EKİP NEDİR? Yeni Kamu Anlayışı. Kamu Kurumları ETKİLİ EKİP ÇALIŞMASI VE ÇATIŞMA YÖNETİMİ

Transkript

1 ETKİLİ EKİP ÇALIŞMASI VE ÇATIŞMA YÖNETİMİ Prof. Dr. Nejat Basım Tekel Konumu Kamu Kurumları Yasal Koruma * Katılımcılık * Hız/Kalite * Faydacı * Empati * Şeffaflık ve Bilgi Edinme Hakkı * Hesap Verebilirlik * Hizmette Yerellik * Vatandaş/Müşteri Odaklılık * Performans Denetimi * Alternatif Hizmet Sunma Yöntemleri * İnisiyatif Alan Yönetici Tipi Yeni Kamu Anlayışı EKİP NEDİR? EKİP NEDİR? * Ekip; ortak hedeflere adanmış, görevlerini yaparken birbirine güvenen ve yüksek kalitede ürün veren insan topluluğudur. * Ortak bir amaca, yaklaşıma ve bir dizi performans amaçlarına bağlı olan, belirli becerilere sahip insan grubudur. 1

2 İş Ekipleri Problem Çözme Ekipleri EKİP TÜRLERİ EKİPLERİN GELİŞİMİ Aşama-1 BEN Kendini Yöneten Ekip (Karar verme yetkisiyle güçlendirilmişlik; üyeler birbirlerinin işlerini çapraz olarak yapabilmek için eğitilmiş ) Çapraz Fonksiyonel Ekip (Farklı fonksiyonlardan ya da farklı birimlerden oluşan ve genellikle proje bazlı çalışan ekipler) Sanal Ekipler (Bir örgütsel görevi başarmak için uzaktan bilişim ve iletişim teknolojilerinin bir bileşimini kullanan coğrafi ve örgütsel olarak dağılmış meslektaşların oluşturduğu ekipler) Aşama-2 Aşama-3 BİZ OLGUNLUK TAKIM MI? EKİP Mİ? TAKIM Kişilerin sayısı sabit,değişmez. Sahaya çıkan kişileri kapsar. Başarı/Başarısızlık ön planda görünen takım üyelerine aittir. Türkçede ayak takımı, çaylak takımı... EKİP İhtiyaca göre artırılıp azaltılabilir. Geri planda bulunan ve destek veren kişileri de kapsar. Başarı/Başarısızlık ekibin bütününe aittir. Herhangi bir olumsuz anlamı yok. EKİP ÇALIŞMASI EKİP ÇALIŞMASI Yetenekler oyun kazanır; ekip çalışması ve zekâ ise şampiyonluk. Michael Jordan EKİP ÇALIŞMASI Ekip çalışması en iyi haliyle; işgücünü harekete geçirir, yeni fikirlerin yaratılmasını, üyelerin tek başlarına ortaya koyacaklarından daha başarılı işler çıkarmalarını sağlar... Ekip çalışması en kötü haliyle; işgücünün maneviyatını kıran, özgün düşünceyi bastıran, üyelerini üretmek yerine çatıştırarak zaman ve kaynak israfına neden oldukları bir süreçtir. 2

3 EKİP ÇALIŞMASINDA ÖNE ÇIKANLAR İyimserlik Başarılı İnsan İlişkileri Hoşgörü ve Esneklik NEDEN EKİP ÇALIŞMASI? Sorumluluk ve Yükümlülük İşe Bağlılık NEDEN EKİP ÇALIŞMASI? * Ekibin her üyesi, yapılması gerekli göreve özel ve değerli bir katkı/perspektif getirir. NEDEN EKİP ÇALIŞMASI? * Çalışanlar, kendi katkılarıyla oluşan karar ve plânların uygulanmasında daha yardımcı olurlar. * Ekip çalışmasında oluşan bilgi paylaşımı, sonucu etkileyecek çok önemli bilgilerin değerlendirme dışı kalmasını önler. NEDEN EKİP ÇALIŞMASI? * Karmaşık ve hata payının yüksek olduğu işlerin, daha kısa sürede ve daha mükemmel şekilde yapılmasını sağlar. NEDEN EKİP ÇALIŞMASI? Hiç birimiz, hepimiz kadar zeki değiliz!!! 3

4 NASIL BİR ÜYESİNİZ? NASIL BİR ÜYESİNİZ? EKİP İÇİ DİNAMİKLER EKİP İÇİ DİNAMİKLER * Ekip çalışmasının üstünlüklerinin yanısıra, üyeler arası dinamiklerden kaynaklanan ve ekip çalışmasını zorlaştıran özellikler de söz konusudur. Grup Düşüncesi Ekibin Fazla Yakınlaşması Sosyal Kaytarma Sosyal Etki Uyma Davranışı GRUP DÜŞÜNCESİ * Grup üyeleri, özenli ve gerçekçi bir tahlil yerine, uyumu bozmamak adına kararlara katılma eğilimi gösterir. * Hatalı karar verme eğilimini artırır. * Kapalı fikirlilik başlar. EKİBİN FAZLA YAKINLAŞMASI * Ekip lideri olmadığında, ekip iyi çalışmaz. * Performansı düşük olanlar, saygı görmeye devam ederler. * Ekip üyeleri, yüksek performans gösterenlerin alttan alta cesaretini kırarlar. * Ekip üyeleri, biz-onlar kutuplaşmasına girerler. 4

5 SOSYAL KAYTARMA SOSYAL KAYTARMA Kişilerin, bir ekibin üyesi olarak harcadıkları çabanın, tek başına olduklarında harcadıkları çabadan daha az olmasıdır. Ekip lideri, ekip üyelerini izlemeli, iş sonuçlarını nesnel biçimde değerlendirmeli, gerekli durumlarda ikazda bulunmalıdır. SOSYAL ETKİ UYMA DAVRANIŞI Bir insanın, bir başka insanın yargı, tutum ve fikirlerinin etkisi altında kalması sonucu tutum, fikir ve yargılarında değişiklerin olmasıdır. Gruptaki kişi sayısı ne kadar fazlaysa, grubun bireyler üzerindeki etkisi o kadar fazladır. Kişinin kendi görüşünü, grubun görüşü doğrultusunda değiştirmesidir. Grup düşüncesi sürecinin temelini oluşturur. ASCH İN ÇİZGİLER DENEYİ 1 2 EKİP ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ ÖZELLİKLER * Bireyler tek tek alındığında, %99 u doğru cevap veriyor. * Bireyler, 6 yalancı denekle tek tek alındığında, %37 si göz göre göre yanlış cevap veriyor. İnsanlar, ortada gözle görülür net doğrular olsa da grup kararından etkilenip, uyma davranışı gösterebilir. 29 5

6 EKİP ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ ÖZELLİKLER-1 * Çalışma grubunun görevleri ve amaçları açık bir şekilde tespit edilmelidir. * Çalışma atmosferi informal ve rahat olmalıdır. EKİP ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ ÖZELLİKLER-2 * Çalışma grubundaki tartışmalar yeterli düzeyde ve seviyede olmalıdır. * Çalışma grubunun üyeleri birbirlerini dinlemelidir. * Çalışma grubu toplantılarında fikir ayrılıkları ve fikir çatışmaları normal karşılanmalı ve tolerans gösterilmelidir. EKİP ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ ÖZELLİKLER-3 EKİP ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ ÖZELLİKLER-4 * Çalışma grubu üyeleri, birbirlerinin duygularını da anlamaya çalışmalıdır. * Çalışma grubunun lideri ya da başkanı üyeler üzerinde hakimiyet kurmaya çalışmamalıdır. * Eleştiriler yıkıcı değil, yapıcı özellikte olmalıdır. * Kararlarda konsensüse ulaşmaya önem verilmelidir. * Liderler esnek olabilmelidir. * Çalışma grubu, kendi faaliyetlerini kendisi gözden geçirmelidir. EKİP ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ ÖZELLİKLER-5 * Toplantılarda kurallar ve davranışlar uygun olmalıdır. * Çalışma grubu, organizasyondaki ilgili birimlerle işbirliği içinde çalışmalarını sürdürmelidir. EKİP ÇALIŞMASINDA BİREYLER * Çalışma grubu, yürütülen çalışmaların sonuçlarına karşı sorumluluğunu bilmelidir. 6

7 EKİP ÇALIŞMASINDA BİREYLER Güçlüklere ve problemlere yönelir. İşe yaramayacağını göstermeye çalışır. Fikirlerde boşluk arar. Tartışmak ve yargılamak için dinler. Söz keser,olumsuz beden dili gösterir. EKİP ÇALIŞMASINDA BİREYLER Çözüme ve sonuca yönelir. Nasıl yararlı olacağını bulmaya çalışır. Fikirlerin olumlu taraflarını arar. Anlamak için dinler. Doğruları yakalamayı beceri sayar. ASİNERJİK BİREYLER Kişileri ve fikirleri önemsemez. Mutlaka haklı çıkmaya çalışır. Engelleri imkansızlıklar olarak görür. Yanlışları yakalamayı beceri sayar. Söze Ama, diye başlar. SİNERJİK BİREYLER En iyi çözüme ulaşmaya çalışır. Başkalarının görüşlerini hesaba katar. Engelleri aşılacak ögeler olarak görür. Başkalarına, kendilerini ifade etmeleri için zaman tanır. Söze Anlıyorum diye başlar. EKİP NEDEN BAŞARISIZ OLUR? EKİP ÇALIŞMASININ ZORLUKLARI * Güven Eksikliği * Amaç ve beklenti çatışması * Ekibin amacının belirsiz ve karmaşık olması * Ekip vizyonundaki belirsizlik * Rollerin belirsizliği * Ekip içinde karar alma yönteminin belirsizliği * Ekip çalışmasının kurallarında eksiklik * Kişilik çatışmaları * Ekip liderliğinde sorunlar * Geri bildirim eksikliği * Takdir eksikliği * Birlikte çalışma becerisinin eksikliği Birbirimize gereken saygıyı gösterelim yeter. Ben bu işin böyle olmayacağını söylemiştim. Üzerine vazife olmayan işlere burnunu sokma. Ne söylüyorsam onu yap fazla soru sorma. Bir de onların işiyle mi uğraşacağız. Herkes işine baksın. Bu benim sorunum değil. Esas iş bu! Oylama yapalım. EKİP ÇALIŞMASI VE ÇATIŞMA YÖNETİMİ 7

8 KİŞİSEL ÇATIŞMA KİŞİLER ARASI ÇATIŞMA Kişinin iş tanımında ve rolündeki belirsizlik olması durumunda ortaya çıkar. Aynı zamanda, kişinin yeteneklerinin üzerinde kendisinden iş yapmasının istenmesi halinde bu tür kişisel çatışmalar gündeme gelebilir. Yönetici ile çalışanlar arasındaki sürtüşmeler ve çatışmalar (dikey çatışma) olabileceği gibi aynı statü ve konumdaki kişiler arasında da çatışmalar olabilir. EKİP İÇİ ÇATIŞMA EKİPLER ARASI ÇATIŞMA Belirli bir amaç için oluşturulmuş olan çalışma grubunun üyeleri arasındaki çatışmadır. Farklı amaçlar için oluşturulmuş ekip çalışmaları arasında; kaynak, hedef gibi çeşitli nedenlerden dolayı meydana gelen çatışmalardır. ÇATIŞMA İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER KLASİK YÖNETİM KURAMI Çatışma kötüdür, önlenmelidir NEO-KLASİK YÖNETİM KURAMI (İnsan İlişkileri Ekolü) Çatışma doğaldır, kaçınılmazdır MODERN YÖNETİM KURAMI (Etkileşimci Görüş) Çatışma zararlı değil hatta bazen yararlıdır

9 ÇATIŞMANIN OLUMLU ETKİLERİ Örgüt, değişimi yakalama şansı bulur. Orijinal ve iyi fikirler ortaya çıkabilir. Çatışmalara çözüm bulmak için araştırma yapma eğilimi artar. ÇATIŞMANIN OLUMLU ETKİLERİ ÇATIŞMANIN ETKİLERİ Örgüte uzun vadede daha fazla zarar verecek sorunlar su yüzüne çıkar Çatışmaya taraf olanların müzakere becerileri artar. Empati, eleştiri yapma ve başkalarına tolerans gösterme kültürü gelişebilir YÜKSEK Başarı Düzeyi DÜŞÜK DÜŞÜK Çatışma Düzeyi YÜKSEK ÇATIŞMANIN OLUMSUZ ETKİLERİ ÇATIŞMANIN NEDENLERİ Eğer çatışma uzun süre çözülemezse; İş motivasyonu azalır İş stresi ortaya çıkar Örgüt iklimi bozulur Etkililik ve verimlilik düşer Zaman ve enerji kaybı Kıt Kaynaklar İçin Rekabet Amaçlardaki Farklılıklar Algılama Farklılıkları Statü Farklılıkları Çıkar Farklılıkları Kişilik Farklılıkları Yöneticilik Tarzları Arasındaki Farklar 9

10 ÇATIŞMANIN NEDENLERİ ÇATIŞMA YÖNETİM TEKNİKLERİ Örgüt içi Güç Mücadeleleri Yetkinin veya Yönetim Alanının Belirgin Olmaması Proje Tipi Örgütlenme Görevlerin Birbirine Bağımlılığı İletişim Sorunları Değişen Şartların Gerektirdiği Yeni Nitelikler Adaletsiz Ödül ve Ceza Sistemi Geri Çekilme, Kaçınma, İnkar Erteleme Yumuşatma Problem Çözme Yaklaşımı Güç Kullanma Üstün Amaçlar Belirleme ÇATIŞMA YÖNETİM TEKNİKLERİ Çoğunluk Oyu Taviz Verme ve Uzlaşma Çatışmaya Taraf Olanları Değiştirme Çatışma Kaynağını Artırma, Uzaklaştırma Meşgul Etme Kura Çekme EKİP ÇALIŞMASINDA LİDERLİK LİDERLİK Göz odur ki, dağın arkasını göre, akıl odur ki başa geleceği bile. Türk Atasözü Ekip liderinin yeterliliği ekibin verimliliği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Lider, ekipte yer alan üyelerin hepsinin ait olduğu disiplinler hakkında bilgi sahibi olmalı, lider ile üyeler arasında açık bir iletişim bulunmalıdır. 10

11 TUTARLI ve DÜRÜSTTÜR; Liderin özü ve sözü birdir. Söyledikleriyle davranışları arasında tutarlılık vardır. Lider, ekip üyeleri arasında ayırım gözetmez. Liderin iç uyumu, özgüveni ve öz saygısı yüksektir. KARARLIDIR; Liderin en önemli özelliğidir. Baskı altında da olsa, yetersiz bilgiyle de olsa, doğruya en yakın kararı verebilmek, sonucu değiştirebilmek için olmazsa olmaz koşuldur. YETERLİDİR; Lider yaptığı ya da yönettiği işi iyi bilir. Alçakgönüllüdür ve öğrenmeye ve kendini geliştirmeye her zaman açıktır. Lider, bilmediğini de bilir. DEĞİŞİM YARATIR; İleri görüşlüdür, geleceği yorumlar, kimsenin fark edemediği ya da fark etse de el atmaya cesaret edemediği fırsatlara göz diker, yorumlarını bir mesaja dönüştürüp çevresine aşılamaya girişir, insanları bir inanç etrafında birleştirir. EKİBİN PUSULASIDIR; Liderin vizyonu ve mesajı ona ve ekibe yön verir, hareketin devamını sağlar. Vizyon gidilecek yöne odaklanarak kaybolmadan o doğrultuda yol almak için bir pusuladır. BİRLEŞTİRİCİDİR; insanların vizyonu anlamalarını ve bunu gerçekleştirmek için aynı safta toplanmasını sağlar. 11

12 ANALİTİK DÜŞÜNÜR; Ekip liderinin analitik düşünce becerisine sahip olması, fırsatları görebilmeye, krizleri çözebilmeye veya önleyebilmeye imkan verir. HAREKETE GEÇİRİR; Ekip lideri, kurumun geleceğe ilişkin vizyonunun hayata geçirilmesini sağlamak için insanları o yönde harekete geçirmelidir. İZ BIRAKIR; Değerleri ve ahlak anlayışıyla, üslubuyla ve davranış biçimiyle çevresine, hatta tüm topluma örnek olur. Kendisinden sonra gelenlere özdeşleşebilecekleri bir model sunar. EKİP ÇALIŞMASI VE KÜLTÜR İNSAN VE KÜLTÜR KÜLTÜRÜN ETKİSİ ÜLKE KİŞİYE ÖZGÜ KİŞİLİK GENETİK/ÖĞRENİLMİŞ SEKTÖR ORGANİZASYON GRUP GRUPLARA ÖZGÜ KÜLTÜR ÖĞRENİLMİŞ BİREY EVRENSEL İNSAN TABİATI GENETİK 12

13 KÜLTÜRÜN ETKİSİ DEĞERLER Arzu Edilen İçselleştirilmiş HOFSTEDE ARAŞTIRMASI HOFSTEDE NİN KÜLTÜRLER ARASI FARKLILAŞMA BOYUTLARI 53 ÜLKE DEN FAZLA KİŞİ GÜÇLÜ METODOLOJİ * GÜÇ MESAFESİ * BELİRSİZLİKTEN KAÇINMA * BİREYCİLİK-ORTAKLAŞA DAVRANIŞÇILIK * ERKEKLİK-DİŞİLİK Kültürel Yapı Kültürel Yapı GÜÇ MESAFESİ BELİRSİZLİKTEN KAÇINMA 13

14 Kültürel Yapı Kültürel Yapı TOPLULUKÇU-BİREYCİ DİŞİLİK-ERKEKLİK KÜLTÜREL YAPI TÜRK TOPLUMU Yüksek Bağlamlı Kültür Düşük Bağlamlı Kültür ETKİLİ EKİP ÇALIŞMASI VE ÇATIŞMA YÖNETİMİ Prof. Dr. Nejat Basım 14