PROGRAMLAMA KILAVUZU

Transkript

1 CNC TORNA TEZGAHLARI PROGRAMLAMA KILAVUZU Anka CNC CNC SERVIS DEPARTMANI YAZAN: TURGAY MAMUR MAK. YÜK. MÜH. (itü)

2 Anka CNC OPERATÖR PANELINDEKI TUSLAR VE KULLANIMLARI MODE ANAHTARI Tezgaha ne tür islem yaptirilacagi bu anahtar vasitasiyla belirtilir. Yapilmak istenen isleme ait uygun mod seçilerek tezgaha yapilmak istenen hareket yaptirilabilir. Bu anahtar tezgahta en çok kullanilan anahtardir. OPER_PAN 1

3 Anka CNC ZERO RETURN kisminda tezgah JOG butonlarina +X ve +Z dogrultularinda basilmak suretiyle tezgah sifira gönderilir. Bu modda tezgahin kizaklarinin hareket hizi RAPID OVERRIDE (HIZLI HAREKET AYARI) anahtari vasitasiyla yapilir. Tezgah sifira gittiginde Sifira Gitme lambalari yanar. RAPID modunda ise JOG butonlari vasitasiyla istenen dogrultuda hareket verilir. Bu moddaki hiz RAPID OVERRIDE (HIZLI HAREKET AYARI) anahtari vasitasiyla yapilir. Bu modda yapilan hareketler çok hizli hareket oldugundan ve Normal olarak tezgah sifirina gidecek sekilde dahi bir hareket verdirilse dahi, bu modda sifira gitme islemi aktif olmadigindan dolayi Sifira Gitme Lambalari yanmaz ve tezgah Sifir Noktalarini da geçerek eksen sinirlarini asabilir. Dolayisiyla bu modda verilen hareketler esnasinda yapilan hareketin tezgahin çalisma alani içinde olmasi çok önemlidir. Aksi takdirde istenmeyen sonuçlar dogabilir. Bu modda hareket verme esnasinda sizlere tavsiye edebilecegimiz sey bu tür bir hareket esnasinda Tezgah Hizinin RAPID OVEERIDE (HIZLI HAREKET AYARI) anahtari vasitasiyla LOW durumuna alinmasi ve bundan sonra hareket verilmesi olacaktir. JOG modunda ise tezgah JOG butonlari vasitasiyla seçilen dogrultuda sabit hizda hareket eder. Bu modda tezgahin ilerleme hizi FEEDRATE OVERRIDE (ILERLEMEYI DEGISTIRME) anahtarinda mm/min(dak) olarak belirtilen degerlere göre yapilir. Genellikle bu mod elle tornalama yapilmasi gereken verilen hiz degerinin sabit hiz olmasi dolayisiyla parça yüzeyinin düzgün çikmasini sagladigindan dolayi elle tornalama islemlerinde kullanilabilir. HANDLE Modunda ise tezgaha TAMBUR vasitasiyla hareket verdirilir. Parça hazirlik islemleri esnasinda en çok kullanilan mod bu moddur. Bu mod seçilmek suretiyle TAMBUR (MANUAL PULSE GENERATOR) vasitasiyla tezgaha hareket verdirilebilir. Hareket verdirilmek istenen eksen TAMBUR un yaninda bulunan ve X ve Z ile belirtilen bir anahtar vasitasiyla yapilir. Burada x100 modunda tambur üzerindeki iki ölçek arasinda verilebilecek hareket miktari on da bir(1/10), x10 modunda tambur üzerindeki iki ölçek arasinda verilebilecek hareket miktari yüz de bir(1/100), OPER_PAN 2

4 Anka CNC x1 modunda tambur üzerindeki iki ölçek arasinda verilebilecek hareket miktari binde bir(1/1000) dir. MDI modunda klavyeyi kullanmak suretiyle tezgaha birtakim kodlar girilebilir. Biz bu modu Yari Otomatik Programlama olarak adlandiririz. MEM (OTOMATIK) modda ise yazilan bir program çalistirilir. Gerekli tüm ayarlamalar yapildiktan sonra yazilmis olan bir programi bu modda çalistiririz. MEM RESTART ( TAM OTOMATIK) Bu modda yazilmis olan program tam otomatik olarak çalistirilir. Bu mod çubuk sürücülü Tezgahlarda kullanilir. Sabahleyin tezgahin START tusuna bir defa bastigimizda islem tezgahin çalismasi kesilinceye kadar devam eder. EDIT (YAZMA) Programin yazildigi moddur. Isleme programi bu modda yazilir. POWER ON OPER_PAN 3

5 Anka CNC Tezgahi Açmada kullanilan butondur. POWER OFF Tezgahi Kapamada kullanilan butondur. EMERGENY STOP (ACIL DURMA) OPER_PAN 4

6 Anka CNC Acil durumda tezgahi kapamak amaciyla kullanilir. Bu butona basildiginda Hidrolik sistem devreden çikar. Hidrolik sistemin devrden çikmasi sonucu tezgah hazir halde olmadigindan dolayi tezgah kapanmis olur. Tezgahi tezgah açmak için bu buton RESET ile gösterilen dogrultuda çevrilmelidir. ALARM LAMBALARI OPER_PAN 5

7 Anka CNC MACHINE SPINDLE LUB Bu lambalar makinada ve diger mekanizmalarda bir alarm oldugu takdirde operatörü uyarmak amaciyla kullanilir. MACHINE: Makinada bir alarm oldugu takdirde bu lamba yanar. Bu lamba yandigi takdirde servis sorumlusu ile irtibata geçmeniz gerekmektedir. SPINDLE: Tezgahta ayna devri kontrolunu yapan kontrol sisteminde bir ariza oldugu takdirde bu lamba yanar. En çok korkulan ariza budur. Çünkü bu lambanin yanmasi demek Fener Mili kontrol sisteminde bir ariza olmasi anlamina gelir. LUB: Makinada kizaklari otomatik olarak yaglayan kizak yagi deposunda yag bittigi takdirde bu lamba yanar. Bu lamba yanar ise tezgahin parça isleme operasyonu bittikten sonra kizak yagi deposuna kesinlikle yagin doldurulmasi gerekmektedir. Yaglama yapmayan kizaklarda metal-metal sürtünmesi dolaisiyla çok büyük asinmalar olusabilir ki bu da tezgahin hassasiyeti üzerinde çok büyük etkisi vardir. DOOR INTERLOCK (KAPI KILIDI) Bu anahtar otomatik otomatik modda parça islenme esnasinda olabilecek herhangi bir kazadan korunmak amaciyla kapinin kapanip kapanmadigini kontrol eder. I konumunda iken kapi açik iken program islenemez. Ekranda DOOR INTERLOCK seklinde bir alarm gözükür. Bu alarm parça isleme operasyonunun yapilabilmesi için kapinin kapatilmasi gerektigini belirtir. O konumunda ise kapi açik olsa bile programlanan parça otomatik modda islenebilir. OPER_PAN 6

8 Anka CNC EDIT KEY (YAZMA ANAHTARI) Bu anahtar EDIT(YAZMA) modunda program yazilmasi ve programda degisiklik yappilmasi islemlerini kontrol eder. I konumunda oldugu takdirde YAZMA(EDIT) moduna gelinip programda degisiklikler yapilabilir. O konumunda ise YAZMA(EDIT) moduna gelinip programda degisiklik yapilamaz. Bu anahtar O konumunda iken YAZMA(EDIT) moduna gelinir ise ekranda OPEN EDIT KEY(YAZMA ANAHTARINI AÇIN) seklinde bir mesaj gözükür. Bu mesaj programda degisiklik yapabilmek için EDIT KEY(YAZMA ANAHTARI) nin I konumunda olmasi gerektigini vurgulamaktadir. QUILL IN OUT (PUNTA) Bu buton punta butonudur. Puntanin çikartilip geri çekilmesinde kullanilir. OPER_PAN 7

9 Anka CNC SPINDLE JOG (SALGI KONTROLU) Bu buton aynaya baglanan parçanin salgili dönüp dönmediginin kontrolu isleminde kullanilir. Genel olarak diger islemler üzerinde bir etkisi yoktur. Aynaya parça baglanip bu butona basildinda ayna yaklasik olarak 200 dev/dak lik bir hizda döner. Butona basma birakilirsa yananin dönmesi durur. Bahsedildigi gibi bu buton sadece salgi kontrolu isleminde kullanilir. FEED HOLD (ILERLEME DURDURMA) Bu buton OTOMATiK(MEM) modda programlanan parçanin islenmesi esnasinda kullanilir. Genellikle PROGRAM KONTROL ASAMALARINDA kullanilmaktadir. Bu buton kizaklarin ilerleme hareketini dolaayisiyla Tarete baglanan takimin ilerleme hareketini kontrol eder. Bu butona basildiginda kizaklarin ilerleme hareketi durur; fakat aynanin dönmesi v.s. gibi diger islemler operasyonlarina devam eder. Genel olarak kalemin islenen OPER_PAN 8

10 Anka CNC parçayi kesmesi esnasinda bir aksilik var ise bu butona basilmak suretiyle kalemin ilerleme hareketi durdurulur, programin tamami ile kesilmesi ise RESET butonuna basilmak suretiyle yapilir. RESET butonuna basilmak suretiyle program kesildiginde Taret TAMBUR(HANDLE) modunda ortalara bir yere alinmali ve PROGRAM YAZMA(EDIT) moduna gelinerek kesinlikle basina alinmalidir. Basina alma islemi EDIT(YAZMA) moduna gelinip CURSOR tuslari ile kursorun program No sunu gösteren O adresinin altina alinmasi suretiyle veya en kisa yoldan YAZMA(EDIT) moduna gelinip RESET butonuna basilmak suretiyle yapilabilir. CYCLE START (DEVAM ET) Bu buton OTOMATIK (MEM) modda programlanan parçanin islenmesini kontrol eder. Butona basildiginda programlanan parçaya ait kodlar islenmeye baslanir ve DUR (FEED HOLD) butonuna basilana kadar veya M02 ve M30 komutuna gelinene kadar program islenmeye devam edilir. Kizaklarin ilerleme hareketini kontrol eden DUR (FEED HOLD) butonuna basildiktan sonra isleme devam edilebilmesi için tekrar CYCLE START (BASLA) butonuna basilmasi gerekir. Program kodlarinin satir-satir islenmesini kontrol eden SINGLE BLOCK (SATIR SATIR ISLEME) anahtari ON(I) konumunda oldugu takdirde OTOMATIK (MEM) modda parçayi islemek amaciyla CYCLE START (BASLA) butonuna basildiginda; tezgah islenecek parçaya ait program kodlarinin her bir satirini isledikten sonra DUR (FEED HOLD) bekle moduna geçer, isleme devam edilebilmesi için CYCLE START (BASLA) butonuna tekrar basilmasi gerekir. SPINDLE OVERRIDE (PROGRAM DEVIR AYARI) OPER_PAN 9

11 Anka CNC Otomatik modda programin icra edilmesi sirasinda programda S ile belirtilen devir degerlerinin disaridan operatörün müdahelesi ile % olarak degistirilmesinde kullanilir. Genellikle parçanin islenmesi esnasinda bir zorlanma var ise programda verilen devir degeri bu anahtar vasitasiyla % 50 lik degere kadar düsürülebilir. Ayni sekilde programda verilen devir degeri az geliyor ise bu anahtar vasitasiyla % 120 ye kadar artirilabilir. SPINDLE SPEED (MANUAL DEVIR AYARI) Bu anahtar MANUAL modda aynanin döndürülmesi esnasinda aynanin hizinin ayarlanmasinda kullanilir. Genellikle MANUAL modda elle tornalama islerinde kullanilir. Yalniz burada verilen hiz degerinin ayarinin yapilabilmesi için sistemin hafizasinda bir devir degerinin bulunmasi gerekir. Aksi takdirde tezgah sifir devirde dönüyormus gibi algilar. Tezgahin hafizasina devir girme islemi MDI modunda sabit devir komutu olan G97 ve bir hiz degerinin girilmesi (Örnek: S1500) ve INPUT tusuna basilip OUTPT START tusuna basilarak girilen bu devir degerinin tatbik ettirilmesi ile olur. Bu girilen devir degeri bu anahtar için maksimum devir degeri olarak alinir, ve bu deger de anahtarin en son konumuna isabet eder. Bahsedildigi gibi bu anahtar yalnizca MANUAL modda devir OPER_PAN 10

12 Anka CNC ayarinda kullanilir. OTOMATIK(MEM) modunda devrin % olarak degistirilmesi ile karistirilmamalidir. SPINDLE (FENER MILI MANUAL KUMANDA) FWD STOP REV Bu butonlar MANUAL modda ayna dönüs yönünün degistirilmesinde ve durdurulmasinda kullanilir. STOP butonu vasitasiyla ayna durdurulur. Bu butonlar yalniz MANUAL modda etkilidir. Bunlar vasitasiyla ayna dönüs yönü belirtilir, aynanin devri ise MANUAL HIZ AYAR ANAHTARI (SPINDLE SPEED) vasitasiyla yapilir. Yalniz aynanin anahtar ile ayarlanan hiz degerinde dönmesi için tezgahin hafizasinda bir hiz degerinin bulunmasi gerekir. Bu islem ise MDI modunda G97 komutunu takiben sabit bir devir degerinin girilmesi suretiyle yapilir. COOLANT (SOGUTMA SUYU) Sogutma suyunun açilip kapatilmasinda kullanilir. Üç konumlu bir anahtardir. MANUAL (EL) konumunda sogutma suyu devamli akar. OPER_PAN 11

13 Anka CNC NOTR(SIFIR) konumunda ise sogutma suyu kapalidir. AUTO (OTOMATIK) konumunda ise Sogutma Suyu programda verilen M08 (Suyu Açma) ve M09 (Suyu Kapama) komutlarina göre açilip kapatilir. OTOMATIK (Mem) Modda parçanin islenmesi esnasinda genellikle bu anahtar AUTO (OTOMATIK) konumundadir. CHUCK CLAMP (AYNA SIKMA YÖNÜ) Bu anahtar ayna sikma yönünün degistirilmesinde kullanilir. Yalniz sikma yönünün tezgahin açilmasi sirasinda bu anahtarin istenilen konuma alinmasi suretiyle belirtilmesi gerekir. Tezgah açildiktan sonra anahtar ile belirtilse dahi sikma yönü degistirilemez. INSIDE (IÇERI) konumunda ayna parçayi disaridan içeriye dogru sikar. Genel olarak parçalarin sikilmasi isleminde bu konum kullanilir. OUTSIDE (DISARI) konumunda ise ayna parçayi içeriden disariya dogru sikar. Bu konum genellikle delik çaplari büyük olan boru tipi parçalarin islenmesinde kullanilir. MACHINE LOCK (MAKINA KILITLEME) OPER_PAN 12

14 Anka CNC Makinada kizaklarin ilerleme hareketinin kilitlenmesini ve bu sayede yazilmis olan programda herhangi bir yanlisligin olup olmadiginin kontrolu amaciyla kullanilir. Bu anahtar CNC TEZGAHLARDA KULLANIMI EN TEHLIKELI ANAHTARLARDAN BIRIDIR. Bu anahtar ON (I) konumuna alinip tezgaha birtakim islemler yaptirildiktan sonra, OFF(O) konumuna alinip Tezgah SIFIR NOKTALARINA gönderilmedigi takdirde Tezgahta çok büyük bir ihtimalle bindirme problemi ile karsilasabilirsiniz. ON(I) konumunda tezgah kizaklarinin ilerleme hareketi kilitlenir. Tezgah aynanin dönmesi, Takim Çagirma gibi diger fonksiyonlarini yerine getirir. ON konumunda iken Kontrol Sistemi sanki kizaklar hareket ediyormuscasina fonksiyonlarini yapar. Kizaklar kilitlendiginden dolayi Kontrol Sistemindeki pozisyon degeri ile Tezgahin mevcut pozisyon degeri arasinda bir farklilik olusur. Anahtar OFF(O) konumuna alindiktan sonra Sifir Noktalarina gönderilmek suretiyle bu farklilik ortadan kaldirilmalidir. Aksi takdirde bu farklilik dolayisiyla Sifir Noktalarina göndermeden anahtar OFF(O) konumuna alinip tezgaha hareket verdirilmeye çalisilir ise Kontrol Sistemi pozisyonu ile Tezgahin mevcut pozisyonu arasindaki farklilik sebebi ile TEZGAH BINDIRME tehlikesi ile karsi karsiya kalinabilir. OFF(O) konumunda ise tezgah eski normal degerine alinir. Yani kizaklarin hareketinin kilitlenmesi iptal edilir. BLOCK SKIP (SATIR ATLAMA) OPER_PAN 13

15 Anka CNC Bazen parça islemek amaciyla yazilan programlarda, satir baslarinda / seklinde bir isaret olur. Bu isaret kullanildigi satirin islenip islenmeyecegini belirtir. Bu isaretin bulundugu satirin islenip islenmeyecegi bu anahtar vasitasiyla belirtilir. Anahtar I (ON) konumunda oldugunda / isaretinin bulundugu satir islenmeden geçilir. O(OFF) konumunda ise / isaretinin bulundugu satir da islenir. DRY RUN (KURU ÇALISMA) Bu anahtar disaridan ilerleme verme islemini kontrol eder. ON (I) konumunda oldugu durumda, programin OTOMATIK(MEM) modunda islenmesi esnasinda programda; G00 ile belirtilen ve makina imalatcisi tarafindan verilen hizli ilerleme degerinin (GOODWAY lerde mm/dak), ve diger G-kod- larinda F ile belirtilen ilerleme degerinin iptal edilmesini saglar. Tezgahin parçayi isleyebilmesi için gerekli olan OPER_PAN 14

16 Anka CNC ilerleme degeri FEEDRATE OVERRIDE (ILERLEMEYI DEGISTIRME) anahtarinda mm/min (mm/dak) olarak belirtilen ilerleme degerleri vasitasiyla verilir. Bu anahtarin ON konumuna alinip gerekli olan ilerleme degerinin FEEDRATE OVERRIDE (ILERLEMEYI DEGISTIRME) anahtari ile verilmesi, ve bu anahtar ile de ilerleme degerinin çok kolay degistirilebilmesi bize Programin Kontrolu Asamalarinda çok büyük kolaylik saglar. Tüm kontroller bittikten sonra parçanin islenmesi esnasinda bu anahtar OFF konumundadir. OFF(O) konumunda ise yukarida bahsedilen disaridan ilerleme verme islemi etkisiz kalir. SINGLE BLOCK (SATIR SATIR ISLEME) Torna tezgahinda yazilan bir program alt-alta operasyonlarin belirtildigi satirlardan olusur. Programin tam olarak islemeye alinmasi öncesi bu yazilan programin her bir satirinin tektek kontrol edilmesi gerekir. Bu amaçla OTOMATIK(MEM) modda programin islenmesi öncesi kontrol asamasinda SATIR-SATIR ISLEME anahtarini ON konumuna almak suretiyle yazilan program adim-adim kontrol edilir. ON (I) konumunda yazilan program satir-satir isleme moduna alinir. CYLE START (BASLA ) tusuna basilarak programin her satiri ayri ayri kontrol edilir. Tezgahin her bir satiri bittikten sonra TEZGAH BEKLEME MODUNA geçer ve bizden komut bekler. Devam etmek istiyorsak CYCLE START (BASLA) tusuna tekrar basilarak sonraki islenecek satir islenir. Devam etmek istemiyor isek RESET tusuna basilarak islenmekte olan program kesilir. Programin tekrar baslatilabilmesi için kesinlikle basa alinmasi gerekmektedir. Bu amaçla YAZMA (EDIT) moduna gelinip RESET tusuna basilir ve böylece program basa alinir. Parça isleme operasyonuna yeniden baslamak için OTOMATIK (MEM) moda tekrar gelinmesi gerekmektedir. OPER_PAN 15

17 Anka CNC OFF(O) konumunda ise yazilan program tamami ile islenir. Programin kontrolunun tamamlanmasindan sonra tam olarak islemeye alindigi zaman bu anahtar OFF(O) konumuna alinir, ve program CYCLE START (BASLA) tusuna basilmak suretiyle sonuna kadar islenir. OPTIONAL STOP (ISTEGE GÖRE DURMA) Bu anahtar M01 komutunun icrasini kontrol eder. ON(I) konumunda iken programda kullanilan M01 (dur) komutu icra edilir. OFF(O) konumunda ise M01 komutu icra edilmez. Genellikle M01 komutu baglanan parçanin her iki yüzünün de tek bir program ile islenecegi parça programlarinda kullanilir. Parçanin ön yüzü islenip ayna durdurulduktan sonra M01 komutu kullanilir. Bu komut icra edildiginde tezgah bekleme moduna alinir ve FEED HOLD (DUR) butonu lambasi yanar. Bu komut vasitasiyla çalismakta olan programa disaridan müdahele imkani verilmis olur. Operatör aynayi açip parçanin diger yüzünü aynaya baglar, bundan sonra yazilan programa (aynaya tekrar devir verilmesi ve ayna dönüs yönünün programda belirtilmesi gerekmektedir) bagli olarak CYCLE START (BASLA) tusuna basmak suretiyle parçanin islenmesine devam edilir. FEEDRATE OVERRIDE (ILERLEME DEGISTIRME) OPER_PAN 16

18 Anka CNC Bu anahtarin 3 kullanim alani vardir: 1. Islenecek parçaya ait yazilan programda G-Kodlarinda F ile belirtilen ilerleme degerinin, parça isleme esnasinda takimdaki zorlanma durumuna göre, operatör tarafindan disaridan müdahele etmek suretiyle, % olarak degistirilmesinde kullanilir. Takim parça isleme esnasinda zorlaniyor ise programda bu operasyon için verilen ilerleme degeri yüksek geliyor demektir. Programda F ile verilen bu ilerleme degeri bu anahtar vasitasiyla % 50 lik degere kadar düsürülebilir. Örnegin programda islenecek operasyon için F2.0 degeri verilmis, ve islem esnasinda takim zorlaniyor ise bu anahtar vasitasiyla verilen bu ilerleme degeri %80 olarak ayarlandigini farzedelim. Dolayisi ile gerçek ilerleme degeri F0.16 olarak ayarlanmis demektir. Isleme esnasinda verilen ilerleme degeri az geliyor ise gerçek ilerleme degeri bu anahtar vasitasiyla % 150 lik ilerleme degerine kadar artirilabilir. Genellikle yazilan programin kontrolu bittikten, ve gerçek isleme operasyonuna geçildiginde bu anahtar % 100 lük degerindde tutulur. Yani programda F de ne belirtilmis ise gerçekte de ilerleme degeri o demektir. Dolayisi ile program kontrol asamalarinda, takimin isleme operasyonuna göre en uygun ilerleme degerinin bu anahtar vasitasiyla saptanip, saptanan bu ilerleme degerinin programda F ile belirtilen eski ilerleme degeri ile degistirilmesi tavsiye edilen yöntemdir. 2. JOG (SABIT HIZDA HAREKET) modunda, JOG (yön) butonlari ile verilen kizak hareketlerinde ilerleme hizi bu anahtarda mm/min (mm/dak) olarak belirtilen ilerleme degerleri vasitasiyla belirtilir. JOG modunda genellikle elle düzgün yüzey tornalama yapma isleri yapilabilir. 3. DRY RUN (KURU ÇALISMA -DISARIDAN ILERLEME VERME) anahtari I (ON) konumuna alindiginda programda G00 ile belirtilen hizli ilerleme orani ( mm/dak), ve diger G-kodlarinda F ile belirtilen ilerleme degerleri iptal oldugundan dolayi, tezgahin istenen program noktalarina gelmesi için gerekli olan ilerleme degeri bu anahtarda mm/min (mm/dak) ile belirtilen ilerleme orani degerlerine göre verilir. RAPID OVERRIDE (HIZLI HAREKET AYARI) OPER_PAN 17

19 Anka CNC Bu anahtar Hizli Hareketin % olarak ayarlanmasinda kullanilir. Normalde CNC tezgahlarda iki tür hareket vardir. Birinci hareket olan Hizli Hareket te takim kesme islemi yapmaz. Bu hareket ile takimi islenecek parçaya yaklastirma, uzaklastirma v.s. gibi islemler yapilir. Bu hareketteki kizaklara motorlar tarafindan verilen ilerleme hizlari çok yüksektir. Örnegin GOODWAY tezgahlarinda bu hiz degeri her iki eksen için de mm/dak lik bir ilerleme hizidir ki, bu da kizaklarin yaklasik olarak 80 km/saat hizla giden bir arabanin hizina esit bir hizda ilerleme hareketi yapmasi demektir. Dolayisi ile böyle bir hiz degerinde takimin parçada kesme islemi yapmasi su anki takim teknolojisi için düsürülemez. Kesme islemi yapmasi için ayni zamanda parçanin da ayna tarafindan döndürülmesi gerektigi unutulmamalidir. Bu tür sorunlar dolayisi ile CNC tezgahlarin çogunda bindirme hadiseleri ile karsilasabilirsiniz. Yukarida deginildigi gibi takimi parçaya yaklastirmada v.s. gibi islemlerde kullanilan bu hizli hareketin degeri bu anahtar vasitasiyla düsürülebilir. LOW konumu Hizli Hareketteki ilerleme oraninin en düsük oldugu konumdur. Tezgahta operatörlük egitimine yeni baslayan arkadaslar için bizim üstüne basa basa tavsiye edecegimiz, tezgaha iyice alisana kadar bu anahtarin LOW konumunda tutulmasidir. CNC tezgahlarda kullanilan ikinci bir ilerleme degeri de takimin parçayi kesme islemi esnasinda programda F ile, JOG modunda FEEDRATE OVERRIDE (ILERLEMEYI DEGISTIRME) anahtarinda mm/dak ile belirtilen keseme ilerlemesidir. Bu ilerleme orani degeri ise bir önceki kisimda bahsedilen FEEDRATE OVERRIDE anahtari vasitasiyla % olarak degistirilebilir. Tüm CNC tezgahlarda ortak olan Hizli Hareket; üç durumda vardir: 1. Programda G00 ile belirtilen hareket komutunda, 2. RAPID (HIZLI HAREKET) modunda, JOG (YÖN) butonlari ile kizaklara hareket verilmesi esnasinda 3. ZERO RETURN (SIFIRA GÖNDERME) modunda JOG butonlari ile tezgahin sifira gönderilmesi sirasinda OPER_PAN 18

20 Anka CNC Dolayisi ile yukarida belirtilen üç konumdan herhangi birirnde TEZGAHA HAREKET YAPTIRILMAK ISTENIYOR ISE, ILK OLARAK RAPID OVERRIDE (HIZLI HAREKET AYARI) anahtartinin Hangi Konumda olduguna Dikkat Edilmelidir. Bizim bu tür bir islemde önerebilecegimiz, tezgaha iyice alismadan kesinlikle bu anahtari % 100 lük konuma almamanizdir. Çünkü çok tehlikeli sonuçlar ile karsilasabilirsiniz. JOG (YÖN BUTONLARI) Bu butonlar vasitasiyla seçilen eksen dogrultusunda kizaklara hareket verdirilebilir. Butonlar asagida belirtilen üç modda kullaninir: JOG (Sabit Hizda Hareket) modunda; kizaklarin ilerleme hizi FEEDRATE OVERIDE (ILERLEMEYI DEGISTIRME) anahtarinda mm/min olarak belirtilen degerler vasitasiyla belirtilir. RAPID (Hizli Hareket) modunda; kizaklarin ilerleme hizi RAPID OVERRIDE (HIZLI HAREKET AYARI) anahtarinda % olarak belirtilen degerler vasitasiyla ayarlanir. ZERO RETURN (Sifira Gönderme) modunda; kizaklarin ilerleme hizi RAPID OVERRIDE (HIZLI HAREKET AYARI) anahtari vasitasiyla % olarak ayarlanir. Not: Hem ZERO RETURN hem de RAPID modlarinda % 100 degerler G00 ile belirtilen hizli hareket degerine esittir. Bu da GOODWAY lerde her iki kizak için de mm/dak (yaklasik 80 km/saat) dir. OPER_PAN 19

21 Anka CNC STROKE END RELEASE (ASIRI GITME SALIVERME) CNC Tezgahlarin tümünde eksen kizaklarindaki hareketleri kisitlamak ve tezgahi çalisma sinirlari içinde tutmak için eksenlerin her iki sinirina da (minimum ve maksimum sinir) tezgah ulastiginda bu bölgeyi geçmemesi için Limit Switch ler konulmustur. Bu limit switch ler sayesinde tezgah çalisma sinirlari içinde tutulur. Limit switch ler ile iki tür çalisma bölgesi tanimlanmistir. Birinci sinir bölge olarak adlandirilan bölgede kizak eksenleri hareket esnasinda herhangi bir mekanik hasar görmeyecek sekilde çalisirlar. Bu sinir bölgesi tezgah çalisma eksenlerini, is parçasini isleyecek sekilde kisitlayan sinir bölgesidir. Bu limit switch lerde kullanilan kontaklarin mekanik blok (DOG) vasitasiyla, sinir bölgesine ulasildiginda kapatilmasi suretiyle saglanir. Ikinci sinir bölgesinde ise tezgahin bu sinir bölgesini astiginda, kizak eksenlerine mekanik zararin verdirilebilecegi bölge dir. Bu sebeple tezgahin ekseninin bu ikinci sinir bölgesini asmamasi israrla istenir. CNC tasarimlarinda bu ikinci sinir bölgesinin asilmamasi için Limit Switch kontaklarina ikinci bir DOG vasitasiyla bu bölge sinirlayicilar konulur. Tezgah bu sinir bölgesini astiginda tasarim geregi otomatik olarak EMERGENCY STOP (Acil Kapma) moduna geçer ve hidrolik sistemi devreden çikarir. Hidrolik sistem devrede olmadigindan dolayi tezgah açilmayacagindan bu tür bir koruma emniyetli bir koruma yöntemidir. Tezgahin tekrar açilmasi için Hidrolik sistemin tekrar devreye sokulup, gidilen eksen dogrultusunun ters tarafinda tezgahin sinirlarin içinde kalacak sekilde HANDLE (TAMBUR) modunda elle geri alinmasi ve islem sonucunda RESET tusuna basilmasi gerekir. Burada hidrolik sistemin devreye alinmasi islemi STROKE END RELEASE butonuna devamli olarak basilmasi suretiyle yapilir. Tezgahin geri çekilmesi esnasinda da bu butona basilmasi unutulmamalidir. OPER_PAN 20

22 Anka CNC YAZMA MODUNDA YAPILAN ISLEMLER Yazma modunda asagidaki islemler yapilabilir. 1-Yeni bir program yazma 2-Eski bir programda degisiklik yapma (Program Çagirma) 3-Program silme 4-Program numarasi degistirme EDIT (yazma) modunda islem yapabilmek için mode anahtarini EDIT konumuna getiriniz. Bu esnada EDIT KEY (yazma anahtari) ON konumunda olmalidir. Eger yazma anahtari OFF koumunda ise ekranda OPEN EDIT KEY (yazma anahtarini açiniz ) seklinde mesaj gözükür. Bunun için EDIT KEY (ON) konumuna getirilir. Yeni Bir Program Yazma -MODE anahtarini EDIT konumuna getiriniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis pprogramlarin listesi çikar. ÖRNEK : 00001, 00002, 00003, Yeni bir programi girmek için O + Yeni Program Numarasi + INSRT tus dizisine sira ile basilir. Örnek : O INSRT ( Burada + ile bundan sonra yapilacak islem belirtilmistir. + isaretine basmayiniz.) -Yeni program ekranin sag üst kösesinde O+ Program Numarasi ile gösterilir. Eski Bir Programda Degisiklik Yapma (Program Çagirma) -MODE anahtarini EDIT konumuna aliniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. YAZMOD 1

23 Anka CNC -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis programlarin listesi çikar. -Degisiklik Yapilmak istenen program numarasi ilk olarak aktif hafizaya çagirilir (ESKI YAZILAN BIR PROGRAMIN DEGISIKLIK YAPMAK AMACIYLA VEYA ÇALISMAK AMACIYLA ÇAGIRILMASI). Bunun için O + Program Numarasi + CURSOR fl (ASAGI) ÖRNEK : O CURSOR fl (ASAGI) çagrilan program ekranin sag üst kösesinde numarasi ile birlikte gösterilir -Bundan sonra programi görmek amaciyla PRGRM butonuna basilir. Simdi bir programda ne tür degisiklikler yapabilecegimizi görelim : Programda herhangi bir degerin silinmesi Burada bahsedilen deger ADRES ve Nümerik Degerden olusmaktadir. Örnek : G01 de G ADRES 01 ise nümerik degerdir. Örnek 2 : X de X Adres, ise nümerik degerdir. i) Ilk olarak CURSOR fl (ASAGI) veya (yukari) vasitasiyla yanip sönen isik (CURSOR) silinecek degerin altina getirilir. ii) Ikinci asamada DELET tusuna basilir. Örnek : G01 X Z-80. F0.5 ; ile gösterilen satirda X yi silmek için ilk olarak CURSOR (asagi) veya (yukari) tusu vasitasiyla X nin altina CURSOR (yanip sönen isik ) getirilir. Ikinci asamada Delet tusuna basilir X degerinin silindigini ve yeni satirin G01 Z-80. F0.5 ; seklinde olacagini göreceksiniz. Programa herhangi bir degerin (Adres + Nümerik Deger ) yerlestirilmesi i) Ilk olarak CURSOR fl veya vasitasiyla eklenecek degerden bir önceki degere gelinir. Örnek : G01 Z-80. F0.5 ; deki kisma G01 ile Z-80. arasina X degerini eklemek için ilk olarak CURSOR fl veya yukari vasitasiyla CURSOR (yanip Sönen isik) G01 in altina getirilir. ii) Ikinci asamada ise yazilmak istenen deger yazilir ve INSRT tusuna basilir. Örnek : X INSRT (Burada + bir sonraki islemi gösterir. Yanlislikla + ya basmayiniz ) Örnek : En son yukaridaki örnekte bahsettigimiz satir G01 X Z-80. F0.5 ; seklinde olacaktir. YAZMOD 2

24 Anka CNC Herhangi bir degerin degistirilmesi i) Ilk olarak CURSOR fl veya vasitasiyla degistirilecek degerin altina gelinir. Örnek : G01 X Z-80. F0.5 ; deki kisimda X yi X seklinde degistirmek için CURSOR veya fl ile X nin altina gelinir. ii) Ikinci olarak degistirilmek istenen deger yazilir ve ALTER tusuna basilir. Örnek : X ALTER Bu islemden sonra yeni satirimiz G01 X Z-80. F0.5 ; seklinde olacaktir. Program Silme -MODE anahtarini EDIT konumuna aliniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis programlarin listesi çikar.örnek : O0001, O0002, O0003, O0004 Burada bir programin tamamini silmek için, O + Program Numarasi + DELET tus dizisine sira ile basilir. Burada + ile hangi tustan sonra hangi tusa basilacagi belirtilmistir. Yanlislikla + ya basmayiniz. Örnek : O0001 DELET (AMAN DIKKAT) Yukarida belirtilen örnekte 0001 numarali program tamami ile silinir. Program Numarasi Degistirme -MODE anahtarini EDIT konumuna getiriniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis programlarin listesi çikar. YAZMOD 3

25 Anka CNC Bundan sonra numarasi degistirilmek istenen program aktif hafizaya alinir. (Yani ekranin sag üst kösesinde gösterilmesi gerekmektedir.) Bunun için, O + Degistirilmek Istenen Program No + CURSOR fl (ASAGI) tus dizisine sira ile basilir. Örnek : O 0001 CURSOR fl -PRGRM butonuna basmak suretiyle çagrilan (Atif hafizaya alinan) program görülür. -CURSOR (yukari) vasitasiyla veya RESET butonuna basilmak suretiyle programin basina gelinir. -Numarasi degistirilecek programa verilecek yeni numara O + Yeni Program No + ALTER tus sirasi ile girilir. O 1000 ALTER NOT : a) Her programin satir sonunda mutlaka ; (noktali virgül) olmalidir. Noktali virgül EOB butonuna basmak suretiyle çikarilir. b) X,Z,F,C,R,U,W ile belirtilen degerlerin hepsinde nokta kullanilmalidir. ÖRNEK : Eger X yerine X11767 seklinde yazarsak tezgah bu son yazilan degeri Mikron olarak algilayacak ve esas degeri mm imis gibi islem yapacaktir. Degisiklikler esnasinda noktaya özellikle dikkat ediniz. YAZMOD 4

26 Anka CNC PARAMETRE VE DIAGNOSTIC DEGERLERININ DEGISTIRILMESI Tezgahta PARAMETRE'lerin ve DIAGNOSTIC'lerin tamaminin ve ya bir kisminin silinmesi durumunda, bu PARAMETRE'ler ve DIAGNOSTIC degerleri tezgahin çalisma kosullarini tanimladigindan dolayi tezgahin normal calisma sartlari bozulur ve tezgah anormal bir sekilde davranir. Bu amaçla tezgahin her bir PARAMETRE'sinin ve DIAGNOSTIC degerinin özel bir önemi vardir. Bu amaçla belirtilen PARAMETRE ve DIAGNOSTIC degerlerinin girilmesi esnasinda girilen degerlerin dogru bir sekilde girildigine dikkat edilmesi gerekmektedir. Simdi tezgaha PARAMETRE degerlerinin nasil girileceginden bahsedelim. Tezgahin PARAMETRE ve DIAGNOSTIC'lerinin tamami silinmis ise tüm PARAMETRE ve DIAGNOSTIC degerlerinin yeniden girilmesi gerekmektedir. Eger PARAMETRE'lerin bir kismi silinmis ise yalnizca bu silinen PARAMETRE'ler yeniden girilmeli, diger degerlere dokunulmamalidir. PARAMETRE'lerin bir kismi silinmis ise ilk olarak tezgahin tüm PARAMETRE'lerinin bir kopyasi alinmalidir. Bir aksilik durumunda bu eski PARAMETRE degerlerinin girilmesi problemi giderebilir. Tezgaha girilecek PARAMETRE DIAGNOSTIC numaralari Tezgah Kullanim Kitaplari arasinda bulunan PMC CONTROL PROGRAM adli kitapin son sayfalarinda PARAMETER & DIAGNOSTIC olarak belirtilmektedir. Örnek olarak asagida verilen tabloya bakiniz: Number (Numara) Setting Value (Ayar Degeri) Remark (Notlar) seklinde PARAMETRE degerleri tezgahin fabrika ayari esnasinda belirtilmistir. Bu degerler referans degerlerdir. Eger "REMARK" kisminda bir deger girilmis ise bu degerin ayni numarali eski PARAMETRE degerinin yerine girilecegi hatirda tutulmalidir. Ayni sekilde DIAGNOSTIC degerleri de ayni bölümde "DGN NO" kisminda belirtilmistir. Burada PARAMETRE ve DIAGNOSTIC degerlerinin girilmesi konusunda dikkat edilecek husus PARAMETR Sayfa: 1

27 Anka CNC belirtilmeyen PARAMETRE ve DIAGNOSTIC numaralarinin girilmeye çalisilmamasidir. Bu degerler gerçekte 0 (sifir) olarak girilecek degerlerdir. Eski PARAMETRE ve DIAGNOSTIC numaralarinin birer kopyasini aldiktan sonra yeni PARAMETRE ve DIAGNOSTIC degerlerinin girilmesi konusunda asagida verilen sirayi takip ediniz: a) Tezgahi tamami ile kapayip mode anahtari MDI modunda iken açiniz. Bu modda tezgahin açilmasi ile tezgah ya MDI modunda ya da XJOG modu (tezgahtaki 900'lü paramatreler silinmis ise) diye adlandirilan modda olur. Burada XJOG modunu dikkate almayiniz ve devam ediniz. YAZMA ANAHTARI'ni (EDIT KEY) ON konumuna aliniz. b) PARAMETRE degisimi için DGNOS / PARAM tusuna basiniz ve ekranin alt kismindaki PARAM soft tusuna veya PAGE tusuna basmak suretiyle PWE= yazisinin bulundugu PARAMETRE sayfasina geliniz. PWE degeri PARAMETRE degistirme islemini mümkün kilan ayar degeridir. PWE degeri 1 INPUT yazilmak suretiyle 1 (ON) konumuna alinir ve PARAMETRE degistirme islemi aktif hale gelir. Bu esnada ekranda çikan 100 P/S ALARM seklinde bir alarm belirir. Bu alarm PARAMETRE degistirme isleminin aktif hale getirildigini ve dikkatli olmanizi hatirlatmak amaciyla konulmus bir alarmdir. Tekrar DGNOS/PARAM tusuna ve sonra PARAM soft tusuna basmak suretiyle ekranin sol üst kösesinde PARAMETER yazisini görünüz. c) CURSOR ve CURSOR veya PAGE ve PAGE tuslarini kullanmak suretiyle degistirilmek istenen PARAMETRE degerine geliniz. Veya No(J,Q,P,Y) ve bunun ardindan degistirilecek PARAMETRE Numarasinin girilmesi suretiyle istenilen PARAMETRE numarasina gelinebilir. d) Ilk olarak FANUC Kontol Sistemi kitaplarinda verilen Bilgisayar Çiktili sayfalardan ( NOT: Bunlar FANUC firmasinin tezgah kontrol sistemi ile ilgili vermis oldugu kontrol sistemi tanitan ve birtakim motor ve sistem degerlerini belirtten iki-üç sayfalik bir yazidir.) SPECIAL SETTING PARAMETERS olan kismi bulunuz ve buradan 900'lü PARAMETRE'leri ilk olarak tezgaha giriniz. Bunlarin girilmesi sirasinda çikan 000 P/S ALARM'ini ortadan kaldirmak için tezgahin tekrar kapatilip açilmasi gerekir. Fakat bu islemi bu 900 lü PARAMETRE'lerin tamamini girdikten sonra yapiniz. Örnek: 911 nolu PARAMETREyi olarak girmek için NO 911 INPUT tus dizisi kullanilarak PARAMETRE numarasina gelinir ve yazilip INPUT tusuna basilarak deger girilir. 900'lü PARAMETRE'ler girildikten sonra tezgahi kapatip açiniz ve bu PARAMETRE girme islemini su ana kadar bahsedilen sirada takip ederek diger PARAMETRE degerlerine de uygulayiniz. PARAMETR Sayfa: 2

28 Anka CNC NOT: Bu PARAMETRE degerleri için ortaya cikan 100 ve 000 nolu alarmlari gözönüne almayiniz. Tüm PARAMETRE degerlerinin girilmesinden sonra DIAGNOSTIC degerlerini de asagida anlatilan sirada giriniz: e) Bu amaçla yukarida bahsedilen sekilde tezgahi açiniz ve DGNOS/PARAM tusuna ve bunun ardindan DGNOS soft tusuna basarak Ekranin Sol üst kösesinde DIAGNOSTIC yazisini görünüz. Bundan sonraki islem PARAMETRE'lerin girilmesinde oldugu gibi sadece belitilen DIAGNOSTIC numaralarini giriniz. Örnek: 300 nolu DIAGNOSTIC numarasina degerini girmek için No 300 ile, 300 nolu DIAGNOSTIC numarasina gelinir ve INPUT tusuna basilarak deger girilir. f) Son olarak da PWE degerini sifir yaparak tezgahi tekrar kapayin ve açiniz. Eger anormal bir durum yok ise degerler dogru girilmis demektir. Aksi takdirde degerleri bir daha kontrol ediniz. NOT: 508, 700, 701, 704, 705, 743, 744, 746, 779 no lu PARAMETRE'ler tezgaha özgü degerler oldugundan bu degerlerin alinabiliyorsa su anda tezgahin üzerindeki degerlerin kullanilmasi tavsiye edilir. PARAMETR Sayfa: 3

29 Anka CNC CNC TEZGAHLARA BILGISAYAR BAGLANTISI HAKKINDA BILGI FANUC-OT Kontrol sistemi standart olarak RS232C seri haberlesme protokolünü desteklemektedir. Dijital sistemler arasinda bir haberlesme protokolü olan seri port vasitasi ile CNC tezgahi, bilgisayar ile dogrudan haberlestirmek mümkündür. Bilgisayarda bu is için I/O kartinda iki adet seri port sunulmustur. COM1 ve COM2 Dolayisi ile bu portlar vasitasiyla ve uygun bir bilgi aktarim kablosu ile bu tür bir haberlesme yapilabilmektedir. Sistem FANUC CASETTE (kaset) kullanimini da desteklemektedir. Fakat taktir edersiniz ki, özel olarak gelistirilen bu tür sistemler diger standart sistemlere oranla daha fazla maliyetlidir. (yaklasik 1500 $) Ayrica CASETTE kullanimi günümüz teknolojisi için demode olmus bir sistemdir. Bu sebeple size tavsiye edecegimiz haberlesme olayi CNC tezgahin seri haberlesme portunu kullanmak suretiyle bilgisayar ile iletisimin kurulmasidir. Burada gerekli olan, bilgisayar ile CNC'nin seri haberlesmesini saglayacak bir sofware (yazilim ) programi ve maksimum 100 mt boya kadar ulasacak olan seri port haberlesme kablosudur. Fakat seri port için gerekli olan pin baglantilarinini yapilmasi gerekmektedir. Böyle bir kablo maliyeti metre basina 1 $ civarindadir. Aktarim programi için size referans olmasi açisindan 400 $ dolayinda bir fiyat verebiliriz. Program aktarim zamani aktarilacak progam büyüklügüne ve CNC sistemin destekledigi BAUDRATE (saniyede gönderilen bit sayisi.) degerine baglidir. Ortalama bir program 4800 Baud da yaklasik olarak 0.05 saniyede her iki tarafa da karsilikli olarak göderilir. Bu konuda daha genis bilgi almak istiyorsaniz Anka CNC SERVIS DEPARTMANI'yla görüsebilirsiniz. RS232C Sayfa: 1

30 Anka CNC YAZMA MODUNDA YAPILAN ISLEMLER Yazma modunda asagidaki islemler yapilabilir. 1-Yeni bir program yazma 2-Eski bir programda degisiklik yapma (Program Çagirma) 3-Program silme 4-Program numarasi degistirme EDIT (yazma) modunda islem yapabilmek için mode anahtarini EDIT konumuna getiriniz. Bu esnada EDIT KEY (yazma anahtari) ON konumunda olmalidir. Eger yazma anahtari OFF koumunda ise ekranda OPEN EDIT KEY (yazma anahtarini açiniz ) seklinde mesaj gözükür. Bunun için EDIT KEY (ON) konumuna getirilir. Yeni Bir Program Yazma -MODE anahtarini EDIT konumuna getiriniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis pprogramlarin listesi çikar. ÖRNEK : 00001, 00002, 00003, Yeni bir programi girmek için O + Yeni Program Numarasi + INSRT tus dizisine sira ile basilir. Örnek : O INSRT ( Burada + ile bundan sonra yapilacak islem belirtilmistir. + isaretine basmayiniz.) -Yeni program ekranin sag üst kösesinde O+ Program Numarasi ile gösterilir. Eski Bir Programda Degisiklik Yapma (Program Çagirma) -MODE anahtarini EDIT konumuna aliniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. YAZMOD 1

31 Anka CNC -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis programlarin listesi çikar. -Degisiklik Yapilmak istenen program numarasi ilk olarak aktif hafizaya çagirilir (ESKI YAZILAN BIR PROGRAMIN DEGISIKLIK YAPMAK AMACIYLA VEYA ÇALISMAK AMACIYLA ÇAGIRILMASI). Bunun için O + Program Numarasi + CURSOR fl (ASAGI) ÖRNEK : O CURSOR fl (ASAGI) çagrilan program ekranin sag üst kösesinde numarasi ile birlikte gösterilir -Bundan sonra programi görmek amaciyla PRGRM butonuna basilir. Simdi bir programda ne tür degisiklikler yapabilecegimizi görelim : Programda herhangi bir degerin silinmesi Burada bahsedilen deger ADRES ve Nümerik Degerden olusmaktadir. Örnek : G01 de G ADRES 01 ise nümerik degerdir. Örnek 2 : X de X Adres, ise nümerik degerdir. i) Ilk olarak CURSOR fl (ASAGI) veya (yukari) vasitasiyla yanip sönen isik (CURSOR) silinecek degerin altina getirilir. ii) Ikinci asamada DELET tusuna basilir. Örnek : G01 X Z-80. F0.5 ; ile gösterilen satirda X yi silmek için ilk olarak CURSOR (asagi) veya (yukari) tusu vasitasiyla X nin altina CURSOR (yanip sönen isik ) getirilir. Ikinci asamada Delet tusuna basilir X degerinin silindigini ve yeni satirin G01 Z-80. F0.5 ; seklinde olacagini göreceksiniz. Programa herhangi bir degerin (Adres + Nümerik Deger ) yerlestirilmesi i) Ilk olarak CURSOR fl veya vasitasiyla eklenecek degerden bir önceki degere gelinir. Örnek : G01 Z-80. F0.5 ; deki kisma G01 ile Z-80. arasina X degerini eklemek için ilk olarak CURSOR fl veya yukari vasitasiyla CURSOR (yanip Sönen isik) G01 in altina getirilir. ii) Ikinci asamada ise yazilmak istenen deger yazilir ve INSRT tusuna basilir. Örnek : X INSRT (Burada + bir sonraki islemi gösterir. Yanlislikla + ya basmayiniz ) Örnek : En son yukaridaki örnekte bahsettigimiz satir G01 X Z-80. F0.5 ; seklinde olacaktir. YAZMOD 2

32 Anka CNC Herhangi bir degerin degistirilmesi i) Ilk olarak CURSOR fl veya vasitasiyla degistirilecek degerin altina gelinir. Örnek : G01 X Z-80. F0.5 ; deki kisimda X yi X seklinde degistirmek için CURSOR veya fl ile X nin altina gelinir. ii) Ikinci olarak degistirilmek istenen deger yazilir ve ALTER tusuna basilir. Örnek : X ALTER Bu islemden sonra yeni satirimiz G01 X Z-80. F0.5 ; seklinde olacaktir. Program Silme -MODE anahtarini EDIT konumuna aliniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis programlarin listesi çikar.örnek : O0001, O0002, O0003, O0004 Burada bir programin tamamini silmek için, O + Program Numarasi + DELET tus dizisine sira ile basilir. Burada + ile hangi tustan sonra hangi tusa basilacagi belirtilmistir. Yanlislikla + ya basmayiniz. Örnek : O0001 DELET (AMAN DIKKAT) Yukarida belirtilen örnekte 0001 numarali program tamami ile silinir. Program Numarasi Degistirme -MODE anahtarini EDIT konumuna getiriniz. -EDIT KEY anahtarini ON konumuna aliniz. -Klavyede PRGRM tusuna basiniz. -Çikan ekranda ekranin alt kismindaki butonlarla gösterilen LIB tusuna basiniz. Bu tusa bastiginizda karsiniza daha önce kaydedilmis programlarin listesi çikar. YAZMOD 3

33 Anka CNC Bundan sonra numarasi degistirilmek istenen program aktif hafizaya alinir. (Yani ekranin sag üst kösesinde gösterilmesi gerekmektedir.) Bunun için, O + Degistirilmek Istenen Program No + CURSOR fl (ASAGI) tus dizisine sira ile basilir. Örnek : O 0001 CURSOR fl -PRGRM butonuna basmak suretiyle çagrilan (Atif hafizaya alinan) program görülür. -CURSOR (yukari) vasitasiyla veya RESET butonuna basilmak suretiyle programin basina gelinir. -Numarasi degistirilecek programa verilecek yeni numara O + Yeni Program No + ALTER tus sirasi ile girilir. O 1000 ALTER NOT : a) Her programin satir sonunda mutlaka ; (noktali virgül) olmalidir. Noktali virgül EOB butonuna basmak suretiyle çikarilir. b) X,Z,F,C,R,U,W ile belirtilen degerlerin hepsinde nokta kullanilmalidir. ÖRNEK : Eger X yerine X11767 seklinde yazarsak tezgah bu son yazilan degeri Mikron olarak algilayacak ve esas degeri mm imis gibi islem yapacaktir. Degisiklikler esnasinda noktaya özellikle dikkat ediniz. YAZMOD 4

34 Anka CNC CNC TORNA TEZGAHININ GENEL YAPISI Konvansiyonel torna tezgahindaki sportun hareketi bir bilyali vida & servomotor sistemi ile araba hareketinin bir baska bilyali vida & servomotor sistemi ile kontrol edilmesi sonucu torna tezgahinin ana yapisi elde edilmis olur. CNC kavrami Computer Numeric Control kelimelerinin kisaltilmis halidir ve bunun türkçesi Bilgisayar ile Sayisal Kontrol anlamina gelmektedir. Tornada bulunan aynanin devrinin de kontrol edilmesi sonucu gerçek bir CNC TORNA tezgahi yapisi elde edilmis olmaktadir. Simdi bir CNC TORNA TEZGAHI'ni SPORT ve ARABA hareketinin bir bilyali vida & servomotor sistemi vasitasiyla kontrol edildigi ve AYNA devrinin de ayriyeten bilgisayar ile kontrol edildigi bir tezgah olarak tanimlayabiliriz. Tezgahta kontrol edilen her bir dogrultu eksen olarak adlandirilir. Dolayisi ile bir torna tezgahinda iki adet eksen vardir. Burada bahsedilen eksen kavramina AYNA devrinin kontrol edilmesi dahil edilmez. Bazi CNC TORNA tezgahlarinda AYNA'nin dönme miktarinin da 5 derecelik veya derecelik artimlar ile kontrol edilmesi ve bu kontrol edilen ayna üzerinde tezgaha monte edilen tahrikli bir takim vasitasiyla frezeleme islemleri yaptirilmasi mümkündür.bu ek eksen PRG_1 Sayfa: 1

35 Anka CNC C ekseni olarak adlandirilir ve bu tip tezgahlar C eksenli CNC TORNA tezgahi olarak bilinir. Bir CNC TORNA tezgahinda herhangi bir eksen asagida belirtilen yapida kontrol edilir. Tezgaha yazilan programda kontrol edilen eksene ait olan pozisyon sinyalleri bilgisayardan SERVOAMPLIFIKATÖR devresine gönderilir. Bilgisayardan bu devreye gelen düsük güçteki sinyaller SERVOAMPLIFIKATÖR devresi vasitasiyla güçlendirilerek motora dönme miktari seklinde gönderilir. Bu sinyalleri alan motor belirli bir miktar dönerek kizagin hareket etmesi saglanir. Bu esnada pozisyon algilayici eleman (ENCODER) vasitasiyla bu ilerleme miktari ölçülerek kizagin dogru yere gidip gitmedigi saptanir. Eger kizak gidecegi yere tam ulasmamis ise bilgisayar vasitasiyla motor bir miktar daha döndürülür. Böylelikle motorun dogru pozisyona gitmesi saglanir. Kizagin hareket miktarinin ölçülmesinde kullanilan pozisyon algilayicilar (ENKODER) olarak genelde ucuz olmalari dolayisi ile artimsal sistem mantigi ile çalisan kodlayicilar kullanilmaktadir. Bu sebeple tezgahin kapatilip tekrar açilmasindan hemen sonra gerçek pozisyonun belirlenmesi amaciyla tezgahin bir referans noktasina gönderilip bu pozisyon algilayicilarin aktif hale getirilmesi gerekir. Genelde bu referans noktasi tezgahi dizayn ederken referans alinan noktadir ve bu nokta MAKINA SIFIRI olarak bilinir. Tezgahi açtiktan sonra bu noktaya gitme islemine SIFIRA GITME (ZERO RETURN) adi verilir. Herhangi bir sistemin kontrol edilebilmesi için kontrol edilen sisteme ait bir referans noktasinin tanimlanmasi ve sonraki kontrol islemlerinin tanimlanan bu referans noktasina PRG_1 Sayfa: 2

36 Anka CNC göre yapilmasi gerekir. Bu referans noktasi MAKINA SIFIRI olarak adlandirilir ve bu nokta genelde SIFIRA GÖNDERME noktasi ile aynidir. Asagidaki sekilde makina sifiri gösterilmektedir. CNC TORNA tezgahinda SPORT hareketi Z -ekseni ARABA hareketi X-ekseni olarak adlandirlir. CNC TORNA TEZGAHI'inda takimlar X ekseni üzerinde kendileri için ayrilmis olan yerlere baglanir. Bazi CNC TORNALARDA takimlarin baglanmasi için X-ekseni kizagina T kanallari veya kirlangiç kanallar açilmistir. takimlar bu açilan kanallara monte edilmek suretiyle baglanir. Bu çesit tezgah tipleri GANG TIPI CNC TORNA tezgahi olarak bilinir. GANG tipi tezgahlarda takimlarin baglanmasi (çok sayida takimla is yapma durumunda) problem teskil edebilmektedir. Ayni sekilde her bir takim makinanin referansina göre farkli PRG_1 Sayfa: 3

37 Anka CNC yerlerde bulunmaktadir. Uzunluklari ve çap isleme degerleri farkli olan bu takimlarin uç noktalarinin tezgaha tanitilmasi gerekmektedir. Takim uç noktalarinin tezgaha tanitilmasi TAKIM SIFIRLAMA olarak bilinir. Genel olarak çok fazla sayida takim ile çalismayi gerektiren durumlarda, çalismayi kolaylastirmak için döner bir mekanizma X-eksenine baglanmak suretiyle istenen takim rahatlikla kesme pozisyonuna getirilebilir. Bunu INDEX tezgahlarinda kullanilan döner takimli mekanizmalara benzetebiliriz. Bu mekanizma CNC TORNA tezgahinda TARET olarak adlandirilmaktadir. Asagidaki sekilde bir TARET gösterilmektedir. CNC TORNA TEZGAHLARI'inda parçanin programlanmasi amaciyla parça üzerinde herhangi bir noktanin referans alinip bu noktaya göre programin yazilmasi gerekmektedir. Referans olarak alinan bu noktanin tezgaha tanitilmasi islemine IS PARÇASI SIFIRINI VERME adi verilir. PARÇA SIFIRI tezgaha tanitildiktan sonra bütün programlama kodlari bu tanitilan noktaya göre yapilir. PRG_1 Sayfa: 4

38 Anka CNC Su ana kadar bahsedilen SIFIR kavramlarini CNC TORNA TEZGAHI yapisinda sematik olarak gösterecek olursak; seklinde bir yapi elde edilir. Görüldügü gibi aslinda CNC TORNA MAKINA SIFIRINA GÖRE HEP NEGATIF (-) BÖLGEDE ÇALISMAKTADIR. PRG_1 Sayfa: 5

39 Anka CNC IS PARÇASINDA ISLENECEK NOKTALARIN CNC TORNA TEZGAHI YAPISINA UYGUN OLARAK BELIRTILMESI Genel olarak CNC tornada simetrik parçalar islenmektedir.parça üzerinde islem noktalarinin tarif edilebilmesi için belli bir referans noktasi alip diger noktalari bu referans alinan noktaya göre ÇAP ve Referans alinan noktadan uzakligi belirten BOY cinsinden belirtilmesi gerekmektedir. Simdi bu islemin nasil yapildigini bir örnek ile açiklayalim. Nokta X (Çap) Z (Boy) Nokta X (Çap) Z (Boy) A G B H C I D J E K F Görüldügü gibi parçanin alin yüzeyini referans noktasi olarak alip torna için gerekli olan geçis noktalarinin ÇAP ve referans noktasina uzaklik olan BOY cinsinden belirtilmesi suretiyle programlamaya ilk adimimizi atmis oluyoruz. PRG_2 Sayfa: 1

40 Anka CNC Benzeri bir örnegi asagida verilen parça için tekrar yapalim. Nokta X (Çap) Z (Boy) Nokta X (Çap) Z (Boy) A G B H C I D J E K F L Son bir örnek olarak da bu sefer referans yüzeyi olarak ayna dayama yüzeyinin alindigi bir is parçasinda ÇAP ve BOY (KOORDINAT) degerlerini tanimlayalim. Nokta X (Çap) Z (Boy) A B C PRG_2 Sayfa: 2

41 Anka CNC PROGRAMIN GENEL YAPISI Program Numarasi Maksimum Ayna Devri Suyu Açma Takim Çagirma Sabit Kesme Hizi (veya Sabit devir) Ayna Dönüs yönü...takima G kodlari (Hazirlik Fonksiyonlari) ile islemler yaptirma ve islem sonrasi uygun G kodu ile takimi diger takimin çagirilmasi esnasinda baska bir takima çarpmayacak sekilde emniyetli bir noktaya getirme Baska bir takim Çagirma Sabit kesme hizi (veya sabit devir) Ayna Dönüs Yönü...Takima G kodlari (Hazirlik Fonksiyonlari) ile islemler yaptirma ve islem sonrasi uygun G kodu ile takimi diger takimin çagirilmasi esnasinda baska bir takima çarpmayacak sekilde emniyetli bir noktaya getirme Takim çagirma ve islemler yaptirma asamasi tüm takimlar ile islemler yapilana kadar devam eder Suyu Kapama Aynayi Durdurma Program Sonu, Basa Dön O0001, G50 S3000; M8; T0101; G96 S210; (G97 S2000) M3 veya M4;...G0 X120.Z3.; G0 X150. Z200.; T0202; G96 S180; (G97 S2100) M4; G0 X120. Z120.; M9; PRG_3 Sayfa: 1

42 Anka CNC M5; M30; Programin genel semasinda da belirtildigi gibi, baslangiç kisminda program numarasi, maksimum ayna devri, su açma gibi komutlar belirtilir. Kesme asamasinda ise islenecek parçaya uygun olan takim ile kesme islemleri yaptirilir. Normalde kesme islemleri G0 komutu ile yaptirilan pozisyonlandirma (hizli hareket ile takim parçaya yaklastirilir veya parçadan uzaklastirilir. Burada kizagin ilerleme hizi daha önceden tezgahin parametre degerlerine girilmistir. Bu GOODWAY CNC torna tezgahlarinda 15 m/dak seklindedir. ve bu hiz yaklasik olarak 80 km/saat hizla giden bir otomobilin hizina esittir. ) G1 komutu ile yaptirilan Dogrusal kesme (Burada kizagin ilerleme miktari ayna devri basina F ile belirtilir. Örnegin F0.2 ifadesi ayna bir devri döndügünde kizagin 0.2 mm ilerleme yapacagini belirtir. G2 veya G3 komutu ile yaptirilan dairesel kesme hareketi. (Bu harekette dairesel yüzeye sahip olan parçalarda kesme islemi yaptirilir. Radyus islemleri bu komut ile yaptirilir. ) seklinde üç farkli kategoride toplanir. Bitis asamasinda ise suyu kapama, aynayi durdurma, program sonu gibi kodlar yer alir. Suyu açma, kapama, aynayi uygun yönde döndürme v.s. gibi komutlar M komutlari vasitasiyla yapilmaktadir. M0, M1, M2, M3, M4, M5, M8, M9 ve M30 komutlari tüm CNC tezgahlarda standarttir. Diger M komutlari ise tezgahtan tezgaha farklilik gösterir. Asagida GOODWAY CNC torna tezgahlarinda kullanilan M kodlari listesi verilmektedir. M KODLARI LISTESI M kodu Kullanimi Açiklama M0 Durdurma M1 Seçenege Bagli Durma M0 ile ayni; aktif hale gelmesi PRG_3 Sayfa: 2