105 VERGİAVANTAJI ARALIK

Transkript

1 105 VERGİAVANTAJI ARALIK 2005

2 İÇİNDEKİLER 105 VERGİAVANTAJI...3 Yargının hakemliğe başvurabilecek konular...3 Genel uyarılar...4 Yatırımların teşviki...5 Dönem kaydırmak suretiyle vergiyi geciktirerek ödeme...5 Gider olarak dikkate alınabilecek harcamalar...5 Vergiden istisna kazançlar...6 Değişik kanunların sağladığıimkanlar...6 Vergi Usul Kanununun yarattığıimkanlar...6 Amortismanlarla ilgili hükümler...7 KDV Kanunundaki mükelleflere avantaj sağlayan hükümler...8 Ücretlilerle ilgili imkanlar...8 İkili vergi anlaşmalarının sağladığıvergi avantajları...9 Damga vergisinin daha az ödenmesi imkanı...10 Diğer imkanlar VERGİAVANTAJI 2

3 105 VERGİAVANTAJI Yargının hakemliğe başvurabilecek konular 1 Fon katılma belgelerinin, %51 in altında Türk hisse senetlerine de yatırılmışolsa borsasının ve vadesinin olmamasınedenleriyle değerlenmeyeceği ileri sürülebileceği görüşü göz ardıedilmemelidir. 2 KVK Geç. 31. Md. ile TPAO ya getirilen imkan tüm şirketler için geçerli olmalı. Tek bir şirket için olmasının aynıdurumda olan başka şirketler varsa, Anayasa ya aykırıolacağı inancındayız. 3 Avansların değerlenmemesi gerektiği yönünde kararlar, değerlendirmeler mevcuttur. Özellikle verilen avans nedeniyle önemli gelirler oluşuyorsa konu yargıya götürülebilir. 4 Şayet şüpheli alacak karşılıklarıiçinde KDV kısmıda var ve, Bu kısım için karşılık ayrılamaz. gibi bir gerekçe ile eleştirilirseniz konuyu yargıya götürmenizi tavsiye ederiz. 5 Şayet reeskonta tabi tutulan kısım (senetli alacak veya borç) KDV yi de içeriyorsa, inceleme elemanlarıkdv nin gelir veya gider olarak dikkate alınamayacağınıileri sürebileceklerdir. Bu durumda konunun yargıya götürülmesini tavsiye ediyoruz. 6 Herhangi bir şekilde vergi dairesinden alacaklıiken, aynıveya önceki dönemlere ilişkin bir borç iddiasımevcut ise, gecikme faizi alacaklıolunan döneme kadar hesaplanmalıdır. Bu konuda verilmişmukteza ve yargıkararlarımevcuttur. 7 İzleyen dönemde bir önceki döneme ilişkin faturalardaki KDV indirim konusu yapılamayacaktır. Ancak, beyan dönemi içinde gelen bu fatura tutarıbeyannamede diğer indirimler bölümünde gider olarak indirilirken KDV nin de gider olarak indirim konusu yapılabilip yapılamayacağıkonusunda farklıgörüşler mevcuttur. Bu konunun yargıya taşınmasından yanayız. 8 Binek oto leasing giderlerinin KDV sinin indirim konusu yapılamayacağı, gider olmasıgerektiği yönünde görüşler mevcuttur. Bu konuda bir inceleme yapıldığında konunun yargıya götürülmesini tavsiye ediyoruz sonrasıyapılan leasing sözleşmeleri için ise KDV nin indirim konusu yapılmasıkonusundaki argümanların daha da zayıfladığı düşüncesindeyiz. 9 Serbest bölgedeki şubenin Türkiye deki merkezi ile olan mal veya hizmet alış verişlerinde oluşacak olan kar marjının dikkate alınamayacağıiddiasıile Türkiye deki şirkete tarhiyat yapıldığınımüşahade ettik. Böyle bir iddia ile karşılaşıldığında konunun yargıya götürülmesini tavsiye ediyoruz. 10 Serbest bölgedeki şube karının de Türkiye ye getirme mecburiyeti konusunda çelişik görüşler mevcuttur. Bu konuda eleştiri olursa konunun yargıya götürülmesini tavsiye 105 VERGİAVANTAJI 3

4 ediyoruz. Ancak mümkünse karın en azından beyan dönemi öncesinde Türkiye ye getirilmesi ve kambiyo mevzuatına göre tevsiki gereksiz ihtilaflarıönleyecektir. 11 Son düzenlemelerden sonra Maliye Bakanlığınca serbest bölge kaynaklıkarın Türkiye deki şirket tarafından şahıslara dağıtımıaşamasında stopaja tabi tutulmasıgerektiği açıklanmıştır. Gerek bu konu, gerekse serbest bölgedeki şirket veya şubenin dar mükellef mi tam mükellef mi olduğu konusunda tartışmalar, çelişkili muktezalar mevcuttur. Konu yargıya götürülebilecek mahiyettedir. 12 Vergi aslı ve cezası üzerinde uzlaşılsa bile gecikme faizi dava konusu yapılabilmektedir. 13 Repo kazançlarının dönem sonlarında değerlemeye tabi tutulmasıgerektiği yönündeki Bakanlık görüşünün Bankalarla ilgili verilen kararlardan sonra sağlıklı olmadığı inancındayız. Rakamlar yüksekse ve değeceği inancıvarsa konu yargıya götürülebilir inancındayız. 14 Bizce mevcut dışborcun yenilenmesi damga vergisine tabi tutulamaz, ancak, idare farklıgörüştedir. 15 %05 götürü gider uygulamasında, beyannameden doğrudan indirim suretiyle dikkate alınabileceği doğrultusunda yargıkararlarımevcuttur. 16 Karşılıkların gider yazılabilmesi konusunda çelişik uygulamalar göz ardı edilmemelidir. 17 Kira kontratınız varsa emsal kira bedeli uygulanamaz. 18 Aktifleştirme dönemi kavramı tartışmalıdır. Aktifleştirme tarihinden sonraki harcamaların doğrudan gider yazılabileceği yönünde Danıştay kararlarıvardır. 19 Dönem sonunda faturasıalınamamış, dolayısıyla sonraki yılda faturasıalınabilmiş ciro primi vb. biten yılla ilgili giderlerin, ilgili yılda gider olarak dikkate alınabileceği görüşündeyiz. Genel uyarılar 20 Gecikme zammıekonominin normal dönemlerinde kamu alacağının aşınmasını önlemenin ötesinde değerlere ulaşmaktadır. Bu nedenle dava edilebileceğini düşünüyoruz. 21 Aktifleştirilen sabit kıymetle ilgili olarak daha önce oluşan borcun faiz ve kur farkının izleyen yıllarda aktifin maliyetine ilave edilmesi yöntemi seçilmişise kurun düştüğü dönemlerde maliyetin düzeltilebilmesi gerekir görüşündeyiz. Bu konuda idareden görüş alınmalı, aksi görüşalınırsa yargıya başvurulmalıdır. 105 VERGİAVANTAJI 4

5 22 Ev alır, kiraya verirseniz, evinizin kredi faizlerini matrahtan indirebilirsiniz. Ancak bunun işleyebilmesi için yıllık gelir vergisi beyanında bulunuyor olmanız gerekmektedir. 23 İhracat yapın, hiç vergi vermeyin. Dar mükellef kurumların ihracatlarıile ilgili gelirlerinin vergilenmemesi imkanıvardır. 24 Yıl sonu değerlemelerinde yabancıpara cinsinden alacak ve borcu değerlerken alacak veya borç KDV ye tabi ise, KDV kısmının gelir veya gider olarak dikkate alınmaması gerektiği düşüncesindeyiz. Yatırımların teşviki 25 Yeni yatırım indirimi istisnasıimkanıgözönüne alınmalıdır öncesi teşvik belgesine bağlanmış olanlar eski yatırım indirimi hükümlerinden yararlanabilecektir. Dönem kaydırmak suretiyle vergiyi geciktirerek ödeme 27 Altın satın almak suretiyle (ancak yasal olarak bunu yapabilecek şirketler için geçerli) dönem kaydırma imkanımevcuttur. 28 Portföyünün %51 den fazlasıtürkiye de kurulu şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının katılma belgeleri satın alınmak suretiyle dönem kaydırma imkanı. 29 Hisse senetlerinin satın alınmasısuretiyle dönem kaydırma imkanı. Gider olarak dikkate alınabilecek harcamalar 30 Değeri düşen mallar için takdir komisyonu kararıalınarak gider yazılabilmesi imkanı unutulmamalıdır. Bu malların KDV lerinin düzeltim zorunluluğunun olmadığıkanaatindeyiz. Ancak Mali İdarenin konuya ilişkin farklıgörüşleri mevcuttur. 31 Telefon, su, elektrik, gaz faturalarıyla ilgili gecikme faizleri gider mahiyetindedir. 32 Temettü ikramiyesi karşılıklarıgider yazılabilecektir. 33 Binek oto satışlarında daha önce KKEG yazılmıştutarların karın tespitinde dikkate alınmasıunutulmamalıdır. 34 Binek oto kasko giderlerinin tamamının ilk yıl gider olarak dikkate alınabileceği yönünde verilmişmuktezalar mevcuttur. Bu konuda mukteza talep edilmesini tavsiye ediyoruz. 105 VERGİAVANTAJI 5

6 35 Gerek kurumlar ve gelir vergisi hükümleri, gerekse bir kısım özel kanunların verdiği imkanlar çerçevesinde, yapılan bağışların karın %5 i ile sınırlıkısmıveya tamamımatrahtan indirilebilmektedir. Vergiden istisna kazançlar 36 Yabancılar da dahil menkul kıymet yatırım fonlarına sağlanmışistisna önemli bir vergi avantajıdır. 37 Gayrimenkul fon ve ortaklıklarının kazançlarıvergilendirilmemektedir. 38 Emisyon primleri ve rüçhan haklarının satışından sağlanan kazançlar vergiden muaftır. 39 İştirak hissesi veya gayrimenkul satışkarının sermayeye ilave şartıyla istisna edilmesi. Değişik kanunların sağladığıimkanlar 40 Bankalar Aralık muhtasar beyanıile beyan edecekleri mevduat faizi stopajlarınıbir ay geç beyan edip ödeyebilirler. 41 Kar dağıtılmaz, sermayeye ilave edilirse vergi uygulanmayacaktır. 42 Sene içinde ödenen stopajlar geçici vergiye mahsup edilmelidir. 43 Devir suretiyle birleşme halinde vergi ödenmez. 44 Emlak vergisi beyanının iki ay geç verilmesinin cezasısadece usulsüzlüktür. 45 Kar paylıhisse senedi satın alınmasıve bir süre sonra satılmasıhalinde elde edilen kar payıiştirak kazançlarıistisnasınedeniyle vergilenmez. 46 Geçici verginizi %10 a kadar yanılarak hesaplayabilirsiniz. Vergi Usul Kanununun yarattığıimkanlar 47 LIFO metodunun uygulanmasıenflasyonist ortamda fayda sağlayabilecektir. 48 Satılan demirbaşların kazancının vergisini üç yıl erteleme imkanı(yenileme fonu) vardır. 105 VERGİAVANTAJI 6

7 49 Alacak ve borç senetlerine reeskont uygulanmasıimkanıvardır. Bu nedenle en azından dönem sonlarında alacakların olabildiğince senede bağlanabilmesi halinde bir avantaj sağlanabilecektir. 50 Bilindiği üzere genel giderlerden üretim maliyetine pay verilebildiği gibi doğrudan gider olarak da dikkate alınabilir. Maliyet yapısıgözden geçirilerek bu kabil ihtiyari olarak mamul maliyetine giren unsurlar ayıklanabilir ve doğrudan gider olarak dikkate alınabilir. 51 VUK nun 228. maddesi hükmü gereği belgelenemese de bazıharcamalarıgider kaydedebilme, varsa bu harcamalar için katlanılan KDV yi indirebilme imkanı araştırılmalıdır. Örn. Adi posta giderleri oluşturulacak bir liste üzerinden, KDV si de ayrıştırılıp indirilecek KDV olarak dikkate alınarak giderleştirilebilecektir. Aynıdurum belediye otobüs biletleri, köprü geçişücretleri gibi ödemeler için de geçerli olacaktır. 52 Uzlaşma, pişmanlık, indirim, mükellefin hakları vb. kanunla düzenlenen müesseselerden tam olarak yararlanılıp, yararlanılmadığı, her seferinde tüm imkanlar gözden geçirilerek etüd edilmelidir. 53 Yıl sonunda (veya geçici vergi dönemleri sonunda) devam eden toplu sözleşme görüşmeleriyle ilgili olarak karşılık ayrılmasıve bu karşılığın dönem matrahında indirim olarak dikkate alınabilmesinin mümkün olduğu görüşündeyiz. Amortismanlarla ilgili hükümler 54 Her yeni demirbaşalımında iki kat (azalan bakiyeler yöntemiyle) amortisman ayırabilme imkanıgözardıedilmemelidir. 55 Yangın, deprem, su basmasıgibi hallerde amortismana tabi malların sigorta tazminatıüç yıl kara ilave edilmeyebilecektir. 56 Bilgisayar yatırımlarıiçin farklıamortisman oranlarıbelirlenmesi konusunda (özellikle henüz amorti olmadan yenileme halinde) Maliye Bakanlığı na başvurulmalıdır. 57 Vazgeçilen alacaklar üç yıl kara ilave edilmeksizin bekletilebilir. 58 Şüpheli duruma gelen alacaklar için karşılık ayırma suretiyle gider yazma imkanı vardır. Şahsi kefilin teminat hükmünde olduğu, dolayısıyla, Şahsi kefil takip ediliyor olsa dahi, takip sonuçsuz kalmadıkça karşılık ayrılamaz. şeklinde eleştiriler yapıldığına müşahade ediyoruz. Bu durumlarda konunun yargıya götürülmesini tavsiye ediyoruz. 59 VUK un ilgili hükümlerinin Maliye Bakanlığı na verdiği yetkiye istinaden çıkarılan bir tebliğile bir kısım varlıklar için genel orandan daha yüksek oranlar belirlenmiştir. Varlıklarınızın yüksek oranla amortismana tabi tutulabilme ihtimalinin iyi etüd edilmesi gerekmektedir. 105 VERGİAVANTAJI 7

8 60 Yurt dışından olan küçük tutarlımasrafınedeniyle takibe değmeyecek alacaklar için değersiz alacak yoluyla gider sayılabilmesi imkanıaraştırılmalıdır. KDV Kanunundaki mükelleflere avantaj sağlayan hükümler 61 İhracat için ayrışirket kurulmasıhalinde, ihracat bedelinin %18 ine kadar, doğrudan üreticinin ihracatına nazaran daha yüksek KDV iadesi alınabilmesi sonucu doğurmaktadır. 62 %10 teminatla KDV iadesi alabilme imkanıaraştırılmalıdır. 63 Yurt dışından gelen yardımların KDV ye tabi olmaksızın işletmeye dahil edilebilmeleri imkanıaraştırılmalıdır. 64 Yıl sonlarında yapılan değerlemeler için fatura kesilmez KDV hesaplanmaz. 65 Konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda KDV alıcıya satışanına kadar uygulanmaz. 66 İhraç kaydıyla teslimlerde KDV tahsil edilmeyebilir. 67 Şahıs şirketlerinin sermaye şirketlerine devir ve dönüşümlerinde KDV uygulanmaz. 68 Yurt dışıhizmet faturalarıyla ilgili kur farklarının KDV ye tabi olmamasıgerektiğini düşünüyoruz. Ancak idarenin bu konuda farklıgörüşte olduğunun bilinmesi gerekmektedir. 69 Faaliyetleri gruptaki zararlışirkette toplayarak birikmişzararlardan ve devreden KDV den yararlanma imkanıaraştırılmalıdır. Ücretlilerle ilgili imkanlar 70 Serbest bölge çalışanlarının ücret gelirleri gelir vergisinden muaftır. 71 İrtibat bürosu çalışanlarının ücret gelirleri gelir vergisinden muaftır. 72 Yabancıücretlilerin Türkiye den elde ettikleri ücretler için aylık muhtasar yerine yıllık beyanda bulunulur. 73 Üç ayda bir muhtasar beyanname verebilme imkanıenflasyonist ortamda bir avantajdır. 74 Bakmakla yükümlü olunan özürlü bulunmasıhalinde ücretlinin sakatlık indiriminden yararlanılabilmesi imkanıvardır. Aynıhak serbest meslek erbabına da kendisi ve varsa bakmakla yükümlü olduğu özürlü için getirilmiştir. 75 Şahıs sigorta primlerinin kazançtan indirebilmesi imkanıvardır. 105 VERGİAVANTAJI 8

9 76 Yurt dışıharcırah uygulamasıavantaj sağlayabilecektir. 77 Çozuk zamlarıvergiden muaftır. 78 Yabancıücretli de vergi iadesi alabilir. 79 Evlenme, doğum yardımlarıgelir vergisine tabi değildir. 80 Hastalık nedeniyle yapılan yardımlar gelir vergisine tabi değildir. 81 Çalışanlara 100m 2 ye kadar konut tahsisi ücret sayılmayacaktır. 82 Birden fazla işverenden ücret alıyor olma halinde birinci işveren dışındaki işverenlerden elde edilen ücretin toplamı(2004 yılıiçin) 15 milyar TL yi geçmedikçe beyanname verilmemesi imkanıgetirilmiştir. 83 İşdeğişikliklerinde her seferinde vergi kesintilerine ilk dilimden başlanmasıimkanı mevcuttur. İkili vergi anlaşmalarının sağladığıvergi avantajları 84 Düşük stopaj imkanı(örn. royalty ödemeleri) olabilir. 85 Türkiye de teşvikler nedeniyle ödenmeyen verginin ödenmişgibi yabancıülkede ödenecek vergiden mahsubu (Tax Sparing) imkanıolabilir. 86 Türkiye de çeşitli adlarla özellikle şube faaliyetlerine dönük olarak ödenen vergilerin yurt dışında, merkezde indirim olarak dikkate alınabilip alınamayacağıiyi irdelenmelidir. Bazen çok alakasız gibi görülen vergiler yurt dışında (merkezde) oluşan vergi matrahından indirilebilmektedir. 87 Yabancıortakların vergi anlaşmalarıaçısından avantaj sağlayan ülkeler üzerinden Türkiye de yatırım yapmasının sağladığıavantaja dikkat edilmeli. 88 Yurt dışına yapılan ve bazen serbest meslek veya royalty diye tanımlanan, oysa, ticari kazanç mahiyetinde olabilen, dolayısıyla stopaja tabi tutulmaması gerekebilecek ödemeleriniz olabilir. Ödemenin mahiyetinin tayini oldukça önemlidir. 89 Vergiye tabi olayın iki farklıülkede farklışekillerde değerlendiriliyor olması nedeniyle, aynıolaydan iki ülkede de vergiyi azaltıcışekilde yararlanabilme imkanları (double deep) araştırılmalıdır. 90 Yurt dışından alınan hizmet tutarıfatura tarihinde stopaja tabi tutulmuşsa, kur farklarının ikili anlaşmalıbir ülkeye olan borçla ilgili olduğu durumlarda stopaja tabi tutulmayacağıyönünde verilmişbir Bakanlık muktezasıbulunmaktadır. Sürekli yurt dışından 105 VERGİAVANTAJI 9

10 hizmet alan ve bu nedenle de kur farklarına da stopaj yapmak zorunda kalan işletmelere Bakanlıktan mukteza talep etmelerini önermekteyiz. Damga vergisinin daha az ödenmesi imkanı 91 Damga vergisi matrahıkdv hariç tutardır. 92 Repo ve ters repo işlemleri damga vergisi %0 oranında tatbik edilmektedir. 93 Yurt dışından temin edilecek kredilerle ilgili olarak ilk kez düzenlenecek kağıtlar ve bu çerçevede temin edilecek banka teminat mektupları%0 oranında vergiye tabidir. 94 Vergi dairelerince yapılan mahsup işlemlerinde damga vergisi uygulanamaz. Ancak vergi daireleri ihracatla ilgili olanlar hariç tüm mahsup işlemlerinde damga vergisi uygulama eğilimindedirler. Bu konuda çok sayıda Danıştay kararıve Maliye Bakanlığı nın 2000 tarihli bir iç genelgesi mevcuttur. Diğer imkanlar 95 İrtibat bürolarının vergi karşısındaki durumu göz ardıedilmemeli. 96 Vergi cennetlerinin sağladığıavantajlar. 97 Serbest bölge faaliyetleri vergi dışıdır. 98 Antrepoların faydalarıaraştırılmalıdır. 99 Yurt dışında yapılan masraflar üzerinden ilgili ülkede ödenen KDV nin bazıhallerde iade alınabilmesi imkanıoluşabilmektedir tarihinden önce yapılmışsözleşmelere dayanılarak yapılan leasing ödemeleri ödemenin yapıldığıdönemde tamamen gider yazılabilmektedir. 101 Ülkelerin vergi mevzuatındaki farklılıkların yarattığıçok ülkeli yapılanmalar yoluyla avantajlar sağlama imkanlarıaraştırılmalıdır (International Structuring) öncesi teşvik belgesine bağlanmışyatırımlar için halen finansman fonu ayırabilme imkanımevcuttur. 103 Teknoparklardaki vergi avantajlarıaraştırılmalıdır. 104 Türk uluslararasıgemi siciline kayıtlıgemiler için sağlanan avantajlar araştırılmalıdır. 105 Teşvik mevzuatıile getirilen vergi avantajlarıaraştırılmalıdır. 105 VERGİAVANTAJI 10

11 PricewaterhouseCoopers Türkiye Ofisleri: İstanbul Süleyman Seba Cad. BJK Plaza No.48 B-Blok Kat: Akaretler, Beşiktaş, İSTANBUL Tel: (90-212) Faks: (90-212) Büyükdere Cad. No.111 K Gayrettepe, İSTANBUL Tel: (90-212) Faks: (90-212) Ankara Paris Cad. No.12/ Kavaklıdere, ANKARA Tel: (90-312) Faks: (90-312) İzmir Hürriyet Bulvarı, No:4/1 Kavala Plaza K.6/ Alsancak, İZMİR Tel: (90-232) Faks: (90-232) Bursa Y.Yalova Yolu 4. Km Buttim Plaza No:424 K:9 D: Orhangazi, BURSA Tel: (90-224) Faks: (90-224) Yayın tarihindeki geçerli mevzuat ve uygulama göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Bu tarihten sonraki değişiklikler nedeniyle oluşabilecek farklılıklar dikkate alınmalıdır. Bu metnin tüm haklarımahfuzdur. Yazarın izni olmaksızın iktibas hükümleri dışında alıntı yapılamaz, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz. Bu metindeki ifadelerden hareketle yazılı uzman görüşü alınmaksızın işlem tesisi halinde oluşabilecek herhangi bir zarardan dolayıhiç bir sorumluluk kabul edilmez. 105 VERGİAVANTAJI 11