bir özelliktir. NUMA sayesinde bilgisayar kapatıldıktan sonra verilerin bir süre silinmeden kalması sağlanır. NUMA genellikle birden çok işlemci arasındaki iletişimde kullanılır. Birden çok işlemci aynı bellek alanını kullanmak istediğinde NUMA desteğini kullanılır. Bu özellikler ayrıca Windows Server 2003, Datacenter Edition da da vardır. Değişik yerlere (illere) dağılmış büyük bir şirket için Active Directory yi kurmayı planlıyorsanız; Exchange Server 2003 ı mesajlaşma işi için kullanabilirsiniz. Ayrıca Microsoft Metadirectory Services (MMS) kullanarak şirket içindeki senkronizasyonu yönetebilirsiniz. Bu durumda kullanılabilecek en etkin Windows Server 2003 seçimi hangisi olacak? Yanıt: Windows Server 2003, Enterprise Edition. Standard ve Web Edition larının MMS desteği yoktur.

8 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 24 Windows Server 2003 Datacenter Edition Şekil 1.6: Datacenter Edition özellikleri» Büyük ölçekli çözümler için geliştirilmiş bir sunucudur.» Sekiz işlemli bir bilgisayar sistemi üzerinde kurulabilir.» 32-bit edition daki.net framework, ASP.NET gibi bazı özellikler 64-bit edition da yoktur. SMP - Simetrik Çoklu işlemci (Symmetrical Multiple Processing) Windows Server 2003 Datacenter Edition, sağlamlık, dayanıklılık, yüksek kapasite, %100 (% ) kesintisiz çalışma gerektiren büyük projelerde kullanılan üst düzey bir server işletim sistemidir. Veritabanları ve önemli IT çözümlerini oluşturmak, büyük miktarda gerçek zamanlı işleme gereksinim duyulduğunda tercih edilebilir. Örneğin finansal uygulamalar. 32-yollu simetrik çoklu işlemci (SMP) desteği ve standart özellikler olarak da hem sekiz nodlu clustering, hem de yük dengeleme (load balancing) servislerini sunan bir serverdır. Windows Server 2003 Datacenter Edition, 64-bit bilgi işlem platformlarında da kullanılabilir. Windows Server 2003, Datacenter Edition ın özellikleri: 32-yollu ve 64-yollu SMP (128-yollu SMP versiyonu da vardır) 64 GB RAM desteği (32-bit edition) ve 128 GB RAM (64-bit edition) desteği. Itanium tabanlı sistemlerde 512 GB a kadar RAM desteği sağlar. Sekiz nodlu kümeleme (eight-node clustering). Intel Hyper-threading desteği. Bu teknoloji tek bir işlemcinin birçok iş parçasını aynı anda işlemesini sağlar. NUMA desteği. Windows Server 2003, Datacenter Edition da Static Resource Affinity Table kullanarak işletim sisteminin etkinliğini artırır. Bu işlemler, çok işlemcili ortamda iş parçalarının programlanması ve bellek yönetimiyle ilgilidir. Terminal Services Session Directory. Terminal Services Session Directory, kullanıcıların kesilen bağlantılarının yeniden bağlanmasını sağlayan bir yük dengeleme servisidir.

9 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 25 Windows Server 2003 Web Edition Şekil 1.7: Windows Server 2003 Ailesi üyeleri teknik özellikleri» Yalnızca bir Web Server gereksinimini karşılamak için kullanılır.» Web sayfalarının, Web sitelerinin, Web uygulamalarının ve Web servislerinin yayınlamasını kolay hale getirir.» Sunucu bir Internet gateway, DHCP veya fax sunucusu olamaz. Remote Desktop yardımıyla uzaktan yönetilebilse de bilinen anlamda bir Terminal Server olamaz.» Bir domain de member server olabilir ancak domain controller (DC) olamaz.» File Server olarak kullanılmasın diye dosya paylaşımlarında en çok 10 bağlantı. Windows Server ailesinin yeni bir sürümü olan.net Web Server, Intranet Web sitelerinin host edilmesine ve yayınlanmasına odaklı özel bir Web serverdır. Kullanımı ve yönetimi kolay olan Web server, diğer server özellikleri bakımından sınırlı özelliklere sahiptir. Windows Server 2003 Web Edition,.NET Framework'ün parçası olan Microsoft ASP.NET' i kullanarak programcıların XML Web servislerini ve uygulamalarını hızla oluşturabilecekleri ve kullanabilecekleri bir platform sağlar. Windows Server 2003 Web Edition ın özellikleri: Dağıtılması ve yönetilmesi kolaydır..net Framework'ün önemli parçalarından biri olan Microsoft ASP.NET teknolojisini kullanan ve hızla gelişen ve dağıtılan Web servisleri ve uygulamaları için bir platform sağlar. Tarayıcı tabanlı arabirimle uzak iş istasyonundan yönetilebilir. 2 CPU ve 2 GB RAM desteği. Windows Server 2003 Web Edition kurulu bilgisayarlar Active Directory domain in üyesi olabilirler. Ancak Active Directory nin üzerinde kurulup çalışması için yetersizdir. Web edition, Active Directory kurulumunda Domain Control olamaz, ancak member server olabilir. 10 SMB bağlantısına (in bound) izin verir. Server Message Block (SMB) Microsoft networklerinde bağlantı kurmak için kullanılan protokoldür.

10 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 26 Konu 3: 2003'deki Yenilikler ve Gelişmeler (Özet) Windows Server 2003, Windows 2000 Server dan sonra gelen yeni bir işletim sistemidir. Bir anlamda Windows 2000'e yeni özellikler ve teknolojiler eklenerek tasarlanmıştır. Özellikle yeni araçlar, güvenlik ve farklı versiyonları olması önemli bir yeniliktir. Aşağıdaki tabloda özellikler versiyonlara göre listelenmiştir. Özellik Web Edition Standard Edition Enterprise Edition Datacenter Edition.NET Servisleri.NET Framework Var Var Var Var IIS 6 (Internet Inf. Ser.) Var Var Var Var ASP.NET Var Var Var Var Enterprise UDDI Yok Var Var Var Clustering (Kümeleme) Network Load Balancing Var Var Var Var Server Cluster Yok Yok Var Var Network Servisleri IP V6 Var Var Var Var Active Directory Active Directory DC Yok Var Var Var RSoP Var Var Var Var Dosya ve Yazdırma Encrypting File System (EFS) Var Var Var Var Shadow Copy Var Var Var Var Faks Servisi Yok Var Var Var Diğer WMI Komut Satırı Var Var Var Var RIS (Remote Var Var Var Var Installation) 64-bit Intel Itanium Yok Yok Var Var Desteği Hot Add Memory Yok Yok Var Var NUMA Yok Yok Var Var Remote Desktop Var Var Var Var Admin Terminal Servisi Yok Var Var Var. NOT:.NET ve ASP.NET, 64 bit edition'larda yoktur.

11 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 27 Konu 4: SBS 2003 Şekil 1.8: Windows Server 2003 için özel bir ürün. SBS Small Business Server 2003 komple bir çözüm sunmak için geliştirilmiş özel bir pakettir. Mesajlaşma, iş birliği (collaboration), güvenli Internet erişimi gibi işlemlerin hepsini bir arada bulunduğu bir üründür. Bunun dışında, kurmak ve yapılandırmak için kolaylıklara da sahiptir. Windows Small Business Server 2003'ün iki sürümü (edition) vardır: Standard Edition Premium Edition Standard sürümde Microsoft Windows Server 2003 ve Microsoft Exchange Server 2003 bulunur. Premium sürümünde Windows Server 2003, Exchange Server 2003, Microsoft SQL Server 2000 ve Microsoft Internet Security and Acceleration Server (ISA Server) 2000 bulunur. Standard Edition'ın Özellikleri Windows Server 2003 ile gelişmiş güvenlik, dosya yönetimi, Active Directory servisleri ve araçlarına sahiptir. Windows SharePoint Services ile takım yönetimine yardımcı olur. Exchange Server 2003 teknolojisiyle iletişim, mesajlaşma alt yapısı oluşturulur. Microsoft Office Outlook 2003 ile , calendar, contact yönetimi sağlanır. Microsoft Shared Fax Service ile kullanıcıların fakslarını yoluyla göndermeleri ve almaları sağlanır.» Lisanslama vb. ölçekleme açısından tercih edilen SBS sürümü ülkemizde de yaygın kullanılır. Premium Edition'un Özellikleri Premium Edition, Standard özelliklerin yanı sıra, ISA Server 2000, SQL Server 2000 ve Exchange Server 2003 teknolojilerine sahiptir.

12 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 28 Konu 5: Windows Server 2003 Öncesi Şekil 1.9: Windows 2000 Ailesi üyeleri» Windows NT nin ardından Windows 2000 kurumsal alandaki en önemli ürün ailesiydi.» Windows 2000 işletim sistemi, istemci (client) ve sunucu (server) olarak farklı kapasitelerdeki paketlere sahiptir. Windows 2000 Platformu Windows Server 2003 ün öncesindeki Windows 2000, Microsoft un 1993 yılında geliştirdiği Windows NT işletim sistemine dayanır. Windows NT nin ardından geliştirilen Windows 2000, Windows Server 2003 için önemli bir temeli oluşturmuştur. Windows 2000 işletim sisteminin dört ayrı paketi vardır: Windows 2000 Professional Windows 2000 Server Windows 2000 Advanced Server Windows 2000 Datacenter Server Windows 2000 Professional Windows 2000 Professional, Windows NT Workstation yerine geçen bir üründür. Yüksek performansa ve güvenliğe gereksinim duyacak kişisel kullanımlar için, kurumsal alanda da sunucu ürünlere client (istemci) olabilecek bir masaüstü işletim sistemidir. Diğer bir deyişle Windows 2000 ve 2003 ağlarının istemcisi (client) olarak kullanılır. İki işlemci desteği vardır. Windows 2000 Server Windows 2000 Professional ile gelen bütün yenilikleri kapsamaktadır. Ağ yönetimi için çok sayıda servise sahiptir. File, print, application (uygulama) ve Web sunucusu (server) olarak kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Sekiz işlemci destekler. Windows 2000 Advanced Server Windows 2000 Server ile gelen bütün özellikleri kapsamanın yanı sıra gelişmiş bellek yönetimi ve clustering (kümeleme) gibi teknolojilere sahiptir. Windows 2000 Advanced Server büyük ağları yönetmek için geliştirilmiştir. Windows 2000 Datacenter Server Windows 2000 Server ve Advanced Server ile gelen bütün özellikleri kapsamanın yanı sıra gelişmiş ve büyük kapasiteli bellek yönetimi ve daha fazla işlemci desteği gibi teknolojilere sahiptir. Windows 2000 Datacenter Server, büyük database uygulamaları için geliştirilmiştir.

13 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 29 Terimler Active Directory. Active Directory network kaynaklarını yönetmek için geliştirilmiş bir sistemdir. Windows Server 2003 ün kuruluşunun ardından Active Directory kurularak kullanıcılar, gruplar, bilgisayarlar ve kaynakların yönetimi sağlanır. Client (istemci). Bir server a bağlanarak kullanılan. Genelde kullanıcının kullandığı Windows XP yi tanımlamak için kullanılan terim. Server (sunucu) sistemden yararlanan ya da sunucu sistemi kullanmak için kullanılan yazılım ya da servis sistemleri. Commom Language Runtime (CLR). Common Language Runtime..NET platformunun çekirdeği..net uygulamalarının değişik sistemler üzerinde çalışmasını sağlayan çalışma zamanı kütüphaneleri sağlar. Kaynak kod istenilen dilde yazılır ve ortak formata çevrilir (IL). CLR, bu kodu çalıştırır. Böylece sanal bir makine ortamı sağlanmış olur. Cluster/Clustering (Küme/Kümeleme) Edition (Sürüm) Bir ürün ailesi içinde yer alan her bir üye farklı bir sürümü ifade eder. Örneğin Windows Server 2003 ailesinde dört adet sürüm yer alır: Standard Edition, Enterprise Edition, Datacenter edition ve Web Edition. Internet Information Services (IIS).NET Framework Network Network (ağ). Birden çok bilgisayar ve çevre biriminin ortak kullanımını sağlayan işletim biçimi. Network adapter (network kartı). Bilgisayarın kablo ile diğer bilgisayara fiziksel olarak bağlanmasını sağlar. Network driver (network sürücüsü). Networkün içinde yer alan bir sabit disk ya da dizin. Network printer (network yazıcısı). Network içinde bütün kullanıcılar tarafından kullanılabilen ortak yazıcı. Operating System (İşletim Sistemi) Bir bilgisayar üzerinde çalışan, girdi ve çıktıları işleyen, diğer programları çalıştıran ve bilgisayarın donanımına erişimi sağlayan ana programdır. Windows Server 2003 bir işletim sistemidir. Server (Sunucu) Networkü yönetmek üzere, network kaynaklarını client bilgisayarlara sunmak üzere özel olarak tasarlanmış bilgisayar. Windows Server 2003 bir sunucu işletim sistemidir.

14 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 30 Server Role (Sunucu Rolü) Windows Server 2003 ailesi birçok sunucu rolü barındırır. Bir sunucu rolünü konfigüre etmek için, sunucu rolünü Configure Your Server Wizard'ı kullanarak install edebilir ve Manage Your Server yardımıyla da sunucu rollerini yönetebilirsiniz. Windows Server 2003 ailesinde yer alan sunucu rolleri şunlardır: File server (dosya sunucusu) rolü, Print server (yazıcı sunucusu) rolü, Application server (uygulama sunucusu) rolü, Mail server (mail sunucusu) rolü, Terminal server (terminal sunucusu) rolü, Remote access server (uzaktan erişim sunucusu) rolü, Domain controller server (domain controller sunucusu) rolü, DNS server (DNS sunucusu) rolü, DHCP serv er (DHCP sunucusu) rolü... SMB (Server Message Block) WMI (Windows Management Instrumentation) Windows ta bir seri arayüz ile sistem kaynaklarının denetlenmesini ve kont rolünü destekleyen yönetim altyapısıdır. WMI sayesinde işletim sistemleri ve servisler bilgisayar, yazılımılar vb bileşenler hakkında bilgi elde eder. Kendi bulduğunuz terimleri ekleyin:.....

15 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 31 Özet Windows Server 2003, Microsoft un 1993 yılında geliştirdiği Windows NT işletim sisteminin devamı ve Windows 2000 işletim sisteminin yeni sürümü olarak geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Kurumsal bir üründür ve network yönetimini sağlar. Ayrıca.NET platformunu içerir. Windows Server 2003 Ailesi belli ürünlerden oluşur. Standard Edition Enterprise Edition Datacenter Edition Web Edition Windows işletim sistemleri ölçeklenebilmek amacıyla farklı özelliklere sahiptir. Her bir ürünün özelliklerini bilmek gerekir; işlemci sayısı, bellek kapasitesi ve desteklediği teknolojiler v.b. Windows Server 2003 ün yeniliklerini sıralamak oldukça uzun bir listeye mal olacaktır. Bazılarına değinecek olursak: Gelişmiş Active Directory özellikleri Group Policy yönetim konsolu Volume Shadow Copy / Restore Internet Information Services (IIS 6.0) Entegre.NET altyapısı Komut satırından yönetim Clustering çözümleri.. Windows Server 2003, içerdiği yeni teknolojiler ve özelliklerle modern iş dünyasının taleplerini karşılar. Şu rolleri üstlenebilir. Domain Controller File Server Print Server Web Server Application Server Network and Communication Server.. Bunun dışında Windows Server 2003 ün çok sayıda teknik özelliği vardır: Active Directory Dosya ve yazdırma servisleri Yeni güvenlik özellikleri Yeni yönetim özellikleri Terminal servisleri Kurtarma (Recovery) Özellikleri Yeni komut satırı komutları Bir bütün olarak ele alındığında Windows Server 2003 Windows 2000 in upgrade edilmiş halidir. Diğer yandan, teknik özellikler ve güvenlikteki gelişmeler son derece önemlidir. Manage Your Server bölümü ve Configure Your Server sihirbazı, seçilen sunucu rolüne dayanan ek servisleri kurmak (install) ve yapılandırmak (configure) için son derece yaralı birer yol göstericidir. ( )

16 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 32 Gözden Geçirme 1. Ağ işletim sistemi (Network Operating System NOS) nedir? Kurumsal ağ (network) ortamını tanımlayınız? Microsoft un Windows Server 2003 den önceki sunucu işletim sistemleri hangileridir? Windows Server 2003 ailesi üyelerini sıralayınız Üyelerin birbirinden farklarını işlemci sayısı desteği, RAM desteği ve cluster desteği bakımından açıklayınız Web Edition ın iş dünyasındaki yerini açıklayınız Active Directory nedir? Ne işe yarar? Kümeleme (clustering) nedir? Tipik senaryoları tartışın Windows 2003 Server bir file server mıdır? Tartışın Windows 2003 Server bir print server mıdır? Tartışın Windows 2003 Server bir application server mıdır? Tartışın Windows Server 2003 ün yeni özelliklerini gruplayarak açıklayınız Shadow Copy nedir? Kullanıcılar ve yöneticiler için yararlarını sayınız Windows Server 2003 ün rakibi diğer işletim sistemlerini sıralayınız

17 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 33 Sınava Hazırlık İçin İngilizce Sorular NOT: Bu sorular, orijinal sınav sorusu ya da gerçek sınavda çıkacağı iddia edilen sorular değildir. Ünite konularına göre derlenmiş ve İngilizce olarak hazırlanmıştır. Amacımız tipik İngilizce sorulara, soru tekniklerine Türkçe leriyle birlikte sizleri alıştırmaktır. 1. Tipik İngilizce Soru: You are planning to deploy a server which will have Windows Server 2003 operating system for your department of 250 people. The server will host some home directories and shared folders, and it will serve several printers to which documents will be sent. Which edition of Windows Server 2003 can be recommended as the most reasonable solution? a. Windows Server 2003, Enterprise Edition b. Windows Server 2003, Standard Edition c. Windows Server 2003, Web Edition d. Windows Server 2003, DataCenter Edition Türkçesi: 250 çalışandan oluşan departmanınıza Windows Server 2003 işletim sistemine sahip bir sunucu koymayı planlıyorsunuz. Sunucu, dizinleri ve paylaşım dosyalarını barındıracak ve aynı zamanda çıktı almak üzere yollandığı birçok yazıcıyı da yönetecektir. Bu durumda Windows Server 2003 ün hangi sürümü en mantılık çözüm olarak sunulabilir? Tipik İngilizce Soru: Which of the versions below require product activation? a. Windows Server 2003, Enterprise Edition, evaluation version b. Windows Server 2003, Standard Edition, Volume Licence version c. Windows Server 2003, Standard Edition, retail version d. Windows Server 2003, Enterprise Edition, Open Licence version Türkçesi: Aşağıdaki versiyonlardan hangisi/hangileri ürün aktivasyonunu zorunlu kılar? 3. Tipik İngilizce Soru: You are a freelance IT consultant and you are asked to give some support which has a WAN network. Users are working on documents created by Microsoft Office programs and they mostly need to view the old copies (versions) of their documents. Which server operating system below would you recommend to create a solution for the related problems? a. Windows Server 2000 b. Windows Server 2003 c. Windows Server NT d. Windows 98 Türkçesi: Serbest bir IT danışmanısınız ve WAN network e sahip olan bir kuruma danışmanlık etmeniz isteniyor. Sistemdeki kullanıcılar Microsoft Office programlarında yazılmış olan dokümanlar üzerinde çalışıyorlar ve en çok da bu dokümanların eski versiyonlarına ulaşmaları gerekiyor Söz konusu olan ihtiyaca çözüm olabilecek sunucu işletim sistemi aşağıdakilerden hangisidir?

18 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ Tipik İngilizce Soru: You enable Remote Desktop on the Windows 2003 file server. You expect most of the ir remote users can access the server. But some can not. So you suspect the problem is due the operating system that they are using. What are the likely operating systems that those are using? A. Windows 95. B. Windows 98. C. Windows NT. D. Windows E. Windows XP. F. Windows Türkçesi: Windows Server 2003 üzerinde Remote Desktop u yapılandırdınız. Uzak kullanıcıların bir çoğunun da bağlanmasını bekliyorsunuz. Ancak bazıları bağlanamamıştır. Sorunun işletim sistemine dayalı olduğundan şüphelendiniz. Sizce bağlanamayanlar hangi işletim siste mini kullanıyorlardır?

19 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 35 Kaynaklar Windows Server 2003 Help: Getting Started, New Features, Bütün alt konular. Getting Started, Installing and Upgrading the Operating System, Bütün alt konular. Getting Started, Configuring Roles for Your Server, Alt konular. Administration and Scripting Tools, Yönetim araçları konuları. İngilizce Kitaplar: Holme Dan & Thomas Orin, Windows Server 2003 Environment, Microsoft Press, 2003 Mastering Windows Server 2003, Mark Minasi, Sybex, Windows Server 2003, Administrator's Pocket Consultant, W. R. Stanek, Ms Press, Microsoft Windows Server 2003 Administrator's Companion, Charlie Russel, Sharon Crawford ve Jason Gerend, MS Press, 2003 Introducing Microsoft Windows Server 2003, Jerry Honeycutt, MS Press, 2003 Microsoft Windows Server 2003 Unleashed, Rand Morimoto, Michael Noel, Omar Droubi, Kenton Gardinier, Noel Neal, 2003 Microsoft Windows Server 2003 Delta Guide, Don Jones, Mark Rouse, 2003 MCSA/MCSE Exam Implementing, Managing and Maintaining a Windows Server 2003 Network Infrastructure, Deborah Littlejohn Shinder Dr. Thomas W. Shinder, SYNGRESS, Windows Server 2003, Security Guide, Microsoft, (PDF). Türkçe Kitaplar: MS Windows Server 2003, Faruk Çubukçu, Alfa Yayınları, 2004 Web Siteleri: tivedirectory/default.mspx DİKKAT: Bu kitap Faruk Çubukçu tarafından yazılmıştır. Yayım ve dağıtım hakkı Faruk Çubukçu ya aittir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Fikir ve Sanat Eserleri ilgili yasalarıyla; eser, yazarın izni olmadan elektronik, mekanik, fotokopi, kayıt cihazı vb sistemler kullanılarak kısmen ya da tamamen kopyalanamaz. COPYRIGHT (c) 2003 FARUK ÇUBUKÇU. Faruk Çubukçu, Tel: , faruk@farukcubukcu.com. Bandrol suz ve fotokopi kullanımlar için lütfen bizleri uyarınız.

20 ÜNİTE 1: MICROSOFT WINDOWS SERVER 2003 İŞLETİM SİSTEMİ 36 Faruk Çubukçu - Kurs Kitapları Serisi MCSE 2003 Sertifikası Hazırlık Seti MCSE 2003 Hazırlık MCSE 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 1 (Temel Bilgiler-Windows Server 2003 Windows XP) MCSE 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 2 (Active Directory- Windows Server 2003) MCSE 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 3 (Network Servisleri- Windows Server 2003) MCSE 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 4 (SQL Server 2000 ) MCSD.NET 2003 Sertifikası Hazırlık Seti MCSD.NET 2003 Hazırlık MCSD.NET 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 1 (Temel Bilgiler, Windows Uygulamaları) MCSD.NET 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 2 (Web Uygulamaları, ASP.NET ve ADO.NET) MCSE 2003 Sertifikası Hazırlık Kılavuzu Cilt 4 (SQL Server 2000 ) Diğer Kurs Kitapları: CISCO CCNA Sertifika Hazırlık Kılavuzu Linux LPI Sertifika Hazırlık Kılavuzu ECDL Sertifikası Hazırlık Kılavuzu İleri Microsoft Excel Uygulama Geliştirme Kılavuzu Microsoft Access Uygulama Geliştirme Kılavuzu Microsoft Project ile Proje Yönetimi Kılavuzu Microsoft Exchange Server 2003 Sistem Yönetimi Kılavuzu Microsoft ISA Server 2004 Sistem Yönetimi Kılavuzu Kurs Kitapları faruk@farukcubukcu.com