LIFE. icat ÇIKARDILAR KOBİ SANAYI NASIL YENİ YENİ RİTİM SONRA BULUŞ BAŞLIYOR TÜRK SANAYİSİNİN MUCİTLERİ DESTEKLERİ ÖNCE BİLİM KURGU DAVRANMALI

Transkript

1 SANAYI LIFE HANGİ ÜLKEDE NASIL DAVRANMALI OKAY TEMİZ LE RİTİM BAŞLIYOR + TÜBİTAK TAN KOBİ DESTEKLERİ Yıl:1 Sayı:1 EYLÜL 2013 KENDİ İCATLARIYLA ÖLDÜLER ÖNCE BİLİM KURGU SONRA BULUŞ YENİ YENİ icat ÇIKARDILAR TÜRK SANAYİSİNİN MUCİTLERİ

2

3

4 Makam odası bulunmayan tek OSB başkanı MURAT ÖNAY 16 RÖPORTAJ Berma Sutuğ AYDIN Başıma icat çıkardım oğumuz hatırlarız, çocukken ne Ç zaman ortaya ilginç bir fikir atmaya kalksak, annelerimiz durup duruken başıma icat çıkarma derdi. Benim sorunum da aynısı. Bir kadın girişimci olarak fikir üretmeden başıma icat çıkartmadan duramıyorum. Acaba ne yaptı diyenler için açıklıyorum. Dergi yaptım. Kimin için. Sanayiciler ve işadamları için. Uzun zamandır organize sanayi bölgelerindeki işletmelerle birlikte çalışmalar gerçekleştiren, sektörleri yakından takip eden birisi olarak, bu dergi ile; üretimi, sürdürülebilir rekabeti ve katma değeri ile ekonominin yapı taşlarından sanayicilerimizin ve KOBİ lerimizin sesi olmaya çalışacağım. Yayın kurulu ve ekibimle birlikte, tarafsız ve özgür görüşlerimizle, mesleki değerler çerçevesinde, iş yaşamına farklı bir bakış açısı katmak amacıyla objektif ve hakkaniyetli bir yayın politikası izleyeceğiz. Bunun yanı sıra, yayıncılığın klişeleşmiş üslubuna takılmadan, işin dışında, yaşama dair neler varsa sizlerle paylaşacağız. İlk sayımızda, durup dururken icat çıkarmış kişileri ve ses getiren buluşları sizlere tanıtmak istedik. Bizleri şimdiden tebrik eden ve başarı dileklerini ileten tüm okuyucu ve dostlarımıza teşekkür ederiz. Saygılarımla,

5 GÜNDE OTOMOBİL DEVRİM İN BİLİNMEYENLERİ SANAYI LIFE İmtiyaz Sahibi (Sorumlu Yazı İşleri Müdürü) Ajna Reklam Adına Berma S. Aydın Haber Merkezi Ceren Gümüşbaş Reklam Müdürü Zehra Sarıkaya Keşaf + RÖPORTAJ Tasarım dünyasının duayeni YILMAZ ZENGER 54 ARAȘTIRMA 60 DOĞUNUN OSB LERİ ȘANTİYEYE DÖNDÜ Çözüm süreci Yatırımları arttırdı OYUN GO: Hata yapmak serbest ve maliyetsiz 24 GÜNCEL 52 MEKAN 66 SANAT 68 SAĞLIK 74 TÜBİTAK destekleri KOBİ lerin yanında Beluga da toplantılarınız deniz lezzetileriyle... Okay Temiz ile müziğin ritmi hiç bitmiyor Bel Fıtığının tarihi insanlık kadar eski... Görsel Yönetmen Güngör Yılmaz Yayın Kurulu Berma S. Aydın, Eray Beceren, Levent Karadağ, Mehmet Emin Barsbey, Serkan Özburun Danışma Kurulu Murat Fırat (Dudullu OSB Bölge Müdürü) Mücahit Sönmez (İmes San. Sit. G.M.) Melih Tunçay (Des San. Sit. G.M.) Yönetim Merkezi AJNA Reklam Tanıtım Basım Yayın ve Ajans Hizmetleri Dudullu Organize Sanayi Bölgesi, DES Ticaret Merkezi No:3/21Ümraniye İstanbul T: F: dergi@sanayilife.com Baskı Yeri Hat Baskı Sanatları Litros Yolu 2. Matbacılar Sitesi A Blok No: ZA 5 Topkapı İstanbul T: F: Ulusal Türkçe Aylık Sanayi Life Dergisi, AJNA Reklam tarafından ayda bir yayınlanır. Bu yayındaki tüm yazı ve görsellerin hakkı Sanayi Life Dergisine aittir. İzin alınmak suretiyle kaynak gösterilerek kullanılabilir. Copyright 2013 Ajna Reklam All rights reserved.

6 FOTOĞRAF HABER Dönüşüm MUHTEŞEM oldu! Usta eller bir araya geldi ve ortaya hurdalardan oluşan heykeller çıktı. Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Akdeniz Sanayi Sitesi Kooperatifi işbirliğiyle atık metallerden yapılan heykel sergisinin ikincisi açıldı. Atık Malzeme Heykel Müzesi nin 2 nci Etap sergisi Akdeniz Sanayi Sitesi Parkı nda gerçekleşti.

7

8 KISA KISA GÜNCEL World Finance Akbank ı En İyi Banka seçti Uluslararası finans yayınlarından World Finance tarafından düzenlenen, Dünya nın En İyi Bankaları değerlendirmesinin 2013 sonuçları açıklandı. Buna göre Akbank, Dünya nın En İyi Bankaları 2013 değerlendirmesinde Türkiye nin En İyi Bankası seçildi. Performanslarının bankayı farklı ödül platformlarında önemli başarılara taşıdığını vurgulayan Akbank Genel Müdürü, Hakan Binbaşgil, 2012 de çok başarılı bir dönemi geride bıraktık te de bu performansımızı sürdürüyoruz dedi. Varlık barışında üçkâğıtçıya dikkat! Maliye Bakanlığı, varlık barışı üçkâğıtçılarına karşı vatandaşları dikkatli olmaya çağırıyor. Maliye yetkilileri, varlık barışından yararlanıp borç para isteyenlere inanılmamasını istedi. Varlık barışı kurnazları genellikle önce vergi dairesine gidiyor, beyanda bulunuyor, beyanda bulunduğuna ilişkin belgeyi alıp, başvurusunun resmi olduğunu gösteriyor. Daha sonra da vatandaşı resmi başvurusu olduğuna inandırıp borç para istiyorlar diye konuştu. Perakende sektörü 'savaş' dinlemedi Yükselişini sürdüren perakende sektöründe yılın ilk 7 ayında cirolar yüzde 21 arttı. Temmuz ayında sektör istihdamında ise yaşanan artış yıllık bazda yüzde 9 oldu Temmuz ayında organize perakende sektörünün cirosu yıllık bazda yüzde 17 artarken, istihdamda ise yüzde 9 artış yaşandı. Alışveriş Merkezleri ve Perakendecileri Derneği Başkanı Mehmet Nane nin açıkladığı verilere göre organize perakende sektörü ciroları, temmuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33 arttı. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 08 İSTİHDAMA EN BÜYÜK KATKI TURİZMDEN Türkiye'de son beş yılda ülke genelindeki sigortalı çalışan sayısı artışında yüzde 16.2 ile turizm sektörü ilk sırada yer aldı. Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Ar-Ge biriminden yapılan açıklamaya göre, mayıs ayı verilerine göre Türkiye'de sigortalı çalışan sayısı, son 5 yılda 3.8 milyon artarak 12.3 milyona ulaştı. Bu dönemde, turizmdeki sigortalı çalışan sayısı da 277 binden 902 bine yükseldi. Ülke genelindeki sigortalı sayısındaki artışın yüzde 16.2'si turizmden kaynaklandı. Sektör bu performansıyla ilk sırada yer alırken, yüzde 12.4'le inşaat ikinci, yüzde 10.9'le perakende üçüncü oldu. İstihdamdaki artışa yiyecek-içecek yüzde 9, konaklama ise yüzde 6 katkı yaptı. Turkcell'den 'akıllı' rekor Turkcell 2013'ün ikinci çeyreğinde akıllı telefonlar sayesinde yüzde 42 artan mobil internet aboneleriyle tarihinin en yüksek gelirine ulaştı. Turkcell, 2013 ün ikinci çeyreğinde gelirlerini yıllık bazda yüzde 11 arttırarak, 2.86 milyar lira ile tarihinde bir çeyrekte elde ettiği en yüksek gelire ulaştı. Turkcell, bu büyümede, Türkiye de yüzde 4 artan ses gelirlerinin yanı sıra akıllı cihaz kullanımının gelişimiyle yüzde 42 artan mobil internet gelirleri ve yüzde 29 büyüyen grup şirketlerinin katkısının etkili olduğunu vurguladı.

9

10 KISA KISA GÜNCEL Türk nakliyeci, İsrail i keşfetti Türkiye ile Ortadoğu ülkeleri arasındaki en önemli ticaret yolu olan ve iç savaş nedeniyle kullanılamaz hale gelen Suriye güzergahı, Türk nakliyecileri bir hayli zorluyor. İşleri neredeyse durma noktasına gelen nakliyeciler, bu krizi aşabilmek için farklı yollar bulma arayışına girdi. Bazı firmaların, az bilinen bir yol olan İskenderun-Hayfa güzergahını kullanmaya başladığını belirten Financial Times gazetesi, geçen yılın kasım ayından bu yana yaklaşık 2 bin Türk kamyonunun bu yolla yük taşıdığını bildirdi. Mısır'ın Türkiye'ye maliyeti 300 milyon $ Mısır'daki gerilimin ardından, Suriye'ye dönük olası müdahale ile petrol fiyatları son ayların en yüksek seviyesini görürken, Enerji Bakanı Taner Yıldız, petrol fiyatlarının 113 doları aşmasıyla Türkiye'nin enerji maliyetlerinde 300 milyon dolarlık yük oluştuğunu söyledi. Yıldız, "Ham petrolün varil fiyatı 103 dolardı, şimdi 113 doları geçti. Döviz ile alıp TL ile satıyoruz. Mısır'a uzak deyip geçmeyin. Mısır olayları nedeniyle petrol fiyatlarındaki artıştan dolayı Türkiye'nin enerji maliyetlerinde 300 milyon dolarlık yük oluştu" dedi. TÜRK YOĞURTÇU DEVLERİ ÇARESİZ BIRAKTI Amerikan devleri, bir Türk girişimcinin yarattığı yoğurt markası "Chobani" fenomeni karşısında çaresiz kaldı. Tuncelili Hamdi Ulukaya, New York'taki 85 yoğurt fabrikasının arasından sıyrılarak, hızla büyümeye devam ediyor. Bu yıl sonuna kadar 1 milyar dolarlık ciroya ulaşmayı planlayan Ulukaya, yoğurtta aslında oldukça eski bir tarifi uyguluyor. Meyvelerle beraber servis edilen Chobani yoğurdu, Danone ve Yoplait gibi dünya devlerini zorluyor. Ulukaya, bugünlerde yeni bir reklam kampanyası başlattı. Danone'nin ise Ulukaya'nın şirketiyle rekabet edebilmek için 100 milyon dolarlık bir yatırım gerçekleştirdiği belirtiliyor. Beşiktaş'ın yeni stadının adı 'Vodafone Arena' olacak Beşiktaş, Vodafone ile yaptığı anlaşmayla forma reklamı, stat isim hakkı reklam haklarını 145 milyon dolara devretti. Beşiktaş'ın yeni yapılacak stadının adı 'Vodafone Arena' olacak!. Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Gökhan Öğüt "Vodafone Türkiye olarak, Türk spor tarihinin en büyük ve en önemli anlaşmasına Beşiktaş Jimnastik Kulübü ile imza atmanın mutluluğu ve heyecanı içindeyiz. Beşiktaş ve Vodafone markalarının bir araya gelmesi bize mutluluk veriyor dedi. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 10

11 ajna.com.tr

12 KISA KISA GÜNCEL 7 bin kişilik kongre merkezi Antalya Belekte 250 milyon liralık yatırımla Palazzo markasıyla otel açılışı yapan Kaya Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Burak Kaya, İstanbul da da şehir oteli açmayı hedeflediklerini söyledi. Kaya, şehirlerdeki yabancı marka üstünlüğüne yerli zincir olarak dur demek istediklerini belirtti. Eylül ayında Belek te Palazzo Kongre Merkezi nin hizmete açılacağı bilgisini veren Kaya, kongre merkezinin toplam 15 bin metrekare alana kurulu olduğunu ve aynı anda 7 bin kişinin toplantı yapabileceği şekilde tasarlandığını söyledi. Dünya çelik üretiminde sekizinciyiz Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Türkiye'nin geçen yıl 36 milyon ton sıvı ham çelik üretimiyle dünyada 8'inci, Avrupa'da ise 2'nci sırada yer aldığını belirterek, "Ancak bu üretim kapasitesi ve becerisine rağmen entegre paslanmaz çelik üretimi konusunda yeterli çalışmamız yoktu. Şimdi yeni adımlar atıyoruz" dedi. Ergün, ülkenin bundan sonraki süreçte daha fazla üretmekten ziyade daha nitelikli, yüksek katma değerli üretim yapması gerektiğini vurguladı. Para basımında bir dönem kapanıyor Merkez Bankası, para basımında "dijital" sisteme geçiyor. Artık banknotların basımı sonrasındaki kontroller "elle" yapılmayacak. Merkez Bankası (MB) 2014 yılı itibariyle para basımında elle kontrol dönemini kapatacak. MB, Banknot Matbaası'ndaki kontrol sistemini yenileyecek, dijital sisteme geçecek. Para, hiç el değmeden basılacak. Banknot matbaasındaki mevcut sistemde para basımı makinelerde yapılıyor. Ancak banknotun basımı sonrasındaki kontrolleri, çalışanlar yapıyor. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 12 KIZ KULESİ SATIŞA ÇIKTI Kız Kulesi'ni 49 yıllığına kiralayan Hamoğlu Holding, kullanım hakkını satışa çıkardı. 2 bin 500 yıllık tarihi binaya 22 milyon Euro isteniyor. İstanbul'un en önemli simgelerinden olan 2 bin 500 yıllık Kız Kulesi'ni 49 yıllığına kiralayan Hamoğlu Holding, geriye kalan 38 yıllık kullanım hakkını satıyor. Sabah gazetesinin haberine göre, bir süredir büyük alıcılarla görüşen Hamoğlu Holding Başkanı Ahmet Hamoğlu'nun, özellikle yabancı yatırımcılardan büyük ilgi gördüğü öğrenildi. Kulislere göre Kız Kulesi için 22 milyon Euro isteyen Hamoğlu'na ilk ciddi teklif Körfez'in en büyük holdinglerinden birinden geldi. Çay ve karpuzdan vazgeçemiyoruz Türkiye'de en çok çay ve karpuz tüketiliyor. Kişi başına yıllık çay tüketimi 13,8, karpuz tüketimi de 45,2 kilogramı buluyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlenen bilgilere göre, yılda 1,2 milyon tondan fazla çay üretilen ülkemizde kişi başı günde 40 grama yani 10 bardaktan fazlaya karşılık geliyor. Rakamlar, Türkiye'nin geleneksel içeceklerinden çaya özel bir ilginin olduğunu ortaya koyarken, benzer bir durumun karpuz için de söz konusu olması dikkati çekiyor.

13

14 KISA KISA GÜNCEL TSE, 80 firmanın sözleşmesini feshetti TSE 80 firmanın sözleşmesini feshetti Türk Standardları Enstitüsü (TSE), çeşitli nedenlerle 80 firmanın hizmet yeterlilik belgelerinin geçerliliğinin kalmadığını söyledi. Resmi Gazete'de yayımlanan ilana göre, 62 firmanın belge yenileme talebinde bulunmaması ve 12 firmanın ara kontrol olumsuzluğu nedeniyle, 6 firmanın ise isteğiyle, mevcut sözleşmeleri feshedildi. Sahte altına mıknatıs da kar etmiyor Ankara Kuyumcular ve Saatçiler Odası Başkanı Hasan Çavuşculu, altının gerçek mi sahte mi olduğunu mıknatısla kontrol etmenin, vatandaşları yanıltacağını, sahte altını bu yöntemle ayırt etmenin mümkün olmadığını söyledi. Son günlerde sahte altınla ilgili, "altının gerçek mi sahte mi olduğunun mıknatısla ayırt edilebileceği" yönünde haberler yapıldığını belirten Çavuşculu, mıknatısın böyle bir işlevinin olmadığını kaydetti. Söz konusu haberlerin vatandaşı yanılttığına işaret eden Çavuşculu, "Mıknatıs çekerse altın değil, çekmezse altın gibi yalan ifadeler kullanılıyor, bu doğru değil. Vatandaşlar, alacakları ürünleri mıknatısla kontrol etmesinler, yanılırlar diye konuştu. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 14 TUZA HEM RENK HEM DE UYARI GELİYOR Sigara ve alkollü içkilerin ardından tuz paketlerinde de uyarı uygulaması başlıyor. Tuz paketlerinde, hangi kaynaktan üretildiği ve içerisinde yer alan arsenik, kurşun gibi ağır metal bulaşık oranları ile "Tuzu azaltın, sağlığınızı koruyun" ifadesi yer alacak. Artık renkli tuz da üretilebilecek. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, tuz kullanımı azaltmak için yürütülen çalışmalarda yeni bir uygulama daha başlatıyor. Bakanlığın Türk Gıda Kodeksi Tuz Tebliği Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, tuz yabancı madde içermeyecek, işlenmiş tuz rafine edilmeden veya yıkanmadan piyasaya sunulmayacak, yeraltı kaynak ve deniz tuzlarında rutubet miktarı kütlece en çok yüzde 2, diğer tuzlarda yüzde 0,5 olacak. İnşaat malzemesinde 40 milyar $'lık hedef Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) verilerine göre Türkiye inşaat malzemeleri ihracatında dünyada 5'inci ülke konumuna yükseldi. İMSAD Başkanı Dündar Yetişener, "2015'te 40 milyar dolar ihracat hedefliyoruz" dedi. Yetişener, 2012'de sektörün pazar büyüklüğünün yaklaşık 100 milyar lira olduğunu belirterek, sektörün işsizliğe de büyük bir katkısı bulunduğunu, 1.5 milyon kişiye doğrudan istihdam sağladığını söyledi.

15

16 YENİLİK VE FARKLILIK BAŞARIYI GETİRİR B. Murat Önay, 15 yıldır İstanbul un en büyük organize sanayi bölgelerinden Dudullu OSB nin Yönetim Kurulu Başkanı. Ağrı lı hukukçu bir aileye mensup, ilkokulu bitirince ailesiyle birlikte İstanbul a gelmiş. Önce İktisadi ve Ticari İlimler Akademisini, ardından Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra 8 yıl avukatlık yapmış den beri sanayicilik yapıyor. Başarılı işadamı B. Murat Önay ile iş hayatı serüveninden hobilerine kadar bilinmeyen yönlerini konuştuk. Röportaj Berma Sutuğ Aydın EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 16

17 EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 17

18 RÖPORTAJ Türkiye de, Yönetim Kurulu Başkanı makam odası olmayan tek organize sanayi bölgesi Dudullu OSB dir. Ben bölge müdürlerinin bu görevi yürütmesinden yanayım. Neticede profesyonellerin işine çok fazla karışılmadığı için işler düzgün ilerliyor. Büyüyünce avukat olacağım Sanayici olarak, Önaysan, Dudullu OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı, ISO Meclis Üyeliği ve bunların yanı sıra bir çok dernek ve vakıfta üyeliğiniz var. Geçmişe dönersek tahsil hayatınız devam ederken büyüyünce ne olacağınızı düşünüyordunuz? Liseyi Kuleli Askeri Lisesinde okudum. Asker olmaya niyetim vardı fakat şartlar devam etmeme müsaa de etmeyince ailemden gelen hukukçu genler ile avukat olmaya karar verdim. İktisadi ve Ticari İlimler Akademisini kazandım fakat üniversite okurken yeniden sınava girerek hukuk fakültesini kazandım. Aklımda ve gönlümde hep avukat olmak vardı. 8 yıl avukatlık mesleğini sürdürdüm. Adalet sistemimiz kurumsal değil Neden devam etmediniz, sanayici olmak nerden aklınıza geldi? Sanayici olmak hiç aklımın ucundan geçmezdi. Fakat Türkiye de adalet sistemi Avrupa daki gibi işlemiyor. Bugün avukat dediğimiz zaman sadece İstanbul daki sicil numaraları 50 bine yaklaştı. Oysa benim numaram 12 binlerde. Bu da avukatlık mesleğinin çok dejenere olduğunu ve bir saygınlığının kalmadığını gösteriyor. Bir de Türkiye de hukuk her dönemde siyasal olduğundan, bağlı bulunduğu siyasal ideolojiye göre karar alındığı için gerçek hukuk uygulanamıyor. Hala kurumsallaşmamış bir kanun yapımız var. Yeterli saygıyı görmediği için cezbedici tarafı kalmadı. Bu sebeple kardeşim ile birlikte İmes te 200 metrekare bir dükkanda sanayiciliğe başladık. Büyüme sürecinde başka şehirlerde fabrikalar kurarak bugünlere geldik. Askerlik-İktisat-Avukatlık. Böyle bir mozaik içerisinde profesyonel bir yöneticilik hayatınız var. Sanayicilikteki başarınızda, eğitiminizdeki farklılığın katkısı oldu mu? Lisede askeri eğitimin yanı sıra askerliğimi de Antakya Yayladağ da askerlik şubesi başkanı olarak yaptım. Askerliğin kazandırdıklarının dışında hukuk insanı sosyalleştiriyor. Yönetim bilimlerinde daha teknik ve cesaret sahibi oluyorsunuz. İktisat ise mali düşünce yapınızı güçlendirdiği için iş hayatımda bu değerlerin çok faydasını gördüm. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 18

19 İşi profesyonellere bırakıyoruz 15 yıldır Dudullu Organize Sanayi Bölgesi başkanlığını başarıyla sürdürüyorsunuz. Her yıl güven tazelemenizin sırrı sizce nedir? Bizler diğer organize sanayi bölgelerindeki bazı yönetici arkadaşlarımız gibi zamanımızın çoğunu burada geçirmiyoruz. Hepimizin ayrı şirketleri ve iş hayatı var. Sadece gerekli zamanlarda veya yönetim kurulu toplantılarında burada bulunuyoruz. Türkiye de, Yönetim Kurulu Başkanı makam odası olmayan tek organize sanayi bölgesi Dudullu OSB dir. Ben bölge müdürlerinin bu görevi yürütmesinden yanayım. Neticede profesyonellerin işine çok fazla karışılmadığı için işler düzgün ilerliyor. Yenilikçi ve çevreci yönetim Başkanlığınız süresince OSB ye sağlamış olduğunuz katkılar nelerdir? Yeni hedefleriniz var mı, bizleri hangi yenilikler bekliyor? Biliyorsunuz, Türkiye nin en modern itfaiye binasını yaptık. Bu tesisi ne belediye bizim kadar güzel yapardı ne de biz belediye itfaiye teşkilatı gibi iyi yürütebilirdik. Dolayısıyla ilk defa böyle bir model geliştirmiş olduk ve başarı ile bu işbirliğini sürdürüyoruz. Teknolojik kolaylıkların yanı sıra çevre bilinci de bizim için çok önemli. Bölge müdürlüğüne ait yeşil alanların oranı yüzde 15. Buna firmaların kendilerine ait bölümleri de eklenince yeşil alan oranı yüzde 50 yi buluyor. Açıkçası, altyapı, trafik gibi problemler olmadan tam kapasiteyle çalışan ve bu oranda yeşil alana sahip başka bir OSB görmedim. Bunun yanı sıra spor merkezimizin yapımına devam ediyoruz. Içerisinde nizami ölçülerde baketbol ve voleybol sahalarının, yarı olimpik kapalı yüzme havuzunun, iki adet tenis kortunun, 500 metrekare fitness salonu ve squash, raketbol gibi bir çok aktivitenin yer alacağı spor kompleksimizi 2014 yılının ilk aylarında bölgemizin hizmetine açmış olacağız. Sanayi ve üniversite iç içe olacak Yönetim olarak eğitime verdiğiniz önemi biliyoruz. Dudullu Sürekli Eğitim Merkezi ile başlayan eğitim yatırımlarınız kampüs ve daha sonrasında üniversite olarak sonuçlanacak mı? Türkiye de bir ilk olarak ve ciddi yatırımlar ile, bu büyüklükte ve tüm amaçları karşılayan bir kreş ve anaokulu yaptık. Dudullu OSB Kampüs Kreş olarak şu anda yüzde 70 olmakla beraber Eylül ayında doluluk oranımız yüzde 100 ü bulacaktır. Eğitime verdiğimiz önem doğrultusunda kar amaçlı değil, bölge çalışanlarının hayatını kolaylaştırmak amacıyla yapılmış bir yatırım oldu. DOSEM ile başlayan mesleki eğitimlerimizin devam etmesi ve yeterlilik düzeyinin arttırılmasına yönelik hedefimiz, 2014 yılında YÖK izni alınırsa Dudullu OSB Teknik Üniversitesi ve Yüksek Okulunu kurmak ve eğitime açmak. Eskici ve dalgıç Bu kadar yoğunluğun içinde kendinize zaman ayırabiliyor musunuz? Özel ilgi alanlarınız var mı? DOSEM ile başlayan mesleki eğitimlerimizin devam etmesi ve yeterlilik düzeyinin arttırılmasına yönelik hedefimiz, 2014 yılında YÖK izni alınırsa Dudullu OSB Teknik Üniversitesi ve Yüksek Okulunu kurmak ve eğitime açmak. Evet, dalış hobim var. Özellikle senenin altı ayında, ilkbahardan sonbaharın sonuna kadar dalış yapıyorum. Kendime vakit ayırdığım ve beni çok mutlu eden bir uğraş. Bunun yanı sıra eski eşyaya ilgim var. Modern dekorasyondan ziyade eski eşyayı, eski dokuları daha çok seviyorum. Mümkün olduğunca eski objeler kullanmaya çalışıyorum. Eskiden kastım, başkalarının o eşyayı kullanarak ona ruh vermesi. Bu eşyalarla başkalarının hangi zamanlarda, hangi anılarla yaşadığını merak etmek ve o enerjiyi almak çok güzel. Bütün bu yaşadıklarınızdan öğrendiğiniz en önemli şey nedir, yeni girişimcilere neler öneririsiniz? Girişimciliğin tanımı ve sınırları çok değiştiği için tek tavsiyem bulundukları zamanı yakından takip edip ihtiyaçları doğru analiz ederek, yenilikçi fikirler ortaya koymalarıdır. Yapılmışı tekrar etmek değil, farklı işler yapmak sizi bir adım öne çıkartır. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 19

20 GÖREV 129 GÜNDE OTOMOBİL ÜRETMEK 22 Nisan 1961 de Ulaştırma Bakanlığı na gelen Çift aylı bir yazı, Memleketimize has bir binek otomobil ve motorunun imal edilmesi ni istiyordu. O dönemde böylesi bir projeyi ancak Devlet Demiryolları gerçekleştirebilirdi. Çok geçmeden 23 mühendis tümüyle yerli bir otomobil üretmek için Eskişehir Cer Atölyesi nde çalışmalara başladı. Otomobilin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına yetiştirilmesi isteniyordu ve önlerinde sadece 129 gün vardı. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 20

21 T ürkiye de otomobil üretmeye yönelik ilk adımlar daha 1929 yılında atıldı. Türk hükümetiyle Amerikan Ford şirketi arasında imzalanan 25 yıllık bir imtiyaz anlaşması uyarınca Amerikalılar otomobil, kamyon, traktör hatta uçak parçaları için üretim izni aldı. Birçok aleyhte görüşe rağmen, Salıpazarı ndaki gümrük alanında montaj fabrikası kuruldu. Bugün olduğu gibi Türkiye yi üretim üssü olarak gören Ford Firması, üretilen araçları Ortadoğu, Balkanlar ve Sovyetler Birliği ne de ihraç ediyordu. Ancak aynı yıl başlayan Büyük Buhran nedeniyle üretim gerilemeye başladı ve 1934 yılında tamamen durdu. Otomotiv üretiminde ikinci deneme için 20 yıl beklemek gerekti. Nejat ve Ferruh Verdi kardeşlerin ortağı olduğu Türk- Willys Owerland fabrikası, 1955 yılında o dönemin bozuk yolları için en iyi araç kabul edilen cip üretimine başladı. Ardı ndan birkaç yıl içinde kamyon ve traktör üretimine geçildi. Artık her yerde sıranın otomobile geldiği konuşuluyordu. Büyük Buhran nedeniyle Salıpazarı ndaki montaj tesisini kapatmak zorunda kalan Ford Firması, pes etmemişti. Büyüyen bir pazar olan Türkiye nin ABD ile ilişkileri gelişiyordu. Başkan Eisenhower ın Türkiye yi ziyaret ettiği 1959 yılında, Ford şirketi Koç grubuyla Otomobil Sanayi A.Ş. yi kurdu yılında üretime geçen fabrika, günde 8 Thames model kamyon ve 4 adet de Consul binek otomobili üretmeye başladı. Ancak aynı yıl beklenmeyen bir şey oldu: 27 Mayıs ta Türk ordusu yönetime el koydu. Yeni yönetim, Türkiye nin sanayide başarılı olduğunu kanıtlamak istiyor, bunun için çeşitli vesileler yaratıyordu. Bunlardan biri, belki de en önemlisi, Türk otomobilini üretmek olacaktı. MEMLEKETE HAS OTOMOBİL YAPIN 22 Nisan 1961 de Ulaştırma Bakanlığı na gelen Çift aylı bir yazı, Memleketimize has bir binek otomobil ve motorunun imal edilmesi ni istiyordu. O dönemde böylesi bir projeyi ancak Devlet Demiryolları gerçekleştirebilirdi. Çok geçmeden 23 mühendis tümüyle yerli bir otomobil üretmek için Eskişehir Cer Atölyesi nde çalışmalara başladı. Otomobilin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına yetiştirilmesi isteniyordu ve önlerinde sadece 129 gün vardı. 16 Haziran 1961 günü yapılan toplantıda, çalışmalar için en uygun yerin, (bugünkü TÜLOMSAŞ) Eskişehir Demiryolu Fabrikalarında dökümhane olarak yapılıp kullanılmayan bir bina, en uygun yöntemin de elden geldiğince çeşitli tipten otomobil yapısını yakından 14.GÜN 29.GÜN 86.GÜN 92.GÜN 113.GÜN 115.GÜN 129.GÜN inceleyerek fikir edindikten sonra, üretilecek otomobilin nasıl tasarlanıp imal edileceği üzerinde durulması olduğu sonucuna varıldı. ÜÇ FARKLI MOTOR ÜRETİLDİ Atölyede yapılan ilk toplantıda Yönetim Grubu açıklandı. Genel Müdür Yardımcısı Emin Bozoğlu başkanlığında, Fabrikalar Dairesi Başkanı Orhan Alp, Cer Dairesi Başkanı Hakkı Tomsu, Cer Dairesi Başkan Yardımcısı Nurettin Erguvanlı, Eskişehir Demiryol Fabrikaları Müdürü Mustafa Ersoy, Adapazarı Demiryol Fabrikası Müdürü Celal Taner, Ankara Demiryol Fabrikası Müdürü Mehmet Nöker den oluşan grupta iki de emekli subay vardı: Genel Müdürlük Müşaviri Hüsnü Kayaoğlu ve Necati Peköz. Ardından çalışma grupları belirlendi: Dizayn, motor-şanzıman, karoseri, süspansiyon ve fren, elektrik donanımı, döküm işleri, satın alma işleri ve maliyet hesapları grupları. Önce otomobilin ana hatları saptandı. Dört ila beş kişilik, yaklaşık 1100 kg ağırlığında, orta boy bir araçta karar kılındı. Motor 4 zamanlı, 4 silindirli ve beygir gücünde olacaktı. Karoseri için hazırlanan 1:10 ölçekli maketlerden seçilen birinin 1:1 ölçekli alçı modeli yapıldı. Karoserin damı, kaput ve benzeri saçları, bu modelden alınan kalıplarla yapılmış beton bloklara çekilmek ve çekiçle düzeltilmek suretiyle tek tek imal edildi. Bir yandan da Willy s cip, Warswa, Chevrolet, Ford Consul, Şat 1400 ve 1100 motorlarının incelenmesinden sonra Warswa motoru örnek alınarak yandan supaplı 4 silindirli motorun gövde ve başlığı Sivas Demiryolu Fabrikasında dökülüp, Ankara Demiryolu Fabrikasında işlendi. Piston, segman ve kolları Eskişehir de yapıldı. Motor Ankara Demiryolu Fabrikasında monte edildi. Frenlemede 40 BG den fazla güç alınamayan bu motora alternatif olarak Ankara Fabrikası aynı gövde ve krank milinden yola çıkarak başka bir tip geliştirdi. B- motoru adı verilen üstten supaplı bir üçüncü motor da Eskişehir de imal edildi. Süspansiyon grubu ön takımlar için Mc Pearson sistemini önerdi ve numuneye göre Eskişehir de imal edildi. Eylül sonlarına doğru ön ve arka camları piyasada bulunabilenlere intibak ettirme zorunluluğu nedeniyle modele göre biraz değiştirilmiş, iki gövde çakılmış ve biri A, öteki B tipinden iki ayrı motor hazırlanmış bulunuyordu. Şanzı- manlar, Ankara Fabrikasınca EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 21

22 TARİH Batı kafasıyla otomobil yaptınız, doğu kafasıyla benzin koymayı unuttunuz... Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tümü yerli olarak yapılmıştı. AYARLI DİREKSİYON İLK DEVRİM DE OLACAKTI Montaja geçildiğinde karşılaşılan en büyük sorun, gövde motor uyumunu sağlamak, debriyaj, gaz ve fren kumanda mekanizmalarını yerleştirmek ve direksiyonun en uygun konumunu bulmaktı. Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmedi. İki yıl sonra Cadillac bunu bir yenilik olarak getiriyordu. Nihayet Ekim ortalarında Devrim otomobillerinden ilki tecrübeye hazır duruma gelebildi. Elektrik donanımı ile diferansiyel dişlileri, kardan istavrozları ve motor yatakları ile cam ve lastikleri dışında tüm parçaları yerli idi. Bir yandan bu ilk otomobilin yol tecrübeleri sürdürülürken bir yandan da Cumhurbaşkanı na sunulmak üzere B- motoru ile donatılan ikinci otomobilin yetiştirilmesine çalışılıyordu. Siyah renkteki bu 2 numaralı Devrim in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı vurulabildi. Pasta ve cilası Ankara ya sevk edilirken gece trende yapıldı. 23 mühendis, geceyi gündüze katarak toplu iğnenin bile ithal edildiği bir ülkede 129 günde üç Devrim otomobilini yoktan var ettiler. DEVRİM NASIL YOLDA KALDI? Nihayet büyük gün geldi. Biri bej, diğeri siyah renkli iki Devrim, Eskişehir den Ankara ya doğru trenle yola çıkarıldı. Buharlı lokomotiften sıçrayabilecek kıvılcımlara karşı önlem olarak da, arabaların benzin depoları boşaltıldı. Bu önlem, Devrim in kaderini belirleyecek bir dizi talihsizliğin de başlangıcıydı. Tren Ankara ya vardığında, depoların yeniden doldurulması planlanıyordu. Ancak işler planlandığı gibi yürümedi. Sabırsız bürokratları n işgüzarlığı EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 22 ı DEVRİM'İN KÜNYESİ İmal Tarihi: 1961 Ağırlık: 1250 kg Uzunluk: 4500 mm Genişlik: 1800 mm Yükseklik: 1550 mm İmal Yeri: Eskişehir Demiryolu Fabrikası İmal Süresi: 4,5 ay Üretim Sayısı: 4 Adet Silindir Sayısı: 4 Silindir Çapı: 81 mm Silindir Hacmi: 20, 70 cm Strok: 100 mm Kompresyon: 6,8 : 1 Güç: 50 Hp Devir: 3600 d/d nedeniyle Sıhhiye deki Mobil benzin istasyonundan benzin almaları planlanan Devrim ler, depolarındaki son benzinle TBMM nin önüne kadar getirildi. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel in bindiği siyah Devrim, 200 metre ilerledikten sonra durdu; benzin bitmişti. Aslında bu aşamada sorun yok gibi gözüküyordu; Cumhurbaşkanı, her ne kadar Batı kafasıyla otomobil yaptınız, doğu kafasıyla benzin koymayı unuttunuz dese de; hemen deposu doldurulan bej renkli Devrim le Ankara caddelerinde dolaşmış, Anıtkabir e gitmiş, Hipodrom daki geçit törenine katılmıştı. Ancak ertesi günün gazeteleri, ağız birliği etmişçesine sadece yolda kalan siyah Devrim i ve Cumhurbaşkanı nın tarihe geçen sözünü anlatıyordu. Devrim yolda kaldı, Devrim yürümedi, Devrim 200 metre gidebildi manşetlerinin altında, milletin parasının boşa harcandığı yorumları yapılıyordu. Kimse geçit törenine katılan, Anıtkabir e çıkan bej renkli

23 TARİH 'Devrim'in Yapımında Çalışan Kaportacı: Devamını Getiremedik Devrim otomobillerinin yapımında çalışan ve kaportalarına şekil veren işçilerden Ahmet Yılmaz, yerli araç üretilmemesinden dolayı büyük bir üzüntü duyduğunu söyledi. Dönemin rakamlarıyla 1 milyon 400 bin TL ye mal olan ve 4.5 ayda bitirilen Devrim arabasının üretim aşamasında ve sonrasına yaşananları anlatan kaportacı Ahmet Yılmaz, Devrim arabalarında çalıştım, kaportasına çekiç salladım. Yaklaşık 80 kişi çalışıyorduk. Devrim in yapılması sürecinde hiç kimseyi bu atölyeye sokmuyorlardı. Yabancı arabaların teknik resimleri çizildi. O atölyede, öyle mühendisler, müdürler gördüm ki, onlara bugün de minnet borcum var. Ahmet Yılmaz, Devrim in üretilmesi ardından Ankara da TBMM bahçesinde karşılaştıkları talihsiz olayın, ekibe büyük bir mutsuzluk yaşattığını anlattı. Devrim arabalarının devamı gelmemesinden büyük üzüntü duyduğunu vurgulayan Yılmaz; sözlerini şöyle sürdürdü: İçim, bugün de kanıyor, yarın da kanayacak. Bir gün oğlumun işyerinde çalışanların işi savsaklamalarına kızdım. Hava almak için dışarı çıktım. Sokakta, simsiyah, pırıl pırıl bir Japon arabası duruyordu. O arabaya baktım, ağlamamak için kendimi zor tuttum te iki atom bombasın a maruz kalan, hürriyetini Amerika ya bağlayan Japon milleti uyanıyor ve dünyaca ünlü bir araba üretiyor. Güney Kore de Endonezya da araba yapıyor ama biz yapmıyoruz. bunun ızdırabını hissediyorum. Biz bir Devrim arabası yapmışız, devamını getiremiyoruz. Yerli araba yapamamamızın ızdırabını duyuyorum dedi. Projenin en genç mühendisi Araca benzin konulmaması imkansız Devrim i 129 günde üreten 23 mühendisin en genci Kemalettin Vardar "Devrim bizim için yapamazsınız diyenlere karşı bir namus davasıydı. Yaşadığımız birçok şey hiç kolay olmadı. 75 yaşındayım ve hálá çok öfkeliyim" dedi. Vardar, "Demiryollarında mühendisken Cemal Gürsel in talimatıyla bizden yapmamız istenen proje aslında bize gelmeden önce birçok aşamadan geçmiş. Ancak bir türlü sahibini bulamamış. Ulaştırma Bakanlığı nda bir süre sümen altında bekledikten sonra Devlet Demiryolları bu ilk yerli otomobil projesine el atmış. Bizi toplayıp Cemal Aga nın talimatını okuduklarında inanın hiç şaşırmadık. Tek endişe uyandıran zaman meselesiydi. Saate karşı yarışıyorduk. Zaman kaybetmeden hemen başladık." Devrim in meclisin önünde ilk kez halkla buluştuğu gün dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel içindeyken yolda kalış nedeninin hiçbir zaman araştırılmadığının altını çizen Vardar, "Otomobil yolda kaldıktan sonra projeyi her zaman savunan Cemal Aga duygusallaştı. O ilgisini kesince de bir daha sorunun neden kaynaklandığına bile bakan olmadı. Paşanın bindiği otomobili kullanan Rıfat Serdaroğlu çok titiz bir adamdı. Araca benzin koymamış olması imkansız. Sorun iki şeyden kaynaklanmış olabilir. Birincisi biz başlangıçta otomobilin kilo olacağını düşünmüştük. Ancak 1 tonu geçtik. Bunun üzerine motoru ya yetmezse düşüncesiyle tadil ettik. Ama motor yetersiz kalmış ve otomobili kullanan Rıfat ın sürüşüne de yansıyan heyecanı nedeniyle boğulmuş olabilir. Ya da benzin deposu ile gösterge arasındaki bağlantıda da bir sorun yaşanmış olma ihtimali de var." diye konuştu. ı 2009 yılında yönetmen Tolga Örnek'in senaryosunu Murat Dişli ile birlikte yazdığı film, halktan ve resmi kurumlardan gelen yoğun talep üzerine ikinci kez seyirciyle buluşmuştu. Dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'i Sait Genay'ın canlandırdığı filmde, Taner Birsel, Ali Düşenkalkar, Halit Ergenç, Altan Gördüm, Vahide Gördüm, Seçil Mutlu, Uğur Polat, Serhat Tutumluer, Onur Ünsal, Selçuk Yöntem ve Haluk Bilginer rol almıştı. Projenin başında bulunan Emin Bozoğlunu nun oğlu Projeden neden vazgeçildi? Devrim Arabaları'yla ilgili projenin başında bulunan Yüksek Mühendis Emin Bozoğlu'nun o zamanlar 17 yaşında olan oğlu Attila Bozoğlu, o zamanki basın ne hikmet ise baştan sona köstekledi bu projeyi. Bu projeye milyarlar harcandı ve neticede de başarılamadı, imal edilen araba bozulup yolda kaldı diye yayın yaptılar diyen Bozoğlu, o tarihlerde Türkiye'de en gözde arabalar Chevrolet, Ford ve Pontiac gibi markalardı. Amerikalıların bu olayı organize ettiği bir gerçek. Nitekim yalnız Devrim arabaları değil, şakır şakır imalat yapıp Hollanda ve Polonya'ya ihracat edilen çift motorlu uçak fabrikaları kapatılıp traktör fabrikası oldu. Yine gariban babam 1949 yılında Kırıkkale silah fabrikasında bazuka, roket ve roket atar, çukur imhalı tahrip kalıbı prototiplerini imal edip, tecrübelerini yaptı. Tecrübelerin başarıya ulaşması üzerine seri imalata geçilmesi için Genelkurmaya bir rapor gönderdi. Devrim arabalarında olduğu gibi bu olay da sumen altı edilmiş. İlk Türk roket fabrikası 1988'de kuruldu. Kırk senelik bir kayıptan sonra. Benzinin unutulmuş olması çok saçma siyah arabaya (resmi araba rengi) Cemal Gürsel Paşa'nın bineceğini herkes önceden biliyordu. Diğer iki arabaya benzin konmuştu da, neden siyah arabaya benzin konmamıştı veya az konmuştu? Unutulmuş iddiası, bana çok çok saçma geliyor. Devlet Başkanının bineceği araba özellikle kontrol edilmez mi? Devrim arabalarının gösterge panelleri saat gibi çalışır durumdaydı. Üstelik de göstergeler Türkçe yazılı idi. Arabayı kullanan şahıs, benzin olmadığını neden görmemişti? En önemlisi de, Devrim Arabaları Projesi'nden neden vazgeçildiğini anlayamadığını söyledi yılında 4 adet üretilen DEVRİM Otomobillerinden sadece birisi günümüze ulaşmıştır. TÜLOMSAŞ Müzesi bahçesinde, özel olarak yapılan camlı garajda muhafaza edilen DEVRİM Otomobili halen çalışır durumdadır. EYLÜL 2013 SANAYİ LIFE 23